A ishte Skndrbeu antar i Urdhrit t Dragoit ?

Q nga fillimi i historis s shkruar, ka pasur grupe apo leva t do qeverie t

prfshir n prpjekje pr t ruajtur statu quo-n, q do t mbronte qeverisjen nga
grupet e minoriteteve, t cilat duan t veprojn si shtet brenda shtetit. Shum nga
kto prpjekje ia kan dal mban, por jo gjithmon kan zgjatur. Dshira njerzore
pr tu br njri nga t przgjedhurit sht arma e shoqrive sekrete, q asnj nga
fuqit n kt bot nuk ka arritur ta mund kt dshir . Ku sht nj nga
sekretet e shoqrive sekrete. sht dshira m e thell njerzore q t thon
Bj pjes tek t zgjedhurit. M i rndsishmi nga kto grupe t lasht sht
Vllazria e Gjarprit ose e Dragoit dhe njihej thjesht me emrin Misteret. Gjarpri
dhe Dragoi jan simbole q prfaqsojn urtsin. Nuk sht e leht t tregosh cili
ishte miti i par me dragonj, shprehet Christopher Fee, nj profesor i gjuhs angleze
n kolegjin Gettysburg i cili ka publikuar edhe disa libra rreth dragonjve duke
prfshir librin Mitologjia n kohrat mesjetare .
Disa nga dragonjt m t famshm n historin mitologjike jan prcaktuar si
dragonjt e betejave nga Shn. Gjergji, t cilt t krishtert katolikt e interpretuan
n baz t mitologjis greke si Cetus; gjithashtu kemi dhe dragonjt e vdekjes;
dragoin Indik nga mitologjia indiane; dragoin Timat nga mitologjia babilonase, etj.
N Evropn Mesjetare lufta e Shn Gjergjit me dragoin u b nj simbol i lufts s t
mirs kundr s keqes, dhe pr kt arsye bota e kalorsis, pa tek ai t mishruara
idealet e saj. Legjenda e ushtarit q mundi dragoin pat kontribuar n prhapjen e
kultit t tij i cili u b popullor n Perndim dhe n t gjith Lindjen bizantine, ku ai
konsiderohej si nj "martir i madh" dhe "fitues". par excellence. Shpejt ai u b nj
shenjt n mesin e shenjtorve m t nderuar n do pjes t bots s krishter, aq
sa n Shqipri festohet edhe nga muslimant.
Por sht urdhri i Dragoit, kur lindi ai, pse ka gjurm indirekte q edhe
Sknderbeu t ket qen antar i ktij urdhri?
Urdhri i Dragoit (lat: Societas Draconistrarum, gjer: Drachenorden, hun: Srkny
Lovagrend, rom: Ordinul Dragonului) ishte nj urdhr ushatrak mesjetar i
Perandoris t Shenjt Gjermanike, e krijuar nga perandori Sigismondo i
Luksemburgut per t shkatruar herezin husite dhe pr ti br ball fuqis s
Perandoris Otomane. Data e sakt e themelimit t Ordo Drakonis sht edhe sot
objekt i diskutimi. Rryma m e besueshme historike sht se Urdhri i Dragoit u
themelua m 13 dhjetor 1408. N kt vit perandori Sigismund, u rikthye nga
fushata t tij hungareze, dhe do t apelonte pr themelimin e nj vllazrie, jo
vetm pr t luftuar krcnimin e turqve osman, por edhe pr siguruar
mbshtetjen e fisnikris hungareze, me t ciln kishte qen, duke luftuar pr pes
vjet rresht. Por, me siguri se vllazria e "Dragoit" nuk ishte nj urdhr ushtarak, si
t tjert. Mjafton pr shembull fakti q, n 1431 (vit i konfirmimit t statuteve t
vllazris), titulli i kalorsit nuk ka qen ndr krkesat pr tu pranuar n kt
urdhr.( as dhe besimi i pastr katolik). Gjithashtu e rndsishme t kihet parasysh
se Urdhri i Dragoit nuk kishte anatar ose nj shtab apo takime periodike.(loggia).
N vitin 1433, kur u b kurorzimi i perandorit Sigismund me statutin e
"Dragonve" ai u ratifikua edhe nga vet Papa Eugjeni IV.
