Tytu oryginau: The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail - but Some Don't

Tumaczenie: Micha Lipa

ISBN: 978-83-246-9122-7

Copyright Nate Silver, 2012.

All rights reserved.

All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form. This edition
published by arrangement with The Penguin Press, a member of Penguin Group (USA) LLC.
a Penguin Random House Company.

Polish edition copyright 2014 by Helion S.A.

All rights reserved.

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any
means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage
retrieval system, without permission from the Publisher.

Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu niniejszej

publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod kserograficzn,
fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd towarowymi

ich wacicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice informacje
byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie,
ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody
wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.

Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/sygasz
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.

Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)

Printed in Poland.

Kup ksik Ksigarnia internetowa

Pole ksik Lubi to! Nasza spoeczno
Oce ksik
 SPIS TRECI

Podzikowania 7
Wprowadzenie 11

1. KATASTROFALNA NIEUMIEJ}TNOm PROGNOZOWANIA 27

2. CZY JESTE MkDRZEJSZY OD PANA Z TELEWIZJI? 53
3. LICZk SI} TYLKO ZWYCI}STWA I PRZEGRANE 77
4. PRZEZ LATA MWILICIE NAM, E DESZCZ JEST ZIELONY 109
5. DESPERACKIE POSZUKIWANIE SYGNAU 139
6. JAK UTONkm W YCE WODY 169
7. WZR DO NALADOWANIA 195
8. BkDZIm CORAZ MNIEJ 219
9. BUNT PRZECIWKO MASZYNOM 245
10. POKEROWA BAKA 273
11. PRZECHYTRZYm RYNEK 305
12. KLIMAT ZDROWEGO SCEPTYCYZMU 343
13. NIEWIEDZA BYWA SZKODLIWA 381

Zakoczenie 411
Przypisy 419

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

6
Kup ksik Pole ksik
 10

POKEROWA BAKA

W 2003 roku zacz si pokerowy boom co w rodzaju gorczki spekulacyj-

nej, w czasie ktrej liczba nowych, niedowiadczonych graczy rosa wykad-
niczo i nawet przecitna umiejtno gry w pokera pozwalaa na osignicie do
duych zyskw. Mona wskaza dwie bezporednie i wzajemnie powizane przy-
czyny tego zjawiska. Pierwsz by rozegrany w 2003 roku w Las Vegas gwny tur-
niej z cyklu World Series of Poker, zakoczony zwycistwem 27-letniego amatora
z Nashville, ksigowego o wymownym nazwisku Chris Moneymaker. Czowiek
ten by ucielenieniem zwyczajnego pokerzysty: lekko przysadzistym, nudnawym
urzdnikiem, ktry dziki niekoczcej si serii odwanych blefw i szczliwych
cignie przemieni 39 dolarw opaty za udzia w internetowym turnieju kwalifi-
kacyjnym w 2,5 miliona dolarw nagrody gwnej.
Stacja telewizyjna ESPN nakrcia szecioodcinkowy miniserial dokumentalny
powicony osigniciu Moneymakera i powtarzaa emisj do znudzenia co wieczr
w dni robocze a do momentu rozpoczcia sezonu bejsbolowego. Bya to cudowna
reklama dyscypliny sportu zwanej pokerem, ktra do tego czasu miaa opini po-
dejrzanej, archaicznej i odstrczajcej. Nagle wszyscy ysiejcy, grubawi ksigowi,
ktrzy ju dawno porzucili marzenia o sportowej karierze godnej Michaela Jordana
albo Dereka Jetera, zobaczyli w Moneymakerze kogo podobnego do siebie, kto mia
tak sam prac jak oni, ale w cigu kilku tygodni z anonimowego amatora sta si
zwycizc najwikszego turnieju pokerowego na wiecie.
Stacja ESPN w swoich relacjach pokazywaa jednak bardzo okrojon wersj te-
go, co dzieje si przy zielonym stoliku. Z jednej strony ze wzgldu na konieczno
streszczenia czterdziestu godzin gry z udziaem ponad omiuset graczy w szeciu
godzinach materiau filmowego pokazano tylko niewielki odsetek ukadw kart
(rk) biorcych udzia w grze. Z drugiej strony dziki sprytnemu zastosowaniu mi-
niaturowych kamer rozmieszczonych obok graczy na obwodzie stou telewidzowie

Kup ksik Pole ksik

 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

mieli wgld nie tylko w karty Moneymakera, ale take jego rywali, co sprawio,
e mogli si poczu jasnowidzami. Poker jest bardzo atw gr, kiedy zna si karty
przeciwnika.
Moneymaker zosta obsadzony w roli czowieka nieomylnego. Komentatorzy
wychwalali zagrania, ktre po dokadniejszej analizie naleao uzna za kiepskie:
pochopne blefy oceniano jako odwane, a przedwczesne pasy jako przenikliwe. Mo-
neymaker nie by przedstawiany jako niewiele odbiegajcy od redniej pgwek,
ktremu raz w yciu sza karta* 1, lecz jako pokerowy geniusz, ktry dziki niezwy-
kej przebiegoci z dnia na dzie sta si wiatowej klasy graczem.
Telewidzom wmwiono, e poker jest bardzo atw i dochodow gr o niezwykle
wartkiej akcji, cho w rzeczywistoci nic z tego nie jest prawd. Wiele osb doszo
do wniosku, e od sukcesu porwnywalnego z wygran ksigowego z Nashville
dzieli je tylko podr do Vegas. Liczba uczestnikw gwnego turnieju World Series
of Poker z opat wpisow wynoszc 10 tysicy dolarw wzrosa z poziomu 839
w roku wygranej Moneymakera do 8773 trzy lata pniej.

RYSUNEK 10.1. LICZBA UCZESTNIKW GWNEGO TURNIEJU WORLD SERIES OF POKER

W LATACH 1970 2006

Byem jedn z takich osb2. Przez chwil yem w pokerowym nie, ktry jednak
szybko si rozwia. Przekonaem si, e poker zajmuje miejsce na mglistym pogra-
niczu sygnau i szumu. Kilka lat powiconych na gr pozwolio mi znacznie lepiej
zrozumie rol przypadku w yciu czowieka oraz znaczenie zudze, ktre si z nie-
go rodz, gdy prbujemy zrozumie wiat i przewidzie rozwj wypadkw.

*
Od czasu wygranej w Las Vegas Moneymaker zarabia na pokerze tylko okoo
110 tysicy dolarw rocznie przed odliczeniem wysokich opat wpisowych pobieranych
przez organizatorw turniejw.

274
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

Pocztek pokerowego snu

Drugim katalizatorem pokerowego boomu by internet. W sieci mona byo gra
w karty ju od 1998 roku, ale popularno tej formy rozrywki zacza rosn w 2003
roku, gdy takie firmy jak Party Poker i PokerStars przystpiy do bardziej agresyw-
nego reklamowania swoich usug w gszczu przepisw dotyczcych hazardu inter-
netowego. Gracze z caego wiata ruszyli do wirtualnych domw gry, przezwycia-
jc wasne zastrzeenia dotyczce ich bezpieczestwa i legalnoci. Serwisy pokerowe
oferoway wiele udogodnie: caodobowy dostp do rnych odmian pokera ze
stawkami wahajcymi si od kilku centw do kilkuset dolarw, szybkie tempo gry
(komputer tasuje i rozdaje karty znacznie szybciej ni krupier z krwi i koci, a w do-
datku nie trzeba mu dawa napiwkw) oraz komfort gry we wasnym domu, a nie
w zadymionym, podupadym kasynie.
Wykonywaem wtedy podobn prac jak Moneymaker jak ju wczeniej na-
pisaem, byem konsultantem ekonomicznym w firmie ksigowej KPMG. Jeden
z moich kolegw z pracy zaproponowa, ebymy zaczli gra, stawiajc na tyle wy-
sokie sumy, by poczu dreszcz emocji. Miaem niewielkie dowiadczenie w grze
w pokera, zdobyte podczas kilku nocnych wypadw do Soaring Eagle Indian Casino
w Mount Pleasant w stanie Michigan. Dawno jednak nie siedziaem przy zielonym
stoliku i musiaem troch powiczy, wic zaczem szuka moliwoci gry w in-
ternecie. Toporny i peen bdw serwis o nazwie Pacific Poker mia ofert, ktrej
trudno byo si oprze dawa kademu nowemu uytkownikowi 25 dolarw
w etonach pokerowych, nie dajc w zamian prawie adnych zobowiza3.
Do szybko przegraem te 25 dolarw, ale uytkownicy serwisu Pacific Poker
nie sprawiali wraenia bardziej wyrafinowanych ni gromada byych skazacw
i siedemdziesiciokilkulatkw hazardujcych si w Szybujcym Orle. Zdepono-
waem wic na koncie uytkownika 100 dolarw. Prawie wszyscy zawodowi po-
kerzyci zaczynaj karier od serii zwycistw (ci, ktrzy od pocztku przegrywaj,
zwykle maj do rozumu, by zrezygnowa z dalszej gry) i ja nie byem wyjtkiem.
Moje konto zaczo pcznie: na pocztku o 50 100 dolarw dziennie, a czasem
nawet o 500 1000 dolarw. Po okoo trzech miesicach, gdy suma moich wygra-
nych przekroczya 5 tysicy dolarw, zaczem spdza w wirtualnym kasynie cae
noce, po czym o wicie jechaem takswk do biura, by przez cay dzie udawa, e
pracuj. Po szeciu miesicach i zgromadzeniu 15 tysicy dolarw zoyem wypo-
wiedzenie i opuciem ekscytujcy wiat midzynarodowych podatkw, by dzieli
czas midzy internetowy hazard i prac dla Baseball Prospectus. Wraenie, e w jaki
sposb wyrwaem si z systemu, dawao cudowne poczucie wolnoci.
Tak naprawd nie wiem, czy na pocztku byem dobrym graczem. Przeciwnicy
ustawili jednak poprzeczk do nisko, a wyksztacenie statystyczne dawao mi nad
nimi przewag. Gra w pokera jest czasem uwaana za rozgrywk psychologiczn

275
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

pojedynek na si woli, w czasie ktrego kady z przeciwnikw prbuje odczy-

ta myli drugiego i wejrze w jego dusz w poszukiwaniu sygnaw wiadczcych
o ukadzie kart na jego rce. Czynnik psychologiczny rzeczywicie jest obecny w po-
kerze, zwaszcza w przypadku gry o wysok stawk, ale odgrywa znacznie mniej-
sz rol, ni si na og wydaje. (Spord czynnikw psychologicznych najwaniej-
sza w pokerze jest samodyscyplina). Poker jest gr cile matematyczn, opart na
formuowaniu probabilistycznych ocen w warunkach niepewnoci. Wymaga zatem
takich samych umiejtnoci jak inne formy prognozowania.

