Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ELMENSAJEDEFTIMA
PRESENTACIN
Eneltrnsitodelsegundoaltercermilenio,JuanPabloIIhadecididohacerpblicoeltextodelaterceraparte
delsecretodeFtima.
TraslosdramticosycruelesacontecimientosdelsigloXX,unodelosmscrucialesenlahistoriadelhombre,
culminadoconelcruentoatentadoaldulceCristoenlaTierra,seabreasunvelosobreunarealidad,que
hacehistoriaylainterpretaenprofundidad,segnunadimensinespiritualalaquelamentalidadactual,
frecuentementeimpregnadaderacionalismo,esrefractaria.
Aparicionesysignossobrenaturalessalpicanlahistoria,entranenelvivodelosacontecimientoshumanosy
acompaanelcaminodelmundo,sorprendiendoacreyentesynocreyentes.Estasmanifestaciones,queno
puedencontradecirelcontenidodelafe,debenconfluirhaciaelobjetocentraldelanunciodeCristo:elamor
delPadrequesuscitaenloshombreslaconversinydalagraciaparaabandonarsealcondevocinfilial.
steestambinelmensajedeFtimaque,conunangustiosollamamientoalaconversinyalapenitencia,
impulsaenrealidadhaciaelcorazndelEvangelio.
Ftimaessindudalamsprofticadelasaparicionesmodernas.Laprimeraylasegundapartedelsecreto
quesepublicanporesteordenporintegridaddeladocumentacinserefierensobretodoalaaterradora
visindelinfierno,ladevocinalCoraznInmaculadodeMara,lasegundaguerramundialylaprevisinde
losdaosingentesqueRusia,ensudefeccindelafecristianayenlaadhesinaltotalitarismocomunista,
provocaraalahumanidad.
Nadieen1917podahaberimaginadotodoesto:lostrespastorinhosdeFtimaven,escuchan,memorizan,y
Luca,latestigoquehasobrevivido,loponeporescritoenelmomentoenquerecibelaordendelObispode
LeiriayelpermisodeNuestraSeora.
Porloqueserefiereladescripcindelasdosprimeraspartesdelsecreto,porlodemsyapublicadoypor
tantoconocido,sehaelegidoeltextoescritoporSorLucaenlaterceramemoriadel31deagostode1941;
despusaadealgunaanotacinenlacuartamemoriadel8dediciembrede1941.
LatercerapartedelsecretofueescritaporordendeSuExcelenciaelObispodeLeiriaydelaSantsima
Madre....el3deenerode1944.
Existeunnicomanuscrito,queseaqusereproduceenfacsmile.Elsobrelacradoestuvoguardadoprimero
porelObispodeLeiria.Paratutelarmejorelsecreto,el4deabrilde1957elsobrefueentregadoal
ArchivoSecretodelSantoOficio.SorLucafueinformadadeelloporelObispodeLeiria.
SegnlosapuntesdelArchivo,el17deagostode1959,elComisariodelSantoOficio,PadrePierrePaul
Philippe,O.P.,deacuerdoconelEmmo.Card.AlfredoOttaviani,llevelsobrequecontenalaterceraparte
delsecretodeFtimaaJuanXXIII.SuSantidad,despusdealgunostitubeos,dijo:Esperemos.
Rezar.Leharsaberloquedecida.1
Enrealidad,elPapaJuanXXIIIdecididevolverelsobrelacradoalSantoOficioynorevelarlaterceraparte
delsecreto.
PabloVIleyelcontenidoconelSustituto,S.E.Mons.AngeloDell'Acqua,el27demarzode1965y
devolvielsobrealArchivodelSantoOficio,conladecisindenopublicareltexto.
JuanPabloII,porsuparte,pidielsobreconlatercerapartedelsecretodespusdelatentadodel13de
mayode1981.S.E.Card.FranjoSeper,PrefectodelaCongregacin,entregel18dejuliode1981aS.E.
Mons.MartnezSomalo,SustitutodelaSecretaradeEstado,dossobres:unoblanco,coneltextooriginalde
SorLucaenportugus,yotrodecolornaranjaconlatraduccindelsecretoenitaliano.El11deagosto
siguiente,Mons.MartnezdevolvilosdossobresalArchivodelSantoOficio.2
Comoessabido,elPapaJuanPabloIIpensinmediatamenteenlaconsagracindelmundoalCorazn
InmaculadodeMaraycompusolmismounaoracinparaloquedefiniActodeconsagracin,quese
celebraraenlaBaslicadeSantaMaralaMayorel7dejuniode1981,solemnidaddePentecosts,da
elegidopararecordarel1600aniversariodelprimerConcilioConstantinopolitanoyel1550aniversariodel
Conciliodefeso.EstandoausenteelPapaporfuerzamayor,setransmitisualocucingrabada.Citamosel
textoqueserefiereexactamentealactodeconsagracin:
Madredeloshombresydelospueblos,Tconocestodossussufrimientosysusesperanzas,Tsientes
maternalmentetodaslasluchasentreelbienyelmal,entrelaluzylastinieblasquesacudenalmundo,acoge
nuestrogritodirigidoenelEsprituSantodirectamenteatuCoraznyabrazaconelamordelaMadreydela
EsclavadelSeoralosquemsesperanesteabrazo,y,almismotiempo,aaquelloscuyaentregaT
esperasdemodoespecial.Tomabajotuproteccinmaternaatodalafamiliahumanaalaque,contodo
afectoati,Madre,confiamos.Queseacerqueparatodoseltiempodelapazydelalibertad,eltiempodela
verdad,delajusticiaydelaesperanza.3
PeroelSantoPadre,pararespondermsplenamentealaspeticionesdeNuestraSeora,quisoexplicitar
duranteelAoSantodelaRedencinelactodeconsagracindel7dejuniode1981,repetidoenFtimael13
demayode1982.AlrecordarelfiatpronunciadoporMaraenelmomentodelaAnunciacin,enlaplazade
SanPedroel25demarzode1984,enuninespiritualcontodoslosObisposdelmundo,precedentemente
convocados,elPapaconsagraatodosloshombresypueblosalCoraznInmaculadodeMara,enuntono
queevocalasangustiadaspalabraspronunciadasen1981.
Yporeso,ohMadredeloshombresydelospueblos,Tqueconocestodossussufrimientosyesperanzas,
tquesientesmaternalmentetodaslasluchasentreelbienyelmal,entrelaluzylastinieblasqueinvadenel
mundocontemporneo,acogenuestrogritoque,movidosporelEsprituSanto,elevamosdirectamenteatu
corazn:abrazaconamordeMadreydeSiervadelSeoraestemundohumanonuestro,queteconfiamosy
consagramos,llenosdeinquietudporlasuerteterrenayeternadeloshombresydelospueblos.
Demodoespecialconfiamosyconsagramosaaquelloshombresyaquellasnaciones,quetienennecesidad
particulardeestaentregaydeestaconsagracin.
Nosacogemosatuproteccin,SantaMadredeDios!
Nodesecheslassplicasquetedirigimosennuestrasnecesidades!.
Actoseguido,elPapacontinaconmayorfuerzayconreferenciasmsconcretas,comentandocasieltriste
cumplimientodelMensajedeFtima:
Heaquque,encontrndonoshoyanteti,MadredeCristo,antetuCoraznInmaculado,deseamos,juntocon
todalaIglesia,unirnosalaconsagracinque,poramornuestro,tuHijohizodesmismoalPadrecuandodijo:
Yoporellosmesantifico,paraqueellosseansantificadosenlaverdad(Jn17,19).Queremosunirnosa
nuestroRedentorenestaconsagracinporelmundoyporloshombres,lacual,ensuCorazndivinotieneel
poderdeconseguirelperdnydeprocurarlareparacin.
Elpoderdeestaconsagracinduraporsiempre,abarcaatodosloshombres,pueblosynaciones,ysuperatodo
elmalqueelespritudelastinieblasescapazdesembrarenelcorazndelhombreyensuhistoria;yque,de
hecho,hasembradoennuestrotiempo.
Oh,cunprofundamentesentimoslanecesidaddeconsagracinparalahumanidadyparaelmundo:para
nuestromundocontemporneo,enuninconCristomismo!Enefecto,laobraredentoradeCristodebeser
participadaporelmundoatravsdelaIglesia.
