Koo Naukowe Mostowcw

Wydzia Inynierii Ldowej Politechniki Warszawskiej

Sebastian Saletnik
Koo Naukowe MOLE, Politechnika Wrocawska, Wydzia Budownictwa Ldowego i Wodnego

BADANIA GRUNTU SOND CPTU DLA

REALIZACJI OBIEKTW MOSTOWYCH
I TUNELOWYCH

Rkopis dostarczono: marzec 2017

Streszczenie: W nawizaniu do wytycznych Eurokodu 7 omawiane s zasady prowadzenia bada dla

obiektw inynierskich typu przyczki mostowe jak i tunele pytkie. Wyjaniono w jaki sposb
z wielkoci pomiarowych CPTu (qc, fs i u2) pozyska istotnie parametry geotechniczne.
Zaprezentowano klasyfikacje do oceny rodzaju gruntu oraz korelacje stosowane do oceny parametrw
fizycznych i wytrzymaociowych badanego gruntu.
Sowa kluczowe: Sondowanie statyczne CPTu, klasyfikacja gruntw Robertsona, Interpretacja
wynikw bada CPTu.

1. WSTP

Sondowania statyczne, szczeglnie omawiane w artykule sondowania CPTu s

powszechnie uywane w naszym kraju. Ich przydatno w rnych warunkach gruntowych,
uzyskiwanie quasicigej informacji o badanym profilu oraz wzgldy ekonomiczne[11]
czyni je popularnymi i niezbdnymi w kadej inwestycji geoinynierskiej.
Praktyka pokazuje jednak, e pomimo bada prowadzonych bardzo czsto t metod,
zleceniodawcy nie do koca doceniaj w peni moliwoci jakie daj im pomiary
prowadzone stokiem wyposaonym w czujnik cinienia porowego. Zdarza si rwnie, e
postrzegane s jako niepotrzebne i podraajce koszty bada geologicznych, w stosunku do
metody CPT. Wyposaenie kocwki stoka w czujnik do pomiaru cinienia w porach
gruntu daje nie tylko wgld na stosunki gruntowo wodne. Korzyci pynce z uwzgldnienia
dodatkowego, mierzonego w czasie badania parametru, wpywaj znaczco na interpretacj
danych uzyskanych podczas sondowania, zwaszcza w przypadku wystpowania gruntw
spoistych co zostanie w dalszej czci szerzej opisane.
2 Sebastian Saletnik

2. PLANOWANIE BADA GEOTECHNICZNYCH

W OPARCIU O EUROKOD 7

Obiekty inynierskie, takie jak omawiane w artykule mosty i tunele, wedug

rozporzdzenia z dnia 25.04.2012r[10]. zaliczy mona najczciej do drugiej lub trzeciej
kategorii geotechnicznej. Typowe lokalizacje w jakich wykonywane s opisywane obiekty,
midzy innymi delty rzek lub gsta zabudowa miejska, klasyfikuj warunki gruntowe jako
zoone lub skomplikowane[5, 10]. To wszystko definiuje potrzeb sporzdzenia kompletu
dokumentw przewidzianych w rozporzdzeniu[10].

Tablica 1
Dokumenty wymagane przy danych kategoriach geotechnicznych i warunkach
gruntowych[3, 5]
Warunki Pierwsza kategoria Druga kategoria Trzecia kategoria
gruntowe geotechniczna geotechniczna geotechniczna
Proste A A,B,C A,B,C,D
Zoone A,B A,B,C,D A,B,C,D
Skomplikowane A,B,C,D A,B,C,D A,B,C,D
A Opinia geotechniczna
B Dokumentacja bada podoa gruntowego
C Projekt geotechniczny
D Dokumentacja geologiczno-inynierska

