Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1 Okular
2 Rewolwer obrotowa tarcza zawierajca zestaw obiektyww o rnym rodzaju
powikszenia i aperturze numerycznej
3 Stolik
4 Kondensor koncentruje wizk promieni wietlnych o duej intensywnoci formujc z
nich stoek wystarczajcy do owietlenia pola przedmiotowego
5 Przesona / rdo wiata przesony gwnie maj za zadanie zmniejszenie iloci
padajcego wiata, w zalenoci od miejsca umieszczenia mog, np. zwikszad gbie
ostroci lub zmniejszad wady optyczne
6 Podstawa
7 ruba regulacyjna umoliwia uoenie prbki znajdujcej si na stoliku na odpowiedni
odlegod tzw. odlegod robocz od obiektywu
8 Statyw
9 - Tubus jest to przestrzeo pomidzy obiektywem a okularem, w ktrej formuje si obraz
Poniej zostay zamieszczony rysunek przedstawiajcy przekrj poprzeczny okularu oraz rysunek wraz
ze specyfikacj typowego obiektywu.
1
Rysunek 2 Przekrj poprzeczny okularu [2]
Informacja o typie obiektywu wskazuje na sposb budowy obiektywu oraz jego zastosowanie. Wrd
obiektyww wyrniamy nastpujce typu *5+.
a) Obiektywy achromatyczne.
2
b) Fluoraty.
c) Obiektywy planchromatyczne.
d) Obiektywy apochromatyczne.
Obiektywy skorygowane chromatycznie dla 3 dugoci fali (fiolet, zieleo, czerwieo) oraz
sferycznie dla zieleni i fioletu. W ukadach obiektyww apochromatycznych wystpuj
soczewki ze specjalnych gatunkw szka optycznego lub z fluorytu.
e) Obiektywy planpochromatyczne.
3
Rysunek 5 Tabela zawierajca kolor obrczy obiektywu i odpowiadajce im powikszenie
Lewa poowa powyszego rysunku przedstawia drog rozchodzenia si wizki wiata wewntrz
mikroskopu bez badanej prbki. Natomiast prawa poowa rysunku przedstawia drog wizki wiata i
formowanie si obrazu badanej prbki. wiato wychodzce z lampy pada na soczewk zbiorcz
trafiajc w nastpnej kolejnoci na powierzchni przesony. Szczelina przesony przed kondensorem
determinuje wielkod oraz ksztat stoka wietlnego padajcego na powierzchni prbki. wiato
przechodzce przez badan prbk w nastpnej kolejnoci jest ogniskowane na tylnej przesonie
4
obiektywu. Po przejciu przez oson wizka jest powikszana przez okular i finalnie pada na
siatkwk w oku.
Powikszenie obiektywu wyraone jest rwnaniem (2.1), natomiast powikszenie okularu (2.2)
(2.1)
(2.2)
gdzie
Powikszenie cakowite mikroskopu (2.3) obliczane jest jako iloczyn powikszenie obiektywu i
powikszenie okularu oraz ewentualnie przez powikszenie poredniego ukadu optycznego.
(2.3)
(2.4)
gdzie
5
Rysunek 7 Wartoci NA w zalenoci od odlegoci prbki od obiektywu [3]
Rysunek 8 Tabela zestawiajca typowe powikszenia obiektyww i odpowiadajce im wartoci apertury numerycznej
Zdolno rozdzielcza obiektywu (2.5) jest definiowana jako najmniejsza odlego pomidzy
dwoma punktami prbki, ktre mog by wci rozpoznawalne przez obserwatora jako osobne
elementy.
(2.5)
Zdolno rozdzielcz mikroskopu mona zwikszy zmniejszajc dugo fali wietlnej lub
zwikszajc apertur numeryczn obiektywu NA. Dugo fali wietlnej mona zmienia w do
oczywisty sposb natomiast zmiana apertury numerycznej odbywa si przez zmian
6
wspczynnika zaamania wiata w danym orodku, np. przez umieszczenie midzy prbk a
soczewk obiektywu cieczy immersyjnej.
e) Gbia ostroci.
