Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
nal ENTRK*
z
amzn gelimi toplum yaps, enformasyon toplumu olarak nitelendirilmektedir. Teknolojik
ve bilimsel gelime, hzl deiim ve dnm zellikleri tayan enformasyon toplumu, sanayi
toplumundan farkl paradigmalara dayanmaktadr. Gnmzn ykselen deerleri olan bilimsel bilgi,
teknolojik gelime ve hzl deiim, formal eitimin nemini artrmaktadr. Bireyin bu toplumsal aamada
arzu ettii ekilde yaayabilmesi, gemiten daha fazla bilgi donanmna sahip olmasna baldr. Bu
nedenle, bireysel ve toplumsal yaam dorudan etkileyen sre olarak eitime byk roller dmektedir.
Bireyi ekonomik ve sosyal hayata hazrlayan kurum olan eitimin zerine ald ilevleri yerine
getirebilmesi iin dnyadaki gelimeleri dikkate almas, kendini teknolojik ve bilimsel deimelere
uyarlamas gerekir. Nitekim, gnmzn gl ekonomik ve sosyal yaantsna sahip lkeler, tm
kazanmlarn eitime verdikleri nem ve eitim kurumlarn gnn koullarna gre yeniden
yaplandrmalarna borludurlar. Konuyu teorik adan deerlendiren bu alma, enformasyon
toplumunun zelliklerini aklayarak, enformasyon toplumunda eitimin yeri ve nemi hakknda bir
saptama yapmak amacn tamaktadr.
Anahtar Szckler: Enformasyon toplumu, bilgi, teknolojik ve bilimsel ilerleme, eitim.
Abstract
The developed society of today is identified as information society. Information society having
the characteristics of technological and scientific development, rapid change and transformation depends
on different paradigms than industry society. Todays rising values; scientific information, technological
development and rapid change increase the importance of formal education. Moreover, in order to make
an individual live as the way he/she desires at this social phase, the individual should have much more
information than the past. Therefore, education has a significant role on the individual and social life.
Education preparing the individual for economic and social life should take into account the
developmental changes in the world, and should adapt itself to these technological and scientific changes.
Thus, todays economically and socially powerful countries give great importance to their education and
reconstruction of their educational system. This study evaluating the subject in theoretical framework,
aims to make a determination about the place and importance of education in information society by
explaining the characteristics of information society.
Keywords: Information society, knowledge, technological and scientific improvement, education.
Yazma adresi: *r. Gr. Dr., nn niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Sosyoloji Blm
Kamps /MALATYA, usenturk@inonu.edu.tr
letiim 2003/18
488 . entrk
Ama
Modern teknoloji ve bilimsel bilginin ne karld Enformasyon Toplumu,
donanml ve vasfl insan sermayesi, beyin gc, srdrlebilir kalknma, kresel
oluumlar yakndan izleme ve bunlar hayata geirme, mr boyu renme, hzl
deiim ve dnme kendini uyarlama gibi esaslara dayanmaktadr. Hareketlilik,
deiim ve rekabet, yeni toplumsal aamann vazgeilmezleridir. Sanayi toplumu ve
daha ncesinden farkl olan bu toplumsal aama, doal olarak farkl eitim
anlayna sahiptir. Eitimli olmak, vasfl ve donanml olmak, gnmz insannn
arzu ettii yaam standardn elde etmek iin tutturulmas gereken tek hedeftir. Bu
hedefin tutturulmas, bireyin ve toplumun var olan koullarda yaamn istedii
ekilde srdrebilmesi ise yeni bir eitim anlay, modeli, uygulamas ve sistemine
baldr. Bu alma, enformasyon toplumunun zelliklerini ortaya koyarak, bu
toplumsal aamadaki eitim anlay, modeli ve uygulamas hakknda kuramsal bilgi
vermeyi ama edinmektedir. Literatr taramasna bal olarak gerekletirilen
almada, sanayi toplumu ve enformasyon toplumu karlatrldktan sonra, eitim
alanndaki son uygulamalar, kullanlan yeni ara ve gereler ve izlenilen sistemler
tartlmaktadr.
ve artan verimler zellii gstermektedir (Aktan ve Tun, 1998:122). Her geen sre
artan bilgi, gemile kyaslanamayacak kadar, toplumun geneline yaylmaktadr.
