Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ES http://nyti.ms/2m5m5AZ
NOTICIAS | EUROPA
VladimirPutinyAngelaMerkel,una
rivalidadhistricadedesconfianzay
poder
PorAlisonSmaleyAndrewHiggins 16demarzode2017
BERLNSeveadelgadoensuimpecabletrajeoscuro:unafiguracasilupina,
nerviosaeinesperadamentejovenparaserunpresidentedeRusia.Alpocotiempo
deacercarsealatrilqueestabadebajodeldomodelReichstagrestaurado,Vladimir
Putincambidelenguarpidamenteparahablarenalemn,conunafluidezque
sorprendialoslegisladoresyunmensajeafavordeOccidentequelostranquiliz.
SehabaterminadolaGuerraFra.
Corraelao2001,unassemanasdespusdelosatentadosdel11deseptiembre,
yPutinsecomprometiasersolidarioconEstadosUnidosalmismotiempoque
exponaelbocetodelavisinquetenaparaeldestinodeRusiaenEuropa.Erael
primerlderrusoquesedirigaalParlamentoalemn,yloslegisladoressaltaronde
susasientosparaaplaudirle,mientrasmuchosdiputadosparecanmaravilladosde
quepudierahablartanbienensuidioma.
TodosmenosAngelaMerkel,quienenaquelentonceseralalderrelativamente
inexpertadelaoposicin.Seunialaovacindepie,perosediolavueltapara
decirlealgoaunlegisladorquehabacrecido,igualqueella,enloquefuerala
AlemaniacomunistadelEste.SabacmofuequePutinsehabavueltotanbueno.
GraciasalaStasi,dijoMerkel,parareferirsealapolicasecretadeAlemania
oriental,conlaquehabatrabajadoPutincuandoerajovencomooficialdelaKGB
enDresde.
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 1/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
Ahora,vayamos15aosadelante.Llegaremosaunmundoenelqueparece
haberunresurgimientodelaGuerraFrayquehavistotodoundesfiledelderes
europeosyestadounidensesquehanintentadoinvolucrarseconRusiayhanfallado
soloquedanMerkelyPutin.Surelacin,yrivalidad,esunmicrocosmosdelas
visionesprofundamentedivergentesquechocanenEuropaymsallunadivisin
quesehavueltomssignificativadebidoalaincertidumbrequegiraalrededordela
polticadelpresidenteTrumprespectoaRusiaysiesteratificarlasalianzas
tradicionalesdelapolticaexteriordeEstadosUnidos.
Merkel,de62aos,ahoraeslalderindiscutibledeEuropaagotadapero
determinada,esladefensoraimperturbabledeunaUninEuropeaasediadaydelos
valoresliberalesdeOccidente.Putin,de64aos,ahoraeselequivalentemodernode
unzarrusoquequierefracturarEuropayelordenliberaldeOccidente.Ha
permanecidomstiempoenelpoderqueGeorgeW.BushyBarackObamaen
EstadosUnidos,yqueTonyBlair,DavidCameron,JacquesChiracyNicolasSarkozy
enEuropa.Susequiposdehackeofinanciadosporelgobiernoestnacusadosde
ayudaradestruirelcaminodeHillaryClintonalaCasaBlanca.
AhoraeldestinodeEuropaestenpeligroconlaseleccionesquehabren
PasesBajos,Francia,posiblementeenItaliayAlemania,dondeMerkelbuscasu
cuartoperiodocomocanciller.Aunquenoestenningunapapeletaelectoral,Putin
estpresenteentodaslascontiendascomounafiguraenlasombraqueinspiraalos
populistasfuriososdeEuropa,quienesadoptanlosvaloresnacionalistasmientras
Rusiatambinestbajosospechadeestarinvolucrada,pormediodehackeos
cibernticosyladivulgacindenoticiasfalsas.SiMerkelfracasa,significaraque
Putinhabrsuperadoasultimorival.
LacancillerMerkeleslaguardianamsfirmedelconceptodelOccidente
liberal,elcualtiene70aos.EstolaconvierteenelobjetivonmerounodePutin,
afirmStrobeTalbott,quienfueraelasesorprincipaldelarelacinconRusiadel
presidenteBillClinton.