Disa historian jan m t prirur t besojn se data e themelimit t urdhrit ishte
viti1387, kur Sigismundi fitoi titullin e mbretit t Hungaris. Qllimi i fondacionit,
ishte m shum politik se sa kalorsiak, dhe synonte do t'i garantonte nj mbreti t
huaj mbshtetjen e fisnikris hungareze, duke krijuar kshtu nj rreth t
brendshm t feudalsh besnik . sht iInteresante, se ky urdhr nuk ishte e ri pr
historin hungareze: nj manovr e ngjashme ishte Urdhri i Shn Gjergjit, i mbretit
Karl t Hungaris, q kishte pasur ngjashmri nga origjina me urdhrin e Dragoit.
Praktika krijimit dhe t prdorimit t urdhrave kalorsiake me qllimeim shum
politike sesa ushtarake , ishte nj praktik e zakonshme n periudhn e von
mesjetare, dhe ky fenomen, duke prfshiu t gjith Evropn, e jo vetm n Evropn
Qendrore.
Urdhri u prhap me shpejtsi n Evropn Lindore, n zonat e ndikimit t lojs
politike t Sigismundit : n Bohemi Hungari, Poloni, Serbi dhe Principatat Danubit
(n Rumanin e sotme). Ai u prhap m von edhe n Gjermani, Austri, Itali dhe
Spanj.
N Itali, n mnyr t veant, ai u prfaqsua nga ambasadori i Republiks s
Venecias Pantaleone Balbo dhe liderit mercenar Filippo Scolari i cili i prkiste 24
kavalierve t par [2]. Por nj antar i njohur i ktij urdhri ishte Mbreti Alfons V i
Aragonit, i cili bashkoi t krishtert n luftn kundr maurve q ishte ende aktive
n Gadishullin Iberik si edhe djali i tij Ferdinand I i (Ferrante)i Napolit. Gjithashtu
sht e rndsishme t dihet q antart t famshm t ktij urdhri (ishin dhe
aleatt e Skndrbeut Janosh Hunyadi ( Kalorsi i Bardh) dhe konti Vlad II Dracula)
t dy lufttar t pamshirshm ndaj osmanve.
Deri tani nuk ka ndonj dshmi t drejtprdrejt q Sknderbeu ishte antar i ktij
urdhri, por fakti q Alfonsi i V i Aragonit, vasal i t cilit ishte edhe Sknderbeu t
cilin ai e ndihmoi gjat fushatve t tij n Itali si dhe i biri I tij Ferdinandi, q strehoi
familjen e Sknderbeut, sipas edhe nj letre t botuar s fundi q i kishte ln
porosi t birit. ishin q t gjith antar t ktij urdhri, ashtu si aleatt lindor :
Janosh Huniadi dhe konti Vlad Drakula i takonin po ktij urdhri, kshtu q i bie q
edhe Sknderbeu t ket qn antar i Urdhrit t Dragoit. Megjithse deri tani
nuk eshte zbuluar ndonj emblem diadem apo shenj heraldike e ketij urdhri n
posedim t Sknderbeut.
Sipas herladiks Shenja apo apo emblema ishte nj dragua i harkuar deri sa
formonte nj rreth, me bishtin e mbeshtjell rreth qafs, i ndar n mes t shpins
prgjat gjith gjatsis i ndar n mes t shpins gjat gjith gjatsis, nga koka
gjer tek bishtinga gjurm gjaku [q krijon gjurmt e nj kryqi t kuq q rrjedh n
brendsi t s ars duke ln t duket nj vij t ndrmjetme t bardh. Zgjedhja
e ngjyrave dhe forma e saj ngjajn dhe jorastisht me stemn e shn Gergjit , nj
kryq i kuq n nj fush t bardh,(D'Arcy, Boulton (2000), The knights of the cro,
oodbridge, p. 350)
Sipas librit, Historie cronologiche della vera origine di tutti gl' Ordini equestri,t Di
Bernardus Iustinianus, n faqen 280, thuhet pr aleatin kryesor t Sknderbeut Se
mbreti zulmmadh Don Alfonso V-t, i Arragons e mbante me devocion t madh do
t mbante kt shenj kalorsiake qysh me 1416, duke ruajtur si shenj pr fen e
krishter, duke rujatut t njten embleme duke shmagur imituesit e Cesarit te
siprprmendur. (Urdhri) Kjo forc ushratake kishte rregulla q prcaktoheshin nga
statutet t cilt me adhurim t pashoq me te ciln i bnin t ditur bots se ishin
mbshtets t prpikt dhe lufttar t gatshm t fes s krishter. Shenja e
Dragoit ( Signum Draconis) ishte simboli q shquante vllazrin e dragonjve.
