Chiny a rynek ropy By pracodawc czy

Jak wybra brokera?

naftowej pracownikiem?
ISSN: 1899-4202

WWW.GAZETATREND.PL NUMER 1 (56) MARZEC 2016

Temat numeru:

Kariera
zawodowa w
Nowym Jorku
Jak wyglda nowojorski rynek
pracy?
Jakie wymagania stawiane s
finansistom?

INWESTYCJE GOSPODARKA INWESTOR PO GODZINACH

7 sposobw Czy czeka nas scenariusz Portugalia - kraj na
na inwestowanie w surowce japoski? kracu Europy
 Od redakcji Wydawca:
Trend Edukacja Finansowa sp. zo.o.
ul. Dobra 54/41
00-312 Warszawa

Praca w stolicy biuro@gazetatrend.pl

Adres korespondencyjny redakcji

kapitalizmu
Trend - miesicznik osztuce inwestowania
ul. Nowy wiat 41A
00-042 Warszawa
Tel. +48 691 954 727
W biecym wydaniu magazynu Trend przenosimy si za redakcja@gazetatrend.pl
ocean a dokadniej, do Nowego Jorku, czyli miasta, ktre
Redaktor naczelny
rozpala wyobrani praktycznie kadego finansisty. Wielkie Dorota Sierakowska
Jabko to wiatowa stolica kapitalizmu, miasto pene pncych dorota.sierakowska@gazetatrend.pl
si ku niebu wieowcw i dynamicznego rynku pracy.
Zastpcy red. naczelnego
Anna Grodecka
Nowy Jork jest uwaany za miasto nieograniczonych mo- anna.grodecka@gazetatrend.pl
liwoci, w ktrym sky is the limit. Jednak czy wci jest to Jakub Domagalski
atrakcyjne miejsce pracy dla finansistw, biorc pod uwag jakub.domagalski@gazetatrend.pl
blisko rwnie kosmopolitycznego Londynu oraz kuszce, Koordynator wKrakowie,
prnie rozwijajce si orodki finansowe Bliskiego Wschodu (Dubaj) i Dalekiej Azji (Singa- Dystrybucja prasy
pur)? Tu zdania s podzielone. Anna Sierakowska
anna.sierakowska@gazetatrend.pl
Nie ulega wtpliwoci, e Nowy Jork nie jest miastem dla kadego, bowiem cen za robienie Autorzy artykuw
tam kariery jest duo wiksza konkurencja na rynku pracy i mniejsze bezpieczestwo zatrud- Dawid Augustyn
nienia. To jednak nie musi by wcale wad. Jak przekonuje moja rozmwczyni w wywiadzie Anna Boniecka
numeru, Magda Muszyska-Chafitz, praca chociaby przez kilka miesicy w tak dynamicz- Marta Czekaj
Piotr Dobrowolski
nym miecie jak Nowy Jork, jest rozwijajcym dowiadczeniem dla kadego. Jak wic odnale Jan Gralczyk
si na nowojorskim rynku pracy i skorzysta z nieograniczonych moliwoci, jakie oferuje to Anna Grodecka
miasto? Midzy innymi o tym przeczytacie, drodzy Czytelnicy, w biecym wydaniu naszego Tomasz Haaj
magazynu. Magdalena Patynowska
Maciej Pyka
Zapraszam do lektury! Albert Rokicki
Dorota Sierakowska Dorota Sierakowska

Chcesz zacz inwestowa na rynkach surowcowych?

Damian Strzelczyk
Artur Szczepkowski
Mateusz Lebiedziski
Agnieszka migrodzka

Ta ksika to pozycja obowizkowa! Reklama

ukasz Skiba
Wojciech Jakbik
Micha Wojtalik
Joanna Nowak

Korekta
wiat surowcw to pierwszy w Polsce kompleksowy podrcznik opisujcy podstawy inwesto- Anna Grodecka
Katarzyna Dawidziuk
wania na rynkach towarowych. Ksika przedstawia zasady funkcjonowania rynkw popularnych

PRENUMERATA
Reklama
surowcw: ropy naftowej, miedzi czy zota, a take wprowadza w wiat egzotycznych towarw, reklama@gazetatrend.pl
takich jak kawa czy kakao. Skad igrafika
INSIDE PUBLISHING
www.insidepublishing.pl

Kup ksik i poznaj wiat surowcw od rodka! Zamw Redakcja miesicznika Trend zastrzega sobie
prawo do przeredagowania iskracania nie-
zamwionych tekstw. Niezamwiony tekst
moe nie zosta opublikowany na amach
Wicej informacji: gazetatrend.pl/swiat-surowcow
papierowe Trendu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialno-
ci za tre zamieszczonych reklam iogosze.

Wersja elektroniczna dostpna rwnie na

wydanie www.gazetatrend.pl

Dystrybucja
Najlepsze uczelnie ekonomiczne wPolsce,

do domu instytucje finansowe, renomowane kawiar-

nie, restauracje ihotele. Szczegy na stronie
internetowej miesicznika.

lub do firmy Prenumerata

Oferujemy prenumerat dla firm.
Zgoszenia przyjmujemy pod adresem
prenumerata@gazetatrend.pl

Wszystkie materiay chronione

Gowny partner wydania Partner wydania s prawem autorskim.
Wicej infrormacji na: Przedruk lub rozpowszechnianie
wjakiejkolwiek formie ijakimkolwiek jzyku
www.gazetatrend.pl/prenumerata bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione

3
 SPIS TRECI MARZEC 2016 MARZEC 2016
Wydarzenia

Spis treci Akademia Giedowa XII

5 Liczby miesica
5 Cytaty - Dorota Sierakowska Akademia Giedowa XII to innowacyjny projekt, ktrego celem jest propagowanie i posze-
rzanie wiedzy o rynku kapitaowym i inwestowaniu. Jest on organizowany przez Studenckie
Wydarzenia Krzywka Koo Naukowe ,,Klub Inwestora, dziaajce w Szkole Gwnej Handlowej.
5 Akademia Giedowa XII 34 Krzywka Od 18 do 29 kwietnia 2016 roku odbdzie si seria 8 wykadw i 2 warsztatw, podczas
ktrych swoj wiedz i dowiadczeniem dzieli si bd eksperci z firm zaangaowanych w
Akademi Giedow. Zwieczeniem projektu bdzie test kocowy, majcy na celu sprawdze-
3 NAJ WYWIAD MARZEC 2016
GOSPODARKA MARZEC 2016

nie wiedzy uczestnikw przyswojonej podczas trwania projektu, a take uroczysta gala, pod-
Miasto dla odwanych
Chiny czas ktrej rozdane zostan nagrody rzeczowe, certyfikaty oraz praktyki studenckie w znanych
6 3 banki centralne, ktre trzs globaln marzycieli
przestan by
domach maklerskich.
Jak robi karier zawodow w Nowym Jorku?

gospodark Frank Sinatra w swoim przeboju piewa o Nowym Jorku: Jeli uda mi si tutaj, uda mi si wszdzie (If I can make it there, Ill make it stabilizatorem
rynku ropy
anywhere). Wielkie Jabko to miasto marze, ktre przyciga pracownikw nie tylko z caych Stanw Zjednoczonych, lecz wrcz z caego

Klub Inwestora zaprasza do wzicia udziau w projekcie, ktry umoliwi pozyskanie wie-
wiata. O tym, jak w praktyce wyglda poszukiwanie pracy i rozwj kariery w Nowym Jorku, rozmawialimy z Magdalen Muszysk-Chafitz,

Tomasz Haaj
nowojorczank od siedmiu lat. Magda jest absolwentk SGH, ktra po kilkunastu latach pracy w polskich i nowojorskich korporacjach, zamie-
nia swoj pasj pisanie o Nowym Jorku na blogu LittleTownShoes.com we wasny biznes.

Dorota Sierakowska: Co skonio Ci do woJCieCH JakBik

dzy praktycznej i teoretycznej dotyczcej rynku kapitaowego, a take da szans na odbycie

przeprowadzki do Nowego Jorku?
Magda Muszska-Chafitz: Nowy Jork Oczy inwestorw spogldaj na Chiny. Obecnie jest to spojrzenie coraz mniej przychylne, bo czerwony
pobudza wyobrani i przyciga miliony smok, ktry mia by czarnym koniem napdzajcym popyt, apie zadyszk. Ma to kluczowe znaczenie dla
osb. To miasto nieskoczonych moliwoci. rynku surowcw. To jeden z najwaniejszych czynnikw utrzymywania si niskiej ceny baryki.
Miliony przyjedaj tu, marzc o karierze

ciekawych praktyk studenckich.

czy nowym starcie. Moja przygoda z Nowym
Jorkiem zacza si troch inaczej... bo od Trwa schadzanie gospodarki Pastwa Dnia 24 stycznia agencja Reuters podaa, O tendencji do podawania faszywych da-

WYWIAD
niechci do tego miasta. Ja miaam ustabi- rodka. Eksport i produkcja pobudzane sty-
lizowan karier zawodow w Warszawie, mulantami z budetu pastwa przestay wy-
wygodne ycie i oglnie za Stanami Zjedno- starcza dla zapewnienia wzrostu gospodar-
czonymi nie przepadaam. Ameryka koja- czego. PKB ronie wolniej.
rzya mi si z arogancj, powierzchownoci, Gospodarka Pastwa rodka w 2015 roku
sztucznoci. Kiedy spdziam ponad rok rosa w tempie najniszym od 25 lat. Wzrost
podrujc po wiecie, odwiedzajc wspa- Real6,9GDP
wynis Growth
procent, (%) rz-
pomimo oczekiwa
niae miejsca na wszystkich kontynentach, Country groupsdu na poziomie 20137 procent.
2014 Wzrost
2015e rok 2016f
wcze-
ale zawsze znajdujc szereg powodw i sku- Aggregates niej wynis 7,3 procent. W ostatnim kwarta-
e Chiny ogranicz w tym roku produkcj nych gospodarczych w regionalnych instytu-
stali o 100-150 mln ton i przeprowadz cicia cjach w Chinach donosia w grudniu zesze-
w sektorze wydobycia wgla, aby zmniejszy go roku agencja Xinhua. Faszowanie danych
nadpoda tych surowcw na rynku. Wysokie tumaczy dramatyczny spadek wskanikw
inwestycje maj zosta zastpione przez kon- dotyczcych dochodw gospodarstw do-
sumpcj. W 2015 roku produkcja stali spada mowych i przychodw budetowych. Jako
o 2,3 procent do 803,8 mln ton. Przez trzy przykad podano prowincj Liaoning, gdzie
nastpne
2017f lata rzd ma nie wydawa zgd na
2018f PKB wzroso w 2012 roku o 9,5 procent, a w
budow nowych kopalni wglowych. Z nie- trzech ostatnich kwartaach 2015 roku tylko

8 Miasto dla odwanych marzycieli

tecznie unikajc wizyty nie tylko w Nowym Developing East Asialeand
zeszego
Pacif roku
7,1 wzrost6,8wynis6,46,8 procent.
6,3 ktrych 6,2
6,2 danych wynika, e nadpoda wgla o 2,7 procent. Prowincja Jilin zanotowaa trzy
Jorku, ale i w caych Stanach. Developing economiesByo to tempo 5,3najnisze
4,9 od 2009
4,3 roku, 4,8
kiedy 5,3
w Chinach5,3 moe wynosi 2 mld ton rocznie, lata temu wzrost w wysokoci 12 procent, a
Znalazam si tutaj troch przez przy- East Asia and Pacific,wynioso
excl. Chin kwartalnie
5,2 4,7 4,6
6,2 procent. 4,8
Chocia 5
ponad 5,1procent wydobycia z 2015 roku. W
50 w trzech kwartaach zeszego roku 6,3 pro-
padek, przenoszc si tu z uwagi na moje- World rzd spodziewa 2,4 si spowolnienia,
2,6 2,4 to zmniej-
2,9 3,1 3,1 okoo 11 tysicy kopalni.
kraju dziaa cent. Informacja o faszerstwach pojawia
Regions/economies
go ma. Ale Nowy Jork to tak fascynujce sza ono zaufanie do chiskiego rynku, ktry Chiczycy zapewniaj, e spowolnienie to si po tym, jak trzy nadmorskie prowincje
Cambodia 7,4 7 6,9 6,9 6,8 6,8
miasto, e teraz nie wyobraam sobie ycia China
musi zmaga7,7 si ze sabncym
7,3 6,9
eksportem
6,7
i zgodny 6,5
6,5
z planem efekt uboczny transforma- Chin zanotoway najniszy wzrost w kraju.

Dorota Sierakowska
nigdzie indziej. inwestycjami,4,6oraz rosncym dugiem. Pro- cji gospodarki. Rezygnuj z polityki jednego Oficjele chiscy przyznaj, e take dane na

Liczby miesica
Fiji 4,3 4 3,5 3,1 3
Indonesia dukcja wzrosa 5,6 o 5,9 procent,
5 zamiast5,3
4,7 o 6,0 dziecka 5,5
5,5 i stymulacji wzrostu za pomoc me- temat produkcji i inwestycji mog by na-
DS: Jak wygldao Twoje pierwsze ze- Lao, PDR procent, ktrych8,5 spodziewa
7,5 si
6,4Pekin. 7 chanizmw
6,9 6,9 fiskalnych. Szereg zdarze z 2015 pompowane. Jednym z powodw miaa by
tknicie si z nowojorskim rynkiem pracy? Malaysia Pastwo rezygnuje
4,7 6z kolejnego
4,7 wsparcia
4,5 roku podwaa
4,5 5 jednak zaufanie wobec Peki- konkurencja midzy lokalnymi wadzami o
Czy co Ci szczeglnie zaskoczyo? Mongolia 11,7 dodruk
gospodarki przez 7,8 pienidzy.
2,3 Po 0,811 la- 3 Bdzie
nu. 6,4 je trudno odbudowa. rodki finansowe z orodkw centralnych. W
MM: Jestem absolwentk Szkoy Gwnej Myanmar 8,5
tach staego wzrostu 8,5 6,5 zamierza
gospodarczego, 7,8 8,5 W przeddzie
8,5 szczytu klimatycznego ten sposb niektrzy Chiczycy mogli oszu-
Papua New Guinea 5,5 8,5 8,7 3,3 4 3,8
Handlowej, miaam dowiadczenie w reno- dostosowa gospodark do nowego modelu, COP21 w Paryu The New York Times opub- kiwa nie tylko inwestorw rzdowych, ale
Philippines 7,1 6,1 5,8 6,4 6,2 6,2
mowanych midzynarodowych korpora- w ktrym silnikiem rozwoju jest konsumpcja likowa informacj o tym, e Chiny faszowa- take tych ze wiatowego rynku. Jak podaje
Solomon Islands 3 1,5 3,3 3 3,5 3,4
cjach... ale mimo to, pocztki na ameryka- Thailand wewntrzna. 2,8 Rynek wysa
0,9 wotum 2,5 nieufnoci
2 y dane 2,7
2,4 na temat konsumpcji wgla w celu Reuters, zafaszowane dane mogy trafi do
skim rynku pracy okazay si bardzo trudne. Timor-Leste wobec zmian.2,8 Szanghajskie
7 indeksy
6,8 spady6,9 w obnienia
7 7 wskanika emisji dwutlenku wgla wskanikw z poziomu lokalnego, ale i cen-
Przez kilka miesicy wysyaam swoje CV Vietnam styczniu do 13-miesicznych
5,4 6 minimw.
6,5 6,6 do atmosfery.
6,3 6 Zuyway one ponad 17 pro- tralnego.
dosownie wszdzie i nie byo na nie adnego cent wicej czarnego surowca, ni raporto- Wadze w Pekinie dostrzegaj ten prob-

KARIERA
odzewu. way do midzynarodowych instytucji. Miao lem. Jako jedn z gwnych patologii w kra-
Zoyo si na to kilka czynnikw. Prze- 8 to due znaczenie, bo Chiczycy konsumu- ju wskazuj korupcj aparatu pastwowego,
niosam si do Stanw Zjednoczonych w j najwicej wgla na wiecie. W 2012 roku przeciwko ktrej rozpoczy walk w ramach
2009 roku, a wic w czasie kryzysu finanso- 7,5 zuyli 600 mln ton wgla wicej, ni zgosiy. specjalnej kampanii. Jednym z gwnych po-
wego, kiedy to korporacje raczej zwalniay, Wskutek zamieszania amerykaska Energy stulatw obecnego prezydenta Xi Jinpinga
a nie zatrudniay pracownikw. Bezrobocie 7
Information Administration musiaa zrewi- przed zdobyciem wadzy w 2012 roku bya
byo na rekordowym poziomie. Ponadto, po- dowa dane na ten temat. walka z korupcj. Jak donosi The Diplomat,
mimo dyplomu z dobrej uczelni i dowiad- Razem z rewizj zuycia wgla zrewi- wskutek walki z t patologi, na kongresie
6,5
czenia zawodowego nie zdawaam sobie dowano dane na temat wytwrstwa energii Chiskiej Partii Komunistycznej zaplano-

11 Praca finansisty w Nowym Jorku

sprawy, do jakiego stopnia amerykaski ry- elektrycznej. Okazao si, e celowo lub nie, wanym na jesie 2017 moe doj do zmian
6
nek pracy roni si od europejskiego: od spo- chiskie agencje statystyczne mog podawa w obozie wadzy. Rodzi to obawy o szczere

8 16
sobu pisania CV do prezentacji siebie samej nieprawdziwe dane na temat kluczowych intencje kampanii, ktra moe posuy do
5,5
jako potencjalnego kandydata do pracy. Po wskanikw gospodarczych w Pastwie usuwania oponentw politycznych.
2013 2014 2015e 2016f 2017f 2018f
szeciu miesicach udao mi znale prac, rodka.

Agnieszka migrodzka
8 16

GOSPODARKA MARZEC 2016

INWESTYCJE
3 19 79 103 13,1
12 Czy Polsk czeka scenariusz japoski, czyli poko- 7 sposobw na
leniowej bessy?
Albert Rokicki inwestowanie w surowce
14 Walka z ISIS - drog donikd? Surowce wychodz z cienia inwestowanie na tym rynku staje si coraz bardziej popularne. Jest to nie tylko zasuga coraz wikszej
wiedzy polskich inwestorw, lecz take wyjtkowo silnych trendw na rynkach surowcowych w ostatnim czasie. Jak wic wyglda tyle procent wyniesie tyle miliardw dolarw to miejsce zaja tyle ton zota znajduje tyle mld PLN wynis
ukasz Skiba
inwestowanie w surowce w praktyce?

