Warszawa, padziernik 2013 roku

GWNY URZD STATYSTYCZNY

DEPARTAMENT
BADA DEMOGRAFICZNYCH I RYNKU PRACY

Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski

w latach 2004 2012

Wprowadzenie

Gwny Urzd Statystyczny po raz kolejny prezentuje opracowanie dotyczce

szacunku liczby mieszkacw Polski przebywajcych czasowo za granic. Naley zaznaczy,
e przez osoby przebywajce czasowo za granic naley rozumie takie osoby, ktre
przebywaj poza krajem (czsto nawet przez wiele lat), ale nie dokonay wymeldowania z
pobytu staego w Polsce w zwizku z wyjazdem na stae za granic istnieje zatem
domniemanie, e wyjazd ten nie jest definitywny. Do momentu wymeldowania z pobytu
staego w Polsce w zwizku z wyjazdem na stae za granic osoba jest zaliczana do ludnoci
Polski.

Pierwszy szacunek uwzgldniajcy lata 2004-2006 zosta opublikowany w padzierniku

2007 r., nastpne w kolejnych latach 2008-2012 i dotyczy stanu w kocu roku.

W pocztkowym okresie czonkostwa Polski w UE obserwowany by znaczcy wzrost

emigracji z Polski. Wyniki NSP 2011 wykazay, e znaczna cz osb, ktre wyjechay w
tym okresie, w dalszym cigu pozostaje za granic. Poza tym, rwnie w ostatnich latach
liczba nowych lub kolejnych wyjazdw utrzymuje si na znacznym poziomie. W wyborze
kraju emigracji znaczn rol odgrywaj nie tylko warunki ycia w kraju przyjmujcym i
stosunek mieszkacw tego kraju do imigrantw, ale rwnie uwarunkowania historyczne,
blisko kraju oraz w ogromnej mierze uksztatowane sieci (powizania) migracyjne
informacje o dowiadczeniach krewnych, ssiadw i znajomych.

Wyniki spisu ludnoci w 2011 r. potwierdziy obserwowany w ostatnich latach wzrost

liczby Polakw przebywajcych za granic. Wykazay, e w momencie spisu ponad 2017 tys.

1
osb majcych stae miejsce zamieszkania w Polsce, przebywao czasowo powyej
3 miesicy poza krajem. Prawie 78% emigrantw, tj. ponad 1,5 mln przebywao za granic
12 miesicy lub duej byli to emigranci dugookresowi. Pozostali, prawie 453 tys. osb, to
emigranci krtkookresowi, czyli osoby przebywajce za granic od 3 do 12 miesicy.

Wyniki szacunku za 2012 r.

Szacunki emigracji opracowane przez GUS (p. tabl. 1) przedstawiaj liczb

emigrantw z Polski przebywajcych czasowo za granic w latach 2004-2012 wedug stanu
w kocu kadego roku. Dane te obrazuj zatem tzw. zasoby imigracyjne Polakw w innych
krajach. Nie s to strumienie migracji w poszczeglnych latach i dlatego dane te nie mog by
sumowane. Wyniki szacunkw z zaoenia nie obejmuj emigracji sezonowych Polakw,
ktre z uwagi na czas ich trwania najczciej do trzech miesicy w wikszoci krajw
Wsplnoty podlegaj uproszczonym procedurom formalno-prawnym lub w ogle nie s
rejestrowane.

Podobnie jak w poprzednich latach, prezentowana tabela zawiera szacunkowe dane

dla krajw starej UE-15 (poza Luksemburgiem) oraz spord krajw, ktre wstpiy do
UE po 2004 roku Republiki Czeskiej i Cypru. Z krajw nienalecych do UE pokazano
Norwegi (kraj nalecy do obszaru EEA), ktra staa si wanym kierunkiem polskiej
emigracji. Dane za lata 2007-2012 dotycz osb przebywajcych czasowo za granic powyej
3 miesicy1, natomiast dane do 2006 r. obejmuj osoby przebywajce czasowo powyej
2 miesicy. Naley podkreli, e rnice wynikw tych bada, wynikajce ze zmiany
kryterium okresu nieobecnoci s jednak bardzo niewielkie i dane te mog by porwnywane
w czasie.

Szacuje si, e w kocu 2012 roku poza granicami Polski przebywao czasowo
okoo 2130 tys. mieszkacw naszego kraju, tj. o 70 tys. wicej ni w 2011 roku (okoo
2060 tys.). W Europie w 2012 r. przebywao ponad 1816 tys. osb (w 2011 roku okoo
1754 tys.), przy czym zdecydowana wikszo okoo 1720 tys. emigrantw z Polski
przebywaa w krajach czonkowskich UE. Liczba ta zwikszya si o 50 tys. w stosunku
do 2011 roku. Spord krajw UE, nadal najwicej osb przebywao w Wielkiej
Brytanii (637 tys.), Niemczech (500 tys.), Irlandii (118 tys.) oraz w Holandii i we
Woszech (po 97 tys.).