LasnuevasdinmicasgeopolticassedesplegarncuandoMerkelvisitelaCasa
BlancaparasuprimerareuninconTrump.Asuvez,Putininvitalacanciller
alemanaparaquevisiteMoscenunfuturocercano.Esunapartidadepquercon
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 2/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
dosjugadoresindescifrablesquetienenunalargahistoriacomn,peroahorahayun
tercerparticipantenuevoquetambinesinescrutable.
Enelao2000,mientrasOccidenteseesforzabaporevaluaralnuevolderde
RusiadurantelaconferenciadelaslitesenDavos,Suiza,unapreguntadelpnel
condenseldesconcierto:QuinesPutin?.Aosdespus,Putinsiguesiendoun
enigma:aveces,selerepresentacomounmachocaricaturescoconeltorsodesnudo
enotrasocasiones,comounmaestrodelaestrategiapoltica,unMaquiaveloeslavo.
Sinembargo,lasiguientepreguntatambinesapropiada:QuinesMerkel?.
Pragmtica,sinideologayprecavida,Merkeltambinesinescudriable.Suestatus
delamutti(omadre)deAlemaniaeselreflejodelastendenciasquetienenlos
mediosdecomunicacinylaclasepolticadelpas,loscualessiguendominadospor
hombresyannosabencmocategorizaraunamujerpoderosa.
Alolargodelosaossehanorganizadovariasreunionesyllamadastelefnicas
entreMerkelyPutin,aunquenuncaseprodujounmomentodeavancesignificativo
ounaasociacincomolaqueforjMargaretThatcher,ladirigentedeGranBretaa,
conMijalGorbachov,elltimolderdelaUninSovitica.Siellosayudaronasacar
almundodelaGuerraFra,PutinyMerkelparecierantenerunarelacinatrapada
enesemomentodebidoasusdistintasvivenciasdeAlemaniadelEste.
Merkelnuncahasidounaamiganitampocounaenemigaabierta,perosiempre
habuscadoquePutinyRusiadenunpasohaciaunarelacincentradaenreglasen
lugardeemociones,uncomitconstruidoconbaseeninteresescomunesclaramente
definidos,noenlaqumicapersonal.Encambio,Putinsiemprehaanheladola
presenciadeunlderdeEuropaqueseatransaccional,alguienquelebrindeaRusia
unagranofertaylegaranticeunlugarfijo,inclusoprivilegiado,enlamesadondese
tomanlasdecisiones.
AntesdequeMerkelasumieraelpoder,Putinlogrtenereseentendimientocon
supredecesor,GerhardSchrder.Ahora,unodelosherederosdeSchrder,Martin
Schulz,quienencabezaalosdemcratassocialesdecentroizquierda,eslamayor
amenazaparaMerkel.Siellosregresanalpoder,consuclidaaceptacindeRusia,
seraunbeneficioparaPutin,quientambinesperaelsurgimientodeunlderms
amigableenFranciayTrumpenEstadosUnidos.
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 3/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
LarelacinMerkelPutinestdefinidaporlacautelaylassospechasmutuas,
aunquetambinporelrespeto.Noobstante,alolargodelcaminosehan
desaprovechadooportunidadesyhayjuicioserrneosqueahoraestnculminando
enunmomentoclave,yaqueMerkelbuscaestarotroperiodo,ylaRusiadePutin
estacusadadequererboicotearla.
MoldeadosporlaAlemaniadelEste
ElprimerrecuerdopolticodeMerkeldatadecuandotena7aosyvivaenel
pueblodeTemplinenAlemaniadelEste,dondesupadreerapastorluterano.El
domingo13deagostode1961,lasnoticiasanunciaronquelossoviticoshaban
empezadoaconstruirunmuroquedividiraaBerlnenesteyoeste.Aquella
maana,lajovenAngelaobservcmomuchosdelosparroquianosdesupadre
llorabanenlaiglesia.
