CIRI DAN PERLINDUNGAN

HAIWAN

MUSUH CUACA

Sisik Keras Tenggiling Cuaca Sejuk

Kulit Tebal Gajah
Cangkerang Kura- kura
Kuku Tajam Helang
Sengat Bisa Kala Jengking
Tanduk Tajam Lembu
Bau Busuk skunk, lipas, pijat
Pancut Dakwat Hitam sotong
Gulung Badan Tenggiling
Pura-Pura Mati Kumbang
Putus Ekor Cicak
Hidup Kumpulan Gajah
Tukar Warna Kulit - Sesumpah
Bulu Tebal beruang kutub,
musang artik
Lapisan Lemak Tebal penguin,
anjing laut, ikan paus, singa laut,
walrus
Cuaca Panas
Bonggol simpan air & makan
unta
Telinga Panjang musang gurun

KEMANDIRIAN HAIWAN

71
Beranak & Menjaga Bertelur sedikit & Bertelur banyak dan
anak menjaga anak tidak menjaga telur /

Kucing Burung Penyu

Kanggaru Ayam Katak

Ikan paus Buaya Ikan

Gajah Ular Siput Babi

Kuda Kala Jengking Rama rama

Zirafah Belalang

RANTAI MAKANAN

Mesti dimulai dengan tumbuhan kerana tumbuhan

boleh buat makanan sendiri.
Maksud dimakan oleh.

72
 CONTOH 1 :

Daun hijau beluncas burung helang

(pengeluar) (pengguna 1) (pengguna 2) (pengguna 3)
( herbivor ) ( karnivor ) ( karnivor )
( primer ) ( sekunder ) ( tertier )

CONTOH 2:

Pokok padi tikus ular helang

(pengeluar) (pengguna 1) (pengguna 2) (pengguna 3)
( herbivor ) ( karnivor ) ( karnivor )
( primer ) ( sekunder ) ( tertier )

TABIAT

HERBIVOR KARNIVOR OMNIVOR

( haiwan makan tumbuhan ) ( haiwan makan daging ) ( haiwan makan

tumbuhan & daging )
Kambing, lembu, rusa,
Harimau, serigala,
gajah, zirafah, tupai, buaya, ikan paus, Ayam, itik, angsa,
lebah, rama-rama, katak, tenggiling,
SIRATAN MAKANAN cicak, kucing, beruang,
belalang helang lalat, lipas, tikus

1. Gabungan daripada beberapa rantai makanan dalam habitat

yang sama.
2. Siratan makanan penting untuk mengekalkan keseimbangan
persekitaran.
3. Pemangsa ( yang makan ) & mangsa ( dimakan ).

73
 CONTOH SAWAH PADI:

Belalang

Padi Burung

Tikus Ular

CONTOH KOLAM :
Larva

Alga Ikan kecil Ikan

besar
Berudu

Karnivor

Herbivor
Angin Kencang
Daun pecah-pecah pokok kelapa
CIRI DAN PERLINDUNGAN
Tumbuhan
Batang lentur Buluh & Kelapa
Duri Tajam Pokok Nenas TUMBUHAN Akar Banir Pokok Bakau
Bulu Halus Buluh, tebu, labu Daun Bentuk Tajam Pokok Ru
Getah Betik, nangka, manggis
..
Beracun cendawan, keladi
MUSUH CUACA
Tebal & Keras Buah kelapa,
biji getah
Cuaca Kering
Pahit Peria
Bau Busuk Bunga tahi ayam, Gugur Daun Pokok Getah, Pokok
petai bunga kertas.
Menggulungkan daun Pokok kunyit,
keladi, pokok pisang.
74
 PENCARAN BIJI
BENIH DAN BUAH

ANGIN AIR HAIWAN

Ciri-Ciri :
Ciri-Ciri : Warna terang
Ciri Ciri :
Ruang udara, pudung Bau Harum
Kecil, ringan & berspan, kalis air,
berbulu dan sabut berongga Isi buah sedap
struktur bersayap
Contoh : Bercangkuk
Contoh :
Buah kelapa Contoh :
Lalang, buah
sena, meranti, Teratai75 Rambutan, betik,
kapas, angsana manga,
Telipuk mempelam,
tomato
 MEKANISME KEMANDIRIAN
LETUPAN TUMBUHAN