sht e njohur se Mbreti i Napolit, Alfonsi V, n pranver t vitit 1451, nnshkroi me
Skenderbeun nj traktat bashkepunimi pr lirimin e Shqiperis s Jugut dhe pr
kt duhej t drgonte pran Skenderbeut nj trup luftarake prej 500 ushtaresh.
Edhe pas vdekjes se mbretit Alfonsi V n vitin 1458, Sknderbeu krkoi q ti
forconte marredheniet me djalin e tij, Ferdinandin I. Ai vendosi q ti jepte ndihm
ushtarake mbretit Ferdinand ne luften qe kishte shperthyer midis tij dhe
kundrshtarve t vet politike, qe ishin baron t Italis s Jugut. Kta te fundit ishin
bashkuar me princin francez Rene t Anzhuineve, i cili ather pretendonte fronin e
Mbreteris s Napolit. Me kt hap Skenderbeu e obligonte mbretin Ferdinand dhe
aleatt e tij, Papn Piu II dhe duken e Milanos, Francesk Sforcn. Keta perbenin edhe
bllokun politik me e fuqishem ne Itali dhe ishin propaganduesit kryesore te idese pr
organizimin e nje fushate luftarake antiosmane me pjesemarrjen e shum shteteve.
Ne shtator te vitit 1460 Skenderbeu dergoi ne Itali grupin e pare te luft-tareve te
drejtuar nga nipi i tij, Kojko Balsha. Zbarkimi i trupave shqiptare ne Itali shkaktoi
tronditje t thell n radht e kundershtareve te mbretit Ferdinand. Nje nga
kundershtaret kryesore te mbretit, princi i Tarantit, Xhovani Antonio de Orsini, i
krkoi Skenderbeut t hiqte dor nga prkrahja ndaj mbretit Ferdinand, duke i
shkruar me ironi se lufta n Itali do t ishte e pasuksesshme pr t.
Luftetaret shqiptare e ndihmuan ushtarakisht mbretit Ferdinand per te mposhtur
kundershtaret e vet. Keto veprime ndikuan ne forcimin e marredhenieve te
Skenderbeut me Mbreterine e Napolit dhe me aleatet e saj. Udhetimin e fundit ne
Itali Skenderbeu e beri gjate dimrit te viteve 1466-67, kur sulltan Mehmeti II, i
cilesuar si "pushtuesi i bots", si kurr ndonjehere me pare kishte intensifikuar
veprimet luftarake pr t mposhtur qendresen shqiptare. Ne vitin 1465 ai ndermori
pese fushata luftarake te pasuksesshme kundr Shqipris dhe n pranver te vitit
1466 rrethoi pr s dyti kryeqytetin e saj, Krujn.
Le t shohim nj aleat tjetr, q n nj letr drguar Sknderbeut e quante at
xhaxha Gjergj, pikrisht I famshi Vlad , (hunjnguls , konti Drakula ( dragoi).
N nj njoftim thuhet se Vlad III kishte nj vajz me emrin Maria, i cili pas vdekjes s
tij i ishte dhn familjes s Sknderbeut, duke u mbshtetur n faktin se
Sknderbeu ishte edhe ai antar i Urdhrit t Dragoit ashtu si Vlad. Sipas statutit t
urdhrit, antart garantonin edhe mbrojtjen e familjeve t kalorsve t vrar
antar t urdhrit. M 1479 e veja e mbretit t Shqipris Gjergj Kastrioti
Sknderbeu, Donika Kastrioti,( Andronika Arianiti Komnena), q i prkiste nj
familje fisnike t Ballkanit q i kishte dhn pes perandor me rndsi
Kostandinopojs, q pas vdekjes s burrit t saj u strehua n Napoli, si mysafire e
Ferrantes, Mbretit t Aragonit , q edhe ai si i ati Alfonsi ishte nj antar i Urdhrit
t Dragoit ashu sic qen Sknderbeu dhe Vlad Drakula.
