Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
55
ku Konstantynopola religia prawosaw- Polacy te wogromnej wikszoci skiego posannictwa. Winny sposb sji wcieniu tej oficjalnie promowanej
na ziemi poza ich dalekim wschodnim rosyjskie idee. WPolsce mesjanizm doprowadzi do raln Europ akonserwatywn Rosj
Ksistwem Moskiewskim. Poczuli, e koncepcji wspudziau narodu wcier- wynika ztego, e nie dostrzega si ad-
spoczywa na nich obowizek obrony Konfrontacja wcale nie bya nie- pieniu Chrystusa, wRosji natomiast nej innej alternatywy. Gdyby midzy
irealizacji chrzecijastwa wyciu poli- uchronna. Wielki Wadimir Soowjow do koncepcji prawosawnego impe- zgniym Zachodem aniezomn Rosj
tycznym, spoecznym igospodarczym. wskazywa kiedy, e s trzy narody rium. Trudno owikszy kontrast. Na istniao spoeczestwo, ktre faktycz-
Wida to wyranie umetropolity Zosi- mesjaskie ydzi, Polacy iRosjanie. pocztku XX wieku Nikoaj Bierdiajew nie realizowaoby chrzecijastwo
my czy Filoteusza zPskowa. Wpodob- Wierzy, e nieprzypadkowo wszy- nawoywa, by Rosjanie uczyli si od wyciu spoecznym, Rosjanie mieli-
nym czasie pojawia si wic wobu scy spotkalimy si na terenie dawnej Polakw, jak naprawd buduje si Kr- by powany problem zutrzymaniem
naszych narodach podobna wiado- Rzeczypospolitej izadanie budowy lestwo Boe na ziemi. Potem rnica ta swojej opowieci osobie. By moe
mo mesjaska. My jednak trzy- wolnej teokracji powinno poczy ujawnia si jeszcze bardziej, gdy rosyj- dlatego Polska pozostaje jeszcze jakim
malimy zpierwszym Rzymem, czyli nasze narody. Zamiast jednak wsp- skie rzekomo chrzecijaskie imperium punktem odniesienia. Jeli bowiem nie
Stolic Apostolsk, anie tworzylimy, pracowa, faktycznie wpewien sposb przeksztacio si wjawnie ateistyczny wPolsce, to nigdzie. Jeli wojczynie
jak Rosjanie, trzeciego, po upadym rywalizowalimy ze sob. Wynikao Zwizek Radziecki. Konfrontacja pol- w. Jana Pawa II nie udaje si zapro-
Konstantynopolu. to najpewniej przynajmniej po czci skiego katolicyzmu zrosyjskim komu- ponowa alternatywy dla wieckiej
ztego, e rosyjska prawosawna idea nizmem bya czci tej mesjaskiej nowoczesnoci, to pozostaje nam tylko
Skoro s takie podobiestwa, to bya owiele bardziej ekskluzywna, rywalizacji. Dzi Rosjanie take wierz, reim Putina.
skd ideowa konfrontacja? Nawet aPolacy mieli oparcie wuniwersali- e realizuj wswoim spoeczestwie
dzi oficjalna propaganda rosyjska stycznym katolicyzmie. Dlatego zreszt alternatywny ukad spoeczny ikultu- Czy zatem Trzeci Rzym jest zzasady
przypisuje Polsce rol wiksz, niby Soowjow uwaa, e budowa po- ralny wobec Zachodu. zy, tak jak przedstawia t ide
to wynikao znaszego potencjau. wszechnej teokracji wymaga akceptacji iwogle rosyjskie prawosawie Alain
przez cara prymatu rzymskiego papie- Nie tylko Rosjanie, wierz wto Besanon? Wjego ujciu Rosja to
a. Na spory polsko-rosyjskie whistorii rwnie niektre konserwatywne czy wrcz heretycka sekta, nawet chyba
mona rzeczywicie spojrze wanie katolickie rodowiska na Zachodzie, uy takiego pojcia sekta zaoona
jako na konflikt midzy rnymi spo- anawet zdarza si, e i wPolsce. przez Iwana Gronego.
