Laza Kosti

Laza Kosti je srpski pesnik, pisac, novinar, kritiar, mislilac i estetiar. Roen je 12.
februara 1841. godine u Kovilju kod Novog Sada, a preminuo je 26. novembra 1910. godine u
Beu. Smatra se jednim od najveih srpskih pesnika. Napisao je najlepu srpsku ljubavnu pesmu
XX veka iji je naziv Santa Maria della Salute.

Otac Petar je bio graniarski podoficir, a majka Hristina je bila poreklom iz trgovake
porodice.

Prva dva razreda osnovne kole je zavrio u rodnom mestu, a poduavao ga je Gligorije
Kaanski. Posle majine smrti se preselio kod roaka u urevo gde je nastavio kolovanje.

Gimnaziju je pohaao u Novom Sadu, Panevu i Budimu. 1864. godine je diplomirao, a

1866. godine je doktorirao na Univerzitetu Lorand Etvo u Peti. Odmah je postao profesor u
Srpskoj gimnaziji u Novom Sadu.

Iste godine je uestvovao u stvaranju politikog pokreta Ujedinjena omladina srpska

ije je geslo bilo Srpstvo sve i svuda. Pokret je bio aktivan do 1871. godine.

1867. godine je posetio izlobe u Parizu i Moskvi. Izabran je za belenika u

Novosadskom magistratu gde je radio pet godina. Posle toga je poeo da se bavi knjievnou,
novinarstvom i politikom.

1869. godine je lano optuen da je uestvovao u ubistvu kneza Mihaila zbog ega je bio
uhapen. Drugi put je zavrio u zatvoru zbog antiaustrijskog govora na proslavi na kojoj je
obeleeno punoletstvo kneza Milana.

1873. godine je izabran za poslanika u Ugarskom saboru i bio je jedan od najbliih

saradnika Svetozara Miletia, predsednika Druine za ujedinjenje i osloboenje Srbije.

1878. godine je bio sekretar Jovana Ristia na berlinskom kongresu.

1880. godine je postao sekretar srpskog poslanstva u Petrogradu, ali se posle etiri
meseca vratio u Beograd.

1881. godine je poeo da ureuje novine Srpska nezavisnost. 1884. godine, zbog pritiska
vlade, se preselio u Crnu Goru. Bio je saradnik kneza Nikole I Petrovia Njegoa i ureivao je
Glas Crnogorca na Cetinju.

Nakon sedam godina se vratio u Sombor. Radio je kao upravnik Srpske narodne itaonice
koja danas nosi njegovo ime.
 U prilog injenici da je Laza Kosti bio cenjen i priznat u drutvu u kome je iveo i
stvarao, govori to to je 1883. godine postao lan Srpskog uenog drutva, a 1909. godine lan
Srpske kraljevske akademije.

1910. godine je otiao u Be na leenje, ali 26. novembra se upokojio. 11. decembra je
sahranjen na Svetouspenskom groblju u Somboru.

Nagrada Laza Kostia se dodeljuje za najbolje knjievno ostvarenje u okviru

manifestacije Dani Laze Kostia koja se odrava svakog 3. juna u Somboru.

Knjievni rad

Laza Kosti je jedan od najznaajnijih predstavnika srpskog romantizma. Njegov opus se

sastoji od 150 lirskih pesama:

tragedije Maksim Crnojevi (1863.);

drame Pera Segedinac (1882.);

drame Uskokova ljuba / Gordana (1890.);

estetike rasprave Osnova lepote u svetu s osobenim obzirom na srpske narodne pesme
(1880.);

filosofskog traktata Osnovno naelo, Kritiki uvod u optu filosofiju (1884.);

velike monografije O Jovanu Jovanoviu Zmaju, njegovom pevanju, miljenju i pisanju,

i njegovom dobu (1902.);

pripovedaka: edo vilino, Maharada i Muenica.

Poto je govorio latinski, grki, engleski, nemaki, francuski, ruski i maarski, Laza
Kosti je preveo mnoga dela. Najznaajnije su drame engleskog pisca i pesnika Vilijama
ekspira: Romeo i Julija, Riard III i Hamlet, kao i Homerova Ilijada. Dobro je
poznavao filozofiju i antiku knjievnost koju je itao u originalu.

Lazine najvrednije lirske pesme su: Meu javom i med snom (1863.) i Santa Maria
della Salute (1909.).

1879. godine je napisao pesmu Dude se eni u kojoj je osudio seenje borova u
Dalmaciji koji su bili namenjeni za izgradnju crkve Gospa od Spasa. U delu Santa Maria della
Salute se pokajao zbog toga i zamolio je Bogorodicu za oprotaj.
 1909. godine Matica Srpska je objavila sve njegove pesme.

Privatni ivot

Laza Kosti je bio poznat po tome to je prkosio odevanjem, stavovima, kritikama i

poezijom zbog ega su ga zvali Ludi Laza.

1884. godine je zaprosio bogatu miradiku Julijanu Palanaki, ali se nisu venali jer
njena majka to nije dozvolila. Ubrzo je otiao u Crnu Goru gde se zadrao sedam godina.

U leto 1891. godine pesnik je doao u dvorac Sokolac na prijem kod porodice
Dunerski. Tada je upoznao 30 godina mlau Lenku i odmah se meu njima rodila ljubav.
Pristao je da mu njen otac Lazar postane dobrotvor i narednih godinu dana je boravio kod njih.

Lenka i Laza su esto zajedno etali, a jednom prilikom ona mu je rekla da bi mogla da se
uda jedino za oveka kao to je on. Pesnik je bio svestan da njena porodica, zbog njegove
materijalne situacije i razlike u godinama, to nee dozvoliti. Zato je 1892. godine otiao u
manastir Kruedol. Tada je napisao pesmu Gospoici L. D. u spomenici.

Iste godine Laza je sreo Nikolu Teslu u Peti i postali su prijatelji. U jednom pismu koje
mu je poslao, pesnik je napisao da eli da ga oeni Lenkom. Za nju je rekao: Devojka koju sam
vam namenio moe da savlada svakog enomrsca, ali Tesla je odrino odgovorio.

Poto je bio uveren da e je zaboraviti samo ako se fiziki udalje, Laza se 1895. godine
oenio Julijanom Palanaki i preselio se kod nje u Sombor. Lazar Dunerski mu je bio kum. Dva
meseca nakon njegovog venanja, Lenka je umrla u Beu od tifusa. Sahranjena je na
pravoslavnom groblju u Srbobranu.

Laza je to saznao dok je bio na medenom mesecu u Veneciji. U crkvi Gospa od Spasa se
pomolio za Lenku i poeo je da pie svoju najlepu pesmu. Od Sime Matavulja je traio da mu
poalje Petrarkine pesme koje je posvetio Lauri, kao i prideve kojima ju je opisivao. Delo Santa
Maria della Salute je stvarao vie od deset godina.

Pesma je objavljena 1909. godine, a pesnik je umro godinu dana kasnije.

Na osnovu ove ljubavne prie je snimljen film Santa Maria della Salute koji je
premijerno prikazan u decembru 2016. godine.