Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1 Bi tp v nh lut Pascal - p
sut ca cht lng.
p sut ca cht lng
2 Bi tp v my p dng cht lng,
v cht kh
bnh thng nhau
3 Bi tp v lc y Asimet
6 Dng 1: nh thi im v v tr
gp nhau ca cc chuyn ng
Dng 2: Bi ton v tnh qung
Chuyn ng c hc ng i ca chuyn ng
Dng3 : Xc nh vn tc ca
7
chuyn ng
Dng 4: Tnh vn tc trung bnh
ca chuyn ng khng u
8 Bi tp tng hp kin thc
Bi tp tng hp kin thc
9 Nhit hc
in hc in tr - bin tr
13
1
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
16 Quang hc Gng
17 Thu knh
18 Lm quen mt s tng hp
19 Lm quen mt s tng hp
2
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
a) p sut do ct cht lng gy ra ti mt im cch mt cht lng
mt on h.
P = h.d = 10 .D . h
Trong : h l khong cch t im tnh p sut n mt cht
lng (n v m)
d, D trng lng ring (N/m3); Khi lng ring (Kg/m3) ca cht
lng
P: p sut do ct cht lng gy ra (N/m2)
b) p sut ti mt im trong cht lng.P = P0 + d.h
Trong : P0: p kh quyn (N/m2);
d.h: p sut do ct cht lng gy ra;
P: p sut ti im cn tnh)
5/ Bnh thng nhau.
- Bnh thng nhau cha cng mt cht lng ng yn, mc cht
lng hai nhnh lun lun bng nhau.
- Bnh thng nhau cha nhiu cht lng khc nhau ng yn,
mc mt thong khng bng nhau nhng cc im trn cng mt
ngang (trong cng mt cht lng) c p sut bng nhau. (hnh bn)
PA P0 d1 .h1
PB P0 d 2 .h2
P P
A B
6/ Lc y Acsimet.
F = d.V - d: Trng lng ring ca cht lng hoc cht kh
(N/m3)
- V: Th tch phn chm trong cht lng hoc
cht kh (m3)
- F: lc y Acsimet lun hng ln trn (N)
F < P vt chm
F = P vt l lng (P l trng lng ca vt)
F > P vt ni
II- Bi tp:
(I)- Bi tp v nh lut Pascal - p sut ca cht lng.
3
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Phng php gii:
Xt p sut ti cng mt v tr so vi mt thong cht lng
hoc xt p sut ti y bnh.
Bi 1: Trong mt bnh nc c mt hp st rng ni, di y hp
c mt dy ch treo 1 hn bi thp, hn bi khng chm y bnh.
cao ca mc nc s thay i th no nu dy treo qu cu b t.
Gii :
Gi H l cao ca nc trong bnh.
Khi dy cha t p lc tc dng ln y cc l: F1 = d0.S.H
Trong : S l din tch y bnh. d0 l trng lng ring ca n-
c.
Khi dy t lc p ln y bnh l:
F2 = d0Sh + Fbi
Vi h l cao ca nc khi dy t. Trng lng ca hp + bi + n-
c khng thay i nn F1 = F2 hay d0S.H = d0.S.h +Fbi
V bi c trng lng nn Fbi > 0 =>d.S.h <d.S.H => h <H => mc nc gim.
4
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
V trng lng ca nc trc v sau khi un l nh nhau nn : d1.V1
d V
= dV => d V (V,V1 l th tch nc trong bnh B trc v sau khi un
1
)
1
h( s sS S )
P1 V h1 3 h P1 s sS S
T suy ra: . . 1 =>
P V1 h 1 h P s sS1 S1
h1 ( s sS1 S1 )
3
Bi 3 : Ngi ta ly mt
ng xiphng bn trong
ng y nc nhng mt
u vo chu nc, u
kia vo chu ng du.
Mc cht lng trong 2 Nc Du
chu ngang nhau. Hi nc
trong ng c chy khng,
nu c chy th chy
theo hng no ?
Gii:
Gi h1, h2 l cao mc nc bnh A v bnh B khi cn
bng.
SA.h1+SB.h2 =V2
100 .h1 + 200.h2 =5,4.103 (cm3)
h1 + 2.h2= 54 cm (1)
3
V 3.10 A
cao mc du bnh B: h3 = S 1 100 30(cm) .
A B
p sut y hai bnh l bng nhau nn.
d2h1 + d1h3 = d2h2 k h2
10000.h1 + 8000.30 = 10000.h2 h1
h2 = h1 + 24 (2)
T (1) v (2) ta suy ra:
h1+2(h1 +24 ) = 54
h1= 2 cm
h2= 26 cm
T (1) v (2) ta c.
1 1 D
10m1.D. D
D1
=P - P0. 1 D v
2 2
1 1 D
10m2.D. D D =P - P0. 1 D
1 2 1
6
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
7
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
b) Tnh th tch nc chy qua kho K. Bit din tch y ca
bnh A l 12 cm2
Gii:
a) Xt im N trong ng B nm ti mt phn cch gia nc v
cht lng 3. im M trong A nm trn cng mt phng ngang vi N.
Ta c:
PN Pm d 3 h3 d 2 h2 d1 x
( Vi x l dy lp nc nm trn M)
d 3 h3 d 2 h2 8.10 3.0,06 9.10 3.0,04 B
=> x = 1,2cm A
d1 10 4
8
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
a) Th khi g vo nc.Tm chiu cao ca phn g ni trn mt
nc. Cho khi lng ring ca nc l D0 = 1000 Kg/m3
b) By gi khi g c khot mt l hnh tr gia c tit
din S = 4 cm2, su h v lp y ch c khi lng ring D2 = 11
300 kg/m3 khi th vo trong nc ngi ta thy mc nc bng vi mt
trn ca khi g. Tm su h ca l
Gii:
x h
h S
h
P
P
FA FA
10
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Khi thanh chm hon ton trong nc, nc dng ln 1 lng bng th
tch ca thanh.
Gi H l phn nc dng ln lc ny ta c: S.l = S0. H (2).
D0
T (1) v (2) suy ra H = .h F
D
V chiu cao ca ct nc trong bnh lc ny l
D H S
H' H H H 0 .h 25 cm.
D
H
c) Lc tc dng vo thanh P
H
F = FA P = 10. V.(D0 D)
F = 10.50.10-6.(1000 - 800) = 0,1 N. FA
S0
B - Cc my c n gin.
I - Tm tt l thuyt
1/ Rng rc c nh:
- Rng rc c nh ch c tc dng lm thay i hng ca lc,
khng c tc dng thay i ln ca lc.