2.1. PLANOWANIE ORAZ ZAKRES BADA POD OBIEKTY

MOSTOWE I TUNELOWE

Zgodnie z zaleceniami Eurokodu 7[8] badania geologiczne powinny by prowadzone

w trzech etapach:
Badania wstpne, majce na celu wybr lokalizacji i koncepcji budowli
Badania do celw projektowania
Badania kontrolne i monitoring
Badania wstpne powinny zapewni moliwo oceny takich parametrw jak: rodzaj
gruntu, pooenie zwierciada wd gruntowych, wstpne wasnoci wytrzymaociowe
i odksztaceniowe gruntu oraz moliwoci wystpowania chemicznie agresywnej wody
gruntowej[8]. Etap ten jest wany nie tyle z racji uzyskanych wynikw, co zapewnienia
poprawnego zaplanowania bada do celw projektowych. Dziki tym danym moliwa jest
poprawna ocena warunkw gruntowych podoa oraz zapewnienie wikszej uwagi przy
wykonywaniu kolejnego etapu bada w warstwach sabszych.
Badania do celw projektowania powinny by zaplanowane zgodnie
z zapotrzebowaniem na dane parametry gruntu wynikajce z kategorii geotechnicznej,
rodzaju obiektu oraz wybranego sposobu posadowienia[8], ktry powinien by efektem
rozpoznania podoa uzyskanego podczas bada wstpnych.
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 3

Wedug Rozporzdzenia[10], zakres bada dla drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej

powinien okrela:
- rodzaj gruntu;
- fizyczne i mechaniczne parametry gruntu, takie jak: kt tarcia wewntrznego, spjno,
wytrzymao na cinanie bez odpywu, modu ciliwoci lub odksztacenia;
- w zalenoci od potrzeb fizykochemicznych waciwo wd gruntowych.
W przypadku trzeciej kategorii geotechnicznej, oprcz wyej wymienionych
parametrw, zakres bada powinien zosta rozszerzony o zakres uzgodniony z wykonawc
specjalistycznych robt geotechnicznych[10].
Ilo i rozmieszczenie otworw na tym etapie bada wynika z zacznika B Eurokodu[8].
Dla omawianych obiektw rozstaw punktw badawczych wynosi od 20 do 200m, przy czym
rwnoczenie wymagane jest wykonanie od 2 do 6 punktw badawczych na kady
fundament. Rozmieszczenie punktw badawczych musi dawa wiarygodny obraz ukadu
przestrzennego warstw geotechnicznych i ich waciwoci dla caego zamierzenia
geotechnicznego[7].
Minimalne gbokoci rozpoznania podoa zale od sposobu posadowienia.
W przypadku mostw najczciej uywany bdzie warunek odnoszcy si do gbokoci
bada dla pali fundamentowych (rys. 1). W przypadku tuneli pytkich rozwaa mona
warunki odnoszce si typowo do tuneli, lub wykopw zabezpieczonych obudow (rys. 2):
W przypadku maych tuneli i komr podziemnych gboko rozpoznania powinna
wynosi bAb<za<2bAb[8]
W przypadku zabezpieczonych wykopw[8]:
a) Gdy poziom zwierciada wody gruntowej znajduje si poniej dna wykopu zaleca si
przyj gboko rozpoznania z warunku
Max{ za 0,4h; za (t+2,0)m};
b) Gdy poziom zwierciada wody gruntowej znajduje si powyej dna wykopu zaleca si
przyj gboko rozpoznania z warunku
Max{ za (H+2,0)m; za (t+2,0)m};
Jeeli na wyznaczonej gbokoci rozpoznania nie wystpuje adna warstwa gruntu
o maej przepuszczalnoci wody gruntowej naley rozpozna grunt do gbokoci
za (t+5,0)m.

