Ra i vo na u th k XVIII vi nguyn tc bng Hn vn ca ng Trn Cn, Chinh Ph Ngm

mau chng i vo lng mi tng lp qun chng. Tri qua hn hai th k ri cho n nay, Chinh Ph
Ngm lun gi nguyn gi tr ca mt vin ngc vn chng sng ngi, mt sn phm ng t ho ca x
s vn "ni ting thi th". Trong , on trch Tnh cnh l loi ca ngi chinh ph cho thy r tm trng
c n ca ngi v nh chng ra trn v ngh thut miu t tm trng bc thy ca hai tc gi ng -
on, vi ngh thut din Nm c bit xut sc ca n s on Th im.on trch tinh cnh l loi ca
ngi chinh ph vit v tnh cnh v tm trng ngi chinh ph phi sng c n, bun kh trong thi gian
di ngi chng i nh trn m khng r tin tc:
Do hin vng thm gieo tng bc
Ngi rm tha r thc i phen
Nh trong Kiu, Nguyn Du tng Kiu ni cu phn gi ch tng, hay nh trong Tn Hn Bit c
cu Th dc ty qun kh, l phn v, d n chn tri gc b cng mun theo chng. Nhng Hnh
th phn thng hong), m Ph nhn ti qun trung/ Binh kh khng bt dng, ngi v c chng i
lnh li ch c th li nh. C chng, nng pha tr cng qun i m, nhng qun nay i ri, nng nh
do hin. Nng m tng bc chn, ta nh m tng ngy chng i, m tng ngy ni nh thng
ong y trong cch tr. C khong khng gian no o chiu di ni nh(trch hai u ni nh) Ht do
hin, nng li ko rm. Ko rm xung, nng nh nhc thy bng chng khut i, vi ko rm ln, ha ra
ch l tnh cm v nh nc trong mt la di nng. Nhng khi nng h rm xung, nng li vn thy mi
chuyn din ra nh c, v ri nng c v thc lp i lp li mt hnh ng y Ngi i hn:
Qun sinh ta cha sinh
Ta sinh qun lo
Qun hn ta sinh tr
Ta hn qun sinh to
Nhng c l ch nhng ngi c duyn c phn li chng c gn nhau nh th mi bit c ni s ca
vic khng c cng k kt duyn thng cng bch lc h hong tuyn" ( ph)Hin vng khng phi
v khng c ngi, m v ngi quan trng nht khng bn nng.
Ngoi rm thc chng mch tin
Trong rm dng c n bit chng
n c bit ging bng chng bit
Lng thip ring bi thit m thi
Bun ru ni chng nn li
Hoa n kia vi bng ngi kh thng.
G eo c gy sng nm trng
He pht ph r bng bn bn.
Gia thi bui lon lc, nh c ngi i lnh, gia th vn kim, ha c my khi c ngi v bo tin
chin trn? Ngi v nghe tin thng trn cng lo s, m nghe tin thua trn cng lo s, v C lai chinh
chin k nhn hi?. Khng nghe tin chng nng ch c th ch i trong lo s, nng nh cht dn cht
mn v s bi thit trong lng, s bi thit n t ni ch mong trong c l, trin min. n c loi chim
loi c i cnh, c th dang rng bay khp thin h, cng chng bit tin, h mt ngi phng khu nh
nng li c th bit tin? D cho Hong iu ta tng bi, Bit li chim cng v ngi xt xa, nhng nng
vn chng c ngi ng cm, ta nh B Nha mt i T K, Trang T mt i Hu Thi. L ri khu ngn
n, nng chong n sut m, khng ng c m cng chng dm ng c l chng nng s v, v
nng khng mun chm tr n chng. Nhng g gy canh nm, tri sng ri, m bng chng vn c bit
tm. Cnh liu ai ngi vin?, ch c he pht ph in bng ln tng khi mt tri ca ngy mi n. Ai
bo mt tri l hi vng, ai bo nh sng l ngun sng? Nng ch bit, mt ngy li qua, s ngy chia
cch li tng thm mt, ni nh trong nng li dng y, lo s cng nh nc l m ph ra.