1
Kryterium czasowe powyej 3 miesicy zostao wprowadzone do bada statystycznych w 2006 roku w
zwizku z nowelizacj Ustawy z dn. 14 lipca 2006 o wjedzie na terytorium RP, pobycie oraz wyjedzie z tego
terytorium obywateli pastw czonkowskich UE i czonkw ich rodzin (Dz.U.06.144.1043 z pn. zm.)

2
Tabl. 1. Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004-2012a dane szacunkowe

(stan w kocu roku)

Liczba emigrantw w tys.
Kraj przebywania NSP NSP
2004 2005 2006 2007 2008 2009c 2010c 2011 2012
2002b 2011
Ogem 786 1 000 1 450 1 950 2 270 2 210 2 100 2 000 2 017 2 060 2 130
Europa 461 770 1 200 1 610 1 925 1 887 1 765 1 685 1 693 1 754 1 816

Unia Europejska
(27 krajw)d 451 750 1 170 1 550 1 860 1 820 1 690 1 607 1 622 1 670 1 720

Austria 11 15 25 34 39 40 36 29 24 25 28
Belgia 14 13 21 28 31 33 34 45 47 47 48
Cypr . . . . 4 4 3 3 3 3 2
Dania . . . . 17 19 20 19 18 21 23
Finlandia 0,3 0,4 0,7 3 4 4 3 3 2 2 2
Francja 21 30 44 49 55 56 60 60 62 62 63
Grecja 10 13 17 20 20 20 16 16 17 15 14
Holandia 10 23 43 55 98 108 98 92 92 95 97
Hiszpania 14 26 37 44 80 83 84 48 45 40 37
Irlandia 2 15 76 120 200 180 140 133 131 120 118
Niemcy 294 385 430 450 490 490 465 440 437 470 500
Portugalia 0,3 0,5 0,6 1 1 1 1 1 1 1 1
Czechy . . . . 8 10 9 7 7 7 8
Szwecja 6 11 17 25 27 29 31 33 34 36 38
Wielka Brytania 24 150 340 580 690 650 595 580 601 625 637
Wochy 39 59 70 85 87 88 88 92 94 94 97

Kraje spoza
Unii Europejskiej 10 20 30 60 65 67 75 78 71 85 96
w tym:
Norwegia . . . . 36 38 45 50 43 56 65
a Dane dotycz liczby osb przebywajcych za granic czasowo: dla lat 2002-2006 powyej 2 miesicy, dla lat
2007-2012 powyej 3 miesicy.
b Po rozszacowaniu liczby emigrantw o nieustalonym kraju czasowego pobytu liczba emigrantw przebywajcych
w krajach Europy wynosi 547 tys., w krajach UE 535 tys.
c Dane skorygowane w oparciu o wyniki NSP 2011 w stosunku do publikowanych w poprzednich latach.
d Do 2006 r. 25 krajw.

Naley podkreli, e wielko zasobw migracyjnych wynika zarwno z liczby

wyjazdw jak i powrotw, ktre zawsze w mniejszym lub wikszym stopniu towarzysz
wyjazdom.

3
 W 2012 r. dla kilku krajw z obszaru UE odnotowano wzrost liczby Polakw, co
oznacza, e liczba wyjazdw do tych krajw przewyszya liczb powrotw.

Spord krajw, ktre od lat s gwnymi kierunkami polskiej emigracji znaczcy

wzrost Polakw zaobserwowano w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Niewielki spadek liczby
emigrantw z Polski wystpuje natomiast w przypadku Irlandii i Hiszpanii.

Jednoczenie zaobserwowano dalszy wzrost liczby osb przebywajcych w krajach

europejskich nienalecych do UE, w tym do Norwegii w 2012 r. przebywao w tym kraju
65 tys. osb (w 2011 r. 56 tys.).

Szacuje si, e ponad 75% czasowych emigrantw z Polski przebywa za granic co

najmniej 12 miesicy. Osoby te zaliczane s do emigrantw dugookresowych i razem z
osobami, ktre wyemigroway na stae s rezydentami krajw przyjmujcych.

Zdecydowana wikszo polskich emigrantw przebywa za granic w zwizku z

prac, chocia wraz z upywem czasu zwiksza si odsetek osb czonkw rodzin polskich
emigrantw, pozostajcych na ich utrzymaniu (maonkowie, dzieci). Osoby, ktre wyjechay
w okresie od maja 2004 r. do koca 2012 r., w zdecydowanej wikszoci przebyway za
granic podejmujc prac lub jej poszukujc.