2/ Rng rc ng
- Dng rng rc ng ta c li hai ln v lc nhng thit hai ln
v ng i do khng c li g v cng.
3/ n by.
- n by cn bng khi cc lc tc dng t l nghch vi cnh tay
F l1
n: .
P l2
Trong l1, l2 l cnh tay n ca P v F ( Cnh tay n l khong
cch t im ta n phng ca lc).
4/ Mt phng nghing:
- Nu ma st khng ng k, dng mt phng l
nghing c li bao nhiu ln v lc th thit by
F h
nhiu ln v ng i, khng c li g v cng.
F h
.
P l
P
5/ Hiu sut
A1
H .100 0 0 trong A1 l cng c ch
A
A l cng ton phn
A = A1 + A2 (A2 l cng hao ph)
11
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
II- Bi tp v my c n gin
Bi 1: Tnh lc ko F trong cc trng hp sau y. Bit vt nng c
trng lng
P = 120 N (B qua ma st, khi lng ca cc rng rc v dy ).
F F
F F F F F F F
F F F F F
2F 2F
F F
4F 4F
P
P
P
Gii: Theo s phn tch lc nh hnh v: Khi h thng cn bng
ta c
- hnh a) 6F = P => F = P/6 = 120/ 6 = 20 N
- hnh b) 8.F = P => F = P/8 = 120/ 8 = 15 N
- hnh c) 5.F = P => F = P/ 5 = 120/ 5 = 24N
12
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Gii: a) Gi T l lc cng dy rng rc ng. T l lc cng dy
rng rc c nh.
Ta c: T = 2.T; F = 2. T = 4 T
T = F/ 4 = 720/ 4 = 180 N.
Gi Q l lc ngi nn ln vn, ta c: T T
Q = P T = 600N 180 N = 420N F
b) Gi P l trng lng tm vn, coi h
T T
thng trn l mt vt duy nht, v khi Q
h thng cn bng ta c T + T = T P T
P + Q
=> 3.T = P + Q => P = 3. T Q P
=> P = 3. 180 420 = 120N
Vy lc ngi nn ln tm vn l 420N
v tm vn c trng lng l 120N
cc dy treo 2
1
- Khi vt 2 treo C vi AB = 3. CB Gii: Gi P l trng lng ca
th h thng cn bng rng rc .
- Khi vt 2 treo D vi AD = DB th Trong trng hp th nht khi
mun h thng cn bng phi treo thanh AB
ni vo vt 1 mt vt th 3 c F
CB 1
cn bng ta c: P2 AB 3
trng lng P3 = 5N. Tnh P1 v P2
F rng rc ng cn
Mt Fkhc,
F
A C B
bng
ta cn c: 2.F = P + P1. P 2
P P1 1
=> F = thay vo trn ta c:
2 P2
P1
P P1 1
<=> 3 (P + P1) = 2P2 (1)
2 P2 3
13
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Tng t cho trng hp th hai khi P 2 treo D, P1 v P3 treo rng rc
ng.
F ' DB 1
Lc ny ta c .
P2 AB 2
P P1 P3
Mt khc 2.F = P + P1 + P3 => F =
2
P P1 P3 1
Thay vo trn ta c: => P + P1 + P3 = P2 (2).
2 P2 2
F1 P
Lc ko ca mi dy vt qua rng rc 2 l: F2 =
2 8
Lc ko do chnh trng lng P ca m gy ra, tc l : P = F 2 = P/8
=> m = M/8.
Khi lng M l: M = 8m = 8. 1 = 8 kg. A B
Bi 5: Hai qu cu st ging ht O
nhau c treo vo 2 u A, B ca
mt thanh kim loi mnh, nh.
Thanh c gi thng bng nh dy
mc ti im O. Bit OA = OB = l =
20 cm. Nhng qu cu u B vo
trong chu ng cht lng ngi ta
thy thanh AB mt thng bng.
thanh thng bng tr A B
li phi dch chuyn im treo O v pha (l+x)
(l-x) AOmt on x = 1,08 cm.
Tnh khi lng ring ca cht lng, bit khi lng ring ca st l D0
FA
= 7,8 g/cm3.
Gii:
14
P P
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Khi qu cu treo B c nhng
trong cht lng th ngoi trng
lc, qu cu cn chu tc dng
ca lc y Acsimet ca cht
lng. Theo iu kin cn bng
ca cc lc i vi im treo O ta
c P. AO = ( P FA ). BO. Hay P. ( l
x) = ( P FA )(l + x)
Gi V l th tch ca mt qu cu v D l khi lng
ring ca cht lng. Ta c P = 10.D0.V v FA = 10. D. V
10.D0.V ( l x ) = 10 V ( D0 D )( l + x )
2x A
D = l x .D0 0,8 g / cm3 .
C. Chuyn ng c hc
I. Tm tt l thuyt:
1. Chuyn ng u:
15
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
- Vn tc ca mt chuyn ng u c xc nh bng qung
ng i c trong mt n v thi gian v khng i trn mi
qung ng i
S
v vi
s: Qung ng i
t
t: Thi gian vt i qung ng s
v: Vn tc
2. Chuyn ng khng u:
- Vn tc trung bnh ca chuyn ng khng u trn mt
qung ng no (tng ng vi thi gian chuyn ng trn qung
ng ) c tnh bng cng thc:
S
VTB vi s: Qung ng i
t
t: Thi gian i ht qung ng S
- Vn tc trung bnh ca chuyn ng khng u c th thay
i theo qung ng i.
II. Bi tp
Dng 1: nh thi im v v tr gp nhau ca cc chuyn
ng
Bi 1: Hai t chuyn ng u ngc chiu nhau t 2 a
im cch nhau 150km. Hi sau bao nhiu lu th chng gp nhau
bit rng vn tc xe th nht l 60km/h v xe th 2 l 40km/h.
Gii:
Gi s sau thi gian t(h) th hai xe gp nhau
Qung ng xe 1i c l S1 v1.t 60.t
Qung ng xe 2 i c l S 2 v2 .t 60.t
V 2 xe chuyn ng ngc chiu nhau t 2 v tr cch nhau
150km
nn ta c: 60.t + 40.t = 150 => t = 1,5h
Vy thi gian 2 xe gp nhau l 1h30
Bi 2: Xe th nht khi hnh t A chuyn ng u n B vi
vn tc 36km/h. Na gi sau xe th 2 chuyn ng u t B n A
vi vn tc 5m/s. Bit qung ng AB di 72km. Hi sau bao lu k
t lc xe 2 khi hnh th:
a. Hai xe gp nhau
b. Hai xe cch nhau 13,5km.
