Vous êtes sur la page 1sur 8

Ekonomia Ujore

Kapitulli 5:RREGULLIMI I RRJEDHJES SE LUMENJVE


(vazhdim)
Veprimet pr rregullimin shumvjecar t rrjedhjes
N figur paraqitet lakorja shumare e rrjedhjes natyrore t Vjoss n Dragot pr nj periudh dhjet vjecare.
E zem se vllimi i dobishm i rezervuarit prej 3.1 miliard m^3 sigurohet nga nj dig e lart, e cila pr
kushte konkrete t lugins del tej cakut t lartsis s pranueshme. Pr kt arsye, lartsia e digs pranohet
m posht dhe vllimi i dobishm del 1.5 miliard m^3 (50% e rrjedhjes vjetore t vitit mesatar dhjetvjecar).
Vargu i viteve me pak uje gjat t cilit harxhohet i gjith vllimi i dobishm i rezervuarit, quhet periudh
kritike.
a) Rregullimi i rrjedhjes sipas skemss s
ngurt
-Sipas ksaj skeme pr cdo vit, n t gjiht
vargun e gjat t viteve dhe pavarsisht nga
ujshmria e secilit, sigurohet nj prurje e
pandryshueshme
-Tangentja e prbashkt n kto dy lakore, e
hequr n pikat D dhe C (periudha krtike) jep,
sipas shkallzimit rrezor, prurjen e rregulluar
Q_rr=85 m^3/s
-Vija e kontrollit t siprm, q hiqet paralel me
drejtimin
-Prej pikes L deri n M do t ket derdhje uji,
sepse prurjet natyrore jan m t mdha se
prurjet e rregulluara
-N pikn N rezervuari mbushet prsri,
ndrsa nga N deri n B do t ket prsri
derdhje uji
-Nj skem e till jep derdhje t kota ujit q
nuk shfrytzohen nga hidrocentrali
Veprimet pr rregullimin shumvjecar t rrjedhjes
Edhe n kt rast rast vllimi i prizmit t dobishm sht pranuar 1.5 109 3 q pr periudhn kritike jep
gjithashtu nj prurje t rregulluar = 85 3 /

b) Rregullimi i rrjedhjes sipas skems ideale


-Vija e siprme e kontrollit fillon, sikurse n
rastin e par, n ndarjen 1.5 109 3 t
vllimit, nuk shkon paralel me rrezen e prurjes
por ka drejtim sipr, me qllim q t takoj
lakoren shumare n kulmin B (momentin kur
rezervuari mbushet plot)
-Pas piks B vija e siprme e kontrollit takon
njpasnj kulmet e lakores shumare, duke
dhn automatikisht prurjet e rregulluara pr
periudha t ndryshme t vargut 10 vjecar
-Procesi i rregullimit n kt rast bhet pa
derdhje sepse kulmi B dhe kulmet e tjera,
tregojn vetm momentet kur rezervuari
mbushet, pasi sht boshatisur pjesrisht m
par
-N drejtim t shkalls s shfrytzimit skema
ideale sht shum m e efektshme, por ajo
krkon fuqi rezerv m t madhe n centralet
e tjera t sistemit, pr shkak t luhatjeve q
pson fuqia e hidrocentrali n varsi t
prurjeve t rregulluara shum t ndryshme
Prdorimi i lakoreve shumare pr rregullimin e rrjedhje n kaskad
rezervuarsh
Rezervuart q mund t krijohen nga digat e shkallve t
vecanta, mund t shrbejn edhe pr rregullimin e rrjedhjes,
me qllim q t merret n trsi nj efekt kompleks sa m i
plot n shfrytzimin e nj lumi
Pjesmarrja e t gjith rezervuarve t kaskads n rregullimin
e diferencuar t rrjedhjes jep jo vetm efekt energjetik m t
madh, por siguron shkalln e duhur t rregullimit me
shpenzime m t pakta, sepse krkohen diga me lartsi m t
ulta
Llogaritjet pr rregullimin e rrjedhjes duhet t fillojn nga
ujmbajtsi i siprm duke u munduar q me an t tij t
bhet nj rregullim sa m i thell. Pr shkalln e dyt q
pason t parn (duke filluar nga sipr) llogaritjet pr
rregullimin e rrjedhjes bhen sipas lakores shumare 2 (fig. b)
t rrjedhjes natyrore t korrigjuar n prputhje me shkalln e
rregullimit q bhet n rezervuarin e par. Pr kt qllim
ndrtohet lakorja shumare e rrjedhjes natyrore n aksin e
shkalls s dyt dhe pastaj nga ordinatat e saj zbritetn
vllimet e ujit q jan ndaluar n momentin prkats n
rezervuarin e siprm. N kt mnyr prftohet lakorja
shumare e korrigjuar (2) pr shkalln e dyt, mbi t ciln
bhen pastaj veprimet pr rregullimin e rrjedhjes n
prputhje me vllimin e dobishm t rezervuarit t dyt.
N nj kaskad rezervuarsh n varsi t vllimeve t
dobishme t tyre, mund t kryhet cfardo rregullimi vjetor
apo shumvjecar (n varsi t vllimit t prizmit t
prgjithshm) ose t sigurohen prurje konstate apo t
ndryshueshme etj
Llogaritjet pr rregullimin shumvjecar sipas parametrave prgjithsues
rrjedhs
Ka metoda te shumta, te cilat japin mundesi t prcaktohen shpejt dhe me prafersi t pranueshme
karakteristikat kryesore t regjimit t rregulluara si dhnia e dobishme e siguruar e ujit nga rezervuari ,

