Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Gabriel zrezygnowa.
Martin Schulz kandydatem SPD
na kanclerza?
Piotr Kubiak
1z5
w nastpstwie sporw wok programu Agenda 2010 pozycje. Jednak S. Gabriel,
cho ceniony jako dobry organizator i administrator partyjny, nie cieszy si szerszym
poparciem spoecznym i autorytetem w partii. Dlatego przed wyborami w 2013 r. nie
zdecydowa si przyj partyjnej nominacji kanclerskiej i pozwoli, aby to Peer Stein-
brck by liderem SPD w trakcie kampanii. Po rozczarowujcym wyniku wyborw
w 2013 r. (25,7% poparcia), Gabriel zaangaowa si na rzecz zawarcia wielkiej koalicji
z chadekami. W nowym rzdzie obj stanowisko wicekanclerza oraz tek Ministra
Gospodarki i Energii, co dawao mu siln pozycj w rzdzie. W latach 2014-2016 SPD
udao si zrealizowa kilka kluczowych elementw programu wyborczego (paca mini-
malna, czciowe obnienie wieku emerytalnego), jednak notowania partii spaday.
S. Gabriel by mocno krytykowany przez lewe skrzydo partii gwnie za swe kontakty
z krgami gospodarczymi i porzucenie socjaldemokratycznych ideaw. Jako polityk
blisko zwizany z tzw. berlisk Sieci grup partyjnych reformatorw i technokra-
tw przychylnych wobec programu reform kanclerza Gerharda Schrdera nie cieszy
si zaufaniem partyjnej lewicy. W grudniu 2015 r. na zjedzie partii otrzyma depry-
mujco niskie poparcie 74% delegatw podczas wyborw na stanowisko przewodni-
czcego partii. Po serii niepowodze w wyborach do parlamentw krajowych (marzec
2016 r.) w partii pojawiy si gosy domagajce si od S. Gabriela ustpienia ze stanowi-
ska przewodniczcego partii (miaby go zastpi Olaf Scholz, nadburmistrz Hamburga).
Gabriel zdoa ten trudny okres przetrzyma, ale notowania sondaowe partii nadal
byy ze utrzymyway si na poziomie nieco przekraczajcym 20%. Sondae nie da-
way rwnie szans S. Gabrielowi w rywalizacji z A. Merkel o urzd kanclerski.
Trudno byo zatem oczekiwa, eby S. Gabriel poprowadzi SPD do sukcesu
w zbliajcych si wyborach do Bundestagu. Nie cieszy si wielk popularnoci w spoe-
czestwie, ma wielu przeciwnikw w partii, a partyjne doy nie widz go w roli lidera,
ktry zdoaby przekona do SPD rzesze wyborcw. Nie spodziewano si po nim pro-
wadzenia agresywnej kampanii wymierzonej przeciwko innym partiom, a zwaszcza
chadecji, m.in. ze wzgldu na dobre relacje z kanclerz Angel Merkel. Niemniej
S. Gabriel pozostawa nadal gwnym faworytem w walce o partyjn nominacj kanc-
lersk. Alternatyw byo podobne rozwizanie do tego sprzed wyborw w 2013 r.,
zwaszcza e S. Gabriela i Martina Schulza cz yczliwe relacje. Tymczasem S. Gabriel
deklarujc sw rezygnacj z ubiegania si o partyjn nominacj kanclersk, a przede
wszystkim ustpujc ze stanowiska przewodniczcego partii, zaskoczy niemal wszyst-
kich. By moe o takiej decyzji zadecydoway wzgldy osobiste (jego ona oczekuje
dziecka), a moe S. Gabriel chce odbudowa sw pozycj, penic obowizki Ministra
Spraw Zagranicznych.
2z5
politykw niepopularnych bd tych, ktrzy przechodzili na polityczn emerytur.
Std znane oglnie w latach 70. powiedzenie: Masz dziadka, wylij go do Europy
(Hast du einen Opa, schick ihn nach Europa). Jednake wraz z postpem integracji
europejskiej i wzrostem roli Parlamentu Europejskiego (do ktrego od 1979 r. co pi
lat odbywaj si wybory powszechne) do unijnego parlamentu coraz czciej trafiali
politycy duego formatu. A Schulz przez dwie kadencje stojcy na czele PE stopniowo
zyskiwa coraz wiksze uznanie w szeregach SPD. Jego notowania wzrosy po 2014 r.,
gdy jako lider socjaldemokratw poprowadzi SPD do cakiem przyzwoitego wyniku
w wyborach do Parlamentu Europejskiego 27,3% gosw. Odtd coraz czciej poka-
zywa si w gronie liderw SPD i by przez wielu w partii (zwaszcza wrd partyjnych
dow) postrzegany jako nadzieja SPD. Pierwsze powane gosy mwice o moliwoci
ubiegania si Schulza o nominacj kanclersk SPD pojawiy si w marcu 2016 r., gdy
po serii niepowodze w wyborach krajowych pozycja S. Gabriela ulega osabieniu,
a w gronie socjaldemokratw zaczto rozglda si za nowym liderem. Niemniej
sprawa ucicha na kilka miesicy, a sam Schulz liczy na kolejn dwuipletni kaden-
cj na czele PE. Gdy nadzieje Schulza staway si wtpliwe, a jednoczenie szef MSZ
Frank-Walter Steinmeier zosta wysunity jako kandydat SPD na urzd prezydenta
RFN, nazwisko przewodniczcego PE wymieniane byo w kontekcie objcia stanowiska
szefa niemieckiej dyplomacji bd te jako potencjalnego kandydata SPD na kanclerza
obok S. Gabriela. Jednak to Gabriel wydawa si faworytem dziennikarzy, a Schulz
by postrzegany jako nastpca Steinmeiera na czele niemieckiego MSZ. Tymczasem
stao si odwrotnie.
