+ ++ Projekty AVT
Spawarka
inwertorowa 130A
W pierwszej czci artykuu podany by opis
ukadu i cz wskazwek dotyczcych montau. ni radia-
Jeeli chodzi o tranzystory duej mocy,
proponuj przeszlifowa drobnoziarnistym
papierem ciernym na kawaku szka. Po-
dobnie mona postpi z radiatorem. Polep-
szy to kontakt termiczny midzy korpusem
a powierzchni ukadu chodzenia. Elementy
mocy polecam montowa rubami M4, w tym
celu naley rozwierci nieco otwr w obudo-
wie IGBT. Dodatkowo warto wykona doci-
skacze (zgodnie z fotografi 7). Umoliwi
one rwny docisk tranzystora do powierzchni
radiatora. Do ich wykonania potrzebna jest
mosina blacha walcowana, poniewa jest
sztywna i sprysta.
Przekadki izolacyjne wprowadzaj dodatko-
wy opr termiczny midzy korpus klucza a po-
Fot. 7 Dociskacz tranzystorw
Fot. 5 cznik izolacyjny
E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h
wierzch- nika idealnie nadaje si kom-
puterowy boxowy ukad chodze-
tora. Najlepiej nia pod Socket 939. Wystarczy prze-
stosowa dzielony ci go na p, w miejscu gdzie przebiega
radiator, a tylko diody cho- podfrezowanie na zapink. Krawdzie po ci-
dzi przed podkadki. Jeli jednak zaj- d z i e ciu naley rwno wyszlifowa. Radiator nale-
potrzeba zastosowania przekadek, to najlepiej y przykrci do laminatu przy pomocy 4 rub
uy ceramicznych. Niestety s one do kruche M3. Na grze trzeba umieci cznik z mate-
i amliwe, czsto przez ze skadowanie potrafi riau izolacyjnego (fotografia 5), ktry unie-
si odksztaca i nie trzymaj parametrw. Ich moliwi zczenie si dwch czci radiatora
dostpno take pozostawia wiele do yczenia. podczas wstrzsw. Najlepiej jeszcze midzy
Jest jeszcze moliwo stosowania przekadek obie powki woy nieco wikszy kawaek
mikowych, jednak musz by one bardzo cien- NOMEX-u, czy tereszpanu. Uniemoliwi on
kie (rzdu 40m). W handlu s dostpne w gru- zwarcie np. opikiem elaza, ktry moe wpa
bociach rzdu 0,15mm, jednak daj si do a- podczas prac warsztatowych. Na radiator warto
two rozwarstwia i z jednej mona otrzyma a skierowa strumie powietrza z dodatkowego
3. Najlepiej uy do tego nowego ostrza noyka wentylatora 80mm. Fotografia 6 przedsta-
do tapet. Podkadk kadziemy na stole i trzyma- wia zmontowany falownik. Falownik naley
jc ostrze prbujemy si wci midzy warstwy. przykrci do podstawy (najlepiej metalowej,
Kiedy wejdzie ono do poowy naley je delikat- poniewa odprowadzi ona ciepo z mostka pro-
nie przekrci i mika powinna si rozwarstwi. stowniczego) przez rub dociskajc mostek
Przestrzegam przed stosowaniem przekadek si- prostowniczy, oraz kawaek tekstolitu ktry
likonowych. Maj one nieporwnywalnie wik- bdzie peni rol izolatora i mocowania po-
sz rezystancj ciepln ni mika (przez nie upa- wek radiatora. W tym kawaku tekstolitu nale-
liem kilka IGBT). Pokusiem
si nawet o wykonanie bada Fot. 6 Gotowy falownik
takich przekadek na pro-
fesjonalnej stacji testujcej
(wasno serwisu Mod-Pla-
net). Wyniki wspczynnika
K/W, dla mocy 50W przed-
stawiaj si nastpujco:
sama pasta 0,273367,
mika 0,491811,
silikon 1,098462.
Niestety nie mam dostpu
do przekadek ceramicz-
nych o takiej powierzchni,
aby przykryy cay rdze
stacji. W przypadku pod-
kadki silikonowej, w stacji
zaczynao wcza si za-
bezpieczenie termiczne (a
to jedynie 50W).
Na dzielony radiator falow-
Stycze 2008 21
 Projekty AVT
y wywierci 5 otworw. Dwa Radiatory winno wystpowa napicie, z
pod ruby majce kontakt z reguy jest ono mae. Nastpnie
radiatorem, naley je gboko naley skrci na minimum po-
wpuci w materia, aby nie tencjometr od regulacji prdu i
dotykay do podstawy, gdy dalej naley podczy si sond
grozi to w najlepszym wypad- oscyloskopu do bramki ktrego
ku zwarciem, a w najgorszym z IGBT. Naley zewrze wyjcie
poraeniem prdem elektrycz- spawarki i zobaczy czy szero-
nym. Pomoc bdzie rysunek Tekstolit ruby M3 Gwinty M4 do montau falownika ko impulsu bramkowego ulega
11. W otworach mocujcych chwilowej zmianie. Jeli tak, to
Rys. 11 Belka czca dzielone
falownik do podstawy naley znaczy e przekadnik jest dobrze
radiatory falownika
zrobi gwint pod rub M4. podczony.