LomanifiestaelpresenteAodelaRedencin,elJubileoextraordinariodetodalaIglesia.
EnesteAoSanto,benditaseasporencimadetodaslascreaturas,t,SiervadelSeor,quedelamanerams
plenaobedecistealallamadadivina.
Tesaludamosati,queeststotalmenteunidaalaconsagracinredentoradetuHijo.
MadredelaIglesia:iluminaalPueblodeDiosenloscaminosdelafe,delaesperanzaydelacaridad.Ilumina
especialmentealospueblosdelosquetesperasnuestraconsagracinynuestroofrecimiento.Aydanosa
vivirenlaverdaddelaconsagracindeCristoportodalafamiliahumanadelmundoactual.
Alencomendarte,ohMadre,elmundo,todosloshombresypueblos,teconfiamostambinlamisma
consagracindelmundo,ponindolaentucoraznmaternal.
CoraznInmaculado!Aydanosavencerlaamenazadelmal,quetanfcilmentesearraigaenloscorazones
deloshombresdehoyyqueconsusefectosinconmensurablespesayasobrelavidapresenteydala
impresindecerrarelcaminohaciaelfuturo.
Delhambreydelaguerra,lbranos!
Delaguerranuclear,deunaautodestruccinincalculableydetodotipodeguerra,lbranos!
Delospecadoscontralavidadelhombredesdesuprimerinstante,lbranos!
DelodioydelenvilecimientodeladignidaddeloshijosdeDios,lbranos!
Detodaclasedeinjusticiasenlavidasocial,nacionaleinternacional,lbranos!
DelafacilidaddepisotearlosmandamientosdeDios,lbranos!
DelatentativadeofuscarenloscorazoneshumanoslaverdadmismadeDios,lbranos!
Delextravodelaconcienciadelbienydelmal,lbranos!
DelospecadoscontraelEsprituSanto,lbranos!,lbranos!
Acoge,ohMadredeCristo,estegritollenodesufrimientodetodosloshombres.Llenodelsufrimientode
sociedadesenteras.
AydanosconelpoderdelEsprituSantoavencertodopecado,elpecadodelhombreyelpecadodel
mundo,elpecadoentodassusmanifestaciones.
Aparezca,unavezms,enlahistoriadelmundoelinfinitopodersalvadordelaRedencin:poderdelAmor
misericordioso.Questedetengaelmal.Quetransformelasconciencias.QueentuCoraznInmaculadose
abraatodoslaluzdelaEsperanza.4
SorLucaconfirmpersonalmentequeesteactosolemneyuniversaldeconsagracincorrespondaalos
deseosdeNuestraSeora(Sim,estfeita,talcomoNossaSenhoraapediu,desdeodia25deMarode
1984:S,desdeel25demarzode1984,hasidohechatalcomoNuestraSeorahabapedido:cartadel8
denoviembrede1989).Portanto,todadiscusin,ascomocualquierotrapeticinulterior,carecende
fundamento.
Enladocumentacinqueseofrece,alosmanuscritosdeSorLucaseaadenotroscuatrotextos:1)lacarta
delSantoPadreaSorLuca,del19deabrildel2000;2)unadescripcindelcoloquiotenidoconSorLucael
27deabrildel2000;3)lacomunicacinledaporencargodelSantoPadreenFtimael13demayoactualpor
elCardenalAngeloSodano,SecretariodeEstado;4)elcomentarioteolgicodeSuEminenciaelCard.Joseph
Ratzinger,PrefectodelaCongregacinparalaDoctrinadelaFe.
UnaindicacinparalainterpretacindelatercerapartedelsecretolahabayainsinuadoSorLucaenuna
cartaalSantoPadredel12demayode1982.Enellasedice:
LatercerapartedelsecretoserefierealaspalabrasdeNuestraSeora:Sino[Rusia]diseminarsus
erroresporelmundo,promoviendoguerrasypersecucionesalaIglesia.Losbuenossernmartirizados,el
SantoPadresufrirmucho,variasnacionesserndestruidas(13VII1917).
Laterceraparteesunarevelacinsimblica,queserefiereaestapartedelMensaje,condicionadoalhecho
dequeaceptemosonoloqueelmismoMensajepide:siaceptarenmispeticiones,laRusiaseconvertiry
tendrnpaz;sino,diseminarsuserroresporelmundo,etc..
DesdeelmomentoenquenohemostenidoencuentaestellamamientodelMensaje,constatamosqueseha
cumplido,Rusiahainvadidoelmundoconsuserrores.Y,aunquenoconstatamosanlaconsumacin
completadelfinaldeestaprofeca,vemosquenosencaminamospocoapocohaciaellaagrandespasos.Si
norenunciamosalcaminodelpecado,delodio,delavenganza,delainjusticiaviolandolosderechosdela
personahumana,deinmoralidadydeviolencia,etc.
YnodigamosquedeestemodoesDiosquenoscastiga;alcontrario,sonloshombresqueporsmismosse
preparanelcastigo.Diosnosadvierteconpremuraynosllamaalbuencamino,respetandolalibertadque
noshadado;poresoloshombressonresponsables.5
LadecisindelSantoPadreJuanPabloIIdehacerpblicalatercerapartedelsecretodeFtimacierrauna
pginadehistoria,marcadaporlatrgicavoluntadhumanadepoderydeiniquidad,peroimpregnadadelamor
misericordiosodeDiosydelaatentapremuradelaMadredeJessydelaIglesia.
LaaccindeDios,SeordelaHistoria,ylacorresponsabilidaddelhombreensudramticayfecunda
libertad,sonlosdosgoznessobrelosqueseconstruyelahistoriadelahumanidad.
LaVirgenqueseaparecienFtimanosllamalaatencinsobreestosdosvaloresolvidados,sobreeste
porvenirdelhombreenDios,delquesomosparteactivayresponsable.
TarcisioBertone,SDB
ArzobispoemritodeVercelli
SecretariodelaCongregacin
paralaDoctrinadelaFe
ELSECRETODEFATIMA
PRIMERAYSEGUNDAPARTEDELSECRETO
ENLAREDACCINHECHAPORSORLUCA
ENLATERCERAMEMORIADEL31DEAGOSTODE1941
DESTINADAALOBISPODELEIRIAFTIMA
(textooriginal)
(Traduccin)6
Tendrquehablaralgodelsecreto,yresponderalprimerpuntointerrogativo.
Queselsecreto?Meparecequelopuedodecir,puesyatengolicenciadelCielo.LosrepresentantesdeDios
enlatierramehanautorizadoaellovariasvecesyenvariascartas;juzgoqueV.Excia.Rvma.conservauna
deellas,delR.P.JosBernardoGonalves,aquellaenquememandaescribiralSantoPadre.Unodelos
puntosquemeindicaeslarevelacindelsecreto.S,yadijealgo;pero,paranoalargarmseseescritoque
debaserbreve,melimitaloindispensable,dejandoaDioslaoportunidaddeunmomentomsfavorable.
Puesbien;yaexpuseenelsegundoescrito,ladudaque,desdeel13dejunioal13dejulio,meatorment;y
cmoenestaaparicintodosedesvaneci.
Ahorabien,elsecretoconstadetrespartesdistintas,delascualesvoyarevelardos.
Laprimerafue,pues,lavisindelinfierno.
NuestraSeoranosmostrungranmardefuegoqueparecaestardebajodelatierra.Sumergidosenese
fuego,losdemoniosylasalmas,comosifuesenbrasastransparentesynegrasobronceadas,conforma
humanaquefluctuabanenelincendio,llevadasporlasllamasquedeellasmismassalan,juntamentecon
nubesdehumoquecaanhaciatodosloslados,parecidasalcaerdelaspavesasenlosgrandesincendios,sin
equilibrionipeso,entregritosdedolorygemidosdedesesperacinquehorrorizabayhacaestremecerde
pavor.Losdemoniossedistinguanporsusformashorriblesyasquerosasdeanimalesespantososy
desconocidos,perotransparentesynegros.
Estavisinfueduranteunmomento,ygraciasanuestraBuenaMadredelCielo,queantesnoshaba
prevenidoconlapromesadellevarnosalCielo!(enlaprimeraaparicin).Denohabersidoas,creoque
hubisemosmuertodesustoypavor.