Ta tendencja jest zbiena z wynikami ostatniego spisu powszechnego, ktre wykazay,

e w kocu marca 2011 r. oglny odsetek osb przebywajcych w zwizku z prac (wrd
osb, dla ktrych uzyskano informacj o przyczynie wyjazdu) wynosi prawie 73%
emigrantw, czyli znacznie wicej ni w 2002 (44%). W przypadku prawie 1/3 osb, ktre
wyjechay w zwizku z prac podano, e gwnym powodem ich wyjazdu byy wysze
zarobki za granic. Nieco rzadziej (dla 31%) podajc bardziej szczegow przyczyn
wskazywano na trudnoci w znalezieniu pracy w kraju, a 3% na wiksze moliwoci
rozwoju zawodowego za granic. Pozostae przyczyny zwizane z prac (ciekawa oferta
pracy za granic, praca w kraju niezgodna z kwalifikacjami, prowadzenie dziaalnoci
gospodarczej prowadzonej za granic, oddelegowanie przez pracodawc), byy wymieniane
rzadziej. Ponad 93% emigrantw, ktrzy wyjechali w zwizku z prac przebywao w krajach
europejskich, w tym ponad 88% w krajach Unii Europejskiej. W poszczeglnych krajach
odsetek osb przebywajcych w zwizku z prac w zbiorowoci ogem polskich emigrantw
przebywajcych w danym kraju by rny w krajach UE waha si od 25% w Portugalii do
90% w Holandii. Oglnie w krajach UE wynosi 75,6%, przy czym w dwch gwnych
krajach przyjmujcych Polakw tj. w Wielkiej Brytanii i Niemczech wynosi odpowiednio
77,9% i 67,5%. Okoo 16% emigrantw przebywao za granic z powodw rodzinnych, w

4
tym najczciej podawan przyczyn szczegow byo towarzyszenie rodzinie, a kolejn
poczenie rodziny.

Naley zaznaczy, e wyniki szacunku opracowanego przez GUS powinny by

traktowane jako przyblione. Szacunek jest utrudniony ze wzgldu na rne systemy
ewidencjonowania przepyww migracyjnych istniejce w poszczeglnych krajach, oraz
rn dostpno danych o migracjach. Dane krajw przyjmujcych prezentujce liczb
Polakw lub osb urodzonych w Polsce obejmuj rwnie te osoby, ktre wyemigroway z
Polski na stae i nie s objte powyszym szacunkiem. Poza tym, poszczeglne kraje przy
opracowywaniu statystyk dotyczcych migracji czsto uwzgldniaj rne okresy
przebywania, jako kryterium zaliczania osoby do imigrantw. Wiele z nich stosuje kryterium
1 roku i nie prowadzi lub nie publikuje statystyk migracji krtkookresowych. Analiz
utrudnia rwnie fakt, ze cz Polakw ma podwjne obywatelstwo, wobec czego osoba,
ktra ma obywatelstwo polskie i kraju przyjmujcego nie jest traktowana w tym kraju jako
obywatel polski. Ponadto wiele osb, ktre przebywaj za granic kilka lat nabywa
obywatelstwo kraju przyjmujcego. Pewnym utrudnieniem przy szacowaniu danych dla
poszczeglnych krajw jest te fakt, e wiele osb po opuszczeniu Polski zmienia kraj
przebywania, wyjedajc np. z Wielkiej Brytanii do Norwegii lub innego kraju bardziej
atrakcyjnego pod wzgldem atwoci znalezienia pracy, oferowanych wynagrodze czy
dostpu do szerszych wiadcze spoecznych.

Ze wzgldu na zmian kraju przebywania rwnie wyniki spisu mog by obarczone

pewnym bdem, poniewa osoby udzielajce informacji o osobie przebywajcej za granic
mogy nie wiedzie, e osoba ta zmienia kraj przebywania i poday nieaktualn ju
informacj lub w ogle nie znay kraju przebywania emigranta. Kraj przebywania nie zosta
rwnie ustalony w przypadku, kiedy wszyscy mieszkacy badanego mieszkania wyjechali za
granic. Prezentowane dane uwzgldniaj ju wyniki doszacowa brakujcych informacji.

rda danych o emigracji Polakw za granic

Przy szacowaniu emigracji czasowej dla poszczeglnych lat korzystano z rnych

rde. Podstaw szacunkw do 2008 r. byy wyniki powszechnego spisu ludnoci 2002 (w
maju 2002 r. przebywao za granic 786 tys. mieszkacw Polski, z czego ponad 626 tys.
przez okres co najmniej 12-tu miesicy). Dane te byy aktualizowane poprzez szacunek przy
wykorzystaniu krajowych i zagranicznych rde danych statystycznych (poprzez statystyk
lustrzan) i administracyjnych, ktre byy prezentowane w informacjach o rozmiarach i

5
kierunkach emigracji z Polski publikowanych w poprzednich latach12. Podstaw szacunkw
dla 2012 r. i korekty danych za 2009 i 2010 by ostatni spis ludnoci przeprowadzony w
2011 r. oraz zagraniczne rda danych.

Opracowano w Wydziale Bada Migracji i Narodowoci:

Zofia Kostrzewa konsultant

Dorota Szatys naczelnik

pod kierunkiem Lucyny Nowak Zastpcy Dyrektora Departamentu

Akceptacja

dr Grayna Marciniak
Wiceprezes GUS

2
http://www.stat.gov.pl/gus/5840_3583_PLK_HTML.htm?action=show_archive