H v Go N is G R o T 11

ANIMA DV E R S IO N ES
I N

AN IM AD VER SION ES
A N DR E IE R 1 v E T I.

Gal. y.
Manifefant carnis,quefantfor
nicatio, immunditia, luxuria , idolorum fer
vitus , veneficia , imimiciti, comtemtiones,
emulationes, ir, rix, duffeniones, el,
imvidi, lites, ebrietates,comeffationes,& his
fimilia ; qu prdico vobis , ficut prdixi,
quomiam qui talia agunt , regnum Dei non
r.

I, W T E T I AE P A R IS I O R W M,
1 2 1 o c 1 1 .
 H V G O N I S G R O T I I 3
AN IM AD V ER S I O NES
IN ANIM A D V E R S I O N E S
AN DRE RIVETI.
m---

7] E N E provideram, cm iis me
?; 3)]jfadderem, qui fciff Ecclefi
mederi volunt,furre&uras ad
$.{verfum me procellas, quas ex
perti funt viri multo me majo
res, quibus idem propofitum fuit. Nc
que in eo deceptus fum, qud D. Riveto
hc mea non placitura credidi. Satis enim
ad hoc eum tum ex fcriptis, tum ex fama
cognoveram. Quod vero tam aperte fe
non dicam mihi, fed paci profitetur infe
ftum, in eo vicit exfpetationem meam.
Scio eum ex iis effe quiDordrechtana &c
Alefiana decreta, ex pacis odio & domi
nandi cupidine nata, procuderunt & mor
dicus propugnant: quod illi quibus vivit
in locis faceretut licet.Sed & ali circum
ferre oculos debuit: & videre quifcuti fint
fru&us.Vt alia prteream,illi qui alios tam
calid damharunt, damnati funt ipfi, non
Catholicis tantm, fed & Proteftanti
bus illis, qui Auguftanam Confeffionem
fincer fequuntur. Et damnati funt merit
A 2 qb
 -

4
ob ea dogmata, qu & Deo fuum hono
rem detrahunt,& excutiunt hominibus,per
falf dogmata, eam qu in hac vita agenti
bus neceffaria eft, follicitudinem. His,dum
tales manent, nihil majus optare poffumus,
quam ut Reges & poteftates, fub quibus
vivunt, eos cohibeant ne noceant aliis pri
mm , ac deinde etiam , quod non fruftra
addo, fibimetipfis.Catholicorum & eorum
quos dixi Proteftantium alia eft ratio.Nam
Carolus Caraffa Epifcopus Averfanus, qui
non ita dudum magnam in Germania per
fonam fuftinuit A'aoze/at&e , priufquam
fibi confpe&a, & gefta narret, mala Ger
mani, ut folent hiftorici , retro repetens,
non rcticet evidentiffima, & pernitiofiffi
ma Cleri vitia : de Confeffione autem Au
guftana ait, cm primm Ie&ta eft, non
verfos ab ea fuiffe Catholicos: fed judi
caffe eam nonnullis in locis egere explica
tionis: quo nihil verius : quam fi quis ad
hibeat, ficut adhibuere Hofmeifterus, Caf
fnder & alii, reperiet eam congruere iis,
qu in conciliis univerfalibus, Sede Ro
mana approbatis , fecundum veterem tra
ditionem, docentur. Quia vero in fcripto
ifto D. Riveti, qudam funt mihi commu
nia cum viris nunquam fatis laudatis : Eraf
mo, Caffandro, Melanchtone, Wicelio,
Modre
 y
Modrevio, Spalatenfi, Cafaubono ; qu
dam qu ad me propri pertinent, ad illa
refpondebo, fi Deus tempus dederit: quod
finon dederit,ipfi pro fe refpondebunt,tum
rationum pondere, tum ea quam apud eos,
qui D.Riveto in nulla re inferiores funt,ha
bent au&oritate. Forte & alii laborem fibi
fument non adeo difficilem, quem & hic
fumpfit, & alibi fumere folet D. Rivetus,
tranfcribendi aliena, ut opponant
. Mea autem defenfiirus,quant
datur ad majora accinto,illud primum prg
fabor,multum circumcidi potuiffe D.Rive
ti librum,fiScholafticorum di&ta abftuliffet,
qu neque Catholici defendere ulla lege
tenentur, neque ego expendere, id agens
ut divulfos recomponam. Venio igitur
A D A R T I C V L V M I.

G qud agnofcat D. Rivetus ab

Ecclefia Romana bene cuftoditam do
&trinam, zree} Movoi)-,& pro
pterea omnia qu aut fcripfi,aut fcripturus
fm, de eo argumto, deq; duabus in Chri
, fto naturis, libenter ejufdem Ecclefi Ro
man,& ut ad propiora veniam,vniverfita
tis Parifienfisjudicio fubmitto, fm enim
' imfirmior ullus
AMultorum : - -' - - -

A 3 Neque
6 -

Neque tantum mihi tribuo, ut, etiamfi
uid mihi prima fpecie blandiatur, id de
fenderevelim contra confenfum antiquita
tis, & fpiritum qui Ecclefi corpus con
tinet ; quod fi mecum etiam in rebus aliis
caveat D. Rivetus & alii , jam fpiritus ille
privatus, divifor,
perdet fa(cini fui eficaciam. Patriarchae
Gennadii, & cum ipfo Ecclefi Grc
Confeffionem quod laudo, non inde venit,
quod ea quicquam contineat, quod non fit
& in veterum fcriptis, prfertim Augufti
ni, quem in hac re fimpliciffimum reperio,
ideoque pr cteris fequor, fed quia &
brevis eft, & ab iis fcripta , qui tunc cum
maxim vim Crucis Chrifti in fe fentie
bant. Quod vero D. Rivetus vertit a&io
nes, id in Grco eft iygyi;: id vero po
tius fignificat efficacias Dei , & additur
: & dicuntur G,
as q 9sg (id eft ex paterno fonte)
, .
eafdem vegysi, etiam vocat. in
quibus fi quid eft mali, id ego, qui obtufior
fum in iftis rebus, me fateor non videre :
nifi forte vocem vellicare libet,qu
tum in aliis, tum in Theologicis rebus non
eandem femper habet fignification.Quod
autem dicit a Confeffi Spiritum fan&um
* * - Patre
 - - 7.
Patre procedere, fic & Scriptura loqui
tur: & fcriptores antiqui & Conciliave
tera: nec id qui dicit negat eum Spiritum
Chrifto dari: planque affentior viris
eruditis tum Latin, tum Grc Ecclefi,
de hac re, hoc quidem tempore, inter La
tinos, & Grcos effe vocabulorum certa
men: quod ipfum multque alia ejus ge
neris ut ceffent, faxit per illum Patris &
fum SpiritChriftus.DeServeto ideo cer
ti aliquid pronuntiare aufus non fum, quia
caufam ejus non bene didici : neque Calvi
no ejus hofti capitali credere audeo, quum
fciam quam inique & virulente idem ille
Calvinus tra&taverit viros multo fe melio
res,Caffandrum,Balduinum,Caftellionem.
A D ART ICv Lv M I I.
D peccato, ut dicitur, originis, aut ut
ego dixilabe,confentio antiquis,quo
rum fententiam Synodus Tridentina non
male expofuit. Quod autem Chriftum, id
eft,Adamum fecundum, & xoirjv, &X& ztvev
facio au&orem vit fn&ioris, &
vit cleftis non minus revelatorem,quam
donatorem, & novam creaturam antiqu
prfero,ut Chriftianos excitem,& in iis me
quoque , ad maxima quque & minime
terrena, quam qufo injuriam hac in re fa
'A 4 cio
8 - -

cio aut Chrifto , aut Chriftianis ? Neque

ftatim fi quid aut Pelagius, aut Socinus di
xere, id falfum eft : potuere & illi in verum
incidere, & multi nunc in Gallia qui ean
dem fententiam magnis fne argumentis
tuentur. Vt autem plane me Pelagianifmi
non crimine tantum, quo longiffim fem
er abfui, fciens quantum Grati Dei de
, fed & fufpicione liberem, hoc ad
dam, me cm dixi, manente tamen eo dif
crimine, quod corpora humana ab Ange
licis diftin&ta fecumferunt,fub hoc ambitu
comprehendere tum &yvoia;, tum affe&us
illos five are9t9elag, qu nifi depofito hoc
' corpore plene deponi nequeunt. Prterea
: cm dico opus effe homini per Dei pr
cepta & promifla coeleftia attolli fupra vi
res human natur, intelligere me & pr
cepta & promiffa non tantum extrinfecus
annuntiata,fed & infcripta mentibus: pr
ceptis autem annumerare me, & quidem
loco principe, prceptum fidei. Cm vero
agnoverint Philofophi effe 9g
g@wew : cur non hac eorum con
fcffione utar ad probandum etiam extra
neis, id quod nos Chriftiani plenius perfe
&iufque ex Scriptura haufims?
AD
 - 9

A D A R r I C v L v M I I I.
D Rivetus hc pugnas qurit, nec inve
. nit. Corpus Chrifti naturali modo in
fummo coelo eft : fpirituali in omnibus iis
qui paffione ejus re&e utuntur : Sacramen
tali autem, id eft fingulari xgj ,
in Sacramento Eucharifti ex vi inftitu
tionis.