Rys. 1. Zasady dobierania gbokoci rozpoznania dla pali fundamentowych [8]

4 Sebastian Saletnik

Rys. 2. Zasady dobierania gbokoci rozpoznania podoa dla obiektw tunelowych [8]

2.2. PRZYDATNO METODY CPTU

Na podstawie danych uzyskanych w badaniu CPTu uywajc odpowiednich klasyfikacji,

wzorw i nomogramw mona wyznaczy prawie wszystkie podstawowe dane
geotechniczne wyszczeglnione jako konieczne do okrelenia w rozporzdzeniu. Jedynym
wyjtkiem jest badanie waciwoci wd gruntowych. Standardowe sondy nie posiadaj
bowiem czujnikw badajcych ten parametr, cho wrd producentw sprztu do
sondowania statycznego pojawiaj si propozycje wyposaenia stokw w aparatur
mierzc wzgldn przenikalno dielektryczn, wskanik kwasowoci pH lub czujniki
badajce reakcje fotochemiczn wywoan laserem [11].
Przy badaniach podoa metod CPTu Eurokod [7] zaleca jednak wykonanie
dodatkowych wierce w celu kalibracji wynikw otrzymanych z sondowania. Zakres
stosowalnoci metody wedug Eurokodu przedstawia tablica 2.

Tablica 2
Stosowalno metod bada polowych [8]
Rodzaje bada i moliwoci uzyskania poszczeglnych
Parametry parametrw gruntu
CPTU PMT DMT DPL/M DPH/SH PLT
Rodzaj gruntu C2 F2 C3 F3 C2 F2 C3 F3 C3 F3 -
Granice warstw C1 F1 C3 F3 C2 F1 C1 F2 C1 F2 -
Poziom z.w.g. C2 - - - - -
Cinienie porowe C2 F2 F3 - - - -
Gsto C2 F2 - C2 F2 C2 C2 -
Wytrzymao na C2 F1 C1 F1 C2 F1 C2 F3 C2 F3 C1 F1
cinanie
ciliwo C1 F2 C1 F1 C2 F1 C2 F2 C2 F2 C1 F1
Wodoprzepuszczalno C3 F2 F3 - - - -
Moliwo uzyskania: 1-wysoka, 2-rednia, 3-niska
W gruntach: C-gruboziarnistych, F-drobnoziarnistych
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 5

3. PARAMETRY MIERZONE W BADANIU CPTU ORAZ

ICH PRAWIDOWY ODCZYT

Podczas sondowa CPTu parametry geotechniczne badanego podoa wyznaczane s na

podstawie trzech rejestrowanych wartoci qc, fs i u. Dlatego pierwsz i niezwykle wan
czynnoci, jest kontrola tych parametrw przed rozpoczciem dalszej obrbki danych.
Aby jednak mc oceni czy wyniki otrzymane w tej metodzie s miarodajne, trzeba
posiada wiedz o zjawiskach, ktre na odczyt wpywaj.

3.1. PRZYGOTOWANIE DO BADANIA

3.1.1. Zuycie stoka

Za zapewnienie wiarygodnoci mierzonych danych odpowiada regularna kalibracja.

Wedug normy ISO 22476-1 [9] kalibracj tak naley wykonywa nie rzadziej ni co 6
miesicy, a wedug instrukcji ISSMGE co 3 miesice [2].
Wymogi co do kalibracji stoka dotycz tolerancji wymiarowych, szorstkoci
powierzchni (stoka i tulei ciernej), przepuszczalnoci filtrw oraz dokadnoci
czujnikw [9].
Ponadto w przypadku bada CPTu wymagana jest wymiana nasczonego gliceryn filtra
przed kadym badaniem [2].
W wietle powyszych informacji dobr praktyk wrd wykonawcw sondowa jest
doczanie do wynikw bada aktualnych wiadectw kalibracji uywanych stokw
pomiarowych.