Gbia ostroci (2.6) jest to przedzia odlegoci wzdu osi optycznej obiektywu, w ktrym
obserwowana prbka nie traci ostroci.
(2.6)
Pc cakowite powikszenie
f) Powikszenie uyteczne.
(2.7)
7
d zdolnod rozdzielcza obiektywu
W powyszej tabeli naley zwrcid uwag na due wartoci apertury numeryczne obiektywu 60x i
100x. Wynika to z faktu, e obiektywy te zostay zaprojektowane do zastosowania wraz z uyciem
cieczy immersyjnych.
g) Odlegod robocza.
8
Rysunek 12 Tabela zawierajca wartoci odlegoci roboczej [4]
Dla trzech ostatnich obiektyww w tabeli jest dopisane w nawiasie oil oznacza to, e pomidzy
przedni soczewk obiektywu a badan prbk stosuje si ciecz immersyjn. Dziaanie to ogranicza
odlegod robocz.
1. Obrazowody.
Obrazowd jest to przyrzd optyczny sucy do przesyania obrazu. Zbudowane s z duej iloci
wkien wiatowodowych precyzyjnie dopasowanych w taki sposb, aby moliwe byo wierne
przesyanie obrazu. Wka wiatowodowe o jednakowych parametrach fizykochemicznych
rozmieszczone s wewntrz obrazowodu rwnomiernie i w jednakowej odlegoci, co pozwala
uzyskad doskonae waciwoci transmisyjne . Jeeli wkna umieszczone byyby w dowolnej
konfiguracji wpynoby to bardzo niekorzystnie na struktur przenoszonego obrazu. Odpowiednia
dua ilod wkien na jednostk powierzchni przekroju poprzecznego obrazowodu daje moliwod
przesyania duej iloci szczegw. Materiay z jakich wykonane s wkna wiatowodowe
charakteryzuj si du przeroczystoci w zakresie wiata widzialnego, dziki czemu przenoszone
kolory nie s w aden sposb niezakcone. Powierzchnie transmitujce obrazowodu s precyzyjnie
oszlifowane i wypolerowane co w istotny sposb wpywa na jakod uzyskanego obrazu.
9
Rysunek 14 Zblienie na powierzchni transmisyjn obrazowodu [7]
Rysunek 15 Tabela parametrw obrazowodu produkowanych przez firm Optec s.c. [8]
10
Dziki bardzo dobrym waciwociom transmisyjnym, duej rozdzielczoci, niewielkim wymiarom
fizycznym oraz duej elastycznoci obrazowody znalazy szeroki wachlarz zastosowao. W przemyle
wykorzystuje si je przykadowo do sprawdzania wewntrznych powierzchni rurocigw, rur i
zbiornikw, w sprawdzaniu stanu technicznego instalacji klimatycznych, bakw samochodowych,
silnikw samolotowych. Obrazowody rwnie znalazy zastosowanie w bardzo wanej dziedzinie
ycia, jak jest medycyna. Nowoczesne endoskopy medyczne, ktrych gwnym elementem
konstrukcyjnym jest obrazowd umoliwiaj przeprowadzanie nieinwazyjnego badania, jak rwnie
pobierania wycinkw oraz przeprowadzania drobnych zabiegw w miejscach ciaa czowieka o bardzo
ograniczonym dostpie.
2. Owietlacze.
III. Literatura.
[1] http://www.microscopyu.com/museum/labophot.html
[3] http://www.microscopyu.com/articles/formulas/formulasna.html
[4] http://www.microscopyu.com/articles/formulas/formulasworkingparfocal.html
[5] http://www.kmimp.agh.edu.pl/pliki/cz6.pdf
11
[6] http://wwwnt.if.pwr.wroc.pl/kwazar/jaktopracuje/135501/index.html
[7]http://alkahest.umcs.lublin.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=53:obrazowod&c
atid=35:projects&Itemid=54
[8] http://www.optec.pl/
[9] http://www.schott.com/poland/polish/products/fiberoptics/imaging.html
12