A D A R T I C V IL V M I V.

c controverfia videtur omnium ef

fe graviffima,adeo ut Philippus Mor
nus Pleffiacus crediderit vel hc una de
cauf , juftam effe eam qu fa&a eft fecef
i fionem : cm inter pios & eruditos conve
niat pnsn five 3/xzi8y primo & nativo fenfu
effe,juftum facere.Sic in Apocalypfixx 1 1,
1 1, 3% eft: juffior adhuc evadat.
Cyprianus in libro de bono patienti eum
; locum fic interpretatur: juffus autem adhuc
juffiorafaciat : probante Beza. Dan. xr 1, 3,
ipsnso Eysin. qui multosjuftos efficiumt, nem pe
inftituendo : neque enim mirum eft, fi Ga
dem vox Dco primario tribuitur, homini
bus fecundario ut Dei miniftris, quomodo
& . Rom. XI, 14. I Cor. V 1 1, 1 6.
I Timoth. 1v, 16. & comvertere fpiffime.
'Sic Efai LIII, 1 1, p*** juffos faciet multos
.. - * A 5 acci

--
 Y2

hc eft prima illa reconciliatio, de qua a

itur Rm.v. ro. & 1 1 Cor. v, 19. & in qua
$ nullam requiri conditionem, quod non
intellexit Rivetus, cm tamen fit clariffi
mum. Quod pia fa&a D. Rivetus viam ad
regnum vocat, re&um eft: fed verum &
hoc eft , omnem viam, habere cauf ratio
nem , fltem ejus qu fine qua non dicitur.
At D. Rivetus totam hanc controverfiam
ad illam refert prdeftinationem , quam
fcire debet Protefttibus, qui Auguftnam
fequuntur Confeffionem,non Dei
in homines favorem per pia fa&a fervari
convenit cum Iacobo , qui dicit Abraha
mum per pia fa&a id confecutum , ut Dei
amicus diceretur. Vide & Hebr. vr, Io. x,
36.xI, 26. Apoc. xxI I, 12. Nafcuntur qui
dem & ipfa pia opera ex aliquo Dei favo
re,fed alia eft Dei mifericordia prcedens,
alia fubfequens. Aliter Deus amat homines
ut convertat: aliter , & propis converfos.
De quo difcrimine videat, cui vacat, Da
mafenum ex Grgcis Patribus fua defcri
bent, 1 1, 46. & Hunnium de prdeftina
tione. Cum piis fa&tis fcriptura mercedem
repromittat, cert quo fenfu vita terna
merces dicitur , eodem & pia fa&a dici
offunt , & ab omni pia antiquitate di&a
; merita vit tern, At merces ex mi
` . feri
 I.

fericordia promiffa eft:& major eft mer

labore. tale etiam eft meritum , & hoc do
cet Synodus Tridentina. Ante ver con
verfionem qu fiunt ea iiifi & merita
non funt. Convenit & hoc. Neque de cer
|

titudine pro prfenti ftatu, nempe in qui

bufdam feri femet explorantibus,video a
liquid controverfi reftare. Ad certitudi
nem pro futuro ftatu , nec veterum quif
quam docuit, nec Auguftinus: Qgis enim
homimum, inquit de Civitate Dei 1 1 , 12, f
, im a&fione profetuque juftiti perfveraturum
mfjue im finem fciat , mifi aliqua revelatione ab
illo certior fit , qui de hac re jufto latemtequeju
dicio mom ommes im;iruit,fed meminem fallit ?
idem de correptionc & gratia xI 1 I, Quis
ex multitudine fidelium quamdiu im hac morta
litate vivitur, im mumero prdestimatorum f
effe praefumat? quia hoc occultari opus eft hoc lo
co, ubi cavenda eff elatio. Alibi dicit non ex
pedire in hujus vit tentatione fecurita
tem : neminem poffe effe fecurum nifi cm
confummata fuerit ifta vita qu ttatio eft
fupcr terram : juft ac pi viventes de ipf
*.
* * prfeverantia fua reperiri incertos: utile ef
v
*
\
fe omnibus , vel pen omnibus propter hu
militatem faluberrimam, ut qals futuri
fint fcire non poffint.Similia habet Profper
non uno in loco,
$ - ` * * AD
I4
A D A R T I C V L V M v.
Piritusfan&us dicitur dari credentibus
Ioh.v1 1, 39. A&. xxx, 2. & fidem obfi
gnat Eph. 1v. 3o. is credentes docet om
nia, nempe qu pro circumftantiis occur
rentibus agenda funt. In loco I Petri. 1,22,
8i avevuaros, quanquam fenfum bonum
recipit,ut mundatio illa qu fidem fequitur
tribuatur Spiritui San&o, abeft non TLati
no tantum & Syro , fed & ab antiquiffimo
manufcripto Grco. In loco autem 1 Cor.
x1 r , 3, Iefum Dominum dicere, non eft
fimpliciter credere, fed in Prophetia talem
agnofcere. Quod Deus Sacramenta , &
prcipue Sacramentum Euchariftiae,voluit
effe inftrumenta per qu dona fua in nobis
auget, id non dubitandum quin fecerit ad
honorandam Ecclefi unitatem. Fieri ta
men poffe ut pius quis illa quam defiderat
communione careat,& quomodo id eveni
refoleat , & quomodo quis in eo caf fe
gerere debeat, ut patiti prmium Deo
exfpe&et, difcet qui voletex Auguftino de
una Religione cap. vr 1 r. Si D. Rivetus i
ter faciendum haberet in loca longius in
Septentrionem vel Auftrum recedentia, fa
cil devenire poffet ubi ipfi vivendum effet
fegregi, quod aliis objicit. Operis operati
VOX
 15
vox quomodo in re Sacramentorum re&e
poffit accipi diximus. qui aliter utuntur,
ipfi viderint. Noftrum non eft, fingulorum
Scholafticorum di&ta defendere:nec id fie
ri poteft , cm plurimum ipfi inter fe pu
gnent. -

A D A R T I C V L V M V I.

D E voce meritijam diximus. Non de

finit effe vera merces qu ex liberali
tate promittitur , & opera in immenfum
fperat;& ficut promittere fuit mifricor
di, itajuftiti eft implere promiffa. voces
ab omni antiquitate ufurpatas commod
interpretari, non autem moros rejicere,
pi eft modefti.
' A D A R T I C V L V M VII.

Icut exercitus, ficutnavis, regi non po

teft nifi per gradus prfe&or,qui gra
dus in unum definant, ita nec Ecclefia.TEt
iamfi omnes qui funt in Ecclefia effent di
le&ione fmma prditi, tamen tali ordine
effet opus, Deus non amat facere femper
miracula:fed ad res optimas etiam optimas
monftrat vias:qualis eft ad unitatem Eccle,
fi certusordo.Hic ordo quis effe deberet,
monftravit in Petro Chriftus. Ei enim cla
vesregni clorum dedit pro toto collegio,
tamquam
 I6
tamquam collegii principi. Eft autem prin
cipium in quoque collegio dirigere conful
tationes, & decreta exfequi.Locus Cypria
ni , cujus particulam citat Rivetus, aperte
dicit quod volumus: Loquitur Domimus ad
IPetrum : ego tibi dico , imquit, quia tu es Pe-.
trus , & fper illam petram dificabo Ecclefiam
meam,& port inferorum non vincent eam. Et
tibi dabo claves regni clorum, & qu ligaveris
fper terram erunt ligata & im clis, & qu
cumque folveris fuper terram erumt fluta & im
clis. Et iteram eidem poft refrretionemfuam
dicit : pafee oves meas. Super illum umum di
ficat Ecclefiam fuam , & illi pafcendas mandat
oves fa,. & quamvis Apostolis omnibus poft
refrretionem famparem poteftatem tribuat,
` & dicat: Sicut mifit me Pater,& ego m tto vos:
recipite Spiritum/mtum: fi cui remiferitis pec
cata, remittemtur illi: fi cui temueritis, temebum
tur: tamem ut unitatem manifeftaret, umam ca
thedram conftituit , & umitatis ejufdem origi
nem abuno incipientem fila autioritats difio
fuit, Hoc erant tique & cteri Apoftoli, quod
fuit Petrus, pari confrtio prditi & homoris &
poteffatis, fd exordium ab unitate proficiitur.
IPrimatus Petro datur ut una Chriffi Ecclefia
& Cathedrauma monfiretur. Vides hic Pri
matum, quod nomen in omni collegio ali
quam fecum fert poteftatema,
- -
| 1114
-
 17
illa qu Ecclefiam continet coagmenta
tio ; non ex imperio Romano fluxit : fed
Chrifto monftrante , fequentibus Apo
ftolis. Sic in Ecclefiis inftituere Apoftoli
aeges, quos utpote in fuo coetu f
cerdotes fummos Angelos ad Malachi
exemplum vocat Apocalypfis. Talis Po
lycarpus Smyrn, tales in aliis Afiae Ec
clefiis alii. Erant Ephefi Presbyte
ri, Rom. xx, 17. fed ad unum fcribitur
divina epiftola Apoc. 1 r, nempe ut coetus
in Creta Metropolitam egit
itus.Sic fb fviffima Cruce ille qui Cr
thagine erat %az- principem ifi Africa
obtinuit locum, & congruentem loco cu
ram. Et multo ante ufitta Patriarcharum
nomina, Romanus Epifcopus, & Antio
chenus, & Alexandrinus communicatis in
ter fe confiliis regebant corpus Ecclefi.
Inter has autem tres eminentiffimas Eccle
fias potentior erat principalitas Roman
Ecclefi, ad quam neceffe erat convenire
omnem Ecclefiam , quia in ipf Ecclefia
Romana fmper ab his qui fnt undique
confervata eft, ea qu eft ab Apoftolis,tra
ditio, ut nos docet Irenus, 1 1 r, 3. qui &
Irenus cm Vitorem de re&t uten
da poteftate admonet, eo ipfo infpe&io
nem ejus etiam in Afiae Ecclefias agnofcit.
- * ------- - B E{ -
 18 - - -