Ciri-Ciri : Elakkan daripada :

Kulit Kering dan merekah, 1. Persaingan Antara
tegang apabila masak. anak benih.
Contoh : 2. Persaingan Antara
anak benih dengan
Buah getah, keembong dan induk.
kacang bendi, saga

Matahari

Bateri
Angin

SUMBER
TENAGA

Makanan
Air

76
 Bahan Api

BENTUK
TENAGA

TENAGA TENAGA TENAGA TENAGA

KINETIK BUNYI CAHAYA KIMIA

Objek yang Boleh Keluar Terdapat

bergerak dan dengar cahaya dalam bahan
berputar
Dihasilkan api dan
melalui makanan
getaran

TENAGA TENAGA TENAGA

ELEKTRIK HABA Gelang
KEUPAYAAN
Getah yang
ditarik
Daripada Suhu Tinggi
bateri, Spring yang
Objek Panas diregangkan
dinamo, sel 77
suria
 Kipas Angin

Mesin Basuh Televisyen

PERUBAHAN
TENAGA

Dapur Gas Saterika

Elektrik

78
 Pengering
Rambut

TENAGA

Boleh Dibaharui Tidak Boleh Dibaharui

Tenaga yang boleh Tenaga yang tidak

diganti apabila habis boleh diganti apabila
digunakan. habis digunakan.
Angin Gas Asli
Suria Arang Batu
Biojisim Petroleum
Hidroelektrik

Mengelakkan pembaziran

GUNAKAN
TENAGA Sesetengah
Menjimatkan DENGAN sumber tenaga
kos BIJAK tidak boleh
diganti apabila
habis

79
 Mengurangkan
pencemaran

SIFAT CAHAYA

BERGERAK LURUS DIPANTULKAN DIBIASKAN

Cahaya bersifat lurus Cahaya lurus mengenai Cahaya bergerak dari

Cahaya lurus yang permukaan objek cahaya satu medium ke satu
tidak boleh menembusi akan memantul medium lain.
objek legap Pemantul yang baik : Contoh : kolam
menghasilkan bayang- Permukaan keras, licin, kelihatan cetek, straw
bayang dan berkilat bengkok dalam air.
Contoh :
Kaleidoskop
,periskop ,cermin muka
dan cermin sisi muka

80
 SUMBER TENAGA
ELEKTRIK

SEL KERING AKUMULATOR SEL SURIA

Kebaikan : Boleh
Tenaga Kimia Cahaya Matahari
dicas dan tahan
Kebaikan : Kecil lama. Kebaikan : Bersih,
dan ringan dan tidak
Kelemahan : Mahal,
mencemarkan
Kelemahan : Tidak berat dan asid
alam.
tahan lama sulfurik kesan kepada
kulit. Keburukan : Alat
Contoh Alatan :
yang mahal.
Lampu Suluh Contoh Alatan :
Contoh Alatan :
Kereta, Motor.
Pemanas Air,
Kalkulator

KUASA
DINAMO GENERATOR
HIDROELEKTRIK

Kebaikan : Menyalakan Kebaikan : Membekalkan

mentol pada basikal tenaga elektrik Dinamo besar

Kelemahan : Perlu kayuh Kelemahan : Perlu minyak Kebaikan : Tenaga elektrik

basikal untuk gerakan untuk hidup, bunyi bising yang sangat besar
dynamo. Keburukan : Merbahaya
Contoh Alatan
81 : Pam udara
Contoh Alatan : Basikal dalam kolam ikan. Contoh Alatan : Rumah dan
kilang
 JENIS LITAR