Elmomentomstrascendentalparaellallegennoviembrede1989,cuando
cayelMurodeBerln.Loslargosaosentreesoseventoshistricosmoldearonla
figurapolticaqueseraMerkel:cautelosaycalculadoraperotambinidealista
aunquedesconfadeRusia,laencuentratanfascinantequeestudiliteraturay
culturarusas,losuficientecomoparaquesufluidezenesalengualemerecieraun
premioyviajaraportodalaUninSovitica.
PorcrecerenAlemaniadelEste,enloqueelladescribiracomounadictadura,
Merkelseacostumbrarepetirunayotravezperogrulladassoviticassinsentidooa
escucharlostrilladosdecretosquesetransmitantodoslosdasatravsdelaradio
estatal.Tenamosquelidiarconesotodoeltiempo,recordMerkelenuna
entrevistade2009conDerSpiegel.Esunmilagroquesiquieralohayamospodido
olvidar.
Poresaraznnolelloranlosojosalhablardelosrusos,comosucedecon
algunosdemcratassocialesquecrecieronenlaAlemaniaoccidentalydemocrtica,
quienesrecuerdanlareconciliacinqueconlossoviticosapartirdelaOstpolitik,
unapolticadiplomticadedistensinquesucedienladcadade1970.En
AlemaniadelEste,laStasiylaKGBadministrabanunodelosEstadosespasms
vastosdelbloquesocialista.SegnMerkel,habamuchadesconfianzay
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 4/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
mediocridadsinembargo,habapocaspersonasquecreyeranquecolapsarael
sistema.
Yjustocuandocasinadiecreaquefueraposible,sucedi,relatenalguna
ocasin.
ParaMerkel,laleccinseraquetomamuchotiemporesolveralgunascosas
comoelconflictoenUcrania,ylapacienciaesesencial.Noobstante,paraPutin,
quienahoraestansiosoporsocavarlacohesindelaUninEuropea,laleccin
podraserquelossistemaspolticosquepareceninexpugnablespuedenvolverse
vulnerablesdelanochealamaana.
Nacidoen1952,Putincrecienunapartamentocomunitarioenlospeligrosos
barriosbajosdeloquealgunavezfueLeningrado,laciudadquesobrevivialasedio
naziyalahambruna,lacuallequitlavidaaunhermanomayorquenuncaconoci.
PutinestudiDerechoenLeningrado,mientrasMerkelescogiCienciasenlasque,
segnaclardcadasdespus,loshechossepuedencambiarmenosqueentemas
comolaHistoriaoelDerechoqueenseabanloscomunistas.
PutinseunialaKGByen1958loubicaronenDresde,unpuestoruralde
AlemaniadelEste.DespusdelacadadelMurodeBerln,losalemanesse
regocijaronconlareunificacindesupasyporlasalidadelastropassoviticas,
mientrasMerkelsevolcdeinmediatoatrabajarenlasrecientespolticas
democrticasdesupas.
Encontraste,Putinhalamentadoquetodohayapasadotanrpido.Unavez
describielcolapsodelaUninSoviticacomolacatstrofegeopolticamsgrande
delsiglo.
Noshabramosahorradomuchosproblemassilossoviticosnohubieran
tenidounasalidatanapresuradadeEuropadelEste,dijoalostresperiodistasrusos
aquieneselKremlinencarg,enelao2000,lalabordeescribirunlibrosobrel.
Putin,elagentedelaKGB,observabaconhorrordesdeDresde.Eljefelocalde
laStasi,quientrabajabadecercaconlaKGB,fuedetenidoyluegosesuiciddespus
detomarsedantesycolocarsealladodeunhornoconelgasabierto.Putindespus
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 5/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
recordcmounaturbaenardecidaconnimosagresivossereunialasafuerasde
lasoficinasdelaKGB.Portemoralosestragos,Putinpidiayudaalasfuerzas
militaressoviticasqueestabansituadasenlascercanas,peroledijeronquela
ordendebavenirdeMosc.
Moscestensilencio,lerespondieron.Finalmente,lagentesedispers,pero
elepisodiodramticodejaPutinconelsentimientodequeelpasyanoexista.
Luegodescribilaleccinquehabaaprendido:elpoderdebamantenersecon
audacia,dentroyfueradelpas,siRusiaqueraevitarsufrirelmismodestinodela
UninSovitica.LaURSS,record,tenaunaenfermedadterminalincurable:una
parlisisdepoder.