Eft Epifcopus Romanus Ariftocrati Chri

ftian princcps , quomodo eum appellavit
paulo ante noftra tempora Epifcpus Fo
fofempronienfis. Auoritate qua potiores
aeterm urbis Epifopi , fcripfit Amifiianus
Marcellinus, homo paganus, agens de cau
f Alexandrini Epifcopi. Nolo hic aliorum
qui hoc argumentum feliciter tra&arunt
, compilare fcrinia. Tantum rogabo eos qui
verum amant, ut cum legent Davidis Blon
delli, viri diligentiffimi, librum, non ipfius
, fed ipfs hiftorias,qurum
veritatem Blondelius agnofcit, animio f
&tionibus remoto expeiidant, Si id faciant,
fpondeo inyenturos in quo acquiefct. Pri
ratus ille fub Chrifto & fine tyrannico ter
rore exerceri poteft,& ita ut Epifcopis fu
in Ecclefias ipfrum fidei cfedits jur
confervet. graviffima olim qu per d':

ciam, Afimque fuere fchifmt u&orita

te Roman fedis fnata nemo negare po
tcft qui in Ecclefi hiftoria addifnda li
quid laboris poferit. Si qua ex ipf Ro
fhanafede oriafnt chifmata, &agrtafufit
ex ele&ionibuscontroverfis;qjgd ubi eve
nit, Imperatoris & Regum gft curare ut
coat concilium univerfale, & ei permitte
re ut aut de jure ele&ionum jdicet, aut
novam eletionem conftituat. ' Qu
*, '
*; e
 19
eft cauf, cur qui opinionibus diffident in
ter Catholicos, maneant in eodem corpore
non rupta communione; contra qui inter
Proteftarites diffident, idem facer neque
ant, utcunque multa de dile&ione fraterna
loquantur? Hoc qui re&e expenderit, in>
veniet quanta fit vis primatiis,cujus retum
ufum, quern improbaturus non fuerat Me
lanchton, reperiet qui volet,ne nimium dif
trahatur, in Gregorii Magni Epiftolis. A
poftoli qu dicebant, aut fcribebant tan
quam Chrifto fibi mandata,parem habue
re au&oritatem. potuerunt & alia dicere
& fcribere ex conjetura : ut cm Paulus
fcribit de itifiere fo ad Cornthios : ita ut
in utroque nec fermo fper epiftolam hec
epiftola (per frmonem quicquam habeat
privilegii. Rittis ac mores per univerfarii
Ecclefiam prceptos aut receptos credo
obfervandos, heque certe video cur cre
dantur ii aut nimis onerofi , aut inutiles.
contra pauci fnt (loquor de iis qui ad om
nes pertinent) & faciles&utiles : & ta
meri in his ipfis locum interdum habere
poteft , ut Gerfti & Melanchthon
docuere. Qu Auguftinus & alii repre
behdunt, ea erantih'certis fcis,non autem
univerfim-recepta, ' ' --> ' '
.-.i. vl. -. ' : : .;

B 2 . AD
2

A D A R T I C v L v M v I I I.
C; fuiffe mores Ecclefi Pr
fidum, nimis verum eft: fed ut per eos
mores do&rina univerfalis corrumperetur,
Dei bonitas non fivit. Imo fatis femper fuit
in illa do&rina univerfali, unde miores &
fuperftitiones corrigi poffent, quod vel ex
unius Bernhardifcriptis fatis liquet.
A D A R T I C v L v M I x.
IN #, ex prcepto baptizandi
infantes fi Rivetus in fcris literis re
perire potuerit, habebit me non adverfan
tem : Ego Ecclefi fatis autoritatis puto
Chrift datum ad ordinanda talia, qu
-facris literis non repugnant, neque videre
poffum cur illicitum fit loca fcriptur non
verbis tantum fed & rebus exprimere. Vt
baptizatis & un&io adhiberetur & manu
impofitio, antiquiffimis temporibus fuiffe
ufitatum ex Tertulliano apparet. Neque
fan&iffimi illorum temporum viri id 9
&/^iav Iudaifmi effe putabant, nec cur id
putari debeat caufam video. De Ioannis
Raptifmo, &,in quo is ab Apoftolorum
baptifmo differat, fateor quftionem effe
noftris temporibus non, multum neceff
riam. Atvero eos qui ab Ioanne baptizati
{ ., . - fuerant,

.
 - 21.

fuerant, ab Apoftolis iterum fuiffe bapti

zatos, mihi quidem ita aperte evincit locus
ille A&. xrx, 34, 5. ut non videam quid vel
in fpeciem contradici poffit. Confer quod
praeceffit A&. xv 1 1 1, 25.
A D A R T I C V L V M X.

I; argumcntatur hic D. Rivetus, quafi

Chriftus, cm panem & vinum diftri
buit, dixiffet, fe prter ifta nihil dare;
cm contra fe res habeat , & dando figna
in oculos, ta&tum , guftumque incurren
tia, fimul dederit rem qu intus fentie
batur, & adhuc fidelibus fentitur. Trans
fubftantiationis vocem ut plan neceffa
riam non urget Romana Ecclefia, & ta
men quid eft cur ea videatur durior, quam
, quam admittunt viri illi
eruditi quorum fcripta hic laudat D. Ri
vetus? Nonne quod erat alimentum cor
porale fit per fpiritum Chrifti alimentum
animorum, idque ita ut fubftantialiter,
effentialiter, i, exhiberi corpus Chri
fti dicant Proteftantium prcipui? Non
effe autem corpus Chrifti & fnguinem
in Sacramento quantitative etiam inter
Catholicos do&tiffimi defenderunt & ad
huc defendunt. Quod fi igitur quiefcant
fcholaftic difputationes, quid eft cur
B 3 non*
22
non verba Concilii Tridentini explicari
commod poffint ex illo loco qui prinwus
eft ordine ? aut etiam recipit illa formula
. ego ex A&is ipfis Poffiacenis de
umpfi , & quam omnes qui ibi tum erant
Proteftantcs, uno Petro Martyre excep
to, approbarunt. Locum Auguftini non
citavi nominato libro, fed ex Codice Gra
tiani in quo eft : Corpus enim in quo refr
rexit in uno loco effe oportet : veritas autem
ejus ubique diffuf eff. ' Neque vero video
cur Gratiani fides hac in re nobis debeat
effe fufpe&a. Sequitur apud eundem Gra
tianum id quod ejufdem cft fenfus : Non
hoc corpus quod videtis mamducaturi effis , &
bibituri illum fnguinem, quem effufri fmt
illi qui me crucifigemt : ipfm quidem & mom
ipfm : ipfum imvifibiliter, & mom ipfum vi
fibiliter. Veritas ergo Auguftino eft noa
fola divinitas, fd & corporis illius illud
quod, ut ipfe loquitur, neceffe eft invifi
biliter intclligi. Caro illa fpiritualis atque
divina Hieronymo. Et diftintio hac in
re vontg xgj x*&**$ non eft res hodie
reperta, fed. apud Cyrillum & alios fre
quens. A'ge{ cum Melanchthone
damnabunt libenter Catholici omnes. At
Chrifto in Euchariftia, quomodo ipfe vo
luit, prfenti, quis poteft ftis magnus ho
** . nOS
 2

nos haberi? aut quis affirmet Apoto:

Sacramentum accepiffe fine ullo corporis
flexu ? De triplici fcrificio in Liturgia
Euchariftica qu dixi, ita fnt clara & per
f, & per loquendi genera veteribus ufr
pata, ut qui eis contradicat rhaaifeftus fit
jurgium qurere. Nam fi illa legalis, ex
fimila oblatio dicitur proprie %vafa, cur
non & panis & vinum ex ufu profano fepo
fita & aumta in uum acrum? erantibi
ritus : funt & hc ritus. Deinde quid eft
cur Chrifti facrificiumi nobis impenfm,
nobis donatum, Deo patri offerre, & ut
fic loquar, ob oculos ponere non poffi
mus? Sacrificia inquit D. Rivetus, a5 ani
mo offerentis ftimantur. Et fic facrifi
cium Chrifti ab ipfius animo, ad fum
mam illam obedientiam patientiamque
compofito, prcipue aeftimatur. Et hunc
animium per vires ab ipfo datas noftro mo
dulo imitamur. His nihil plane pugnant
qu ex Auguftino & Eufebio producit
D. Rivetus. oblationem enim corporis &
fnguinis Chrifti non fieri modo fenfibili,
fedfpirituali & intelligibili in confeffo eft:
neque ita loqui , ut veteres locuti funt , eft
verbis luder, fed rem fublimem fublimi
bus verbis exprimere. Gelafii autem Cy
ziceni cur fides hac in re fufpe&tahabeatur;
*. . 4 nihil
 nihil caufae adferri video. Cur ver re
&ius putetur confecrationem fieri apud
aegrotum, quam id quod in Ecclefia con
fecratum eft, ut Iuftihi temporibus fiebat,
ad grotum deferri, fateor me non intelli
ere. Nimis autem litigatori agit hic
. Rivetus : qui vult primm Catholicos
probare ea qu in funt fcripta,
cum fuis poftea videat quid opus fit
aCtO.

A D A R T I C V LVM XI, & XII.

- Dj; & Cleri & plebis ab Apo

ftolis conftitutam puto non ad breve
tempus, fed ut femper valeret. Quare ea i
i
ut reftituatur , & precibus ad Deum , &
monitis apud homines laborabo. In Con
feffione, enumerationem peccatorum cum
fuis circumftantiis, non effejuris plan di
vini, neque fuis exceptionibus carere,mul
ti inter Catholicos fntiunt.Satisfacere pro
peccatis & re& & utiliter dici poffumus,
non tantm cm ea deteftamur , vitmque
corrigimus, fed etiam cm ob ea nobisip
fis aufteriora jejunia, alimque corporis
gne9y%xy indicimus, aut prpofitis
inditam fufcipimus. Sophiftas nofi con
ftitui defendere.
- AD
 - 25

A D A R T I C V L V* M XIII.