Przewidywanie ukadw kart w pokerze

Dobrzy pokerzyci nie wyrniaj si wcale zdolnoci przewidywania tego, jaka
karta wylduje na stole przy nastpnym ruchu krupiera, jakby mieli dar postrzega-
nia pozazmysowego. Tylko najbardziej przesdni albo paranoiczni gracze wierz,
e kolejno kart w potasowanej talii nie jest cakiem przypadkowa. Tylko najgorsi
nie potrafi spamita najbardziej podstawowych kalkulacji dotyczcych szans na
wygran tego, e prawdopodobiestwo zdobycia koloru w wyniku odkrycia
dwch ostatnich kart wynosi 1:3, a para asw bije par krli w mniej wicej 80%
przypadkw. Najwaniejsza umiejtno analityczna polega na tak zwanym od-
czytywaniu rk okrelaniu, jakie karty przeciwnik moe mie w rce i jak mog
one wpywa na jego decyzje w grze.
To bardzo trudne zadanie, zwaszcza w najpopularniejszej wrd pokerzystw
grze Texas Hold'em, w ktrej karty graczy s przykryte i nic nie jest pewne, dopki
pula pienidzy nie trafi w rce zwycizcy. Kady z graczy zaczyna z jedn spord
1326 moliwych kombinacji kart. Wrd nich s zarwno majestatyczne pary asw,
jak i niewiele warte pary sidemek. Tylko przywizanie do pienidzy moe powstrzy-
ma pokerzyst przed rozegraniem rki w taki sposb, jakby bya zupenie inna ni
w rzeczywistoci.
Gracze mog jednak wykorzysta umiejtno odczytywania rk w celu opraco-
wania swego rodzaju prognozy dotyczcej prawdopodobnego zakresu moliwych
rk startowych przeciwnika. Pokerzyci czsto mwi o kadzeniu przeciwnika na
rce i czasem zachowuj si tak, jakby dobrze wiedzieli, jakie karty ma w rce ry-
wal. Niemniej najlepsi gracze zawsze bior pod uwag wiele hipotez, ktre wa
i oceniaj na podstawie dziaa przeciwnika. Dobra prognoza pokerowa ma cha-
rakter probabilistyczny. Powinna si stawa coraz bardziej precyzyjna w miar po-
stpu gry, ale nie da si dokadnie przewidzie, ktr z 1326 moliwych kombinacji
kart rywal trzyma w rce, dopki ich nie odkryje, zwaszcza jeli przeciwnik jest
utalentowany i celowo zachowuje si w sposb nieprzewidywalny4.
W Texas Hold'em tak trudno zdoby jakiekolwiek informacje, e gracze zaczyna-
j szacowa moliwy zakres ukadw kart przeciwnikw jeszcze przed rozdaniem.

276
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

W grach internetowych dokonuje si tego poprzez analiz danych gracz ma do-

stp do statystyk dotyczcych stylu gry rywali w poprzednich rozdaniach. W real-
nych kasynach gracze dokonuj oceny na podstawie historii przeszych pojedynkw

PODSTAWY POKERA

Zasady gry w Texas Hold'em atwo znale w internecie i w literaturze przedmiotu,

ale chc przedstawi podstawowe reguy osobom niewtajemniczonym, aby uatwi
im zrozumienie terminologii stosowanej na nastpnych stronach. Zasady s bar-
dzo proste w porwnaniu z innymi grami karcianymi. Niemniej tak samo jak w przy-
padku szachw stosunkowo proste zasady tworz gr o wyjtkowej gbi taktycznej
i strategicznej.
Na pocztku przed kadym z graczy rozdajcy kadzie awersem w d dwie kar-
ty zakryte. Po tym nastpuje pierwsza runda licytacji. Nastpnie gracze mog two-
rzy kombinacje z wasnych kart i tak zwanych kart wsplnych (zwanych stoem),
ktre le na rodku stolika i s widoczne dla wszystkich. Kady stara si stworzy
jak najlepsz piciokartow rk z kart wasnych i wsplnych. St jest odsaniany
stopniowo pomidzy kolejnymi rundami licytacji. Pierwsze trzy karty (czyli flop; to
jedno z wielu charakterystycznych okrele w barwnym argonie pokerzystw) s
odsaniane jednoczenie, natomiast czwarta (turn) i pita (river) pojedynczo. Po od-
kryciu pitej karty nastpuje ostatnia, czwarta runda zakadw. O ile na tym etapie
w grze pozostaje wicej ni jeden gracz (najczciej wikszo pokerzystw pasuje
w pierwszych rundach), karty zakryte s odkrywane i pula przypada temu, kto ma
najlepsz rk.
Kolejno ukadw kart przedstawia si nastpujco:
Poker (K Q J 10 9)
Czwrka lub kareta (7 7 7 7 2)
Ful (Q Q Q 5 5)
Kolor (A J 9 4 2)
Strit (8 7 6 5 4)
Trjka (9 9 9 A 2)
Dwie pary (A A 3 3 7)
Para (K K 9 8 6)
Najwysza karta (A Q 8 5 3)

Gdy wicej graczy posiada taki sam ukad, wygrywa ten, kto ma najwysz kart:
na przykad kolor z asem bije kolor z dziewitk jako najwysz kart. Kiedy gracze
maj pary tej samej rangi, wygrywa posiadacz najwyszej karty spord trzech pozo-
staych (zwanej kickerem). Na przykad ukad (8 8 K 7 5) jest silniejszy ni
ukad (8 8 Q 7 6), poniewa kickerem jest krl, a nie dama.

277
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

z poszczeglnymi rywalami, a kiedy nie ma takiej moliwoci, bierze si pod uwag

tak zwany profil etniczny przeciwnika. Na przykad pokerzyci ze Szwecji, Libanu
i Chin uchodz za grajcych bardziej agresywnie ni Francuzi, Anglicy i Hindusi.
Modsi ludzie rzekomo graj swobodniej i bardziej agresywnie ni starsi, a mczyni
podobno blefuj czciej ni kobiety. Te stereotypy, jak wszystkie inne, nie zawsze
s zgodne z prawd: kiedy graem w kasynie Bellagio w Las Vegas, najlepszymi
graczami przy stole byy czsto kobiety, midzy innymi dlatego, e gray znacznie
agresywniej, ni zakadali ich przeciwnicy. Ale pokerzyci nie maj czasu na zasta-
nawianie si nad kwestiami poprawnoci politycznej. Nawet jeli stereotyp, zgodnie
z ktrym kobiety graj ostroniej ni mczyni, nie potwierdza si w 45% przy-
padkw, jego prawdziwo w pozostaych 55% przypadkw jest wystarczajco do-
brym punktem wyjcia do sformuowania prognozy.
Po rozpoczciu gry te surowe zaoenia zostaj uzupenione bardziej wiarygod-
nymi informacjami dotyczcymi tego, jak dany gracz rozgrywa poprzednie rce
przy stole i jak rozgrywa biec. Procedura jest dokadnie i gboko bayesowska
kady z graczy aktualizuje oceny probabilistyczne po kadym obstawieniu, spraw-
dzeniu i przebiciu. Jeeli wtpisz w moliwo praktycznego zastosowania teorii
Bayesa, prawdopodobnie nigdy nie widziae gry w pokera.

Nie tak prosta rka pokerowa

Zamy, e grasz w kasynie Bellagio w Texas Hold'em bez limitu z pocztkowymi
stawkami 5 i 10 dolarw*. Kilku pierwszych graczy pasuje, ale Ty masz w rce par
semek (8 8), czyli do przyzwoite karty. Podbijasz wic stawk do 25 dolarw
i zostajesz sprawdzony przez tylko jednego przeciwnika: szedziesiciokilkulatka,
ktrego nazw Prawnikiem.
Prawnik jest miym facetem midzy rozdaniami lubi pogada, ale kiedy karty
le na stole, raczej si nie odzywa. Wszyscy przy stole wiedz, e dobrze mu si po-
wodzi. Jest wsplnikiem w dziaajcej na Wschodnim Wybrzeu kancelarii specja-
lizujcej si w prawie wasnoci intelektualnej. Potrafisz sobie wyobrazi, jak ubra-
ny w koszulk polo wysya esemesy do kolegi, eby umwi si na partyjk golfa.

*
Kwoty 5 i 10 dolarw to zakady wymuszone (tzw. ciemne), ktre s wpacane przez
kolejnych graczy siedzcych dookoa stou i wymuszaj aktywno wszystkich uczestnikw
gry. Okrelenie bez limitu oznacza, e gracze w kadej rundzie licytacji mog dokada
do puli dowoln ilo pienidzy. Ograniczeniem jest jednak ilo pienidzy posiadanych
przez najmniej zasobnego z graczy przed rozpoczciem licytacji. Jeeli zaczynasz z kwot
500 dolarw w etonach i grasz przeciwko Billowi Gatesowi, ktry ma przy sobie 500 mln
dolarw, ryzykujesz tylko swoje 500 dolarw i zakady Gatesa ponad t kwot s niewane.
Nie moe Ci on zmusi, eby szybko zdoby dodatkowe 499 999 500 dolarw w etonach,
jeli chcesz sprawdzi jego blef.

278
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

Na pocztku gry wypi jedno piwo, ale pniej przerzuci si na kaw. rednie staw-
ki, o ktre toczy si gra, nie powinny go przeraa i wida, e czuje si swobodnie.
Kiedy Prawnik usiad przy stoliku, pozostali gracze nie mogli si zdecydowa,
ktra hipoteza dotyczca jego zachowania w grze moe by prawidowa: z jednej
strony podejrzewano, e moe gra na pokaz, wykonujc szalone ruchy i odwanie
blefujc, a z drugiej sdzono, e moe mie bardzo legalistyczne podejcie i sztyw-
no trzyma si zasad. Szybko si okazao, e druga ocena bya trafniejsza: Prawnik
sprawia wraenie przecitnego gracza, unika katastrofalnych bdw, ale i nie
imponowa finezj. Z ca pewnoci nie by najgorszym graczem przy stoliku, ale
prawdopodobnie nie by te dugookresowym zwycizc. Niemniej nikt z siedz-
cych przy stoliku nie gra z nim wystarczajco dugo, by by cakowicie pewnym
swoich spostrzee.
Co wiadomo o ukadzie kart Prawnika? Z ca pewnoci mona powiedzie tylko
tyle, e nie moe mie adnego ukadu zawierajcego 8 albo 8, poniewa te dwie
karty nale do Ciebie. Niestety, to zmniejsza liczb moliwych kombinacji poczt-
kowych z 1326 tylko do 1225 par, ktre mogy mu przypa w chwili rozdania z jed-
nakowym prawdopodobiestwem.
Niemniej Prawnik sam udzieli nam pewnej informacji: zdecydowa si spraw-
dzi Twj zakad. To znaczy, e jego rka powinna by przynajmniej dobra, bowiem
wikszo graczy w tym Prawnik pasuje w wikszoci przypadkw, gdy do-
chodzi do podbicia stawki przed odkryciem flopa. Jego decyzja oznacza take, e
prawdopodobnie nie ma bardzo silnej rki, poniewa nie zdecydowa si na przebi-
cie Twojej stawki, aczkolwiek nie mona tego cakowicie wykluczy*.
Moemy zacz formuowa probabilistyczn, bayesowsk ocen tego, jakie karty
moe trzyma w rce Prawnik. Na podstawie przeszych dowiadcze z graczami
takimi jak on wiadomo, e moe mie na przykad par 9 9 albo jaki ukad z asem,
zwaszcza jeli obie karty s w tym samym kolorze (na przykad A 5), co uatwia
budowanie koloru. Prawnik moe te mie dwie ssiadujce ze sob karty w tym
samym kolorze (na przykad 6 5), uatwiajce budowanie kolorw i stritw. Mo-
e te mie dwie figury, na przykad krla trefl i waleta karo (K J).
Gdyby mie wystarczajco duo czasu, mona by dokadnie oszacowa zakres
moliwych ukadw kart Prawnika, przypisujc kadej z 1326 moliwoci prawdopo-
dobiestwo od 0 do 100%, jak na rysunku 10.2. W ten sposb jego gr oceniby kom-
puter o mocy obliczeniowej umoliwiajcej szybkie szacowanie wszystkich ukadw.
Macierz przedstawiona na powyszym rysunku jest jednak zbyt skomplikowa-
na, by mona byo za jej pomoc analizowa sytuacj w czasie rzeczywistym w re-
alnych warunkach, wic gracze staraj si podzieli cay zakres moliwych ukadw

*
Czasem gracze posiadajcy niezwykle siln rk w rodzaju pary asw sprawdzaj,
zamiast przebija, eby oszuka przeciwnikw.

279
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

RYSUNEK 10.2. PROBABILISTYCZNA OCENA ZAKRESU MOLIWYCH UKADW KART PRZECIWNIKA

kart przeciwnika na grupy ukadw rwnowanych (zob. tabela 10.1). W tym przy-
padku najbardziej interesuj nas grupy, w ktrych Prawnik zaczyna gr z par wy-
sz ni Twoje semki.