Gii:
a. Gii s sau t (h) k t lc xe 2 khi hnh th 2 xe gp nhau:
Khi ta c qung ng xe 1 i c l: S1 = v1(0,5 + t) =
36(0,5 +t)
Qung ng xe 2 i c l: S2 = v2.t = 18.t
V qung ng AB di 72 km nn ta c:
36.(0,5 + t) + 18.t = 72 => t = 1(h)
Vy sau 1h k t khi xe hai khi hnh th 2 xe gp nhau
16
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
b) Trng hp 1: Hai xe cha gp nhau v cch nhau 13,5 km
Gi thi gian k t khi xe 2 khi hnh n khi hai xe cch nhau
13,5 km l t2
Qung ng xe 1 i c l: S1 = v1(0,5 + t2) = 36.(0,5 + t2)
Qung ng xe i c l: S2 = v2t2 = 18.t2
Theo bi ra ta c: 36.(0,5 + t2) + 18.t +13,5 = 72 => t2 = 0,75(h)
Vy sau 45 k t khi xe 2 khi hnh th hai xe cch nhau 13,5 km
17
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
a. Gi s qung ng AB l s th thi gian d nh i ht
qung ng AB l
s s
( h)
v1 12
V ngi tng vn tc ln 3km/h v n sm hn 1h nn.
S S S S
1 1 S 60km
v1 v1 3 12 15
S 60
Thi gian d nh i t A n B l: t 5h
12 12
S1
b. Gi t1 l thi gian i qung ng s1: t '1 v
1
1
Thi gian sa xe: t 15' h
4
S S1
Thi gian i qung ng cn li: t '2
v2
1 1 S 1 S S1 1
Theo bi ra ta c: t1 (t '1 t '2 ) t1 1 (1)
4 2 v1 4 v2 2
S S 1 1 1 1 3
S 1 ( 2)
v1 v2 v1 v2 2 4 4
1 1 3 1
T (1) v (2) suy ra
S1 1
v
1 v 2
4 4
1 v1 . v2 1 12.15
Hay S1 4 4 .15 12 15km
v2 v1
Bi 3: Mt vin bi c th ln t nh dc xung chn dc. Bi
i xung nhanh dn v qung ng m bi i c trong giy th i l
S1 4i 2 (m) vi i = 1; 2; ....;n
a. Tnh qung ng m bi i c trong giy th 2; sau 2 giy.
b. Chng minh rng qung ng tng cng m bi i c sau n
giy (i v n l cc s t nhin) l L(n) = 2 n 2(m).
Gii:
a. Qung ng m bi i c trong giy th nht l: S1 = 4-2 = 2 m.
Qung ng m bi i c trong giy th hai l: S2 = 8-2 = 6 m.
Qung ng m bi i c sau hai giy l: S2 = S1 + S2 = 6
+ 2 = 8 m.
b. V qung ng i c trong giy th i l S(i) = 4i 2 nn ta
c:
S(i) = 2
S(2) = 6 = 2 + 4
S(3) = 10 = 2 + 8 = 2 + 4.2
18
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
S(4) = 14 = 2 +12 = 2 + 4.3
..............
S(n) = 4n 2 = 2 + 4(n-1)
Qung ng tng cng bi i c sau n giy l:
L(n) = S(1) +S(2) +.....+ S(n) = 2[n+2[1+2+3+.......+(n-1)]]
( n 1) n
M 1+2+3+.....+(n-1) = nn L(n) = 2n2 (m)
2
Bi 4: Ngi th nht khi hnh t A n B vi vn tc 8km/h.
Cng lc ngi th 2 v th 3 cng khi hnh t B v A vi vn tc
ln lt l 4km/h v 15km/h khi ngi th 3 gp ngi th nht th lp
tc quay li chuyn ng v pha ngi th 2. Khi gp ngi th 2
cng lp tc quay li chuyn ng v pha ngi th nht v qu
trnh c th tip din cho n lc ba ngi cng 1 ni. Hi k t
lc khi hnh cho n khi 3 ngi cng 1 ni th ngi th ba i
c qung ng bng bao nhiu? Bit chiu di qung ng AB l
48km.
Gii:
V thi gian ngi th 3 i cng bng thi gian ngi th nht v
48
ngi th 2 i l t v ta c: 8t + 4t = 48 t 4h
12
V ngi th 3 i lin tc khng ngh nn tng qung ng ngi
th 3 i l S3 = v3 .t = 15.4 = 60km.
Dng 3: Xc nh vn tc ca chuyn ng
Bi 1: Mt hc sinh i t nh n trng, sau khi i c 1/4
qung ng th cht nh mnh qun mt quyn sch nn vi tr v
v i ngay n trng th tr mt 15
a. Tnh vn tc chuyn ng ca em hc sinh, bit qung ng
t nh ti trng l s = 6km. B qua thi gian ln xung xe khi v
nh.
b. n trng ng thi gian d nh th khi quay v v i
ln 2 em phi i vi vn tc bao nhiu?
s
Gii: a. Gi t1 l thi gian d nh i vi vn tc v, ta c: t1 (1)
v
Do c s c qun sch nn thi gian i lc ny l t 2 v qung
1 3 3s
ng i l s
s 2. s s t 2
2
4 2 2v
(2)
1
Theo bi: t 2 t1 15 ph h
4
T kt hp vi (1) v (2) ta suy ra v = 12km/h
s 6 1
b. Thi gian d nh t1 h
v 12 2
19
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Gi v l vn tc phi i trong qung ng tr v nh v i tr
23 23 2 480 23 7
15 km/h
v3 =
8km/h
2 2
20
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Gi tr ca v3 phi ln hn v1 v v2 nn ta c v3 = 15km/h.
Bi 4. Mt ngi i xe p chuyn ng trn na qung ng
u vi vn tc 12km/h v na qung ng sau vi vn tc 20km/h .
Xc nh vn tc trung bnh ca xe p trn c qung ng ?
Tm tt: Gi qung ng xe i l 2S vy na qung
V1 12km / h ng l S ,thi gian tng ng l t1 ; t2
V2 20km / h Thi gian chuyn ng trn na qung ng u l :
S
Vtb ?
t1
V1
Thi gian chuyn ng trn na qung ng sau l :
S
t2
Vn tc Vtrung 2 bnh trn c qung ng l
S S2 2S 2S
Vtb 1
t1 t2 S S 1 1
S
V1 V2 V1 V2
2 2
15km / h
1 1 1 1
V1 V2 12 20
Dng 4: Tnh vn tc trung bnh ca chuyn ng
khng u
Bi 1: Mt t vt qua mt on ng dc gm 2 on: Ln dc
v xung dc, bit thi gian ln dc bng na thi gian xung dc,
vn tc trung bnh khi xung dc gp hai ln vn tc trung bnh
khi ln dc. Tnh vn tc trung bnh trn c on ng dc ca
t.Bit vn tc trung bnh khi ln dc l 30km/h.