E fpe dixi, non re

'peto. In omnibus illis Sacramentis
qu prter baptifmum & Euchariftiam ab
Ecclefia Grca non minus qum Latina
nunquam interrupto more celebrantur,
manuum impofitio olim fuitufitata,& nunc
$'j apud Grcos ufitatur. Quod ideo
ico, ut eorum rituum origo appareat.Cy
rillusille, cujus meminit D.Rivetus, re&ius
feciffet fi Grcis ad magnas calamitates
non addidiffet aliam ex novo fchifmate, cui
quantum in ipfo fuit caufm dedit impro
vida mutatione fine Synodico confenfu,
A D A R T I C V L V M XIV.

V optavi de reformatione Cleri &

, Monafteriorum , optavi magnis Epi
fcopis preuntibus. Qud vero dixi bonos
i Principes uni annulo poffe infcribi, dixi de
Principibus Hebris : & certe non magno
ad eorum nomina fcribenda opus effetan
nulo. Qud fi etiam generalius id dixif
fem , poteft quilibet principibus fibi di
cere : -

Quid vetat im raris momem imeffe meum ?

Pauci funt reges, fed tamen funt qui
confenfu gentium Pii, San&i, Iufti, titulum
B 5 me
 26
meruere. At ver cm dicitur hoc aut illud
inter bonos conftat, tale indefinitum non
idem valere univerfli, ficui perfuafurum fe
credit D. Rivetus, is neceffe eft aliam nobis
cudat Diale&icam, quam ea eft, quam de
dit publico Petrus Molinus: & fimul Pau
lum reprehendat, qui quod indefinit di
* &um erat Deut. xxv 1 1, 26, recitat cum u
niverfitatis nota Gal. 1 1 1, Io.
A D A R T I C v L v M xv. *
C Vm hc res fupra tratata fit, hoc tan
tum addam , in Gallia rationem non
haberi earum conftitutionum,etiam Ponti
ficiarum, qu recept ab ipf non fnt.
Conftitutiofies autem locales non cenferi
in dubio tales effe , ut qui eas omittat pec
cet, nifi adfit contemtus aut fcandalum.
A D A R T I C v L v M xvI. .
Vltos Clericorum multis in terris,
Il etiam extra ullam neceffitatem,mal
lc cum Swinglio arma ferre, quam cum A
poftolis & Apoftolicis viris ab armis abeffe
quam longiffime , ita manifeftum eft , ut
conje&uris nihil fit opus ad reperiendos ad
quos id pertineat, Tum vero bella civilia
ab eis maxim concitata qui fe Euangclii
IMiniftros yocent, norunt rges omnes.
- - -.
Si
Laici
 27
Laici illi qui animi quadam fcrupulofitate
timent aut de capitejudicare, aut militare,
interim in foenoribus, aut aliis contrati
bus , qualitatem , focietati neceffariam,
violant , re&t facit quod eos admonet D.
Rivetus. Ne Pap jura Regum invadant,
video nunc Reges ita ben fibi cavcre, ut
non fit cur privatos ea cura mordeat.Quod
dicit Ecclefiafticos non minus fpe pecca
re, quam Principes, non re& utendo bo
nis Ecclefi dicatis, verum eft : & monen
di rogandique omnes id ut corrigant , qua
in re utilem operam navavit M. Antonius
de Dominis. Cterum ab Ecclefiafticis vi
deo ftis multa conferri ad neceffitates pu
blicas , ita ut regibus hac in parte nulla fit
querendi materia. Vim non opponendam
fupereminentibus poteftatibus dogma eft
Chrifti, ac Apoftolorum Petri ac Pauli. Et
hoc dogma t divini juris retineri debet.
Qu autem fit in fingulis locis fuperemi
nens poteftas, & unane,an f':;
id ex fa
cratis cujufque populi legi us cognofcen
dum eft. Illud docere Theologi eft : hoc
difcernere Iurifconflti : nec cujufvis, fed
ejus quijus publicum patrig ex certis do -

cumentis hauferit. Pari modo fum cuique

relinquendum dicet Theologus : id e
nim eft non furari. At quod in re eadem
- - - - jus fit

p.
 28
jus fit proprietarii, quod ufufru&uarii,
quod cndi&oris,dicet Iurifconfultus. Pa
rus Theologus in x1 1 1 caput ad Roma
nos tot dedit exceptiones, ut regulam to
tam aut prope totm fubruerejudicatus fit
Regi Britanni & fchol Oxonienfi. Tales
Theologorum extra Theologicam profef
fionem Iibri multos nobis peperere num
quam ante auditos Ephoros, id eft Therfi
tas, Petilios, Gracchos,Saturninos.Huic e
go malo , quo nullum qu feculum labo
ravit , fcriptis meis mederi pro mea parte
conor: paratus interim ubicunque locorum
vixerim, parre iis qui folium obtinent,
quamdiu idobtinere Deo finuntur.
A D A R T IC VL V M XVII.

Vod Auguftinus Origenitribuit, cre

didiffe eum alternantes vics beatitu
dinum & miferiarum rationalis creatur,
id eft wrapo4)vfz, & arrepojjviac animarum
fine fine , id cum Platonicorum fententia
ftis congruit; quanquam eam etiam inter
Platonics correxit Porphyrius. Sed eouf
que Platonicum fuiffe Crigenem multi ne
gant. Interim lapfum Origenem in hac &
aliis rebus negari non poteft. Quale mihi
ne quid evenit, Deum fupplex precor, fo
Ieque fcriptis meis hanc addere cautio
- - 1nCm ,
 29
nem,ut fiquid ibi fit alienum dogma ab Ec
clefi univerflis confenfu, id pro non fcri
pto habeatur.
A D A R T I CV LVM X v I II.

H Ic D. Rivetus fb fpecie laudand

Grati Dordrechtanam nobis prde
ftinationem propinat, quam neque Catho
licis, neque Protcftantibus Auguftanis fa
cil perfuaferit. Auguftinus fi idem fenfit
uod omnes qui ante eum fuere do&ores,
fequendus eft: fi non, tam nobis ab uno,
qum uni ab omnibus licet difcedere.
Bradwardinus vere fuit Ifmal fui fculi ;
manus ejus contra omnes. -

AD ARTI C VL VM XIX. -

- -

Vod dixi aliam effe caufm cur homo

in nativo ftatu aptus non fit ad vitam
cleftem , aliam criminum quibus poenam
Deus minatur, hoc volo: homicidia, & ad
ulteria non effe cjufmodi effe&a labis ori
ginari, ut propter eam yitari nequeant &c
Ex ea fluant neceffario ; idque eo apparere,
quod Deus in fua poenas fpciales in
talia crimina conftituit, quibus poenis non
involvit totam Adami pofteritatem. Scri
ptor de vocatione gentium pius eft & pia
qu ex eo deprompti.Multi numquam ma
gis

-3.
3o . - - -

gis homines excufbiles faciunt , qum

cum cauas reddunt cur fint inexcubiles.
At aliter magnus ille fcriptor : piiffime comfi
temur, quod mumquam univerfitati homimum
divim providemti cura defuerit : qui lict ex
eeptmm fibi populum fpecialibus adpietatcm di
rexerit inffitatis: m;illi tamem matiomi hominum
bonitatis fuae domafbtraxit , ut propheticas vo
ces &# precepta legalia convincerentar in ele
memtorum obfquiis acttffimomiis accepiffe. }'m-
e & inexcubiles faiffint, quia deosfibi do
ma fecerumt : & qu creata eramt ad utemdum,
vemerati imt ad colemdum.* Quid vero in eo
mali eft, fi dicamus penes eos quibus Euan
gelium non prdictur aliquam culpam ef
fe peculiarem fupra communem, prfer
tim cum Propheta: gravibus peccatis poe
nainminentur famem verbi #auti creda
ms , fi quis alicubi fit Cornelio fimilis,
Deum illi extra rdinem c6fifulturum ficut
Cornelio confuluit ? Qui hac de re & qu
huic adhrent verum fenfm pi antiquita
tis Manichaifmi & Pelagianifmifopulis
redu&um cgnofcere volet, is optiriiiVof.
fii librum legat, qui fpra cteros excellit:
Quamtum enta folemt inter viburma upreffi,
- - - - - " - ---
* ** * * ** * * .. . . ;

* - A
 - - 31
- A D A R TI CV L V M XX I.