3.1.2. Odczyt zerowy

Dla penej kontroli na wypadek rozkalibrowania stoka podczas badania, w przypadku

kadego sondowania naley wykona odczyt zerowy.
Wykonanie tej czynnoci odbywa si na nieobcionym stoku przed i po zakoczeniu
kadego sondowania. Dane z obu odczytw nie powinny rni si midzy sob.
Odczyty zerowe oprcz informacji o ewentualnych zmianach w pomiarach stoka
informuj rwnie o stopniu jego zuycia.
Na rysunku (3) przedstawiony zosta odczyt zerowy naniesiony na wykres (oznaczenia
o oraz x oznaczaj odczyt przed i po sondowaniu).
6 Sebastian Saletnik

Rys. 3. Wykresy z naniesionym odczytem zerowym

3.2. WPYW SPRZTU ORAZ WARUNKW WODNYCH

NA PRZEPROWADZONE BADANIE

3.2.1. Rozmiary stokw CPTu

W naszym kraju podstawowy stoek do bada charakteryzuje si przekrojem

poprzecznym 10cm2 ( = 36 mm), oraz powierzchni tulei ciernej rwn 150cm2 [9, 11].
Jednak nie jest to jedyny rozmiar stoka, ktry jest uywany. Wystpuj rwnie takie
o przekroju poprzecznym 15cm2 ( = 44 mm) i powierzchni tulei ciernej wynoszcej
200cm2[2].
Rozmiar stoka wpywa na gboko do ktrej mona prowadzi badania (dla tych
samych rednic erdzi przy zastosowaniu wikszego stoka zmniejsza si cakowita sia
wciskajca) a take ograniczony zostaje wpyw pojedynczych kamieni na mierzone
parametry [2].
Naley rwnie wspomnie o poprzednikach stokw elektrycznych, jakimi s stoki
mechaniczne (Begemanna). Bowiem pomiary dokonane za ich pomoc, nie tylko nie daj
odczytu cinienia porowego ani quasicigej oceny podoa, ale mog doprowadzi do
przeszacowania parametrw wytrzymaociowych badanych gruntw nawet o 30%
w stosunku do stokw elektrycznych[2,6].

Rys. 4. Porwnanie stokw 15cm2 (u gry) oraz 10cm2 (na dole) [2]
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 7

3.2.2. Pooenie filtrw

Moliwe jest zastosowanie trzech filtrw mierzcych cinienie wody w porach gruntu:
u1 znajdujcego si na stoku waciwym, u2 ktry umiejscowiony jest za stokiem
waciwym oraz filtra u3 zlokalizowanego za tulej ciern.
Lokalizacja filtrw wpywa jednak znaczco na warto mierzonego cinienia wody
w porach gruntu. Najwiksze wartoci cinienia mierzone bd w filtrze u1 gdzie wystpuj
najwiksze naprenia ciskajce [11]. Filtry u2 i u3 daj podobne wyniki, lecz przy odczycie
wystpuje przesunicie zwizane z rnymi gbokociami w ktrych filtry si znajduj oraz
dyssypacj w czasie. Dlatego wany jest opis umiejscowienia filtra dziki ktremu
dokonano odczytu.
Standardowy stoek uywany do bada CPTu wyposaony jest w jeden filtr (u2) do
pomiaru cinienia porowego. Filtr umiejscowiony w tym miejscu jest w mniejszym stopniu
naraony na zniszczenie ni w miejscu u1. Mierzone cinienie wody mona wykorzysta
bezporednio do wzoru na skorygowany opr na stoku [11], a do tego nie jest ono
zaburzone ciskaniem filtra.

Rys. 4. Pooenie filtrw u1, u2, u3

3.2.3. Wpyw cinienia porowego

Wynikajce z budowy sondy rnice w powierzchniach na ktre oddziauje cinienie

porowe powoduj redukcj rzeczywistych oporw na stoku. Dlatego jednym z pierwszych
wyznaczanych parametrw, jest skorygowany cakowity opr na stoku (qt). Dziki
zastosowaniu tego parametru efekt rnych powierzchni jest redukowany za pomoc
wspczynnika a, wyraanego jako stosunek powierzchni przekroju poprzecznego netto
stoka An do cakowitego pola powierzchni stoka Ac [11].