Sanayi toplumunda sadece st dzey ynetici snfn bilincinde ve denetiminde olan
bilgi, enformasyon toplumunda eriim imkn olan herkesin elinin altndadr.
Dolaysyla enformasyon toplumunda bilgi lke, blge, toplum, grup, din ve snf
st konuma gelmektedir. Bu sonucu, yakn tarihlerdeki iletiim teknolojisindeki
son yenilikler ortaya karmaktadr. Bilimsel bilgi ve teknoloji arasndaki sinerji ile
ekillenen enformasyon toplumunda, insanlarn azmsanmayacak bir blm tarihin
hibir dneminde olmad kadar bilgi alaryla sarmalanmaktadr.
Temeli sanayilemeye dayanan iletiim teknolojisindeki byk deiimler,
daha nceki toplumsal aamadaki yerleik alkanlk, yaplanma ve uygulamalar
deiime zorlamaktadr. rnein, sanayi toplumunda alma saatini belirleyen
mesai kavram, enformasyon toplumunda deimektedir. Eriim imkn olan herkes,
dnyann farkl corafyasndaki insanlarla sanal ortamda, ayn proje zerinde gnn
24 saatinde alarak ilerini yrtebilmektedir (Bozkurt, 2000:101). Yine, bir
erkek dnyas olarak bilinen sanayi toplumuna karlk, enformasyon toplumu
kadn erkek ayrm yaplmakszn iyi eitilmi ve teknik ehliyetli herkese aktr
(Naisbitt ve Aburdene, 1990:44).
Ulusal lekli pazarlara retimle kendini snrlandran ve daha ok lek
ekonomisi anlayna gre ileyen sanayi toplumuna karlk, enformasyon
toplumunda global lekler standart alnarak yaplan retim ve daha ok hz
ekonomisi anlaynn esas olduu bir sistem iletilmektedir. Enformasyon
toplumunda retilen maln miktarndan ziyade, retimin yapld srenin ksal
nemli deikendir. Bu nedenle enformasyon toplumunda stoktan ok retimde just
in time zellii etkindir. retimin ihtiya duyulduu anda gerekletirilebilmesi
iin ise, kk, esnek ve hareket kabiliyeti yksek firmalarn yaygnlatrlmas
hedeflenmektedir. Bu balamda, enformasyon toplumunda kk ve orta lekli
iletme (KOB)ler daha ilevseldir.
Bu ekilde sralanacak farklar, Bell, sanayi sonras dnmleri karakterize
eden be noktada zetlemektedir: (1) Mal retiminden hizmet sektrne kayn
olduu bir ekonomi, (2) alma hayatnda, yaplan iin trne gre teknik ve
uzmanlam snfn stnl, (3) toplum iin gerekli yeniliklerin ortaya
karlmasnda ve politik kararlarn alnmasnda rol oynayan kuramsal bilgi, (4)
teknoloji ve teknolojik deerlerin kontrolnn nceden planlanmas, (5) karar alma
ilevi gren entelektel teknolojinin yaratlmas (Poloma, 1993:326-327).
Dolaysyla enformasyon toplumu; yeni teknolojinin geliimiyle bilgi sektr,
tarif ederken yeni bir snftan bahsedilmektedir. Dijital akl olarak evrilebilen
digerati kavram, bilgi teknolojisi konusunda olaanst bilgi ve yetenee sahip
kiilerden oluan bir snf ifade etmektedir. ok yakn bir tarihte Oxford szlne
giren kavram, bilgisayar ve bilgi teknolojisi konusundaki donanml ve uzman
kiileri tanmlamaktadr. The Guardian, San Francisco Chronicle ve The Scotsman
gibi popler gazeteler, kavram, bilgisayar gelitiricisi, program yazlmclnda
deneyimli, teknik internet kullancs, dijital literatre vkf kiiler ve bloggerler
iin kullanmaktadr (Coleman, 2005:233). Enformasyon toplumunda ok etkin rol
stlenen bu kiiler, sadece dijital zekya sahip deil, bununla birlikte bilgi ynetimi
ve kullanm konusunda da uzmandrlar. Yeni toplumsal aamann inasnda, bu
kiilere ok byk roller dmektedir. Teknolojik bilgiye sahip bu kiiler, bilginin
sistemli bir ekilde retilmesi, toplanmas, saklanmas ve oaltlmasnda byk
ilevler stlenmektedirler. Entelektel disiplin, iletme ve aktivitelerin birletii ve
birbirini besleyerek glendii bir kresel arenada (Coleman, 2005:234-236), bu
kiiler lkelerin, iletmelerin, organizasyonlarn, resm ve zel kurumlarn en byk
glerini oluturmaktadr.