InmediatamentelevantamoslosojoshaciaNuestraSeoraquenosdijoconbondadytristeza:
Visteiselinfiernoadondevanlasalmasdelospobrespecadores;parasalvarlas,Diosquiereestableceren
elmundoladevocinamiInmaculadoCorazn.Sisehaceloqueosvoyadecir,sesalvarnmuchasalmasy
tendrnpaz.Laguerraprontoterminar.PerosinodejarendeofenderaDios,enelpontificadodePoXI
comenzarotrapeor.Cuandoveisunanocheiluminadaporunaluzdesconocida,sabedqueeslagranseal
queDiososdadequevaacastigaralmundoporsuscrmenes,pormediodelaguerra,delhambreydelas
persecucionesalaIglesiayalSantoPadre.Paraimpedirla,vendrapedirlaconsagracindeRusiaami
InmaculadoCoraznylaComuninreparadoradelosPrimerosSbados.Siseatiendenmisdeseos,Rusiase
convertiryhabrpaz;sino,esparcirsuserroresporelmundo,promoviendoguerrasypersecucionesala
Iglesia.LosbuenossernmartirizadosyelSantoPadretendrmuchoquesufrir;variasnacionessern
aniquiladas.PorfinmiInmaculadoCorazntriunfar.ElSantoPadremeconsagraraRusia,quese
convertir,yserconcedidoalmundoalgntiempodepaz.7
TERCERAPARTEDELSECRETO(textooriginal)
(Traduccin)8
J.M.J.
Tercerapartedelsecretoreveladoel13dejuliode1917enlaCuevadeIriaFtima.
EscriboenobedienciaaVos,Diosmo,queloordenispormediodeSuExcelenciaReverendsimaelSeor
ObispodeLeiriaydelaSantsimaMadrevuestrayma.
Despusdelasdospartesqueyaheexpuesto,hemosvistoalladoizquierdodeNuestraSeoraunpocomsen
loaltoaunngelconunaespadadefuegoenlamanoizquierda;centelleandoemitallamasqueparecaiban
aincendiarelmundo;peroseapagabanalcontactoconelesplendorqueNuestraSeorairradiabaconsumano
derechadirigidahacial;elngelsealandolatierraconsumanoderecha,dijoconfuertevoz:Penitencia,
Penitencia,Penitencia!YvimosenunainmensaluzquesDios:algosemejanteacomosevenlaspersonas
enunespejocuandopasanantelaunObispovestidodeBlancohemostenidoelpresentimientodeque
fueraelSantoPadre.TambinaotrosObispos,sacerdotes,religiososyreligiosassubirunamontaa
empinada,encuyacumbrehabaunagranCruzdemaderostoscoscomosifuerandealcornoqueconla
corteza;elSantoPadre,antesdellegaraella,atravesunagranciudadmedioenruinasymediotembloroso
conpasovacilante,apesadumbradodedolorypena,rezandoporlasalmasdeloscadveresqueencontraba
porelcamino;llegadoalacimadelmonte,postradoderodillasalospiesdelagranCruzfuemuertoporun
grupodesoldadosqueledispararonvariostirosdearmadefuegoyflechas;ydelmismomodomurieronunos
trasotroslosObispossacerdotes,religiososyreligiosasydiversaspersonasseglares,hombresymujeresde
diversasclasesyposiciones.BajolosdosbrazosdelaCruzhabadosngelescadaunodeellosconunajarra
decristalenlamano,enlascualesrecoganlasangredelosMrtiresyregabanconellalasalmasquese
acercabanaDios.
Tuy311944.
INTERPRETACINDELSECRETO
CARTADEJUANPABLOII
ASORLUCA
(textooriginal)
(Traduccin)
ReverendaSor
MaraLuca
ConventodeCoimbra
Eneljbilodelasfiestaspascuales,lepresentoelauguriodeCristoResucitadoasusdiscpulos:lapazest
contigo!
TendrelgustodepoderencontrarmeconUstedeneltanesperadodadelabeatificacindeFranciscoy
Jacintaque,siDiosquiere,beatificarelprximo13demayo.
Sinembargo,teniendoencuentaqueesedanohabrtiempoparauncoloquio,sinosloparaunbrevesaludo,
heencargadoexprofesoaSuExcelenciaMonseorTarcisioBertone,SecretariodelaCongregacinparala
DoctrinadelaFe,quevayaahablarconUsted.SetratadelaCongregacinquecolaboramsestrechamente
conelPapaparaladefensadelafecatlicayquehaconservadodesde1957,comoUstedsabe,sucarta
manuscritaquecontienelatercerapartedelsecretoreveladoel13dejuliode1917enlaCuevadeIria,Ftima.
MonseorBertone,acompaadodelObispodeLeiria,suExcelenciaMonseorSerafimdeSousaFerreirae
Silva,vaenminombreparahacerlealgunaspreguntassobrelainterpretacindelatercerapartedelsecreto
.
ReverendaSorLuca,puedehablarabiertaysinceramenteaMonseorBertone,quemereferirsusrespuestas
directamenteam.
RuegoardientementealaMadredelResucitadoporUsted,porlaComunidaddeCoimbrayportodalaIglesia.
Mara,Madredelahumanidadperegrina,nosmantengasiempreestrechamenteunidosaJess,suamadoHijo
yHermanonuestro,Seordelavidaydelagloria.
ConunaespecialBendicinApostlica.
JUANPABLOII
Vaticano,19deabrilde2000.
COLOQUIO
CONSORMARALUCADEJESS
YDELINMACULADOCORAZN
LacitadeSorLucaconSuExcia.Mons.TarcisioBertone,SecretariodelaCongregacinparalaDoctrinade
laFe,encargadoporelSantoPadre,ydeSuExcia.Mons.SerafimdeSousaFerreiraeSilva,ObispodeLeiria
Ftima,tuvolugarelpasadojueves27deabrilenelCarmelodeSantaTeresadeCoimbra.
SorLucaestabalcidayserena;estabamuycontentadelviajedelPapaaFtimaparalabeatificacin,que
ellatantoesperaba,deFranciscoyJacinta.
ElObispodeLeiriaFtimaleylacartaautgrafadelSantoPadrequeexplicabalosmotivosdelavisita.Sor
Lucasesintihonradaylareleypersonalmente,tenindolaensuspropiasmanos.Dijoestardispuestaa
responderfrancamenteatodaslaspreguntas.
Llegadosaestepunto,SuExcia.Mons.TarcisioBertonelepresentdossobres,unoexternoyotrodentrocon
lacartaquecontenalatercerapartedelsecretodeFtima,yelladijoinmediatamente,tocndolaconlos
dedos:esmicarta;ydespus,leyndola:esmiletra.
ConlaayudadelObispodeLeiriaFtima,seleyeinterpreteltextooriginal,queestenportugus.Sor
Lucaestuvodeacuerdoenlainterpretacinsegnlacuallatercerapartedelsecretoconsisteenunavisin
profticacomparablealasdelahistoriasagrada.ReitersuconviccindequelavisindeFtimaserefiere
sobretodoalaluchadelcomunismoateocontralaIglesiayloscristianos,ydescribeelinmensosufrimiento
delasvctimasdelafeenelsigloXX.
Alapregunta:Elpersonajeprincipaldelavisin,eselPapa?,SorLucarespondideinmediatoquesy
recuerdaquelostrespastorcitosestabanmuyapenadosporelsufrimientodelPapayJacintarepeta:
CoitandinhodoSantoPadre,tenhomuitapenadospeccadores!(PobrecitoelSantoPadre,medamucha
penadelospecadores!).SorLucacontina:NosotrosnosabamoselnombredelPapa,laSeoranonos
hadichoelnombredelPapa,nosabamossieraBenedictoXVoPoXIIoPabloVIoJuanPabloII,peroera
elPapaquesufraynoshacasufrirtambinanosotros.
Porloqueserefierealpasajesobreelobispovestidodeblanco,estoes,elSantoPadrecomosedieron
cuentainmediatamentelospastorcitosdurantelavisin,queesheridodemuerteycaeportierra,Sor
LucaestcompletamentedeacuerdoconlaafirmacindelPapa:unamanomaternaguilatrayectoriadela
bala,yelPapaagonizantesedetuvoenelumbraldelamuerte(JuanPabloII,Meditacindesdeel
PoliclnicoGemellialosObispositalianos,13demayode1994).