Elascenso
Aunquenofueronlderesaccidentales,MerkelyPutinsfueroninesperados.
Pococonocidoenelmundoeinclusoparaelpblicoruso,Putinseconvirtien
presidentedespusdequeBorisYeltsinrenunciaradeformadramticaenlavspera
delaonuevode1999.Alpocotiempo,MerkelasumielcargodelaUnin
DemcrataCristiana,decentroderecha,alhaceraunladoasumentor,elexcanciller
HelmutKohl.Apesardequelasubestimaronporserunamujerenlapoltica,
Merkelprobalosescpticosqueestabanequivocadosalvolversecancilleren2005.
EnlaprimeravisitaoficialdeMerkelaMoscacomienzosdel2006,Putin
demostrsuestilopocoortodoxoperoastutoalpresentarleunperrodepeluchede
juguete,apesardequeelKremlinlehabaadvertidoqueellanosesentacmoda
cercadelosperros.Durantelasconversacionesqueserealizaronunaodespusen
elmarNegro,Putindejquesugranlabradornegroestuvieraenlahabitacin.
ToomasIlves,quienhastaelaopasadofueelpresidentedeEstonia,describi
elardiddelperrocomoclsicodelaKGB.IlvesafirmqueMerkelnuncasehace
ilusionesconRusiayclaramentefueunadelasqueentendicmofuncionabala
RusiadePutin.
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 6/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
CrecienStasilandia,seal,asqueesevidentequesiempreentendiesa
conducta.
Sinembargo,Merkelcontinuconlatradicinalemanadetenerreuniones
frecuentesconloslderesrusos,locuallaubiccomolaprincipalinterlocutorade
EuropaconRusia,mientrasmantenalasantiguasrelacionescomercialesentrelas
dospotencias.
Tambinloobligaapoyarlademocraciaylosderechoshumanos,alreunirse
configurasdelaoposicinrusayalexpresarsuindignacinen2006porelasesinato
delaperiodistarusaAnnaPolitkovskaya,quienfueraunacrticamordazdel
Kremlin.
Tansolodasdespusdelhomicidio,PutinyaestabavisitandoDresdedenuevo.
lyMerkeldieronunaextraaentrevistaconjuntaaunacadenapblicade
AlemaniaenlacualPutinperdilacalmacuandolepreguntaronporelasesinatode
Politkovskaya.Eseintercambionoaparecienlatransmisin,perolostelevidentes
svieroncmoPutinalababalascualidadesdebuenoyentequetenaMerkel,locual
describicomounacaractersticararadeencontrarenlasmujeres.
KonstantinEggert,unperiodistarusoquehahabladoenprivadoconMerkel
duranteaos,opinqueelKremlinnuncaentendialacanciller,porquecreyeron
que,comosucediconSchrder,ellaseraunaesclavadelosnegociosydelafe
tradicionaldelosalemanesenlaOstpolitik.
Peronoesesclavadenadienidenada.
Sealescifradas
KohlhizomigasconGorbachovenunsauna.ASchrderleatraaquePutin
fueraunalmamasculinaafn.Merkelnopiensaigual.Siempreencontrdemal
gustoestascosasdehombres,indicStefanKornelius,unbigrafodeMerkel.
Encambio,MerkelhaimpresionadoaPutinconsumaneradecaptarlos
detalles,unacualidadquecomparteconl,ysuconocimientodeRusiaysucultura,
ascomosudisposicinparadefendersusposturas,delmismomodoqueldefiende
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 7/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
lassuyas.EnunaconferenciadeseguridadalaqueasistiMerkelenMnichen
febrerode2007,Putindioelqueahoraesconsideradocomoundiscursoclave,enel
cualsealsuposturaencontradeOccidenteyvapuleladominacindeEstados
Unidosenlosasuntosinternacionales.
KarlTheodorzuGuttenberg,exministrodeDefensadeMerkel,recordque
mientrasmuchaspersonasdelpblicoestabanimpactadasyalarmadasporeltono
dePutin,entreelloslosoficialesestadounidenses,Merkelnoparecasorprendida.