Modern hayatn baar paradigmas, seicilik mekanizmalar yalnzca
akademik ve profesyonel kriterine gre kurulmutur. Bu mekanizmann esasn,
snrsz rekabet ve g normlar oluturmaktadr. Snrsz rekabet ve g ilikileri,
toplumsal hayatn geneline sinmektedir (Konuk, 2002:322). Bu noktada eitim,
belirleyici olmaktadr. Eitimli, nitelikli ve kalifiye birey veya igc, dierlerine
averaj fark atmaktadr. Enformasyon toplumunda eitim, deneyimin nne
gemitir. Hzl deien ve ilerleyen teknolojiye uyum salayan, kendini srekli
yenileyebilen, analitik dnme ve sorgulama yetenei kazanan, dnya gereklerini
alglayarak gerekli deiiklikleri iselletirebilen, dinamik ve hareket kabiliyeti
yksek birey veya igcnn, enformasyon toplumunda iyi gelir ve arzu ettii
yaam standardn elde edebilme olasl daha fazladr. Nitelikleri ve kazanmlar
snrl olan birey veya igc ise, dk gelir seviyesi ve yaam standardna raz
olmaktadr. Bu anlamda eitimi, bilgisi, becerisi ve nitelii snrl/snrlandrlm
olan bireyler; yeni deerlerin, nceliklerin ve kabullerin ekil verdii enformasyon
toplumunun zayf halkasn oluturmaktadr.
Bugn birok lke iin, cretleri drerek rekabete girimek olanaksz
grnmektedir. Bunun yerine, kalifiye igc yaratarak, teknolojisi ve dnsel
girdisi daha yksek sektrleri hedeflemek, ksa srede daha iyi sonu vermektedir.
Bu durum, eitimin nemini artrmaktadr. Eitimde gerekletirilecek yenilik iin,
eitime bteden ayrlan payn ykseltilmesi yeterli deildir. imdiye kadar
Her ey bir yana, yeni teknolojinin her geen sre ortaya kard yenilikler
ve bu yeniliklere ilikin ihtiyalara cevap verebilme, onlara uyum salayabilme bile
(Winner, 2002:149) ileri dzeyde bir eitimi, yetenei ve donanm zorunlu
klmaktadr. nternetin, Networkun, mikro ilemcinin ve her an srm deien
bilgisayarn belirleyici olduu bir toplumsal aamada, kendine nitelik kazandrma,
kendini gelitirme ve yetitirme grevi bireyin kendisine dmektedir. Dolaysyla
enformasyon toplumunun yesine, daha nceki aamalarda olmadndan fazla
kiisel grev ve sorumluluk yklenilmektedir. nk, ocuun veya bireyin
eitiminde ailenin ynlendirme etkisi darald gibi, mevcut eitim kurum, sistem ve
yntemleri zerinde de byk tartmalar yaplmaktadr. Eitim zerinde yaplan
tartmalar ise mevcudun tekrar gzden geirilmesi veya sorgulanmasn gndeme
getirmitir.
Eitim sistem ve anlaylarnn paradigma deiimine ihtiyac
bulunmaktadr. Eitim, bireysel ve toplumsal yaanty dorudan etkileyen bir
sretir. Bir lkenin kalknmas, o lkede yaayan insanlarn eitilmesi, onlara lke
hedeflerine ve dnya gereklerine uygun yeteneklerin kazandrlmas, yeni
teknolojilerin gelitirilmesi ve bu teknolojik yeniliklerin her alanda
deerlendirilmesiyle olanakldr (Trk, 1999:1-2).
