Vous êtes sur la page 1sur 2

UnareferenciaalejemplaranlisisdeLeviStrausssobreladisposicinespacialdelasedificacionesen

Winnebago,unadelastribusdelosGrandesLagos,sacadodesuAntropologaEstructural,puedeser
esclarecedor.Latribusedivideendossubgrupos(moieties),losquevienendearribaylosque
vienendeabajo;cuandopedimosaunapersonaquedibujeenunpedazodepapeloenlaarenaunplano
esquemticodesualdea(ladisposicinespacialdelascasas)obtenemosdosrespuestasmuydiferentes
dependiendodelgrupoalqueperteneceelindividuo.Losmiembrosdeambossubgrupospercibenlaaldea
comouncrculo.Sinembargo,paraelprimersubgrupo,dentrodeestecrculohayotrodecasascentrales,
demodoquetenemosdoscrculosconcntricos.Paraelotro,sinembargo,elcrculoestpartidoendospor
unaclaralneadivisoria.Esdecir,unmiembrodelprimersubgrupo(llammosloconservador
corporativista)percibeelplanodelaaldeacomounanillodecasasdispuestomsomenossimtricamente
entornoauntemplocentral,mientrasqueunmiembrodelsegundo(revolucionario/antagonista)percibe
sualdeacomodosgruposdecasasseparadosporunafronterainvisibleLaideaprincipaldeLeviStrauss
esqueesteejemplonodeberaincitarnosapropugnarunrelativismocultural,segnelcuallapercepcin
delespaciosocialdependedelgrupoalqueperteneceelindividuo:estarupturaentredospercepciones
relativassignificaunareferenciaveladaaunaconstante(noaunadisposicinobjetivarealdelas
edificaciones,sinoalasimientedeuntrauma,deunantagonismofundamentalentreloshabitantesdela
aldea,questossonincapacesdesimbolizar,deexplicarse,deinteriorizar,deaceptar:undesequilibrio
enlasrelacionessocialesqueimpidequelacomunidadseasientecomouncolectivoenarmona.Lasdos
percepcionesdelplanoson,simplementemanerasnoreconciliablesdeenfrentarseaesteantagonismo
traumtico,decurarlaheridamediantelaimposicindeunaestructurasimblicaequilibrada.Noes
necesarioafirmarquelomismoocurreconladiferenciasexual:nosonlomasculinoylofemenino
comolasdosconfiguracionesdecasasdelaaldeadeLeviStrauss?Conelfindedisiparlailusindeque
nuestrouniversodesarrolladonoestdominadoporlamismalgica,basterecordarlaescisinde
nuestroespaciopolticoentreDerechaeIzquierda:unapersonadeizquierdasyunadederechasse
comportanexactamentedelmismomodoquemiembrosdelosdossubgruposdelaaldeadeLeviStrauss.
Noocupanespaciosdiferentesdentrodelespaciopoltico:cadaunodeellospercibedemaneradiferentela
disposicindelespacioesteespacio.Unindividuodeizquierdaslapercibecomouncampodivididopor
algnantagonismofundamental,mientrasqueunodederechaslapercibecomolaunidadorgnicadeuna
comunidad,quesloveperturbadasupazporlaintrusindeextraos.

Sinembargo,LeviStrausspenetramsenelproblemayhaceunaafirmacinfundamental:yaquelosdos
subgruposforman,encualquiercaso,unatribunica,queviveenlamismaaldea,estaidentidaddebe
inscribirsesimblicamentedealgunamanera.Cmo,silaarticulacinsimblicaytodaslasinstituciones
socialesdelatribusonparcialesyestnexcesivamenteinfluidasporestarupturafundamentaly
constitutiva?:MedianteloqueLeviStraussingeniosamentedenominalainstitucincero,unaespeciede
equivalenteinstitucionalalfamosoman,esesignificantevacoquecarecedeunasignificacin
determinada,altenerlasloenpresenciadelsignificadoensmismo(estoentendidocomolocontrarioala
ausenciadesignificado).Portanto,lainstitucinceroesunainstitucinespecficasinfuncinpositiva,
determinada:sunicafuncineslapuramentenegativadesealarlapresenciayactualidaddela
institucinsocialcomoconcepto,entendidaenoposicinasuausencia,alcaospresocial.Esalreferirsea
esainstitucinceroquelosmiembrosdelatribusoncapacesdepercibirseasmismoscomotal,miembros
deunamismatribu.Noconstituyeestainstitucin,pues,laideologaensuestadomspuro,esdecir,la
encarnacindirectadelafuncinideolgicadeproporcionarunespacioneutralyqueenglobetodoyenel
queelantagonismosocialseborreytodoslosmiembrosdelasociedadsepuedanidentificar?Y,noesla
luchaporlahegemonasinounaluchapordeterminarqusesgosdominarnestainstitucincero,qu
significacinparticularpredominar?Unejemploespecfico:noeselconceptomodernodenacinunade
estasinstitucionesceroquesurgiconladisolucindelosvnculossocialesbasadosenelparentesco
directoolasmatricessimblicastradicionales?Esdecir,elconceptonacinsurgicuandola
modernizacininicisuataqueylasinstitucionessocialesperdierongradualmentesuapoyoenlatradicin
naturalizadayadquirieronexperienciadentrodelcontrato.Enestesentidoesdeespecialimportancia
tenerencuentaelhechodequelaidentidadnacionalseexperimentacomoalgo,cuandomenos,
mnimamentenatural,comounamaneradepertenecercimentadaenlasangreylatierra,esdecir,lo
opuestoalpertenecerartificialalasinstitucionessocialesestablecidas(estado,profesin...):las
institucionespremodernasfuncionabancomoentidadessimblicasnaturalizadas(basadasentradiciones
incuestionables).Enelmomentoenquelasinstitucionesseempezaronaconcebircomoartefactossociales
surgilanecesidaddeunainstitucinceronaturalizadaquesirvadeterrenocomnneutral.

Vous aimerez peut-être aussi