TABELA 10.1. GRUPY UKADW KART PRZECIWNIKA PRZED WYOENIEM FLOPA

Prawdopodobiestwo Prawdopodobiestwo
Przykadowa
Rodzaj ukadu aprioryczne wynikowe
rka
przed sprawdzeniem po sprawdzeniu

Pary od semek do asw J J 3% 6%

Pary od dwjek do sidemek 6 6 3% 12%

As z kart w tym samym kolorze A 9 4% 15%

As z kart w innym kolorze A Q 11% 16%

Figury w jednym kolorze Q J 2% 10%

Figura z kart w innym kolorze K 10 5% 16%

Karty ssiadujce w jednym kolorze 7 6 2% 8%

Rne karty J 8 70% 17%

280
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

Na szczcie prawdopodobiestwo uzyskania przez niego takiego ukadu jest

niewielkie, poniewa w grze Hold'em pokerzysta rzadko dostaje do rki par. Tak
naprawd przy pierwszym rozdaniu szansa na otrzymanie pary dziewitek lub wy-
szej wynosi tylko 3%. Musimy jednak uwzgldni fakt, e Prawnik Ci sprawdzi,
negujc hipotez posiadania wielu bezwartociowych ukadw kart i zwikszajc
prawdopodobiestwo posiadania silnej rki. Na podstawie obserwacji dotychcza-
sowego stylu gry Prawnika mona zwikszy prawdopodobiestwo tego, e ma on
par wysz ni Twoje semki, do 6%.
W pozostaych 94% przypadkw Prawnik zaczyna gr z gorszymi kartami w r-
ce ni Twoje. Problem polega na tym, e na stole wylduje jeszcze pi kart wspl-
nych i cho s mae szanse na to, e uzyskasz dziki nim lepszy ukad (musiaby
trafi na jedn z dwch pozostaych semek w talii), Prawnik moe atwiej ni Ty
zbudowa z nich wysz par, strita albo kolor.
Prawnik pociga yk kawy, gdy krupier wykada flopa skadajcego si z dwch
trefli krla i trjki oraz dziewitki kier.
K 9 3
Te karty nie poprawiaj Twojego ukadu. Jednoczenie masz nadziej, e nie po-
prawiaj take ukadu kart Prawnika i Twoja para semek nadal jest silniejsza od
jego rki. Dorzucasz wic skromne 35 dolarw do puli zawierajcej 65 dolarw. Twj
przeciwnik zastanawia si przez chwil, po czym sprawdza.
Po zaktualizowaniu szacowanych prawdopodobiestw wystpienia poszczegl-
nych rodzajw ukadw kart przekonasz si, e jego krok nie zapowiada niczego
dobrego. Zgodnie z teori Bayesa najwaniejsze jest mylenie w kategoriach praw-
dopodobiestw warunkowych. Na przykad jakie jest prawdopodobiestwo, e
Prawnik sprawdzi ponownie, jeli zacz gr z rk K J, czyli ma teraz par krli?
(Gdyby mia par asw, sprawdziby niemal na pewno, ale z drugiej strony czy
w takiej sytuacji nie wolaby podbi stawki?) A jeli zacz gr ze sabsz par ni
Twoja (na przykad 7 7)? Jakie jest prawdopodobiestwo, e sprawdzi, zamiast
spasowa? Gdyby mia duo czasu, mgby przeanalizowa po kolei wszystkie
1326 kombinacji i dokadnie oszacowa prawdopodobiestwa (zob. tabela 10.2).
Szacunkowe oceny prawdopodobiestwa formuowane przy stole nie bd tak
dokadne. Mimo to moesz oglnie oszacowa moliwo wystpienia rnych uka-
dw kart u Prawnika, biorc pod uwag to, e Ci sprawdzi. W okoo 30% przypad-
kw jego ukad bdzie mocno zwizany z flopem i bdzie zawiera par krli albo
wysz to dobra rka, przy ktrej przeciwnik raczej nie spasuje, chyba e zosta-
nie poddany silnemu naciskowi. Istnieje te 20-procentowe prawdopodobiestwo,
e Prawnik ma par gorsz od krli, ale lepsz od Twojej pary semek. Te ukady s
silniejsze od Twojego, ale jest wiksze prawdopodobiestwo, e jeli zagrasz agre-
sywnie, Prawnik spasuje na pniejszym etapie gry.

281
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

TABELA 10.2. GRUPY UKADW KART PRZECIWNIKA PO WYOENIU FLOPA

Prawdopodobiestwo Prawdopodobiestwo
Przykadowa
Rodzaj ukadu aprioryczne wynikowe
rka
przed sprawdzeniem po sprawdzeniu

Trjka (krli, dziewitek, trjek) 9 9 2% 2%

Dwie pary K 9 2% 2%

Para krli lub wysza K J 15% 28%

Para od semek do dam 9 8 13% 20%

Para sidemek lub nisza A 3 15% 20%

Niepeny kolor bez pary 8 6 6% 12%

Niepeny strit bez koloru Q 10 12% 12%

Inna rka bez pary A J 35% 4%

Jednoczenie istnieje 25-procentowe prawdopodobiestwo, e Prawnik ma nie-

peny strit albo kolor ukady, ktre na razie przegrywaj z Twoimi semkami, ale
mog si rozwin na wiele sposobw. W kocu istnieje te 25-procentowe praw-
dopodobiestwo, e przeciwnik ma sabsz par od Twojej albo nie ma nic, ale kon-
tynuuje gr w nadziei na udany blef. To najkorzystniejsza dla Ciebie sytuacja.
Widzisz ju, jak trudne decyzje trzeba podejmowa podczas gry w pokera. W nie-
ktrych spord opisanych sytuacji naley rozgrywa rk jak najagresywniej, w in-
nych trzeba przyj ostroniejsze podejcie, a w niektrych liczy si z konieczno-
ci spasowania.
Wanie kiedy zastanawiasz si nad tym, co dalej robi, krupier wykada na st
idealn kart i znacznie uatwia Ci wybr. To jedna z dwch pozostaych semek
w talii (8), dziki ktrej masz ju trjk. Moesz przegra, tylko jeeli Prawnik za-
czyna z par dziewitek albo par krli i zbudowa wysz trjk na flopie, a po-
tem zagra pasywnie, eby wcign Ci w puapk. (Pokerzyci okrelaj takie za-
chowanie terminem wolna gra). Nie powiniene jednak myle tak defensywnie.
Biorc pod uwag jego moliwe ukady, Twj powinien by lepszy nawet w 98%
przypadkw. Tym razem obstawiasz wic do wysoko, wpacajc 100 dolarw do
puli zawierajcej 135 dolarw.
Prawnik sprawdza ponownie. Poniewa w tym momencie prawdopodobnie spa-
sowaby, gdyby mia sabsz par albo sab podstaw innego ukadu, moesz jeszcze
bardziej zawzi zakres jego moliwych rk. W rzeczywistoci spord wszystkich
1326 rk, od ktrych mg zaczyna, w tej chwili tylko okoo 75 jest nadal moliwych.
Moe to by para krli, ktrej pocztkowo si obawiae, ale ktra teraz jest sabsza
od Twojej trjki. Najbardziej powiniene si obawia tego, e ostatni kart wspl-
n bdzie trefl, dziki ktremu Prawnik uzyska kolor.

282
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

TABELA 10.3. GRUPY UKADW KART PRZECIWNIKA PO WYOENIU TURNA

Prawdopodobiestwo Prawdopodobiestwo
Przykadowa
Rodzaj ukadu aprioryczne wynikowe
rka
przed sprawdzeniem po sprawdzeniu

Trjka krli lub dziewitek 9 9 2% 1%

Trjka trjek 3 3 1% 1%

Dwie pary K 9 2% 2%

Para krli lub wysza K J 28% 45%

Para od trjek do dam 9 7 40% 33%

Niepeny kolor bez pary A 2 12% 14%

Niepeny strit bez koloru J 10 13% 3%

Inna rka bez pary A Q 3% 1%

Ostatni kart jest jednak niewinnie wygldajca pitka pik, ktra nie daje kolo-
ru Twojemu przeciwnikowi. St wyglda nastpujco:
K 9 3 8 5

Dorzucasz 250 dolarw do puli wynoszcej 335 dolarw, liczc na to, e Praw-
nik sprawdzi Ci z gorszym ukadem kart. On jednak niespodziewanie si oywia.
Stawiam wszystko, mwi cichym gosem do krupiera, spokojnie dokadajc do
puli wszystkie swoje etony o wartoci okoo 1200 dolarw.
Co u diaba si stao? Teraz musisz podda prbie swoj umiejtno rozumo-
wania w bayesowskim stylu. Jeeli Twoja ocena moliwego zakresu rk przeciwni-
ka okae si bdna, bdzie Ci to kosztowao 1200 dolarw.
Spogldasz na st i zdajesz sobie spraw z tego, e dokadnie jedna rka spord
1326 moliwych kombinacji wydaje si dobrym uzasadnieniem zachowania przeciw-
nika: sidemka i szstka trefl (7 6). To ssiadujce ze sob karty w tym samym
kolorze, wic Prawnik mg spokojnie sprawdzi Ci przed wyoeniem flopa. Po
wyoeniu flopa powsta niepeny kolor z czterech trefli, a Ty nie zagrae wystar-
czajco agresywnie, eby odstraszy przeciwnika. Turn nie uzupeni koloru, ale i tak
wzmocni ukad kart Prawnika: semka karo (8), dziki ktrej uoye trjk, daa
przeciwnikowi moliwo stworzenia strita z dowoln dziesitk lub pitk. Jeeli
Prawnik rzeczywicie ma takie karty w rce, pitka pik (5) w riverze uzupenia strita,
ktry jest silniejszy od Twojej trjki. To wyjania agresywne zagranie przeciwnika.
Czy powiniene teraz spasowa? Nawet jeli nigdy nie grae w pokera, powi
chwil na zastanowienie si, co by zrobi w tej sytuacji.
Prawdopodobnie nie powiniene pasowa. Tak naprawd w wielu przypadkach
powiniene si nawet cieszy, e w puli znalazo si wicej pienidzy.

283
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

Rozwizanie tego problemu mona znale dziki teorii Bayesa. Nie ma wtpli-
woci, e postawienie wszystkich posiadanych pienidzy jest bardzo agresywnym
zagraniem i zdradza wicej informacji ni wszystkie poprzednie ruchy Prawnika.
Ale zanim przeciwnik si na to zdecydowa, prawdopodobiestwo posiadania przez
niego wanie sidemki i szstki trefl oceniae bardzo nisko, by moe nawet na 1%.
Bya to po prostu jedna z wielu moliwych kombinacji kart. O ile nie masz absolut-
nej pewnoci, e 7 6 to jedyna rka uzasadniajca tak, a nie inn gr przeciwnika,
spasowanie moe by powanym bdem. Twoja rka musi by dobra tylko w 35%
przypadkw, eby istniao matematyczne uzasadnienie sprawdzenia Prawnika.
Tak naprawd przeciwnik moe mie take kilka innych kombinacji kart. Moe
to by trjka trjek albo trjka pitek, czyli ukady sabsze od Twojej trjki semek.
Rwnie dobrze moe mie dwie pary, jeli trzyma w rce na przykad K 5. Nie-
ktrzy pokerzyci rozgrywaliby w ten sposb take par asw. W analizowanym
przez przeciwnika bayesowskim modelu Twojego ukadu kart jego rka moe si wy-
dawa lepsza od Twojej, nawet jeli w rzeczywistoci nie jest. Moe si wydawa
wystarczajco dobra, eby postawi na ni wszystkie pienidze w nadziei na wy-
granie duej sumy.
Z drugiej strony oprcz strita jest te kilka innych ukadw silniejszych od Two-
jego. Jeeli Prawnik przez cay czas wciga Ci w puapk, rozgrywajc pasywnie
trjk dziewitek lub krli, stracisz pienidze. Przeciwnik moe te blefowa. Jeeli
mia nadziej na stworzenie koloru, ale mu si to nie udao, jedyn szans na zgar-
nicie puli daje udany blef.
Jak powiedzia kiedy Arthur Conan Doyle, Kiedy wyeliminujesz to, co niemo-
liwe, caa reszta bez wzgldu na to, jak bardzo nieprawdopodobna musi by
prawd. To do logiczne, ale mamy due problemy z odrnieniem tego, co nie-
moliwe, od tego, co jest bardzo nieprawdopodobne, i czasem wpadamy w tarapaty,
gdy chcemy dokona zbyt precyzyjnego rozrnienia. Na tym etapie gry wszystkie
ukady kart przeciwnika wydaj si mao prawdopodobne, a jego rka jest do nie-
zwyka. To kwestia porwnania jednego nieprawdopodobiestwa z innymi, a kal-
kulacja wypada na niekorzy hipotezy, e Prawnik ma dokadnie 7 6. Po prze-
prowadzeniu oblicze na komputerze okazuje si, e prawdopodobiestwo, i nadal
posiadasz silniejszy ukad kart, wynosi a dwie trzecie (zob. tabela 10.4).
W praktyce pokerzyci mog rnie ocenia prawdopodobiestwo wystpienia
tego ukadu kart. Utalentowani gracze prawdopodobnie potrafi formuowa takie
oceny probabilistyczne lepiej ni 99,9% populacji. Tak naprawd nie znam adnej
gry ani wiczenia umysowego, ktre pozwalayby skuteczniej doskonali t umie-
jtno ni poker. Kiedy jednak zamieciem ten problem na forum zawodowych
pokerzystw Two Plus Two, oceny wahay si od niemal cakowitej pewnoci, e
Twoja rka jest silniejsza, do niemal cakowitej pewnoci przegranej5. Uwaam, e
obie oceny s zbyt jednoznaczne. Nie powinnimy zachowywa si tak, jakbymy