BERSIRI SELARI

Malap Lebih terang

MENTOL

SUIS
SIMBOL DAN SEL KERING
KOMPENAN
ELETRIK

WAYAR PENYAMBUNG

KEJUTAN API
ELEKTRIK

82
 BAHAYA KECUAIAN
MENGENDALIKAN
PERALATAN ELEKTRIK

RENJATAN
ELEKTRIK
KEBAKARAN

Jangan guna alat

elektrik yang
rosak

Jangan Jangan
LANGKAH
bebankan pasang suis
soket KESELAMATAN tempat
dengan dibasahi air
banyak alat
elektrik

Jangan cabut
Jangan baiki palam ketika
sendiri alat tangan basah
elektrik

Takat Didih
1000C

Takat Beku
Dalam 00C
termometer Termometer
terdapat SUHU Klinik Ukur
suhu badan
merkuri dan
alcohol 83 manusia
peka skala 350C
kepada -420C
haba
 Termometer
Makmal
Sukatan
cecair merkuri
Darjah
skala -100C
kepanasan
-1100C
sesuatu objek

BAHAN
MENGEMBANG
/ BERUBAH
BENTUK JIKA
TERIMA HABA

HABA HABA BAHAN

BOLEH MENJADI
DIRASAI PANAS BILA
TETAPI TERIMA
TIDAK HABA
BOLEH Udara mengembang
DILIHAT apabila dipanaskan dan
mengecut apabila
disejukkan.
Bola ping pong kemek
SUMBER UTAMA IALAH akan bulat semula apabila
MATAHARI
Cecair
Apabila bola besi PENGEMBANGAN
mengembang
DAN direndam dalam air panas
dipanaskan, bola kerana udara dalam belon
tidak dapat melalui
PENGECUTAN
apabila dipanaskan mengembang apabila
dan mengecut dipanaskan.
gelang. Hal ini
apabila disejukkan. Contoh lain:
disebabkan bola
Sifat ini digunakan belon diikat pada botol
telah mengembang
dan bertambah dalam cecair merkuri membesar apabila botol
besar. Apabila bola dalam termometer. dipanaskan kerana
besi disejukkan, Contoh lain: udara didalamnya
PEPEJALrendam
dengan air warna dalam
CECAIR mengembang
UDARA apabila
dalam air sejuk, bola botol dipanaskan, dipanaskan.
besi akan mengecut aras air warna itu belon boleh mengecil
dan dapat melalui akan naik. semula apabila udara
gelang semula. dalam belon mengecut
Contoh lain: apabila disejukkan.
- Wayar elektrik 84
- Jambatan
keluli
- Rel kereta api
 KEADAAN
BAHAN

Pepejal
Cecair Gas
Ada jisim/berat
Ada jisim/berat Ada jisim/berat
Isipadu tetap
Penuhi ruang Penuhi ruang
Bentuk tetap
Isipadu tetap Tiada isipadu tetap
Tidak boleh mampat
Mengambil bentuk Tiada bentuk tetap
bekas yang diisinya Mengambil bentuk
Tidak boleh mampat bekas yang diisinya
Mengalir Boleh dimampat.

85
 Peleburan :

Penambahan haba

Pepejal Gas

Contoh : Ais
mencair

Pendidihan :
Penyejatan :
Penambahan Haba
Penambahan haba
Cecair Gas
Cecair Gas
Contoh : Pemanasan air
Contoh : Kain
Takat didih 1000C
mengering

PERUBAHAN
KEADAAN
BAHAN

Kondensasi :

zPembekuan: Pegurangan
haba
Pengurangan haba
Gas Cecair
Cecair Pepejal
Contoh :
Contoh : air jadi ais
MENERIMA embun, air di
Takat beku air tulen 00C luar titisan gelas
yang sejuk
P Peleburan P
Penyejatan/
Pendidihan

Pepej
P Gas
Pembekuan P
Cecai

KEHILANGAN

KITAR AIR Sungai

P Sumber Tasik
Gas > air Mata
Cecair semulaja
Telaga
Awa
Awan
terkondensasi Kepentingan kitar air
menjadi hujan
semulajadi
86
 1. Membekalkan sumber air bersih yang
P Penyejatan
berterusan
Cecair >
2. Menyejukkan suhu bumi
Gas
3. Memastikan kuantiti air di bumi
berkekalan sepanjang masa
Air di bumi tersejat 4. Keguanaan harian seperti air
sebagai wap air
dan naik ke atas.
minuman, mandi dan sebagainya