Gii:
Gi S1 v S2 l qung ng khi ln dc v xung dc
Ta c: s v t ; s v t
1 1 1 2 2 2
m v 2
2 v1 , t 2
2 t 1 s 2 4 s1
Qung ng tng cng l: S = 5S1
21
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
1
Bi 2: Mt ngi i t A n B. qung ng u ngi i
3
2
vi vn tc v1, thi gian cn li i vi vn tc v 2. Qung ng cui
3
cng i vi vn tc v3. tnh vn tc trung bnh trn c qung ng.
Gii:
1
Gi S1 l qung ng i vi vn tc v1, mt thi gian t1
3
S2 l qung ng i vi vn tc v2, mt thi gian t2
S3 l qung ng cui cng i vi vn tc v3 trong thi gian t3
S l qung ng AB.
1 s
Theo bi ra ta c: s1 s v1 t1 t1 3 (1)
3 v1
s ; s
t2 t
2 3
V
v 2 v 3
3
s s 2s
2 3
2 3
Do t2 = 2t3 nn (2) s2 s (3)
v 2 v 3 3
s 2s s 4s
t3 ;t2 2
3
T (2) v (3) suy ra
v 3
3 2 v 2 v3 v2 3 2 v2 v3
Vn tc trung bnh trn c qung ng l:
s 1 3 v1 2 v2 v3
v
TB
t1 t 2 t 3 1
2
4 6 v1 2 v2 v3 .
3 v1 3 2 v2 v3 3 2 v2 v3
22
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
I. mt s kin thc c bn:
1. Cng thc tnh nhit lng:
Q= mc(t2 - t1) : T/h vt thu nhit
Q= mc(t1 - t2) : T/h vt ta nhit
2.Phng trnh cn bng nhit:
Q ta = Q thu
Hay: mc(t1 - t2) = mc(t2 - t1)
3. Nng sut ta nhit ca nhin liu: Q = q.m
II. mt s bi tp c bn
24
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Ta c: x=76,5kg; y=23,5kg
Vy phi 23,5 lt nc ang si vo 76,5 lt nc 150C.
Bi 5:Mt bp du un si 1 lt nc ng trong m bng nhm khi lng 300gam th sau
thi gian t1 = 10 pht nc si. Nu dng bp trn un 2 lt nc trong cng iu kin th
sau bao lu nc si ? Cho nhit dung ring ca nc v nhm ln lt l C 1 = 4200J/kg.K ;
C2 = 880J/kg.K. Bit nhit do bp du cung cp mt cch u n.
Hng dn gii
Gi Q1 v Q2 l nhit lng cn cung cp cho nc v m nhm trong hai ln un,
Gi m1, m2 l khi lng nc v m trong ln un u.
Ta c: Q1 = (m1.C1 + m2.C2) t
Q2 = (2.m1.C1 + m2.C2) t
Do nhit to ra mt cch u n, ngha l thi gian un cng lu th nhit to ra cng ln.
Ta c th t: Q1 = k.t1 ; Q2 = k.t2 (trong k l h s t l no )
Suy ra: k.t1 = (m1.C1 + m2.C2) t
k.t2 = (2.m1.C1 + m2.C2) t
t ( 2m C m C ) mC
Lp t s ta c: t (m C m C ) 1 m C m C
2 1 1 2 2 1 1
1 1 1 2 2 1 1 2 2
m1C1 4200
hay t2 1 .t1 1 .10 19,4 pht
m1C1 m2 C 2 4200 0,3.880
Bi 6:Th ng thi 300g st nhit 100C v 400g ng nhit 250C vo mt bnh
cch nhit trong c cha 200g nc nhit 20 0C. Cho bit nhit dung ring ca st,
ng, nc ln lt l 460J/kg.K, 400J/kg.K, 4200J/kg.K v s hao ph nhit v mi trng
bn ngoi l khng ng k. Hy tnh nhit ca hn hp khi cn bng nhit c thit lp.
Hng dn gii: Gi m1, m2, m3 l khi lng v t1, t2, t3 ln lt l nhit ban u ca
st, ng, nc; t l nhit ca hn hp khi cn bng nhit xy ra.
+ Lp lun, chng t c rng trc khi c cn bng nhit th st l vt thu nhit cn
ng v nc l vt ta nhit.
+ T kt qu ca lp lun trn suy ra khi h c s cn bng nhit th c 1m1(t t1) =
c2m2(t2 t) + c3m3(t3 t)
+ Thay s v tnh c nhit ca h khi cn bng nhit xy ra: t 19,50 C
Bi 7: Th ng thi 0,2kg st 15 0C v 450g ng nhit 25 0C vo 150g nc nht
800C. Tnh nhit ca st khi c cn bng nhit xy ra bit rng s hao ph nhit v mi
trng l khng ng k v nhit dung ring ca st, ng, nc ln lt bng 460J/kgK,
400J/kgK v 4200J/kgK.
Hng dn gii:
+ Gi t l nhit khi c cn bng nhit xy ra.
+ Lp lun a ra:
- Nhit lng st hp th: Q1 = m1c1(t t1). Nhit lng ng hp th: Q2 = m2c2(t t2)
- Nhit lng do nc ta ra Q3 = m3c3(t3 t)
m1c1t1 m 2 c 2 t 2 m3 c3 t 3
- Lp cng thc khi c cn bng nhit xy ra, t suy ra: t
m1 c1 m 2 c 2 m3 c3
0
+ Tnh c t = 62,4 C.
25
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Bi 8: Mt t chy vi vn tc 54 km/h, lc ko ca ng c l khng i v bng 700N.
t chy trong 2 gi th tiu th ht 5 lt xng. Bit nng sut ta nhit ca xng l 4,4.10 7
J/kg v khi lng ring ca xng l 700kg/m3 . Tnh hiu sut ca ng c t.