Kluczowe elementy przedsta- 2. W drugim etapie zostan prze-
wione s na fotografiach i rysunkach. ka nie powinna wieci, ani prowadzone prby na docelowym
Ukad prostowniczy naley zmontowa in- si arzy. Kiedy spawarka napiciu wejciowym. Wprowa-
dywidualnie, wedug posiadanych diod. Do bdzie ju cakiem po- dzamy korekt do ukadu testowe-
pocze najlepiej uy blachy miedzianej. skadana, mona odczy go wymieniamy transformator
Oczywicie nic nie stoi na przeszkodzie, aby rezystor 100 na wyjciu niskonapiciowy na transformator
uy kilku mniejszych diod poczonych rw- przetwornicy. Zamiast nie- separacyjny o mocy co najmniej
nolegle. Elementy RC mona podczy bez- go warto wlutowa kon- Rys. 12 Schemat 300W, lub arwk 150W (naj-
porednio do wyprowadze na tzw. pajka lub densator stay o wartoci montaowy lepiej przez oba zabezpieczenia).
umieci je na maej pytce obok i podczy 470nF przystosowany do przetwornicy Tutaj naley doda, e napicie
kablami. Do izolacji paskw blachy doskonale pracy impulsowej. Odci- pomocniczej na falownik i na przetwornic po-
nadaj si koszulki termokurczliwe. Pocze- y on nieco kondensator mocnicz podaje si jednoczenie.
nia powinny by moliwie krtkie. Wielko elektrolityczny, przez co Dziki temu nastpuje opnienie
radiatora zaley od posiadanych diod i szybko- wyduy ywotno przetwornicy. Jeli tran- zaczenia przekanika i sterownika. Podczas
ci nawiewu powietrza. Im mniejsze napicie zystor bdzie si grza, mona przylutowa do jaowej pracy arwka moe si lekko arzy,
przewodzenia bd miay, tym ukad chodze- niego kawaek blaszki miedzianej, ktra po- jednak nie moe wieci. Ponownie naley zba-
nia bdzie mniejszy. Najlepiej w tej konku- wikszy powierzchni oddawania ciepa. da przebiegi na poszczeglnych elementach.
rencji wypadaj szybkie diody Schottky-ego, Po uruchomieniu wszystkich moduw osobno, Potencjometr od regulacji prdu naley ustawi
gdzie Uf jest na poziomie 0,3V. Gotowy ukad mona wstpnie poczy je ze sob, opierajc w poowie. Nastpnie patrzc na przebieg bram-
prostowniczy przedstawiono na fotografii 8. si o schemat montaowy (rysunek 13). Urucho- kowy zewrze wyjcie cienkim drucikiem mie-
Do wszystkich elementw, ktre si grzej mienie spawarki naley wykonywa etapami: dzianym (ok. 0,5mm). Powinien on natychmiast
naley przyklei wyczniki termiczne tj. ra- 1. Przetwornic pomocnicz naley podczy spon, a impuls musi ulec zweniu. Jeli tak
diator falownika, radiator diod, transformato- do sieci 230V przez arwk 60W. Natomiast si nie stao, naley sprbowa odwrci prze-
ra gwny i dawik. Do mocowania najlepiej falownik naley zasili z transformatora pod- kadnik prdowy. Jeeli spawarka nie ma mocy,
uy kleju na bazie ywicy epoksydowej. W czonego take przez arwk 60W do sieci. naley sprawdzi, czy transformator gwny jest
przypadku transformatora i dawika, termiki Transformator ten powinien dawa ok. 30V na dobrze podczony (koce i pocztki uzwoje).
warto woy pod wierzchni warstw izola- wyjciu. Do wyjcia spawarki mona podczy 3. Ostatnim etapem jest podczenie spawarki
cyjn. Dziki temu bd miay lepszy kontakt woltomierz. Oscyloskopem naley zmierzy bez arwek wedug schematu montaowe-
z uzwojeniami. Wszystkie termostaty naley przebiegi wystpujce na bramkach, na trans- go. Naley skontrolowa przebiegi. Nastp-
poczy szeregowo. Nastpnie naley je pod- formatorze gwnym oraz midzy kolektorem nie sprbowa zajarzy uk. Na pocztek
czy do zcza TERMOSTAT w sterowniku. a emiterem IGBT. Na wyprowadzeniach trans- proponuj szybko przejecha elektrod po
Monta przetwornicy pomocniczej jest kla- formatora nie powinno by adnych szpilek. materiale. Jeli bdzie sycha gony jazgot,
syczny, wzr pytki mona zobaczy na ry- Przebiegi powinny by czyste. Na woltomierzu moe znaczy to, e odwrotnie podczony
sunku 12. Naley jedynie zwrci uwag
na pocztki i koce uzwoje transformatora. Rys. 13 Blokowy schemat montaowy spawarki
Przetwornic warto uruchamia przez arw-
k 60W - zminimalizuje to ryzyko uszkodze- TRAFO+
Falownik z prostownikem
nia elementw w przypadku zwarcia. arw- p o -
+
Fot. 8 Modu prostowniczy Mona zastpi Esem
+