284
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

TABELA 10.4. GRUPY UKADW KART PRZECIWNIKA PO WYOENIU RIVERA

Prawdopodobiestwo Prawdopodobiestwo
Przykadowa
Rodzaj ukadu aprioryczne wynikowe
rka
przed sprawdzeniem po sprawdzeniu

Strit 7 6 1% 16%

Trjka krli lub dziewitek 9 9 2% 17%

Trjka pitek lub trjek 5 5 2% 19%

Dwie pary K 5 3% 20%

Para krli lub wysza A A 44% 15%

Para od semek do dam 6

8 7 35% 4%

Brak pary (czysty blef) 7 2 13% 9%

nie wiedzieli zupenie nic o kartach przeciwnika, ale nasze bdy w prognozowaniu
zwykle wynikaj z przekonania, e wiat jest pewniejszy ni w rzeczywistoci. W tym
przypadku prba ustalenia dokadnego ukadu kart przeciwnika doprowadziaby Ci
do spasowania, podczas gdy peniejsza ocena prawdopodobiestw oraz wielko
puli sugerowayby raczej sprawdzenie przeciwnika.

Pokerowa rka Schrdingera

Gdyby taki ukad kart pojawi si w nadawanym przez telewizj ESPN turnieju i ka-
dy mgby zobaczy karty graczy, opinie komentatorw mogyby by zupenie in-
ne. Gdyby wiedzieli, e przeciwnik ma w rce 7 6, przekonywaliby, e jedynym
wyjciem z sytuacji jest spasowanie. Z kolei gdyby przeciwnik gra w taki sam spo-
sb z kartami 3 3, mwiliby, e naley dy do zwikszenia puli.
Podczas relacjonowanego przez telewizj turnieju w 2009 roku dwaj wiatowej
klasy gracze Tom Dwan i Phil Ivey rozegrali pojedynek, w ktrym ilo pienidzy
w puli przekroczya milion dolarw7. Ivey dosta w turnie cudown kart, dziki
ktrej zbudowa strita z pitk jako najwysz kart. Niestety ta sama karta daa
Dwanowi moliwo zbudowania strita z sidemk jako najwysz kart*, bdc
w tej sytuacji jedyn kombinacj silniejsz od tej, ktr mia Ivey. Jeli ktokolwiek
moe si z tego wykaraska, to na pewno jest to Phil Ivey powiedzia jeden z ko-
mentatorw, sugerujc, e jeli Ivey spasuje, wykae si ogromnym talentem poke-
rowym. W rzeczywistoci jednak poddanie si byoby bardzo kiepskim zagraniem.
Biorc pod uwag to, co w danej chwili wiedzia Ivey oraz jak agresywnie grali obaj

*
Ivey mia w rce A 2, podczas gdy Dwan mia 7 6. Flop skada si z J 3 5, a w turnie
wyoono 4, dziki czemu Ivey uzyska strita z pitk, a Dwan strita z sidemk.

285
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

przeciwnicy, Ivey powinien oczekiwa, e ma najlepszy ukad w 90% przypadkw.

Gdyby nie zgra si do ostatniego etonu, graby le.
Cho relacje telewizyjne odday du przysug pokerowi, wielu przecitnych
graczy zyskao bdne wyobraenia na temat tego, jak naley gra, i zaczo przy-
wizywa zbyt du wag do wynikw, a zbyt ma do prawidowego procesu de-
cyzyjnego.
Niezbyt czsto si zdarza, e mona zawzi zakres moliwych ukadw kart
przeciwnika do jednej kombinacji powiedzia mi Dwan. Zdecydowanie rzadziej,
ni wmawia nam wikszo zawodowych graczy i prezenterw telewizyjnych.

Graj nieprzewidywalnie
Dwan by kiedy lepiej znany pod pseudonimem durrrr, ktrego uywa w wirtu-
alnych kasynach, poniewa sdzi, e bdzie on podjudza przegrywajcych z nim
graczy do szarowania. Na pocztku w wieku 17 lat zdeponowa 50 dolarw na
koncie w internetowym serwisie Full Tilt Poker, a jaki czas pniej rzuci nauk
w Boston College, eby zosta penoetatowym graczem8. Jego ranga rosa, a sta
si gwnym drapienikiem w acuchu pokarmowym internetowego pokera9. Co
miesic przez jego konto przepyway miliony dolarw. Czasem przegrywa, ale
znacznie czciej to on zgarnia pul10.
Kiedy z nim rozmawiaem w 2012 roku, Dwan by powszechnie uwaany za jed-
nego z najlepszych graczy w Hold'em bez limitu na wiecie11. Ma opini pokerzysty
kreatywnego, agresywnego, a przede wszystkim nieustraszonego. W 2009 roku rzu-
ci wyzwanie wszystkim graczom na wiecie z wyjtkiem swojego bliskiego przy-
jaciela Phila Galfonda, proponujc pojedynek na bardzo korzystnych warunkach.
Zgosio si trzech wytrawnych graczy. Dwan wygra dwa z trzech meczw.
A jednak mimo pozornej brawury w kontaktach osobistych Dwan jest do
powcigliwy12 jego sposb mylenia o pokerze i o wiecie jest bardzo probabili-
styczny. O wikszoci spraw w yciu trzeba myle probabilistycznie, a nie szuka
jednoznacznej odpowiedzi powiedzia mi. Ludzie popeniaj ten powany
bd w wielu sytuacjach, ktre analizuj, bez wzgldu na to, czy chodzi o stworze-
nie unii fiskalnej, pacenie za zakupy, czy nadziej na to, e ich nie zwolni.
Dwan stara si wykorzystywa t skonno ludzi, celowo zaciemniajc obraz
swojej gry. Jeli najwaniejsz umiejtnoci techniczn w pokerze jest prognozo-
wanie zakresu moliwych ukadw kart przeciwnika, tu za ni plasuje si dbanie
o nieprzewidywalno wasnej gry. Im lepsi s twoi przeciwnicy, tym mniejsz
masz pewno odnonie do tego, co maj w rce, co robi i jaki jest moliwy zakres
ich kombinacji kart mwi Dwan. Jednoczenie tym wiksze prawdopodobie-
stwo, e bd tym manipulowali, eby uzyska nad tob przewag dziki twoim
ocenom.

286
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

Cho nigdy nie bd takim graczem jak Dwan, w czasie gdy sam byem zawo-
dowym pokerzyst, czsto wykorzystywaem t technik. Kiedy uczestniczyem
w niezbyt agresywnych pojedynkach w internetowych kasynach w poowie pierw-
szej dekady XXI wieku, zarabiaem pienidze, grajc ostronie i sztywno trzymajc
si zasad, ale szybko odkryem, e odwaniejsza gra moe przynie wiksze zyski.
Chodzio o to, eby znale martwe strefy w ocenach mojej gry formuowanych
przez przeciwnikw.
Na przykad kiedy podbijasz stawk przed wyoeniem flopa, przeciwnik zwykle
przypisuje Ci wysokie karty, takie jak asy, krle i damy. Oczywicie czasem zdarza-
j si takie rce. Niemniej osobicie podbibym stawk take wtedy, gdybym mia
w rce sabsze karty, takie jak te, ktrych posiadania przez Prawnika tak bardzo si
obawialimy: 7 6. Odkryem bowiem, e kiedy na stole pojawiaj si wysokie
karty, takie jak as lub krl, przeciwnicy biorcy pod uwag moje wczeniejsze pod-
bicie zakadaj, e uzyskaem silny ukad, i pasuj. Z drugiej strony kiedy na stole
pojawiaj si sabsze karty, czsto udaje mi si stworzy par albo zacztek jakiego
silniejszego ukadu. Czasem nawet buduj z tych kart pozornie nieprawdopodobny
ukad w rodzaju strita, wbrew oczekiwaniom przystpujcych do ataku przeciwni-
kw. Jedn z ciekawych rzeczy w pokerze jest to, e zarwno najlepsi, jak i najgor-
si gracze graj losowo, cho z rnych przyczyn*. Dlatego czasem udaje si zmyli
przeciwnikw i skoni ich do mylenia, e jeste sabym graczem, nawet jeli zanosi
si na to, e zgarniesz ich pienidze.
W kocu niektrzy przeciwnicy dostosowali si do mojego agresywniejszego sty-
lu gry, ale to nie byo wcale ze. Oznaczao po prostu, e s bardziej skonni spraw-
dza wtedy, gdy miaem przewidywaln rk w postaci na przykad pary krli,
dziki czemu mogem wicej zarobi w takich sytuacjach.
Tak naprawd blefowanie i agresywna gra nie s luksusem w pokerze, lecz ko-
niecznoci bez nich Twoja gra staje si zbyt przewidywalna. Pojedynki poke-
rowe stay si niezwykle agresywne od czasu, gdy zaprzestaem gry pi lat temu,
i zarwno teoria gier13, jak i symulacje komputerowe14 sugeruj, e to odpowiednie
podejcie. Zaatakowanie przeciwnika lawin moliwoci jest najlepszym sposobem
skomplikowania jego kalkulacji probabilistycznych.
Czasem moe Ci si take uda zidentyfikowa sytuacje, w ktrych intuicyjne
oceny prawdopodobiestw formuowane przez przeciwnika bd zbyt przyblio-
ne. Zawsze gdy pokerzysta myli, e jego przeciwnik nigdy nie rozegra okrelonej
rki w konkretny sposb na przykad nigdy nie zablefuje w okrelonej sytuacji
zyskujesz moliwo wykorzystania go dziki zaburzeniu jego wyczucia tego, co
nieprawdopodobne i niemoliwe.

*
Podczas gdy najlepsi gracze celowo wprowadzaj do gry element niepewnoci, eby
utrudni przeciwnikom odczytanie ich kart, najgorsi graj w sposb przypadkowy,
poniewa nie wiedz, od jakiego zagrania powinni zacz.