Kinh Thi c cu Nht nht bt kin nh tam thu h, Nguyn Du gi gn li thnh Ba thu dn li mt
ngy di gh, i vi ngi chinh ph, khc gi th ng ng nh nin, m mi su th dng dc ta
min bin xa. Hay cho mt cu cnh cn ngi mt! Mi hng vn cn , vn vt ging nh ngy chng
cn ti Hng dic cnh bt dic, nhng ch tic Nhn dic cnh bt lai. Gng ng vn sng, nng
vn soi gng, im trang mi ngy,nhng ch l gng.Chng i lnh nng khng cn tm tr no ngh
ti bn thn na.Nh chng, git nc mt ri lc no khng hay.Ni nh lun au u trong lng nng.l
li chu chan, nng khc bit bao ngy. Nng nh n, nhng ting n t on, bi nng lo dy uyn
s t, phm loan s chng, gi nn s khng may mn cho i la yu nhau:
Khc gi ng ng nh nin
Mi su dng dc ta min bin xa
Hng gng t hn m mi
Gng gng soi l li chu chan
St cm gng gy ngn n
Dy uyn kinh t, phm loan ngi chng.
Mi su cu u l phn ip khc bng ting t b chm ri, day dt bi s khc khoi trong ni nh,
bi s trin min v v tn ting n ngn mi, ta nh ting khc kim nn ca ngi chinh ph trong
mn m. y khng ch l mn m ca bng ti m cn l mn m ca nhng lo lng, s hi; l mn
m ca nhng c n, l loi b che khut di nh mt tri ban ngy.
Nu mi su cu u l on ip khc khi m ni nh thng v tm trng au thng c y ln n
cng cc, th tm cu sau ny li nh mt on nhc do trc cao tro. Tm lng hng v phng xa ni
chng ang chinh chin chm ri bin ni c n thnh mt ni au, mt ni au khng g snh c. Nh
mt ch thit tha, n mi, n ct vo rut gan ngi c ht nh cch n lm au n lng ngi chinh
ph.Trc ht l mt c mong chy bng m ngy:
Lng ny gi gi ng c tin?
Nghn vng xin gi n non Yn.
Lng ny l s thng nh khn ngui, v tri qua nhiu i ch Tri my thu i tin nhn li-Ti
xun ny,tin hy vng khng.Gi ng l gi xun.Trong c n, ngi chinh ph ch bit hi gi,nh gi
a tin,nhn tin ti ngi chng yu thng ni chin a xa xi,nguy him,ni non Yn nghn trng.Non
yn,mt a danh cch xa Thim Ty, Trung Quc hn hai ngn dm v pha bc.Hi gi,nh gi nhngc
tinhay khng nh li nhn mnh, nn n ngn gi. Nhng l mong c phi thc t, hi vng lo ln ri
vt tt ngay. Ch c ni nh l hin thc.:
Nh chng ng ng ng ln bng tri.
Nh ng ng ngha l nh mi,nh nhiu,nh lu,nh khng bao gi ngui.Trong truyn Kiu cng c
cu tng t din t ni nh nhung: Mt ngy ng ng xem bng ba thu.Cu th Nh chng ng
ng ng ln bng tri l mt cu th tuyt bt,va din t mt ni nh thng nng trong lng,trin
mien theo thi gian m ngy nm thng (ng ng) khng bao gi ngui,va c c th ha bng
di ca khng gian(ng ln bng tri).khi gii thch ngha cu th ny,Nguyn Thch Giang
vit :Lng nh chng thm thm di dng dc vn c th n c d c nh ng ln tri.C th
ni,dch gi on Th im c mt cch ni rt su sc cc t ni nh thng chng ca ngi chinh
ph.Ni nh thng y,ting lng thit tha y li c din t qua m iu trin min cu vn th song tht
lc bt vi th php ngh thut lin hon-ip ng.C mt tri thng nh mnh mng.Ni bun trin
mien,dng dc v tn
Sau khi hi gi ng by t nim thng ni nh chng ng ng,nng chinh ph li hi tri ri
ti thn,than trch :
Tri thm thm xa vi khn thu,
Ni nh chng au u no xong.