230V AC
-
TRAFO-

Elementy RC tumice oscylacje

R - 47ohm/2W
Przekanik

LD LG HD HG Przeka.
C - 4,7n/400V
LD LG HD HG

Sterownik
14V
Zasilacz pomocniczy +
Termostaty

Wenty- M1
lator A

14V -

22 Stycze 2008 E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h
 Projekty AVT
jest przekadnik, ewentu- czajc spawark pod so-
alnie transformator. Kiedy lidn spiral grzejn (np. od
wszystko wyglda dobrze, pieca hartowniczego) lub wy-
mona sprbowa chwil spawa kilkanacie elektrod.
pospawa. Warto zmierzy Fotografia 10 przedstawia

Ok. 18V
prd wyjciowy, ewentual- gotow spawark.
nie dokona korekty rezy- Opisan spawark dosko-
stora przy przekadniku. nale spawa si elektrodami
Wszdzie tam, gdzie zosta rutylowymi, celulozowymi
zastosowany oscyloskop i zasadowymi. Po dodaniu
(chodzi gwnie o pomiar Ok.12,5us Ok.12,5us uchwytu TIG, spawark
impulsw bramkowych) mona wykorzysta jako
moliwe jest uycie mier- Rys. 14 Przykadowy przebieg Rys. 15 Przykadowy przebieg rdo spawalnicze. W tym
nika czstotliwoci. Jednak wystpujcy na bramce IGBT napicia wystpujcy na przypadku, niestety nie b-
taki sposb uruchamiania wejciu Current-Sense dzie moliwoci bezstyko-
nie zapewni bezpiecznego i agodnego uru- nalny, jednak czasami ukadu UC sterownika wego zajarzania uku. Jest to
chomienia urzdzenia. Przykadowe przebiegi przydaje si moli- spawarki temat na osobny artyku.
przedstawiono na rysunkach 14 15. wo wyczenia tego
Po udanych prbach, moduy skadowe naj- systemu. Diody sygnalizacyjne najlepiej za- Moliwoci zmian
lepiej umieci w metalowej obudowie. Roz- montowa na kawaku tamy przewodowej, Moc spawarki mona dostosowa zalenie
mieszczenie poszczeglnych elementw jest aby uzyska moliwo manipulacji. od swoich potrzeb. Na poniszej konstrukcji
bardzo wane. Warto zwrci uwag, na takie Wentylatory wewntrz obudowy najlepiej po drobnych modyfikacjach mona wykona
wymiary i ukad obudowy, aby wytworzy si skierowa wylotem w stron tylnej cian- spawark 300A zasilan z 3 faz. Jednak wy-
tunel powietrzny. Dziki niemu elementy bd ki. Dziki temu powietrze bdzie zasysane z maga to do rozbudowanej wiedzy z dziedzi-
dobrze chodzone. W przypadku dzielonych przodu, a wyrzucane z tyu. Gotowe urzdze- ny przetwornic impulsowych.
radiatorw falownika naley uwaa na to, nie moe wyglda tak jak na fotografii 9. W oparciu o jednofazowe zasilanie maksimum
aby nie dotykay obudowy, gdy grozi to pora- Pyt z opisami mona zrobi na dwa sposoby. wyznacza sztywno sieci. Radz nie przekra-
eniem. Wraliw elektronik tj. przetwornic Pierwszy polega na zalaminowaniu papieru i cza wartoci 200A, poniewa jest to grone
pomocnicz i sterownik, warto oddzieli prze- przyklejeniu go do przedniej cianki tam dla instalacji elektrycznej. Warto 200A tak-
grod. Dziki niej nie bd si kurzyy, po- dwustronn. W dru-
winno to znacznie podwyszy niezawodno gim naley przykry
Fot. 10 Gotowa spawarka
sprztu. ciank przedni i tylni najlepiej papier z opisami
wykona z grubszej blachy, aby byy sztywne. kawakiem pleksi-
Wentylatory naley zabezpieczy grillami. glasu. Wiercc w
Wewntrz wszystkie przewody najlepiej spi nim otwory mona
w jedn grub wizk tak, aby nie utrudniaa atwo osadzi diody
ona przepywu powietrza. Kabel zasilajcy sygnalizacyjne.
musi posiada 3 yy. Powinny mie one co Po wsadzeniu
najmniej 2,5mm2 przekroju. Przewd uzie- wszystkiego w
miajcy musi mie dobry kontakt z obudow. obudow mona
Montujc wszystkie elementy do obudowy, wczy spawar-
naley uwaa na zwarcia. W miejscach nara- k. Warto wykona
onych na wysokie potencjay (np. pod pyt test na zadziaanie
falownika, czy przetwornicy pomocniczej) zabezpiecze ter-
warto przyklei troch tereszpanu, lub folii. micznych. Mona
Monta przecznika ukadu AS jest opcjo- dokona tego, pod-