Donika, prve djalit t saj Gjonit 14 vjecar, mbante dhe nj vajz 7 vjeare,e
quajtur Maria Balsa, q e quante si mbesn e saj, por Maria n t vrtet ishte
vajza e mbretit Vlad, mbiemri i t cilit ishte Balsarab dhe mbiemri i vajzs Balsa
rrjedh nga kjo fjal Nuk sht e mundur q Maria, t ishte mbesa e Andronica
Komneni Kastriotit , ashtu si sht vrtetuar historikisht, pasi mbesa e saj, e quajtur
edhe ajo Maria, ishte martuar me Bonifacio III t Monferratos. Gjithashtu
prjashtohet, si pohojn disa, se vajza ishte pasardhsja e fundit e familjes s i
Balshajve, (me t ciln kishte lidhje familja napolitane Del Balzo, sepse, n kt
rast, fmija me siguri do t jet i mirpritur t rritej nga familja e fuqishme Del
Balzo, si nj shtje e nderit e krenarie e familjes. Martesa e Maria Balsa ishte
miratuar nga vet Ferrante, mbreti i Aragons; duke e martuar me nj nipin e vet,
Giacomo Alfonso Ferrillo, antar i nj familje fisnike napolitane me origjin spanjolle,
i cili e kishte pallatin e tij n an t Sedile di Porto pran kishs s Santa Maria delle
Anime, e ndrtuar nga Maria, q u shkatrrua nga fundi i 'viteteve 800, sic u
shndrruan Rettifilo dhe ndrtesat aty pran. Stema e familjes s Ferrillo u dominua
nga stema e Balshajve pr gradn e fisnikris; stem e Balsa u prfaqsua nga nj
dragua me krah lakuriqi nate, q qe simbol i Princit Vlad Tepes. Nj konfirmim i
prkatsis s Maria Balsa si pjestare e familjes s Vlad, u gjet n nj nj
dokument zyrtar n t cilin Maria vuri n dukje disa nga pronat e saj t vendosura
n Rumani si prik pr vajzn e saj Beatricen, q u martua me Princin Ferdinando
Orsini.
Disa vite me pare studiuesi napolitan Raffaele Ginni sipas librit t Giussepe Ivan
Lantos "Dracula storia e leggenda d'un incubo ne fq .... shkruan n kuadr t nj
studimi t disa viteve m par mbi familjet fisnike ne vitet 1500 t Acerenza, nj
komun n krahinn e Potencs n Basilicata, duke pohuar se " n vitin 1476 , konti
Vlad Tepes Dracula , q i takonte urdhrit t dragoit ashtu si mbreti i Napolit
Ferdinadi (Ferrante) D'Arragona u zhduk gjat betejs me turqit. Nj prej bijave t tij
Maria n moshn 7 Vjecare u adoptua nga nj Donika dhe u soll n mbretrin e
Napolit. Ajo m von u martua me nj fisnik napolitan nga familja Ferrilo. Cifti mori
si dhurat territoret e Acerancas n Bazilicata , por e lidhur me Napolin aq sa kur
vdiqn u varrosn n Napoli.Mateo Ferilli pat marr nga mbreti i Aragons titullin zot
i Acerenza. i biri ishte Giacomo Alfonso q u martua me Maria Balsa (Balsha). Nj
priceshn q vinte nga Ballkani. Pr t thuhej se ishte trashgimtare e nje froni t
rndsishm.Por asnjeri nuk e dinte emrin e t atit as dhe ajo nuk e thoshte. N nj
shkrim t 1531 , pra i s njejts koh, pohohej se ajo ishte bija e nj despoti t nj
vendi midis Serbis dhe Rumanis ,12 "
Sa mbiemrin Balsha q siaps studimesh vje nga familja e Balshve dhe te tjer si
nj shkrurtese e Besarab , disnastis s cilit i prkiste Vojvoda i Vllahis ,"
hipotezon studueisi Glinni.Termi q prcakton dragoin n rumanisht sht "Ball ose
balaur , e prdorur dhe sot n folklorin lokal , ndrsa prapashtesa "sa' si son bir
ishte patronim n at gjuh. Kshtu Balsa , do t ishte e bija e dragoit" Vlad III Princi
i Vllahi (Rumani), me nofkn Dracul (dragon), i prkiste degs s Draculesti t