I. quftione & in aliis nullam mihi

vim feci. Sed dixi ingenu qu certa,
qu probabilia, qu utilia, qu minus uti
lia exiftimarem. Videbam multum obftare
concordi fi omnes eos qui in communio
ne funt Romana pro idololatris habere
mus, gnarus idololatriam ee eminentii
mum fculi crimen. lllud Apoftoli , quod
non ex fide fit peccatum eft, plan huc non
pertinet , nifi credat D. Rivetus, omnes
qui mrtyrum precibusfperantfepoffead
juvari, facere hoc contra fuam confcien
iam.Nam fides in illo loco Pauli,perfafio
eft, qua credas effe quod facis.
Qodfi putat, hihil poffe in tafibus rebus
re& fieri, nifi quin Scripturis dire&e
prceptum fit, idipfm ex Scripturis non
fcil prbabit.' Invocationis &adoratio
nis voes agnoc#ee ambiguas: at putat
ambiguitatm tollifi addatuFyox religiofe.
At vero ea vox vel maxim ambigua eft :
nam & religiofiis eft honos qui eo foli
defertur: & religiofs eft quidb Deum de
fertur Angelis & Apoftolis. Neque enim
is honor ad communem civilemqe vitam
In Syrodo vir aposkway nihila
ud et qum honoris ignum exhibere :
. * quae -
32
qu vox Latinis male accepta difputatio
nibus caufas dedit. Quod dicit D. Rivetus
nullum reverenti fignum exhiberi abfen- .
tibus, in eo errat. Nam etiam Chriftiani
Imperatoribus abfentibus honorem exhi
bebant apud eorum ftatuas , neque ob id
idololatras fe putabant, ut alibi oftendi
mus. Santos maxim honorari fivirtutes
eorum non laudemus tantum, fed & imite
mur, libenter agnofco. Sed qui maxim
icit, is ctera non excludit. Quibus die
bus martyrum memoria celebratur, Deo
aguntur grati pro donis qu ipfis contu
lit, plan ut fieri folet illisiebs , qui in
nemoriam temporalisalicujus bonia Deo
accepti, paffimi fine idololtria inftitui fo
lent.Morem orandi Martyres ut pro nobis
orent, qui idololatricum putant, graviffimi
criminis damnant Chryfoftomum & alios
viros fn&iffimos Grc & Latin Eccle
fi. Ego ver ficut id facere non aufim, ita
nec es arguere qui co more abftinent, il
los ver qui fntos faciunt xap8
automnipotentes reie reprehendit Wice
lius. erant, qui fan&um Vitum
& qui Stephanum epifcopum divinis ho
noribus : Et pro talibushabeban
tur Catholicis omnibus. Cm Hebraeive- .
teres Deum orarunt, ut Propter Abraha
mum,
 mum, Ifcum, Iacobum, populo parcer,
non fola refpexerunt promiffa,fed humano
more Deo velut in memoriam reduxere,
res fibi cariffimas, ficut folemus majorum
benefa&a adferre ad fublevandos eos quo
rum poen deprecamur. Ipfe Deus I.Reg.
xv. 4. dicit fe regnum reliquiffe in familia
Davidis ideo qud David re&um feciffet
in oculis Domini.Locum aliquem Scriptu
r non verbis nudis, fed & rebus exprime
re, non eftludere , ut inhuman pronuntiar
Rivetus. Alioqui luferit Ambrofius, qui
, reliquias Martyrum Gervafii & Protafii
pofit fb altari, more jam tunc recepto.
Teftis Auguftinus in Confeffionibus. Mar
tyrumverorum veris reliquiis honorem de
beri dixi, non quemvis honorem. Ad ima
gines ut veniam, non pugnant ifta : pi&tur
non omnes Hebris interdi&t funt : & in
terdi&um eftHebris ullas facere imagines
exftantes , id eft fimulacra. Diftant enim
ifta hon parum, ob caufas alibi di&as. Si
hoc prceptum Chriftianos adftringit,nul
la debent fquam habere fimulacra, ne re
gum quidem. Nam de Iudis Tacitus :
non regibus bc adulatio: mom Cfaribus honor.
Altera ver pars prcepti eoufque exten
ditur,ut Hebro non licuerit apud fontem,
cui aliquod aderat fimulacrum,
-
sor; C21C1
 4
calcei religare , quia id fine aliquo flexu
<orporis fieri non poterat. Ne hac quidem
parteChriftianosadftri&osquifquam dixe
rit , cm veteres & boni Chriftiani corpus
fle&tere foliti fuerint apud ftatuas Impra
torum,ut alibi manifeftum fecimus.Neutra
ergo hujus legis pars Chriftianos obligat,
nifi legem fumas in fenfu myftico, qu eft
ut rebus in fenfum cadentibus cogitatio
& affe&tus abducantur : quomodoTetiam
fabbati lege dici poffumus obligari, hoc
fenfu , quod ftudere dcbeamus paci con
fcienti.Quod vero Auguftinus flum pr
ceptum quod de fabbato eft figurate ob
fervandum dicit, id non mirum eft, cm il
le prceptum de imaginibus non habuerit
pr prcepto : fed tantum pro acceffione
primii prcepti: illud autem , non concu
pifces, in duo prcepta diviferit, ut dena
rium prceptorum numerum impleret.
Scio alios illam legem de imaginibus aliter
interpretari : fed quod dixi, & verbis, &
antiquiffimis Hebror traditionibus,con
gruit. Videat, cui id vacat, noftra ad De
calogum & Maimonidem de idololatria
cap. I I I. - - -

De
 35.
De utraqmeffecie Sacramemti.
Quo minus petentibus populis detur.
communio fub utraque fpecie, fieque Con
ftantienfis obftat ; neque Bafilienlis, neque
Tridentina Synodus. Velim autem fcire,
cm olim non in Suedia tantum & Norwa
gia, fed in omnibus partibus tranfrhenanis,
t ex divifione regnorum inter Caroli Ma
gniliberos apparet, non effet ea vini copia,
nde in ufs tot populorum confecrtio
fieret, an re&ius tunc fa&uri fuerint laici, fi
communione abftinerent, an ver fi fu-,
merent, qud haberi poterat. Prius illud
aliquando defendit Caffander: poftea mu
tavitfententiam. -

De Vmtiiome infirmorum.

Sanationes corporum figuram habere

ejus fanationis qum Chrifts in animis o
, omnes veteres qui ad Euangelia
fcripfere confentiunt. Qare etiamfiun
&io ad fanandos corporis morbos nunc ni
hil proficeret ;?ego affirmare non au
fim , cur un&io ad figurandam animorum
fanationem adhiberi iion poffet, nihil effet,
cauf. . De Grc autem Ecclefi circa
hanc rem more primis temporibus ad.
. C 2 hc
26
. tempora dedu&o, fi quis dubitat,vi
deat Ieremiam Patriarcham, videat Bello
num,videat Arcudium & alios qui de Gr
cis ritibus fcripfere. Preces qu un&ioni
accedunt tam in Grca qum in Latina Ec
clefia funt egregi. Si qua in aliquibus lo
cis acceffere fuperftitiofa,de quibus queri
tur Melanchthon, ea auferri poffunt. -

De clibatu Sacerdotum.

Romani olim milites confcribebant tan

tum coelibes ; neque tamen propterea nu
ptias dehoneftabant. Sic & j; caftos
ad munera qudam Ecclefiaftica prferri
maritis, non eft interdicere nuptias. At fi
ubique locorum appareret clibatum effe
fine caftitate, jam re effet mutare legem,
quod voluere illi, quos D. Rivetus allegat.
Locus autem Pauli de ea qu ad vidutus
ordinem affcribebatur %%vjz vs &v8gs
9vv%, aliter acceptus nunquam eft, neque
flva ratione re&i fermonis aliter accipi
poteft, qum de vidua univira,utTertullia
nus loquitur, de ea qu unum tantum vi
rum experta fit. E enim apud omnes gen
tes honoratiores erant, ac propterea liis,
qu five poft mortem viri, five poft di
vortium, fecundas expert erant nuptias,
merit
 - *

merit prferebantur. Ac ficut haec int

pretati nullam apud fnos homines acci
pere poteft controverfiam, ita par locutio
de Epifcopo pari modo accipienda eft :
ut talis eligatur qui non nifi unam feminam
fit expertus. Nam plurium uxorum mari
tus is dicitur, qui poft primam uxorem
quocunque modo ducit alteram. Quomo
do Felix trium reginarum maritus dicitur
Suetonio. Huic interpretationi genuin &
verbis congruenti, cm traditio perpetua
accefferit, tamen funt qui tantm ingenio
fuo indulgent, ut eam contra interpretari
audeant, nec alia de caufa,nifi quia ipfis ita
libet: quo vel folo exemplo quti
fit periculi ifta libertas.Scio effe inter Re
formatos qui veram hujus loci interpreta
tionem agnofcunt: fed quamquam docen
dimunus ufurpant, dicunt fe non effe aut
Epifcopos, aut Presbyteros: fed mer lai
cos qu1 eo canone non teneantur; 1n qua re
ipfis non contradixerim. Nam fi quid valet
rhos perpetuus univerf Ecclefi, ab ipfis
Apoftolis, ut credi par eft, & antiqui cre
didere, introdu&us, neque Presbyter or
dinari poteft nifi ab Epifeopo, neque Epi
fcopusnifi duobus aut pluribus Epifcopis:
neque id fatis eft ut legitima fit Ecclefiae
fucceffio, fed nesci; eftifti Epis?
per
- * 3 eriem
 3
iem Epifcoporum fibi mutu fcceden
tium in aliquem definant ab ipfis Apoftolis
inftitutum, aut ordinatum ab iis Epifcopis
qui ad Apoftolum aut Apoftolicum virm
au&orem cenfs fuos deferre poffint , ut
loquitur Tertullianus. His fan&iffimis ob
fervationibus contemtis, e ventum eft li
centi, ut quifquis plebem ducere auribus
poteft,jus fibi faciat novam colligendi Ec
clefiam. -

IDe AMiffa.

Preces ad Deum Patrem ut dona oblata

Spiritu fuo fan&ificet, facitque ea corpus
&fanguin Filii fui(ita enim fcribi debuit,
quod re& monet D. Rivetus ) reperio in
omnibus liturgiis Grcis, Latinis, Arabi
' cis, Syriacis, etiam aliis. Re&t autem dixi
morem ita veterem & univerfalem , ut
primis temporibus credendus fit veniffe,
non debuiffe mutari. Qu ver D.Rivetus
negat obtineri poffe, ea ego nos fuo tem
pore obtenturos fpero , & ut id fiat Deum
precari, & homines hortari non definam.
De flitariis AMigir. . . .
Non tantum in hac re de Euchariftica
communione,fed&inaliis multa flubriter
- , - -

- *' COI\
 conituta fuere SynodoTridentina.
fi exa&ius obfervarentur,fieret hoc magno
cum bono Ecclefiae , & cum dolore eorum
: qui malunt accufare talia,qum videre cor
-re&a. Nobis liceat dicere:
3/
y
- w > - - v ---

.e9. ,
z -

De Sacrificio corporis & fnguimis Chrifti.