287
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

Byo wiele zagra, o ktrych wiedziaem, e s wyjtkowo nieoptymalne, ale

przez dugi czas przynosiy mi mnstwo pienidzy powiedzia mi Dwan. Do-
piero w ostatnich latach ludzie zaczli si w tym orientowa i gra coraz lepiej.
Bdca specjalnoci Dwana gra Hold'em bez limitu stwarza szczeglnie due
moliwoci korzystania z takiej strategii, poniewa za pomoc wysokoci zakadw
kontrolujesz ilo pienidzy, ktre ryzykujesz, podejmujc kad decyzj. W przy-
padku niektrych decyzji Dwan ryzykuje nie wicej ni 100 dolarw, ale czasem
stawia 10 tys. dolarw, 100 tys. dolarw albo nawet wicej. Wystarczy kilka dobrych
decyzji podjtych w grze o milionowe pule, eby wszystko to, co ryzykujesz pod-
czas gier o studolarowe stawki, przestao mie znaczenie.
Osobicie graem gwnie w Hold'em z limitem, gdzie wysoko podbi w po-
szczeglnych rundach licytacji jest staa. (Do niedawna bya to najpopularniejsza
odmiana pokera poza turniejami; 10 lat temu w Stanach Zjednoczonych czsto to-
czyy si jednoczenie nie wicej ni 2 3 gry bez limitu)15. Poker z limitem oferuje
mniej moliwoci wykazania si kreatywnoci. Dopki jednak praktyka nie spo-
tkaa si z teori, przez kilka lat odnosiem due sukcesy dziki agresywnej grze.
Zarwno w 2004, jak i w 2005 roku osignem szeciocyfrowy przychd z gry w po-
kera, a moje czne zyski z gry signy 400 tysicy dolarw.

Krzywa uczenia si w prognozowaniu

Rnica midzy Dwanem a mn polega na tym, e podczas gdy on jest gotw zmie-
rzy si niemal dosownie z kadym graczem w kadej chwili w grze o dowoln
stawk, ja naleaem do pokerzystw redniej klasy i musiaem gra z gorszymi od
siebie, eby zarabia pienidze. Na szczcie w latach pokerowego boomu nie bra-
kowao takich sabych graczy (zwanych przez pokerzystw leszczami).
Istnieje krzywa uczenia si, ktra odnosi si do gry w pokera i wikszoci innych
czynnoci wymagajcych jakiej formy prognozowania. Najwaniejsz cech krzy-
wej uczenia si jest to, e naprawd jest krzywa postp w wykonywaniu zadania
nie jest liniowy. Zwykle wyglda tak jak na rysunku 10.3. Wykres ilustruje prawi-
dowo, ktr nazywam zasad Pareto w prognozowaniu.
Na powyszym wykresie na osi odcitych zaznaczono wysiek, a na osi rzdnych
dokadno prognoz. Mona nazwa osie inaczej na przykad jedn oznaczy ety-
kiet dowiadczenie, a drug umiejtnoci. Idea jest ta sama. Przez wysiek albo do-
wiadczenie rozumiem ilo pienidzy, czasu albo krytycznego mylenia, ktr je-
ste w stanie powici na rozwizanie problemu czcego si z prognozowaniem.
Przez dokadno lub umiejtnoci wiarygodno prognoz w realnym wiecie.
Nazwa krzywej pochodzi od dobrze znanego prawa ekonomicznego zwanego
prawem Pareto albo regu 80-20 (jak w zdaniu: 80% zyskw czerpiemy ze wsp-
pracy z 20% klientw)16. Zastosowana w kontekcie naszych rozwaa oznacza, e

288
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

RYSUNEK 10.3. ZASADA PARETO W PROGNOZOWANIU

wystarczy zrobi dobrze kilka podstawowych rzeczy, eby osign duy sukces.
Na przykad w pokerze wystarczy nauczy si pasowa przy najgorszych rkach,
licytowa przy najlepszych i realistycznie ocenia, jakie karty moe mie w rce
przeciwnik, eby znaczco ograniczy straty. Jeeli jeste gotw to zrobi, by moe
nawet w 80% przypadkw bdziesz podejmowa takie same decyzje jak najlepsi
pokerzyci w rodzaju Dwana nawet jeli powicisz na studiowanie gry tylko
20% tego czasu, ktry powicili oni.
Ta relacja potwierdza si take w wielu innych dziedzinach, w ktrych progno-
zowanie odgrywa du rol. Pierwsze 20% wynika czsto z posiadania waciwych
danych, odpowiedniej technologii oraz adekwatnej motywacji. Musisz mie jakie
informacje lepiej wicej ni mniej i musisz si upewni, e ich jako jest wy-
starczajco wysoka. Powiniene te zna narzdzia potrzebne do ich analizowania:
dobrze jest dysponowa najnowoczeniejsz technologi, ale waniejsza jest umie-
jtno posugiwania si tym, co posiadasz. Musisz te bardziej dba o dokadno,
czyli denie do obiektywnej prawdy, ni o formuowanie jak najbardziej zadowa-
lajcych, wygodnych prognoz albo takich, dziki ktrym mgby trafi do telewizji.
Nastpnie powiniene w kilku krokach opracowa pewne praktyczne zasady
(procedury heurystyczne) oparte na wasnym dowiadczeniu i zdrowym rozsdku,
po czym przeprowadzi uporzdkowany proces formuowania prognozy, zamiast
podejmowa dorane dziaania uzalenione od aktualnej sytuacji.

289
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

To wszystko nie jest atwe i wiele osb popenia bdy. Niemniej poziom trudnoci
nie jest te wygrowany, a stosujc si do opisanych zasad, moesz formuowa pro-
gnozy w 80% tak wiarygodne jak te, ktrych autorami s wiatowej klasy eksperci.
Czasem jednak wane jest nie to, jak dobre s Twoje prognozy w kategoriach
bezwzgldnych, lecz jak dobre s w porwnaniu z prognozami konkurentw. W pokerze
moesz podejmowa prawidowe decyzje w 95% przypadkw, a i tak zgra si do
ostatniej koszuli przy stoliku obsadzonym przez graczy podejmujcych dobre de-
cyzje w 99% przypadkw. Podobnie aby zarobi na rynku papierw wartociowych,
musisz formuowa lepsze prognozy ni zespoy inwestorw w drogich garniturach,
ktrzy maj dyplomy MBA najlepszych uniwersytetw, otrzymuj siedmiocyfrowe
wynagrodzenia i dysponuj najnowoczeniejszymi systemami komputerowymi.
W takich przypadkach trzeba ogromnego wysiku, by pokona konkurencj. Szyb-
ko przekonasz si o dziaaniu prawa malejcych przychodw kracowych. Dodat-
kowe dowiadczenie, dodatkowe triki wprowadzone do strategii oraz dodatkowe
zmienne w modelu prognostycznym bd przynosiy coraz mniejsze korzyci. Jed-
noczenie bdziesz si musia nauczy wyjtkw od przydatnych procedur heury-
stycznych, z ktrych korzystae na pocztku.
Niemniej w dziedzinach, w ktrych panuje ostra rywalizacja, rdem zarobku
moe by tylko mozolny wysiek ukierunkowany na uzyskanie tego kracowego

RYSUNEK 10.4. ZASADA PARETO W PROGNOZOWANIU W DZIEDZINACH

CHARAKTERYZUJkCYCH SI} DUk KONKURENCJk

290
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

przychodu. Konkurencja wyznacza poziom wody, a Twj zysk przypomina wierz-

choek gry lodowej to pochodna drobnego okruchu przewagi konkurencyjnej
wystajcego ponad powierzchni. Gigantyczny wysiek woony w jego uzyskanie
pozostaje ukryty.
Zawsze staraem si unika takich dziedzin. Miaem wystarczajco duo szcz-
cia, by trafia na takie, w ktrych poziom wody by do niski i wystarczyo do-
brze opanowa podstawy, by mie przewag nad konkurencj. Jedn z takich dzie-
dzin by bejsbol w czasach przed opublikowaniem Moneyball. Billy Beane osign
bardzo duo dziki zrozumieniu kilku prostych faktw, takich jak ten, e wskanik
on-base percentage jest lepszym miernikiem umiejtnoci ofensywnych zawodnika
ni rednia uderze. Dzi ju wszyscy o tym wiedz. W polityce zapewne w najlep-
szym razie miabym niewielk przewag nad konkurencj, gdyby na rynku dzia-
ao kilkanacie stron podobnych do FiveThirtyEight. Niemniej czsto rywalizuj
skutecznie z telewizyjnymi mdralami w rodzaju goci The McLaughlin Group, kt-
rzy tak naprawd nawet nie prbuj formuowa dokadnych prognoz. W pokerze
byo podobnie w poowie pierwszej dekady XXI wieku. Cigy napyw nowych, nie-
dowiadczonych graczy, ktrzy myleli, e nauczyli si gra, ogldajc transmisje
telewizyjne turniejw, sprawia, e poziom wody by bardzo niski.
Jeeli posiadasz wysoko rozwinite zdolnoci analityczne, ktre mog znale za-
stosowanie w wielu dyscyplinach, warto si zastanowi nad si konkurencji. Czsto
mona zarobi dziki umiejtnoci formuowania prognoz w dziedzinach, w kt-
rych konkurenci ulegaj nieodpowiedniej motywacji, hoduj zym nawykom albo
lepo trzymaj si tradycji. Mona te osign przewag dziki dostpowi do lep-
szych danych lub lepszej technologii ni ta, ktr dysponuj rywale. Znacznie trud-
niej jest by bardzo dobrym w dziedzinach, w ktrych wszyscy maj opanowane
podstawy moesz oszukiwa sam siebie, mylc, e masz du przewag.
Oglnie rzecz biorc, spoeczestwo powinno wkada wicej wysiku w for-
muowanie prognoz, nawet jeli wymaga to cikiej pracy bez natychmiastowej
nagrody albo powinnimy by bardziej wiadomi tego, e przyblienia zawsze
oznaczaj kompromis. Jeeli jednak traktujesz przewidywanie jako dziaalno
biznesow, lepiej wyjdziesz na znalezieniu dziedziny, w ktrej bdziesz du ryb
w maym stawie.

Ekonomika pokerowej baki

Zasada Pareto w prognozowaniu sugeruje, e dystans midzy najsabszymi progno-
stami tymi, ktrzy nie potrafi sformuowa prawidowo nawet 20% prognoz
a przecitnymi jest znacznie wikszy ni midzy najlepszymi a dobrymi. Inaczej
mwic, przecitny prognosta jest bliej pocztku ni koca stawki. Jestem pewny,
e stracibym mnstwo pienidzy, gdybym zagra w pokera z Dwanem. Ale chtnie

291
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

zagrabym z nim, gdybym w ramach umowy mia zagwarantowany pojedynek na

tych samych zasadach z losowo wybranym przeciwnikiem z ulicy, na ktrym mg-
bym odegra stracone pienidze i jeszcze troch zarobi.
Moemy przetestowa t hipotez empirycznie, analizujc dane statystyczne
dotyczce graczy w pokera. Oceniem dane z internetowego serwisu pokerowego
obejmujce losow prb graczy w Texas Hold'em bez limitu z lat 2008 2009. Sku-
piem si na informacjach dotyczcych tego, jak duo pienidzy gracze wygrywali
i przegrywali w poszczeglnych rozdaniach w stosunku do wysokoci stawek, o kt-
re toczya si gra17.
Poniewa krtkookresowe wygrane i przegrane s w duej mierze zalene od
szczcia, zastosowaem odpowiedni procedur statystyczn18 do oceny praw-
dziwej zyskownoci gry w dugim okresie. Nastpnie uszeregowaem graczy pod
wzgldem poziomu umiejtnoci i podzieliem na dziesi grup o jednakowej li-
czebnoci. Najlepsza grupa skadajca si z najlepszych 10% graczy w caej ba-
danej populacji* odpowiada najlepszemu pokerzycie przy stoliku obsadzonym
przez 10 osb19. Najgorsze 10% to z kolei najtustszy leszcz przy stole.
Rysunek 10.5 ilustruje moj ocen prawdziwych umiejtnoci graczy z kadej
grupy, mierzonych iloci pienidzy przegranych lub wygranych w cigu stu roz-
da w grze Texas Hold'em bez limitu z ciemnymi w wysokoci 5 i 10 dolarw. Dane
uwzgldniaj zarwno pienidze przegrane do lub wygrane od innych graczy, jak
i stracone na rzecz kasyna, ktre pobiera niewielk prowizj od kadej puli albo go-
dzinow opat za uczestnictwo w grze20.
Szacuj, e najlepszy gracz przy stoliku w dugim okresie osiga zysk w wyso-
koci okoo 110 dolarw na 100 rozda. To bardzo dobry wynik, biorc pod uwag
fakt, e w internetowym kasynie karty s rozdawane bardzo szybko i 100 rozda
mona zaliczy w cigu godziny lub dwch. W tradycyjnym kasynie jest troch
gorzej, poniewa na rozegranie 100 rozda trzeba przeznaczy nawet 4 godziny, co
oznacza godzinowy zarobek na poziomie 25 30 dolarw.
Najwaniejsze spostrzeenie jest jednak takie, e najgorszy gracz przy stoliku
traci pienidze znacznie szybciej, ni zarabia je najlepszy. Na przykad oszacowaem,

*
W mojej analizie graczy uwzgldniem liczb rozda, w ktrych brali oni udzia. W pokerze
bardzo dua liczba rk trafia do bardzo maej grupy wszystkich graczy do tych, ktrzy
graj codziennie, a nie raz w miesicu czy roku. Tak naprawd internetowy poker opiera
si na wyolbrzymionej zasadzie 80-20: okoo 80% rk w bazie danych trafiao do zaledwie
2% graczy. Poniewa s znacznie wiksze szanse trafienia na ktr z 2% osb grajcych
regularnie ni na kogo, kto przynajmniej raz w yciu zagra w pokera, analiza stworzyaby
faszywy obraz ekonomiki pokerowego stolika, gdyby zostaa przeprowadzona inaczej.