YatenaunaopininextremadamentecautelosadelaestrategiaglobaldePutin.
Enunaocasin,laresolucindeMerkelpudoresultarcontraproducente.En
unareuninen2008deloslderesdelaOTANenRumania,Merkel,conelapoyode
Sarkozy,elpresidentefrancsdeeseentonces,resisticonxitolasolicitudquehizo
BushparaqueUcraniayGeorgiarecibieranelllamadoPlandeAccindeMembresa
(MAP,porsusiglaeningls),unmovimientoquepodrahaberhechoquelosdos
pasesingresaranalaalianzamilitar.
ParadejarquelaCasaBlancamantuvierasureputacin,lacancillerseencarg
deredactaruncomunicadoque,aunquerechazabaunprogramaformalparala
membresa,declarabaqueUcraniayGeorgiapodranserpartedelaalianzaalgn
da.
Merkelestuvoenelcentrodeestanegociacindepalabras,yeraevidenteque
lodisfrutaba,sealelenviadodeItaliaparalaOTAN,StefanoStefanini,quien
participenestareunin.Esenloquesesientemssegura.
Pero,alfinal,talvezMerkelhizounmalclculo.UcraniayGeorgiaestaban
furiososdequelesfueranegadalamembresa.Putintambinestabacolrico,yaque
tomelvagocompromisodelamembresadefinitivaparaUcraniayGeorgiacomola
evidenciadequelaresolucindelaOTANeraexpandirseenlosterritoriosque
fueronpartedelaUninSovitica.
Paral,lasentenciadequeUcraniayGeorgiaibanasermiembrosdelaOTAN
fuecomounabofetada,sealStefanini.Almismotiempo,seenvalentonporque
Washingtonnohabatenidolafuerzasuficienteparaponerafuncionarlos
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 8/9
17/3/2017 VladimirPutinyAngelaMerkel,unarivalidadhistricadedesconfianzaypoderEspaol
engranajesformalesparaotorgarlamembresadelaOTANalasdosantiguas
repblicassoviticas.
Cuatromesesdespus,RusiainvadiGeorgia,conlocualpusoapruebala
disposicindeOccidenteparaintervenir,locualnosucedi.Encambio,sentun
precedentequealentaraaPutinparaque,en2014,tomaraporlafuerzaaCrimea.
Ucraniaseralaruptura.Merkel,quienestabaacostumbradaaserlaprincipal
interlocutoradeEuropaconMosc,ahoraasumaunnuevopapelcomolafuerza
impulsoradetrsdelassancioneseconmicas.
VladislavBelov,directordelCentrodeEstudiosAlemanesenelInstitutode
EuropaenMosc,sealquePutintomcomounaafrentapersonalqueMerkel
tuvieraelpapelprincipalrespectoalassanciones.Putinnoentendiporqu
AlemanianoaceptdebuenasaprimerasqueCrimeafueraabsorbidaporRusia,
dijoBelov,quienhizonotarqueelmandatariorusoequiparlareunificacin
alemanade1990conlareunificacindeRusiaconCrimea.
Porahora,Europaestunidadetrsdelassanciones.Noobstante,esa
solidaridadseestdebilitandoydependedeladeterminacinylafortalezapoltica
deMerkel,lacualPutinesperasocavar.
Sihayunsmboloquemuestracmohancambiadolascosasdesdeaquel
discursode2001quePutinpronuncienelReichstag,consideremosesto:elmes
pasado,elMinisteriodeDefensadeRusiaanunciqueibaaconstruirunmodeloa
escaladelReichstagalasafuerasdeMosc.Noesuntributooungestodeamistad.
SeutilizarparaquelosjvenespatriotasdeRusiaseentrenenparadestruir
edificiosentiemposdeguerra.
Alemania,AngelaMerkel,Crimea,KGB,Rusia,Stasi,Ucrania,UnionEuropea,VladimirPutin
2017TheNewYorkTimesCompany
https://www.nytimes.com/es/2017/03/16/putinymerkelunarivalidadhistoricadedesconfianzaypoder/?em_pos=small&emc=edit_bn_20170316&nl=boletin& 9/9