qt = qc + u2 (1 a) (1)

Aby zastosowa powyszy wzr dla sond z filtrami umieszczonymi inaczej ni u2 naley
najpierw wyznaczy dla nich cinienie rwnowane jak dla filtra u 2.
Efekt ten jest szczeglnie wany w sabych nawodnionych gruntach, gdzie cinienie
porowe moe by wiksze ni opory na stoku [11].
8 Sebastian Saletnik

4. KLASYFIKACJA GRUNTU ORAZ PARAMETRY

WYPROWADZANE

4.1. STOSOWANE KLASYFIKACJE GRUNTW

Najczciej wykorzystywanymi do rozpoznania rodzaju gruntw na podstawie sondowa

s klasyfikacje Robertsona (1986,1990) [4] i ich pochodne. Pierwotna klasyfikacja zostaa
oparta na dowiadczeniach z sondowa nie przekraczajcych 30m.
Rozpoznanie gruntu w klasyfikacji 1986 (rys. 5a) polega na zlokalizowaniu obszaru
w ktrym znajduje si dany punkt pomiarowy w oparciu o skorygowany opr na stoku (qt,)
wyznaczany ze wzoru (1) oraz wspczynnik tarcia (Rf)(2).

R f = (2)

Klasyfikacja ta zaadoptowana do Polskich warunkw zostaa umieszczona w polskiej

Normie PN-B-04452:2002 [6] (rys. 5b). Jak mona zauway, w klasyfikacji normowej
zwikszony zosta zakres Rf do 10%. Jak pokazuje praktyka, zakres ten w polskich
warunkach jest i tak niewystarczajcy. Przykadowe rozpoznanie opierajce si na wynikach
mieszczcych si poza skal Rf mona znale w publikacji [1].

Rys. 5. Porwnanie klasyfikacji: a) Robertson (1986), b) PN-B-04452:2002 [1, 4, 6]

Klasyfikacja z 1990r. [4] zakada dwa etapy rozpoznania. W pierwszym etapie okrelamy
rodzaj gruntu w rozpatrywanym punkcie na podstawie znormalizowanych wartoci Qt i Fr.
Drugi etap pomaga nam zakwalifikowa rozwaany grunt na podstawie znormalizowanych
wspczynnikw Qt i Bq.
0
Qt = (3)
0
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 9

Fr = (4)
0

Bq = (5)
0

gdzie:
v0 skadowa pionowa naprenia cakowitego;
v0 skadowa pionowa naprenia efektywnego.

Korzystanie z obu nomogramw pozwala na weryfikacj rozpoznania podoa. Moliwe

jest bowiem przypisanie wynikw dla tej samej gbokoci w obu nomogramach do rnych
obszarw. W takim przypadku do jednoznacznego oznaczenia rodzaju gruntu naley
przeprowadzi test dyssypacji cinienia porowego [11].

Rys. 6. Klasyfikacja Robertsona (1990) [4]

Do ostatecznego sklasyfikowania warstwy gruntu moliwe jest rwnie wykorzystanie

wskanika klasyfikacyjnego Ic wyprowadzonego na podstawie korelacji bada CPT z SPT
[1, 4]. Wskanik klasyfikacyjny nie dotyczy jednak stref 1, 8 oraz 9.