Dodatkowo wiele osb gra przy kilku stolikach jednoczenie, zwikszajc cakowit
wysoko wygranych. W tradycyjnym kasynie jest to fizycznie niemoliwe (a w kadym
razie zabronione).

292
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

RYSUNEK 10.5. SZACOWANA ILOm PIENI}DZY WYGRANYCH I PRZEGRANYCH W CIkGU

100 ROZDA W GRZE HOLD'EM BEZ LIMITU Z POCZkTKOWYMI STAWKAMI
W WYSOKOCI 5 I 10 DOLARW

e najgorszy gracz czyli najtustszy leszcz traci pienidze w tempie ponad

400 dolarw na 100 rozda. Ten zawodnik by tak saby, e lepiej by zrobi, gdyby
pasowa w kadym rozdaniu, poniewa to kosztowaoby go tylko 150 dolarw na
100 rozda.
To statystyczne echo zasady 80/20: jest znacznie wiksza rnica midzy najgor-
szymi a przecitnymi graczami ni midzy przecitnymi a najlepszymi. Najlepsi
pokerzyci robi tylko kilka rzeczy inaczej ni pozostali, podczas gdy ci z dolnego
koca krzywej umiejtnoci nie radz sobie nawet z podstawami, a ich postpowa-
nie znacznie odbiega od optymalnej strategii.
W klasycznym filmie o pokerze, zatytuowanym Hazardzici21, bohater grany
przez Matta Damona mwi, e jeli nie potrafisz w cigu p godziny wskaza fra-
jera przy pokerowym stoliku, to sam nim jeste. Nie wydaje mi si, eby to stwier-
dzenie byo cakiem prawdziwe: moe si zdarzy, e w grze nie bdzie uczestniczy
aden leszcz. Na pewno jednak nie powiniene gra, jeli nie uda Ci si zidentyfi-
kowa jednego lub dwch frajerw przy Twoim stoliku. W pokerze granica midzy
sukcesem a porak jest bardzo cienka, a o rnicy moe zdecydowa obecno jed-
nego tustego leszcza przy stole.
W grze, ktr opisaem, jeden leszcz dawa wyywienie wielu godnym rybakom.
Z punktu widzenia kadego z pozostaych graczy jego obecno przy stoliku bya
warta 40 dolarw na 100 rozda. To wystarczyo, eby poowa z nich moga zara-
bia pienidze na grze, nawet po odliczeniu prowizji kasyna. W pokerze obowi-
zuje teoria bogacenia si, zgodnie z ktr 10% najgorszych graczy traci pienidze
wystarczajco szybko, by da utrzymanie do duej klasie redniej graczy ledwie
przekraczajcych prg rentownoci w grze.

293
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

Ale co si stanie, gdy leszcz czyli frajer zgra si do ostatniego grosza, co

musi si w kocu przytrafi graczowi traccemu pienidze w takim tempie? Kilku
pokerzystw zarabiajcych drobne kwoty zacznie je traci (zob. rysunek 10.6). Tak
naprawd mona oszacowa, e tylko najlepszy gracz przy stoliku wci zarabia
pienidze w dugim okresie, i to mniej ni przedtem.

RYSUNEK 10.6. SZACOWANA ILOm PIENI}DZY WYGRANYCH I PRZEGRANYCH W CIkGU

100 ROZDA W GRZE HOLD'EM BEZ LIMITU Z POCZkTKOWYMI STAWKAMI
W WYSOKOCI 5 I 10 DOLARW PO ZGRANIU SI} LESZCZA

Co wicej, odejcie leszcza od stolika moe si odbi na sytuacji pozostaych gra-

czy. Ten, ktry by troch lepszy od frajera, teraz sam si nim staje i zaczyna traci
pienidze szybciej ni przedtem. Moe wic take si zgra i odpa, jeszcze bar-
dziej utrudniajc zadanie pozostaym uczestnikom gry. Zaburzona zostaje rwno-
waga pokerowego ekosystemu.
Jak to moliwe, e ludzie wci graj w pokera, skoro najgorsi gracze s przez
cay czas zagroeni bankructwem? Czasem zdarzaj si frajerzy o nieograniczonym
budecie PokerKingBlog.com podaje, e dyrektor generalny Cirque du Soleil Guy
Lalibert w 2008 roku przegra w internetowego pokera a 17 milionw dolarw22,
prbujc rywalizowa w najtrudniejszych pojedynkach o wysokie stawki z prze-
ciwnikami takimi jak Dwan. Bez wzgldu na kwot Lalibert jest miliarderem, ktry
gra dla samej przyjemnoci, a utrata milionw znaczy dla niego tyle co dla przecit-
nego Amerykanina przegranie kilkuset dolarw w blackjacka.
Znacznie czciej jednak nie mamy do czynienia z jednym leszczem traccym
pienidze w nieskoczono, lecz z ogromn liczb ludzi, ktrzy wchodz do gry,
trac kilkaset lub kilka tysicy dolarw i odchodz od stolika, a ich miejsce zajmuj
nastpni. W tradycyjnym kasynie, takim jak Bellagio, ci gracze przychodz od sto-
likw do gry w koci, z klubw nocnych albo przyczaj si do gry o wysokie stawki
po serii zwycistw w grach o niskie kwoty.

294
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

W internetowej grze w pokera, ktr znam z wasnego dowiadczenia, populacja

leszczy bya bardziej nieregularna i zaleaa od regulacji prawnych rnych krajw,
intensywnoci kampanii reklamowych wirtualnych kasyn, a by moe take od po-
ry roku23. W latach boomu pokerowego ich populacja rosa jednak w takim tempie,
e na brak frajerw nie mona byo narzeka.
To wszystko miao si zmieni.

Pknicie pokerowej baki

W padzierniku 2006 roku obsadzony przez Republikanw Kongres niemogcy so-
bie poradzi z bardziej palcymi problemami przegosowa w nadziei na zdoby-
cie w nadchodzcych wyborach gosw wyborcw wyznajcych wartoci moral-
ne24 do niejednoznaczne prawo w postaci ustawy o hazardzie internetowym
(Unlawful Internet Gambling Enforcement Act, UIGEA). Gwoli cisoci naley powie-
dzie, e UIGEA nie delegalizowaa internetowego pokera, lecz godzia w firmy
umoliwiajce wpacanie pienidzy do wirtualnych kasyn i wypacanie ich. Zgod-
nie z prawem mona byo gra w pokera, tyle e bez etonw. Jednoczenie De-
partament Sprawiedliwoci zacz si dobiera do skry firmom oferujcym Ame-
rykanom dostp do wirtualnego hazardu. David Carruthers, szef zagranicznego
serwisu internetowego BetOnSports PLC, zosta aresztowany na lotnisku w Dallas
tu po przylocie z Wielkiej Brytanii, gdy oczekiwa na samolot do Kostaryki. Wkrtce
oskarono take inne osoby z tej brany.
Wszystko to odstraszyo wielu bywalcw internetowych kasyn oraz wielu orga-
nizatorw gry. Party Poker, wwczas najwikszy portal pokerowy na wiecie, od-
mwi Amerykanom dostpu do swojego serwisu dwa tygodnie po uchwaleniu
UIGEA, a kurs jego akcji spad o 65% w cigu 24 godzin25. Inne firmy nie zrezygno-
way z dziaalnoci na amerykaskim rynku i wymyliy sposoby na obejcie nowe-
go prawa, ale tak czy inaczej wpacanie pienidzy do kasyn byo utrudnione i nie
mona byo mie pewnoci, e uda si wypaci wygrane.
Najwicej pienidzy zarabiaem wanie w serwisie Party Poker, ktry reklamo-
wa si bardzo intensywnie i syn z najwikszej liczby frajerw. W cigu dwuty-
godniowego okresu przejciowego po ogoszeniu przez firm zamiaru zaprzestania
dziaalnoci w Stanach Zjednoczonych mona byo dalej gra. Liczba leszczy w amo-
ku osigna wtedy rekordowy poziom. Tak naprawd jeden z dni w tym okresie
przynis mi najwysz wygran w caej mojej karierze pokerzysty.
Kiedy jednak serwis Party Poker zablokowa dostp dla uytkownikw ze Sta-
nw Zjednoczonych i przerzuciem si na trudniejsze portale, takie jak PokerStars,
zauwayem, e przestaem wygrywa. Tak naprawd zaczem regularnie prze-
grywa, i to duo: okoo 75 tysicy dolarw w cigu ostatnich kilku miesicy 2006

295
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

roku (wikszo w jeden przeraajcy wieczr). Kontynuowaem gr jeszcze przez

kilka pierwszych miesicy 2007 roku, nadal tracc pienidze, tym razem okoo 60
tysicy dolarw. W kocu straciem przekonanie, e mog jeszcze co wygra, wic
wypaciem reszt pienidzy z konta i poegnaem si z pokerem.
Doszedem wtedy do wniosku, e skad populacji graczy zmieni si w bardzo
istotny sposb. Wielu zawodowcw utrzymujcych si z pokera nie poddawao si
i grao dalej, ale wikszo amatorw wycofaa si albo zbankrutowaa. Delikatny
ekosystem pokera zosta wywrcony do gry nogami kiedy zabrako sabych
graczy napdzajcych gr, poziom wody gwatownie wzrs i niektre rekiny na-
gle stay si leszczami26.
Jednoczenie nawet przed uchwaleniem nowego prawa zaczem gra coraz
gorzej, a w kadym razie nie stawaem si ju coraz lepszy. Doszedem do ciany
i nagle zaczo mi brakowa kreatywnoci i inspiracji. czyem w sobie najbardziej
niebezpieczn cech zawodowego gracza poczucie, e jestem uprawniony do
wygrywania pienidzy, ze zymi nawykami amatorw: graem do pnej nocy, cza-
sem nawet po imprezach w gronie przyjaci.
Patrzc wstecz, musz przyzna, e miaem duo szczcia. Dodatkowy czas,
ktry miaem do dyspozycji, oraz zwikszone zainteresowanie polityk po uchwa-
leniu UIGEA sprawiy, e stworzyem stron FiveThirtyEight. I cho utrata jednej
trzeciej wygranych pienidzy nie bya przyjemna, i tak dobrze, e nie straciem
wszystkiego. Niektrzy gracze nie mieli tyle szczcia. W 2011 roku akty oskarenia
wniesione w czarny pitek przez Departament Sprawiedliwoci przeciwko wielu
internetowym kasynom na dobre zakoczyy ich dziaalno27. Niektre z firm oka-
zay si niewypacalne i ich klienci nie mogli zrealizowa zyskw z gry.
Zastanawiaem si kilka razy, co by byo, gdybym gra dalej. Poker jest tak nie-
przewidywalny, e gracz, ktry teoretycznie powinien wygrywa, moe traci pie-
nidze przez dugie miesice albo nawet przez cay rok. Z drugiej strony kto, kto
powinien przegrywa, moe przez dugi czas wygrywa, nie zdajc sobie sprawy
z tego, e wcale nie jest tak dobry, jak mu si wydaje.