Nihil opus hc repeti qud fupra di&um
eft, offerri ab Ecclefia idem quod obtulit
Chriftus : & ita loqui veterum laudatiffi
mos. Deum ver propitium reddi per poe
nitenti opera, eo fenfu re& dicitur, quo
in veritate & mifericordia expiari iniquita
- tes dicit Salomo. Prov.xv1, 6. Nabucho
donoforo autem confilium dat Daniel elee
mofynis peccata . Iv. 24. pro quo
, Chryfoftomus dicit xgov. Vide plura
qu in eum fenfum ex veteribus attulimus
ad Luc. x1. 41. Sacrificium Chriti re
- fpondet facrificio anniverfrio quod fiebat
pro populo. Opera autem illa poenitenti,
kaga pe&voias in novo Teftamto, refpon
dent vi&imis veterum a . Ita
Origenes, Hieronymus, &aliiquiLevitic
interpretantur. Sacrificii autem vocem cur
ar&ius quam vis & origo nominis patet,
4 inter
4o
interpretentur Rivetus, & cum eo alii, ni
hil cauf eft nifi quia ipfis ita videtur. Ver
dixi nullas effe veteresliturgias in quibus
non fint preces pro mortuis: & Tertullia
nus hoc refert inter ea, qu per omnes Ec
clefias jam ipfius tempore erant recepta.
Fatetur Rivetus infirmitates non plan re
cedere ab animis dum hic vivitur.' Fatetur
in coelum cum illis infirmitatibus animas
non admitti. Eft ergo purgatio. Sed ille
eam in omnibus, etiam qui gravia pecca
runt , vult effe momentaneam. Sed id non
probat, nec quicquam adfert cur id credi
debeat. De loco & modo nihil in Conciliis
univerfalibus definitum eft : quin jubet
Concilium Tridentinum curiofis quftio
nibus, quarum hc non minima eft, abfti
neri. Decretum ego fumpfi, pro fententia,
lingua legum. Locum Pauli qui de Onefi
phoro eft, fi quis re& expendat, facilius
um credt tufic fuiffe mortuum,quam vix
iffe.Alia enim precatur Paulusdomui One
fiphori: alia Onefiphoro: domui etiam prae
fntia: Onefiphoro tantm futura.Chryfo
ftomus ad eum locum: rats uvei&us
weivovgwtes. Sed etiamfi vixiffet tunc One
fiphorus, argumentum re& procederet:
nam tempus illud ad quod h preces f
referunt, tam mortuis in exfpe&atione eft
quaqa
 4.
quam vivis. Nonvero fequitur, qudam
preces pro mortuis ad diem judicii refe
runtur , ergo omnes: aut martyribus
oratur & pro aliis: ergo eodem modo. Lo
cum in quo effent anim corpore libera
tae, non fuie veteribus definitum, appel
latum tam #3 nomine, verum eft,& mul
tum id ad hanc rem pertinet. Et legerunt
illi tamen Paulum 1 1 Cor. v, 1. Sed eum
intellexerunt re& de corpore gloriofo
quodjudicii tempore accipiemus : & fpe
rabat Paulus futrum ut hoc fibi vivo con
tingeret, quod eft fuperindui & non exui :
ficut de Enocho & Elia vocem vs%rn ufur
pant Hebri, ut ad illum Pauli locum di
cemus : fimlque oftendemus non alio per
tinere, quod ibidem: dicitur : iwa xatvwo%j
, guam quo pertinet
illud I Corinth. xv, 53. Quare nondum
probavit Rivetus ex ullo Scriptur loco a
inimos fidelium omnes illic morte in
coelum recipi: & tamen non dubitat dicere
fe hoc credere. Vbi nunc illud, quicquid
non eft ex fide peccatum eft: & : fides hon
eft nifi ex verbo Dei fcripto ? Ego hoc in
argumento tam dificili, quod fufpenfis in
ceffi pedibus, in eo feci quod veteres,mul
to me meliores & fpientiores, fecerunt s
neque me poenitet. In Iudorum traditio
5 nibus
42
nibus difcrimine opus eft , inter ea qu a
pud Hebros omnes ab Efdr tempribus
recepta fuerunt, & Chrifto, miffo ad om
niacorrigenda, numquam fuere reprehen
f : & e qu Rabbini pofteriores, ideo
uod Chriftum non audiverant , Deo de
partim ftulta, partim & noxia com
menti funt. Methodius mortem quidem in
tercedere ait, ut nos, qui martyribus
quandi non fumus, purgemur,fed eam pur
gationem o fieri , nec
dixit nec credidit, in facris fcri
ptis multas habet fignificationes. At cer
-tum eft eam vocem ab Hebris ufurpatam
de animis corpore feparatis eo quo dixi
fenf, & iifdem verbis, quibus utitur divi
nus ad Hebrosfcriptor.Mirum autem qui
traditiones repudiant, quas non commini
fcantur interpretationes quas appellt con
fequentias, fuo quifque arbitratu. Sinite
mrtuos fepelire mortuosfuos. Ergo nefas
eft precari pro mortuis. Hoc vero eft quid
vis facere ex quovis. Argumenta qu hc
adfert alia,non funt fecundm diale&icam
Molini. Scriptura hoc aut illo loco hoc
non dicit: ergo nufquam dicit. Item : Scri
tura hoc non dicit: ergo falfum eft. Sen
loci 1 1 Cor. I 5,28, omnino is eft quem
* dixi: eum verba prferunt: eum nobis in
, - dicat
 dicat confuetudo,cujus teftem habemus
non Tertullianum tantm, fed & multos a
* lios , ut ad eum locum me oftenfurum con
fido. Nolim autem credat D. Rivetus A
* poftolos argumentum fumpfiffe moribus
improbis. Minim id conveniebat ei Spi
ritui per quem ducebantur. Rogo autem
D. Rivetum & alios qui ipfius, & ipfi fimi
lium au&oritate ducuntur , ut non in hac
* tantm re , fed & in aliis feparent dogmata
vetera ab iis qu fub prtextu illorum do
gmatum mal funt introdu&a. .

' ' -. De AMomachatu.

Monaftica vita cum Nazaris, Elia &

Rechabitis hoc fimile habet, quod oftendit
licuiffe & femper licere, vitam fumere au
fteriorem qum cteri , tum ad vitandas
occafiones malorum , quas turb confpe
&us fuppeditat, tum ad faciendum majo
rem in Chriftiana fan&itate profe&m.
, Tale fuit in illo populo imperfe&iore Re
' chabitarum inftitutum. Potuerant in urbi
bus vivere, nifi bono confilio vitam iftam
Propheta laudatam, prtuliffent. Effeno
rum coetus, & illos coelibes, & alios fine
coelibatu fublimius propofitum fe&antes,
* ante Chrifum fuiffe qui negat,is Iofephum
&. - &c
 & alios Hebros fine ulla cauf mendacii
accufet neceffe eft : Cur non eos itidem ut
Pharifos & Sadducos reprehendit Chri
ftus ? Nimirum quia erant
, }
viov, contemptu rerum hujus faeculi para
tiffimi ad recipiendum Euangelium, & ii
unde maxima ex parte conftitit illa Eccle
fia Hierofolymitana, ipforum mores imita
ta. De re&o ufu vit iftius 5uxs, qu
dixi, dixiffe me non poenitet. Et fi non fta
tim obtinemus quod optimum eft , ne ta
men defperemus, tempora, qu pridem in
pejus rure, poffe redire in melius. * *
Szvy% gov pe $es.
De Camomicis.

Qu de his corrigendis dixi, non utilia

' tantm puto, fed & plan, fi Ecclefiam f
nare & refarcire volumus,neceffaria.Ioan
nes ille Conen ante hac mihi ne auditus
quidcm, nihil ad Caffandrum. Minimum
eftjudicari ab humana die.Aliud nos,quod
falli non poteft,judicium exfpe&at. -

De poteftate Ecclefiaftica.
Poteftas Ecclefi prpofitis,ut quaedam
conftituant pacis, & ordinis & majo
- ris
ris utilitatis caufa , qu nos obligent,
negari non debet. Neque fn qu in
commune ubique prcepta funt , aut
multa funt , aut gravia. Localia quo in
gradu habeantur dixi fupra ex fcriptis e
Iuditorum, Remiffio peccatorum , ut fpe
dixi , & fi opus eft dicam fpius, miferi
cordi Dei, & ftisfa&ioni Chrifti acce
pta ferenda eft : attamen conditiones ut
plurimm requiruntur , in quibus funt &
poenitenti opera, qu re& eo fenfu dixi
effe facrificia propitiatoria ex vi facrificii
generalis.Non tamen dicam mereri ifta re
Iniffionem : quia nemini Deus graviterla
p(o tempus, & alia ad converfjonem ne
ceffaria promifit: & non eft in hoc negotio
&vtwr63ocis,fed mera miferatio.Tam in ap
pendice qum in annotatis ad Iacobum
certus fumi me non ufum illegitimis illatio
nibus,fed dogmata qu noxia arbitror, ex
plicaffe ipfis verbis quibus doctur. Idque,
fi opus eft,apertiffimum omnibus Cbriftia
nis facere me poffe confido. Idem fecit vir
optim fidei qui illum fcripfit long utiliffi
mium librum de abfoluto reprobationis de
creto, quem ego non verti in Latinum fer
monem , fed verfum & editum gaudeo ob
eum honorem quem Deo, & eam dile&io
nem quam proximis meis debeo. Adene
ver
46.
ver nos ignaros, aut rerum veterum , aut
novarum credidit D. Rivetus , ut dicat
Proteftantibus in Gallia & Belgica obfer
vari canones Apoftolicos, quales reperian
tur & in Epiftolis & in hiftoria? Hc ne di
ci in tantaliterarum luce ? Nihil dicam af
perius, quanquam jure poffim. -

De Canonicisfripturis.