PuestoqueSorLuca,antesdeentregaralentoncesObispodeLeiriaFtimaelsobrelacradoquecontenala
tercerapartedelsecreto,habaescritoenelsobreexteriorqueslopodaserabiertodespusde1960,por
elPatriarcadeLisboaoporelObispodeLeiria,SuExcia.Mons.Bertonelepregunt:porqulafechatope
de1960?HasidolaVirgenquienhaindicadoesafecha?SorLucarespondi:nohasidolaSeora,sinoyo
laquehapuestolafechade1960,porquesegnmiintuicin,antesde1960nosehubieraentendido,sehabra
comprendidoslodespus.Ahorasepuedeentendermejor.Yoheescritoloquehevisto,nomecorrespondea
mlainterpretacin,sinoalPapa.
Finalmente,semencionelmanuscritonopublicadoqueSorLucahapreparadocomorespuestaatantas
cartasdedevotosdelaVirgenydeperegrinos.LaobrallevaelttuloOsapelosdaMensagendaFatimay
recogepensamientosyreflexionesqueexpresansussentimientosysulmpidaysimpleespiritualidad,enclave
catequticayparentica.Selepreguntsilegustaraquelapublicaran,yharespondido:SielSantoPadre
estdeacuerdo,meencantara,sino,obedezcoaloquedecidaelSantoPadre.SorLucadeseasometerel
textoalaaprobacindelaAutoridadeclesistica,ytienelaesperanzadepodercontribuirconsuescritoa
guiaraloshombresymujeresdebuenavoluntadporelcaminoqueconduceaDios,ltimametadetoda
esperanzahumana.
Elcoloquioseconcluyconunintercambioderosarios:aSorLucaseledioelquelehabaregaladoelSanto
Padreyella,asuvez,entregaalgunosrosariosconfeccionadosporellapersonalmente.
LabendicinimpartidaennombredelSantoPadreconcluyelencuentro.
COMUNICADODESUEMINENCIAELCARD.ANGELOSODANO
SECRETARIODEESTADODESUSANTIDAD
AlfinaldelasolemneConcelebracinEucarsticapresididaporJuanPabloIIenFtima,elCardenalAngelo
Sodano,SecretariodeEstado,hapronunciadoenportuguslaspalabrasqueaqureproducimosen
traduccinespaola.
HermanosyhermanasenelSeor:
Alconcluirestasolemnecelebracin,sientoeldeberdepresentaranuestroamadoSantoPadreJuanPabloII
lafelicitacinmscordial,ennombredetodoslospresentes,porsuprximo80cumpleaos,agradecindole
suvaliosoministeriopastoralenfavordetodalaSantaIglesiadeDios.
EnlasolemnecircunstanciadesuvenidaaFtima,elSumoPontficemehaencargadodarosunanuncio.
Comoessabido,elobjetivodesuvenidaaFtimahasidolabeatificacindelosdospastorinhos.Sin
embargo,quiereatribuirtambinaestaperegrinacinsuyaelvalordeunrenovadogestodegratitudhaciala
Virgenporlaproteccinquelehadispensadoduranteestosaosdepontificado.Esunaproteccinqueparece
queguarderelacintambinconlallamadatercerapartedelsecretodeFtima.
EstetextoesunavisinprofticacomparablealadelaSagradaEscritura,quenodescribeconsentido
fotogrficolosdetallesdelosacontecimientosfuturos,sinoquesintetizaycondensasobreunmismofondo
hechosqueseprolonganeneltiempoenunasucesinyconunaduracinnoprecisadas.Portanto,laclavedel
lecturadeltextohadeserdecarctersimblico.
LavisindeFtimatienequeversobretodoconlaluchadelossistemasateoscontralaIglesiaylos
cristianos,ydescribeelinmensosufrimientodelostestigosdelafedelltimosiglodelsegundomilenio.Es
uninterminableViaCrucisdirigidoporlosPapasdelSigloXX.
Segnlainterpretacindelospastorinhos,interpretacinconfirmadarecientementeporSorLucia,elObispo
vestidodeblancoqueoraportodoslosfieleseselPapa.Tambinl,caminandoconfatigahacialaCruz
entreloscadveresdelosmartirizados(obispos,sacerdotes,religiosos,religiosasynumerososlaicos),caea
tierracomomuerto,bajolosdisparosdearmadefuego.
Despusdelatentadodel13demayode1981,aSuSantidadlepareciclaroquehabasidounamano
maternaquienguilatrayectoriadelabala,permitiendoalPapaagonizantequesedetuvieraenel
umbraldelamuerte(JuanPabloII,MeditacindesdeelPoliclnicoGemellialosObispositalianos,en:
Insegnamenti,vol.XVII1,1994,p.1061).ConocasindeunavisitaaRomadelentoncesObispodeLeiria
Ftima,elPapadecidientregarlelabala,quequedeneljeepdespusdelatentado,paraquesecustodiaseen
elSantuario.PoriniciativadelObispo,lamismafuedespusengarzadaenlacoronadelaimagendelaVirgen
deFtima.
Lossucesivosacontecimientodelao1989hanllevado,tantoenlaUninSoviticacomoennumerosos
PasesdelEste,alacadadelrgimencomunistaquepropugnabaelatesmo.TambinporestoelSumo
PontficeleestagradecidoalaVirgendesdeloprofundodelcorazn.Sinembargo,enotraspartesdelmundo
losataquescontralaIglesiayloscristianos,conlacargadesufrimientoqueconllevan,desgraciadamenteno
hancesado.AunquelasvicisitudesalasqueserefierelatercerapartedelsecretodeFtimaparecenya
perteneceralpasado,lallamadadelaVirgenalaconversinyalapenitencia,pronunciadaaliniciodelsiglo
XX,conservatodavahoyunaestimulanteactualidad.LaSeoradelmensajeparecaleerconuna
perspicaciaespeciallossignosdelostiempos,lossignosdenuestrotiempo...Lainvitacininsistentede
Marasantsimaalapenitenciaeslamanifestacindesusolicitudmaternaporeldestinodelafamiliahumana,
necesitadadeconversinyperdn(JuanPabloII,MensajeparalaJornadaMundialdelEnfermo1997,n.1,
en:Insegnamenti,vol.XIX2,1996,p.561).
ParapermitirquelosfielesrecibanmejorelmensajedelaVirgendeFtima,elPapahaconfiadoala
CongregacinparalaDoctrinadelaFelatareadehacerpblicalatercerapartedelsecreto,despusde
haberpreparadounoportunocomentario.
Hermanosyhermanas,agradecemosalaVirgendeFtimasuproteccin.Asumaternaintercesinconfiamos
laIglesiadelTercerMilenio.
Subtuumpraesidiumconfugimus,SantaDeiGenetrix!IntercedeproEcclesia.IntercedeproPapanostro
IoannePauloII.Amen.
Ftima,13demayode2000.
COMENTARIOTEOLGICO
QuienleeconatencineltextodelllamadotercersecretodeFtima,quetraslargotiempo,porvoluntaddel
SantoPadre,vienepublicadoaquensuintegridad,talvezquedardesilusionadooasombradodespusde
todaslasespeculacionesquesehanhecho.Noserevelaningngranmisterio;nosehacorridoelvelodel
futuro.VemosalaIglesiadelosmrtiresdelsigloapenastranscurridorepresentadamedianteunaescena
descritaconunlenguajesimblicodifcildedescifrar.EsestoloquequeracomunicarlaMadredelSeora
lacristiandad,alahumanidadenuntiempodegrandesproblemasyangustias?Nosesdeayudaaliniciodel
nuevomilenio?Omsbiensonsolamenteproyeccionesdelmundointeriordeunosnioscrecidosenun
ambientedeprofundapiedad,peroquealavezestabanturbadosporlastragediasqueamenazabansutiempo?
Cmodebemosentenderlavisin,quhayquepensardelamisma?
