Sample of what currently already is available.

We can adopt this in an integrated framework Potentile lekverliezen continu in beeld Door Jacques de Jong en Ruben Mureau
Op jacht naar diffuse emissies
Reportage

Het Activiteitenbesluit milieubeheer definieert diffuse emissie als: emissie, in een andere
vorm dan vanuit een puntbron, in de lucht, bodem of water, alsmede in enig product
Dit impliceert dat de diffuse emissie gelijk is aan alle emissies naar de lucht, anders dan
gekanaliseerde afgasemissies. Dus ook open of half open opslagen vallen hier onder.
Zo zit u er al lekker in? Of bent u al afgehaakt? Graag nemen we u mee in wat er allemaal
bij komt kijken om diffuse emissies naar de lucht zoveel mogelijk te voorkomen. Dit ge-
beurt door preventief onderhoud en door het actief opsporen van lekverliezen. En deze
dan zo snel mogelijk weg te nemen. Nieuwe technieken helpen ons hierin vooruit.

We ontvangen veel vloeibare organische
afvalstoffen per vrachtwagen en schip.
Voor en na verwerking vindt opslag
plaats in ons tankenpark. Verder wor-
den bij ATM schepen en tank gereinigd.
Als gevolg van lekverliezen uit afsluiters,
kleppen, pompen en flenzen kunnen dif-
fuse emissies ontstaan. Met name emis-
sies van koolwaterstoffen zijn hierbij re-
levant. Het is de kunst deze potentile
leklocaties structureel te beoordelen op
hun dichtheid en indien nodig tijdig te re-
pareren.
FLIR-camera
Vanaf 2014 maken we voor de detectie
van diffuse emissies gebruik van een zo-
genaamde FLIR-camera (FLIR: forward
looking infrared). Het betreft een infra-
roodcamera waarmee voor het blote oog
onzichtbare emissies toch zichtbaar wor-
den. Middels de FLIR-camera kunnen in
relatief korte tijd veel potentile emissie-
punten worden gescreend op mogelijke
lekkage. De detectie van emissies met de
FLIR-camera wordt uitgevoerd conform
de NTA 8399 (NTA: Nederlands Tech-
nische Afspraak), waarin de standaard-
werkwijze voor de detectie van emissies
met een FLIR-camera is beschreven.
De FLIR-camera kan ook waterdamp en
grote hoeveelheden warmte detecteren.
Om zeker te stellen dat geen sprake is
van waterdamp, wordt een potentile
emissie gekwantificeerd middels een
TVA-meter (TVA: Toxic Vapor Analyzer).
Hiermee wordt vastgesteld of koolwater-
stoffen worden gemitteerd en zo ja, in
welke concentratie. Dit wordt uitgedrukt
in ppm, parts per million.
18
Vanaf medio 2016 maakt ATM gebruik
van de LDAR-softwaretoepassing van
leverancier TP Europe (LDAR: Leak
Detection and Repair). Dit programma
heet TP.AIM. Ook het uitvoeren van
meetrondes wordt door TP Europe
verzorgd. De basis voor dit systeem is
een overzichtsscherm waarop een plat-