Hng dn gii:
Cng c ch: Aci F .s F .v.t 700.15.2.3600 75600000 J 756.105 J
3
Cng ton phn (nhin liu ta ra): Atp m.q V .D.q 5.10 .700.44.10 154000000J 154.10 J
6 6
Aci 756.10 5
Hiu sut ca ng c: H 0,49 =49%
Atp 154.10 6
Ch 1
NH LUT M. ON MCH NI TIP, ON MCH SONG SONG,
MCH HN HP
I. Mt s kin thc c bn
* nh lut m:
Cng dng in trong dy dn t l thun vi hiu in th gia hai u dy dn v t l
U
nghch vi in tr ca dy. Cng thc : I = R
* Trong on mch mc ni tip
I = I1 = I2 = ........ = In
U = U1 + U2 + ........ + Un
R = R1 + R2 + ........ + Rn
Lu : - Xt nhiu in tr R1, R2 Rn mc ni tip vi nhau, vi hiu in th hai u cc
in tr l U1 , U2 , Un. V cng dng in i qua cc in tr l nh nhau, do vy:
U1 U 2 U
..... n
R1 R2 Rn
Nu ta bit gi tr ca tt c cc in tr v ca mt hiu in th, cng thc trn cho
php tnh ra cc hiu in th khc.
Ngc li, nu ta bit gi tr ca tt c cc hiu in th v ca mt in tr, cng thc
trn cho php tnh ra cc hiu in th cn li.
* Trong on mch mc song song.
U = U1 = U2 = ....... = Un
I = I1 + I2 + ........ + In
1 1 1 1
.....
R R1 R2 Rn
Lu : - Nu c hai in tr R1 , R2 mc song song vi nhau, cng cc dng in i qua
I R I R
cc in tr l I1 , I2. Do I1R1=I2R2 nn : I R hay I R R
1 2 1 2
2 1 1 2
26
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Khi bit hai in tr R 1 , R2 v cng dng in i qua mt in tr, cng thc trn cho
php tnh ra cng dng in i qua in tr kia v cng dng in i trong mch
chnh.
II. Bi tp
A. ON MCH NI TIP
Bi 1. Mt on mch AB gm hai in tr R1, R2 mc ni tip vi nhau. Hiu in th hai
u cc in tr l U1 v U2. Bit R1=25 W , R2 = 40 W v hiu in th UAB hai u on mch
l 26V. Tnh U1 v U2. s: 10V; 16V
GI : Cch 1: - Tnh cng dng in qua cc in tr theo U AB v RAB. T tnh c
U1, U2.
Cch 2 : - p dng tnh cht t l thc :
U1 U 2 U 1 U 2 U U 26
< 1 2 0, 4
R1 R2 R1 R2 25 40 65
T tnh c U1 , U2
Bi 2. Mt on mch gm 3 in tr mc ni tip R1 =4 W ;R2 =3 W ;R3=5 W .
Hiu in th 2 u ca R3 l 7,5V. Tnh hiu in th 2 u cc in tr R1; R2 v 2 u
on mch
s: 6V; 4,5V; 18V.
GI :Cch 1: Tnh cng dng in qua 3 in tr theo U 3, R3 T tnh c U1, U2
,UAB
Cch 2 : i vi on mch ni tip ta c :
U1 U 2 U 3 U U 7, 5
< 1 2 1,5 t tnh U1, U2, UAB.
R1 R2 R3 4 3 5
Bi 3. Trn in tr R1 c ghi 0,1k W 2A, in tr R2 c ghi 0,12k W 1,5A.
a) Gii thch cc s ghi trn hai in tr.
b) Mc R1 ni tip R2 vo hai im A, B th UAB ti a bng bao nhiu khi hot ng c hai
in tr u khng b hng. s: 330V
GI : + Da vo Im1, Im2 xc nh c cng dng in Imax qua 2 in tr ;
+ Tnh Umax da vo cc gi tr IAB, R1, R2.
B. ON MCH SONG SONG
Bi 1. Cho R1= 12 W ,R2= 18 W mc song song vo hai im A v B, mt Ampe k o cng
dng in trong mch chnh, Ampe k 1 v Ampe k 2 o cng dng in qua R1 ,R2.
a) Hy v s mch in.
b) Ampe k 1 v Ampe k 2 ch gi tr l bao nhiu? (theo 2 cch) bit Ampe k ch 0,9A.
c) Tnh hiu in th gia hai u A v B.
GI :
b) Tnh s ch Ampe k 1 v Ampe k 2 da vo h thc v mi quan h gia I1, I2 vi R1 , R2.
(HS tm cch gii khc)
c) Tnh UAB.
Cch 1: nh cu a
Cch 2: sau khi tnh I1,I2 nh cu a, tnh UAB theo I2, R2.
s: b) 0,54A; 0,36A; c) 6,48V.
Bi 2. Cho R1 = 2R2 mc song song vo hai u on mch AB c hiu in th 30V. Tnh
in tr R1v R2 (theo 2 cch) bit cng dng in qua on mch l 1,2A.
27
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
GI : Tnh I1, I2 da vo h thc v mi quan h gia I1, I2 vi R1 ,R2 tnh R1, R2 . Hc
sinh cng c th gii bng cch khc.
s: 75W ; 37,5W .
Bi 3. C hai in tr trn c ghi: R1(20 W -1,5A) v R2 (30 W -2A).
a) Hy nu ngha cc con s ghi trn R1, R2.
b) Khi Mc R1//R2 vo mch th hiu in th, cng dng in ca mch ti a phi l bao
nhiu c hai in tr u khng b hng ?
GI :
Da vo cc gi tr ghi trn mi in tr tnh Um1,Um2 trn c s xc nh UAB ti a.
Tnh RAB => Tnh c Imax.
s: a) R1 = 20W ; Cng dng in ln nht c php qua R1 l 1,5A:
b) Umax = 30V; Imax = 2,5A
C. ON MCH HN HP R1 R3
Bi 1.
C ba bng n c mc theo s ( hnh 3.1) A B
R2
v sng bnh thng. Nu bng 1 b t dy tc th
bng 3 sng mnh hn hay yu hn? Hnh 3.1
GI :
Bnh thng: I3= I1 + I2. Nu bng 1 b t; I1= 0 dng in I3 gim => Nhn xt sng
ca n.
Bi 2.
Mt on mch c mc nh s
hnh 3.2. Cho bit R1 =3 W ; R2 =7,5 W R2
; R3 =15 W . Hiu in th hai u AB A R1 B
M
l 4V. R3
aTnh in tr ca on mch.