ASID DAN ALKALI

ASID NEUTRAL ALKALI

Rasa masam Rasa masin, manis Rasa pahit, licin apabila

dan tawar. disentuh
Diuji Kertas
litmus : Diuji Kertas litmus : Diuji Kertas litmus :
Biru merah Biru biru Biru biru
Merah merah Merah merah Merah biru

Contoh : jus oren, Contoh : kicap, sirap, Contoh: ubat gigi,

asam jawa, jus air mineral, minyak syampu, sabun, serbuk
nenas, limau nipis, masak, gula, madu, penaik, soda bikarbonat
87
 PERGERAKAN
BUMI

BERPUTAR PADA PAKSI BEREDAR KELILING

MATAHARI

- 365 hari atau

- Putaran lengkap 24 jam setahun untuk
sehari mengelilingi matahari
- Berputar pada paksi dari - Berkaitan dengan
barat ke timur. Kesan putaran perubahan musim.
Bumi
3. Perubahan arah dan panjang
bayang-bayang
2. Perubahan
1. Kejadian siang dan kedudukan matahari Panjang dan arah bayang-bayang
malam
berubah-ubah. Arah bayang-bayang
Kedudukan matahari
88
Pada kedudukan muka bumi kelihatan adalah
menghadap matahari, kamu berubah-ubah bertentangan dengan kedudukan
mengalami siang dan matahari.
kedudukan yang
 BULAN
Bulan berputar pada paksinya
Kenapa bentuk bulan kelihatan berubah-
Berputar dan beredar dari Barat ke Timur
ubah?
Putaran dan Peredaran mengambil masa
Kerana kita hanya dapat melihat luas
27 hari
Bulan tidak mengeluarkan

Kita dapat melihat

bulan bercahaya kerana
bulan FASA FASA
memantulkan cahaya
dari BULAN
matahari

Bulan sabit Bulan purnama

lama 26 lama
Bulan separa
Matahari takwin qamari 19 takwin
lama
22 takwin

89

Cahaya bulan
Cahaya
yang matahari
dipantulkan ke
 Bulan
purnam
Anak bulan
a penuh
1 takwin Bumi
14 @ 15 qamari
takwin
qamari

Bulan separa
Bulan sabit baru
baru Bulan purnama
3 @ 4 takwin
7 takwin baru
qamari
9 takwin

KEKUATAN DAN
KESTABILAN

Faktor yang Faktor yang Kepentingan binaan

mempengaruhi mempengaruhi yang kuat dan stabil
kestabilan objek kekuatan binaan

1. 1. Tahan lama
1. Jenis 2. Bentuk
Ketinggia 2. Mengurangkan
Objek yang lebih
tinggi adalah kurang kos
stabil
daripada objek yang penyelenggaraan
lebih rendah
Kon
Konkri
Apakah yang perlu
difikirkan untuk
mencipta sesuatu
Lebih Kuran Kubus binaan /objek yang
stabil g
Objek yang 1. Kegunaannya
mempunyai luas tapak Besi Contoh:
2. Bahan dan langkah
2. Luas
lebih besar adalah 1. Menggunakan semula
membuatnya
lebih stabil daripada penutup botol untuk
3. Setelah siap, perlu uji
objek yang mencipta mainan
kekuatan dan
mempunyai luas tapak Silind 2. Menggunakan bekas
kestabilannya
yang lebih kecil yang boleh digunakan
4. Penambaikan model
semula semasa jamuan
Kayu dan tidak menggunakan
90
bekas
Bagaimana
Hemisfe polisterina
mempraktikkan
Kuran Lebih 3. Membawa beg
penggunaan barang
bahan
g stabil Plasti Pirami semasa
secara lestari?