Dorota SierakowSka
globalny wzrost wynosi ju dug Stanw Warszawa w rankingu si obecnie w polskich zysk netto polskiego
16 Chiny przestan by stabilizatorem rynku ropy Na wiecie moliwoci inwestowania na rynkach surowcowych jest wiele. Na zachodnich rynkach instrumenty
finansowe powizane z cenami towarw s popularne ju od kilkudziesiciu lat. Polski rynek wci pozostaje dale-
gospodarczy w 2016 r. Zjednoczonych, wedug jakoci ycia firmy rezerwach tego metalu sektora bankowego w
Wojciech Jakbik
ko w tyle za tym amerykaskim czy brytyjskim ale nie zmienia to faktu, e polscy inwestorzy maj coraz wiksze
pole manewru. Niektre instrumenty s dla nich dostpne wci jedynie przez rachunek zagraniczny, ale take wedug prognozy OECD danych tamtejszego Mercer, obejmujcym 2015 r.
przecitny inwestor z najprostszym rachunkiem giedowym czy foreksowym moe zawrze pozycj na surowcach.
z lutego br. Departamentu Skarbu 450 miast wiata
INWESTYCJE
1. Surowce w formie fizycznej
Kupowanie surowcw w fizycznej formie to prawdopodobnie najprostszy i najbardziej intuicyjny sposb inwestowania na tym rynku.
Ze wzgldw praktycznych nie dziaa on jednak na rynkach wszystkich surowcw wszak nikt nie trzyma w piwnicy baryek ropy nafto-
21
wej czy workw zboa. Jedynie niektre surowce nadaj si do bezporedniego zakupu przede wszystkim metale, ktre mona wygodnie

21 7 sposobw na inwestowanie w surowce

przechowywa w formie monet czy sztabek. Chodzi tu zwaszcza o metale szlachetne, poniewa ju niewielka ich ilo ma spor warto.
W praktyce, inwestowanie w surowce w formie fizycznej ogranicza si do czterech moliwoci: kupowania monet, sztabek, biuterii
oraz metali pod innymi postaciami (prty, blachy, tamy). Te ostatnie s jednak wykorzystywane przede wszystkim przez firmy przemy-

Dorota Sierakowska sowe. Metale szlachetne w formie fizycznej s szczeglnie popularne wrd inwestorw indywidualnych ze wzgldu na prostot transakcji

CYTATY
i namacalno przedmiotu inwestycji. Sztabki i monety (tzw. monety lokacyjne) s bezpiecznym zakupem nawet dla niedowiadczonych
inwestorw, poniewa ich podrobienie jest bardzo trudne i nierzadko nieopacalne. Jednak ta forma inwestowania nie jest pozbawiona

23 Algi - zielony przemys

wad. Kupujc monety lub sztabki, jestemy przede wszystkim naraeni na ryzyko ich kradziey. Form ochrony przed nim jest ubezpie-
czenie posiadanych zasobw metali szlachetnych lub przechowywanie swoich fizycznych zasobw metali np. w bankowej skrytce. Oba te
sposoby generuj pewne koszty, ktre obniaj potencjaln stop zwrotu z inwestycji.

Micha Wojtalik
2. Instrumenty pochodne
25 Zrozumie drug stron - wybr brokera wybr cytatw: Dorota sierakowska
Pocztki handlu terminowego towarami sigaj ju kilkuset lat wstecz rwnie pierwsze standaryzowane kontrakty futures powstay
wanie w oparciu o ceny zb. Dzisiaj kontrakty terminowe i opcje to podstawowy instrument finansowy, ktrym obracaj inwestorzy

Dawid Augustyn
na globalnych rynkach towarowych. Popularne wrd wspczesnych inwestorw instrumenty pochodne oparte o ceny surowcw s
notowane przede wszystkim na giedach w Stanach Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii, chocia w cigu ostatnich kilkunastu lat na
znaczeniu zyskiway surowcowe giedy w Chinach.
Liczba instrumentw pochodnych dostpnych dla inwestorw stale si zwiksza, a ich konstrukcja staje si coraz bardziej skompliko-
wana. Oferta dotyczca instrumentw pochodnych opartych o notowania surowcw rwnie si poszerza. Do klasycznych, znanych od
lat kontraktw futures, doszy opcje na ceny towarw, a na przeomie XX i XXI w. take kontrakty CFD. Te ostatnie stay si wygodnym

WASNA FIRMA narzdziem w rkach mniej zamonych inwestorw, poniewa umoliwiaj zawarcie transakcji ju przy niewielkim wkadzie kapitau.

Banknot 500 euro jest postrzegany jako instrument

Jednak chocia rynek ten sta si bardziej dostpny dla inwestorw indywidualnych, to wci instrumenty pochodne oparte o ceny towa-
rw, ze wzgldu na du zmienno ich notowa, s polecane przede wszystkim tym, ktrzy maj wikszy apetyt na ryzyko. Widziaem ju rop naftow za 2 USD za baryk Niekonwencjonalne rodki nie mog by jednak
27 Bez IT ani rusz coraz czciej wykorzystywany do dziaa nielegal- i za 147 USD za baryk, i zmienne ceny gdzie po- stosowane bez koca. Stopy procentowe nie mog
Joanna Nowak
3. Fundusze ETF

nych. W zwizku z tym rozwaamy podjcie dzia- midzy. Dowiadczyem nadmiaru ropy i jej braku. by obniane gbiej poniej zera bez osignicia
Na rozwinitych rynkach zachodnich fundusze ETF to hity inwestycyjne, nie tylko na rynkach surowcw. Lokowanie kapitau w te
instrumenty jest bowiem rwnie intuicyjne jak kupowanie akcji. Jednoczenie, fundusze ETF wiernie odzwierciedlaj cen instrumentu
bazowego i pozwalaj inwestorom na obecno na rnorodnych rynkach przy ograniczonym ryzyku.
29 Pracodawca czy pracownik? Zdecyduj sam!
a w tym zakresie. Oczywicie zrobimy to bardzo Wielokrotnie widziaem dynamiczne wzrosty cen i punktu, w ktrym nastpi ucieczka do gotwki.
Exchange traded funds, nazywane w skrcie ETF-ami, to fundusze inwestycyjne, ktrych jednostki maj za zadanie naladowa
zmiany cen instrumentu bazowego. Pierwszy surowcowy ETF powsta w 2003 r. i by oparty o cen zota. Do dzisiaj fundusze ETF oparte

Mateusz Lebiedziski
wanie o ten kruszec ciesz si najwikszym zainteresowaniem inwestorw. Najwiksz pynno ma SPDR Gold Shares, oparty o zoto
w formie fizycznej, ktrego jednostka odzwierciedla warto 1/10 uncji zota. Wikszo pozostaych surowcowych funduszy ETF nie jest

ostronie i w najlepszy z moliwych sposobw.

jednak oparta o towary w formie fizycznej, lecz o kontrakty futures.
Wikszo tego typu instrumentw wiernie odzwierciedla zmiany cen surowcw, w skali 1:1. Jednak wrd szerokiej gamy funduszy
ETF opartych o surowce znajduj si nie tylko te umoliwiajce zawarcie dugiej pozycji, lecz take takie, ktre pozwalaj gra na spadek
gwatowne spadki.
cen. Dodatkowo, inwestorzy o wikszym apetycie na ryzyko mog wybiera take spord funduszy ETF oferujcych ekspozycj na ceny
Thomas Jordan, prezes SNB
Inwestor po godzinach surowcw z niewielk dwigni (2:1 lub 3:1) dotyczy to zarwno funduszy grajcych na wzrosty, jak i spadki cen towarw.

Mario Draghi, prezes EBC Ali al-Naimi, saudyjski minister ds. ropy naftowej
21

30 Na kracu Europy
Dorota Sierakowska

Recenzje
[Polska] gospodarka rozwija si w sposb zrwno- Startupy, tak jak i pozostali przedsibiorcy powinny uzyska prawo do korzystania z ulg inwestycyjnych.
33 Praca w Goldman Sachs od rodka
Dorota Sierakowska waony, blisko swojego potencjau - nie ma prze- Jednak ze wzgldu na swoj specyfik, jako firmy dopiero rozpoczynajce dziaalno oraz generujce
33 Manipulacja w komunistycznym wydaniu
grzania, ale nie ma i rezerw. gwnie koszty (...) powinny uzyska specjalne preferencje.
Dorota Sierakowska
Janusz Witkowski, prezes GUS Konfederacja Lewiatan, Biaa Ksiga Inwestycji
33 Do sukcesu na skrty
Dorota Sierakowska

4 5
 3 NAJ MARZEC 2016
3 Naj

3 banki centralne, ktre

trzs globaln gospodark
pienidz rzdzi wiatem, tak
Bank of Japan (BoJ)
biednymi, ktrym go brak, jak i W walce z inflacj i sabnc gospodark nie poddaje si rwnie japoski bank centralny. Pomimo cigle funkcjonujcego programu
skupu aktyww na poziomie 80 bln jenw rocznie, BoJ zdecydowa si podj kolejny wany krok kocem stycznia obniy pierwszy raz w
bogatymi, ktrzy s jego niewol- swojej historii stop depozytow do poziomu -0,1%. W komunikacie po pierwszej od padziernika 2010 r. decyzji zmiany stp pado rw-
nie haso to nie koniec, jeeli zajdzie taka potrzeba. Celem ujemnych stp procentowych jest nacisk na banki komercyjne do pobudzenia
akcji kredytowej w gospodarce, co finalnie ma wpyn na wzrost inflacji w okolice celu 2%, najszybciej jak to moliwe. Decyzja podjta
nikami. przez odpowiednik polskiej Rady Polityki Pieninej zaskoczya rynki, spodziewano si bowiem modyfikacji w prowadzonym programie
QE. Podczas ostatniego posiedzenia w ubiegym roku BoJ wyduy pozostay redni czas do wykupu obligacji rzdowych oraz zwikszy
rodki przeznaczone na zakup w funduszach ETF. Inwestorzy skupiajcy uwag gwnie na rynku japoskim zdaj si w dalszym cigu
Trygve Gulbranssen wyznawa zasad im gorzej, tym lepiej. W poowie lutego rynek pozna PKB Japonii za IV kwarta 2015 r., ktry spad w ujciu kwarta do
kwartau do -0,4% wobec 0,3% kwarta wczeniej. Inwestorzy po publikacji danych zareagowali hucznie, spodziewajc si kolejnego zwik-
szenia wypywu rzdowych pienidzy na rynki i gwny japoski indeks giedowy Nikkei 225 zareagowa wzrostem o ponad 7%. Nie zmie-
nia to jednak faktu, e od pocztku roku japoska gieda szuka swojego dna i jest w okolicach -12,68% (stan na 23.02). Przed gospodark
Kraju Kwitncej Wini zapowiada si ciekawy rok. Warto take doda, e Japonia jest jednym z nielicznych krajw, gdzie polityki pienina
i fiskalna s spjne. Obecne prowadzone i modyfikowane metody pobudzania inflacji i wzrostu gospodarczego okazay si by niewystar-
czajce, wic ciemne chmury nie odchodz znad szefa japoskiego banku centralnego Haruhiko Kuroda oraz premiera Shinzo Abe.

TOMASZ HAAJ

Banki centralne s odpowiedzialne, bardzo oglnie mwic, za funkcjo-

nowanie systemu bankowego oraz prowadzenie polityki monetarnej danego
kraju. Bez wtpienia nale do najwaniejszych instytucji pastwa. Decyzje,
jakie podejmuj, maj odzwierciedlenie nie tylko w krajowej gospodarce,
Europejski Bank Centralny (EBC)
ale s one rwnie monitorowane, interpretowane i prognozowane przez
Rada prezesw EBC, zgodnie z oczekiwaniami analitykw, pozostawia podstawowe stopy procentowe na niezmienionym poziomie.
zagranicznych uczestnikw rynkw finansowych. Efekty ich posiedze, kon-
Ostatnich modyfikacji w polityce monetarnej EBC dokona na grudniowym posiedzeniu 2015r. Rada Prezesw EBC postanowia obniy
ferencji i podjtych decyzji s widoczne zarwno na rynku walutowym, jak
stop depozytow o kolejne 10 p.p. do poziomu -0,3%. Jeeli chodzi o prowadzony program poluzowania ilociowego (quantitative easing
i kapitaowym. Dlatego te oczy inwestorw z pewnoci pozostan w tym
QE), zosta on wyduony przynajmniej do koca marca 2017 r. lub bdzie dziaa duej, jeeli zaistnieje taka potrzeba. Pocztkowe
roku zwrcone ku poniej wymienionym bankom centralnym.
zaoenia mwiy o terminie wyganicia skupu obligacji we wrzeniu 2016 r. EBC rozszerzy ww. program o moliwo skupu obligacji
samorzdowych i terytorialnych ze strefy euro. Po 10 miesicach dziaania europejskiej bazooki, efekty s bardzo znikome, dlatego te
prezes EBC Mario Draghi zaznaczy, e stopie akomodacji polityki EBC bdzie musia by w marcu ponownie rozpatrzony. Co bdzie
miao na to wpyw? Podczas swojego przemwienia w Parlamencie Europejskim Mario Draghi zwrci uwag przede wszystkim na wpyw
Federal Reserve System (Fed) inflacji importowanej (ze wzgldu na taniejc rop) na wysoko wynagrodze oraz zbadanie transmisji impulsw EBC na system finan-
Stao si. Kocem roku amerykaski bank centralny postanowi wyama si z prowadzenia polityki zerowych stp procentowych. Fed sowy w strefie euro. Jeeli wyniki potwierdz dalsz moliwo spadku cen w strefie euro, EBC jest bdzie gotowy podj odpowiednie
po 9 latach przerwy podnis stopy procentowe o 0,25 p.p., a wic do poziomu 0,25-0,50%. Podwyka minimalna, aczkolwiek Fed mia zadania, z wykorzystaniem dostpnych instrumentw. Obecnie EBC co miesic skupuje obligacje o wartoci 60 mld EUR, a jego celem jest
na celu zasygnalizowa start normalizacji polityki monetarnej. Decyzja ta nie zaskoczya rynkw finansowych, bowiem podwyki stp oywienie gospodarki strefy euro oraz doprowadzenie inflacji w okolice 2%. Mario Draghi ju w grudniu ubiegego roku by przekonany
byy zapowiadane ju od roku. Co to oznacza dla ludzi? Oczywicie wzrost stp to wzrost ceny pienidza, zatem kredyty dla Amerykanw o pozytywnym wpywie QE na gospodark strefy euro, twierdzc, e bez dziaa EBC inflacja w lipcu tego roku byaby nisza co najmniej
bd drosze, ale z drugiej strony ich lokaty bd przynosiy wysze zyski. Pytanie jednak, jak dugo Fed bdzie stpa po ciece powrotu o 0,5 p.p. od obecnie prognozowanej. Mario Draghi mwi ju nie pierwszy raz: nie poddamy si, natomiast wszystko ma swoje granice.
polityki monetarnej do normalnoci. Bank centralny USA realizuje tzw. dual mandate, czyli jego celem jest inflacja na poziomie 2% oraz Pytanie tylko, gdzie te granice s i czy EBC ju si do nich nie zblia?
pene zatrudnienie. O ile z tym drugim Fed radzi sobie cakiem dobrze, tak obecny poziom inflacji jest poniej zaoonego celu, a niskie
ceny ropy naftowej nie pomog w jego podwyce. Stopa bezrobocia w styczniu w dalszym cigu spada, tym razem do poziomu 4,9% z 5%
miesic wczeniej. Odczyt inflacji za pierwszy miesic biecego roku w amerykaskiej gospodarce wynis 1,4% r/r, co jest najszybszym
wzrostem od padziernika 2014 r. Na dynamice CPI ciyy przede wszystkim taniejce energia i paliwa. Pocztkiem lutego szefowa banku
centralnego USA Janet Yellen - wystpia przed kongresem, zdajc proczny raport o prowadzonej polityce monetarnej. Stwierdzia ,
i warunki finansowe USA delikatnie si pogorszyy i s mniej korzystne dla wzrostu gospodarczego, aczkolwiek nie ma przeciwskaza
do kontynuacji podwyek stp, ktre bd stopniowe i uwarunkowane danymi makroekonomicznymi. Jeszcze kocem roku inwestorzy
spodziewali si ok. 3-4 podwyek stp, jednak po styczniowo-lutowych przecenach na wiatowych rynkach wydaje si to niemoliwe.
Kolejne posiedzenie Fed odbdzie si w poowie marca, ale patrzc na globaln gospodark, a przede wszystkim Chiny i utrzymujce si
niskie ceny ropy, rynek nie spodziewa si kolejnych podwyek stp.

6 7
 WYWIAD MARZEC 2016 MARZEC 2016
WYWIAD

Miasto dla odwanych

marzycieli
Jak robi karier zawodow w Nowym Jorku?

Frank Sinatra w swoim przeboju piewa o Nowym Jorku: Jeli uda mi si tutaj, uda mi si wszdzie (If I can make it there, Ill make it
anywhere). Wielkie Jabko to miasto marze, ktre przyciga pracownikw nie tylko z caych Stanw Zjednoczonych, lecz wrcz z caego
wiata. O tym, jak w praktyce wyglda poszukiwanie pracy i rozwj kariery w Nowym Jorku, rozmawialimy z Magdalen Muszysk-Chafitz,
nowojorczank od siedmiu lat. Magda jest absolwentk SGH, ktra po kilkunastu latach pracy w polskich i nowojorskich korporacjach, zamie-
nia swoj pasj pisanie o Nowym Jorku na blogu LittleTownShoes.com we wasny biznes.