Hnh 3.2
bTnh cng dng in i qua mi
in tr.
c) Tnh hiu in th hai u mi in tr
s: a) 8W ; b) 3A; 2A ; 1A. c) U1 = 9V; U2 = U3 = 15V
GI : a) on mch AB gm : R1nt ( R2// R3). Tnh R23 ri tnh RAB.
b) Tnh I1 theo UAB v RAB
I 2 R3 R1 R2
Tnh I2, I3 da vo h thc: I R
3 2 A B
c) Tnh : U1, U2, U3. R3
Bi 3. C ba in tr R1= 2; R2 = 4; R3 = 12; RR1
3
c mc vo gia hai im A v B c hiu in
Hnh 3.3
th 12V nh (hnh 3.3).
a) Tnh in tr tng ng ca mch.
b) Tnh cng dng in i qua mi in tr
c) Tnh hiu in th gia hai u in tr R1 v R2.
s: a) 4W ; b) I1 = I2 = 2A; I3 = 1A ; c) 4V; 8V.
28
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
GI : a) on mch AB gm : R3 // ( R1 nt
R2). Tnh R12 ri tnh RAB. R1 C R4
b) C R1 nt R2 => I1 ? I2; Tnh I1 theo U v R12;
Tnh I3 theo U v R3. A R2 B
c) Tnh U1 theo I1 v R1; U2 theo I2 v R2; U3 ? D
U. R3 R5
Bi 4. Mt on mch in gm 5 in tr mc
nh s hnh 4.1. E
Cho bit R1= 2,5; R2 = 6; R3 = 10; R4 = 1,2 Hnh 4.1
; R5 = 5. hai u on mch AB c hiu in th 6V. Tnh cng dng in qua mi
in tr? R1 R4
GI : S h 4.2 tng ng h 4.1
+ Tnh RAD, RBD t tnh RAB. R2
A D B
+ i vi on mch AD: Hiu in th
hai u cc in tr R1, R2, R3 l nh nhau: R3 R5
Tnh UAB theo IAB v RAD t tnh c cc
dng I1, I2, I3.
Hnh 4.2
+ Tng t ta cng tnh c cc dng I4, I5
ca on mch DB.
CH :
1. Khi gii cc bi ton vi nhng mch in mc hn hp tng i phc tp, nn tm cch
v mt s tng ng n gin hn. Trn s tng ng, nhng im c in th
nh nhau c gp li lm r nhng b phn n gin hn ca on mch c ghp li
nh th no to thnh on mch in phc tp.
2. C th kim tra nhanh kt qu ca bi ton trn. Cc p s phi tha mn iu kin: I1+
I2+ I3= I4+ I5 = IAB = 2,4A.
s: 1,44A; 0,60A; 0,36A; 1,92A; 0,48A.
Bi 5. R2
R R3
Mt on mch in mc song song nh trn s C
hnh 4.3 c ni vo mt ngun in 36V. Cho bit: A 1 B
R1=18; R2=5; R3=7; R4=14; R5=6
a) Tnh cng dng in chy qua mi mch r. D
b) Tnh hiu in th gia hai im C v D. R4 R
s: 1,2A; 1,8A; 3,6V. Hnh
5
GI : 4.3
a) Tnh cng dng in qua mch r cha R1, R2, R3 v R4 , R5
b) Gi hiu in th gia hai im C v D l UCD.
Ta tnh c: UAC = I1.R1 = 21,6V ; UAD = I4.R4 = 25,2V
Nh th in th C thp hn in th A: 21,6V; in th D thp hn in th A: 25,2V.
Tm li: in th D thp hn in th C l:
UCD = 25,2 21,6 = 3,6V.
CH :
+ C th tnh UCD bng mt cch khc: UAC+ UCD + UDB = UAB =>
UCD= UAB - UAC - UBD (*)
29
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
UAB bit, tnh UAC, UDB thay vo (*) c UCD = 3,6V.
+ UCD c tnh trong trng hp 2 im C, D khng c ni vi nhau bng mt dy dn
hoc mt in tr, gia C,D khng c dng in.
Nu C, D c ni vi nhau s c mt dng in i t C ti D (v in th im D thp hn
in th im C). Mch in b thay i v cng dng in i qua cc in tr cng thay
i.
Bi 6.
Cho mch in nh hnh 4.4. Bit: R 1 = 15W , R2 = 3W , R3 = 7W , R4 = 10W . Hiu in th hai
u on mch l 35V.
a) Tnh in tr tng ng ca ton mch.
R2 D R3
b) Tm cng dng in qua cc in tr. R1
GI : (theo hnh v 4.4) A B
C R4
a) Tnh R23 v R234. Tnh in tr tng ng
RAB=R1+R234
Hnh 4.4
b) Tnh IAB theo UAB,RAB=>I1
+) Tnh UCB theo IAB,RCB.
+) Ta c R23 = R4 <=> I23 nh th no so vi I4; (I23=I2=I3)
+ Tnh I23 theo UCB, R23.
s: a) 20W ; b) I1 = I = 1,75A; I2 = I3 = I4 = 0,875A.
III. Luyn tp
R R3
Bi 1. 2
D
Cho mch in nh hnh 4.5. Bit R1= R2= R4= 2 A R 1 B
R3 = 40W . C
R4
Hiu in th hai u on mch U AB = 64,8V.
Tnh cc hiu in th UAC v UAD.
s: 48V; 67,2V. Hnh 4.5
Bi 2.
K
Cho mch in nh hnh 4.6.
R N
Trong in tr R2 = 10W . Hiu in th hai N R
1
A u
on mch l UMN =30V. K 3
R 2
Bit khi K1 ng, K2 ngt, ampe k ch 1A. Cn 2
Hnh khi K1
1
ngt, K2 ng th ampe k ch 2A. 4.61A, 7A. Tm
s: 2A, 3A,
cng dng in qua mi in tr v s ch ca
ampe k A khi c hai kha K1 , K2 cng ng
Bi 3. Cho on mch gm ba bng n mc nh hnh
2
4.7. Hiu in th hai u on mch l UAB = 16,8V.
Trn cc bng n: 1 c ghi 12V 2A, 2 c A 1 ghi
M R2 B
6V 1,5A v 3 ghi 9V 1,5A. R1
a) Tnh in tr ca mi bng n. R3
b) Nhn xt v sng ca mi bng n so A Hnh 4.7 C vi
B
khi chng c s dng ng hiu in th 3
nh
mc. R4
A
30
Hnh 4.8
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
s: a) 6W , 4W , 6W .
b) 1 sng bnh thng, 2, 3 sng yu.
Bi 4. Cho mch in nh hnh 4.8. R1=15W ., R2 = R3 = 20W , R4 =10W . Ampe k ch 5A.
Tnh in tr tng ng ca ton mch.
Tm cc hiu in th UAB v UAC. R1 R4 K2
s: a) 7,14W ; b) 50V, 30V. P
32
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
l
Cng thc R = r .
