Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Do wejcia w ycie nowej Ustawy Prawo zamwie publicznych (...) z dnia 22 czerwca
2016 r. (Dz.U. 2016 poz. 1020) (w skrcie PZP) [14], gwnym kryterium wyboru
najkorzystniejszej oferty w postpowaniu przetargowym przeprowadzonym na rzecz
zamwienia publicznego w ramach budowy infrastruktury drogowej bya zazwyczaj
najmniejsza cena kosztorysowa. Jednak w wietle wprowadzonej do ustawy nowelizacji,
kryteria te zostay rozszerzone o zapisy w sposb bezporedni odnoszce si do elementw
rachunku cyklu ycia obiektu odnoszcych si do analiz ekonomicznych, rodowiskowych
oraz spoecznych, bdcych skadowymi analiz zintegrowanych. Ponadto, ustawa daje
moliwo zastosowania w procedurze przetargowej wymogu utrzymywania przez
2 Mateusz arski
Historia ekonomicznych analiz cyklu ycia produktu siga pierwszej poowy XX wieku,
cho jej okres intensywnego rozwoju przypada dopiero na przeom lat 70tych i 80tych oraz
jej szerokie wykorzystanie tak w przemyle zbrojeniowym jak i informatycznym. Idea
przeprowadzania tego typu oblicze opiera si na podstawowej zalenoci ekonomicznej
opisujcej dugotrwale wykorzystywane obiekty zamwie publicznych ich koszty
pocztkowe to nierzadko tylko uamek faktycznych wydatkw ponoszonych w trakcie
uytkowania obiektu. Z tego powodu niebezzasadnym jest przeprowadzenie analizy
pozwalajcej na usprawnienie zarzdzania funduszami majcymi suy do obsugi obiektu
w trakcie kilkudziesicioletniego cyklu jego ycia.
Obecnie, w wikszoci krajw zaangaowanych w rozwj technologii, status prawny
przeprowadzania oblicze LCC (Life Cycle Cost) na potrzeby wyonienia zwycizcy
w przetargu publicznym regulowany jest w podobnym stopniu co w Polsce, to znaczy mog
by one wykonywane na yczenie organizatora przetargu, jednak nie s cisym wymogiem.
Mimo tego, jest silnie promowana w kolejnych dyrektywach Unii Europejskiej (2014/24/EU
oraz 2014/25/EU), a jej uycie w krajach czonkowskich najbardziej w ni zaangaowanych
(Skandynawia) przekracza 30% inwestycji, w ktrych procedura jest uznana za istotn [10].
Najbliej wprowadzenia do powszechnego, obowizkowego uytku technologia ta
znalaza si w latach 1992-1998 w Stanach Zjednoczonych, kiedy Stanowe Departamenty
Transportu zostay zobowizane do jej przeprowadzania dla kadej inwestycji, ktrej
warto przekraczaa 25 milionw dolarw, jednak wkrtce potem przepis okaza si by
martwy i zosta porzucony. Niemniej jednak, jest ona nadal zalecana wedug wytycznych
wadz federalnych jednostek zarzdzajcych infrastruktur drogow [15].
4 Mateusz arski
Rne, powstajce rwnolegle na caym wiecie opracowania m.in. [5], [13], w rny
sposb podchodz do zagadnienia podziau analizy LCC na jej skadowe. Ma to znaczenie
nie tylko ze wzgldu na podzia kosztw cyklu ycia pord poszczeglnych jego
uczestnikw (np. uwzgldnienie kosztw spoecznych czy kosztw ponoszonych przez
pojedynczego uytkownika), ale take na moliwoci prowadzenia analizy wewntrz LCC
(np. przy uwzgldnieniu przychodw z inwestycji moliwe jest przeprowadzenie analizy
BCR). Rnica midzy poszczeglnymi podziaami moe mie kluczowe znaczenie
w kocowej ocenie ekonomicznej obiektu, wic wane jest, aby porwnywane midzy sob
analizy wykonane byy przy zastosowaniu takich samych zaoe obliczeniowych. Obecnie
obowizujcy trend w podziale analizy LCC na skadowe polega na wydzieleniu
uczestnikw cyklu ycia obiektu na poszczeglne jednostki:
Agencja: jednostka odpowiedzialna za inwestycj, np. GDDKiA, ktrej udzia
w cyklu ycia polega na pokrywaniu nakadw finansowych zwizanych
z wykonawstwem, utrzymaniem i rozbirk obiektu,
Uytkownik: kady beneficjent inwestycji, ponoszcy koszty wynikajce z jej
uytkowania,
Spoeczestwo: jednostka ponoszca koszty inne ni zwizane z budow obiektu
(majc na uwadze fundowanie obiektu z pienidzy publicznych), jak na przykad
obsuga medyczna wypadkw na obiekcie,
Przy czym najczciej, dla uproszczenia oblicze oraz z uwagi wyranej przewagi
w wydatkach ponoszonych przez agencj, w analizie brane pod uwag koszty dotycz
zazwyczaj wycznie jednostki zamawiajcej obiekt.