Ic = (3,47 log )2 + ( + 1,22)2 (6)

Tablica 3
Rodzaj gruntu wedug klasyfikacji Robertsona (1986,1990) na podstawie wskanika
klasyfikacji Ic [1, 4]
Obszar Obszar Rodzaj gruntu Ic
(1986) (1990)
1 1 Wraliwe grunty drobnoziarniste -
2 2 Grunty organiczne torfy >3,60
3 3 Gliny gliny pylaste do glin 2,95-3,60
4,5 4 Grunty pylaste py gliniasty do gliny pylastej 2,60-2,95
6,7 5 Grunty piaszczyste piasek pylasty do pyu piaszczystego 2,05-2,60
8 6 Piaski piaski do piaskw pylastych 1,31-2,05
9,10 7 wiry do piaskw w stanie zagszczonym <1,31
12 8 Bardzo mocne piaski do piaskw gliniastych -
11 9 Bardzo twarde grunty drobnoziarniste -
10 Sebastian Saletnik

Powyej opisane nomogramy klasyfikacyjne (rys. 5, 6) s obecnie jednymi z najczciej

stosowanych. Nie s to jednak klasyfikacje jedyne, dla szerszego zobrazowania tego
zagadnienia nadmieni mona kilka pozostaych stosowanych nomogramw:
Klasyfikacja wedug Schmertmanna (1970r.) [11];
Klasyfikacja wedug Douglasa i Olsena (1981r.) [11];
Klasyfikacja wedug Marra (tylko dla CPT) (1981r.) [5];
Klasyfikacja wedug Senneseta i Janbu (1984r.) [11];
Klasyfikacja wedug Mynarka i zespou (1997r.) [1].

4.2. PARAMETRY WYPROWADZANE NA PODSTAWIE DANYCH

Z SONDOWA CPTU

4.2.1. Ciar objtociowy gruntu

Dla okrelenia wielu parametrw geotechnicznych, a take rodzaju gruntu wedug

klasyfikacji Robertsona (1990), potrzebna jest skadowa pionowa naprenia pierwotnego
(vo). Do okrelenia tego parametru niezbdne s dane na temat ciaru objtociowego
warstwy gruntu. Najdokadniejszym sposobem okrelenia tej wielkoci jest pobranie prbek.
Jeli jednak nie wykonywano wierce, mona si posuy metod zaproponowan przez
Larssona i Mulabdica (1991r.) [11]. Do okrelenia ciaru objtociowego na podstawie tej
metody naley si jednak posuy wartociami Bq oraz (qt - vo) co zmusza do oblicze
iteracyjnych.
Czciej stosownym rozwizaniem jest w tej sytuacji rozwizanie zaproponowane przez
Robertsona [1, 4, 9]. Ciar objtociowy w tym podejciu szacowany jest na podstawie
przynalenoci gruntu do obszaru z klasyfikacji Robertsona (1986) zgodnie z tablic (4).

Tablica 4
Ciary objtociowe gruntw wedug Robertsona [1, 4, 10]
Obszar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
[kN/m3] 17,5 12,5 17,5 18,0 18,0 18,0 18,5 19,0 19,5 20,0 20,5 19,0

4.2.2. Stopie plastycznoci IL

Jednym z podstawowych parametrw stanu gruntu spoistego jest stopie plastycznoci,

w literaturze problem ten nie jest szeroko poruszany a zagraniczne publikacje odnosz si
raczej do lokalnych gruntw. W krajowych opracowaniach mona natomiast znale
nomogram opracowany przez Wiuna [13] okrelajcy stopie plastycznoci jako funkcj
oporu na stoku (qc).
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 11

Rys. 7. Nomogram do okrelania stopnia plastycznoci wedug Wiuna [13]

Nomogram ten zosta jednak sporzdzony w oparciu o badania stokiem mechanicznym

Begemanna, co wpywa znaczco na okrelenie stopnia plastycznoci na podstawie
wynikw z badania CPTu [11].
Kolejn krajow propozycj wyznaczenia omawianego parametru stanu gruntu jest wzr
zaproponowany przez Liszkowskiego i innych (2004r.) [12]. Podejcie to opiera si na
dobieraniu wspczynnikw regresji a i b w zalenoci od rodzaju gruntu tablica 5, natomiast
pod postaci oporu stoka netto (qn) uwzgldniane s parametry mierzone w sondowaniu
CPTu. Zwiksza to dokadno oceny stopnia plastycznoci.