tegrondtekening van het ATM-terrein
is opgenomen. Op deze tekening zijn
alle installaties weergegeven die met de
FLIR-camera worden gecontroleerd. Via
het overzichtsscherm is in n oogop-
slag inzichtelijk of, en zo ja bij welke in-
stallaties een lekkage is geconstateerd.
ATM heeft een meetplan ingediend bij
de Omgevingsdienst Midden- en West-
Brabant (OMWB), gebaseerd op FLIR-
camera onderzoek. Dit is goedgekeurd
en maakt inmiddels onderdeel uit van de
vigerende vergunning. Onze doelstelling
is om alle geconstateerde emissies van
500 ppm of hoger ongeacht de samen-
stelling binnen de lopende controleronde,
dus direct, te verhelpen. Jaarlijks vinden
tenminste twee controlerondes plaats.
Terugblik
Het uitvoeren van emissiemetingen met
de FLIR-camera in combinatie met het
registreren, oplossen en monitoren via
de software TP.AIM is een grote voor-
uitgang. Vanaf 2014 werd in eerste in-
stantie alleen gebruik gemaakt van de
FLIR-camera. Later ook in combinatie
met TVA-meters om emissies te kwan-
tificeren en het effect van een reparatie
te kunnen beoordelen. In deze peri-
ode werden de resultaten van een FLIR
camera meetronde in een rapportage
vastgelegd. Naast dat dit veel werk was,
bood dit nog steeds geen actueel inzicht
in geconstateerde diffuse emissies en
de benodigde reparaties. Ook was het
op deze wijze niet mogelijk de resulta-
ten te verwerken in trends. De resultaten
werden namelijk op voorzieningenniveau
(bijvoorbeeld een tank) gerapporteerd
terwijl n voorziening meerdere assets
(potentile lekpunten) kan hebben. Vanaf
medio 2016 wordt de FLIR-camera in
combinatie met TP.AIM gebruikt.
Tot 2014 werden, conform de destijds vi-
gerende vergunning, diffuse emissieme-
tingen uitgevoerd door verspreid over het
terrein tientallen badges op te hangen
die gedurende 14 dagen de omgevings-
lucht bemonsterden. De badges werden
vervolgens in laboratoria geanalyseerd.
Daarnaast werd (bron)onderzoek uitge-
voerd met een zogenaamde PID-meter
(PID: Photo Ionisatie Detector). Met een
dergelijke meter werden arbeidsintensie-
ve controlerondes gelopen waarbij een
indicatie van de emissies werd verkre-
gen. Per definitie een grofstoffelijke mo-
mentopname die bovendien flink werd
benvloed door (weers)omstandigheden.
Deze werkwijze, ondanks dat het des-
tijds de stand der techniek was, kon
eenvoudig tot discussies leiden. Door
varirende windrichtingen was het soms
zelfs niet duidelijk of de bron berhaupt
bij ATM moest worden gezocht. FLIR-
camera metingen in combinatie met het
TP.AIM systeem hebben deze onduide-
lijkheden weggenomen. Nu weten we
exact waar we moeten ingrijpen. En dat
doen we dan ook direct. >>
ATMosfeer maart 2017 19