Revelacinpblicayrevelacionesprivadassulugarteolgico
Antesdeiniciarunintentodeinterpretacin,cuyaslneasesencialessepuedenencontrarenlacomunicacin
queelCardenalSodanopronunciel13demayodeesteaoalfinaldelacelebracineucarsticapresidida
porelSantoPadreenFtima,esnecesariohaceralgunasaclaracionesdefondosobreelmodoenque,segnla
doctrinadelaIglesia,debensercomprendidosdentrodelavidadefefenmenoscomoeldeFtima.La
doctrinadelaIglesiadistingueentrelarevelacinpblicaylasrevelacionesprivadas.Entreestasdos
realidadeshayunadiferencia,noslodegrado,sinodeesencia.Eltrminorevelacinpblicadesignala
accinreveladoradeDiosdestinadaatodalahumanidad,quehaencontradosuexpresinliterariaenlasdos
partesdelaBiblia:elAntiguoyelNuevoTestamento.SellamarevelacinporqueenellaDiossehadado
aconocerprogresivamentealoshombres,hastaelpuntodehacerselmismohombre,paraatraerasypara
reunirensatodoelmundopormediodelHijoencarnado,Jesucristo.Nosetrata,pues,decomunicaciones
intelectuales,sinodeunprocesovital,enelcualDiosseacercaalhombre;naturalmenteenesteprocesose
manifiestantambincontenidosquetienenqueverconlainteligenciayconlacomprensindelmisteriode
Dios.Elprocesoataealhombretotaly,portanto,tambinalarazn,aunquenosloaella.PuestoqueDios
esunosolo,tambinesnicalahistoriaquelcomparteconlahumanidad;valeparatodoslostiemposy
encuentrasucumplimientoconlavida,lamuerteylaresurreccindeJesucristo.EnCristoDioshadichotodo,
esdecir,sehamanifestadoasmismoy,porlotanto,larevelacinhaconcluidoconlarealizacindelmisterio
deCristoquehaencontradosuexpresinenelNuevoTestamento.ElCatecismodelaIglesiaCatlica,para
explicarestecarcterdefinitivoycompletodelarevelacin,citauntextodeSanJuandelaCruz:Porqueen
darnos,comonosdioasuHijo,queesunaPalabrasuya,quenotieneotra,todonoslohabljuntoydeuna
vezenestasolaPalabra...;porqueloquehablabaantesenpartesalosprofetasyalohahabladotodoenl,
dndonosalTodo,queessuHijo.Porlocual,elqueahoraquisiesepreguntaraDios,oquereralgunavisino
revelacin,nosloharaunanecedad,sinoqueharaagravioaDios,noponiendolosojostotalmenteen
Cristo,sinquerercosaotraalgunaonovedad(n.65,SubidaalMonteCarmelo,2,22).
ElhechodequelanicarevelacindeDiosdirigidaatodoslospueblossehayaconcluidoconCristoyenel
testimoniosobrelrecogidoenloslibrosdelNuevoTestamento,vinculaalaIglesiaconelacontecimiento
nicodelahistoriasagradaydelapalabradelaBiblia,quegarantizaeinterpretaesteacontecimiento,perono
significaquelaIglesiaahoraslopuedamiraralpasadoyestascondenadaaunaestrilrepeticin.El
CatecismodelaIglesiaCatlicadiceaesterespecto:Sinembargo,aunquelaRevelacinestacabada,no
estcompletamenteexplicitada;corresponderalafecristianacomprendergradualmentetodosucontenidoen
eltranscursodelossiglos(n.66).Estosdosaspectos,elvnculoconelcarcternicodelacontecimientoyel
progresoensucomprensin,estnmuybienilustradosenlosdiscursosdedespedidadelSeor,cuandoantes
departirlesdicealosdiscpulos:Muchotengotodavaquedeciros,peroahoranopodisconello.Cuando
vengal,elEspritudelaverdad,osguiarhastalaverdadcompleta;puesnohablarporsucuenta...lme
dargloria,porquerecibirdelomoyosloanunciaravosotros(Jn16,1214).PorunaparteelEspritu,
quehacedeguayabreaslaspuertasaunconocimiento,delcualantesfaltabaelpresupuestoquepermitiera
acogerlo;esstalaamplitudylaprofundidadnuncaalcanzadadelafecristiana.Porotraparte,esteguiares
untomardeltesorodeJesucristomismo,cuyaprofundidadinagotablesemanifiestaenestaconduccinpor
partedelEspritu.AesterespectoelCatecismocitaunapalabradensadelPapaGregorioMagno:la
comprensindelaspalabrasdivinascrececonsureiteradalectura(CatecismodelaIglesiaCatlica,94;
Gregorio,InEz1,7,8).ElConcilioVaticanoIIsealatresmanerasesencialesenqueserealizalaguadel
EsprituSantoenlaIglesiay,enconsecuencia,elcrecimientodelaPalabra:stesellevaacaboatravsde
lameditacinydelestudioporpartedelosfieles,pormediodelconocimientoprofundo,quederivadela
experienciaespiritualypormediodelapredicacindelosobispos,sucesoresdelosApstolesenelcarisma
delaverdad(DeiVerbum,8).
Enestecontextoesposibleentendercorrectamenteelconceptoderevelacinprivada,queserefierea
todaslasvisionesyrevelacionesquetienenlugarunavezterminadoelNuevoTestamento;esstalacategora
dentrodelacualdebemoscolocarelmensajedeFtima.Escuchemosanaesterespectoantesdenadael
CatecismodelaIglesiaCatlica:Alolargodelossigloshahabidorevelacionesllamadasprivadas,
algunasdelascualeshansidoreconocidasporlaautoridaddelaIglesia...Sufuncinnoeslade...completar
laRevelacindefinitivadeCristo,sinoladeayudaravivirlamsplenamenteenunaciertapocadelahistoria
(n.67).Sedebenaclarardoscosas:
1.Laautoridaddelasrevelacionesprivadasesesencialmentediversadelanicarevelacinpblica:staexige
nuestrafe;enefecto,enella,atravsdepalabrashumanasydelamediacindelacomunidadvivientedela
Iglesia,Diosmismonoshabla.LafeenDiosyensuPalabrasedistinguedecualquierotrafe,confianzau
opininhumana.LacertezadequeDioshablamedalaseguridaddequeencuentrolaverdadmismay,deese
modo,unacertezaquenopuededarseenningunaotraformahumanadeconocimiento.Eslacertezasobrela
cualedificomividayalacualmeconfoalmorir.
2.Larevelacinprivadaesunaayudaparalafe,ysemanifiestacomocrebleprecisamenteporqueremiteala
nicarevelacinpblica.ElCardenalPrsperoLambertini,futuroPapaBenedictoXIV,dicealrespectoensu
clsicotratado,quedespusllegasernormativoparalasbeatificacionesycanonizaciones:Nosedebeun
asentimientodefecatlicaarevelacionesaprobadasentalmodo;noesnitansiquieraposible.Estas
revelacionesexigenmsbienunasentimientodefehumana,segnlasreglasdelaprudencia,quenoslas
presentacomoprobablesypiadosamentecrebles.EltelogoflamencoE.Dhanis,eminenteconocedorde
estamateria,afirmasintticamentequelaaprobacineclesisticadeunarevelacinprivadacontienetres
elementos:elmensajeencuestinnocontienenadaquevayacontralafeylasbuenascostumbres;eslcito
hacerlopublico,ylosfielesestnautorizadosadarleenformaprudentesuadhesin(E.Dhanis,Sguardosu
Fatimaebilanciodiunadiscussione,en:LaCiviltCattolica104,1953,II.392406,enparticular397).Un
mensajeaspuedeserunaayudavlidaparacomprenderyvivirmejorelEvangelioenelmomentopresente;
poresonosedebedescartar.Esunaayudaqueseofrece,peronoesobligatoriohacerusodelamisma.
