UNIVERZITET U TUZLI

FILOZOFSKI FAKULTET

ODSJEK HISTORIJA

KOMUNISTIKA PARTIJA JUGOSLAVIJE POSLIJE II SVJETSKOG RATA

(REFERAT)

Student: Deli Semir Mentor: dr.sc. Salkan Uianin, doc.

Tuzla, april 2016.

 Komunistika Partija Jugoslavije

Poetak razlaza izmeu KPJ i SKP(b) zapoet je rezolucijom Informbiroa 1948. u

Bukuretu. Jo prije donoenja rezolucije, KPJ je iskljuila iz Politbiroa Sretena ujovia
Crnog i Andriju Hebranga jer su se okrenuli protiv petogodinjeg plana za izgradnju zemlje i
jer su se zalagali da treba u svemu slijediti Sovjetske principe. Jedinstvenost KPJ prema
rezoluciji Informbiroa je pokazana na Petom kongresu u Beogradu. Na ovom Kongresu
Jugoslovenski CK se branio od Informbirovskih kleveta i iskazao elju da se sa jo ve
omsnagom izgradi socijalizam u zemlji. U velikoj dvorani Vojnopjeadijskog uilita, isto
onoj u kojoj je 1946. odrano suenje Drai Mihailoviu, okupilo se 21. jula 1948. 2.344
delegata izabranih od 468.175 lanova KPJ, koliko ih je bilo u julu 1948.godine. Kongres je
zasjedao est dana. Izbor za novi CK je bio posljednjeg dana. Izborna komisija na elu sa
Miloem Miniem je proglasila rezultate glasanja oko ponoi. Za Tita je glasalo 2.318
delegata, a samo je 5 delegata bilo protiv tj. prihvatilo Staljinovu liniju. Tako je novo
poverenje dobio stari CK, sa Titom na elu. Januara 1949. odran je III Plenum CK KPJ na
kome je data puna podrka KPJ u daljem izgraivanju socijalizma u zemlji. Nakon druge
Rezolucije Informbiroa (IB)- a u Budimpeti 1949. KPJ je jo vie klevetana u zemljama
istonog Lagera. Pojedini njeni lanovi su proglaavani trockistima, pijunima, agentima i
petokolonaima. Dolo je do velikih kadrovskih promena u partiji. U vrijeme borbe sa
Informbiroom (1948-1956), evidentirano je 55.663 lica koja su se izjasnila za Staljinovu
liniju. Sukob sa informbiroom je dosta kotao KPJ.

Dolazilo jedo iskljuivanja, oduzimanja ordena, spomenica, zasluga, izbacivanja sa