Dorota Sierakowska: Co skonio Ci do ale w maym butiku inwestycyjnym, w kt- by zatwierdzona przez Urzd Imigracyjny zaowocowa 100% wzrostem sprzeday i
przeprowadzki do Nowego Jorku? rym pracowaa wikszo Europejczykw, a Stanw Zjednoczonych (USCIS). (jeszcze lepiej rwnoczesn) 50% popraw
Magda Muszska-Chafitz: Nowy Jork nie Amerykanw. Chyba najbardziej popularna jest wiza rentownoci.
pobudza wyobrani i przyciga miliony Z czasem nauczyam si bardziej amery- H-1B, ktra jest wymagana dla osb udaj- Zmiana CV to take zmiana sposobu
osb. To miasto nieskoczonych moliwoci. kaskiego podejcia, cznie z umiejtno- cych si do Stanw Zjednoczonych w celu mylenia, sposobu sprzeday siebie i swo-
Miliony przyjedaj tu, marzc o karierze ci przekwalifikowania si i znajdowania podjcia zatrudnienia u konkretnego pra- ich umiejtnoci. Jeeli zmienisz swoje CV
czy nowym starcie. Moja przygoda z Nowym pracy w dziedzinie, w ktrej akurat panuje codawcy. Aby kwalifikowa si do uzyskania i masz wraenie, e zaczynasz si za bardzo
Jorkiem zacza si troch inaczej... bo od koniunktura. Amerykanie s znacznie mo- tej wizy, naley posiada tytu licencjata lub przechwala to oznacza, e zmierzasz w
niechci do tego miasta. Ja miaam ustabi- bilniejsi pod tym wzgldem od Europejczy- wyszy (bd rwnowany) w dziedzinie, w dobrym kierunku. Pewno siebie to cecha
lizowan karier zawodow w Warszawie, kw. S nie tylko gotowi przeprowadzi si na ktrej ma by podjte zatrudnienie. W gestii narodowa Amerykanw.
wygodne ycie i oglnie za Stanami Zjedno- drug stron kontynentu, ale take zmieni Urzdu Imigracyjnego USCIS ley okrele-
czonymi nie przepadaam. Ameryka koja- swj zawd zupenie; otworzy wasn firm nie, czy dane zatrudnienie zalicza si do ka- DS: Amerykanie zupenie inaczej ni
rzya mi si z arogancj, powierzchownoci, i zacz dziaalno w zupenie nowej dziace. tegorii zawodw specjalistycznych i czy dana Polacy podchodz do zdobycia pracy dziki
sztucznoci. Kiedy spdziam ponad rok Amerykanie nie boj si poraek. osoba posiada odpowiednie kwalifikacje. Jest znajomociom. Czy wic otrzymanie pracy
podrujc po wiecie, odwiedzajc wspa- to proces do czasochonny, ale zdecydowa- w NYC bez znajomoci graniczy z cudem?
niae miejsca na wszystkich kontynentach, DS: Jak wyglda w praktyce poszukiwa- nie moliwy do zrealizowania. MM: Znalezienie pracy bez znajomoci
ale zawsze znajdujc szereg powodw i sku- nie pracy w Nowym Jorku? To miasto synie Nieograniczone prawo do podjcia pracy nie wie si z cudem, ale jest duo trudniej-
tecznie unikajc wizyty nie tylko w Nowym z tego, e przyciga najlepszych, a konku- daje Karta Staego Pobytu Stanw Zjedno- sze. Zgodnie z oficjalnymi statystykami, a
Jorku, ale i w caych Stanach. rencja jest tu ogromna. czonych - popularnie znana jako zielona 70% osb szukajcych pracy w Stanach znaj-
Znalazam si tutaj troch przez przy- MM: Nowy Jork to miejsce marze wie- karta. duje j wanie przez znajomych. Oczywicie
padek, przenoszc si tu z uwagi na moje- lu modych Amerykanw i nie tylko Ame- nikt nie zaoferuje pracy osobom bez kwali-
go ma. Ale Nowy Jork to tak fascynujce rykanw. Dlatego te konkurencja jest tutaj DS: Jaka jest rnica pomidzy pisa- fikacji czy wiedzy, ale znajomoci s rwnie
miasto, e teraz nie wyobraam sobie ycia bardzo dua. Wiele modych osb, zaraz po niem CV w Polsce i w USA? wane.
nigdzie indziej. collegeu przenosi si tutaj i godzi si czsto MM: Rnic jest do duo. Przede
na bardzo nisk pensj wszystko to, aby tu- wszystkim nie zamieszczamy zdjcia - CV DS: Jak wyglda typowy dzie pracy no-
DS: Jak wygldao Twoje pierwsze ze- taj mieszka. A wic w tym segmencie rynku ze zdjciem w Stanach Zjednoczonych nie s wojorczyka?
tknicie si z nowojorskim rynkiem pracy? konkurencja jest najwiksza. nawet rozpatrywane. W ten sposb zapewnia MM: Nowojorczycy pracuj duo. Bardzo
Czy co Ci szczeglnie zaskoczyo? Z drugiej strony, migruje tu te wielu si, przynajmniej teoretycznie, rwny start duo. Dzie pracy zaczynaj od wizyty na si-
MM: Jestem absolwentk Szkoy Gwnej specjalistw, przyciganych wysokimi zarob- dla osb bez wzgldu na wiek, ras, czy kolor owni, biegania albo jogi. Niektre z moich
Handlowej, miaam dowiadczenie w reno- kami (w 2015 roku rednie zarobki na Man- skory. koleanek z pracy wstaj o pitej rano, aby
mowanych midzynarodowych korpora- hattanie byy prawie trzykrotnie wysze ni Z tego samego powodu nie zamieszczamy mie wystarczajco duo czasu na godzinne
cjach... ale mimo to, pocztki na ameryka- rednia w Stanach, a w finansach ta rnica te daty urodzin (podawanie daty urodzin wiczenia.
skim rynku pracy okazay si bardzo trudne. jest jeszcze wysza). jest niezgodne z prawem). Ustawa ma na celu Godziny pracy zalez od firmy i od po-
Przez kilka miesicy wysyaam swoje CV W szukaniu pracy w Nowym Jorku, czy wyeliminowanie dyskryminacji wiekowej. zycji, ale z reguy dzie pracy zaczyna si
dosownie wszdzie i nie byo na nie adnego oglnie w Stanach, najwaniejszy jest ne- Ale oczywicie, w praktyce, Amerykanie i tak pomidzy 9 a 10 rano. Lunche s jedzone w
odzewu. tworking, znajomoci i rekomendacje. To, sobie wylicz, ile masz lat na podstawie roku, popiechu, bardzo czsto przy komputerze
Zoyo si na to kilka czynnikw. Prze- kogo znasz, jest rwnie wane jak to, co w ktrym skoczye studia, lat dowiadcze- albo nawet w czasie spotkania. Dzie pracy
niosam si do Stanw Zjednoczonych w umiesz. nia, etc. biurowej koczy si okoo 19-20 wieczorem,
2009 roku, a wic w czasie kryzysu finanso- W przeciwiestwie do polskiego CV, nie a pniej zaczynaj si kolacje, spotkania z
wego, kiedy to korporacje raczej zwalniay, DS: Jakie formalne wymagania musi podajemy zainteresowa przyszego ame- klientami albo wsppracownikami poza biu-
a nie zatrudniay pracownikw. Bezrobocie speni osoba z Polski, aby mc pracowa rykaskiego pracodawcy nie interesuj twoje rem, w restauracjach, na drinkach w barach.
byo na rekordowym poziomie. Ponadto, po- w Nowym Jorku (np. w sektorze finanso- zainteresowania. Mwic troch z przek- Ta cz pracy czyli networking jest
mimo dyplomu z dobrej uczelni i dowiad- wym)? sem, nie powiniene mie adnych innych rwnie wana.
czenia zawodowego nie zdawaam sobie MM: Wymagane jest pozwolenie na pra- zainteresowa poza prac. Z reguy dzie koczy si wic pno, na-
sprawy, do jakiego stopnia amerykaski ry- c, specjalna wiza, ktrej rodzaj zaley od Czsto polskie CV skoncentrowane na tomiast weekendy s wolne. To czas dla ro-
nek pracy roni si od europejskiego: od spo- wykonywanej pracy. W wikszoci kategorii okrelonych obowizkach, a ameryka- dzin i na przyjemnoci.
sobu pisania CV do prezentacji siebie samej pracownikw tymczasowych przed ubie- skie CV na osigniciach. Najlepiej, gdy te
jako potencjalnego kandydata do pracy. Po ganiem si o wiz przyszy pracodawca lub osignicia dodatkowo poparte s cyframi DS: Jakie s najwiksze zalety pracy w
szeciu miesicach udao mi znale prac, agent musi zoy petycj, ktra z kolei musi - przykadowo, mona napisa: mj pomys Nowym Jorku?
8 9
 WYWIAD MARZEC 2016 MARZEC 2016
KARIERA

MM: Praca z kreatywnymi i inteligen-
tnymi osobami o duym etosie pracy. Przy-
kadowo, nigdy nie miaam problemw, gdy
potrzebowaam, aby ktry z moich wsp-
pracownikw zosta duej, po godzinach.
DS: Jakie s kluczowe wady pracy w No-
wym Jorku?
MM: Wspomniane wczeniej dugie go-
dziny pracy i bardzo mao dni urlopu. Nawet
od miasta Nowy Jork na bycie oficjalnym
przewodnikiem po miecie. Obecnie jestem
jedynym polskim przewodnikiem z tzw. zo-
t gwiazd doskonaoci. 30 marca ukae si mi godzinami pracy.
moja ksika o Nowym Jorku, o troch prze-
wrotnym tytule Z Nowym Jorkiem na NY.
Ta zmiana jest szalenie ekscytujca. Ro-
bic to, co lubi, z pewnoci atwiej jest mi
wstawa codziennie rano. Ale wie si to te
z akceptacj pewnej finansowej niestabilno-
MM: W Nowym Jorku wszystko jest mo-
liwe. Takie szybkie, spektakularne kariery te
ale oczywicie s przypacane bardzo dugi-
Takie dugie lunche czy kolacje s te
praktykowane, ale raczej jako spotkania su-
bowe. Nowojorczycy bardzo czsto omawia-
j sprawy subowe na kolacjach.
DS: Jak wyglda relaks po pracy w NYC?

jeeli teoretycznie dana firma daje wicej ni
ustawowe 10 dni urlopu, to i tak rzadko kto
wyjeda na duej ni tygodniowe wakacje.
DS: Poruszmy kwesti zarobkw w NYC.
Ile si zarabia przecitnie, a jakie zarobki
pozwalaj na wygodne ycie?
MM: Bardzo trudno mwi o rednich
ci co z kolei jest dla mnie trudniejsze.
Sukces i zainteresowanie moj osob jako
przewodnikiem w cigu kilku pierwszych
miesicy przerosy moje najmielsze oczeki-
wania. Osoby rezerwuj wycieczki z kilku-
miesicznym wyprzedzeniem, czsto nie ma-
jc jeszcze wizy do Stanw Zjednoczonych.
Mam nadziej, e bdzie tak dalej.
Praca finansisty
Bdc w tym miecie, miaam wraenie, e
nowojorczycy nigdy nie sypiaj - w dzie
duo pracuj, a pniej siedz w restaura-
cjach i klubach do nocy.
MM: Dokadnie tak to wyglda. Tak, na to
miasto potrzeba bardzo duo energii. :)

DS: Jak duo urlopu maj standardowo

zarobkach w Nowym Jorku, poniewa s one
szalenie zrnicowane w zalenoci od sek-
tora, stanowiska, firmy. rednie zarobki osb
od razu po szkole, bez dowiadczenia wyno-
sz okoo 50 tysicy dolarw rocznie. To mo-
goby si wydawa duo, nawet jak na Ame-
rykaskie warunki, ale w praktyce czsto
taka pensja nie pozwala nawet na wynajem
mieszkania na Manhattanie. Koszty ycia w
Nowym Jorku te s bowiem bardzo wysokie.
DS: W minionym roku zrezygnowaa z
dotychczasowej pracy i postanowia roz-
DS: Spotkaam si z opini, e Nowy
Jork (i cae USA) to bardzo dobre miejsce
na bycie przedsibiorc, wacicielem fir-
my. Czy zgadzasz si z tym stwierdzeniem?
MM: Amerykanie s bardzo przedsi-
biorczy. Kiedy ja zostawiam prac w korpo-
racji, to wielu z moich znajomych w Polsce
gratulowao odwagi, twierdzc, e to bardzo
odwany krok. Tymczasem wikszo mo-
ich nowojorskich znajomych dziwio si, e
pomimo popularnoci bloga podjcie takiej
decyzji zajo mi tak wiele czasu.
w Nowym Jorku
nowojorczycy i gdzie na og go spdzaj?
MM: Standardowo s to dwa tygodnie Dorota Sierakowska:
wakacji, chocia to powoli si zmienia. Fir- Nowy Jork to kolebka kapitalizmu i najwaniejsze centrum finansowe wiata. Nic wic
my, aby zachci pracownikw, czasem daj dziwnego, e miasto to przyciga wielu zdolnych i ambitnych specjalistw w tej dziedzinie.
wicej dni urlopu ale warto wiedzie, e to Jednak praca w brany finansowej w Nowym Jorku wymaga spenienia szeregu wymogw for-
czsto s urlopy czysto teoretyczne, bo nikt malnych. Jakich dokadnie? O to spytaam Agnieszk migrodzk, ktra od listopada 2014 r.
nie ma czasu, aby z nich korzysta. Nowojor- pracuje jako analityk giedowy w jednym z bankw inwestycyjnych w Nowym Jorku.
czycy z reguy wyjedaj na tydzie wakacji
latem i tydzie zim.
Duo osb natomiast korzysta z duszych
weekendw. Latem w nowojorskich korpora-
cjach obowizuj tzw. Summer Fridays w
pitki mona pracowa z domu albo biuro

Photography, NYC
krci wasny biznes. Dlaczego zdecydowa- Amerykanie po prostu maj inne podej- jest zamykane o 14.00.

a si na taki krok? Jakie s Twoje pierwsze
wraenia z bycia pani samej siebie?
MM: Po siedmiu latach w nowojorskich
korporacjach pomylaam, e czas sprbowa
czego nowego. Na wzr amerykaski zamie-
niam swoje hobby w stay zawd. Od kilku
lat w czasie wolnym, hobbistycznie, opo-
wiadaam o Nowym Jorku na swoim blogu:
LittleTownShoes.com, gdzie pisaam o yciu
w tym miecie, jak rwnie zamieszczaam
praktyczne informacje dotyczce zwiedza-
nia. W lipcu ubiegego otrzymaam licencj
cie do poraki. Nie boj si i przez to odwa-
niej podejmuj ryzyko.
DS: Wiele osb w Polsce moe mie
specyficzne wyobraenia dotyczce pra-
cy w Nowym Jorku - szybkie picie si po
szczeblach kariery (sky is the limit!), prze-
siadywanie na lunchach w rozlicznych re-
stauracjach. Ktre stereotypy dotyczce ka-
riery w NYC s prawdziwe, a ktre to fikcja,
moliwa tylko w serialach?
Michael Mella
DS: Czy masz jakie dodatkowe rady dla
osb, ktre chc speni swj American
dream i pracowa w Nowym Jorku?
MM: Ja bym zdecydowanie polecaa ka-
demu prac i mieszkanie w Nowym Jorku
przynajmniej przez kilka miesicy. To jest
niesamowicie fascynujce miasto, ktre ofe-
Agnieszka migrodzka:
ruje bardzo duo dla osb odwanych, dla
marzycieli, ktrzy nie boj si realizowa
Po rozpoczciu pracy w dziale analiz w
swoich marze.
NYC musiaam zda egzaminy series 7, 63,
86 i 87, aby dosta licencje na pene wyko-
nywanie zawodu. Przewanie naley zda
pierwszy egzamin w cigu kilku pierwszych
tygodni od podjcia pracy, a nastpnie kilka
tygodni pniej pozostae egzaminy, aby jak
najszybciej mc w peni wykonywa swoj
prac.
Do egzaminw mona podej dopiero po
rozpoczciu pracy, poniewa tylko firma b-
dca czonkiem FINRA (Financial Industry
Regulatory Authority) moe zapisa osob
na egzamin. Najduej trwa nauka do series
7 szacowany przez firm Knopman Finani-
cial Training czas nauki to 6-8 tygodni. Egza-
min ten trwa 6 godzin, ma 250 pyta i naley
uzyska przynajmniej 72% punktw, aby go
zda. Rne firmy oferuj ksiki do przygo-
towania si do egzaminw i firma przewanie
pokrywa koszty wszystkich materiaw. Po
zdaniu egzaminu series 7 otrzymuje si tytu
General Securities Representative. Ten krok
jest konieczny, aby moc podej do nastp- uregulowany i zdanie wymienionych egzami-
nych egzaminw. nw pozwala pozna najwaniejsze przepisy,
ktrych znajomo po prostu uatwia prac.
Zaliczenie kolejnego egzaminu, czyli se-
ries 63, pozwala sprzedawa akcje w danym Podsumowujc, zanim sprbuje si swo-
stanie. Zakres materiau to gwnie przepisy ich si jako analityk giedowy w Nowym Jor-
stanowe i regulacje. Z kolei series 86 oraz 87 ku, polecam zda CFA nie tylko wyglda
s nazywane Research Analyst Qualification to dobrze w CV, lecz take pomaga w nauce
Exam. Po zdaniu obu tych egzaminw mona do egzaminw. Dodatkowo, warto wczeniej
w peni wykonywa prac analityka giedo- zakupi materiay, eby pouczy si jeszcze
wego, np. mona umieci nazwisko anality- przed podjciem pracy. Przewanie w dzia-
ka na raporcie. W nauce do series 86 bardzo le analiz spek giedowych w NYC pracuje
pomaga posiadanie tytuu CFA, poniewa si dugo i wieczorami jest mao czasu na
cz materiaw w tych przypadkach si po- nauk...
krywa. Mona ubiega si take o zwolnienie
z egzaminu series 86, jeeli ma si ju zdany Kolejn wan kwesti s obecne take
pierwszy i drugi etap CFA oraz od zdania 2. w Polsce obostrzenia dotyczce osobistego
etapu cay czas pracowao si w dziale ana- rachunku maklerskiego. Czsto z powodu
liz lub jeli zdanie drugiego etapu nast- potencjalnego konfliktu interesw naley
pio maksymalnie dwa lata przed rejestracj przedstawi pracodawcy stan swojego konta
na egzamin series 86. Tymczasem egzamin maklerskiego. Niektre banki wprowadza-
series 87 sprawdza wiedz dotyczc regu- j rwnie cakowity zakaz posiadania akcji
lacji rynkowych w zakresie np. zasad przy- przez osoby pracujce w dziale analiz. Czsto
gotowywania raportw analitycznych oraz podobne wymagania maj osoby pracujce w
dobrych praktyk. Oglnie warto pamita, funduszach inwestycyjnych.
e amerykaski rynek giedowy jest bardzo