Szczcie kontra umiejtnoci w pokerze

Szczcie i umiejtnoci s czsto przedstawiane jako przeciwiestwa. Niemniej re-
lacje midzy nimi s troch bardziej skomplikowane.
Na przykad niewiele osb miaoby wtpliwoci co do tego, e zawodnicy z bejs-
bolowej pierwszej ligi s profesjonalistami najwyszej klasy. Nie jest atwo uderzy
kijem w pik lecc z prdkoci 160 km/h, ale niektrzy ludzie s pod tym wzgl-
dem nieco bardziej utalentowani ni inni. Niemniej szczcie rwnie jest bardzo
wane w tej dyscyplinie sportu moesz z caych si uderzy w pik, a mimo to

296
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

skierowa j prosto w rce drugobazowego obrocy. Musi upyn duo czasu, eby
te rnice umiejtnoci stay si oczywiste; nawet dane z dwch miesicy nie wy-
starczaj, eby j stwierdzi. Na rysunku 10.7 na jednej osi przedstawiem rednie
uderze zawodnikw z American League z kwietnia 2011 roku, a na drugiej z maja
tego samego roku28. Wydaje si, e nie ma tu adnej korelacji (na przykad Brendan
Ryan osign redni 0,184 w kwietniu i 0,348 w maju). Wiadomo jednak, e anali-
za danych z dugiego okresu z caego sezonu albo z caej kariery zawodnika
ujawnia znaczne rnice umiejtnoci poszczeglnych zawodnikw29.

RYSUNEK 10.7. REDNIE UDERZE ZAWODNIKW Z AMERICAN LEAGUE, KWIECIE MAJ 2011

Pod tym wzgldem poker bardzo przypomina bejsbol. Wymaga bowiem due-
go szczcia oraz duych umiejtnoci. Przeciwiestwem pokera byaby taka gra
jak kko i krzyyk (zob. tabela 10.5), w ktrej nie trzeba mie zbyt wiele szczcia,
ale umiejtnoci take nie odgrywaj duej roli. Inteligentny drugoklasista poradzi
sobie w niej rwnie dobrze jak Bill Gates.

TABELA 10.5. MACIERZ SZCZ}CIA I UMIEJ}TNOCI

Mao szczcia Duo szczcia

Niewielkie umiejtnoci Kko i krzyyk Ruletka

Due umiejtnoci Szachy Poker

Wci jednak trzeba duo czasu, eby pokerzysta zrozumia, jak dobry jest na-
prawd. Element szczcia jest szczeglnie wany w Hold'em z limitem grze,
w ktrej si specjalizowaem. Waciwa strategia zakada walk o jak najwiksz

297
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

liczb pul pienidzy, a pozostawanie do koca w grze w jak najwikszej liczbie roz-
da oznacza, e duo zaley od szczcia. Bardzo dobry gracz w Hold'em z limitem
w grze, w ktrej stawki zakadw rosn o 100 i 200 dolarw, moe zarobi 200 dolarw
na kade 100 rozda. Niemniej zmienno wynikw mierzona odchyleniem stan-
dardowym moe by 16 razy wiksza i wynosi 3200 dolarw na kade 100 rozda30.
To znaczy, e nawet po rozegraniu dziesitek tysicy rozda dobry gracz moe
wyj na minus, a zy na plus. Rysunek 10.8 przedstawia model potencjalnych zy-
skw i strat gracza o podanych wyej statystykach. Linie na wykresie wyznaczaj
prawdopodobny zakres jego wygranych i przegranych pokrywajcy 95% wszyst-
kich moliwych przypadkw. Po rozegraniu 60 tysicy rozda czyli tylu, w ilu
mona wzi udzia, grajc w kasynie 40 godzin tygodniowo co tydzie przez cay
rok gracz moe zarobi 275 tysicy dolarw albo straci 35 tysicy. Inaczej m-
wic, pokerzysta moe przez cay rok gra na peny etat i straci pienidze. Dlatego
czasem si mwi, e poker to trudny sposb na atwy zarobek.

RYSUNEK 10.8. PRAWDOPODOBNY ZAKRES WYGRANYCH UTALENTOWANEGO GRACZA W HOLD'EM

Z LIMITEM Z POCZkTKOWYMI STAWKAMI 100 I 200 DOLARW

Oczywicie gdyby ten gracz naprawd znalaz jaki sposb, eby si upewni, e
w dugim okresie bdzie wygrywa, miaby powd, eby zacisn zby i pogodzi
si ze stratami. W rzeczywistoci jednak nie moe tego wiedzie na pewno. Waci-
wym sposobem szacowania prawdopodobiestwa, e jest dugookresowym zwyciz-
c, jest zastosowanie statystyki bayesowskiej31, ktra wymaga oceniania tego, jak jest
dobry, na podstawie zarwno osiganych wynikw, jak i uprzednich oczekiwa.
Jeeli gracz si nie oszukuje, powinien mie do sceptyczne podejcie do wa-
snych sukcesw, nawet jeli z pocztku wygrywa. Jego aprioryczne przekonania

298
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

powinny si opiera na fakcie, e przecitny pokerzysta z definicji traci pienidze,

poniewa kasyno pobiera prowizj od puli w kadym rozdaniu i dopiero reszta
pienidzy trafia do graczy32. Na przykad metoda bayesowska opisana w ksice
The Mathematics of Poker sugeruje, e nawet gracz, ktry zarobi 30 tysicy dolarw
na pierwszych 10 tysicach rozda w Hold'em z limitem i stawkami pocztkowymi
100 i 200 dolarw, mimo wszystko w dugim okresie raczej bdzie przegrywa, ni
wygrywa.

Pokerowe zudzenia
Jak si zapewne domylasz, wikszo graczy nie jest tak szczera sama ze sob. Ja
z pewnoci nie byem, gdy yem w pokerowym nie. Zamiast tego pokerzyci
wychodz z zaoenia, e s dugookresowymi zwycizcami, dopki ycie nie na-
uczy ich gorzkiej prawdy.
W wiecie pokera jest mnstwo ludzi, ktrzy myl, e s faworytami, cho
prawda jest zupenie inna mwi Dwan. Ludzie maj wiele zudze, jeli cho-
dzi o pokera.
Inny gracz, Darse Billings, autor programu komputerowego rywalizujcego sku-
tecznie33 z najlepszymi na wiecie graczami w Hold'em z limitem*, wyraa si jesz-
cze dosadniej:
Nie znam adnej innej gry, w ktrej ludzie byliby rwnie zadowoleni z siebie
i uwaali, e graj jak mistrzowie, podczas gdy w rzeczywistoci s bardzo sabymi
graczami. Chodzi o to, e nie wiedz nic, a myl, e s rwni Bogu, ale prawda jest
taka, e nie s. Gdyby programy komputerowe karmiy si ludzk pych, w pokerze
miayby krlewsk uczt.
To oczywicie nie musi dotyczy wycznie pokera. Jak si przekonasz, czytajc
rozdzia 11., na tak sam krytyk zasuguj traderzy z Wall Street, ktrzy czsto
myl, e potrafi lepiej oceni rynek ni taki indeks jak S&P 500, a zwykle nie jest
to prawd. Mwic bardziej oglnie, zbyt dua pewno siebie jest powanym pro-
blemem w kadej dziedzinie wymagajcej przewidywania.
Poker nie jest tak gr jak ruletka, w ktrej wszystko zaley od szczcia i nikt nie
zarobiby ani centa, gdyby obstawia nieskoczon ilo razy. Pokerzyci nie przy-
pominaj te graczy w ruletk prawdopodobnie bliej im do inwestorw. Bada-
nie przeprowadzone wrd internetowych pokerzystw wykazao, e 52% z nich ma
przynajmniej dyplom licencjata34 to dwa razy wyszy odsetek ni w caej popu-
lacji Stanw Zjednoczonych i cztery razy wikszy ni wrd osb uczestniczcych

*
Cho takie programy jak ten napisany przez Billingsa osigaj bardzo dobre wyniki
w Hold'em z limitem, radz sobie znacznie gorzej w bardziej wymagajcej pod wzgldem
strategicznym grze Hold'em bez limitu.

299
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

w loteriach35. Wikszo pokerzystw jest wystarczajco inteligentna, by wiedzie,

e niektrzy gracze naprawd zarabiaj pienidze w dugim okresie i ta wiedza
moe wpdzi ich w kopoty.

Dlaczego szarujemy
Tommy Angelo postanowi zrealizowa swoje pokerowe marzenie, jeszcze zanim
to stao si modne. W roku 1990, majc 32 lata, zrezygnowa z pracy perkusisty i pia-
nisty w zespole country, eby zaj si penoetatow gr w karty36.
Miaem bzika na tym punkcie powiedzia mi Angelo w 2012 roku. Pomys
bycia zawodowym pokerzyst spodoba mi si od razu. Koncepcja ycia bez pracy
bya niesamowita. To tak, jakby zakasowa cae spoeczestwo, zdobywajc pie-
nidze tylko dziki wasnemu sprytowi. Nie potrafiem sobie wyobrazi niczego
atrakcyjniejszego.
Niemniej Angelo tak samo jak wikszo pokerzystw przeywa wzloty i upadki
nie tylko jeli chodzi o wyniki, ale take w jakoci gry. Kiedy gra tak, jak umia
najlepiej, by nie do pobicia. Ale czsto gra znacznie poniej swoich moliwoci,
a wtedy szarowa.
Szarowaem bardzo ostro wspomina Angelo w ksice Elements of Poker, od-
noszc si do przypadkw nadmiernie agresywnej gry spowodowanej utrat per-
spektywy37. Znaem wszystkie rodzaje szarowania: wynikajce z wciekoci,
permanentne, zbyt agresywne, zbyt pasywne, polegajce na licytowaniu zbyt wy-
soko, na zbyt dugim graniu, na graniu w stanie przemczenia, na graniu z poczu-
ciem prawa do wygranej, z wciekoci, z poczuciem niesprawiedliwoci, w stanie
frustracji, polegajce na niechlujnym graniu, graniu z potrzeby odwetu, graniu ze
zbyt ma lub zbyt du iloci pienidzy, graniu z poczucia wstydu, graniu bez
koncentracji, graniu ze strachu, graniu z zazdroci, z niezadowolenia, z przesadnej
pewnoci siebie wynikajcej z pokazania udanego blefu, a take przypadki klasycz-
ne: szarowanie z potrzeby odkucia si oraz najbardziej destrukcyjne szarowanie
z popiechu.
Angelo w kocu zrozumia, e mimo duych umiejtnoci nie radzi sobie zbyt
dobrze wanie ze wzgldu na to, e od czasu do czasu zaczyna szarowa. Jak si
ju przekonalimy, w pokerze znacznie atwiej jest traci pienidze, gdy gra si le,
ni zarabia, gdy gra si dobrze. Jednoczenie rentowno gry dla dugookresowego
gracza jest na tyle maa, e nawet kto, kto gra wyjtkowo dobrze przez 90% czasu,
moe traci pienidze, jeli bdzie szarowa przez pozostae 10% czasu.
Prawdziw skal swoich problemw z szarowaniem zrozumia, dopiero majc
czterdzieci kilka lat, po tym jak zacz pisa o pokerze i uczy innych graczy. Jest
z natury wnikliwym czowiekiem i to, co zaczynao si jako lekcje strategii, czsto
przeksztacao si w sesje terapeutyczne.