Balsarab ; Ai pat lindur n janar t 1431 n Sighisoara. Ai u quajt Tepes (hu
ngulesi ) pr zakonin e tij t ngulur ne hunj armiqt e kapur n betej. Babai Vlad II
ishte bashkthemelues i Urdhrin e Dragoit s bashku me figurat e tjera t krishtera
pr t mbrojtur krishtrimin. Vlad III ishte Voivoda e Vllahis nga 1448 n 1476;
Vendi i tij sht kontestuar nga hungarezt, t cilt tashm sundonin shumicn e
Rumanis, dhe osmant e Konstandinopojs, t udhhequr nga Mohamed II, i cili
synonte pushtimin e Ballkanit; para se ai luftoi aleanc me osmant pr t
mposhtur hungarezt, m pas fitoi hapsirn e tij t jetess, ai formoi nj aleanc
me hungarezt pr t luftuar dshirn e pushtimit t Mohammed II. Ai e kishte
przier fatin e lufts n kto bastisje e tij, gjat nj betej kundr turqve pran
Bukureshtit n dhjetor 1477, ai u vra n moshn 47 vjecate Thuhet se kokn e tij e
prun n Konstandinopoj dhe i jan dorzuar Mohammed II si prov e vrasjes s tij.
Vlad III u b i famshm pr shkak t romanit "Drakula", t shkruar nga irlandezi
Bram Stoker dhe disa filmave q jan frymzuar nga jeta e tij. Filmat m t njohur
jan "N krkim t Drakula" t 1975 starring Christopher Lee, "Vlad Tepes" n 1979
dhe "Dracula" shtn n vitin 1992 n Basilicata nga Francis Ford Coppola, familja e
t cilit ishte me origjin nga Bernalda (Basilicata).
Nj grup i studiuesish, duke prfshir Domenico dhe Raffaele Glinni, Nicola
Barbatelli, dhe nj studente t diplomuar t kohve t fundit t Napolit, Erika Stella,
e cila e bri Marian objekt i tezs s tij, pretendojn se kan gjetur varrin e Vlad III
n Napoli, n manastir e kisha Santa Maria La Nova .
Mbreti i Napolit, Alfonsi V, n pranvere te vitit 1451, nenshkroi me Skenderbeun nje
traktat bashkepunimi per lirimin e Shqiperise se Jugut dhe per kete dergoi prane
Skenderbeut trupa luftarake prej 500 ushtaresh. Edhe pas vdekjes se mbretit Alfonsi
V ne vitin 1458, Skenderbeu kerkoi qe t_i forconte marredheniet me djalin e tij,
Ferdinandin I. Ai vendosi qe ti jepte ndihm ushtarake mbretit Ferdinand n luften
qe kishte shperthyer midis tij dhe kundershtareve te vet politike, qe ishin barone te
Italise se Jugut. Keta te fundit ishin bashkuar me princin francez Rene te
Anzhuineve, i cili atehere pretendonte fronin e Mbreterise se Napolit. Me kete hap
Skenderbeu obligonte mbretin Ferdinand dhe aleatet e tij, papen Piu II dhe duken e
Milanos, Francesk Sforcen. Keta perbenin edhe bllokun politik me e fuqishem ne Itali
dhe ishin propaganduesit kryesore te idese per organizimin e nje fushate luftarake
antiosmane me pjesemarrjen e shume shteteve.
Ne shtator te vitit 1460 Skenderbeu dergoi ne Itali grupin e pare te luft-tareve te
drejtuar nga nipi i tij, Kojko Balsha. Zbarkimi i trupave shqiptare ne Itali shkaktoi
tronditje te thelle ne radhet e kundershtareve te mbretit Ferdinand. Ne fund te
gushtit te vitit 1461 Skenderbeu u nis me 3 mije luftetare per ne Itali dhe zbarkoi ne
Barleta, ku gjendej i rrethuar mbreti Ferdinand. Sapo zbriten ne token italiane
luftetaret shqiptare filluan sulmet energjike e shume te shpejta, duke shkaktuar
panik ne radhet e forcave kundershtare. Keta u detyruan te hiqnin dore nga rrethimi
i Barletes, u terhoqen drejt jugut, arriten ne Andria dhe, pasi lane pas Barin, u
vendosen ne Akuaviva.