10 11
 GOSPODARKA
Czy Polsk
czeka scenariusz
japoski, czyli
pokoleniowej
bessy?
Albert Rokicki
www.longterm.pl
Coraz czciej mwi si, e polsk gied przez arystokratyczne rody takie jak Sumi-
akcji moe czeka powtrka z japoskiego
scenariusza ponad dwch straconych de-
kad. Od swojego szczytu z 1990 roku do dna
kryzysu z 2008 roku, tokijski indeks Nikkei
straci ponad 80% swojej wartoci. Obec-
nie, pomimo bezprecedensowej stymulacji
monetarnej w ostatnich latach (najwiksze
QE w stosunku do rozmiarw gospodarki
w historii), indeks ten jest wci ponad 50%
poniej swoich historycznych szczytw (58%
poniej w dniu 17.02.2016). Polski rynek ak-
cji osign swj rekord historyczny w 2007
rok (WIG wynis maksymalnie 67 772 pkt)
i obecnie, po 8 latach jest wci 32% poniej
tamtych poziomw.
Czy czeka nas zatem, podobnie jak Japo-
czykw, 18 lat bez kolejnego rekordu histo-
rycznego na naszym WIG-u? Postaram si
poniej odpowiedzie na to pytanie, przyta-
czajc szereg argumentw.
1) W naszym kraju nie ma zaibatsu ani
keiratsu
Aby zrozumie genez japoskich proble-
mw pod koniec XX w., naley si przenie
w czasy jeszcze sprzed II wojny wiatowej,
kiedy to w Kraju Kwitncej Wini panoway
12
rzdy oligarchw, stojcych na czele pluto-
kratycznych konglomeratw zwanych za-
ibatsu. Te ultrakorporacje, kontrolowane
na do granic moliwoci. Do powiedzie,
tomo, Mitsui, czy Yasuda, wpyway na rzd
i vice versa, bdc przez wielu historykw
obwiniane nawet za agresywn polityk Ja-
ponii wobec swoich ssiadw, ktra dopro-
wadzia do katastrofy tego kraju podczas II
W. Podobnie mona by rzec o nastpcach
zaibatsu, czyli keiratsu klikach czy te
kartelach finansowo-przemysowych, ma-
jcych porwnywalny wpyw na polityk
pastwa oraz bdcych niejako ponad obo-
wizujcym prawem. Nie bdc w aden spo-
sb zagroonymi, a wrcz znajdujc si pod lityki, musiay doprowadzi do powanych
cakowitym kloszem opiekuczym pastwa,
PKB Japonii
1962 1968 1974
MARZEC 2016
keiratsu doprowadziy do wielu patologii,
ktre spowodoway, i baka spekulacyjna
trwaa bardzo dugo oraz zostaa nadmucha-
e praktycznie do roku 1990 japoskie banki
funkcjonoway w tzw. systemie konwoju, w
ktrym Bank Japonii i Ministerstwo Finan-
sw zupenie nie dopuszczao moliwoci
upadku nawet najmniejszego z nich, trak-
tujc je jako instytucje dobra spoecznego.
Dopiero w 1986 roku wprowadzono ustaw
umoliwiajc bankructwo i pokrycie czci
zobowiza przez pastwowy fundusz gwa-
rancyjny. Taka cakowita deregulacja, a wrcz
powizanie sfery finansw, przemysu i po-
malwersacji i podejmowania nadmiernego
1980 1986
rdo: www.tradingeconomics.com | WORLD BANK GROUP
MARZEC 2016
GOSPODARKA
ryzyka, a w konsekwencji, do megaprzegrzania
gospodarki. Co by nie mwi, jednak polski sy-
Roczne tempo wzrostu realnego PKB Japonii (1956-2008)
%
stem bankowy jest o wiele lepiej kontrolowany,
istniej bardzo rygorystyczne regulacje KNF,
a NBP posiada niezaleno wobec rzdu, b-
dc dodatkowym filarem stabilnoci systemu.
Korporacjami nie rzdz mafijne klany, kt-
rych decyzje s podejmowane po konsultacji z
rzdem. Nawet te, ktrym mona to zarzuci,
czyli nasze spki Skarbu Pastwa, po kadej
zmianie wadzy w Polsce, przechodz rotacj
najwaniejszych stanowisk, tak aby nie miaa
miejsce sytuacja, w ktrej kilka osb mogoby
stworzy kartel, wpywajcy na ycie politycz-
ne kraju i zagraajcy demokracji.
2) Wzrost PKB w Japonii w latach 1960-
1990 daleko nam jeszcze do takiego
megaprzegrzania
Od roku 1960 do 1990 PKB Japonii wzrs
o oszaamiajce wrcz 6900% z 44 mld $ do 3,1
bln $. Gospodarka zwikszya si przez zale- rdo: Cabinet Office, Government of Japan
dwie 30 lat a 70-krotnie, co jest wrcz niewy-
obraalne w dzisiejszych czasach.
Dla porwnania, polski PKB od 1989 roku, czyli od upadku komunizmu, zwikszy si 4) Shiller P/E (CAPE) prawd Ci powie
przez 25 lat zaledwie o 560%, rosnc z 82 mld do poziomu 544 mld (2014 r). Daleko nam Wskanik Shiller P/E zwany rwnie
jeszcze do tamtej samurajskiej fantazji, a odnosz wraenie e osignicie penego potencjau CAPE (cyclically adjusted price to earnings
naszej gospodarki jest jeszcze wci przed nami. W najlepszych latach wolnej Polski wzrost ratio), to nic innego jak redni wskanik C/Z
PKB wynosi 7% - w XX w. w Japonii dochodzi w pewnych momentach nawet do szaleczych (cena do zysku) za ostatnie 10 lat z uwzgld-
12 a nawet 13% r/r! nieniem inflacji (realne zyski, czyli po odj-
ciu spadku siy nabywczej pienidza). Jest to
3) Kapitalizacja rynkowa giedy wzgldem PKB kraju dziel nas jeszcze lata wietlne wskanik najmniej podatny na manipulacje
W 1990, czyli w roku wielkiego krachu w Japonii, czna kapitalizacja wszystkich tamtej- i przez to najlepiej obrazujcy prawdziw
szych spek giedowych wynosia a 140% PKB tego kraju. Dla porwnania, obecnie ten sam kondycj danego rynku akcji. W roku 1990,
wskanik dla Polski wynosi zaledwie 27% (stan na 17.02.2016 wzgldem szacunkowego PKB z kiedy to zaama si tokijski indeks Nikkei,
2015). Mona wic pokusi si o stwierdzenie o wielkim niedowartociowaniu naszego rynku, Shiller P/E wynosi ponad 90! Wystarczy
dalekiego od posdzenia o bak spekulacyjn. wspomnie, e obecnie ten sam wskanik dla
polskiego WIG-u jest poniej 10, co ozna-
Kapitalizacja japoskich spek giedowych do PKB cza due niedowartociowanie wzgldem
historycznych rednich opartych na ponad
200-letniej historii rynku amerykaskiego.
5) Rynek nieruchomoci daleki od baki
totalnej matki wszystkich baniek
Pono w 1990 roku Tokyo Emperial Pala-
ce, wraz z ziemi na ktrej si znajdowa, by
wart wicej ni cay amerykaski stan Kali-
fornia (sic!). Ceny nieruchomoci w Tokyo
byy rednio a o ponad 15 razy wysze ni
ich odpowiedniki na nowojorskim Manhat-
tanie, a japoscy biznesmeni przecigali si
w spektakularnych przejciach ameryka-
4000
skich pl golfowych (Pebble Beach Course),
3500 CAPE japoskiego rynku akcji
prestiowych obiektw (Rockefeller Center),
3000 czy znanych przedsibiorstw (Columbia Pic-
2500 tures). To wtedy rwnie gono byo o hor-
USD Billion
2000
rendalnych sumach, ktre zapacili japoscy
krezusi finansowi za synne dziea van Gogha
1500
(Soneczniki i Portret dr Gacheta). Polskim
1000 nieruchomociom jeszcze daleko do baki
500 a tak wielkich rozmiarw, a nasi biznes-
0 meni wci raczej wyznaj strategi ciszej
1992 jedziesz, dalej bdziesz, czy te biznes lubi
cisz. I cae szczcie.
13
 GOSPODARKA
ukasz Skiba
Rok 2015 zapisze si kolejn czarn kar-
t w historii Bliskiego Wschodu. Rezultatem
wieloletnich konfliktw i serii wojen domo-
wych byo powstanie silnych grup parami-
litarnych w postaci m.in ISIS, ktre dziki
ogromnym zapleczom finansowym byy w
stanie zajmowa kolejne terytoria niepod-
legych pastw. Wraz z narastajcym na-
piciem pojawio si wiele pyta, gwnie o
sposb finansowania Pastwa Islamskiego
i sposb ograniczenia jego ekspansji na Bli-
skim Wschodzie. W zwizku z tym tematem
pojawio si ju kilka teorii spiskowych, ktre
wiatowe mocarstwa skrupulatnie wykorzy-
stuj w polityce midzynarodowej. Gdzie ley
prawda? Sprbujmy przeanalizowa sytuacj.
Zachodnie skutki uboczne
Od zawsze uwaaem, e ingerencja kra-
jw zachodnich na Bliskim Wschodzie mo-
tywowana jest chci realizacji wasnych
interesw. Od czasw pierwszej wojny wia-
towej a po dzie dzisiejszy, Bliski Wschd
traktowany jest w ten sam sposb pod
paszczem demokracji i praw czowieka, do-
konuje si dezintegracji spoeczestwa i de-
stabilizacji rzdw. A to wszystko po to, aby
zapewni sobie kontrol nad zoami ropy
naftowej, geopolityk i szlakami tranzytowy-
mi do Azji i Europy. Jednoczenie nie szanuje
si wyborw arabskiej demokracji tak jak
w 2006 roku, kiedy Hamas przytaczajco
wygra wybory w strefie Gazy, a fakt ten zo-
sta cakowicie zignorowany przez USA. Ta-
kie warunki tworz idealne rodowisko dla
14
Walka z ISIS drog donikd?
rozwoju radykalnych grup, gardzcych kultu-
r zachodni.
Krtki zarys sytuacji
Prbujc zrozumie istot wojny z ISIS,
nietrudno o swego rodzaju rozdwojenie ja-
ni. Rzumy wic okiem na strony biorce
udzia w walkach, przede wszystkim w Syrii.
Mimo potencjalnie wsplnie obranego celu
(zniszczenie ISIS), konflikt uwidoczni seri
dotychczasowych sporw. Z jednej strony
mamy walk o dominacj w regionie, ktr
tocz ze sob Iran, Arabia Saudyjska i Tur-
cja. Z drugiej strony aktywnie i ochoczo do
sporu wczya si Rosja, wspierajc Basha-
ara Assada. Kreml tym samym chce pokaza
swj odradzajcy si status wiatowego mo-
carstwa i nie dopuci do opanowania Syrii
przez siy pro-zachodnie (lokalizacja Syrii
jest kluczowa w kontekcie transportu gazu
i ropy do Europy). Niepokojce jest jednak,
e przeciw samemu ISIS walcz gwnie
Kurdowie, a historyczne wanie nie pozwa-
laj im si porozumie z Turcj. Rosja nato-
miast atakuje wszystkie siy sprzeciwiajce si
reimowi. Zaliczamy do nich zarwno stro-
n antyrzdow: rebeliantw, podzielonych
na kilka znaczcych frakcji i kilkaset mniej-
szych ugrupowa wspieranych przez szereg
pastw europejskich, USA, Turcj, Jordani i
kraje Zatoki Perskiej, jak i stron kurdyjsk i
Pastwo Islamskie. Motywacje Iranu s rw-
nie gboko uzasadnione. Tylko i wycz-
nie rzdy prezydenta Assada i Partii Baas s
zdolne pomc Iranowi zrealizowa marzenie
o zostaniu hegemonem Bliskiego Wscho-
du. Rozstrzygnicie konfliktu na korzy
MARZEC 2016
Porwnanie liczebnoci kadej
ze stron konfliktu w Syrii
Siy prorzdowe - 199 000
Pastwo Islamskie - 66 000
Siy kurdyjskie - 100 000
Rebelianci/islamici - 280 000
31%
43%
10%
16%
Dane szacunkowe, rok 2015. Na linii
frontu: wojna w Syrii i Iraku [FB]
Zachodu i wprowadzenie sunnickich rzdw
w Damaszku bdzie oznacza katastrof dla
szyickiego Iranu. Z tego powodu Teheran,
bez wzgldu na koszty, walczy o utrzymanie
reimu.
Co powinno zrobi USA?
W porwnaniu do poprzednich tego typu
grup, ISIS wyrnia si wzorow organizacj
MARZEC 2016
Liczba uszkodzonych /
zniszczonych celw
Czogi
Samochody terenowe
Obozowiska 676
Budynki
Pozycje bojowe
Infrastruktury naftowe
Inne
Suma 16075
Liczby mog zalee od oceny
zniszcze.
Stan na dzie 13 listopada 2015
rdo: CENTCOM CCCI
i wietnym zapleczem finansowym. To
quasi-pastwo wyroso z Al-Kaidy po nie-
przemylanej inwazji na Irak i podobnie
jak Al-Kaida odwouje si do skrajnych
wartoci sunnickich. Charakter dziaa
Pastwa Islamskiego rodzi dylematy co do
przyszych dziaa. Zbyt intensywna ame-
rykaska aktywno militarna moe spo-
wodowa, e bierna ludno zamieszkujca
terytorium Pastwa Islamskiego stanie po
GOSPODARKA
stronie kalifatu, zasilajc szeregi bojownikw. cystern najprawdopobniej nie s powizani z
Z drugiej jednak strony, naturalne wydaje si ISIS, a by moe nawet dostarczaj to paliwo
uycie radykalnych narzdzi wojskowych, aby do si walczcych z Pastwem Islamskim. W
zniszczy infrastruktur naftow, odcinajc tej sytuacji bezmylny atak mgby wywoa
ISIS od finansowania. przeciwne do oczekiwa skutki. Dlaczego?
Powoujc si jednak na dane Departa- Wiedza, w jaki sposb skutecznie zwalcza
mentu Obrony USA, mona atwo zauway, grupy terrorystyczne, wzrosa ogromnie w
129
e niszczenie infrastruktury naftowej nie jest cigu ostatnich lat i kluczowe wydaje si, aby
356 priorytetem dziaa militarnych. Dlaczego? nie dawa pretekstu miejscowej ludnoci do
Wyjanijmy kilka faktw. Amerykaski wy- jednoczenia z ISIS przeciwko krajom zachod-
wiad donosi, i wikszo sprzedawanej przez nim.
4517
ISIS ropy jest rop nieprzerobion, transpor-
4942 towan cysternami, ktrych waciciele nie Czy jest jakie wyjcie?
260 s powizani bezporednio z grup. Warto
rwnie zauway, e najwikszym rynkiem Wiele osb zapyta, co dalej? Tego nikt
5195
zbytu dla ISIS jest lokalny, w peni zmonopo- nie wie. Stron walczcych w konflikcie, tak
lizowany rynek w pnocnej Syrii. Surowiec samo jak interesw, ktre reprezentuj, jest
jest dostarczany przez porednikw zarwno zbyt wiele, aby poda proste rozwizanie.
do wszelakich grup rebeliantw, jak i nawet do Kraje zachodnie niejeden raz bolenie prze-
przeciwnych si rzdowych Assada. Co wa- konay si, e nie mona narzuca wasnych
ne, nie sam rop ISIS yje. W samym 2014 rozwiza politycznych na inne pastwa.
roku bojownicy dokonali kradziey w irackich Najwiksze moliwoci do przeprowadzenia
bankach na sum, bagatela, 500 MLN USD. gruntownych zmian na Bliskim Wschodzie i
Ogromne korzyci zapewniaj rwnie wpy- walki z ISIS maj mocarstwa Iranu i Arabii
wy z opodatkowania mieszkacw, opat za ko- Saudyjskiej. Jednak kluczowe jest pytanie: czy
rzystanie z lokalnej infrastruktury, uprawy roli wsplne zagroenie i ch stabilizacji bd
na yznych terenach Iraku i Syrii. Co wicej, wystarczajcym motywem do porzucenia
definitywne zniszczenie infrastruktury nafto- swoich zagranicznych interesw oraz wyci-
wej moe znaczco utrudni odbudow i stabi- gu o tron hegemona na Bliskim Wschodzie?
lizacj kraju po zakoczonym konflikcie, czego Niestety, miem wtpi.
dowodem s dowiadczenia z Afganistanu, Ira-
ku, czy Kuwejtu. Dziwi mnie rwnie fakt, e Na kocu, pozwol sobie na ma rekla-
prorosyjskie media kpi z akcji amerykaskie- m - wszystkich zainteresowanych rozwojem
go lotnictwa, ktre przed zbombardowaniem sytuacji w Syrii i Iraku - odsyam na FanPage
cystern transportujcych rop ISIS zrzuciy Na Linii Frontu - wojna w Syrii i Iraku.
ulotki z ostrzeeniem i prob o porzuce- https://www.facebook.com/NaLiniiFron-
nie maszyn i ewakuacj. Wiemy, e kierowcy tu.SyriaIraq/
15
 GOSPODARKA MARZEC 2016

W Chinach dochodzi do samookamy- Konsumpcja energii w Chinach Produkcja energii w Chinach

Cakowita energia
wania si instytucji, co rodzi obawy o to, czy (kwadryliony BTU rocznie) (kwadryliony BTU rocznie)

Chiny
pierwotna
Cakowita energia
Pekin wie, co rzeczywicie dzieje si na jego Rewizja pierwotna
podwrku. Niezalenie od tego, czy dane go- Poprzednie Rewizja
spodarcze s lepsze, czy gorsze od oficjalnych, dane
Poprzednie

przestan by
ich wiarygodno zostaa zakwestionowana. Wgiel dane
Rewizja Wgiel
Nie inaczej jest na rynku ropy naftowej. Poprzednie Rewizja
Wiara w nieskoczone zapotrzebowanie dane Poprzednie
dane
Chin na rop naftow bya jednym z kluczo-

stabilizatorem
wych czynnikw wzrostu jej ceny. Zachwia-
nie jej spowodowao, e inwestorzy przestali
wierzy w moliwo usunicia nadpoday z