= ln( ) (7)

= 0 (8)

Tablica 5
Wspczynniki regresji do metody Liszkowskiego [12]
Wspczynniki regresji
rednie
Opis Bez uwzgldnienia genezy Z uwzgldnieniem genezy
Rf
a b a b
Grunty bardzo spoiste 5,83% 0,235 0,235 0,230-0,265 0,213-0,247
Grunty zwizo spoiste 3,53% 0,304 0,194 0,271-0,375 0,147-0,254
Grunty rednio spoiste 2,65% 0,416 0,284 0,344-0,500 0,238-0,333

4.2.3. Stopie zagszczenia ID

Stopie zagszczenia powinno si oblicza na podstawie korelacji opracowanych

laboratoryjnie dla lokalnie wystpujcych gruntw. Jeeli jednak nie dysponujemy takimi
badaniami, do okrelenia ID moemy si posuy kilkoma poniej wybranymi
zalenociami.
12 Sebastian Saletnik

Lancellott proponuje wykorzystanie wzoru uwzgldniajcego nieskorygowany opr na

stoku oraz pionow skadow naprenia efektywnego. Wzr jest przeznaczony dla
gruntw normalnie skonsolidowanych o stosunkowo rwnomiernym uziarnieniu [11].

= 98 + 66 log ( ) (9)
0

Lokalnie, zagadnienie wyznaczania stopnia zagszczenia zostao opracowane przez

Borowczyka. Rozwizanie oparte jest na badaniach przeprowadzonych dla budowy linii
metra w Warszawie [11].

= 0,709 log 0,165 (10)

4.2.4. Efektywny kt tarcia wewntrznego

W przypadku gruntw niespoistych o wytrzymaoci na cinanie decyduje efektywny kt

tarcia wewntrznego. Parametr ten mona wyznaczy na podstawie nomogramu Robertsona
i Campanella [11].

Rys. 8. Nomogram Robertsona i Campanella do okrelania [11]

Zalenoci midzy efektywnym ktem tarcia, skadow pionow naprenia efektywnego

oraz oporem na stoku mona rwnie zapisa za pomoc wzoru [11].
1 q
tg = 2,68 [log ( c ) + 0,29] (11)
v0
 Badania gruntu sond CPTU dla realizacji obiektw mostowych i tunelowych 13

4.2.5. Wytrzymao na cinanie bez odpywu su

Wytrzymao na cinanie bez odpywu dotyczy tylko gruntw spoistych, w ktrych

szybkie tempo wprowadzania sondy nie pozwala na dyssypacj nadwyki cinienia
porowego w trakcie pomiaru. Wedug propozycji Robertsona i Lunnea zaleno midzy
oporem na stoku a wytrzymaoci su wyraa si wzorem (12), gdzie wspczynnik Nk
zawiera si w przedziale 11-19 [11].
qc v0
su = (12)
Nk

Lub w przypadku stosowania skorygowanego oporu na stoku omawiany parametr

mona wyznaczy ze wzoru (13). Wspczynnik Nkt przyjmuje si w przedziale 10-20 [11].
qt v0
su = (13)
Nkt

4.2.5. Moduy odksztacenia

W gruntach spoistych edometryczny modu ciliwoci wtrnej M okrela si na

podstawie prostej zalenoci zaproponowanej przez Senneseta [11].

M = (14)
gdzie:
wspczynnik empiryczny w przedziale 4 - 15.

W gruntach niespoistych okrelenie edometrycznego moduu ciliwoci pierwotnej M 0

wyznacza si zalenie od warunkw konsolidacji oraz oporu na stoku, zgodnie
z tablic (6) [11].