m3/vit (ose vlera relative e saj = ) dhe siguria p e ksaj dhnieje t siguruar , t cilat prftohen pr

.
nj vllim t dobishm . ose pr vlern relative t tij . = .

N rregullimin shumvjecar siguria p shpreh numrin e viteve, n prqindje ose n pjes t numrit t
prgjithshm t tyre, kur dhnia e vllimit t ujit nga rezervuari sht jo m e vogl se .
Esht e qart se dhnia e siguruar dhe siguria p gjenden n varsi t drejtprdrejt me vllimin e
rezervuarit . . Sa m i madh t jet ky i fundit, aq m e madhe del siguria p e dhnies s siguruar q
krkohet dhe e kundrta
- Sipas figurs, n t ciln sht dhn lakorja e siguris
t koeficientve t moduleve t rrjedhjes natyrore pr
nj varg t gjat vitesh, duket se n zonn nga 0 deri n
p , e cila kufizohet nga dhnia q krkohet , jan
vendosur vitet (pavarsisht nga radha) me rrjedhje
natyrore m t madhe se dhnia e siguruar, sepse
.
- N zonn x jan vendosur vitet me rrjedhje natyre
, prandaj sigurimi i dhnies s siguruar varet nga
rrjedhja e vitit paraardhs
- N zonn y jan vendosur vitet me rrjedhje vjetore t
vogl, sepse . , q do t thot se n kto vite
dhnia e siguruar nuk siguohet dot edhe sikur t
harxhohet (gjat vitit) i gjith vllimi i rezervuari .
Llogaritjet pr rregullimin shumvjecar sipas parametrave prgjithsues
rrjedhs
Pa u ndalur n metodat e ndryshme t ndrtimit t grafikve prgjithsues q shrbejn pr t prcaktuar
prbrsen shumvjecare t prizmit rregullues t rezervuarit . . n varsi t dhnies s dobishme dhe
t siguris s krkuar p% pr kt dhnie, n figur jepen grafikt e prftuar sipsa vargjeve hidrologjike t
zgjatura artificialisht
Pr vlera t cfaredoshme t koeficientit t asimetris dhe atij t variacionit sht prdorur funksioni
teparametrik i gamashprndarjes. Kto funksione i prmbushin m mire krkesat q parashtrohen ndaj
shprdarje s probabiliteteve pr prshkimin e lkundjeve t rrjedhjes s lumit.