rynku ropy
rynku w krtkim terminie.
Z danych Midzynarodowej Agencji
Energii wynika, e jednym z czynnikw
rdo: U.S. Enerav Information Administration. China National Bureau of Statistics (NBS)
spadku wzrostu zapotrzebowania na rop
naftow by saby sentyment gospodarczy w ale bardziej stabilnego rozwoju gospodar- Ma zwolni do nowej normy. Dziki temu
Chinach. Z tego powodu globalny popyt na czego kraju, naleaoby si spodziewa, e chiska gospodarka ma by bardziej inno-
WOJCIECH JAKBIK
rop naftow spad z prawie 5-rocznego re- w najbliszych latach utrzyma si mniejszy wacyjna, nakierowana na realizacj krajowej
kordu w wysokoci 2,1 mln baryek dziennie wzrost zapotrzebowania Chiczykw na konsumpcji, a nie eksport. Mniejsza sprzeda
Oczy inwestorw spogldaj na Chiny. Obecnie jest to spojrzenie coraz mniej przychylne, bo czerwony
w trzecim kwartale 2015 roku do rocznego rop. Bdzie to wzmaga trend niskich cen za granic bdzie si wizaa ze spadkiem
smok, ktry mia by czarnym koniem napdzajcym popyt, apie zadyszk. Ma to kluczowe znaczenie dla
minimum w wysokoci 1 mln baryek dzien- wywoany globaln nadpoda surowca. Nie produkcji, ktry bdzie zaleny od tego, na
rynku surowcw. To jeden z najwaniejszych czynnikw utrzymywania si niskiej ceny baryki.
nie w ostatnim kwartale zeszego roku. Tym- oznacza to jednak, e eksport si zmniejszy, ile wzronie zapotrzebowanie na podobne
czasem poda ronie. W 2015 wzrosa o 2,6 bo kraje walczce o rynki, takie jak chiski, produkty w kraju. Jeeli wzronie przejrzy-
mln baryek dziennie w stosunku do 2,4 mln bd rywalizowa o kurczce si udziay po- sto rynku, chiska reforma si powiedzie.
Trwa schadzanie gospodarki Pastwa Dnia 24 stycznia agencja Reuters podaa, O tendencji do podawania faszywych da-
w roku poprzednim. W 2015 roku zapasy przez coraz nisze oferty cenowe. Te z kolei Jeeli nie, dua cz gry rynkowej nadal b-
rodka. Eksport i produkcja pobudzane sty- e Chiny ogranicz w tym roku produkcj nych gospodarczych w regionalnych instytu-
ropy na wiecie wzrosy o 1 mld baryek i w bd musiay rekompensowa zwikszonym dzie odbywaa si na czarno, a oficjalne dane
mulantami z budetu pastwa przestay wy- stali o 100-150 mln ton i przeprowadz cicia cjach w Chinach donosia w grudniu zesze-
2016 roku maj wzrosn o 285 mln baryek. wolumenem, aby minimalizowa spadek do- nadal bd miay niewiele wsplnego z rze-
starcza dla zapewnienia wzrostu gospodar- w sektorze wydobycia wgla, aby zmniejszy go roku agencja Xinhua. Faszowanie danych
Ropy jest tak duo, e opacalne staje si ma- chodw do budetu. Dotyczy to petrostates, czywistoci.
czego. PKB ronie wolniej. nadpoda tych surowcw na rynku. Wysokie tumaczy dramatyczny spadek wskanikw
gazynowanie jej na tankowcach. szczeglnie takich, ktre nie podjy si lub Niezalenie od tego, czy spowolnienie
Gospodarka Pastwa rodka w 2015 roku inwestycje maj zosta zastpione przez kon- dotyczcych dochodw gospodarstw do-
Z raportu Platts China Oil Analytics wy- nie mog podj si drastycznych reform wzrostu przyniesie podane efekty, bdzie
rosaReal GDP
w tempie Growth
najniszym (%)
od 25 lat. Wzrost sumpcj. W 2015 roku produkcja stali spada mowych i przychodw budetowych. Jako
nika, e zapotrzebowanie na rop naftow na rzecz uniezalenienia od petrodolarw. si wizao z mniejszym wzrostem popytu na
wynis 6,9 procent, pomimo oczekiwa rz- o 2,3 procent do 803,8 mln ton. Przez trzy przykad podano prowincj Liaoning, gdzie
Country groups 2013 2014 2015e 2016f 2017f 2018f w Chinach wzroso w listopadzie 2015 roku Przykadem s Rosja i Wenezuela. Na refor- rop naftow. Rynek nie bdzie ju mg li-
du na poziomie 7 procent. Wzrost rok wcze- nastpne lata rzd ma nie wydawa zgd na PKB wzroso w 2012 roku o 9,5 procent, a w
s o 1,5 procent do 10,95 mln baryek dzien- my zdecydowaa si z kolei Arabia Saudyjska, czy na Chiny jako wiecznie godnego klien-
niej wynis 7,3 procent.6,8
oping East Asia and Pacif 7,1
W ostatnim
6,4
kwarta-
6,3
budow
6,2
nowych
6,2
kopalni wglowych. Z nie- trzech ostatnich kwartaach 2015 roku tylko
nie. By to najwolniejszy wzrost od lutego ktra dugoterminowo chce uniezaleni go- ta, ktry bdzie zdejmowa cz nadpoday.
le
oping economieszeszego roku
5,3wzrost wynis
4,9 6,8
4,3 procent.
4,8 ktrych
5,3 danych
5,3 wynika, e nadpoda wgla o 2,7 procent. Prowincja Jilin zanotowaa trzy
2015 roku. W tym samym miesicu import spodark i spoeczestwo od subsydiw mo- Demokratyzacja dostpu i nieposkromiona
Byoexcl.
sia and Pacific, to tempo najnisze4,7
Chin 5,2 od 20094,6roku, kiedy
4,8 w 5Chinach5,1moe wynosi 2 mld ton rocznie, lata temu wzrost w wysokoci 12 procent, a
produktw naftowych netto spad do 218 liwych dziki znacznym zyskom ze sprzeday poda baryki przezwyciya ju ten czynnik
wynioso kwartalnie
2,4 6,2
2,6 procent.
2,4 Chocia
2,9 ponad
3,1 50 3,1
procent wydobycia z 2015 roku. W w trzech kwartaach zeszego roku 6,3 pro-
tysicy baryek dziennie, czyli poziomu naj- ropy naftowej. stabilizujcy cen, a w przyszoci nie zapo-
onomies rzd spodziewa si spowolnienia, to zmniej- kraju dziaa okoo 11 tysicy kopalni. cent. Informacja o faszerstwach pojawia
odia 7,4do chiskiego
7 6,9 6,9 6,8Chiczycy
6,8 zapewniaj, e spowolnienie to niszego od marca 2014 roku. Spadek zosta W rednim terminie, jeeli plan reform w wiada si na zmiany. Plany Pekinu potwier-
sza ono zaufanie rynku, ktry si po tym, jak trzy nadmorskie prowincje
7,7 ze sabncym
7,3 6,9 6,7 i 6,5 zanotowany pomimo wojny cenowej Arabii Chinach si powiedzie, wzrost zapotrzebo- dzaj, e cena baryki bdzie od niego coraz
musi zmaga si eksportem zgodny z 6,5
planem efekt uboczny transforma- Chin zanotoway najniszy wzrost w kraju.
4,6 4,3 4 3,5 3,1 3 Saudyjskiej i Rosji o rynek azjatycki. Do gry wania na rop naftow pozostanie ograniczo- mniej zalena.
inwestycjami, oraz rosncym dugiem. Pro- cji gospodarki. Rezygnuj z polityki jednego Oficjele chiscy przyznaj, e take dane na
esia 5,6 5 4,7 5,3 5,5 5,5 ma doczy Iran, ale i to niekoniecznie skusi ny, bo wzrost gospodarczy ma ju nie by taki
dukcja wzrosa o 5,9 procent, zamiast o 6,0 dziecka i stymulacji wzrostu za pomoc me- temat produkcji i inwestycji mog by na-
DR 8,5 7,5 6,4 7 6,9 6,9 Chiczykw. Zebrali oni strategiczne zapasy szybki, jak w latach najwikszego prosperity.
sia procent, ktrych4,7spodziewa
6 si 4,7
Pekin. 4,5 chanizmw
4,5 5 fiskalnych. Szereg zdarze z 2015 pompowane. Jednym z powodw miaa by
surowca, a duo wicej dostaw na rynek nie
olia Pastwo rezygnuje
11,7 z kolejnego
7,8 2,3 wsparcia
0,8 roku
3 podwaa
6,4 jednak zaufanie wobec Peki- konkurencja midzy lokalnymi wadzami o
potrzebuj. Zapotrzebowanie ronie znacz- Bilans popytu i poday ropy naftowej do 4 kwartau 2016
mar gospodarki przez8,5 dodruk8,5pienidzy.
6,5 Po 117,8
la- nu.
8,5Bdzie8,5
je trudno odbudowa. rodki finansowe z orodkw centralnych. W
nie wolniej od poday. Mb/d
New Guineatach staego wzrostu
5,5 gospodarczego,
8,5 8,7 zamierza
3,3 4W przeddzie
3,8 szczytu klimatycznego ten sposb niektrzy Chiczycy mogli oszu- Mb/d
pines 7,1 6,1 5,8 modelu,
6,4 6,2
Chiny buduj podziemne magazyny, kt-
dostosowa gospodark do nowego COP21 w 6,2
Paryu The New York Times opub- kiwa nie tylko inwestorw rzdowych, ale
on Islands w ktrym silnikiem
3 1,5 jest3,3 3 3,5 3,4 re maj pozwoli na magazynowanie 130
rozwoju konsumpcja likowa informacj o tym, e Chiny faszowa- take tych ze wiatowego rynku. Jak podaje
nd 2,8 wysa0,9 wotum 2,5nieufnoci
2 mln baryek ropy, tak wic prawie jedn
wewntrzna. Rynek y2,4dane na
2,7temat konsumpcji wgla w celu Reuters, zafaszowane dane mogy trafi do
-Leste 2,8 7 6,8 6,9 7 7 trzeci planowanego poziomu rezerw stra-
wobec zmian. Szanghajskie indeksy spady w obnienia wskanika emisji dwutlenku wgla wskanikw z poziomu lokalnego, ale i cen-
m 5,4 6 6,5 6,6 6,3 6 tegicznych, czyli 550 mln baryek do 2020
styczniu do 13-miesicznych minimw. do atmosfery. Zuyway one ponad 17 pro- tralnego.
roku. Trzy magazyny w Zhanjiang, Huizhou i
cent wicej czarnego surowca, ni raporto- Wadze w Pekinie dostrzegaj ten prob-
Tempo wzrostu realnego PKB Chin Guangdong maj by gotowe do odbioru su-
way do midzynarodowych instytucji. Miao lem. Jako jedn z gwnych patologii w kra-
8 rowca na przeomie lat 2016-2017. Rezerwy
to due znaczenie, bo Chiczycy konsumu- ju wskazuj korupcj aparatu pastwowego,
posu do zabezpieczenia kraju na wypadek
j najwicej wgla na wiecie. W 2012 roku przeciwko ktrej rozpoczy walk w ramach
7,5 kryzysu dostaw, ale mog take umoliwi
zuyli 600 mln ton wgla wicej, ni zgosiy. specjalnej kampanii. Jednym z gwnych po-
zakup z wyprzedzeniem duej iloci taniej
Wskutek zamieszania amerykaska Energy stulatw obecnego prezydenta Xi Jinpinga
7 ropy i jej dyskontowanie w okresie droy-
Information Administration musiaa zrewi- przed zdobyciem wadzy w 2012 roku bya
% zny. Oznaczaoby to, e po powrocie droszej
dowa dane na ten temat. walka z korupcj. Jak donosi The Diplomat,
6,5
ropy zapotrzebowanie Chiczykw na suro-
Razem z rewizj zuycia wgla zrewi- wskutek walki z t patologi, na kongresie
wiec moe by mniejsze od oczekiwa, a wal-
dowano dane na temat wytwrstwa energii Chiskiej Partii Komunistycznej zaplano-
ka cenowa zostanie wzmoona, ze wzgldu
6 elektrycznej. Okazao si, e celowo lub nie, wanym na jesie 2017 moe doj do zmian
na wiksz wybredno azjatyckiego klienta.
chiskie agencje statystyczne mog podawa w obozie wadzy. Rodzi to obawy o szczere
e-oczekiwany wynik, f-prognoza Zakadajc, e wadze w Pekinie rozpocz-
5,5 nieprawdziwe dane na temat kluczowych intencje kampanii, ktra moe posuy do Zmiana zapasw Popyt Poda
y proces dugoterminowych reform struktu-
2013 2014 2015e 2016f 2017f 2018f wskanikw gospodarczych w Pastwie usuwania oponentw politycznych.
ralnych, ktre doprowadz do wolniejszego, Mb/d to milion baryek dziennie
rdo: data.worldbank.org rodka.
16
MARZEC 2016
INWESTYCJE

7 sposobw na
inwestowanie w surowce
Surowce wychodz z cienia inwestowanie na tym rynku staje si coraz bardziej popularne. Jest to nie tylko zasuga coraz wikszej
wiedzy polskich inwestorw, lecz take wyjtkowo silnych trendw na rynkach surowcowych w ostatnim czasie. Jak wic wyglda
inwestowanie w surowce w praktyce?

Dorota Sierakowska

Na wiecie moliwoci inwestowania na rynkach surowcowych jest wiele. Na zachodnich rynkach instrumenty
finansowe powizane z cenami towarw s popularne ju od kilkudziesiciu lat. Polski rynek wci pozostaje dale-
ko w tyle za tym amerykaskim czy brytyjskim ale nie zmienia to faktu, e polscy inwestorzy maj coraz wiksze
pole manewru. Niektre instrumenty s dla nich dostpne wci jedynie przez rachunek zagraniczny, ale take
przecitny inwestor z najprostszym rachunkiem giedowym czy foreksowym moe zawrze pozycj na surowcach.

1. Surowce w formie fizycznej

Kupowanie surowcw w fizycznej formie to prawdopodobnie najprostszy i najbardziej intuicyjny sposb inwestowania na tym rynku.
Ze wzgldw praktycznych nie dziaa on jednak na rynkach wszystkich surowcw wszak nikt nie trzyma w piwnicy baryek ropy nafto-
wej czy workw zboa. Jedynie niektre surowce nadaj si do bezporedniego zakupu przede wszystkim metale, ktre mona wygodnie
przechowywa w formie monet czy sztabek. Chodzi tu zwaszcza o metale szlachetne, poniewa ju niewielka ich ilo ma spor warto.
W praktyce, inwestowanie w surowce w formie fizycznej ogranicza si do czterech moliwoci: kupowania monet, sztabek, biuterii
oraz metali pod innymi postaciami (prty, blachy, tamy). Te ostatnie s jednak wykorzystywane przede wszystkim przez firmy przemy-
sowe. Metale szlachetne w formie fizycznej s szczeglnie popularne wrd inwestorw indywidualnych ze wzgldu na prostot transakcji
i namacalno przedmiotu inwestycji. Sztabki i monety (tzw. monety lokacyjne) s bezpiecznym zakupem nawet dla niedowiadczonych
inwestorw, poniewa ich podrobienie jest bardzo trudne i nierzadko nieopacalne. Jednak ta forma inwestowania nie jest pozbawiona
wad. Kupujc monety lub sztabki, jestemy przede wszystkim naraeni na ryzyko ich kradziey. Form ochrony przed nim jest ubezpie-
czenie posiadanych zasobw metali szlachetnych lub przechowywanie swoich fizycznych zasobw metali np. w bankowej skrytce. Oba te
sposoby generuj pewne koszty, ktre obniaj potencjaln stop zwrotu z inwestycji.

2. Instrumenty pochodne
Pocztki handlu terminowego towarami sigaj ju kilkuset lat wstecz rwnie pierwsze standaryzowane kontrakty futures powstay
wanie w oparciu o ceny zb. Dzisiaj kontrakty terminowe i opcje to podstawowy instrument finansowy, ktrym obracaj inwestorzy
na globalnych rynkach towarowych. Popularne wrd wspczesnych inwestorw instrumenty pochodne oparte o ceny surowcw s
notowane przede wszystkim na giedach w Stanach Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii, chocia w cigu ostatnich kilkunastu lat na
znaczeniu zyskiway surowcowe giedy w Chinach.
Liczba instrumentw pochodnych dostpnych dla inwestorw stale si zwiksza, a ich konstrukcja staje si coraz bardziej skompliko-
wana. Oferta dotyczca instrumentw pochodnych opartych o notowania surowcw rwnie si poszerza. Do klasycznych, znanych od
lat kontraktw futures, doszy opcje na ceny towarw, a na przeomie XX i XXI w. take kontrakty CFD. Te ostatnie stay si wygodnym
narzdziem w rkach mniej zamonych inwestorw, poniewa umoliwiaj zawarcie transakcji ju przy niewielkim wkadzie kapitau.
Jednak chocia rynek ten sta si bardziej dostpny dla inwestorw indywidualnych, to wci instrumenty pochodne oparte o ceny towa-
rw, ze wzgldu na du zmienno ich notowa, s polecane przede wszystkim tym, ktrzy maj wikszy apetyt na ryzyko.

3. Fundusze ETF
Na rozwinitych rynkach zachodnich fundusze ETF to hity inwestycyjne, nie tylko na rynkach surowcw. Lokowanie kapitau w te
instrumenty jest bowiem rwnie intuicyjne jak kupowanie akcji. Jednoczenie, fundusze ETF wiernie odzwierciedlaj cen instrumentu
bazowego i pozwalaj inwestorom na obecno na rnorodnych rynkach przy ograniczonym ryzyku.
Exchange traded funds, nazywane w skrcie ETF-ami, to fundusze inwestycyjne, ktrych jednostki maj za zadanie naladowa
zmiany cen instrumentu bazowego. Pierwszy surowcowy ETF powsta w 2003 r. i by oparty o cen zota. Do dzisiaj fundusze ETF oparte
wanie o ten kruszec ciesz si najwikszym zainteresowaniem inwestorw. Najwiksz pynno ma SPDR Gold Shares, oparty o zoto
w formie fizycznej, ktrego jednostka odzwierciedla warto 1/10 uncji zota. Wikszo pozostaych surowcowych funduszy ETF nie jest
jednak oparta o towary w formie fizycznej, lecz o kontrakty futures.
Wikszo tego typu instrumentw wiernie odzwierciedla zmiany cen surowcw, w skali 1:1. Jednak wrd szerokiej gamy funduszy
ETF opartych o surowce znajduj si nie tylko te umoliwiajce zawarcie dugiej pozycji, lecz take takie, ktre pozwalaj gra na spadek
cen. Dodatkowo, inwestorzy o wikszym apetycie na ryzyko mog wybiera take spord funduszy ETF oferujcych ekspozycj na ceny
surowcw z niewielk dwigni (2:1 lub 3:1) dotyczy to zarwno funduszy grajcych na wzrosty, jak i spadki cen towarw.
21
 INWESTYCJE MARZEC 2016 MARZEC 2016
INWESTYCJE

4. Certyfikaty strukturyzowane
Certyfikaty strukturyzowane to grupa instrumentw finansowych dostpnych na GPW, opartych o notowania wielu rnych aktyww
bazowych, w tym surowcw. Ich spektrum jest due i oferuje zarwno moliwo gry bez dwigni finansowej, jak i z zastosowaniem niewiel-
kiego lewara. W zasigu inwestora s certyfikaty strukturyzowane oferujce ekspozycj na wzrost lub spadek cen konkretnych surowcw.
Rnice midzy poszczeglnymi rodzajami certyfikatw, chocia na pierwszy rzut oka mog wydawa si subtelne, znaczco wpywaj na
potencjalny wynik inwestora.
Podstawowa forma certyfikatw strukturyzowanych tracker polega na wiernym ledzeniu instrumentu bazowego. Jest ona wic ana-
logiczna z mechanizmem dziaania funduszy ETF i, co za tym idzie, jest intuicyjna i wygodna dla inwestorw indywidualnych.
Pozostae rodzaje certyfikatw charakteryzuj si zastosowaniem dwigni finansowej, co zwiksza potencjalny zysk inwestora ale i
naraa go na dotkliwe spadki w przypadku niepomylnego dla niego rozwoju wydarze. W przypadku certyfikatw faktor poziom dwigni
jest cile ustalony i dla instrumentw opartych o surowce waha si od 1:1 do 3:1.
Z kolei certyfikaty turbo/knock-out oferuj zrnicowany poziom dwigni finansowej, ktry wynika z partycypowania emitenta w kosz-
tach zakupu jednostki instrumentu bazowego. Jednoczenie, tego typu certyfikaty zawieraj w sobie mechanizm stop loss, ktry paradok-
salnie niekoniecznie ochroni nas przed strat caoci zainwestowanego kapitau.

5. Akcje spek surowcowych

Kupowanie akcji to jedna z najbardziej intuicyjnych form inwestowania. To wanie na taki sposb aktywnoci na rynkach finansowych
na og decyduj si pocztkujcy inwestorzy. Ten prosty sposb inwestowania ma swoje zastosowanie take na rynkach surowcw.
W uproszczeniu, spki powizane z rynkami surowcw mona podzieli na trzy grupy: przedsibiorstwa wydobywcze, ktrych przy-
chody zale od iloci i cen wyprodukowanego w nich surowca; przedsibiorstwa produkcyjne, przetwrcze i usugowe, ktre wykorzy-
stuj surowce w swojej dziaalnoci; a take przedsibiorstwa przetwrcze, ktre zarwno kupuj surowce, jak i je sprzedaj (np. rafinerie).
W zalenoci od uwarunkowa w konkretnej spce, zaleno cen jej akcji od notowa surowcw moe by ogromna lub wrcz prawie
nieistotna.
Aby zainwestowa w surowce poprzez rynki akcji, trzeba wic dokona odpowiedniej selekcji spek. Jeli inwestor spodziewa si wzro-
stu notowa miedzi, moe zdecydowa si na kupno akcji spki, ktra t mied wydobywa. Z kolei jeli liczy on na spadek cen ropy nafto-
wej, moe kupi akcje linii lotniczych, ktre na niszych cenach paliw korzystaj. Jak to jednak zazwyczaj bywa, diabe tkwi w szczegach.
Zalenoci nie zawsze s proste i liniowe. Moe si bowiem okaza, e dana spka wydobywcza lub linia lotnicza stosuje hedging, czyli za-
bezpiecza si przed zmian cen surowcw. Taka polityka firmy prowadzi do mniejszego powizania cen jej akcji z notowaniami surowcw.