Tri cao xa,khng ch l cao m l thm thm,khng ch l xa m tr nn xa vi,nn khng thu,khng
hiu sao cho ni nh chngca ngi v tr.Ni nh cng tr nn au u trong lng.au u ngha l y
ny,lo lng,day dt khn ngui.C th ni qua cp t ly:ng ng v au u,dch gi thnh cng
trong vic miu t nhng thng nh, au bun,lo lng ca ngi chinh ph mt cch c th,tinh t,sng
ng.Tm trng y c miu t trong qu trnh pht trin mang tnh bi kch ng thng.
hai cu cui,nh th ly ngoi cnh th hin tm cnh;ngh thut t cnh ng tnh cc k iu
luyn.Tnh hnh tng kt hp vi tnh truyn cm to nn sc iu tr tnh su lng thit tha:
Cnh bun ngi thit tha lng,
Cnh cy sng m ting trng ma phun.
Ni thng nh,lc th ng ng,lc th au u,trin mien sut ngy m.m ni m nh di
thm.Cng c n th cng thao thc.Nhn cnh cy t dm sng m m thm lnh lo.nghe ting trng
ku r rich thu canh nh ting m sng m m them lnh lo.nghe ting trng ku r rich thu canh
nh ting ma phn m thm bun nh.m thanh y,cnh sc y va lnh lo va bun,cng khi gi
trong lng ngi v tr,c n bit bao thng nh,lo lng,bun ru.Lng au n nh b ct xa,ch
xt.C th ni hai cu thChinh ph ngm khc ny rt gn gi vi hai c Kiu ni ting:
Cnh no cnh chng eo su,
Ngi bun cnh c vui u bao gi.
C ngi ni: Hnh phc hay bt c th g, thng ch n lc mt i ngi ta mi bit n tng tn ti.
Vi Chinh ph ngm ca ng Trn Cn, chng ta c a vo mt khng gian nh hp mt khng
gian ong y ni nh v s khc khoi, s bt bnh v bi ri gia cc mi quan h ca Nho hc, s c h
v bt cng ca ch phong kin ni m nhng dn en thp c b hng khng c quyn, m ch c
ngha v. Nhng ngi nh vy, h khng c hng hnh phc mt giy pht no m ha c i
chng na y cng ch l pht giy ngn ngi ta nh khonh khc tn canh. Chng ta b t vo v th
ca nhng ngi nh th, v xc ng trc kht vng tt cng ca h c sng bnh ng, hnh phc
v khng phi chu chia li.
Qua th th song tht lc bt,cch dung t,hnh nh c l,tc gi th hin mt cch tinh t cc cung bc
sc thi tnh cm khc nhau ca ni c n bun kh ca ngi chinh ph lun khao kht c sng trong
tnh yu v hnh phc la i.on trch cng th hin tm lng thng yu v cm thong su sc ca tc
gi vi kht khao hnh phc chnh ng ca ngi chinh ph.Ct ln ting ku nhn o,phn i chin
tranh phong kin phi ngha.

i thi ho Nguyn Du (1765- 1820) tn ch l T Nh l mt thin ti vn hc, nim t ho ca dn tc

Vit Nam. Truyn Kiu l mt tuyt tc ca Nguyn Du, bi th nh ting khc ai on ca ngi ph n
trong x hi phong kin y ry nhng thi nt, bt cng. on trch Trao duyn ni ln ni lng au
xt ca Thy Kiu khi phi trao mi tnh mn nng gia nng v Kim Trng cho Thy Vn, cng l phn
m u cho cuc i y au kh ca Thy Kiu. V c sc nht c l l 12 cu th u. Ch 12 cu
nhng sao nh ting nc ut nghn ngo.