Eitim ve retim srecinin daha etkili olmas ve ksa srede beklenen
sonucu verebilmesi, bu srecin yenilik ve deiikliklere uyum salamasna bal
olmaktadr. Bu nedenle, eitim ve retim ilke, hedef ve pratiklerinin gzden
geirilmesi byk nem tamaktadr. retmen odakl bir eitim anlay,
enformasyon toplumunda olumlu sonu vermemektedir. renci merkezli eitimin
esas alnd enformasyon toplumunda, retmen, bilgiye ulamann yol
gstericiliini yapmaktadr. renci bu srete, renme srecine dorudan
katlmaktadr (elik, 1998:2091). rencinin eitim ve retim srecine aktif olarak
katlm, rencinin dnmesi, sorgulamas, uygulama yapmas ve aratrmas
anlamn tamaktadr. birlii ve ekip almasn ne alan, probleme dayal bir
eitim sisteminin esasn grup almas oluturmaktadr. Gnmzde
uygulanmasna arlk verilen ve nemsenen eitimde grup almasnn, kendi
iinde birok yararlar bulunmaktadr. rencilerin renime aktif olarak
katlmasn ieren grup almas, rencilerin zihinsel geliimlerini
hzlandrmaktadr. Etkili bir ekilde uygulanan grup almasyla, rencilerin
ilgileri uyanmakta, kendilerine olan gvenleri artmakta, renciler arasnda ibirlii
ve dayanma duygusu gelimekte ve yeni fikirler hayat bulmaktadr. Bunlara bal
olarak rencilerin sosyal yetenek ve ilgileri gelimektedir. Karsndakini dinleme,
Sonu ve Tartma
13-17 Kasm 2006 tarihlerinde dzenlenen 17. Mill Eitim rasnn ne
kan konularn kreselleme ve eitim sreci, Avrupa Birlii eitim sistemi,
eitimdeki yeni anlay ve yaplanmalar oluturmutur. Trk Mill Eitim Sistemi,
bu konu balklarndan deerlendirilmi ve mevcut eitim sorunlarna zm yollar
Kaynaklar
Aktan, C. C. ve Tun, M. (1998). Bilgi toplumu ve Trkiye. Yeni Trkiye, (19), 121-
124, Ankara.
Bozkurt, V. (2000). Enformasyon toplumu ve Trkiye, stanbul: Sistem Yaynclk.
Bozkurt, V. (2001). Enformasyon toplumu ve eitim. Bilgi ve Toplum, (3), 15-22.
Trk Dnyas Aratrma Vakf, stanbul.
Coleman, A. (2005). Interdisciplinarity, interactivity, and interoperability for
educating the Digerati. Education for Information, 23. U.S.A: IOS. Pres.
Criswell, J. R. ve Criswell, S. J. (2004). Asking essay questions: Answering
contemporary needs. Education, 124(3), 510-516.
elik, V. (1998). Trk eitim sistemini yenilemeye zorlayan temel sorunlar. Yeni
Trkiye, Cumhuriyet zel Says, 4(23-24), 2090-2096.
Da, . (2001). Biliim toplumunun klinik psikolojideki etkileri. Biliim Toplumuna
Girerken Psikoloji. Sosyoloji ve Hukukta Etkiler Sempozyumu, Ankara.
Dreyfus, H. L. (2002). Bilgi otobannda Nihilizm: Gnmz anda anonimlik
karsnda ballk (ev: Ece Gamze Atc). Cogito, (30), 100-118. stanbul:
Yap Kredi Yaynlar.
Drucker, P. F. (1994). Yeni gerekler (ev: Birtane Karanak) (4. Bask). Ankara:
Bankas Yayn.
Dura, C. (1998). Cumhuriyetten 2000 ylna eitimin hangi noktayz?. Yeni Trkiye,
Cumhuriyet zel Says, 4(23-24), 2078-2089.
Ekinci, N. (2001). Kresellemenin iki yz: stenmeyen Kaak Gmenler-
Davetli Bilgi ileri. THS Hukuku ve ktisat Dergisi, 17(2), 12-18.
Erdoan, . (2001). Yeni bir bin yla girerken eitim ve retim zerine. Bilgi ve
Toplum, (3), 69-73. stanbul: Trk Dnyas Aratrma Vakf.
Erken, V. (1998). Eitim sisteminin genel deerlendirilmesi. Yeni Trkiye,
Cumhuriyet zel Says, 4(23-24), 2097- 2103.
Girginer, N. (2002). Uzaktan eitim ekonomisi. zmit: I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve
Ynetim Kongresi Bildiriler Kitab (Haz: brahim Gran Yumuak ve Mustafa
Anl Dnmez),
Glasser, W. (2000). Kaliteli eitimde retim (ev: Ula Kaplan). stanbul: Beyaz
Yaynlar.
Hambright, G. ve Diamantes, T. (2004). An analysis of prevailing K-12 educational
strategic planning models. Education, 125(1), 97-103.