6. Fundusze inwestycyjne
Kupno jednostek funduszy inwestycyjnych to ciekawa propozycja dla inwestorw niedowiadczonych lub tych, ktrzy maj mao czasu
Algi - zielony przemys
i nie s w stanie aktywnie ledzi notowa surowcw i na bieco zawiera transakcji. Najwiksz zalet funduszy jest fakt, e naszymi pie-
Czy niepozorny mikroorganizm stanie si przyszoci energetyki i przemysu chemicznego?
nidzmi zarzdza kto inny ale to jest te ich najwiksza wada, bowiem, jak nietrudno si domyli, wity spokj kosztuje.
Na caym wiecie dostpne s fundusze inwestycyjne lokujce kapita w szeroki rynek surowcw, jak rwnie w poszczeglne grupy
towarw oraz w pojedyncze surowce. Jednostki funduszy inwestycyjnych nie s instrumentem standaryzowanym ich ceny s pochodn
dwch gwnych czynnikw: umiejtnoci osb zarzdzajcych funduszem oraz rodzaju aktyww, w jakie w fundusz inwestuje. O ile ten
pierwszy czynnik trudno oceni obiektywnie, to warto zwrci uwag na drugi czynnik, czsto majcy ogromne przeoenie na wyniki in. Micha Wojtalik biotechnologii sprawi, e obecnie za ich po- Drugim rdem zyskw moe by wyko-
funduszu. Koo Naukowe Inynierii Chemicznej i Procesowej, moc mona otrzymywa rwnie inne pro- rzystanie mechanizmw wsparcia produkcji
Polski inwestor nie ma zbyt wielu moliwoci inwestowania na rynkach surowcw poprzez fundusze. Jednak nie jest on cakowicie Politechnika Warszawska dukty o znacznie wyszej wartoci rynkowej, energii elektrycznej z odnawialnych rde.
pozbawiony wyboru. W 2015 r. na polskim rynku dziaao kilkanacie funduszy opartych o ceny surowcw przy czym stwierdzenie na jak leki czy kosmetyki. Ostatecznie pozyski- By skorzysta z tych mechanizmw z bioma-
polskim rynku jest nieco na wyrost, bowiem z zasady fundusze te inwestuj w aktywa zagraniczne. Dua cz z nich dotyczya rynku Odnawialne rda energii (OZE) to wana z nich biomasa po uzyskaniu produk- sy, czyli w tym przypadku odpadw pozosta-
metali szlachetnych. ostatnio gorcy temat. Ambitne cele zwiza- tw moe by wykorzystana do produkcji ych po uzyskaniu waciwego produktu z alg,
ne z przeciwdziaaniem zmianom klimatycz- energii. trzeba wytworzy biogaz, ktry moe posu-
nym sprawiaj, e wiele rzdw i organizacji y do produkcji energii elektrycznej i ciep-
7. Waluty surowcowe
jest gotowych finansowa projekty zwizane Jak zarabiaj algi? lnej. Na energi pochodzc z takiego rda,
Niektre waluty s powizane z rynkiem surowcowym bardziej ni inne. A niektrych z nich wrcz nie da si analizowa w oderwaniu
z OZE. Problem w tym, e zwykle s to tech- Mona wyrni dwa rda zy- po uzyskaniu wiadectwa pochodzenia od
od rynkw surowcowych. S to tzw. commodity currencies, czyli waluty surowcowe, do ktrych w szczeglnoci nale waluty Kanady,
nologie kosztowne i czsto trudne do zasto- skw z hodowli alg. Jednym z nich jest oczy- Prezesa Urzdu Regulacji Energetyki, uzy-
Australii i Nowej Zelandii.
sowania w danej lokalizacji. Istnieje jednak wicie sprzeda produktw. Dochody, jakie skuje si tak zwane zielone certyfikaty, ktre
Do tzw. commodity currencies zalicza si waluty krajw, w ktrych znaczn cz wartoci eksportu stanowi surowce. Do tego opisu pa-
rdo odnawialnej energii, ktrego nie do- mona uzyska z tego tytuu zale gwnie s dopuszczone do obrotu. Prawo zmusza, de
suje wprawdzie bardzo wiele pastw, jednak najwiksz uwag zwraca si na trzy waluty: dolara kanadyjskiego (powizanego z cenami ame-
tycz te ograniczenia i ktre moe wydatnie od kosztw wydzielenia cennego zwizku facto, wszystkie elektrownie konwencjonalne
rykaskiej ropy naftowej WTI), dolara australijskiego (powizanego z cenami zota) i dolara nowozelandzkiego (powizanego z wartoci
pomc w realizacji pakietu klimatycznego z mikroorganizmw w stosunku do war- do nabywania takich certyfikatw, bo w in-
indeksu CRB). Jako e w kadej z tych nazw pojawia si dolar, caa trjka bywa czasem okrelana skrtem comdolls (od commodity dollars).
przy jednoczesnym zachowaniu energetyki toci rynkowej, jak taki zwizek posiada. nym wypadku musiayby uici kosztown
Do worka z napisem commodity currencies mona by wrzuci znacznie wicej walut, poniewa wiele pastw wiata opiera swoj
konwencjonalnej. Co wicej poza energi Ceny biopaliw s do niskie (szczeglnie w opat zastpcz.
gospodark na produkcji lub eksporcie surowcw. Spord mniej popularnych walut, na szczegln uwag zasuguje rand poudniowo-
mona z niego uzyskiwa inne bardzo cenne obecnej sytuacji rynku ropy naftowej) przy To nie wszystko, bo zyski w przypadku
afrykaski (powizany z notowaniami platyny i zota), a take korona norweska (powizana z cenami europejskiej ropy naftowej Brent).
produkty. jednoczenie niskich kosztach zwizanych z alg mog take pochodzi z handlu tzw. cer-
Algi, bo o nich mowa, s proste w hodow- uzyskaniem takiego paliwa z alg. Z odwrot- tyfikatami pomaraczowymi. Wystawia si
li, przechwytuj dwutlenek wgla, przekszta- n sytuacj mamy do czynienia w przypadku je dla rde zaopatrzonych w instalacje wy-
cajc go w tlen i s znakomitym rdem cen- produktw biomedycznych, takich jak leki chwytywania i zataczania dwutlenku wgla
nych zwizkw chemicznych. Oprcz tego, czy kosmetyki, ktre maj du, a niekiedy (CCS Carbon Capture and Storage). Jak ju
waciwie nie ma ogranicze co do lokalizacji nawet ogromn warto rynkow, przy jed- wspomniano, algi wietnie radz sobie z tym
Instrumenty finansowe powizane z rynkami surowcowymi s niezwykle zrnicowane, hodowli (wietnie nadaj si np. do zago- noczenie wysokim koszcie ich uzyskania. zadaniem.
a kady z nich ma swoje zalety i wady. Wicej o tym, jak inwestowa na rynkach towarowych, spodarowania nieuytkw, takich jak hady Wszystko dlatego, e pozyskiwanie zaawan- Trzeba przy tym podkreli, e dla po-
mona przeczyta w ksice wiat surowcw. i zwaowiska odpadw przemysowych). sowanych produktw medycznych wie si mnoenia korzyci wszystkie opisane spo-
Do niedawna algi najczciej kojarzyo si z ze znacznie wikszym nakadem inwestycyj- soby zarabiania na algach mona zastosowa
produkcj biopaliw, ale dynamiczny rozwj nym ni w przypadku produkcji paliw. jednoczenie.
22 23
 INWESTYCJE
Nie tylko leki i paliwa
Algi mog suy nie tylko do produkcji
lekw, kosmetykw i paliw, ale jednoczenie
pobieraj z otoczenia szkodliwe dla ludzi
zwizki chemiczne, neutralizujc je. Hodow-
le alg, zasilane poywk o duej zawartoci
dwutlenku wgla i tlenkw azotu, rosn na-
wet dwa razy szybciej ni rosnce w poyw-
kach, w ktrych te gazy rozpuszczaj si bez-
porednio z powietrza.
Wszystko to sprawia, e to wanie algi
mog w najbliszym czasie sta si hitem w
brany energetycznej i chemicznej. Dlacze-
go? Elektrownie i wielkie zakady chemiczne
musz radzi sobie z coraz bardziej restryk-
cyjnymi normami emisji szkodliwych gazw.
W zwizku z tym intensywnie poszukuj in-
nowacyjnych metod ich usuwania. Tymcza-
sem istniej ju technologie oparte wanie
o hodowl alg, ktre pozwalaj na redukcj
emisyjnoci tlenkw azotu i dwutlenku wgla
nawet o 40 proc. Algi wietnie nadaj si te
do oczyszczania ciekw, ktre mog stano-
wi poywk dla niektrych gatunkw tych
mikroorganizmw.
Jednak algi mog znale zastosowanie
nie tylko w energetyce i brany chemicznej.
Pozyskana z nich biomasa moe by rwnie
z powodzeniem wykorzystywana jako pasza
dla zwierzt. Z kolei po odpowiednim przy-
gotowaniu algi mog by stosowane jako na-
wz. Ich potencja plonotwrczy jest 10-krot-
nie wikszy od potencjau standardowych
upraw polowych.
Algi w morzu i na ldzie
Cho np. w produkcji biopaliw bezkonku-
rencyjne s algi morskie (ich wydajno jest
nawet 7-krotnie wiksza ni w przypadku
rzepaku), to hodowla alg w adnym razie nie
jest ograniczona jedynie do morza i obszarw
pooonych w pobliu wybrzea. Bez wik-
szych trudnoci mona je hodowa take w
gbi ldu np. w instalacjach rurowych lub
w specjalnych basenach. Dziki maym wy-
maganiom i atwemu przystosowywaniu si
do niemal kadych warunkw algi s prawie
niewraliwe na zmiany w rodowisku. To
wszystko sprawia, e maj ogromny potencja
do zagospodarowania nieuytkw lub grun-
tw o bardzo niskiej klasie ziemi.
24
Kto ju na tym korzysta?
Chocia wszystkie te wasnoci alg brzmi dzi do zsekwencjonowania genomu palm, z
nieprawdopodobnie, to w Polsce s ju firmy,
ktre czerpi zyski z hodowli tych mikroor-
ganizmw. Spki takie jak Svanvid Sp. z o.o.,
ktre wprowadzaj na rynek suplementy die-
ty produkowane z alg, najlepiej pokazuj, e
nie trzeba startowa z ogromnym kapitaem.
Grzegorz lak, prezes zarzdu Wratislavia-
-Bio, ktra jest jednym z najwikszych pro-
ducentw biokomponentw w Europie, przy-
zna w wywiadzie, e naprawd wierzy w algi
i ma pomys, jak sfinansowa przedsiwzi-
cia z nimi zwizane. Twierdzi on rwnie,
e ryche odejcie od ropy jest przesdzone
gwnie ze wzgldu na niestabilno rynku
wynikajc z niepokojw na wiecie. To do-
datkowy argument pokazujcy jak wanym
kierunkiem rozwoju bd w przyszoci in- przecigu kilku lat doprowadzi do niemal
westycje w odnawialn energetyk, a co za
tym idzie, take w algi.
Blisza i dalsza perspektywa
Wspomniane wczeniej korzyci
z hodowli alg nabieraj nowego wymiaru,
kiedy zdamy sobie spraw, do jak gbokich
przemian gospodarczych s w stanie do-
prowadzi te niepozorne mikroorganizmy.
Hodowle na du skal mog przyczyni si
zbilansowania emisji dwutlenku wgla przez
energetyk konwencjonaln. Rozwj pro-
dukcji biopaliw z alg moe w duszej per-
spektywie sprawi, e ropa naftowa przesta-
nie by wykorzystywana jako paliwo. Starzy
potentaci na rynku paliwowym mog zosta
zastpieni przez nowych, szybko rosncych
producentw biopaliw III generacji, dziaaj-
cych w krajach bardziej stabilnych ni te, w
ktrych dzi wydobywa si rop.
Trzeba te pamita, e na caym wiecie
prowadzone s badania nad zastosowaniem
alg do wytwarzania produktw bardziej za-
awansowanych ni paliwa. Przykadem moe
by choby Malaysian Oil Palm Genome
Energy, Industry & Oil Summit to projekt stanowicy poczenie targw pracy, warsztatw
i debat w peni powiconych ekonomicznemu ujciu sektora energetycznego, przemy-
sowego i rafineryjnego. Konferencja bdzie miaa miejsce 5 kwietnia 2016 r. w Szkole
Gwnej Handlowej w Warszawie.
MARZEC 2016 MARZEC 2016
INWESTYCJE
Programme (MyOPGP), ktry ma doprowa-
ktrych pozyskuje si olej palmowy, potrzeb-
ny do produkcji wielu kosmetykw i pro-
duktw spoywczych. Co maj do tego algi?
Ot jeli udaoby si odpowiednio zmody-
fikowa ich genom i sprawi, e zaczn wy-
twarza olej palmowy, to byoby to bardzo
korzystne z punktu widzenia gospodarczego
i ekologicznego. Wydajno z hektara praw-
dopodobnie poprawiaby si w porwnaniu
do klasycznej produkcji. Dodatkowo, pozy-
skiwanie oleju byoby moliwe nie tylko w
krajach, w ktrych warunki do hodowli palm
s odpowiednie. Zmiana sposobu produkcji
ma te ogromne znaczenie dla rodowiska
naturalnego w Malezji, poniewa dotych-
czasowe praktyki jego pozyskiwania mog w
cakowitego wyniszczenia tamtejszych lasw
deszczowych.
Czy warto inwestowa w algi?
Przyszo zdecydowanie naley do zielo-
nej energii i przyjaznych rodowisku metod
produkcji, a algi mog si przysuy obu
tym dziedzinom. Z kolei mnogo korzyci,
jakie mona czerpa z hodowli alg, sprawia,
e inwestycje te nie musz by nastawione na
zysk z jednego tylko rda. Produkcj mo-
Zrozumie drug stron -
na elastycznie modyfikowa, dopasowujc si
do sytuacji rynkowej, co dodatkowo uatrak-
cyjnia algi jako sposb na lokowanie kapita-
wybr brokera
u. Tym bardziej, e technologie potrzebne do
ich hodowli s naprawd nieskomplikowane.
Wszystko to sprawia, e algi mog ju w nie-
odlegej przyszoci zdominowa wiele bran.
Dlatego warto o nich myle ju dzisiaj.
sobie spraw, w jaki sposb mogyby go do- strategii w poczeniu z bezpieczestwem
Dawid Augustyn
brze przetestowa. naszych rodkw.
Mamy tutaj sytuacj analogiczn do wy- Bez wikszego wysiku uda si znale in-
Zdaj sobie spraw, e nie jest to pierwszy
borw parlamentarnych, w ktrej bierno stytucj, ktra pomagaaby swoimi usugami
artyku, ktry traktuje o odpowiednim wybo-
jednostki tumaczona jest praktycznie zero- w realizowaniu okrelonej strategii inwesty-
rze domu maklerskiego/ brokera. Wok tema-
wym wpywem na ostateczny wybr. Karty cyjnej.
tu uroso wiele mitw, a mnstwo publikacji to
w tym przypadku rozdaj brokerzy, chocia Posumy si przykadem. Inwestor X w
dzieo PR-owych dziaw. Biorc pod uwag
coraz wysza wiadomo Polakw inwe- swoim handlu stosuje wycznie analiz tech-
moje dowiadczenie oraz fakt, e transakcji
stujcych na rynkach finansowych stopnio- niczn, nie podejmuje transakcji w trakcie
dokonywaem za porednictwem kilkudziesi-
wo wpywa na jako oferowanych usug. publikacji danych makroekonomicznych.
ciu instytucji, odpowiem na kilka kluczowych
Tutaj dochodzimy do bardzo wanego Pozycj utrzymuje rednio od jednej do mak-
pyta, na ktre kady indywidualny inwestor
wniosku. Ch cigego poszukiwania i te- symalnie piciu sesji. Podczas weekendu bez-
prdzej czy pnej poszuka odpowiedzi.
stowania rnych rozwiza powoduje, e wzgldnie zamyka wszystkie otwarte pozycje.
Czy jest szansa na znalezienie idealnej in-
instytucje przetwarzaj zlecenia i stopnio- Handluje wycznie na gwnych parach
stytucji? Czy koszt transakcyjny idzie z jako-
wo poprawiaj oferowane klientowi deta- walutowych, otwierajc maksymalnie kilka
ci i szybkoci wykonania zlecenia? Czy mar-
licznemu narzdzia. transakcji tygodniowo.
ket maker zawsze zarabia na naszej stracie? Czy
Nie ma brokera, ktry byby najtaszy, W takiej sytuacji decydujcym czynni-
bra pod uwag zagranicznych brokerw?
najszybszy, a do tego miaby siedzib za ro- kiem nie powinna by wysoko prowizji. W
giem. Konieczno dokadnego poszukiwa- przypadku inwestowania rednioterminowe-
Idealna instytucja
nia i testowania powinna by nieodzown go waniejszym bdzie koszt wynikajcy z
Istnieje ogromna grupa klientw, ktrzy
czci procesu inwestycyjnego na rynkach utrzymywania pozycji przez noc, tzw. SWAP,
nie chc ju zmieni domu maklerskiego, bo
finansowych. a take stabilno wideek cenowych. Decy-
s przywizani do obecnego, czy to z powodu
zje nie s podejmowane gwatowanie czy te
obsugi klienta, czy to z powodu jakoci prze-
Personalizacja podczas publikacji danych, co oznacza, e
twarzania zlece. Po prostu przestali szuka.
W kadych poszukiwaniach wane poszukiwania brokera w tym przypadku s
Liczniejsz grup stanowi osoby, ktre szuka-
jest okrelenie, czego dokadnie si szuka. zdecydowanie atwiejsze i inwestor o takim
j domu maklerskiego, ale nie do koca zdaj
W przypadku brokerw powinnimy pa- profilu powinien znale co najmniej kilka
trze przez pryzmat stosowanej przez nas instytucji speniajcych jego oczekiwania.
 INWESTYCJE
Niekoniecznie jeden wybr
Jeeli dojdziemy do wniosku, e udao
nam si znale brokera, ktry nie przeszka-
dzaby w realizowaniu naszej inwestycyjnej
strategii, pamitajmy, e kada modyfikacja
idei handlowej powinna wiza si z po-
nown analiz domu maklerskiego/ brokera.
Mowa tutaj przede wszystkim o sytuacji, w
ktrej decydujemy si na poszerzenie anali-
zowanych przez nas instrumentw finanso-
wych.
Broker przetwarzajcy bardzo szybko i
tanio zlecenia na rynku walutowym nieko-
niecznie bdzie posiada te same cechy w
przypadku rynku towarowego. Std nie jest
sytuacj wyjtkow wrd profesjonalnych - ten model z perspektywy inwestora indywi-
inwestorw korzystanie z usug dwch, a na-
wet kilku domw maklerskich/ brokerw.
Bez wzgldu na to, jak kwot dysponu-
jesz, powiniene si zawsze trzyma powy-
szego schematu.
Modele przetwarzania zlece
Niezwykle istotnym jest podjcie decyzji
zwizanej z modelem przetwarzania zlece.
Czyli sposobu, w jaki broker przetwarza
zlecenia, a w szczeglnoci, w ktrym miej-
scu wypuszcza" je na rynek, a kiedy ryzyko
transakcji bierze na siebie.
Wyrniamy a cztery gwne modele/
procesy przetwarzania zlece:
1. Market Maker (czsto skrtowo
nazywany MM) - jest to najpopularniejsza
forma przetwarzania transakcji. Dla instytu-
cji finansowych jest to zarazem najefektyw-
niejsza forma zarabiania. Ryzyko transakcji
spoczywa na brokerze. Oznacza to, e jeeli
decydujemy si na transakcje na rynku CFD
(rynek kontraktw rnicowych), to drug
stron zawsze jest broker. Nasza strata ozna-
cza zysk brokera.
Gwnym powodem funkcjonowania
tego typu instytucji jest istotny wskanik,
wiadczcy o tym, e zdecydowana wikszo
na rynku traci. To determinuje uyteczno
tego modelu.
Czsto ten model uwaa si za najgorszy z
moliwych. Nie jest to jednak prawda. Istnie-
je mnstwo brokerw, ktrzy wykorzystuj
swoj przewag na rynku w handlu z inwe-
storami indywidualnymi, ale jest te liczne
grono instytucji, ktre w modelu MM wiad-
cz usugi tanie i szybkie. Istotnym atutem
tego typu brokerw jest czsty fakt ochrony
przed saldem ujemnym. Czyli sytuacji, w kt-
rej inwestor indywidualny nie moe straci
wicej ni zdeponowa.
2. STP (Straight Trough Processing)
dualnego nie powoduje powstania konfliktu
interesw. Nasze zlecenie, za porednictwem
brokera/ domu maklerskiego trafia do tzw.
dostawcw pynnoci. W tym przypadku,
drug stron transakcji nie jest instytucja, u
ktrej mamy otwarty rachunek handlowy.
Broker zarabia tylko i wycznie na po-
rednictwie. W tym modelu minusem mog
by tzw. rekwotowania, czyli sytuacje w kt-
rej jestemy proszeni o ponowne zaakcepto-
wanie kursu, ktry uleg zmianie. Im lepszy
broker STP, tym mniej tego typu sytuacji wy-
stpuje.
3. ECN (Electronic Communication
Network)- niejednokrotnie uznawany za
najlepszy model przetwarzania zlece. Czy-
li model, w ktrym, broker agreguje zlece-
nia swoich klientw i dostawcw pynnoci.
Ograniczeniem tego modelu jest funkcjono-
wanie wewntrz jednego systemu. Systemu
danego domu maklerskiego, co moe gene-
rowa rekwotowania oraz rnice kursowe w
stosunku do innych modeli.
4. MTF (Multilateral Trading Faci-
lity) - ten model ujrza wiato dzienne za-
ledwie kilka lat temu. Jeeli jednak na ryn-
ku jeste duej, to wystarczy, e wiesz, jak
MARZEC 2016 MARZEC 2016
WASNA FIRMA
funkcjonuje rynek akcyjny. MTF to nic inne-
Bez IT
go jak realizacja rodowiska rynku akcyjnego
na rynku walutowym. Oznacza to rwno
uczestnikw. Nikt nie posiada przewagi, nikt
ani rusz
z transakcji nie moe si wycofa, wykorzy-
stujc tzw. last look. Ten model niejednokrot-
nie boryka si z brakiem pynnoci, widocz-
nej chociaby w przypadku publikacji danych
makroekonomicznych. To, co jest jego istot-
nym atutem, to absolutny brak rekwotowa
oraz szybko przetwarzania zlece.
Jeeli jednak jeste pocztkujcym inwe-
storem, lepszym modelem bdzie dla Ciebie
MM anieli MTF, gdzie straty mog znaczco
przekroczy wielko wpaconego depozytu.
Zagraniczny broker
Na koniec naszych rozwaa podejmij-
my stosunkowo obszerne zagadnienie. Na
rynkach nastpuje globalizacja, co oznacza,
e ogromna grupa polskich inwestorw do-
konuje transakcji handlowych za poredni-
ctwem zagranicznych instytucji. Czy susz-
nie?
Polski rynek walutowy jest rynkiem roz-
wijajcym si, absolutnie nie jest rynkiem
dojrzaym. To rwnie determinuje jako
wiadczonych usug. Za granic po prostu
mona znale lepszego brokera. Lepszego w
przetwarzaniu zlece, ale jednak mniej bez-
piecznego.
Nie moe umkn naszej uwadze sytuacja,
Joanna Nowak odbywajca si w dniach 16-18 marca kon- czas, ktry musielibymy powici na nad-
w ktrej broker ogasza upado. W przy-
ferencja Inspiring Solutions organizowana zr tego procesu. Inn moliwoci jest two-
padku brokera zagranicznego wany jest kraj
Nowe technologie w biznesie zyskuj przez Samorzd Studentw SGH oraz CEMS rzenie kopii zapasowej na internetowym dys-
jego siedziby. Unikajmy egzotycznych insty-
popularno Club Warsaw. Konferencja jest powicona ku, czyli w chmurze. Wikszo oferowanych
tucji z siedzibami na Seszelach albo Wyspach
yjemy w XXI wieku, nikogo nie powinno tematyce zastosowania IT w biznesie, za jej w wariancie bezpatnym dyskw posiada ok.
Dziewiczych.
wic dziwi, e znajomo nowinek techno- celem jest m.in. przekazanie uczestnikom 15 gigabajtw pamici, co powinno wystar-
Bez wzgldu na to, na jak instytucje si
logicznych przestaje by domen zarezerwo- praktycznych umiejtnoci dotyczcych wy- czy dla maego przedsibiorstwa. Jeli firma
zdecydujemy, nie przestawajmy szuka. Ka-
wan wycznie dla pasjonatw komputerw, korzystania innowacyjnego oprogramowania chce przechowywa w chmurze wace nieco
da zmiana naszej strategii powinna spowo-
a staje si czym coraz bardziej powszechnym i narzdzi. W ten sposb modzi ludzie ju wicej pliki, 100 gigabajtw pamici mona