S
* Bin tr l mt in tr c th thay i c gi tr khi dch chuyn con chy.
* Lu :
Khi gii cc bi tp v in tr cn ch mt s im sau:
+ Din tch tit din thng ca dy dn c tnh theo bn knh v ng knh:
pd2
S = pr =
2
4
+ Khi lng dy dn: m = D.V = D.S.l.
+ i n v v php nng ly tha:
1km = 1000m = 103m; 1m = 10dm; 1m = 100cm = 102cm;
1m = 1000mm = 103mm.
1m2 = 10dm2 =104cm2 =106mm2;; 1mm2 =10-6m2; 1cm2 = 10-4m2;
1cm2 = 10-4m2.
1kW = 1000W = 103W ; 1MW = 1000 000W
n q
an a a a a
n n n. q
1
n m
+ a .a = a n+m n m
; (a ) = a n.m
; m a n m ; n a n ; n ; n n. q
a a b b b b
II. Bi tp
A. IN TR
Bi 1. Mt dy dn hnh tr lm bng st c tit din u 0,49mm2. Khi mc vo hiu in th
20V th cng qua n l 2,5A.
Tnh chiu di ca dy. Bit in tr sut ca st l 9,8.10-8W m.
Tnh khi lng dy. Bit khi lng ring ca st l 7,8 g/cm3.
GI :
Tnh chiu di dy st.
+ Tnh R theo U v I.
l
+ Tnh l t cng thc : R = r . .
s
Thay V = S.l vo m = D.V tnh khi lng dy.
s:
40m; 0,153kg.
Bi 2. Ngi ta dng dy hp kim nicrm c tit din 0,2 mm2 lm mt bin tr. Bit in
tr ln nht ca bin tr l 40W .
a) Tnh chiu di ca dy nicrm cn dng. Cho in tr sut ca dy hp kim nicrm l
1,1.10-6W m
b) Dy in tr ca bin tr c qun u xung quanh mt li s trn c ng knh 1,5cm.
Tnh s vng dy ca bin tr ny.
l
GI : a) Tnh chiu di l t : R = r . .
s
b) Chiu di l ca mt vng dy bng chu vi li s: l = p .d => s vng dy qun quanh li s
'
l: n= l .
l
s: a) 7,27m; 154,3 vng.
33
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Bi 3.Mt dy dn bng hp kim di 0,2km, tit din trn, ng knh 0,4cm c in tr 4W .
Tnh in tr ca dy hp kim ny khi c chiu di 500m v ng knh tit din l 2mm.
s: R2 = 40W .
GI :
Tnh in tr ca dy th hai.
l R.S R .S R .S
+ T : R = r . => r ; v cng tit din nn ta c: 1 1 2 2 => R2=? (*)
s l l1 l2
2
p d12 p d22 S1 S d
+ Vi S1= ; S2 . Thit lp t s S bin i ta c 1 1 thay vo (*) ta
4 4 2 S 2 d 2
tnh c R2.
B. BIN TR
Bi 4. Cho hai bng n 1, 2: trn 1 c ghi ( 6V 1A), trn 2 c ghi 2 ( 6V- 0,5A).
a) Khi mc hai bng ny vo hiu in th 12V th cc n c sng bnh thng khng? Ti
sao?
b) Mun cc n sng bnh thng th ta phi dng thm mt bin tr c con chy. Hy v cc
s mch in c th c v tnh in tr ca bin tr tham gia vo mch khi .
GI :a) Tnh in tr mi n; tnh RAB khi mc ( 1 nt 2); tnh cng dng in i qua
hai n ri so vi Im ca chng => kt lun mc c khng?
b) C hai s tha mn iu kin ca u bi ( HS t v), sau tnh Rb trong hai s .
s: a) Khng. v: Im2 < I2 nn n 2 s chy.
b) Rb = 12W .
Bi 5. Mt bng n c hiu in th nh mc 12V v cng dng in nh mc l 0,5A.
s dng ngun in c hiu in th 12V th phi mc n vi mt bin tr c con chy
(tit din dy 0,5mm2, chiu di 240m).
a) V s mch in sao cho n sng bnh thng.
b) Khi n sng bnh thng in tr ca bin tr tham gia vo mch lc bng bao nhiu?
(b qua in tr ca dy ni).
c) Dy bin tr lm bng cht g? Bit khi n sng bnh thng th ch 2/3 bin tr tham gia
vo mch in.
GI :Um = 12V m UAB= 20V => mc nh th no vi Rb, v s cch mc .
Tnh Rb khi sng bnh thng.
l
Bit Rb ch bng 2/3 Rmaxb=> tnh Rmaxb; mt khc Rmaxb= r => ? tnh r .
S
s: a) n ni tip vi bin tr. Nu mc n song song vi bin tr n s chy.
b)16W ; c) 5,5.10-8W m. Dy lm bng Vnfram.
Bi 6. Cho mch in nh hnh 6.1. Bin tr Rx c
A R C B
ghi 20W 1A.a) Bin tr lm bng niklin c r =
4.10-7W m v S= 0,1mm2. Tnh chiu di ca dy M Rx N
bin tr. V
Hnh 6.1
b) Khi con chy v tr M th vn k ch 12V, khi v
tr N th vn k ch 7,2V. Tnh in tr R?
34
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
l
GI :Rx max = 20W , tnh l t Rx max = r .
S
Khi con chy C M th Rx = ? => vn k ch UAB = ?
Khi con chy C N th Rx = ? => vn k ch UR = ?
Tnh Ux theo UAB v UR; tnh I theo Ux v Rx => T tnh c R theo UR v I.
s: a) 5m; b) 30W .
II. Luyn tp
Bi 1. Mt on mch gm hai bng n 1, 2 v
mt bin tr, mc nh trn s hnh 6.2. Cho bit A M N B
in tr ln nht ca bin tr l 12 , in tr ca
mi bng n l 3. on mch c ni vo mt P
1
ngun in l 24V. Tnh cng dng in qua
1v 2 khi: 2
a) Con chy v tr M Hnh 6.2
b) Con chy v tr P, trung im ca on MN;
c) Con chy v tr N.
s: 4,4A v 3,5A; 2,2A v 1,5A; 1,6A v 0A
U2
(Ta c A = P.t = U.I.t = I2.R.t = .t )
R
* Ngoi n v ( J ) ta cn dng ( Wh ; kWh )
1 kWh = 1 000 Wh = 3 600 000 J
* Lu : Mch in gm c nhng vt tiu th in, ngun in v dy dn.
35
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Cng thc A = UIt, cho bit in nng A (cng) m on mch tiu th v chuyn ha
thnh cc dng nng lng khc.