sobami urzeczywistniania mesja-
Obecne rosyjskie pretensje do bu- Idea Moskwy Trzeciego Rzymu
dowy chrzecijaskiego pastwa s wcale nie musiaa si rozwija wkie-
niestety do groteskowe, bo przyjmo- runku Trzeciej Midzynarodwki. Po-
wane oficjalnie prawosawie ukrywa kazuj to wswojej najnowszej ksice
katastrofaln sytuacj duchow ispo- Przeklestwo imperium. Wyrniam
eczn. Nadzieje zachodniej prawi- tam trzy idee: Nowego Konstantyno-
cy, e Putin jest ostatnim stranikiem pola, czyli prawdziwie chrzecija-
tradycyjnych wartoci, s miesznym skiego imperium wstylu Soowjowa,
nieporozumieniem. Prawdziwe ywe Nowego Rzymu, czyli wieckiego impe-
wsplnoty religijne pozostaj wRo- rium wstylu Piotra Wielkiego czy Leni-
56
57
na, iNowego Jeruzalem, czyli chrzeci- przeya jako samodzielny twr okres mo iniezmienn atrakcyjno pol- Kiedy braem udzia wdyskusji
de. Bardzo szybko pierwotna idea mniejsze zasoby materialne ni takie wiem omesjanizmie. Wdyskusji bra
chrzecijaskiego imperium przekszta- podmioty jak na przykad lsk, Skoro wedug semiotykw znaki, udzia take Sawomir Sierakowski,
cia si wRosji najpierw wpust form Czechy, ksistwa woskie, niemieckie symbole maj ogromne znaczenie, ktry nieoczekiwanie powiedzia, e
za czasw carskich, apotem wswoje czy francuskie? jaki wniosek mona wycign jako polski inteligent podpisuje si pod
przeciwiestwo za czasw sowieckich. ztego, e nawet polska republika hasem budowy Krlestwa Boego na
Komunizm radziecki by perwersyj- Pan jest moc swojego ludu. Polska ma za symbol piastowskiego biaego ziemi. Nawet jeli tracimy ywy zwi-
nym przeksztaceniem prawosawnego jest narodem chrzecijaskim. Nie ora? zek zchrzecijastwem, pozostaje po-
mesjanizmu. Zawsze jednak istniaa jest po prostu narodem, ktry przyj stulat przemiany rzeczywistoci, poszu-
alternatywa dla tych nurtw, obecna chrzecijastwo. Nie mamy praktycz- Chesterton zauway kiedy, e pol- kiwania porzdku, ktry byby bardziej
na przykad ustaroobrzdowcw czy nie adnych elementw pogaskich ski biay orze jest wanie idealnym ludzki. Ten postulat jest czym bardzo
wspczenie wmyli Aleksandra So- wnaszej kulturze. Nie zachowa si znakiem dla chrzecijaskiego naro- charakterystycznym dla polskiej kul-
enicyna. Alternatywa Rosji skupionej aden sowiaski epos, nasza litera- du! Poczucie misji chrzecijaskiej byo tury. Nie sdz, by na dusz met
na sobie, pielgnujcej swoje wartoci, tura zaczyna si od tekstw gboko bardzo widoczne take wkulturze sar- projekt ten by moliwy bez religii, ale
ale nienarzucajcej ich nikomu, Rosji chrzecijaskich. Postawilimy wszyst- mackiej. Wierzylimy, e wolnociowy moe oywia take ludzi, ktrzy nie
chrzecijaskiej, nieulegajcej poku- ko na jedn kart. Bez religii jestemy ustrj odpowiada lepiej zamysowi Bo- maj zni bezporedniego zwizku.
sie podporzdkowania religii polityce. niczym. Podstawow ide, ktra nas emu ni otaczajce nas nowoczesne Polacy s rewolucjonistami wiata.
Mam nadziej, e doczekamy kiedy uksztatowaa, jest ju od redniowie- absolutyzmy. Ale pen wiadomo Dzi chyba otym troch zapominamy,
tryumfu takiej Rosji. ABesanon, skd- cza wanie koncepcja realizacji zasad polski mesjanizm osign oczywicie ale jeszcze wpokoleniu naszych rodzi-
ind wybitny znawca rosyjskiej kultury, chrzecijastwa wyciu spoecznym, po upadku Polski. Ostatnim jego wiel- cw to byo czym oczywistym.
opiera si wswojej krytyce jednak na politycznym igospodarczym. Stanisaw kim przejawem byli Solidarno iJan
bardzo konserwatywnej wizji chrzeci- ze Skarbimierza w1400 roku wmowie Pawe II. Szykuj ksik na ten temat, Oprcz mesjanizmu jest jeszcze idea
jastwa. Jakiekolwiek prby przemiany zokazji odnowienia Akademii Krakow- roboczo zatytuowan Spoeczestwo przedmurza
rzeczywistoci spoecznej ipolitycz- skiej mwi otym jako oczym oczywi- teologiczne, wktrej prbuj pokaza,
nej traktuje zgry jako niebezpieczn stym. Nie mamy wysokiej kultury, nie na czym polega papieski mesjanizm, Zastanawiam si, jaki zwizek czy
gnoz. mamy bogactw naturalnych, jestemy spontanicznie realizowany przez Soli- mesjanizm i nazwijmy to tak ante-
dziewiczym terenem, na ktrym darno. To jest najwiksze dziedzic- muralizm. Idea mesjaska oznacza
Chciabym wrci jeszcze do czasw mona przeprowadzi polityczno- two ideowe, jakie posiadamy. budow Krlestwa Boego na ziemi,
redniowiecznych, do rde Polski. -teologiczny eksperyment. To jest wa- aidea przedmurza zakada chyba, e
Co zdecydowao otym, e Polska nie idea, ktra nadaje trwa tosa- Mwimy jednak gwnie zostao ono ju zbudowane iteraz po-
oprzeszoci, nawet jeli to przeszo zostaje tylko go broni. Antemuralizm
niedawna Solidarno, Jan PaweII. byby wic owiele bardziej zacho-
Czy naprawd te wszystkie rzeczy, wawczy ni mesjanizm. Jest to te na
Nadzieje zachodniej prawicy, e oktrych pan mwi, wpywaj pewno stanowisko atwiejsze, bo nie
Putin jest ostatnim stranikiem tak bardzo rwnie na dzisiejszych wymaga zakwestionowania status quo.
Polakw? Wydaje mi si, e misjonizm przedmu-
tradycyjnych wartoci, s
miesznym nieporozumieniem
58
59
rza jest pewnym wypaczeniem praw- jeden punkt widzenia, wszystkie pozo- Kady zwielkich narodw historycz- go ziemskiego cesarstwa, tylko nastpi
dziwego mesjanizmu. Tym, czego po- stae uznawane s za faszywe. Walka nych jest ejdetyczny. To znaczy, kady koniec wiata. Wadca tego pastwa
Pawe Rojek / Wywiad