Skenderbeu organizoi sulme te njepasnjeshme per te shtene ne dore qendrat e
fortifikuara qe mbaheshin nga kundershtaret e mbretit Ferdinand. Pasi la nje pjese
te trupave per te ruajtur Barleten, me pjesen tjeter te ushtrise Skenderbeu marshoi
ne veri te saj, liroi Sant Anxhelon dhe San Xhovani Rotondon dhe u rikthye ne
Barlete. Me pas, te perforcuar edhe me reparte italiane, luftetaret shqiptare i
ndoqen forcat kundershtare, zbriten deri ne jugperendim te Barit, ne Altamura, dhe
u futen ne zoterimet e princit te Tarantit. Duke qene ne gjendje shume te veshtire
ushtarake, Xhovani Antonio de Orsini hyri ne bisedime me Skenderbeun dhe kerkoi
prej tij qe te ndermjetesonte te mbreti Ferdinand per te bere paqe. Ne ate kohe
Skenderbeu organizoi arrestimin e komandantit te qytetit te Tranit. Pas arrestimit te
tij i gjithe garnizoni i qytetit u dorezua.
Luftetaret shqiptare e ndihmuan ushtarakisht mbretit Ferdinand per te mposhtur
kundershtaret e vet. Keto veprime ndikuan ne forcimin e marredhenieve te
Skenderbeut me Mbreterine e Napolit dhe me aleatet e saj. Per rendesine e kesaj
ndihme, ne fund te shtatorit te vitit 1461, duka i Milanos, Franesk Sforca, i ka
shkruar Skenderbeut: "Ne kemi po ate detyrim ndaj madherise suaj, si e ka edhe
madheria Ferdinand dhe qe tani e pergjithmone po afrohemi per te gjitha
kenaqesite, nevojat dhe nderet si nje vella i mire e i perzemert". Ne shenje
mirenjohjeje per kete ndihme mbreti i Napolit, Ferdinandi I, i akordoi Skenderbeut
nje shperblim te pervitshem prej 1200 dukatesh dhe i dhuroi ne Pulje feudet shume
te rendesishme te Monte Sant Angelos dhe te San Xhovani Rotondos. Pas vdekjes se
Heroit shqiptar keto prona u trasheguan nga gruaja dhe djali i tij, te cilet u trajtuan
me nderime mbreterore prej oborrit napolitan kur emigruan nga Shqiperia dhe u
vendosen ne Itali. Per te shprehur mirenjohje per dhuratat e mesiperme,
Skenderbeu ne vitin 1464 i beri nje vizite falenderimi mbretit Ferdinand.
Udhetimin e fundit ne Itali Skenderbeu e beri gjate dimrit te viteve 1466-67, kur
sulltan Mehmeti II, i cilesuar si "pushtuesi i botes", si kurre ndonjehere me pare
kishte intensifikuar veprimet luftarake per te mposhtur qendresen shqiptare. Ne
vitin 1465 ai ndermori pese fushata luftarake te pasuksesshme kunder Shqiperise
dhe ne pranvere te vitit 1466 rrethoi p r se dyti kryeqytetin e saj, Krujen.
Pas kthimit nga Italia ne pranvere te vitit 1467, Skenderbeu shpartalloi ushtrite
osmane, te cilat prej nje viti mbanin te rrethuar Krujen. Po gjate vitit 1467
Skenderbeu perballoi me sukses edhe rrethimin III te Krujes. Ne janar te vitit 1468
pushoi se rrahuri zemra e tij. Lajmi i vdekjes se Skenderbeut shkaktoi pikellim te
thelle dhe te papershkrueshem tek te gjithe shqiptaret. Kete humbje te madhe
Senati i Venedikut e shprehu me fjalet: "Me vdekjen e tij shqiptaret kishin rene ne
nje ngasherim dhe tronditje te madhe".