dowa ponown analiz domu maklerskiego/
wrd przecitnych uytkownikw. Zasko- na tym etapie mog w sposb nieszablonowy wynaj ju za niecae 2 dolary miesicz-
brokera, z ktrego usug korzystamy.
czeniem moe by jednak rosnca rola IT w zacz planowa dziaanie swoim przyszych nie. Kwota jest naprawd niewielka, zwasz-
Udanego handlu!
biznesie. Mowa tu nie tylko o wielkich kor- przedsibiorstw. cza biorc pod uwag udogodnienia, jakie
poracjach czy firmach bezporednio zwi- niesie za sob to rozwizanie: mowa tu nie
zanych z t bran, ale take o maych lokal- Bezpieczestwo przede wszystkim tylko o wspomnianym backupie, ale take
nych przedsibiorstwach, dla ktrych decyzja Obecnie nie tylko groba utraty wanych moliwoci dostpu do wanych plikw w
o odrzuceniu nowoczesnych narzdzi infor- danych spdza przedsibiorcom sen z po- kadym miejscu, gdzie moemy poczy si
matycznych mogaby okaza si strzaem w wiek. Ju sama chwilowa utrata dostpu do z Internetem. Co wicej, pliki mona rwnie
stop. oferowanej przez firm usugi moe oznacza udostpnia i w ten sposb pracownicy take
O tym, e rozwj nowych technologii ogromne straty finansowe czy utrat reputa- zyskuj do nich dostp, co niejednokrotnie
do mocno idzie w stron usprawnienia cji. Wystarczy wyobrazi sobie sytuacj, gdy oznacza znaczn oszczdno czasu (a wic
procesw biznesowych wiadczy m.in. uru- przedsibiorstwo prowadzi sprzeda interne- rwnie i pienidzy!), ktry musielibymy
chamianie na polskich uczelniach nowych tow: w chwili gdy nasza strona internetowa powici na czekanie, a kto dostarczy nam
kierunkw zwizanych wanie z tym ob- jest niedostpna, a podobny produkt oferuje zaktualizowany dokument.
szarem czy obecno przedmiotw, podczas konkurencja, prawdopodobnie moemy po-
ktrych studenci ucz si obsugi konkret- egna si z potencjalnym klientem, ktry Zdalny dostp
nych narzdzi informatycznych. Sygnalizuje w przyszoci nie bdzie chcia mie do czy- Coraz wicej firm zajmujcych si opro-
to rosnce zapotrzebowanie na specjalistw nienia z firm, ktra nie potrafi zapanowa gramowaniem, oprcz stacjonarnej wersji
w tej dziedzinie, co z kolei wiadczy o tym, nawet nad wasnym sklepem internetowym. swoich produktw, proponuje take ko-
e przedsibiorcy coraz czciej interesuj si W tej sytuacji z pomoc moe przyj wy- rzystanie z programw w chmurze. Jest to
tym, jak udoskonali pewne procesy w swo- konana wczeniej kopia zapasowa. Sam po- rozwizanie o tyle wygodne, e wymagania
ich firmach. mys nie jest nowy, jednak tym, co pomoe sprztowe s w tym przypadku praktycznie
Czsto jednak waciciele przedsibiorstw usprawni proces przywracania danych, jest zerowe; jedyne, czym powinien dyspono-
nie s wiadomi, e istniej narzdzia infor- wykonywanie backupu za pomoc specjal- wa komputer, z ktrego chcemy korzysta,
matyczne mogce usprawni dziaanie ich nego oprogramowania, dziki ktremu mi- to przegldarka internetowa. I podobnie jak
firm. Odpowiedzi na ten problem moe by nimalizujemy ryzyko bdu i oszczdzamy przypadku danych przechowywanych na
27
 WASNA FIRMA
dysku internetowym, program dziaajcy w
chmurze jest dostpny dla uytkownika w
kadym miejscu i czasie, moe by rwnie
uywany przez inne osoby po podaniu od-
powiedniego loginu i hasa. Co za tym idzie,
w przypadku popenionego przez pracowni-
ka bdu, nie trzeba ju czeka na przyjazd
specjalisty, wystarczy poda odpowiedniej
osobie wspomniany login i haso. Kolejna
oszczdno czasu.
W przypadku programw, ktre ze wzgl-
dw technicznych musz by tradycyjnie
zainstalowane na komputerze, coraz wiksz
popularno zyskuje oprogramowanie do
zdalnego zarzdzania komputerem. Pozwala
ono zaoszczdzi na zakupie dodatkowych
licencji, jeli chcemy np. pracowa na domo-
wym komputerze. Wystarczy zainstalowa
wspomniane oprogramowanie na kompu-
terze w biurze oraz w domu (czsto wersja
przeznaczona do uytku niekomercyjnego
jest darmowa) i po wprowadzeniu odpowied-
nich danych zabezpieczajcych dostp moe-
my zdalnie zarzdza subowym sprztem.
Po raz kolejny, oprcz korzyci finansowych,
takie rozwizanie pozwala rwnie zaoszcz-
dzi czas: jeli w firmie kto zapomni wczy
aktualizacj wanego programu, zamiast
wraca si do biura, mona zrobi to zdalnie.
Wszystko na swoim miejscu
Gdy przedsibiorstwo si rozrasta, coraz
bardziej problematyczne moe stawa si pa-
mitanie o wszystkich spotkaniach czy tele-
fonach do wykonania. Karteczki, na ktrych
zostay zapisane terminy nastpnego kontak-
tu z potencjalnym klientem maj tendencj
do zawieruszania si, a kalendarze w smart-
fonach czsto nie posiadaj na tyle rozbudo-
wanych funkcji aby sprosta pewnym wyma-
ganiom. Z pomoc moe przyj tutaj system
CRM (ang. Customer Relationship Manage-
ment), ktry, najprociej mwic, jest narz-
dziem do zarzdzania baz danych klientw.
28
Moe peni funkcj zarwno rozbudowa-
nego kalendarza, gdzie przechowywane s
informacje na temat spotka z klientami,
jak rwnie zwykej bazy danych, w ktrej
oprcz informacji na temat klienta mog by
wpisane rwnie dane dotyczce produktw
przez niego oferowanych, numerw kata-
logowych czy ceny. To jednak dopiero may
procent tego, co tak naprawd potrafi ten
system. Na podstawie czytelnie przedstawio-
nych informacji na temat czstotliwoci kon-
taktw z potencjalnym klientem i ich efektw
duo atwiej oceni szanse na zawarcie kon-
traktu. A jeli ju o kontraktach mowa, wiele
programw dziaajcych w tym systemie ofe-
ruje specjalne zakadki, gdzie mona okreli
status prowadzonych z klientami negocjacji,
co zdecydowanie uatwi prac osb odpowie-
dzialnych za kontakt z nimi.
Klient skadajcy reklamacj? System
CRM i w takim przypadku przychodzi z po-
moc: dziki uyciu specjalnie przygotowa-
nych do tego celu formularzy, osoba przyj-
mujca zgoszenie z pewnoci nie pominie wa weryfikacja deklaracji skadanych przez
adnego szczegu i bdzie moga ledzi Internet: zamiast czeka, a przyjdzie z urz-
etapy realizacji zgoszenia na bieco. System
CRM pozwala rwnie przyjrze si statysty- racji by bd i musimy j zoy ponownie,
kom prowadzonego przedsibiorstwa: jeli
odpowiednio wczeniej wprowadzimy cele,
ktre chcemy osign w danym przedziale
czasowym, na wykresach moemy pniej
obserwowa stopie ich realizacji. Do bar-
dziej zaawansowanych funkcji oferowanych
przez niektre programy dziaajce w tym sy-
stemie naley rwnie pomoc przy tworzeniu
list i kampanii marketingowych.
Do urzdu przez Internet
Niejednemu przedsibiorcy sen z powiek
spdza nadchodzca wizyta w ZUS-ie czy
wizja zaatwienia czegokolwiek w urzdzie.
Technologia znalaza rozwizanie rwnie
i tego problemu. Odpowiedzi jest elektro-
niczny podpis.
MARZEC 2016 MARZEC 2016
WASNA FIRMA
Nowy pracownik w firmie, ktrego naley
Pracodawca czy pracownik?
zgosi do ZUS-u? Nic prostszego, wystarczy
wysa przez Internet odpowiedni dekla-
racj opatrzon elektronicznym podpisem.
Przedsibiorcy wskazuj na wielk wygod
takiego rozwizania i ogromn oszczdno
czasu, jest to propozycja szczeglnie korzyst-
na dla firm zajmujcych si prowadzeniem
dokumentacji innych przedsibiorstw: za-
Zdecyduj sam!
miast chodzi do urzdu z kad deklaracj MATEUSZ LEBIEDZISKI bo trzeba pracowa non-stop, eby ratowa odnonie pewnej aplikacji nad ktr praco-
osobno, mog j wygodnie wysa z biura, a kiepsk sytuacj. Gdy dziaa, czasu take nie waem - Ok, od teraz robimy to tylko dla
pienidze wydane na podpis elektroniczny Z biznesem, startupami, przedsibior- ma, bo obecne i przysze sprawy pochaniaj funu pienidzy z tego i tak nie bdzie, ale
zwrc im si w postaci mniejszych wydat- czoci, byciem szefem czy osiganiem glo- go doszcztnie. moe chocia o nas napisz w jakim bran-
kw na zakup tonera i papieru potrzebnych balnych sukcesw jest pewien problem, ktry Zatem, gdy dwie najpowszechniejsze mo- owym czasopimie - wyzwolio mnstwo
do wydruku wspomnianych deklaracji. niemal zawsze stoi w mianowniku u osb, tywacje do rozpoczcia biznesu niekoniecz- nowych pomysw i wnioso bardzo duo
A jeli ju mowa o ZUS-ie, to nie sposb ktre wczeniej nigdy biznesu nie budoway. nie s prawdziwe, co motywuje ludzi do was- energii do teamu. Co wicej, okazao si, e
nie wspomnie, e jest to instytucja, ktra Objawia si on postrzeganiem biznesu jedy- nego biznesu? te nowe pomysy by moe nawet przynios
posza chyba najdalej, jeli chodzi o zaawan- nie przez pryzmat alternatywy do ycia y- Wewntrzny gos, ktry kae si spraw- pienidze.. I to cakiem due;)
sowanie technologiczne: od jakiego czasu ciem pracownika. Czyli na etacie zarabiam dzi w roli zarzdcy, lidera i przewodnika. Na pewno w pewnym momencie rozwoju
ZUS przyjmuje papierowe wersje deklaracji niewiele we wasnej firmie bd zarabia W roli osoby, ktra odpowiada za innych Waszego biznesu (a tym samym rozwoju Was
tylko w przypadku przedsibiorstw licz- duo lub na etacie mam szefa, regulowa- (zarwno klientw, jak i pracownikw), a samych) napotkacie momenty, w ktrych
cych mniej ni 5 pracownikw. Dodatkowym ny czas pracy i jestem ograniczony yciowo take dba o rozwj produktu/usugi. Bycie trzeba bdzie ryzykowa. Wspaniale! Jest to
udogodnieniem jest rwnie natychmiasto- we wasnej firmie bd wolny i sam sobie przedsibiorc ma ten niepodwaalny plus moment, w ktrym wiadomie podejmujecie
szefem. Takie mylenie od razu implikuje (wzgldem etatu), e nie ogranicza si do sta- decyzj i jestecie gotowi ponie za ni kon-
przynajmniej dwa czynniki zakadajc bi- nowiska lub specjalizacji. Nie da si by tylko sekwencje. Brzmi strasznie? Nie powinno.
du pismo owiadczajce, e w naszej dekla- znes bd myla o pienidzach (eby jak naj- genialnym psychologiem. eby zbudowa bi- Nie naley ba si ryzyka, naley je identyfi-
wicej trafio do mojej kieszeni) i czasie (po- znes, nie wystarczy sama umiejtno licze- kowa i si z nim konfrontowa. Stara i susz-
system w czasie rzeczywistym j sprawdzi i winienem go mie jak najwicej wolnego). nia lub programowania. Zdolnoci oratorskie na zasada mwi, e gdy z jakiego kierunku
od razu powiadomi o ewentualnej pomyce, Takie podejcie moe by problematyczne. bd plusem, ale to take nie nimi biznes stoi. nadchodz ryzyko i strach to znaczy, e na-
zanim zdymy j wysa. Przede wszystkim rozpoczcie wasnego Rnorodno jest w biznesie tym, co poci- ley w tym kierunku i. Ryzykujc, mona
Z czasem elektroniczny podpis stanie si biznesu to cika praca. To bardzo czsto bu- ga i kusi. Dziki temu mona zaoy, e jeli albo wygra (co jest plusem), albo przegra,
niezbdny w zasadzie dla kadego przedsi- dowa czego zupenie nowego, czyli od zera. tylko si zaangaujemy w budowanie lub roz- jednoczenie zdobywajc cenne dowiadcze-
biorcy. Od 2018 roku obowizkowe stanie si Nie da si natomiast budowa, jednoczenie wijanie wasnego biznesu, to praktycznie ni- nie (czyli wygra). Warto wic odpowiedzie
wypisywanie zwolnie lekarskich w elektro- nic nie inwestujc. Tylko, e gryzie si to z gdy nie bdziemy stratni (o ile oczywicie nie sobie na pytanie Co by zrobi, gdyby si
nicznej formie. Aby mie dostp do takiego chci osigania jak najszybciej jak najwik- skupimy si jedynie na pienidzach). Rno- nie ba? i zacz dziaa.
zwolnienia, pracodawca bdzie musia si za- szych pienidzy. Bo zamiast zarabia, wyda- rodno, jak pociga za sob ycie przed-
logowa na Platform Usug Elektronicznych jemy. Co wicej, gdyby doda do tego pojcie sibiorcy jest na tyle dua, e ZAWSZE co
Piszc ten artyku, wskazywaem gwnie
ZUS-u, a do zalogowania si potrzebny jest kosztu alternatywnego, czyli takiego, ktry z tej przygody wyniesiemy. I wanie sowo
na zalety biznesu i bycia przedsibiorc. Jed-
wanie podpis elektroniczny. Wyglda wic ponosimy w skutek naszych obecnych dzia- przygoda jest poniekd kluczem do wejcia w
nak nie oznacza to, e tylko ta droga jest jedy-
na to, e ju niedugo nawet najwiksi scep- a (np. rozwijajc projekt rzucilimy prac wiat przedsibiorczy moliwie najmniej in-
n i waciw. Nie jest prawd, e biznes jest
tycy bd musieli przekona si do obecnoci czyli kadego miesica jestemy na mi- wazyjnie. Trzeba myle o biznesie z dystan-
zawsze lepszy od korporacji/etatu, tak jak nie
nowych technologii w swojej firmie. nusie o rwnowartoci naszej pensji), okae sem. Nie patrze od razu na przychody/zyski,
jest prawd, e korporacja/etat jest zawsze
si, e wydajemy naprawd duo. A biznes nie budowa globalnych marek z miesica na
lepsza od biznesu. eby te odmienne byty ze
wcale nie musi si zwrci. To nie wszystko, miesic, nie myle o wypuszczaniu produk-
sob zestawia, naley sprbowa i jednego,
istnieje jeszcze naczelna zasada, ktra mwi, tu na rynek z otoczk godn Apple`a. O wie-
i drugiego. Wikszo z Was dowiadczy lub
e 9/10 pomysw biznesowych upada. Trud- le lepiej jest zaoy sobie 2-3 miesice pracy
ju dowiadczya ycia na etacie. Ja gorco
no o bardziej niekorzystny wspczynnik na przy rozwoju tego, na czym chcemy nasz bi-
zachcam do sprbowania drogi przedsi-
pocztku przedsibiorczej drogi... znes oprze i zacz dziaa. Bez oczekiwa i
biorcy!
Co z drugim czynnikiem, czyli czasem? wielkich nadziei. Z wasnego dowiadczenia
Gdy biznes nie dziaa, czasu nie ma w ogle, mog powiedzie, e podjcie prostej decyzji
Inspiring Solutions
29
 INWESTOR PO GODZINACH
Na kracu Europy
Ulokowana na samym kocu Pwyspu Iberyjskiego Portugalia to kraj europejski, ale z wyranym powiewem egzotyki. Soce, ocean, palmy, pyszne owoce morza, zabytki przypomi-
najce o kolonialnej przeszoci kraju to wszystko stanowi mieszank przyjemn dla ciaa i duszy.
DOROTA SIERAKOWSKA
Portugalia to raj dla turystw, ktrzy
tumnie przyjedaj zwaszcza na sonecz-
ne poudnie tego kraju. Jednak prawdziwy
charakter tego miejsca mona pozna nie w
kurortach, ale przede wszystkim w najwik-
szych miastach tego kraju. Umiejscowiona
na licznych wzgrzach stolica Lizbona to
miejsce malownicze i przepenione histori,
idealne do niepiesznych spacerw. Z kolei
industrialne Porto to wspaniae miejsce na
nadmorski relaks z lampk porto w doni.
Rne oblicza Lizbony
Lizbona wcale nie jest duym miastem w
porwnaniu do innych europejskich stolic
w jej obrbie mieszka zaledwie nieco ponad
30
p miliona mieszkacw. Dopiero gdy do-
damy do tego okoliczne miasteczka i wioski,
wyjdzie ponad 2,5 miliona osb, czyli ponad
jedna czwarta populacji caej Portugalii. Liz-
bona jest na tyle dua, e ciko j zwiedzi,
nie korzystajc z transportu publicznego
zwaszcza metra, ktre pozwala oszczdzi
sporo czasu. Jednoczenie, dziki temu, e
w Lizbonie jest tak wiele wskich uliczek,
miasto to wydaje si bardzo kameralne i nie
przytacza.
Prawdopodobnie najpikniejsz dziel-
nic Lizbony jest zabytkowa Alfama, pena
uroczych zaukw, krtych ulic i stromych
schodkw. To wanie w tym miejscu warto
si zagubi i trafi do ktrej z lokalnych, ka-
meralnych restauracji na pyszn grillowan
ryb, a wieczorem zagldn do jednego z
Tradycyjne barki na tle starwki w Porto
MARZEC 2016
Praca de Comercio w Lizbonie
barw z granymi i piewanymi na ywo fado
smutnymi, nostalgicznymi pieniami, na
og mwicymi o trudach ycia codzienne-
go i niespenionej mioci. Alternatyw dla
Alfamy jest ttnica yciem dzielnica Barrio
Alto, idealna na wieczorne spacery lub im-
prezy. Jednak najwicej turystw krci si po
poszatkowanej prostopadymi ulicami cen-
tralnej dzielnicy Baixa, z jej przestronnym,
lecym tu nad zatok Praa do Comrcio.
Lizbona to stolica kraju znajdujcego si
w Unii Europejskiej, dlatego jej atmosfera
przypomina w duym stopniu t, ktr zna-
my z innych miast poudniowej Europy. Ale
jednoczenie mona tu odnie wraenie, e
mieszkacy Lizbony to mieszanka ludzi z ca-
ego wiata: portugalski typ urody to pomie-
szanie urody poudniowoeuropejskiej, arab-
skiej i afrykaskiej, co oczywicie wie si
z kolonialn histori Portugalii. Obserwujc
tutejszych ludzi, mona wic poczu oddech
prawdziwej egzotyki, jednak takiej, ktra nie
wydaje si obca. O ile w miastach poudnio-
wej Hiszpanii i Woch mona si poczu
niepewnie w niektrych dzielnicach, penych
nieasymilujcych si imigrantw, to w Por-
tugalii mona zaobserwowa wielokulturo-
wo w pozytywnym tego sowa znaczeniu.
Nigdzie portugalska kolonialna przeszo
nie jest tak dobrze widoczna, jak w dzielnicy
Belm. Prawdziwym symbolem tego miej-
sca jest Pomnik Odkrywcw, postawiony w
szesetn rocznic Henryka eglarza, uwa-
anego za prowodyra zamorskich wypraw
i twrc portugalskiej potgi kolonialnej.
W dzielnicy tej znajduje si ogromny, prze-
piknie zdobiony Klasztor Hieronimitw, w
ktrym sam Vasco da Gama modli si przed
MARZEC 2016
INWESTOR PO GODZINACH
wypyniciem do Indii i w ktrym odkrywca za produkcj tutejszego porto jako pierwsi w ktrej swoje paace stawiali ekscentryczni
ten zosta pochowany. Wraenie robi take zabrali si wanie Anglicy. milionerzy i czonkowie krlewskich rodw.
umiejscowiona tu przy brzegu Tagu Torre Tymczasem na samym Cabo da Roca
de Belm wiea, w ktrej wiziony by m.in. Kraniec Europy znajduje si urocza latarnia, a take par bu-
Jzef Bem. Bdc w Portugalii, warto uda si nad dynkw, w tym jeden bdcy poczeniem
Nie ulega wtpliwoci, e Portugalczykw sam ocean widok bezkresu wody robi restauracji, kawiarni i sklepu z pamitkami.
dum napawa era kolonialna, kiedy to ich ogromne wraenie. Nad ocean niezwykle Z jednej strony nie jest wic to miejsce, kt-
kraj wada potnymi zamorskimi terenami. atwo dosta si z centrum Porto zabytko- re zachca do pozostania tu na duej, ale z
Ale to ju przeszo, a obecnie Portugalia wy tramwaj moe nas zawie do najbardziej drugiej strony sama wiadomo bycia na-
jest w czowce najbardziej zaduonych kra- wysunitej na zachd dzielnicy tego miasta prawd na kracu Europy dodaje temu miej-
jw UE, dotkliwie odczuwajcych globalny usianej palmami Foz do Douro. scu uroku.
kryzys gospodarczy. Puste, zabite deskami Jednak jeli jestemy w okolicach Lizbony,
kamienice, straszce nawet w centrum Liz- to warto wybra si na Cabo da Roca, czyli Co zje w Portugalii?
bony, przypominaj o trudnociach, z jakimi na najdalej wysunity za zachd punkt caej Przecitny turysta niewiele wie o portu-
zmaga si ten kraj. kontynentalnej Europy. Ju sama podr z galskiej kuchni, zanim przyjedzie do tego
Lizbony na Cabo da Roca jest ciekawa, bo- kraju. Jedno wydaje si jednak oczywiste:
Porto miasto mostw wiem mija si niewielkie, urocze miejscowo- jako e Portugalia ley nad oceanem, je si tu
Niegdy Porto drugie najwiksze miasto ci. Prawdziw perek wrd nich jest Sintra, duo ryb i owocw morza.
w Portugalii, po samej stolicy nie byo wca-
le popularn turystyczn destynacj. Wizao
si to z jego przemysow histori. Do dzisiaj
w Portugalii istnieje powiedzenie Lisboa
diverte-se, Coimbra estuda, Braga reza e o
Porto trabalha (Lizbona si bawi, Coimbra
studiuje, Braga si modli, a Porto pracuje).
Porto to jednak niezwykle malownicze
miasto. Jest usytuowane na stromych zbo-
czach, schodzcych nad rzek Douro. Tu-
tejsze budynki wygldaj wic troch tak,
jakby byy zbudowane jeden nad drugim, jak
klocki, co tworzy ciekaw dla oka mozaik.
Widok na centralne Porto jest tak oryginal-
ny, e caa starwka zostaa wpisana na list
UNESCO. Dodatkowo, charakterystyczne
dla tego miasta s jednolite, rdzawoczerwo-
ne dachy budynkw oraz zacumowane przy
brzegu zabytkowe odzie, ktrymi niegdy w
beczkach transportowano wino porto.
Porto to jednak przede wszystkim impo-
nujce mosty. Jest tu ich a sze i kady robi
wraenie swoj wysokoci. Najpopularniej-
szy jest oczywicie grujcy nad starwk
Ponte Luis I. Jednym z symboli Porto s take
niebieskie azulejos, czyli ceramiczne pytki
pokrywajce ciany wielu tutejszych budyn-
kw. Azulejos witaj nas ju na dworcu kole-
jowym Sao Bento, a oprcz niego pokryte s
nimi liczne kamienice i kocioy.
Turyci do Porto przyjedaj jednak nie
tylko dla klimatycznej starwki i imponuj-
cych mostw, lecz rwnie dla porto alko-
holu, ktrego kolebk jest wanie to miasto,
a dokadniej Vila Nova de Gaia, czyli miej-
scowo na poudnie od rzeki Tag, tu na-
przeciwko starwki Porto. Miejsce to kusi
przyjemnym wybrzeem, obfitujcym w bary
i restauracje. Jednak Vila Nova de Gaia to
przede wszystkim siedziba najwaniejszych
na wiecie firm produkujcych porto. To
wanie tu mona zwiedza piwnice, w kt-
rych to wino dojrzewa. Jest ich wiele, a do naj-
popularniejszych nale: Grahams, Taylors,
Cockburns, Ramos Pinto, Calem, Sandeman,
Churchills, Offley, Ferreira i Kopke. Wik-
Kawa i pasteis de nata
szo z nich ma angielskie nazwy, poniewa
31
 INWESTOR PO GODZINACH MARZEC 2016 MARZEC 2016
RECENZJE