Cy em em c chu li
Ngi ln cho ch ly ri s tha
Thy Kiu dng nhng li l chn tnh, thun hu ni chuyn vi Thy Vn. T cy c s dng
tht c sc, l cy ch khng phi nh, ngi c cy kh lng t chi. Thy Kiu t ht nim
tin tng ca mnh vo Thy Vn v Thy Vn khng th thoi thc c v phi chu li. Kiu t
Vn ln v tr cao hn, h mnh xung nh van ni, ku xin. Khng c ngi ch no li xng h vi em
mnh bng nhng t ng tn knh ch dng vi b trn nh tha, ly. Kiu mun chun b tm l cho Vn
n nhn mt chuyn h trng m nng chun b nh cy em bi nng hiu rng vic m nng sp ni ra
y l rt kh khn vi Vn v cng l mt vic rt t nh:
H mi ra nhng thn thng
lng th ph tm lng vi ai
Tng t c tht ra u c nhn vt cn nhc k cng, chn lc, Nguyn Du s dng nhng t ng
rt t. Ci hay, ci sc ca t ng cng chnh l ci tinh t trong th gii ni tm m Nguyn Du mun
din t. S chn lc chnh xc y cho ta thy Kiu suy ngh rt nhiu, rt k ri mi quyt nh trao mi
nhn duyn m nng tng mong c s m hoa kt tri, mi nhn duyn m nng mong c s c
lu bn li cho Thy Vn:
Gia ng t gnh tng t
Keo loan chp mi t tha mc em
Gnh tng t l ca ch, tnh yu su nng l ca ch nhng gi gia ng li t gnh cn u. T
duyn l ca ch, khi n vi em n l t ta. Ch hiu em tui cn tr c th cha bit n tnh yu.
ng l em cn c hng bao mt ngt ca tnh yu nhng xin em hy xt ngi ch bc mnh ny m
p ngha cng chng Kim. i! Li ca Kiu tht thng thit. Ci bn khon ca Kiu l bn khon cho
Kim Trng phi l lng nhn duyn. Ci ray rt ca Kiu l ray rt cho Thy Vn phi chp mi t tha
ca mnh. T mc s dng y khng phi l mc k em, mc cho ra sao th ra m c ngha l Kiu
mun ph thc, giao ph trch nhim li cho Thy Vn, tin tng tuyt i vo s cy nh ca mnh ni
Vn.
K t khi gp chng Kim
Khi ngy hn c khi m chn th
T khi c lp li ba ln nh mun nhn mnh tnh cm m Kiu dnh cho Kim Trng no u phi
tnh cm mt sm mt chiu. Nhng k nim p gia nng v Kim Trng nh sng li trong nhng cu
th ngy hn c, m chn th. Cu th n cha nhng tnh cm ngt ngo, nhng nim vui nhng
cng nghe nh ting nc nghn ca Thy Kiu, nhng k nim p y s kt thc, ch cn li chui ngy bi
thm tip sau.
S u sng gi bt k
Hiu tnh khn l hai b vn hai
Sng gi bt k l khi Kim Trng v qu chu tang ch, gia nh Kiu b mc oan, cha v em Kiu b bt,
Kiu phi bn mnh chuc cha v em. Nhng bin c xy ra lin tc, y Kiu vo ch b tc, l ngi ch
c, Kiu phi hi sinh bn thn mnh gia nh c on t, m m, bi l: C ba trm lng vic ny
mi xui.
Ch Hiu l mt phm tr o c trong o Nho, v hiu con ngi ta phi dp b tnh ring, l mt quan
nim o c ph bin ca ngi xa. V Kiu cng th, nng khng bao gi cho php mnh tr thnh
ngi con bt hiu. Nng chn vi tnh cm ring t bo hiu cho cha m:
Ni ring ring nhng bng hong
Du chong trng a l trn thm khn
Khi quyt nh bn thn chuc cha v em, Kiu li nh n Kim Trng, nng t thy mnh l ngi phn
bi, khng xng ng vi chng:
Th hoa cha ro chn vng
Li th thi ph phng vi hoa
i, phm, ngi ta thng hi sinh tt c mi th v tnh yu. L ngi ai chng kht khao c gn b
vi ngi mnh yu. V ngi con gi a su a cm nh Kiu th kht vng y li cng mnh m gp
bi, v tnh yu nng tng vt qua c l gio phong kin khc khe nht xm xm bng li vn
khuya mt mnh. Vy m gi Kiu li nh lng vt b, tht au n xit bao! Nhng v:
Duyn hi ng, c c lao
Bn tnh bn hiu bn no nng hn?