Gaudeo D.Rivetum non accedere iis qui

Iacobi epiftolam rejecerunt, quorum qui
dam hoc amplius dixere : mentiris Iacobe,
in caput tuum. Vetus Teftamentum quod
attinet, cm Latin verfiones varient, non
eft quod credatur Synodus Tridentina ob
ligare eruditos ad habenda pro Canonicis,
e, qu non in omnibus Latinis codicibus
exftant. Multum autem fallitur D. Rivetus
cum putat omnes eos libros veteris Tefta
menti, qui in Hebro exftant Canone, di
&atos Spiritu fan&o. Efdras fecundum
omnes Hebros neque Propheta fuit, ne
que Spiritum fn&um habuit. Sed libri e
jus & tota colle&io librorum vetuftiorum,
ab ipfo fa&a , approbata eft a% tis avv&-
yoys tris uey&: in qua erant & Prophe
t nonnulli : quamquam delibro Ecclefia
ft hfitatum fuiffe ajuntHebri: fed pr
-
-* valuiffe
 valuiffe fententiam eorum, qui eum ; -

perent. Quorum fententig libens fubfcri

bo. Lucas quoque fcripfit veriffima,fedun
de ea hauferit dixit ipfe in prfatione. No
tandum autem nullum effe librum rece
ptum Synodo Tridentina, cujus non au
&oritate ufi fint veteres.

Deffficientiafacre Scripture, & au

toritate traditionum.

Deo gratias ago , qud ea qu fingulis

Chriftianis funt neceffria,Apoftoli, at A
poftolici viri non docuere tantm, fed &.
perfcripfere. Sed fi eo tempore vixiffem,
tam dicentibus illis credidiffem qum fcri
bentibus. Et ficut de iis qu fcripfere , fe
quor plurium & codicum.
fidem , ita in iis qu dixere plurium & an
tiquiffimorum teftium. Papias fi exiguiju
dicii fuit& propterea facilis falli, fere a
lii eodem tempore judicii melioris. De
mille annis quod creditum fuit, non fn,
ab omnibus, fed quibufJam, aliquid po
teft habere veri, aliquid falfi. Protraditio
ne Apoftolica id nunquam univerfim habi
' tum fuit. Sunt traditiones vwo3o^ :
funt & varooxiu& in codicibus multis.Ad
yera falfis tanto poft tempore
-
dicens; 2\
48
da multojudicio, multo labore opus eft.Et
non omnia ejufdem funt ponderis. ac ficut
in rebus magni ponderis Deus non fivit
corrumpi omnes codices, ita nec traditio
nem. De Rabbinorum traditionibus jam
ant quod fentiam fignificavi. illud cum
Scaligero affirmem , fiquis fe fperet legem
Mofis intelle&urum fine ope traditionm,
eum impofturam facere & fibi, & aliis. Vi
debit me verum dicere qui leget qu dixi
mus ad Matt.xv, 2. & qu nunc edimus ad
Teftamentum vetus. '&w wo/oi &ex
sov. Traditiones poft Chriftum Iudaicas ni
hili facio. Eo enim tempore Spiritus Dei
deferuit Synagogam, ut prdi&um fuerat.
Nihil autem verius eft eo quod dixi, paris
au&oritatis effe qu dixerunt, & qu fcri
pferunt Apoftoli: nec addenda exceptio eft
ut eam addit D.Rivetus, modo ea dixerint
ex Spiritus fanti infpiratione (unde enim
id fciemus ?) fed modo dixerint fe ea di
cere ex Dominimandato, aut alioqui certo
fibi comperta.Vim locorum pro traditione
qu produxi ex veteri Teftamento miror
non comprehendi D. Riveto. Id enim
quro, an non ant Mofem viri pii credere
debuerint ea qu de mundo condito, de
diluvio rebufqe aliis, perpetuo confenfu
tradita fuerant ? an non eadem credere de
buerint:
 - 49
buerint poftMofem qui literas non didice
rant? An non ifta loca narrationi fidae ean
dem qum fcriptis tribuant au&oritatem?
Qu fuit au&oritas traditionum illo tem
', pore eadem nunc eft. par eft ratio. Nam
./ Apoftolicum decretum illud ubi fine Apo-
lorum literis, Paulo & Barnaba prdi
catum eft, nonne idem valuit ? quid nov
! au&oritatis addere potuerunt liter, vo
cum figna? OmnesPatresveteres pariloco ,
| habent traditiones Apoftolicas bene pro
batas, cum Scripturis. De traditionibus
eorum qui fe ab Ecclefia Apoftolica fegre
gaverant, & cum Scriptura pugnabant,
res alia eft. Qurit ex me D. Rivetus ex
qua traditione hauferim interpretationem
primm obviam, id eft xat* ai9a, loci
qui eft Efai v11, 14. Facilis eft refponfio:
me in illa expofitione null ftatuere dogma
quod traditionis au&oritate egeat. Credo
Chriftum ex Virgine natum ,T ficut omnes
credunt Chriftiani.Mea nihil refert, locum
x , fic explicari, nifi quod tota fe
ries loci & mihi & multis aliis id videtur
expofcere. Et idem polliceor me fa&urum ,
in mltis aliis Prophetarum locis,ut ea pri
mum referam ad id quod tempus , & con
fequentia rerum poftulant : deinde x
ad Chriftum & Chriftianos, quorum res
* - - ID IlO1A
 5o
non verbis tantum , fed & rebus geftis in
veteri federe fuere adumbrat. At verba
aliud fignificant ad Efai filium, aliud ad
-Chriftum relata. Culper in hoc, fi non in
plurimis locis idem accidit. Nam & qu
Apoftoli & Euangelift ex Pfalmis addu
cunt, ea verba aliud in Davide fignificant,
aliud & excellentius in Chrifto.Quid quod ,
- ejufdem ree/oxs pars interdum aliqua xx
gow adChriftum referri poteft
& debet, pars nec poteft nec debet, ut vi
, dere eft tum alibi, tum 1 1 Sam. v, 1, 1 3,
14,15. Sic vox =%y% long aliud fignifict
ad typos Chrifti relata , long aliud relata
ad Cfiriftum. Sic fpiritus aliud cum defe |
loquitur David, aliter cm idem dicit ,
Chriftus Luc xxI II, 46. Secundm car
nem, & fecundum fpiritum nafci, aliud in
figura fignificat,aliud in re figurata.Gal.rv,
22,& feq. Plurima poffem adferre talia nifi
ca fcire deberet D. Rivetus & Do&or
& Profeffor. Nihil autem illa mea x&r.
expofitio rei Chriftian detrimenti
adfert. Bene enim dixit vir fntiffimus
Hieronymus Savanarola in triumpho Cru
- cis, imprudenter facere qui ifto Prophet
loco Iudos fperent fe poffe convincere.
Pone enim Iudum reperiri,qui credat ibi
primo fenfu de Meffia agi, qui ex Virgine
- * . nafci
 y1
nafci debeat. Iefum Nazarenum ex Virgi
ne effe natum,quo tefte illi probabis? Aliis
ergo argumentis opus eft quibus probetur
Iefum ffe illum Meffiam : quod qui co
gnoverint , eis auferetur velum. Sic vide
bunttotam veterisTeftamenti difpenfatio
nem ad hunc Iefum refpicere, & in eo pr
figurando occupari: & ficut Efai filium
Chrifti, ita Efiam ipfum Dei geffiffe ima
ginem. Rurfum qurit me D. Rivetus,
x qua traditione hauferim , quod dixerim
Iohan. v 1 1 1, 58. divinam fignificari con
itutionem de Meffia, qu ipfm Abraha
mi vocationem prcefferit. Pari modo ex
Auguftino qurere potuit, qua traditione
, ejfdem Ioannis locum, xvrr, ;.
ad divinam conftitutionem retulerit, quem
plerique veterum ad a9xag A6y& rc
tulere. Quod pro Auguftino refpondebo,
idem pro me refponfum efto : exiftimaffe
eum id illi loco ubi de Chrifto, ut homine,
agitur,effecongruentius. Ayov ore%nwgiv
& firme credidit Auguftinus & ex aliislo
cis adftruxit : & cum eo ego, Si aut Augu
ftinus aut ego qui plan in hac re Augufti
num fequor, novum introduxiffemus`dog
ma, aut vetus dogma convellere voluiff
mus, potueramus ex veteri traditione re
felli. Nunc nihil tale eft. Sumpfi ego, ex
D 2 emplo
 52
emplo j; & aliorum libertatem in
- terpretandi verba Scriptur eum in mo
dum qui veteri ac traditioni
nulla in parte repugnaret: quod Maldona
tus fecit multis in locis, utjam de Calvino
& Beza nihil dicam. -

De Perfficuitate Scriptur.
Traditio enodat cert Scripturam: fed
quia non omnibus otium eft,& ea cognitio
qu requiritur ad confulendos teftes anti
quos, cui tutius credent tales, D. Riveto.
an toti Ecclefi ?

An omnibus permittenda lefio.

Non poffum hc non laudare pietatem
Regis Chriftianiffimi , qui viris valde eru
ditis munus impofuitvertendi infermonem
Gallicum utrunque Teftamentum. Inter
multa qu fidei nocent hoc non minimum
eft, qod verfionem quifque attemperat
ad fuasfententias: & -

Sua cuique Deus fit dira cupido.