Praca w Goldman Sachs od rodka

G.Smith Dlaczego odszedem z Goldman Sachs, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2014

Jak odszedem z Goldman Sachs to ksi-
ka, ktra jest w zasadzie opowieci pracownika
tego najbardziej znanego banku inwestycyjnego
wiata. Jej autor, Greg Smith, przepracowa w tej
firmie 12 lat, pnc si po szczeblach kariery. Jego
przygoda z Goldman Sachs rozpocza si w 2000
roku, co oznacza, e Smith by pracownikiem
banku w bardzo burzliwych czasach i mia okazj
by wiadkiem tego, jak na tej instytucji odbiy si
wszystkim dla osb, ktre dopiero rozpoczynaj
karier w brany finansowej zwaszcza dla tych,
ktrym marzy si praca w jednym z duych ban-
kw inwestycyjnych. Smith opisuje bowiem realia
wewntrzbankowe z du dokadnoci.
Za to ci, ktrzy oczekuj sensacyjnych historii,
ktre w tej ksice wychodz na wiato dzien-
ne, raczej si na tej lekturze zawiod. Kady, kto
funkcjonuje ju w brany finansowej chociaby

Dorota sierakowska
zarwno lata prosperity, jak i kryzysy finansowe, kilka lat, zdaje sobie bowiem spraw z tego, e
wcznie z wielkim zaamaniem cen akcji jesieni dziaalno bankw inwestycyjnych ma swoje
2008 r. blaski i cienie.
W mojej opinii ksika Dlaczego odszedem
z Goldman Sachs jest wietn lektur przede

Kulinarnym symbolem Portugalii jest
dorsz, czyli bacalhau. Podaje si go tu na
milion sposobw grillowany, pieczony,
smaony, itd. Jednak najbardziej tradycyjne
s dania bazujce na suszonych, solonych fi-
letach z dorsza. Wynika to z faktu, e niegdy,
zanim lodwki stay si oglnie dostpne, to
w takiej formie ryba moga by przechowy-
wana. Obecnie jedn z najsynniejszych po-
traw w tym kraju jest bacalhau a bras solo-
ny, suszony dorsz zapiekany z ziemniakami,
jajkiem, cebul i serem, z dodatkiem oliwek.
W Lizbonie i jej okolicach popularne s tak-
e ciasteczka z dorszem, czyli tzw. pastel de
popularne, e do zwizanej z nimi kawiarni w
dzielnicy Belm cigaj tumy turystw. W in-
nych miejscach w Portugalii te same ciasteczka
nazywaj si pasteis de nata i mona je za-
mwi w praktycznie kadej kawiarni. Oprcz
tego godnym sprbowania deserem w Portu-
galii jest pudding ryowy, a take po prostu
wiee owoce, ktre tutaj s wyjtkowo sodkie
i pyszne.
Od soku ze wieo wyciskanych pomara-
czy polecam zaczyna kady dzie w Portuga-
lii. Dobrze take jest pozna tutejszy kawowy
kod zamiast zamawia w tym kraju espresso
czy latte, lepiej poprosi o un cafe, czyli nie-
Uliczki Alfamy
Manipulacja w komunistycznym
Ginja, podawana czasem w czekoladowych
kubeczkach, to co w rodzaju winiwki, wydaniu
aczkolwiek sabszej ni ta, ktr znamy z
I.M.Pacepa, R.Rychlak Dezinformacja, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2015
rodzimych stow. Oprcz niej, koniecz-
nie trzeba uda si na degustacj porto
Jeli autorem ksiki jest byy doradca dykta- technice przedstawiania informacji w wybirczy
najsynniejszego portugalskiego alkoholu,
tora Rumunii, to mona spodziewa si ciekawej sposb, dostosowany do potrzeb rzdzcych. Pa-
ktry tu jest dostpny w przernych od-
lektury. Genera Ion Michai Pacepa suy bo- cepa obnaa te metody, podkrelajc jednocze-
mianach.
wiem jako zastpca szefa wywiadu zagranicznego nie, e dyktator Rumunii by jedynie pionkiem w
w Rumunii w latach 70. XX wieku, kiedy na czele rkach Kremla.
Uczta dla zmysw
jego kraju sta niesawny Nicolae Ceauescu. Po Dezinformacja to ksika, ktra spodoba
Wizyta w Portugalii to uczta dla zmy-
otrzymaniu azylu politycznego i emigracji do Sta- si przede wszystkim osobom zaciekawionym
sw. To soneczne pastwo jest idealnym
nw Zjednoczonych, genera otrzyma od dykta- tematyk wywiadowcz, a take oglnie histori
miejscem na oderwanie si od codzienno-
tora wyrok mierci. Na Zachodzie za zacz pra- XX wieku. Genera Pacepa przytacza w niej wiele
ci na odpoczynek nad szumicym ocea-

bacalhau.
Oczywicie dorsz to nie wszystko. Na por-
tugalskich stoach krluje szerokie spektrum
pysznoci, ktre mona wyowi z oceanu.
Przerne ryby, langusty, krewetki, omio-
rnice, kalmary to wszystko jest tu bardzo
wiee, dlatego warto z tego skorzysta. Por-
tugalczycy syn zreszt take ze wietnych
wielk czarn kaw, jedynie troch wiksz
od espresso, ale na og dwa albo trzy razy
tasz ni espresso. Mona take skusi si na
galao, czyli kaw z do du iloci mleka.
Warto rwnie sprbowa lokalnych alkoholi.
Dorota sierakowska
cowa dla amerykaskiego wywiadu oraz zacz ciekawostek i przedstawia studia przypadkw a
nem, relaksujce spacery po stromych, kr-
pisa ksiki, obnaajce realia funkcjonowania wszystko to robi w sposb szczegowy i miejsca-
tych uliczkach miast, wieczorny relaks przy
komunistycznego reimu. mi emocjonalny.
wieych owocach morza i dwikach fado.
Dezinformacja to ksika, ktra skupia si
Warto wic znale si chociaby na par
na uwielbianej przez wszelkie dyktatury wiata
dni tu, na egzotycznym kracu Europy.

Do sukcesu na skrty
konserw. Tu nie jest to wcale podrzdne je-
dzenie konserwy s podawane nawet w re-
stauracjach.
Portugalczycy jedz take sporo misa S. Snow Na skrty. Jak hakerzy, wynalazcy i gwiazdy sigaj po sukces, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2015
przy czym misne potrawy w tym kraju lepiej
smakuj ni wygldaj. Jedn z opcji niada- Kady z nas chciaby osign skrtces opowieci o ludziach, ktrzy osignli spektaku-
niowych jest buka z duszon wieprzowin, czyli sukces na skrty. Zwaszcza, e ycie co jaki larne sukcesy w relatywnie krtkim czasie. Z jej
natomiast na obiad mona zje popularne czas udowadnia nam, e taki sukces jest moliwy. lektury dowiadujemy si m.in. jak wani w na-
w lokalnych knajpkach cozido a portuguesa, Jednak autor ksiki Na skrty przekonuje, e szym yciu s mentorzy, czy warto eksperymen-
czyli gotowane po portugalsku. Jest to nic nie zawsze jest to kwestia tylko i wycznie szcz- towa i czy faktycznie co ci nie zabije, to ci
innego jak peen talerz rnych rodzajw cia, poniewa pewne mechanizmy przycigaj nas wzmocni.
misa, warzyw oraz ryu, ktrymi zajadaj do celu szybciej ni inne. Na skrty to ksika lekka i ciekawa, ale jed-
Dorota sierakowska

si tutejsi mieszkacy.
Koniecznie trzeba take sprbowa por-
tugalskich deserw. Najsynniejszym z nich
s pasteis de Belm ciasteczka z ciasta
francuskiego z mas budyniow. S one tak
32
Czy wic cika praca nie zawsze si opaca?
Na pewno nie zaszkodzi ona, aczkolwiek po-
czona z pewnymi metodami dziaania moe ona
przynie wrcz zaskakujce efekty. O tym wa-
Piwnice pene Porto nie przekonuje autor tej ksiki, bdcej zbiorem
noczenie przekazujca treci, ktre skaniaj do
mylenia. Sdz, e spodoba si ona kadej ambit-
nej osobie, ktra szuka efektywnych sposobw na
realizacj swoich celw.
33
 Krzywka MARZEC 2016

Zapraszamy do rozwizania krzywki,

bazujcej na informacjach zawartych
w aktualnym numerze Trendu.
Na zwycizcw czekaj atrakcyjne nagrody!
Prosimy o przesanie hasa i jego krtkiego wyjanie-
nia (jedno zdanie) do dnia 20 kwietnia 2016r.
na adres: konkurs@gazetatrend.pl
Lista zwycizcw zostanie ogoszona na stronie
internetowej: www.gazetatrend.pl/konkurs
do dnia 30.04.2016r.
Regulamin konkursu na stronie:
www.gazetatrend.pl/konkurs

1.
1 Tokijski indeks giedowy.
2. 2 Dorsz po portugalsku.
3 Prezes Europejskiego Banku
3. Centralnego.
4 Drugie pod wzgldem wielkoci miasto
4.
Portugalii.

5.
5 Al... to z niej powstao Pastwo
Islamskie w Iraku.
6. 6 Imi przewodniczncej Rady
Gubernatorw Fedu.

1 3 ksiki:
"Zawd inwestor giedowy"
"Hejtocholik
"English for finance. Finanzsprache Deutsch"
MIEJSCE

3-miesiczny abonament do serwisu

stockwatch.pl owartoci 159 z

2 2 ksiki:
"Dezinformacja
"Ty wybierasz cel, my pokazujemy drog!
MIEJSCE

2-miesiczny abonament do serwisu

stockwatch.pl owartoci 109 z

3 ksika:
"Na skrty"
MIEJSCE

miesiczny abonament do serwisu

stockwatch.pl owartoci 59 z

Sponsorami nagrd w konkursie s:

34