Obecnie preferowane metody obliczeniowe, obsugujce analiz opieraj si najczciej
na analizie probabilistycznej, z uwzgldnieniem niepewnoci dotyczcych kolejno
wielkoci kosztw, momentu w cyklu ycia obiektu, w ktrym nastpi, oraz ewentualnej
czstotliwoci ich wystpowania. Faworyzowane w pocztkach istnienia technologii
podejcie deterministyczne (cho cigle jeszcze w ograniczonym stopniu stosowane [12]),
w wielu pracach jest obecnie uznawane za ustpujce probabilistycznemu tak pod wzgldem
dokadnoci jak i iloci uwzgldnianych w obliczeniach parametrw [8], przez co od
duszego czasu dy si do opisu jak najwikszej iloci zmiennych w analizie jako zmienne
probabilistyczne. Podejcie to ma bezporednie przeoenie na fakt, i zamiast pojedynczego
wyniku analizy, w efekcie oblicze otrzymuje si pewne spektrum wynikw o okrelonym
prawdopodobiestwie.
Wyniki te s bezporednio skorelowane z przebiegiem czasowym cyklu ycia obiektu,
ktrego przykadowy wygld, wraz z wykresem skumulowanych kosztw obiektu oraz
rozkadami prawdopodobiestwa okresu wystpienia poszczeglnych zdarze ich
generujcych przedstawiono na rys. 2. Zdarzeniami takimi to wystpujce kolejno
w supkach na wykresie: budowa obiektu, jego roczne koszty utrzymania, pojedyncza
naprawa, rehabilitacja caego obiektu oraz jego utylizacja.
Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 5
Rys. 2. Przebieg czasowy cyklu ycia obiektu wraz ze skumulowan wielkoci jego kosztw wg.
[13]
pracach [2], zalecane jest przeliczanie wyniku analizy na jednostk uytkow (FU)
wyprowadzon wedug wzoru (1):
= , (1)
Podobnie jak w przypadku analiz LCC, analizy rodowiskowe nie s obecnie wymagane
przez prawo w adnym kraju. z uwagi na ich krtsz histori, oprcz opisu w normach ISO,
nie doczekay si te adnego prawnego usankcjonowania, a ich status w wielu krajach nie
Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 7
danej inwestycji, gdy jest to obiekt uytecznoci publicznej, praktycznie na stae wpisany
w krajobraz. Jednake oceny te nie wymagaj skomplikowanych metodologii
obliczeniowych, a kwestie te w caoci wyczerpa moe przeprowadzenie ankiety na
terenach przylegych do planowanej inwestycji.
Ze wzgldu na powysze, analizy spoeczne dotyczce obiektw budowlanych
najczciej wewntrznie integruje si z poprzednimi dwiema skadowymi, zgodnie z tym,
co sygnalizowane byo w opisach kadej z nich. W przypadku czci LCC analizy
zintegrowanej, czon spoeczny uwzgldni mona w rachunku BCR lub w zaawansowanej
analizie ekonomicznej, opisujcej wpyw inwestycji na ewentualne zmiany gospodarcze
w regionie. Wobec czci LCA, cznie z okreleniem wpywu na rodowisko, okreli
mona towarzyszce inwestycji emisje substancji szkodliwych dla zdrowia, oraz obszar, na
ktry oddziaywa bdzie dany obiekt. Z uwagi na to, w praktyce nie wyodrbnia si osobnej
czci analizy zintegrowanej na potrzeby S-LCA, a czsto sam wpyw spoeczny,
uwzgldniajc fakt wznoszenia konstrukcji bdcej odpowiedzi na zapotrzebowanie
spoeczne samo w sobie, w analizach zupenie jest pomijany.
= + 100 , (2)
12 Mateusz arski
w ktrym WLCC ora WLCA to wagi dla poszczeglnych typw analizy, natomiast LCCi i LCAi
to wyniki czstkowe wspomnianych analiz, natomiast wartoci preferowan jest minimalny
wynik punktowy.
Zauway naley jednak, i obecnie nie istniej oficjalne wytyczne dotyczce nadawania
wag elementom analizy, wic przy ich integracji zastosowano kolejne wagi, ktrych suma
rwna si jednoci. Zestawienie wynikw przedstawiono na rys. 7.
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
0/1
0,05/0,95
0,1/0,9
0,15/0,85
0,2/0,8
0,25/0,75
0,3/0,7
0,35/0,65
0,4/0,6
0,45/0,55
0,5/0,5
0,55/0,45
0,6/0,4
0,65/0,35
0,7/0,3
0,75/0,25
0,8/0,2
0,85/0,15
0,9/0,1
0,95/0,05
1/0
Waga analizy LCC do LCA
WD 01 WD 06 WD 08
Jak zauway mona na rys. 7, wyniki obu analiz pozostaj wobec siebie w odwrotnej
proporcji nawet majc na uwadze skal obiektu, konstrukcja osigajca najlepsze wyniki
w analizie rodowiskowej, najprawdopodobniej bdzie take osigaa wyniki najgorsze
z punktu widzenia ekonomii. Wartym odnotowania jest take fakt, jako e obiekty WD 06
oraz WD 08, mimo bycia konstrukcjami bardzo do siebie zblionymi, tak z punktu widzenia
skali jak i konstrukcji, uzyskay znaczco rne wyniki. Jest to najprawdopodobniej
wynikiem lepszego wykorzystania materiau i przekroju w obiekcie belkowym (WD 06)
w porwnaniu do pytowego (WD 08).