Gjate viteve te luftes kunder pushtuesve osmane, si asnjehere me pare, u

intensifikuan lidhjet politike, ushtarake, ekonomike e kulturore te Shqiperise me
shtetet italiane dhe me vendet e tjera perendimore.
"Dokumenti i fundit q shohim n regjistrat e Aragons pr marrdhnien Spanj-
Shqipri, daton nj vit para vdekjes s Mbretit Alfons. Ky dokument sht gjithashtu
rrjedhoj e traktatit t vitit 1451", vazhdon m tej Alberto Torra. Kur Mbreti Alfons V
vdiq m 27 korrik t vitit 1458, mori fund edhe marrdhnia mes Spanjs e
Shqipris. Politika e jashtme e nisur prej tij u vazhdua prej trashgimtarit t tij t
jashtligjshm, Ferrantes.
Mes dokumenteve t nxjerra nga arkiva e Aragons, nga Alberto Torra sjell koht e
fundit n Tiran nodhet edhe nj dokument t pabotuar m par, ku Mbreti Alfons i
drejtohet djalit t tij, Duks s Kalabris, duke iu lutur atij t mbronte familjen e
Sknderbeut n rast se ai vdiste n luft kundr turqve.Me shume se do vend tjeter
i Ballkanit, atehere Shqiperia ishte pjese perberese e Evropes Perendimore dhe ne
ate kohe u forcuan marredheniet e shqiptareve me popujt e shteteve italiane dhe
evroperendimore. Prandaj edhe pjesmarrja e Skndrbeut n kt urdhr nuk
sht nj gj e pamundur mjafton t humtohet m thell sic sugjeron dhe kjo
gravurw e Kohws pwr Skwndwrbeun.
Papwt e romws i kanw vwnw Skwnderbeut mjaft nofka pr shembull, Papa Nikolla V
e quajti at "Kampion i Krishterimit" (edhe pse kjo ndonjher sht prkthyer n
"atlet i krishterimit"). Papa Pious II e quajti at Gedeon i Krishtwrimit ", dhe Papa
Calixtus III caktoi Kapiten i Prgjithshm i Selis s Shenjt n kryqzat e tij qw
donte t nwrmmirrte pushtuesve t pafeve pushtuesit. Un mendoj se, mbi t
gjitha, kjo sht nj testament pr jetgjatsin e tij se ai mbijetuar koh t
mjaftueshme q t ket tre Papt japin atij kwto nofka t mbla, ndrsa n thelb
duke u prfshir n nj luft t pafund me nj kundrshtar n mnyr t
konsiderueshme m t plotfuqishm.Por Sknderbeu ishte thjesht Dragoi e
Shqipris, e cila sht nj zgjedhje interesante pr nj nofkw duke pasur parasysh
se flamuri i betejave ishte shqiponja me dy koka dhe nw t nuk ka asgjw prej dragoi

Literatur
https://napolihistory.com/vlad-iii-dracula-in-naples/
Huizinga, Johan (1983), L'autunno del medioevo, Milano, Sansoni, pp. 111-146.
From The Order Of The Dragon To Dracula
Trow, M.J. (2003), Vlad the Impaler, Glouchestershire.
D'Arcy, Boulton (2000), The Knights of the Crown: The Monarchical Orders of
Knighthood in Later Medieval Europe, 1325-1520, Woodbridge, Boydell Press.
Trow, M.J. (2003), Vlad the Impaler, Glouchestershire.
D'Arcy, Boulton (2000), The Knights of the Crown: The Monarchical Orders of
Knighthood in Later Medieval Europe, 1325-1520, Woodbridge, Boydell Press.
Babinger, Franz. Mehmet the Conqueror and His Time. Princeton Univ. Press, 1992.
Butterworth, John. God's Secret Listener. Monarch, 2011.
Gibbon, Edward. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Penguin,
1996.
Schwander-Sievers, Stephanie. Albanian Identities. Indiana Univ. Press, 2002.
J. N Hillgarth, The Spanish Kingdoms. ISBN 0-19-822531-8
T. N. Bisson, The Medieval Crown of Aragon. ISBN 0-19-820236-9
From Cronica de Juan II by Alvar Garcia de Santa Maria