Elcriteriodeverdadydevalordeunarevelacinprivadaes,pues,suorientacinaCristomismo.Cuandoella
nosalejadel,cuandosehaceautnomao,msan,cuandosehacepasarcomootroymejordesigniode
salvacin,msimportantequeelEvangelio,entoncesnovieneciertamentedelEsprituSanto,quenosgua
haciaelinteriordelEvangelioynofueradelmismo.Estonoexcluyequedicharevelacinprivadaacente
nuevosaspectos,suscitenuevasformasdepiedadoprofundiceyextiendalasantiguas.Pero,encualquier
caso,entodoestodebetratarsedeunapoyoparalafe,laesperanzaylacaridad,quesonelcamino
permanentedesalvacinparatodos.Podemosaadirqueamenudolasrevelacionesprivadasprovienensobre
tododelapiedadpopularyseapoyanenella,ledannuevosimpulsosyabrenparaellanuevasformas.Esono
excluyequetenganefectosinclusosobrelaliturgia,comoporejemplomuestranlasfiestasdelCorpusDomini
ydelSagradoCorazndeJess.Desdeunciertopuntodevista,enlarelacinentreliturgiaypiedadpopular
sereflejalarelacinentreRevelacinyrevelacionesprivadas:laliturgiaeselcriterio,laformavitaldela
Iglesiaensuconjunto,alimentadadirectamenteporelEvangelio.Lareligiosidadpopularsignificaquelafe
estarraigadaenelcorazndetodoslospueblos,demodoqueseintroduceenlaesferadelocotidiano.La
religiosidadpopulareslaprimerayfundamentalformadeinculturacindelafe,quedebedejarseorientar
yguiarcontinuamenteporlasindicacionesdelaliturgia,peroqueasuvezfecundalafeapartirdelcorazn.
Hemospasadoasdelasprecisionesmsbiennegativas,queerannecesariasantesdenada,aladeterminacin
positivadelasrevelacionesprivadas:cmosepuedenclasificardemodocorrectoapartirdelaSagrada
Escritura?Culessucategorateolgica?LacartamsantiguadeSanPabloquenoshasidoconservada,tal
vezelescritomsantiguodelNuevoTestamento,laPrimeraCartaalosTesalonicenses,meparecequeofrece
unaindicacin.ElApstoldiceenella:NoapaguiselEspritu,nodespreciislasprofecas;examinadcada
cosayquedaosconloqueesbueno(5,1921).EntodaslaspocasselehadadoalaIglesiaelcarismadela
profeca,quedebeserexaminado,peroquetampocopuedeserdespreciado.Aesterespecto,esnecesariotener
presentequelaprofecaenelsentidodelaBiblianoquieredecirpredecirelfuturo,sinoexplicarlavoluntad
deDiosparaelpresente,locualmuestraelrectocaminohaciaelfuturo.Elqueprediceelfuturoseencuentra
conlacuriosidaddelarazn,quedeseaapartarelvelodelporvenir;elprofetaayudaalacegueradela
voluntadydelpensamientoyaclaralavoluntaddeDioscomoexigenciaeindicacinparaelpresente.La
importanciadelaprediccindelfuturoenestecasoessecundaria.Loesencialeslaactualizacindelanica
revelacin,quemeafectaprofundamente:lapalabraprofticaesadvertenciaotambinconsueloolasdos
cosasalavez.Enestesentido,sepuederelacionarelcarismadelaprofecaconlacategoradelossignosde
lostiempos,quehasidosubrayadaporelVaticanoII:...sabisexplorarelaspectodelatierraydelcielo,
cmonoexploris,pues,estetiempo?(Lc12,56).EnestaparboladeJessporsignosdelostiempos
debeentendersesupropiocamino,elmismoJess.Interpretarlossignosdelostiemposalaluzdelafe
significareconocerlapresenciadeCristoentodoslostiempos.Enlasrevelacionesprivadasreconocidasporla
IglesiayportantotambinenFtimasetratadeesto:ayudarnosacomprenderlossignosdelostiemposy
aencontrarlajustarespuestadesdelafeanteellos.
Laestructuraantropolgicadelasrevelacionesprivadas
Unavezqueconlasprecedentesreflexioneshemostratadodedeterminarellugarteolgicodelasrevelaciones
privadas,antesdeocuparnosdeunainterpretacindelmensajedeFtima,debemosanintentaraclarar
brevementeunpocosucarcterantropolgico(psicolgico).Laantropologateolgicadistingueeneste
mbitotresformasdepercepcinovisin:lavisinconlossentidos,esdecirlapercepcinexterna
corprea,lapercepcininteriorylavisinespiritual(visiosensibilisimaginativaintellectualis).Estclaro
queenlasvisionesdeLourdes,Ftima,etc.nosetratadelanormalpercepcinexternadelossentidos:las
imgenesylasfiguras,queseven,nosehallanexteriormenteenelespacio,comoseencuentranunrbolo
unacasa.Estoesabsolutamenteevidente,porejemplo,porloqueserefierealavisindelinfierno(descritaen
laprimerapartedelsecretodeFtima)otambinlavisindescritaenlatercerapartedelsecreto,pero
puededemostrarseconmuchafacilidadtambinenlasotrasvisiones,sobretodoporquenotodoslospresentes
lasvean,sinodehechoslolosvidentes.Delmismomodoesobvioquenosetratadeunavisin
intelectual,sinimgenes,comosedaenotrosgradosdelamstica.Aqusetratadelacategoraintermedia,la
percepcininterior,queciertamentetieneenelvidentelafuerzadeunapresenciaque,paral,equivaleala
manifestacinexternasensible.
Verinteriormentenosignificaquesetratedefantasa,comosifueraslounaexpresindelaimaginacin
subjetiva.Msbiensignificaqueelalmavieneacariciadaporalgoreal,aunquesuprasensible,yescapazde
verlonosensible,lonovisibleporlossentidos,unaespeciedevisinconlossentidosinternos.Setratade
verdaderosobjetos,quetocanelalma,aunquenopertenezcananuestrohabitualmundosensible.Paraesto
seexigeunavigilanciainteriordelcoraznquegeneralmentenosetieneacausadelafuertepresindelas
realidadesexternasydelasimgenesypensamientosquellenanelalma.Lapersonaestransportadamsall
delapuraexterioridadyotrasdimensionesmsprofundasdelarealidadlatocan,selehacenvisibles.Talvez
poresosepuedecomprenderporqulosniossonlosdestinatariospreferidosdetalesapariciones:elalma
estanpocoalteradaysucapacidadinteriordepercepcinestanpocodeteriorada.Delabocadelos
niosydeloslactanteshasrecibidolaalabanza,respondeJessconunafrasedelSalmo8(v.3)alacrtica
delosSumosSacerdotesydelosancianos,queencuentraninoportunoelgritodehosannadelosnios(Mt
21,16).
Lavisininteriornoesunafantasa,sinounapropiayverdaderamaneradeverificar,comohemosdicho.
Peroconllevatambinlimitaciones.Yaenlavisinexteriorestsiempreinvolucradoelfactorsubjetivo;no
vemoselobjetopuro,sinoquellegaanosotrosatravsdelfiltrodenuestrossentidos,quedebenllevaracabo
unprocesodetraduccin.Estoesanmsevidenteenlavisininterior,sobretodocuandosetratade
realidadesquesobrepasanensmismasnuestrohorizonte.Elsujeto,elvidente,estinvolucradodeunmodo
anmsntimo.lveconsusconcretasposibilidades,conlasmodalidadesderepresentacinyde
conocimientoquelesonaccesibles.Enlavisininteriorsetrata,demaneramsampliaqueenlaexterior,de
unprocesodetraduccin,demodoqueelsujetoesesencialmentecopartcipeenlaformacincomoimagende
loqueaparece.Laimagenpuedellegarsolamentesegnsusmedidasysusposibilidades.Talesvisionesnunca
sonsimplesfotografasdelmsall,sinoquellevanenstambinlasposibilidadesyloslmitesdelsujeto
perceptor.
Estosepuedecomprenderentodaslasgrandesvisionesdelossantos;naturalmente,valetambinparalas
visionesdelosniosdeFtima.Lasimgenesqueellosdescribennosonenabsolutosimplesexpresionesde
sufantasa,sinofrutodeunarealpercepcindeorigensuperioreinterior,peronosonimaginacionescomosi
porunmomentosequitaraelvelodelmsallyelcieloaparecieseensuesenciapura,talcomonosotros
esperamosverloundaenladefinitivauninconDios.Msbienlasimgenesson,pordecirloas,unasntesis
delimpulsoprovenientedeloAltoydelasposibilidadesdequedisponeparaelloelsujetoquepercibe,esto
es,losnios.Porestemotivo,ellenguajeimaginativodeestasvisionesesunlenguajesimblico.ElCardenal
Sodanodicealrespecto:...nosedescribenensentidofotogrficolosdetallesdelosacontecimientosfuturos,
sinoquesintetizanycondensansobreunmismofondo,hechosqueseextiendeneneltiemposegnuna
sucesinyconunaduracinnoprecisadas.Estaconcentracindetiemposyespaciosenunanicaimagenes
tpicadetalesvisionesque,porlodems,puedenserdescifradassloaposteriori.Aesterespecto,notodo
elementovisivodebetenerunconcretosentidohistrico.Loquecuentaeslavisincomoconjunto,yapartir
delconjuntodeimgenesdebensercomprendidoslosaspectosparticulares.Loqueescentralenunaimagen
sedesvelaenltimotrminoapartirdelcentrodelaprofecacristianaenabsoluto:elcentroestall
dondelavisinseconvierteenllamadayguahacialavoluntaddeDios.