C l ch c nhng ngi con gi mang trong mnh tri tim bao dung nh Thu Kiu mi sc mnh
lm nhng vic tng chng kh khn nht nh th!
S cha thuyt phc c em, Kiu dng ht l l, s tnh to nht ca l tr tri lng cng em:
Ngy xun em hy cn di
Xt tnh mu m thay li nc non
ng vy, Thy Vn cn tr, cn nhiu thi gian vun p cho tnh cm ring t nn xin hy nhn li ch kt
duyn cng chng Kim. thm thuyt phc v Vn khng th chi t, Kiu em tnh mu m ra
cu xin Vn. Mu chy rut mm cn g thing ling hn tnh ch em gn b, rut tht. Em hy gip ch
thay li nc non cng chng. Kiu cng t mnh vo a v ca Vn, phi kt duyn cng ngi
mnh khng quen bit, m cn l ngi yu ca ch mnh, ta c th cm nhn y Thy Vn l ngi thit
thi nht
Tui ca Kiu v Vn xp x nhau xun xanh xp x ti tun cp k th nhng i vi Kiu gi y, tui
xun ca nng kt thc. Khong thi gian xun xanh p gia nng v Kim Trng nay ch cn l
nhng k nim m khng c tng lai. Trao duyn cho em, nghe tht k l nhng trong hon cnh ca
Kim,Vn, Kiu th y l mt vic khng kh hiu trong x hi phong kin ngy xa. Nhng dng nc
mt khng th chy ra nhng c m , phng pht trong tng cu, tng ch Ni au n n x lng
nhng vn phi dn xung, km nn ni nhng li trao duyn cho em. Tht au xt thay! Ch Tnh i
vi Kiu v cng quan trng, th nhng nng li t b n lm trn ch Hiu. Mt i tnh yu i vi
nng l mt i tt c. Ni n y Kiu tng nh cuc i mnh kt thc, khng cn g luyn tic,
nu gi:
Ch d tht nt xng mn
Ngm ci chn sui hy cn thm ly.
Bn thn phi hi sinh, Kiu khng n o thit hn, nhng khi nh cy n em gi th l mt ci n ln
i vi nng. Cho nn li nh cy ca Kiu tht thit tha, li cm t ca Kiu tht su sc, cm ng. Xt
v ngn t th li ni ca Kiu khn thit m vn ng mc, ku ni m vn ch ngha ch tnh. Nh cy th
vn n tnh mu m rut tht. Cm t th cao n ngha ca Thy Vn v ni n s bc mnh ca mnh.
Kiu qu tht l ngi sc so mn m.
Kiu hi sinh tt c, k c cuc i nng ang xun xanh v gia nh. Thu Vn d c v t n u
cng c th hiu ni au v s hi sinh qu ln ca ch nn chc chn rng nng khng th khc t v ch
ngm ngi ng nhn duyn t ch. C l v th nn ngay t u chng ta khng nghe mt li i thoi
no ca Vn m ch nghe nhng li thuyt phc, van ni v bc bch ni Kiu. Vn chp thun.
Khi trao duyn cho em xong, Kiu ngh n ci cht: tht nt xng mn, ngm ci chn sui. Cuc
i nng sau khi bo p n ngha sinh thnh th coi nh chm dt. bi l mt i tnh yu l nng mt tt
c, mt hi vng, mt nh hng, linh hn nng nh t di v ng cng trc ngng ca ca cuc i
y tm ti ngy mai.
X hi phong kin thi nt chia r tnh yu i la, lm tan v hnh phc gia nh, ch p ln s phn
ca ngi ph n, nhng con ngi xinh p, ti hoa.
au n thay phn n b
Hi i thn y bit l my thn!