-N figure jepen grafikt e prftuar pr rastin kur nuk ka lidhje


ndrmjet rrjedhjeve t viteve fqinje (koeficient i korrelacionit
r=0), q sht karakteristika pr t gjith lumenjt e vendit tone
(me prjashtim t Drinit, pr t cilin r ~0.1)

-Pr t nxjerr ndikimin e n madhsin e vllimit q


krkohet, jepen vetm raportet

= 1.5 2 dhe 4, q praktikisht kapin pothuaj t gjith


diapazonin e raportit t ktyre koeficientve pr lumenjt e

vendit tone. Kshtu, pr Drinin = 1.7 3 (pr akse t

ndryshme); pr Matin, Erzenin, Ishmin, Devollin, Osumin dhe
pjesrisht pr Shkumbinin ky raport sht 2, ndrsa pr Vjosn 4
etj. (tabelat e tjera jepen ne materialin e leksioneve)
Llogaritjet pr rregullimin shumvjecar sipas parametrave prgjithsues
rrjedhs
Sipas metods m t thjesht (por n t njjtn koh edhe m pak t bazuar fizikisht) vllimin e dobishm
pr rregullimin shumvjecar e llogarisim duke e ndar n dy prbrse: n at vjetore , q shrben pr t
rrafshuar rrjedhjen brenda vitit dhe n at shumvjecare . , q shrben pr t rrafshuar rrjedhjen
shumvjecare, n mnyr q shuma e rrjedhjes shumvjecare me vllimin e dobishm t rezervuarit t
siguroj dhnien e siguruar t prvitshme pr nj siguri t caktuar p%.

Vllimi i prbrses vjetore ose vlera relative prcaktohet sipas lakores shumare t vitit me pak uj, q sht

pranuar si vit llogarits, rrjedhja e t cilit sht e barabart me dhnien e siguruar = , ose n mnyr t

prafrt me shpreshjen: = ( )
Ku: dhnia e siguruar q krkohet (konstante gjat vitit)
t vazhdimsia e periudhs s me pak uj e shprehur n pjes t vitit
m rrjedhja mesatare shumevjecare e periudhs s pakave e shprehur n pjes t rrjedhjes vjetore t vitit mesatar.

Prcaktimin e vllimit t dobishm pr rregullimin shumvjecar sipas parametrave prgjithsuese po e konkretizojm


pr nj rezervuar, q teknikisht mund t krijohet nga diga Dragotit n Vjos. T dhnat pr aksin e Dragotit jan: prurja
3
mesatare shumvjecare 0 = 91.4 (vllimi vjetor mesatar shumvjecar 0 = 2.88 109 3 ) = 0.29 (pr

rrjedhjen vjetore) dhe = 4 . Nga ky rezervuar krkohet nj dhnie e siguruar = = 1.0 me nj prqindje

sigurie p=90%.

Gjejm prbrsen vjetore: = = 1 0.25 0.63 = 0.187 dhe = = 0.187 2.88 109 = 0.426 109 m3.

Pr = 4 dhe = 0.29, = 0 = 90%, sipas grafikut 5.24:
.
. = = 1.78.

N kt mnyr prbrsja shumvjecare . = . = 1.78 2.88 109 = 5.12 109 3 dhe vllimi i dobishm
pr rregullimin shumvjecar t rrjedhjes sipas krkesave t parashtruara m lart del:
+ . = (0.426 + 5.12) 109 = 5.55 109 3
Llogaritjet pr rregullimin shumvjecar sipas parametrave prgjithsues
rrjedhs

Sipas grafikut = 1.78

per Vjosen Cs=4Cv

Sikundr duket, dshira pr t kryer rregullim shumvjecar t thell ( ) krkon rezervuar me vllim
shum t madh, q pr kushtet topografike t lugins s Vjoss (nga Dragoti e sipr), e n prgjithsi pr
kushtet topografike t luginave t t gjith lumenjve tane mund t prftohen me diga t larta e shum t
larta.
N shumicn e rasteve (kryesisht pr lumenjt kryesor) kto zgjidhje dalin tejmase jasht kufijve t
zgjidhjeve t pranueshme, sepse rezervuarit e digave t larta e shum t larta mbytin masitve t mdha toke
bujqsore, qytete e qendra t banuara dhe shume vlera t tjera materiale.

Vous aimerez peut-être aussi