UnintentodeinterpretacindelsecretodeFtima
LaprimeraysegundapartedelsecretodeFtimahansidoyadiscutidastanampliamenteporlaliteratura
especializadaqueyanohayqueilustrarlasms.Quisieraslollamarlaatencinbrevementesobreelpunto
mssignificativo.Losnioshanexperimentadoduranteuninstanteterribleunavisindelinfierno.Hanvisto
lacadadelasalmasdelospobrespecadores.Yselesdiceporquseleshahechopasarporesemomento:
parasalvarlas,paramostraruncaminodesalvacin.VieneasalamentelafrasedelaPrimeraCartade
Pedro:metadevuestrafeeslasalvacindelasalmas(1,9).Paraesteobjetivoseindicacomocaminode
unmodosorprendenteparapersonasprovenientesdelmbitoculturalanglosajnyalemnladevocinal
CoraznInmaculadodeMara.Paraentenderestopuedesersuficienteaquunabreveindicacin.Corazn
significaenellenguajedelaBibliaelcentrodelaexistenciahumana,laconfluenciaderazn,voluntad,
temperamentoysensibilidad,enlacuallapersonaencuentrasuunidadysuorientacininterior.Elcorazn
inmaculadoes,segnMt5,8,uncoraznqueapartirdeDioshaalcanzadounaperfectaunidadinteriory,
porlotanto,veaDios.LadevocinalCoraznInmaculadodeMaraes,pues,unacercarseaesta
actituddelcorazn,enlacualelfiathgasetuvoluntadseconvierteenelcentroanimadordetodala
existencia.SialgunoobjetaraquenodebemosinterponerunserhumanoentrenosotrosyCristo,seledebera
recordarquePablonotienereparoendecirasuscomunidades:imitadme(1Co4,16;Flp3,17;1Ts1,6;2Ts
3,7.9).EnelApstolpuedenconstatarconcretamenteloquesignificaseguiraCristo.Dequinpodremos
nosotrosaprendermejorencualquiertiemposinodelaMadredelSeor?
Llegamosas,finalmente,alatercerapartedelsecretodeFtimapublicadontegramenteaquporprimera
vez.Comosedesprendedeladocumentacinprecedente,lainterpretacinqueelCardenalSodanohadadoen
sutextodel13demayo,habasidopresentadaanteriormenteaSorLuciaenpersona.Aesterespecto,Sor
Luciahaobservadoenprimerlugarqueaellamismaselediolavisin,nosuinterpretacin.La
interpretacin,deca,noescompetenciadelvidente,sinodelaIglesia.Ella,sinembargo,despusdelalectura
deltexto,hadichoqueestainterpretacincorrespondaaloqueellahabaexperimentadoyque,porsuparte,
reconocadichainterpretacincomocorrecta.Enloquesigue,pues,sepodrslointentardarunfundamento
msprofundoadichainterpretacinapartirdeloscriterioshastaahoradesarrollados.
Comopalabraclavedelaprimeraydelasegundapartedelsecretohemosdescubiertoladesalvarlas
almas,ascomolapalabraclavedeestesecretoeseltriplegrito:Penitencia,Penitencia,Penitencia!.
VienealamenteelcomienzodelEvangelio:paeniteminietcrediteevangelio(Mc1,15).Comprenderlos
signosdelostiempossignificacomprenderlaurgenciadelapenitencia,delaconversinydelafe.Estaesla
respuestaadecuadaalmomentohistrico,quesecaracterizaporgrandespeligrosyqueserndescritosenlas
imgenessucesivas.Mepermitoinsertaraquunrecuerdopersonal:enunaconversacinconmigoSorLucia
medijoqueleresultabacadavezmsclaroqueelobjetivodetodaslasaparicioneseraeldehacercrecer
siempremsenlafe,enlaesperanzayenlacaridad.Todoelrestoerasloparaconduciraesto.
Examinemosahoramsdecercacadaimagen.ElngelconlaespadadefuegoaladerechadelaMadrede
DiosrecuerdaimgenesanlogasenelApocalipsis.Representalaamenazadeljuicioqueincumbesobreel
mundo.Laperspectivadequeelmundopodraserreducidoacenizasenunmardellamas,hoynoes
consideradaabsolutamentepurafantasa:elhombremismohapreparadoconsusinventoslaespadadefuego.
Lavisinmuestradespuslafuerzaqueseoponealpoderdedestruccin:elesplendordelaMadredeDios,y
provenientesiempredel,lallamadaalapenitencia.Deesemodosesubrayalaimportanciadelalibertaddel
hombre:elfuturonoestdeterminadodeunmodoinmutable,ylaimagenquelosniosvieron,noesuna
pelculaanticipadadelfuturo,delacualnadapodracambiarse.Todalavisintienelugarenrealidadslo
parallamarlaatencinsobrelalibertadyparadirigirlaenunadireccinpositiva.Elsentidodelavisinnoes
eldemostrarunapelculasobreelfuturoyafijadodeformairremediable.Susentidoesexactamenteel
contrario,eldemovilizarlasfuerzasdelcambiohaciaelbien.Poresoestntotalmentefueradelugarlas
explicacionesfatalsticasdelsecretoque,porejemplo,dicenqueelatentadordel13demayode1981
habrasidoendefinitivauninstrumentodelplandivinoguiadoporlaProvidenciayque,portanto,nohabra
actuadolibremente,ascomootrasideassemejantesquecirculan.Lavisinhablamsbiendelospeligrosy
delcaminoparasalvarsedelosmismos.
Lassiguientesfrasesdeltextomuestranunavezmsmuyclaramenteelcarctersimblicodelavisin:Dios
permaneceelinconmensurableylaluzquesuperatodasnuestrasvisiones.Laspersonashumanasaparecen
comoenunespejo.Debemostenersiemprepresenteestalimitacininternadelavisin,cuyosconfinesestn
aquindicadosvisivamente.Elfuturosemuestraslocomoenunespejodemaneraconfusa(cf.1Co
13,12).Tomemosahoraenconsideracincadaunadelasimgenesquesigueneneltextodelsecreto.El
lugardelaaccinaparecedescritocontressmbolos:unamontaaescarpada,unagrandeciudadmedioen
ruinasy,finalmente,unagrancruzdetroncosrsticos.Montaayciudadsimbolizanellugardelahistoria
humana:lahistoriacomocostosasubidahacialoalto,lahistoriacomolugardelahumanacreatividadydela
convivencia,peroalmismotiempocomolugardelasdestrucciones,enlascualeselhombredestruyelaobra
desupropiotrabajo.Laciudadpuedeserellugardecomuninydeprogreso,perotambinellugardelpeligro
ydelaamenazamsextrema.Sobrelamontaaestlacruz,metaypuntodeorientacindelahistoria.Enla
cruzladestruccinsetransformaensalvacin;selevantacomosignodelamiseriadelahistoriaycomo
promesaparalamisma.