Assets, ofwel potentile leklocaties, op het dak van een tank
Assets van een pomp
Betrokkenen
Van de Omgevingsdienst Midden- en
West-Brabant horen we dat ATM de
eerste in hun werkgebied is die de con-
trole op en aanpak van diffuse emissies
op een dergelijke gestructureerde wijze
heeft opgezet. TP Europe meldt tevens
dat we het enige bedrijf beneden de
grote rivieren zijn die dit systeem zo ac-
tief toepast.
De metingen worden
door onze gecertificeerde
inspecteurs bij de bron
uitgevoerd en vastgelegd
volgens de NTA 8399 richtlijn.
Een heldere stap voorwaarts.
Niet alleen in techniek, maar
ook vanuit ATMs safety en
milieu oogpunt op en
buiten het tankenpark.
aldus Edwin Stiegelis, CEO van TP Europe
Resultaten
In totaal zijn 3.094 potentile bronnen
gecodeerd welke structureel worden
gescreend. Tijdens de laatste controle-
ronde in november 2016 zijn 21 lekken
geconstateerd en die zijn allen direct
gedicht. De bij ATM geconstateerde
lekverliezen liggen in lijn met de rest van
de chemische industrie in Nederland.
Betrokken partijen prijzen onze lage in-
grijpcriteria en de mate en snelheid van
repareren bij aangetroffen emissies.
Emissies rondom het ATM-terrein wor-
den ook voortdurend gemonitord door
het eNose-netwerk en door meetstati-
ons die zijn voorzien van een gaschro-
matograaf (GC). De eNoses reageren
direct op een veranderende samen-
stelling in de lucht en een GC analy-
seert een luchtmonster wat gedurende
een tijdseenheid, meestal een halfuur,
is genomen. Bij eventuele eNose- en
GC-alarmen wordt altijd direct een or-
ganoleptisch onderzoek gestart op ons
terrein om eventuele bijzonderheden
snel op te sporen en weg te nemen.
De meetresultaten van de GCs laten voor-
zichtig een dalende trend zien. In het ach-
terliggende kalenderjaar was overigens
sprake van slechts n geurklachtendag.
Moeilijk te zeggen hoe groot de bijdrage
is van de zojuist beschreven werkwijze.
Maar dat er een positief effect vanuit gaat,
is zeker. Dit motiveert ons dan ook onze
zoektocht naar diffuse emissies intensief
voort te zetten en gevonden bronnen zo-
veel mogelijk te elimineren.
Nader ingezoomd Overige inzet van FLIR komen van emissies. De werkwijze is
Voorafgaand aan de eerste meetron- De FLIR-camera zetten we ook bij an- goedgekeurd door de OMWB en reeds
de zijn van alle opslagtanks, pompen dere activiteiten in zoals het wassen van meerdere malen met de FLIR-camera
en overige te controleren installaties schepen of opslagtanks. Wanneer een gecontroleerd.
fotos gemaakt. Deze fotos zijn in het emissie zou worden geconstateerd, dan
TP.AIM systeem gepload, waarna kunnen direct corrigerende maatregelen Voor het wassen van opslagtanks be-
alle assets zijn genventariseerd en worden getroffen. Bij het wassen van schikt ATM eveneens over een door de
voorzien van een kenmerk. Tijdens schepen kunnen potentieel, afhankelijk OMWB goedgekeurde werkwijze. Voor-
de FLIR-camera meetronde worden van de door het schip gevaren stof(fen), afgaand aan definitieve goedkeuring
alle assets gescreend op potentile koolwaterstoffen worden gemitteerd. heeft de OMWB de voorgestelde werk-
emissies. Indien een mogelijke emis- Om dergelijke emissies te voorkomen, wijze zelf met behulp van een FLIR-ca-
sie wordt vastgesteld, wordt deze werkt ATM conform een vast stramien mera gecontroleerd. Zo heeft de OMWB
gekwantificeerd. bij het wassen van schepen. Deze is vastgesteld dat ook hier geen koolwa-
vanzelfsprekend gericht op het voor- terstoffen worden gemitteerd.
De resultaten van de meetronde
worden in het systeem gezet en zijn
zowel op tankniveau als op voorzie-
ningenniveau direct inzichtelijk mid-
dels een rode markering. Indien een
voorziening meerdere assets heeft,
is zo in beeld om welke asset het
gaat. Bij het betreffende asset is na-
dere informatie opgenomen over de
exacte locatie en de omvang van de
emissie. Ook kan de film worden te-
ruggekeken die met de FLIR-camera
is gemaakt. Naast de actuele situatie
kan tevens de situatie voor of na een
uitgevoerde controle en/of reparatie
worden bekeken.
Het systeem heeft tevens vele rap-
portagemogelijkheden. Ook zijn
overzichtslijsten van alle tot dusver
uitgevoerde controles beschikbaar.
Hierin kan bijvoorbeeld worden ge-
filterd op asset, datum controle,
omvang lekkage enzovoorts. Voorts
kunnen trends worden opgesteld
van de controleresultaten, waar-
mee bijvoorbeeld inzichtelijk wordt
bij welke assets meerdere keren
een afwijking is geconstateerd. Naar
aanleiding hiervan gaat de onder-
houdsfrequentie omhoog waardoor
toekomstige lekkages proactief wor-
den voorkomen.
In het meetprotocol voor lekverliezen
van het RIVM is beschreven waaraan
het meetprogramma bij procesinstal-
laties moet voldoen. Onder andere
de meetfrequentie, de lekgrens en
de reparatiegrens is hierin beschre-
ven. Afhankelijk van de samenstelling
van de gemeten stof, is de lekgrens
500 ppm of 1.000 ppm. De repara-
tiegrens is tevens afhankelijk van de
samenstelling van de stof en de ge-
meten voorziening. Onze doelstelling
is dus om alle geconstateerde emis-
sies van 500 ppm of hoger, ongeacht
de samenstelling, direct te verhelpen.
En jaarlijks vinden tenminste twee
controlerondes plaats.

20 ATMosfeer maart 2017 21