Hocver an non eft idola facere? imo
femet collocare in templum Dei? filibeat
illum locum fumere ' ^e/w. Aliud
eft annotare qu quis vera putat ad expli
. catio:
 - 53
cationem facri textus: Aliud verfione ad
fenfs detorta fuorum dogmatum, fuppo
fitis verbis aliis quam qu funt in textu ori
ginario, quantum in te eft, imponere le
&oribus , prfertim linguarum imperitis,
neceffitatem tecum fentiendi, quod Beza
& Pifcator,& quidam poft eos nimis fpe
feciffe manifefto deprehenduntur.
Fides am fit im irregemitis.
Fides dicitur , & affenfus intelle&us, &
affenfus cordis aut voluntatis, ut ifta re&
diftinxit Melanchthon. Fides pris eft in
intelle&u qum in voluntate : & dum in
intelle&u eft, utilis eft ad purgationem: ubi
; in voluntate eftpurgare incipit, & profuo
progreffu majorem in dies facit purgatio
nem. Loci ejus qui eft capite ad Rom.v 1 1,
omnino veriorem interpretationem puto
eam qu ante tempora Auguftini, & ab ip
fo Auguftino, priufquam Pelagianis pls
aequo iratus incalefceret, fuerat recepta.
Caufam inter alias hanc habeo quod refreg
@- ar tv & fecundum locutio
nem Scriptur dici non poteft, nifi qui vi
tiorum fit fervus, qualis non eft Chriftianus
gratiam Euangelii in fe experiens, & mini
m omaium eo tempore cm hoc fcriberet
- D 3 rat
 erat Paulus , Chrifti virtutum proximus
imitator. Si quis momenta utriufque inter
pretationis vlit expendere, ei fuadeo legat
Cardinalem Toletum , non modo ad illud
caput, fed & in fpeciali de ea re tra&atu.
Nihil tamen habet noxii illa pofterior Au
guftini interpretatio, rem ipfam quod atti
net: quia per facio, quanquam dure, in
telligitore97w%e% , motus fubitaneos. At
qui ultra Auguftinum in ea re progreffi
funt, illa ad regnum coelefte per eos
Qu fuerat quondam fmita,faia via eff:
Laxa fan & lata. Sed nimirum cci c
cos ducunt. Quale & illud eft, quod repre
hendor, quia dixi fidem illam obedientem
homini q talis & dum talis eft , jus dare
ad vitam ternam, & objicitur mihi Saris
burienfis. Ego ver & Sarisburienfi & aliis
illud dum talis eft rejicientibus, objicio divi
num ad Hebros fcriptorem vI, 4, & fe
quentibus; & x, 2o. ad qu loca ait Fran
cifcus Iunius, cui multum debeo, nunquam .
eum tam horrendas comminationes illatu
rum fuiffe de re quam fieri non poffe cre
deret. Nec hic nobis abit Auguftinus,cu
jus hoc eft,libro de corre&ione & gratia :
Deus quibufam quos regemeravit in Chriffo,
quibus fidem , ffem, diletionem dedit, mom dat
' perfeverantiam. Profper ver : Ex regemeratis
- - a?
im Chrifto Ief quofam reliia fide & piis 3
ribus apoffatare Deo, & impiam vitam infua
averfione finire,multis, quod dolemdum eft , pro
batur exemplis.
De operibus fpererogatoriis.
Nolimus de verbis difputare, ubi de re
conftat : aut nova prferre receptis anti
quitus. In paulo hoc vel maxim eximium
eft , qud Euangelium fuo fumptu prdi
caverit, non magis de eo prceptum ha
bens quam Cephas. Deus hoc ei reddet,
non quia restanti eft, fed quia amat talia.
De Hreticorum pmis.

. Servetus quicquid tandem fenferit, de

quo mihi non fatis patet, turbator certe
Genevenfis reipublic non fuit. Nam ne
que coetus collegit, neque Genev morari
voluit, fed confulere Calvinum, cujus de
difcipulis, omnia,ubicunque invaluere,im
peria turbantibus idem dici non poteft.
Deus vifitabit. opto illis ex animo magi
ftros & mentem meliorem. Germani de.
Serveto nihil fciverunt,nifi quod ipfis dixit
Calvinus. fed fiulla eft pars Theologig, in
qua facile eft aut errar, aut accufari, eft
D 4 illa
36. . . . - - -

illa de Trinitate.De Iuftificatione qu ego

quidem vidi Serveti , plane contentiunt
cum fententia Ecclefiae Roman. -

De dirimine peccatorum qu dicuntur

mortalia & venialia.

Nullum potuit in Chriftianifmum do

gma induci perniciofius, quam hoc, homi
nem qui credidit, aut qui regenitus eft
(nam hc multis idem valent) pffe prola- .
bi infcelera & flagitia, fed acciderenon
poffe ut propterea Dei favore excidat, aut
damnationem incurrat.Hoc nemo veterum
docuit: nemo docentem tuliffet. Nec aliud
evidentius vidi argumentum detortae ad
privatos & malos fenus Scriptura, qum
in hoc negotio. Dona Dei funt qudam
: quaedam . Sunt
qu data fub conditione, cu
jus exemplum habes 1 Sam. xIII, 13. &
talia funt omnia Euangelica, qu alicubi
fb conditione annexa exprimuntur. Sunt
quaedam &uetapzawrz id eft abfoluta, per
emtoria, ut de mittendo Meffia,de populo.
Ifralitico nunquam dando ad internecio
nem, de beneficiis quibufdam eidem po
pulo refervatis : ut de Ecclefia Chriftiana
perpetu confervanda. At ficut fingulis Iu
- - dis
 57
dis Deus non pepercit, ita & nobis non
parcet, fed nos exfcindetfi in bonitate non
permanemus. Rom. xr, 21, 22. Illud ad
dam , quanquam ad rem non magis perti
net, qam Epiftola illa quam hic attexuit
Rivetus , mirari me collationem anno
c1o1oc xv cum Iacobo Arminio habitam,
qui anno cIoIoc Ix. diem fuum obierit.
Pacem amavi femper, amoque , & ad
eam labores meos qu publicos,qu priva
tos dirigo, ut eam obtineamus,primm in
ter Imperia Chriftum profitentia : deinde
in Ecclefia quam unam Chriftus effe voluit:
pacem autem intelligo illaefa ea veritate,
quam nobis Sacra Scriptura & perpetua
traditio confignant. Cm vero pax, etiam-.
fi fa&a effet, fervari non poffit fine certo
regiminis ordine , amo & ordinem eum
quem longa fculorumveterum experien
tia probavit. Hc qui amant fieri non po
teft, quin in odia incurrant eorum qui bel
lis ac diffidiis frui volunt, qualium nimis
ferax eft hc tas.Tales pacis hoftes in me
& pacis ftudium infurre&uros, fatis prvi
di, ac facil patior, folorque me confcien
tia honeftiffimi propofiti, cui promoven
do, ea attuli , qu mihi pro ingenii ac le
&ionis mihi conceff modo, optima, ha
bita & temporum quibusvivimus aliqua
D 5 ratione,
58
ratione,videbantur. Difciplinam ver mo
rum adeo ego non defugio , ut mod pax
coeat, null futura fittam fevera, cui non
libenter me meofque fim fubje&urus. Mi
ror vero confcientiam aliorum laceffere
eos qui omnem vim confcienti adimunt
fuo dogmate, cm docent juftificatis five
ele&is fuis non imputari, non auferre fta
tum grati , adulteria & homicidia, ideo
quod ea faciant animo relu&ante, id eft
contra confcientiam. Et hi funt quibus ad
confpe&um rituum, etiam nihil mali ha
bentium, oboritur vertigo. Hi funt qui in
alios cenfuram fibi vindicant, qui pro Scri
pturis obtrudunt quicquid ipfis in mentem
venit. A tali animo prodiit & liber ille
quem fine au&oris nomine fcriptum ante
annos Lxxx Rivetus fuo addidit, redolens
plan Calvini fpiritum, contumeliofum il
lum ac turbulentum. Tale & Epigramma,
quod pro fufpenfa hedera operi fuo appo
fuit, non ferreum fn fed plumbeum.
Letores tetrici flebrofm edifeite Samtram.
Nimirum fimiles habent labra la&tucas. Et
fp fit ut pro luce fumatur ignis fatuus.
, Aprili c I 3 I o c xL I I.
HV
 - '59

H v G GR o T Iv s
1 A coBo LAVRENTii.
V M intelligam mins te effe fedi
tiofum , qum funt non pauci tui
-A ordinis , & ab aliis impulfum ruere
te magis qum ire, volo tibi dare fidele
confilium , ut Sacras literas diligenter le
gas, non quales fluunt per rivos lutulentos,
fed quales limpido Confeffio
ne Belgica legas Confeffiones veterum
Chriftianorum , qu exftant in libris ipfo
rum Apologeticis: pro Inftitutionibus Cal
vini, Commonitorium Vincentii Lirinen
fis: pro Catechifmo Vrfini, Catechefes Cy
rilli: pro A&is Synodi Dordrechtan,A&a
Synodorum univerflium.Id fi facere velis,
fine ftudio partium in quibus natus, educa
tfque es, , videbis, non Grotium Pa
pizare, fed Laurentiaden nimis diu Calvi
nizare. Resjudicatas quod attinet , funt a
pud vos jurifperiti quos confulere potes.
Hi tibi dicent, prfumi pro iis qu judica
ta funt legitimojudice, obfervat eju
diciorum form quam leges public pr
fcribunt. Qu judice nn legitimo , aut
non legitimo modo fa&a fnt , ea prfum
ptionem
6o
ptionem habere contra fe. Aliter fi fentias,
non bene mereberis de pofteris Wilhelmi
Principis Araufionenfis, & Caparis Coli
niaci: t jam de domo Palatina nihil dicam.
Deme hoctantm addam , vitae meae pri
vat teftes effe plurimos, qui me novere.
Publicarumver a&ionum eos quorum fub
imperio fui, qui fciunt me ita ut debui cu
ftodiiffe fines. Id, quanquam
magna mihi mala attulit, feciffe me non
poenitet. Solatia Deo & accepi & majo
ra exfpe&o. Lutetia menfe Majo anni
1 .
 **-_--
_ _ -->-- ~- - ------- -- ---