300
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

Pomagaem wielu osobom z rnymi problemami zwizanymi z pokerem

powiedzia mi Angelo. Bardzo atwo byo dostrzec je u drugiego czowieka. Cz-
sto miaem do czynienia z ludmi rwnie inteligentnymi jak ja. Wiedziaem jednak
na pewno, e oszukuj si w kwestii wasnych umiejtnoci. Zrozumiaem, e skoro
oni wszyscy yj zudzeniami, mnie te ten problem dotyczy.
Angelo uwaa, e kady pokerzysta w pewnym stopniu szaruje. Kiedy kto
przychodzi do mnie i mwi, e nie szaruje, od razu wiedziaem, e mam do czy-
nienia z kolejnym przypadkiem czowieka, ktry si oszukuje. Cay czas spotykaem
takich ludzi.
Kiedy aktywnie graem w pokera, te miaem swoje ulubione rodzaje szarowa-
nia. Nie naleaem do graczy rzucajcych w furii przedmiotami po caym pokoju.
Podczas szarowania nie zmieniaem si te w szalonego maniaka usiujcego za
wszelk cen rozegra kade rozdanie (chocia moja podstawowa strategia bya
do odwana). Czasem nawet przesadzaem z ostronoci. Niemniej zdarzay mi
si dugie okresy mechanicznego, bezmylnego grania, czsto pno w nocy po
prostu duo stawiaem i miaem nadziej, e pula trafi do mnie. W gbi duszy jed-
nak wiedziaem, e nie mam szans na wygran.
Dzi ju wiem, co skaniao mnie do szarowania (kiedy graem, chyba nie by-
em tego wiadomy). Najwaniejszym czynnikiem byo poczucie prawa do wygranej.
Nie przejmowaem si za bardzo, gdy dostawaem wiele sabych kart i musiaem
pasowa raz za razem, poniewa wiedziaem, e to wynika ze statystycznej zmien-
noci gry. Kiedy jednak wydawao mi si, e gram wyjtkowo dobrze na przy-
kad gdy rozpoznaem blef przeciwnika ale rywal dostawa wymarzon kart
w riverze i pokonywa mnie, wtedy zaczynaem szarowa. Byem ju pewny, e
pula bdzie moja, ale to on zgarnia pienidze.
Szarowanie sprawiao, e sytuacja si odwracaa zaczynaem gra tak le, e
zasugiwaem na porak. Fundamentaln przyczyn szarowania przez pokerzystw
jest naruszenie rwnowagi: w krtkim i rednim okresie wyniki graczy nie s zbyt
mocno skorelowane z ich umiejtnociami. Oczywicie nierealistyczne wyobrae-
nie o wasnych umiejtnociach, ktre jest do czste wrd pokerzystw, nie po-
maga w grze. Lubimy kurczowo trzyma si danych potwierdzajcych nasz teori
powiedzia mi Angelo ktra bardzo czsto brzmi: Jestem lepszy ni inni.

Odejcie od mylenia zorientowanego na wyniki

Spoeczestwo Stanw Zjednoczonych jest bardzo mocno zorientowane na wyniki.
Kiedy kto jest bogaty, sawny albo pikny, uwaamy, e na to zasuy. W rzeczy-
wistoci te cechy same si wzmacniaj: bogactwo jest rdem wielu moliwoci za-
robienia dodatkowych pienidzy, o sawnych ludziach si mwi, przez co staj si

301
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

jeszcze sawniejsi, a wygld hollywoodzkiej gwiazdy moe mie wpyw na obowi-

zujcy standard pikna.
Nie ma to by deklaracja polityczna, argument za bardziej sprawiedliw redy-
strybucj dochodw (albo przeciwko niej) ani nic podobnego. Niemniej dowiad-
czenie uczy, e sukces jest pochodn kombinacji cikiej pracy, talentu oraz okazji
i rodowiska, w ktrym yje dany czowiek inaczej mwic, zaley od pewnej
mieszanki sygnau i szumu. W Stanach Zjednoczonych w wikszoci przypadkw
zwracamy zbyt du uwag na sygna by moe z wyjtkiem sytuacji, kiedy cho-
dzi o nasze wady, ktrych obecno przypisujemy pechowi. Potrafimy oceni suk-
ces osignity przez ssiadw na podstawie wielkoci ich domw, ale nie wiemy
nic o przeszkodach, ktre musieli pokona, aby sta si ich lokatorami.
Jeli chodzi o przewidywanie, naprawd jestemy nastawieni na wyniki. Inwe-
stor, ktry potrafi trafnie okreli najniszy poziom notowa rynku, jest uznawany
za geniusza, nawet jeli posuguje si wadliwym modelem statystycznym, ktry
tylko przypadkiem podaje prawidowy wynik. Meneder, ktry potrafi stworzy
zesp zdobywajcy tytu mistrzowski, zyskuje saw lepszego specjalisty ni jego
koledzy, nawet jeli po dokadniejszej analizie okazuje si, e druyna wzniosa si
na wyyny pomimo jego dziaa, a nie dziki nim. Tak samo jest w przypadku po-
kera. Chris Moneymaker nie zyskaby tak duej sawy, gdyby mwiono o nim, e
tak naprawd jest marnym hazardzist, ktremu przypadkiem trafio si par do-
brych rozda.
Czasem przesadzamy w drug stron, uznajc, e autorzy naprawd kiepskich
prognoz po prostu mieli pecha. Agencje ratingowe wykorzystay t wymwk, gdy
ich niekompetencja przyczynia si do wywoania kryzysu finansowego. Na og
jednak tak samo jak podczas formuowania prognoz dostrzegamy wyrany sygna
nawet tam, gdzie jest on do saby, tak przy ich ocenianiu mamy skonno do przy-
pisywania prognostom wikszych umiejtnoci ni te, ktre naprawd posiadaj.
Czci rozwizania tego problemu moe by bardziej rygorystyczne ocenianie
prognoz. Na pytanie o to, w jak duym stopniu prognoza jest wynikiem umiejtno-
ci jej autora, mona odpowiedzie za pomoc metod empirycznych. W niektrych
dziedzinach dugi okres jest krtszy ni w innych. Inne rozwizanie a w przy-
padku bardzo zaszumionych danych czsto jedyne polega na skupianiu si bar-
dziej na procesie ni na wynikach. Jeeli zbir prognoz jest zbyt zaszumiony, eby
okreli, czy prognosta jest dobry, czy nie, mona si zastanowi, czy jego postawy
i skonnoci, ktre znamy, nie s skorelowane z sukcesem w prognozowaniu w du-
gim okresie. (W pewnym sensie musimy sformuowa prognoz dotyczc tego, jak
trafne bd jego prognozy w przyszoci).
Wydaje si, e pokerzyci rozumiej to zagadnienie lepiej ni inni ludzie, nawet
jeli dzieje si tak tylko dlatego, e dowiadczaj wzlotw i upadkw w bardzo in-
stynktowny sposb. Hazardzici grajcy o bardzo wysokie stawki, tacy jak Dwan,

302
Kup ksik Pole ksik
 POKEROWA BAKA

mog w cigu jednego wieczoru przy zielonym stoliku dowiadczy wikszej zmien-
noci ni inwestor giedowy w cigu caego ycia. Mog wygrywa i przegrywa,
zarwno grajc dobrze, jak i le kademu pokerzycie zdarza si gra dobrze
i wygrywa, gra dobrze i przegrywa, gra le i wygrywa albo gra le i przegry-
wa dowiadczeni gracze przerabiali to tyle razy, e dobrze ju wiedz, jaka jest
rnica midzy procesem a wynikiem.
W czasie rozmowy z najlepszymi pokerzystami mona doj do wniosku, e a-
den z nich nie uznaje sukcesu za co oczywistego. Wszyscy staraj si jak najbar-
dziej skupia si na samodoskonaleniu. Kady, kto myli, e jest ju wystarczajco
dobry i znalaz rozwizanie gry w pokera, znajduje si na prostej drodze do wielkiej
przegranej powiedzia mi Dwan.
Angelo stara si przyspieszy ten proces ze swoimi klientami. Przez cay czas
poruszamy si w chmurze szumu mwi. Czsto nie widzimy dokadnie tego,
co si dzieje. Stosuje rne, czasem niekonwencjonalne metody, na przykad jest
zwolennikiem medytacji. Nie wszyscy jego klienci medytuj, ale oglnie rzecz bio-
rc, chodzi o zwikszenie samowiadomoci graczy i zachcenie ich do lepszego
zrozumienia tego, co mog kontrolowa, a czego nie*.
Kiedy gramy w pokera, kontrolujemy nasz proces decyzyjny, ale nie mamy wpy-
wu na to, jakie dostaniemy karty. Jeeli rozpoznasz blef rywala, ale on dostanie dobr
kart i mimo wszystko wygra rozdanie, powiniene by zadowolony, a nie wcie-
ky, poniewa rozegrae rozdanie tak dobrze, jak umiae. Jak na ironi, kiedy mniej
skupiasz si na wynikach, one staj si lepsze.
Jestemy niedoskonaymi stworzeniami yjcymi w niepewnym wiecie. Kiedy
sformuowana przez nas prognoza okazuje si bdna, nigdy nie jestemy pewni,
czy bya to nasza wina, czy nie, czy model by bdny, czy po prostu mielimy pe-
cha. Najlepszym przyblieniem rozwizania jest osignicie stanu rwnowagi mi-
dzy szumem a sygnaem i pogodzenie si z tym, e oba s nieodczn czci na-
szego wszechwiata, oraz podjcie stara, by zrozumie znaczenie kadego z nich.

*
Medytacja pomaga w osigniciu tego celu, midzy innymi skaniajc do skupienia si
na postawie i oddechu rzeczach, ktre s pod nasz kontrol, ale zwykle nie zwracamy
na nie uwagi.

303
Kup ksik Pole ksik
 SYGNA I SZUM. SZTUKA PROGNOZOWANIA W ERZE TECHNOLOGII

1 , , .. ://../_/__18826 [: 19 2014].
2 2005 , 10 2009 .
3 .
4 , , , . , , . , , . , .
5 , : 88 , ., 14 2012 [: 19 2014], ://../56/---/--88--1199549/.
6 , , , , , , .
7 4, 1.1 , , 28 2010 [: 19 2014], ://../?=.
8 , ., ://../-_- [: 19 2014].
9 , 1 & , ., 11 2009 [: 19 2014], ://..//2009/12/1---/.
10 : , , ://..//. [: 19 2014].
11 , ., . .
12 , 2012 . .
13 , , , , 30 2006.
14 , , , , 2006, ://.../~///-1. [: 19 2014].
15 , , , 13 2007, , . 209.
16 , 80/20 , , 2004.
17 2, .
18 , . , . ( ) ; . , . , , .
19 10 , 9.
20 , 57 . . 6 . 100 , 4 ( ). 48 . 1 , 57 . ( ) .
21 , , , ://..//%5%9 [: 19 2014].
22 2008, ., 2 2009 [: 19 2014], ://../2009/01/02/------------/.
23 , , , , , .
24 , : , ., 14 2011 [: 19 2014], ://..//_//7333093/-.
25 , , , 16 2008 [: 19 2014], ://..//-----487/.
26 , , , 2006, ://..//---9640/ [: 19 2014].
27 , , [], , , 20 2011 [: 19 2014], ://.../2011/04/20/-------/.
28 , , 50 .
29 , , . , , 55% , . , 45 ., , . , 0:4. .
30 , .
31 , , , . ., . 40 43.
32 , . , .
33 , 2.0 - , ., 10 2008 [: 19 2014], ://..//2008/07/--------..
34 , , ://./-. [: 19 2014].
35 , , 0.., ://0../_/4//3-/1600-/_3. [: 19 2014].
36 , , . ., 2.
37 ., 55.

304
Kup ksik Pole ksik