Hardt, M. ve Negri, A. (2001). mparatorluk (ev: Abdullah Ylmaz) (2. Bask).
stanbul: Ayrnt Yaynlar.
Herring, D. F.; Notar, C. E. ve Wilson, J. Q. (2005). Multimedia Software
Evaluation Form for Teachers. Education, 126(1), 100-111.
Keyder, . (1996). Ulusal kalknmacln iflas (2. Bask). stanbul: Metis
Yaynlar.
Konuk, O. (2002). Toplum ve eitim. inde: Sosyolojiye giri (Editr: hsan Sezal).
Ankara: Mart Yaynclk.
Kucharski, G. A.; Rust J. O. ve Ring, T. R. (2005). Evaluation of the ecological,
futures, and global (EFG) curriculum: A project based approach. Education,
125(4), 652-688.
Kurtulmu, N. (2001) . Sanayi tesi dnm (2.Bask). stanbul: z Yaynclk.
Naisbitt, J. ve Aburdene, P. (1990). Megatrends 2000, byk ynelimler (ev: Erdal
Gven). stanbul: Form Yaynlar.
Petress, K. C. (2004). The benefits of group study. Education, 124(4), 587-589.
Poloma, M. (1993). ada sosyoloji kuramlar (ev: Hayriye Erba). Ankara:
Gndoan Yaynlar.
Summary
nal ENTRK*
Human beings are living in a period in which its limits are being determined
by technological and scientific information. Todays popular society type is
information society. Information society depends on different paradigms than
industry society. While industry society represents steam engine, arm power, capital
and national production; information society represents computer, brain power,
qualified human capital and global production. In industry society goods and
services are limited and information is under the control of governors; in
information society goods and services are rich and information is open to the
society. Synergy between the communication technology and scientific information
increases the information and transfers it to society. The importance of information
is increasing continuously. Developed countries give importance to information and
education for their present states. The importance given to information comes back
to society as development and advancement.
The most distinctive characteristic of information society is the importance
given to education, in this society information is accepted as the most significant
power and capital; persons who are intellectual, educated, qualified and equipped
with computer technology are given credit. Education had never been given such
importance and funded, and educated people had never been at such condition in the
history as compared with today.
Today, information shapes all the fields of daily life; from traffic to eating
habits, shopping to health. Therefore todays people need much more formal
education, they should be educated and qualified in order to live as the way they
desire. Todays society creates a new employee profile that can catch world realities,
have technical knowledge at different languages. So, people having technological
Address for correspondence: *r. Gr. Dr., nn niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Sosyoloji
Blm Kamps /MALATYA, usenturk@inonu.edu.tr
knowledge and skills have much chance to find job and be successful at their jobs.
Education institutions take big roles at providing this labor force.
Education is a period of affecting individuals and social life directly.
Education determines the property of economic and social life of individuals; so, to
be effective education should adapt itself to improvements. Thats why, it is
important to revise principles, aims and techniques of education. Teacher-centered
education policy is not functional today. In information society that is focusing on
student-centered education, teacher guides students to reach information, so that
students participate in learning process directly. Students active participation to
learning process means that they are thinking, questioning, researching and
practicing. Cooperation and group work expedite students cognitive progress and
increase motivation. Group work increases success, helps individual to be qualified
and have self-confidence.
Today, education programs are being reconstructed, questioned and classical
education understandings and methods are being transformed; education based on
research and group work is being vitally implemented. In order to take benefit from
the latest improvements in education, flexible programs sensible to all kinds of
education systems, methods and principles are put into practice. The latest products
of technology are adapted to education; computers are made use of at all stages of
education. Visual education, in which training Cds, OHPs and computers are used
mostly, is gaining the importance. Virtual or remote education parallel to
technologic developments are put into practice. With this education system by using
the Internet, people receive the knowledge of the latest developments in the world in
a short time.
Societies, organizations and trading companies realizing these facts are
giving much more importance to education in order to take place in the new world
system and to gain power and avoid from potential risks. They prefer people
becoming equipped with technological and intellectual knowledge. Thats why
societies realize that it is not possible to live apart from the global facts, and why
they adapt themselves to these facts. Educational understanding and methods should
be adapted to todays conditions starting from the lowest level. Therefore, it is
necessary to reserve much more fund for educational research and developmental
programs.