Tablica 6
Wzory wyznaczajce moduy ciliwoci pierwotnej w zalenoci od oporu na stoku i stopnia
konsolidacji [11]
Normalnie skonsolidowane
Piaski prekonsolidowane
piaski
qc [MPa] M0 [MPa] qc [MPa] M0 [MPa]
<10 4qc <50 5qc
10-50 2qc + 20 50 250
>50 120 - -

5. WNIOSKI

Badanie CPTu umoliwia wyznaczenie wielu parametrw podoa gruntowego

w warunkach in situ. Dodatkowa mierzona warto cinienia porowego umoliwia
14 Sebastian Saletnik

zastosowanie parametrw skorygowanych o warunki wodne co skutkuje dokadniejszym

wynikiem obliczanego parametru.
Rozpoznanie podoa t metod moe by jednak obarczone bdami wynikajcymi
z zaniedba dotyczcych sprztu a take wybrania niemiarodajnej dla danego gruntu metody
wyznaczania parametrw. Ilo podej obliczeniowych wiadczy o szerokim stosowaniu
sondowa statycznych CPTu. Naley wspomnie, e wybrane podejcia nie s jedynymi
obecnie stosowanymi.
Zaprezentowane w artykule opisy wyznaczania parametrw gruntu s jedynie wstpem
do zoonego procesu oceny podoa. Skala zagadnienia jest bowiem o wiele wiksza, do
wykorzystania w budownictwie mostowo tunelowym moliwe jest rwnie pozyskanie
takich wartoci jak wspczynnik K0, wspczynnik prekonsolidacji OCR, wspczynnik
filtracji k, wspczynnik konsolidacji c, czy moduy odksztacenia. Pomiar CPTu jest
rwnie bezporednim materiaem do oblicze nonoci pali [7, 10].

Bibliografia

1. Bagiska I.: Analiza oceny rodzaju gruntu ustalonego na podstawie bada CPTU. GDMT, 2/2012
2. Czado B.: Badania CPTU (http://www.baars.pl), Warsztaty Geologiczno Inynierskie, Krakw 2016
3. Jermoowicz P.: Badanie podoa i projektowanie posadowienia budowli podstawowe definicje.
Magazyn Autostrady, 11-12/2016
4. Lunne T., Robertson P., Powell J.: Cone Penetration Testing in Geotechnical Practice. Blackie Academic
and Professional, London 1997.
5. PN-B-02479 Dokumentowanie geotechniczne.
6. PN-B 04452:2002 Geotechnika. Badania polowe.
7. PN-EN 1997-1 Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne: zasady oglne.
8. PN-EN 1997-2 Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne: rozpoznanie i badanie podoa gruntowego.
9. PN-EN ISO 22476-1:2013-03 (PN-EN ISO 22476-1:2013-03 / AC:2013-05) Rozpoznanie i badania
geotechniczne. Badania polowe. Cz 1: Badania sond statyczn ze stokiem elektrycznym oraz piezo-
elektrycznym
10. Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej w sprawie ustalania
geotechnicznych warunkw posadawiania obiektw budowlanych (Dz.U. z 27.04.2012r., poz. 463)
11. Sikora Z.: Sondowanie statyczne metody i zastosowanie w geoinynierii. Wydawnictwa Naukowo-
Techniczne, Warszawa 2006.
12. Tschuschke W.: Identyfikacja konsystencji gruntw mao spoistych na podstawie charakterystyk
penetracji z badania statycznego sondowania. Budownictwo i Inynieria rodowiska, Biaystok 4/2013
13. Wiun Z.: Zarys Geotechniki. Wydawnictwo Komunikacji i cznoci, Warszawa 2000.

CPTU TESTING FOR REALIZATION BRIDGES AND TUNNELS OBJECTS

Summary: In reference to Eurocode 7 they present principles of testing for engineering structures such as
bridge abutments and shallow tunnels. It explains how the measured values from the tests CPTu (qc, fs and u2)
to acquire substantially geotechnical parameters. Presented classifications to assess the type of soil and
correlations used to evaluate the physical parameters and strength of tested soil.
Keywords: Probe static CPTu, Robertson classification of soils, Interpretation CPTu test results.