posla i zatvaranja.Bilans sukoba KPJ sa IB-om izgleda ovako: Za Rezoluciju Informbiroa su
se izjasnila 2.616 politika funkcionera, 3 lana Politbiroa CK KPJ (ujovid, Hebrang,
Nekovid), 8 lanova KPJ, 16 lanova CK republikih KP, 50 lanova oblasnih komiteta i 733
lana sreskih komiteta. Za Rezoluciju Informbiroa su se opredijelila 28.880 uesnika
Narodnooslobodilakog rata i 4.153 pripadnika Jugoslovenske armije. Ukupno je u borbi sa
IB-om izbaeno iz Partije 75% lanovaPartije. Oni su popunjavani vrlo brzo novim, mlaim
snagama, vjernim liniji kojom ide KPJ. Ipak, sukob sa Informbiroom nije bio nimalo prijatan
istavio je Partiju na najveda iskuenja do tada. U jeku borbe sa Informbiroom, u Zagrebu je od
2. do 7. novembra 1952. bio odran VII Kongres KPJ, na kome je data ocena iskustva borbe
protiv Staljina, a takoe je izreena i kritika staljinizma kao drutvenog sistema. Na Kongresu
je KPJ utvrdila osnovni pravac drutvenog razvoja na osnovama samoupravljanja. U isto
vrijeme zapoeto je mijenjanje revolucionarne organizacije u skladu sa novim drutvenim
uslovima i potrebi pri prelasku na samoupravljanje. Kongres je usvojio izvetaj Tita i
konstantovao da uvoenje radnikog samoupravljanja u preduzeima ima odluujudi znaaj
za dalji razvoj i uvrivanje socijalistike demokratije u zemlji. Kongres je predloio da
Narodni front preraste u jedinstvenu i aktivnu masovnu politiku organizaciju-Socijalistiki
savez radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ). Kongres je rijeio da Komunistika partija
Jugoslavije promjeni naziv u Savez komunista Jugoslavije, poS avezu izmeu
komunistikih Partija koju je nekad predlagao Lenjin. Poslije privremene stabilizacije partije,
dolazi nova bura.
 Zbog svojih lanaka u listu Nova misao,Milovan ilas je skrenuo panju na sebe.
Ovakvi lanci su imali previe liberalistiki karakter i kritiku komunizma.Na III Plenum
Saveza komunista Jugoslavije u Beogradu januara 1954. Plenum je donio odluku da
jeMilovan ilas vodio liniju suprotnu politikoj liniji itavog Saveza, da je unio zabunu u
javnosti i nanio ozbiljnu tetu komunistima i itavoj zemlji, da se lino izolovao iz itavog
saveza i svojim radovima utirao put ka razbijanju idejnog i organizacionog jedinstva Saveza
komunista Jugoslavije, pa je zato Milova ilasi skljuen iz CK SKJ, udaljen sa svih funkcija i
kanjen poslednjom opomenom. Kasnije je na sastanku osnovne organizacije u beogradskom
rejonu u kome ivi iskljuen i iz Partije. Nakon stabilizacije odno sa sa Sovjetskim Savezom i
zavretka dugotrajne borbe sa Informbiroom, Savezkomunista Jugoslavije nastavlja sa
uvrivanjem svoje linije. Sedmi kongres SKJ odran je u Ljubljani aprila 1958. godine u
prisustvu 1.795 delegata. Kongres je istakao da je razvijanje drutvenog samoupravljanja
jedan od glavnih zadataka komunista. Sedmi kongres je usvojio novi Program Saveza
komunista, koji je oznaio ciljeve za koje se bore komunisti Jugoslavije u spoljnoj i
unutranjoj politici. Decembra 1964. godine u Beogradu je odran VII kongres Saveza
komunista Jugoslavije, koji je dao svestranu analizu rezultata i uspeha, stabilnosti i tekoa u
razvitku jugoslovenske zemlje. Na njemu supostavljene idejne osnove i stvoreni preduslovi za
privrednu i drutvenu reformu.