Martin Schulz zamieniajc Strasburg i Bruksel na Berlin, nie kry swych ogrom-
nych politycznych ambicji, ktre sigay znacznie wyej ni objcie opuszczonego na p
roku stanowiska ministra spraw zagranicznych. Wydaje si zatem, e rola lidera SPD
stanowi spenienie jego oczekiwa. Schulz o ile uzyska partyjn nominacj kancler-
sk moe wprowadzi sporo oywienia do kampanii wyborczej socjaldemokratw.
W przeciwiestwie do bezbarwnego Gabriela moe sta si wikszym zagroeniem
dla kanclerz A. Merkel. Dziki swojej prostolinijnoci i bezkompromisowoci bdzie
w trakcie kampanii wyborczej trudnym rywalem dla urzdujcej kanclerz. Jego wy-
powiedzi mog nada nowy wymiar kampanii, ktra dziki temu nabierze dynamiki
i stanie si ostrzejsza. Na pewno bdzie ostro atakowa politycznych konkurentw,
w tym A. Merkel. W obozie socjaldemokratw wizane s z nim wielkie nadzieje.
Bo jeli nie on, to kto pocignie pogron od 2005 r. w kryzysie parti i nada jej
nowy impuls? Od tego bowiem czasu SPD znajduje si pod silnym naciskiem ze strony
CDU w walce o polityczne centrum oraz Die Linke (od 2007 r.) na swym lewym skrzy-
dle, a dodatkowo cz dawnego elektoratu SPD (gwnie osb wyksztaconych,
zwaszcza kobiet) przeja partia Zielonych. Starzejca si SPD, lawirujca w kierun-
ku politycznego centrum, utracia sw tosamo, odchodzc od swych korzeni (ro-
dowiska zwizkowe), stajc si parti bez konkretnej wizji, zbdn, stanowic
w latach 2005-2009 i 2013-2017 uzupenienie dla koalicji z chadekami. Nominacja
Schulza postrzegana jest w wielu krgach partii jako prba odrodzenia tradycyjnych
ideaw socjaldemokratw, zwizanych z takimi hasami, jak sprawiedliwo spo-
eczna, rwnouprawnienie pci czy demokratyczny socjalizm. Wielu partyjnych towa-
rzyszy liczy zatem, e Schulz pchnie SPD bardziej w lewo. Dlatego cieszy si on sil-
nym poparciem partyjnych dow, zwaszcza w Nadrenii Pnocnej-Westfalii. Jego
3z5
nominacja kanclerska moe stanowi atut dla SPD jeszcze z jednego powodu. 14 maja
2017 r. odbd si wybory w najludniejszym kraju federacji, czyli wanie w Nadrenii
Pnocnej-Westfalii, skd wywodzi si Schulz i gdzie ma najwicej zwolennikw.
Nadrenia Pnocna-Westfalia postrzegana jest od lat jako matecznik SPD i ewentual-
na klska (jak w 2005 r.) w tym kraju zwizkowym stanowiaby plam na honorze
partii. Nominacja Schulza moe dodatkowo zmobilizowa tamtejszych zwolennikw
SPD i zapewni partii sukces w wyborach. A wynik tamtejszych wyborw moe mie
duy wpyw na wrzeniowe decyzje wyborcze Niemcw.
Niewykluczone, e nominacja Schulza przyniesie ze sob rwnie napit sytu-
acj w rzdzie federalnym, gdy moliwy zwrot w lewo SPD pogorszy relacje socjal-
demokratw z partiami chadeckimi. Jednak taki obrt sprawy moe te zachci
socjaldemokratyczny elektorat o orientacji centrowej do porzucenia SPD, na czym
mog zyska Zieloni, FDP, a nawet CDU. Prawdopodobny zwrot w lewo SPD w kampa-
nii wyborczej moe oznacza zaostrzenie rywalizacja o lewicowy elektorat midzy
SPD i Die Linke. To wszystko w poczeniu ze specyficznym charakterem M. Schulza
(ktry nie omieszka w kampanii atakowa AfD) zapowiada niezwykle ostr kampani
wyborcz przed wyborami do Bundestagu XIX kadencji.
Wybr Schulza ujawnia zniechcenie w obozie socjaldemokratw do wsppracy
z partiami chadeckimi. Takie odczucie jest bardzo silne w SPD. Dla socjaldemokratw
optymaln opcj wydaje si koalicja lewicowa z Zielonymi i ewentualnie Die Linke.
Jednak w obliczu sabych notowa SPD rozwizanie takie wydaje si mao prawdopo-
dobne. Na razie trudno wyrokowa, czy M. Schulz poprowadzi SPD do sukcesu wy-
borczego. Niemniej ewentualna koalicja lewicowa z Martinem Schulzem jako kancle-
rzem bdzie niekorzystnym rozwizaniem z perspektywy Polski.
Wnioski
4z5
7. W razie niepowodzenia SPD w wyborach do Bundestagu nominacja Schulza moe
oznacza wiksze trudnoci przy ewentualnych prbach ponownego sformowania
wielkiej koalicji.
8. Naley oczekiwa, e w obecnym gabinecie Sigmar Gabriel jako minister spraw
zagranicznych bdzie kontynuowa kurs wyznaczony przez Franka-Waltera Steinmeiera.
By moe wrzeniowa wizyta Gabriela w Moskwie stanowia prb generaln przed
objciem kierownictwa niemieckiego MSZ.