Fot. 9 Rozkad moduw w obudowie

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h Stycze 2008 23
 Projekty AVT
e nie jest wielkoci sta, jak mona po-
biera cigle. Przy takim prdzie przewody
w domowej instalacji elektrycznej na pewno
bd si grzay.
Przy chci wycinicia 200A z podobnego
ukadu, trzeba si liczy z koniecznoci za-
stosowania potnego transformatora, bardziej
rozbudowanego falownika oraz solidnego da-
wika. Du przeszkod bdzie wyprostowanie
takiego prdu, oraz zachowanie sensownych
przekrojw uzwoje.
Autor nie ponosi odpowiedzialnoci za szko-
dy wyrzdzone nieprawidow prac urz-
dzenia lub nieprawidow jego eksploatacj.
Jednoczenie przestrzega przed samotnym
testowym uruchamianiem tego urzdzenia z
uwagi na niebezpieczestwo poraenia.
Aleksander Olinek2 Guszek
olinek.g@neostrada.p
Uwaga! Podczas uruchamiania
i uytkowania urzdze HV w ich
obwodach wystpuj napicia grone dla
ycia i zdrowia. Osoby niedowiadczone i
niepenoletnie mog wykona je wycznie
pod kierunkiem wykwalifikowanego
opiekuna, na przykad nauczyciela.
24
Wykaz elementw
Falownik
Rezystory
R1,R2 . . . . . . . . . . . . . . . 100 1W
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 5W
R4,R5 . . . . . . . . . . . . . . .100k 1W
Kondensatory
C1,C2 . . . . . . . . . . . . . 470F/400V
C3,C4 . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczne
Pprzewodniki. . . . . . . . . . . . . . . . .
D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . HFA15TB60
D3,D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107
T1,T2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IGBT
Inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . KBPC3506
PK1 . . . . . . . . . . . . . 16A lub wikszy
Przetwornica pomocnicza
Rezystory
R1 10k 0,25W
R3,R10 . . . . . . . . . . . . . 10 0,25W
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . 470 0,25W
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2 2W
R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . .220k 2W
R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 2W
R11 220 0,25W
R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1W
R13 . . . . . . . . . . . . . . . . 47k 0,5W
R14 . . . . . . . . . . . . . . . 4,7 0,25W
Kondensatory
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7nF stay
Komplet podzespow z pytk jest dostpny w sieci handlowej AVT
Stycze 2008
C2,C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1nF stay R20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,47k
C3,C4 . . . . . . . . . 100nF ceramiczne R21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,2k
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47F/35V Kondensatory
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 220F/25V C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10nF
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7F/400V C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2nF
C9 . . . . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczny C3,C6,C7. . . . . . . . . . . . . . . . 100nF
Pprzewodniki C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10F
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4148 C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,5nF
D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5822 C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1000F/16V
D3-D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4007 C9 . . . . . . . . . . . . . . . . . 470F/25V
D7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107 Pprzewodniki
D8 . . . . . . . . . . . . . . . . . .Zenera 13V D1-D4,D6-D9 . . . . . . . . . . . 1N4148
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N D5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5022
OT1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PC817 IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF840 LED1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AS!
Inne LED2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T!
Tr1 transformator wedug opisu LED3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ready!
Sterownik LED4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ogr
Rezystory OK1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CNY17
R1,R4,R10,R16,R23. . . . . . . . .470 Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF540
R2,R6,R8,R9 . . . . . . . . . . . . . .390 T1-T3,T5 . . . . . . . . . . . . . . . . BC547
R3,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7 VR1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TL431
R7,R12,R24 . . . . . . . . . . . . . . . 10k Inne
R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 SL1 przekadnik
R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5,6k SL2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AS-OFF
R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2k SL3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . termostat
R15 . . . . . . . . . . . . . *opis w tekcie SL4 . . . . . . . . . . . . . . . . . przekanik
R17,R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . 39k TR1 . . . . . . . . . . . . . . trafo sterujce
R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7k
jako kit szkolny AVT-2XXX.
E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h