Na podstawie przeprowadzonych oblicze stwierdzi mona, i z punktu widzenia
stosowania si do polityki zrwnowaonego rozwoju, spord trzech ocenianych obiektw,
najbliszy dochowania wiernoci tej idei jest klasyczny obiekt belkowy, wykonany z betonu
spronego. Istotnym jest jednak take zwrcenie uwagi na faktyczne potrzeby agencji na
rzecz ktrej przeprowadzana bdzie analiza, gdy moe ona przykada mniejsz wag do
aspektu rodowiskowego, a bardziej skupi si na ekonomicznym. W tym wypadku
najlepsz opcj okazuje si by prosta konstrukcja pytowa.
Analiza zintegrowana cyklu ycia obiektu mostowego... 13
4. PODSUMOWANIE
Bibliografia
[1] Bonstedt H. (2004): Life Cycle Cost Analysis for Bridges In Search of Better Investment and
Engineering Decisions, Prestressed Concrete Association of Pennsylvania.
[2] Dequidt T. (2012): Life Cycle Assessment of a Norwegian Bridge, Norwegian University of
Science and Technology.
[3] Federal Highway Administration: P3 Defined materiay informacyjne,
http://www.fhwa.dot.gov/ipd/p3/defined/design_build_operate.aspx (2016)
[4] Gralczyk M., Koneczny K. (2012): Przykady zastosowania LCA w zarzdzaniu
rodowiskiem, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi PAN.
[5] Green A. (2009): Introducing the new standards for Life Cycle Costing in Construction,
Stockholm Conference 27 November 2009.
[6] Hammervold J., Reenaas M. (2009): Environmental Effects Life Cycle Assessment of
Bridges, Methodology Overview, ETSI Bridge Life Cycle Optimisation.
[7] Kraszewska M., Sterniczuk M. (2016): Praktyczne omwienie zmian w Prawie zamwie
publicznych z perspektywy brany drogowej, Magazyn Autostrady, nr 10, s 42-45.
[8] Lounis Z., Daigle L. (2008): Reliability-based decision support tool for life cycle design and
management of highway bridge decks, NRC Publications Archive.
[9] Norris C.B., Traverso M. i in. (2013): Methodological sheets for subcategories in social life
cycle assessment, United Nations Environment Programme.
14 Mateusz arski
[10] Rynek nieruchomoci w USA, cz.5, zachowanie spek na giedzie materiay informacyjne,
http://analizy.investio.pl/rynek-nieruchomosci-w-usa-cz-5-zachowanie-spolek-na-gieldzie/
(2017)
[11] Sala S. Vasta A. i in. (2015): Social Life Cycle Assessment: State of the art and challenges for
supporting product policies, JRC Technical Reports.
[12] Siwowski T. (2008): Propozycja zastosowania zasad zrwnowaonego rozwoju
w modernizacji mostu, Drogi i Mosty nr 3, s 55-91.
[13] Sundquist H., Karoumi R. (2016): Life Cycle Cost Methodology and LCC Tools, ETSI Bridge
Life Cycle Optimisation.
[14] Ustawa PZP materiay informacyjne, https://www.uzp.gov.pl/baza-wiedzy/prawo-
zamowien-publicznych-regulacje/prawo-krajowe/ustawa-pzp (2017)
[15] Walls J., Smith M.R. (1998): FHWA-SA-98-061.
Summary: In scope of amendment to the Public Procurement Law Act introduced in July last year, an entity
establishing a public tender has the right to require participants to comply with new criteria of choosing the
best offer which includes analyses of Life Cycle Cost, Environmental and Social Life Cycle.
This paper alluding to mentioned Act, consists of four related to each other parts.
First part aims at practical application of the new laws in reference with current standards of carrying out the
public tender, selecting the best offer and capabilities of usage the right to appeal in case of an offer to which
there is a strong possibility of fraud.
Second one describes current knowledge covering the conducting of analyses, contained in global literature,
including various calculation and methodology approaches. Furthermore, it points out current trends in
conducting of mentioned analyses in the most involved countries.
Third part describes the practice of application of integrated analysis on an example of three bridges with
different bearing systems.
The last part having regard to the conclusions of third part of paper, aims at constructive criticism towards
suggested methodology. It describes issues concerning the weighting system of each analysis elements and
draws attention at the need of maintaining particular caution while performing them, because of possibility of
being accused of lobbying for a specific material or design solution.
Keywords: LCC, LCA, Integrated analyses