Jula 1966. godine odran je Brionski plenum CK SKJ koji je iskljuio Aleksandra
Rankovida i Svetislava Stefanovia zbog zloupotreba Slube dravne bezbjednosti. U
Beogradu je marta 1969. godine odran IX kongres SKJ, na kojem je glavni referat podnio
Tito. Na ovom kongresu dominirala su pitanja u vezi sa sprovoenjem privredne i drutvene
reforme u Jugoslaviji. U spoljnoj politici SKJ, de se ubudue boriti za uvrivanje
nezavisnosti, potovanja suvereniteta i za ravnopravne odnose meu narodima i dravama.
SKJ se nalazi u ozbiljnoj krizi 1970, 1971. i 1972 godine. Pojava MASPOK- a u Hrvatskoj i
raanje liberalistikih ideja u Srbiji su poeli da iz temelja ljuljaju itav SKJ. Nakon prvih
pojava nacionalistikihshvatanja u Hrvatskoj, dolo je do reakcije u CK SKJ radi suzbijanja
ovakvih pojava.O ovim promjenama u Hrvatskoj govorila je Savka Dabevi-Kuar. Ona je
podnijela referat u kome je podravana takva linija od strane CK Saveza komunista Hrvatske.
Na 22 sjednici CK SKH Savka Dapevi je potvrdila da je masovni pokret u Hrvatskoj deo
politike Saveza komunista Hrvatske. Za konsolidaciju politike situacije u zemlji znaajna je
21. Sjednnica Predsjednitva SKJ u Karaorevu gdje je Tito osudio ovakve promjene u
Hrvatskoj. Posle ovoga svoje ostavke su podnijeli Savka Dabevi, Milo anko, Mika
Tripalo, Pera Pirker, Marko Koprtl i Janko Bobetko. Takoe je odlueno da se sa dosadanjih
funkcija smijene dosadanji predsjednik i potpredsjednik CK Zagreba Sreko Bijeli i
Dragutin Haramija, a za novog predsjednika CK KPH izabrana je Milka Planinc.
Dijamentralno suprotno od nacionalistikih skretanja u Hrvatskoj u Srbiji su se pojavile
liberalistike struje u najuem rukovodstvu CK Srbije.
 Akcent je bio na ekonomiji tj. liberalnijem ekonomskom modelu, veim ovlaenjima
direktora privrednih subjekata. Naravno to je bilo u suprotnosti sa Radnikim
samoupravljanjem koje je sve vie postajalo konica daljem ekonomskom razvoju. Glavni
predstavnici bili su: predsjednik CK SKS Marko Nikezi, Sekretar SKS dr Latinka Perovi,
Predsjednik Pokrajinskog komiteta CK Vojvodine Mirko anadanovi i sekretar Milo
Radojii. Pod velikim pritiscima, svi pomenuti su podnijeli ostavke na svoje funkcije i
lanstvo u Savezu komunista. Posle toga je usljedila velika istka meu privrednicima u
Srbiji i veliki broj direktora firmi, uspenih privrednika je smijenjen.To je imalo ozbiljne
posljedice na ekonomski razvoj Srbije. Umjesto Nikezia i Perovieve izabrani su dr Tihomir
Vlakali i Nikola Petrovi. Maja 1974. godine u Beogradu je odran Deseti kongres SKJ na
kome je glavni referat podnio Tito.Kongres je usvojio referat i dao je snanu podrku daljem
uvrenju ravnopravnosti, bratstva i jedinstva naroda i narodnosti i jo veu afirmaciju
spoljne nesvrstane politike. Jedanaesti kongres SKJ je odran u Beogradu juna 1978. godine.
Tito podnosi referat Savez komunista Jugoslavije u borbi za dalji razvitak socijalistike
samoupravne i nesvrstane Jugoslavije. Kongres je obavezao komuniste da moraju biti svuda
gdje se odvija politika i samoupravna aktivnost radnih ljudi i graana.Poslije Titove smrti
(1980), Savez komunista Jugoslavije, verbalno, na sve naine pokuava da ouva jedinstvo.
Svi se zaklinju u Tita. Kolektivno rukovodstvo koje je dolo na mjesto Tita je razjedinjeno
isvako gleda pre svega interese republike koju predstavlja. Devedesetih godina dolazi do
najtee krize Saveza i konanog kraja. Poslednjih pokuaj ouvanja jedinstva pokuan je na
XIV vanrednom kongresu SKJ u Beogradu 1990. godine.

Na kongresu se vodila otra polemika izmeu predstavnika delegata Srbije i Slovenije.

Delegati iz Srbije su predlagali ouvanje jedinstva SKJ, dok su delegati Slovenije zahtevali
labaviji savez tj. stvaranje Saveza radnikih saveza komunista. Nakon dva dana verbalnog
rata izmeu Srba i Slovenaca 22. januara 1990. u 22,30 predjsednik Saveza komunista
Slovenije Milan Kuan, prua ruku i pozdravlja Milana Panevskog, predsjedavajueg i kree
prema izlazu iz dvorane, zajedno sa 106 slovenakih delegata, a nedugo potom,poslije kraeg
ubjeivanja i konsultacija, a kao znak podrke slovenakom rukovodstvu, uslijedio je i izlazak
delegata iz Saveza komunista Hrvatske predvoenih svojim predsjednikom Ivicom Raanom.
Oko ponoi 22. januara 1990. kongresna dvorana je ispranjena. Tako se Savez komunista
Jugoslavije politiki dezintegrisao i formalno prestao da postoji, a uskoro je poeo raspad
SFRJ i ratovi s njim povezani.