Aparecendespusaqupersonashumanas:elObispovestidodeblanco(hemostenidoelpresentimientode
quefueraelSantoPadre),otrosObispos,sacerdotes,religiososyreligiosasy,finalmente,hombresymujeres
detodaslasclasesyestratossociales.ElPapaparecequeprecedealosotros,temblandoysufriendoportodos
loshorroresquelorodean.Noslolascasasdelaciudadestnmedioenruinas,sinoquesucaminopasaen
mediodeloscuerposdelosmuertos.ElcaminodelaIglesiasedescribeascomounviacrucis,comocamino
enuntiempodeviolencia,dedestruccionesydepersecuciones.Sepuedeverrepresentadaenestaimagenla
historiadetodounsiglo.Delmismomodoqueloslugaresdelatierraestnsintticamenterepresentadosen
lasdosimgenesdelamontaaydelaciudadyestnorientadoshacialacruz,tambinlostiemposson
presentadosdeformacompacta.Enlavisinpodemosreconocerelsiglopasadocomosiglodelosmrtires,
comosiglodelossufrimientosydelaspersecucionescontralaIglesia,comoelsiglodelasguerrasmundiales
ydemuchasguerraslocalesquehanllenadotodasusegundamitadyhanhechoexperimentarnuevasformas
decrueldad.Enelespejodeestavisinvemospasaralostestigosdelafededecenios.Aesterespecto,
pareceoportunomencionarunafrasedelacartaqueSorLuciaescribialSantoPadreel12demayode1982:
latercerapartedelsecretoserefierealaspalabrasdeNuestraSeora:Sino(Rusia)diseminarsus
erroresporelmundo,promoviendoguerrasypersecucionesalaIglesia.Losbuenossernmartirizados,el
SantoPadretendrquesufrirmucho,variasnacionesserndestruidas.
Enelviacrucisdeestesiglo,lafiguradelPapatieneunpapelespecial.Ensufatigososubiralamontaa
podemosencontrarindicadosconseguridadjuntosdiversosPapas,queempezandoporPoXhastaelPapa
actualhancompartidolossufrimientosdeestesigloysehanesforzadoporavanzarentreellasporelcamino
quellevaalacruz.EnlavisintambinelPapaesmatadoenelcaminodelosmrtires.NopodaelSanto
Padre,cuandodespusdelatentadodel13demayode1981sehizollevareltextodelatercerapartedel
secreto,reconocerenlsupropiodestino?Habaestadomuycercadelaspuertasdelamuerteylmismo
explicelhabersesalvado,conlassiguientespalabras:...fueunamanomaternaaguiarlatrayectoriadela
balayelPapaagonizanteseparenelumbraldelamuerte(13demayode1994).Queunamanomaterna
hayadesviadolabalamortalmuestraslounavezmsquenoexisteundestinoinmutable,quelafeyla
oracinsonpoderosas,quepuedeninfluirenlahistoriay,quealfinal,laoracinesmsfuertequelasbalas,la
femspotentequelasdivisiones.
LaconclusindelsecretorecuerdaimgenesqueLucapuedehabervistoenlibrosdepiedadycuyo
contenidoderivadeantiguasintuicionesdefe.Esunavisinconsoladora,quequierehacermaleableporel
podersalvadordeDiosunahistoriadesangreylgrimas.Losngelesrecogenbajolosbrazosdelacruzla
sangredelosmrtiresyrieganconellalasalmasqueseacercanaDios.LasangredeCristoylasangredelos
mrtiresestnaquconsideradasjuntas:lasangredelosmrtiresfluyedelosbrazosdelacruz.Sumartiriose
llevaacabodemanerasolidariaconlapasindeCristoyseconvierteenunasolacosaconella.Ellos
completanenfavordelCuerpodeCristoloqueanfaltaasussufrimientos(cf.Col1,24).Suvidaseha
convertidoenEucarista,insertaenelmisteriodelgranodetrigoquemuereysehacefecundo.Lasangrede
losmrtiresessemilladecristianos,hadichoTertuliano.AscomodelamuertedeCristo,desucostado
abierto,hanacidolaIglesia,aslamuertedelostestigosesfecundaparalavidafuturadelaIglesia.Lavisin
delatercerapartedelsecreto,tanangustiosaensucomienzo,seconcluyepuesconunimagende
esperanza:ningnsufrimientoesvanoy,precisamente,unaIglesiasufriente,unaIglesiademrtires,se
convierteensealorientadoraparalabsquedadeDiosporpartedelhombre.EnlasmanosamorosasdeDios
nohansidoacogidosnicamentelosquesufrencomoLzaro,queencontrelgranconsueloyrepresenta
misteriosamenteaCristoquequisoserparanosotroselpobreLzaro;hayalgoms,delsufrimientodelos
testigosderivaunafuerzadepurificacinyderenovacin,porqueesactualizacindelsufrimientomismode
Cristoytransmiteenelpresentesueficaciasalvfica.
Hemosllegadoasaunaltimapregunta:Qusignificaensuconjunto(ensustrespartes)elsecretode
Ftima?Qunosdiceanosotros?Antetodo,debemosafirmarconelCardenalSodano:...los
acontecimientosalosqueserefierelatercerapartedelsecretodeFtima,parecenperteneceryaalpasado
.Enlamedidaenqueserefiereaacontecimientosconcretos,yapertenecenalpasado.Quienhabaesperado
enimpresionantesrevelacionesapocalpticassobreelfindelmundoosobreelcursofuturodelahistoriadebe
quedardesilusionado.Ftimanonosofreceestetipodesatisfaccindenuestracuriosidad,delmismomodo
quelafecristianaporlodemsnoquiereynopuedeserunmeroalimentoparanuestracuriosidad.Loque
quedadevlidolohemosvistodeinmediatoaliniciodenuestrasreflexionessobreeltextodelsecreto:la
exhortacinalaoracincomocaminoparalasalvacindelasalmasy,enelmismosentido,lallamadaala
penitenciayalaconversin.
Quisieraalfinalvolveransobreotrapalabraclavedelsecreto,queconraznsehahechofamosa:mi
CoraznInmaculadotriunfar.Ququieredeciresto?QueelcoraznabiertoaDios,purificadoporla
contemplacindeDios,esmsfuertequelosfusilesyquecualquiertipodearma.ElfiatdeMara,lapalabra
desucorazn,hacambiadolahistoriadelmundo,porqueellahaintroducidoenelmundoalSalvador,porque
graciasaestesDiospudohacersehombreennuestromundoyaspermaneceahorayparasiempre.El
malignotienepoderenestemundo,lovemosyloexperimentamoscontinuamente;ltienepoderporque
nuestralibertadsedejaalejarcontinuamentedeDios.PerodesdequeDiosmismotieneuncoraznhumanoy
deesemodohadirigidolalibertaddelhombrehaciaelbien,haciaDios,lalibertadhaciaelmalyanotienela
ltimapalabra.DesdeaquelmomentocobrantodosuvalorlaspalabrasdeJess:padeceristribulacionesen
elmundo,perotenedconfianza;yohevencidoalmundo(Jn16,33).ElmensajedeFtimanosinvitaa
confiarenestapromesa.
JosephCard.Ratzinger
PrefectodelaCongregacin
paralaDoctrinadelaFe
NOTAS
(1)DeldiariodeJuanXXIII,17agosto1959:Audiencias:P.Philippe,ComisariodelS.O.quemetraela
cartaquecontienelatercerapartedelossecretosdeFtima.MereservoleerlaconmiConfesor.
(2)SepuederecordarelcomentarioquehizoelSantoPadreenlaAudienciaGeneraldel14deoctubrede
1981sobreeventodel13demayo:lagranpruebadivina,enInsegnamentidiGiovanniPaoloII,IV,2,
CittdelVaticano1981,409412.
(3)RadiomensajeduranteelRitoenlaBaslicadeSantaMaralaMayor.Veneracin,accindegracias,
consagracinalaVirgenMaraTheotokos,enInsegnamentidiGiovanniPaoloII,IV,1,CittdelVaticano
1981,1246.
(4)EnlaJornadaJubilardelasFamilias,elPapaconsagraaloshombresylasnacionesalaVirgen,en
InsegnamentidiGiovanniPaoloII,VII,1,CittdelVaticano1984,775777.
(5)
(6)Enlacuartamemoria,del8dediciembrede1941,SorLucaescribe:Comienzo,pues,minuevo
trabajoycumplirlasrdenesdeV.E.Rvma.ylosdeseosdelsr.Dr.Galamba.Exceptuandolapartedel
secretoque,porahora,nomeespermitidorevelar,dirtodo.Advertidamentenodejarnada.Supongoquese
mepodrnquedareneltinteroslounospocosdetallesdemnimaimportancia.
(7)Enlacitadacuartamemoria,SorLucaaade:EnPortugalseconservarsiempreeldogmadelafe,
etc....
(8)Enlatraduccinseharespetadoeltextooriginalinclusoenlasimprecisionesdepuntuacinque,porotra
parte,noimpidenlacomprensindeloquelavidentehaqueridodecir.