Nu dy dn c in tr rt nh (coi bng 0). Khi gia cc im trn mt on dy dn coi
nh khng c hiu in th (hiu in th bng 0). Chnh v vy m trn mt on dy dn
c th c dng in kh ln i qua, m n vn khng tiu th in nng, khng b nng ln.
Nhng nu mc thng mt dy dn vo hai cc ca mt ngun in (trng hp on
mch). Do ngun in c in tr rt nh nn in tr ca mch (c dy dn) cng rt nh.
Cng dng in ca mch khi rt ln, c th lm hng ngun in.
II. Bi tp
Bi 1. Cho mt on mch mc nh trn s hnh 7.1.
Trn n 1 c ghi: 6V- 12W. in tr R c gi tr 6W . Khi mc on mch vo mt
ngun in th hai n 1,2 sng bnh thng v vn
k ch 12V. V
a. Tnh hiu in th ca ngun in. R
b. Tnh cng dng in chy qua R, 1, 2. A B
c. Tnh cng sut ca 2. C 2
Tnh cmg sut tiu th trn ton mch.
GI :
a) Do cc n sng bnh thng nn xc nh 1
Hnh 7.1
c U1, U2. T tnh c UAB.
b) Tnh I1 theo Pm1, Um1.
- Tnh IR theo U1, R. => Tnh I2 theo I1 v IR.
c) Tnh P2 theo U2 v I2.
d) Tnh P theo P1, P2, PR. (Hoc c th tnh P theo UAB v I2 )
s: a) 16V; b) 2A; 1A; 3A; c) 36W; d) 54W.
Bi 2. Mt x c 450 h. Mi ngy cc h dng in 6 gi, vi cng sut th trung bnh mi
h l 120W.
a) Tnh tin in phi tr ca mi h v ca c x trong mt thng theo n gi 700/ kWh.
b) Tnh trung bnh cng sut in m x nhn c bng bao nhiu?
c) in nng c truyn ti n t trm in cch 1km. Cho bit hiu sut truyn ti nng
lng bng 68% v hiu in th ti ni s dng l 150V. Tm hiu in th pht i t trm
in v in tr ng dy ti.
d) Dy ti bng ng c in tr sut r = 1,7.10-8W m. Tnh tit din dy.
s: a) 21,6 kWh, thnh tin: 15120 ng/mi h; 6804000 ng/450 h.
b) 54 kW; c) 220V, Rdy = 0,194W ; d) 175mm2. A
U0 R
B
Hnh7.
GI : (theo hnh v 7.2) 2
Tnh in nng tiu th ca mi h ( A= P.t); tnh thnh tin mi h; tnh s tin c x (450
h).
Bit PTB mi h v s h c x, tnh c cng sut in P x nhn c.
a) Mng in ca x c k hiu l R, gia hai im A,B (nh hnh 7.2)
36
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
+ Dng in chy trn dy ti v dng in qua cng t x bng nhau c gi tr l
P
I= .
U
Gi U l hiu in th st trn dy ti; cng sut mt mt trn dy l: P= U.I;
Cng sut s dng ca x l : P = U.I.
Theo bi hiu xut truyn ti nng lng l 68%, c ngha cng sut mt mt l 32%.
P' 32 U '
Chia <=> => U.
P 68 150
+ Hiu in th pht i t trm dy bng : U+ U.
U'
+ in tr ng dy ti : Rd =
I
l
+) Tnh tit din thng ca dy t cng thc: Rd = r .
S
Bi 3.Trn mt bng n c ghi: 220V- 100W.
Tnh in tr ca n. (gi s in tr ca n khng ph thuc nhit ).
a) Khi s dng mch in c hiu in th 200V th sng ca n nh th no? Khi
cng sut in ca n l bao nhiu?
Tnh in nng m n s dng trong 10gi.
GI :
a) Tnh R.
b) Tnh P khi dng UAB=200V; so vi Pm=> sng ca n.
c) Tnh in nng n s dng trong 10gi.
s: a) 484W ; b) 82,6W; c) 2973600J.
37
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
b) Da vo kt qu (cu a) a ra cch mc ba n vo UAB= 12V chng sng bnh thng.
Gii thch? V s cch mc .
6 6 6
s: a) 6W ; 10W ;15W ; I1 = 6
A; I 2 =
10
A; I3 = 15
A;
U
b) Mc 1 nt (2 // 3) V khi U1 = U23 =
2 = 6V = U
m.
Bi 6.
Cho mch in nh hnh 8.1, trong U=12V v U R R
R3= 4W . A
1 3
A
Kha K m: Ampe k ch 1,2A. Tnh in tr R1. R
Kha K ng: Ampe k ch 1,0A. Xc nh R2 v 2
38
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
bn l loi 220V 1000W. Hy tnh tin in gia nh cn phi tr trong mt thng(30 ngy,
mi ngy thi gian dng in ca: n l 4 gi, ni cm in l 1 gi, m in l 30 pht, ti vi
l 6 gi, bn l l 1 gi). Bit mng in thnh ph c hiu in th 220V, gi tin l 600
/kWh (nu s in dng di hoc bng 100 kWh), 1000/kWh, nu s in dng trn 100
kWh v di 150 kWh.
GI :+ in nng tiu th ca gia nh trong 1 thng:
A1 ngy = A + Anc + Am + Ati vi + Abl.
A1 thng = 30. A1 ngy.
+ Da vo kt qu in nng tiu th trong 1 thng ty theo n gi v gi tin phi tr theo
quy nh tnh ra s tin phi tr.
s: 68 600 ng.
Bi 5.Hai bng n c ghi 1: 6V 3W; 2: 6V -6W.
So snh in tr ca chng khi chng sng bnh thng.
chng sng bnh thng khi mc vo hiu in th 12V. Ta phi mc thm in tr R X ni
tip vi b hai bng n. Tnh RX.
GI : a) Tnh R1, R2 da vo Um v Pm ca mi n, ri so snh R1, R2.
b) hai n sang bnh thng phi mc [ (1 // 2 ) nt Rb ]. Hs t v s mch in.
+ Tnh Im1, Im2 da vo Um v Pm ca chng.
+ Tnh cng mach chnh I theo Im1, Im2.
+ Tnh in tr tng ng ca mch: Rt theo U v I. Mt khc Rt = R12 + Rx => Tnh
Rx.
s: a) R1 = 2 R2; b) Rx = 4W .
Bi 6. Cho mch in nh hnh 8.3. Trong : R 1 l mt bin tr; R2 = 20, l n loi 24V
5,76W. Hiu in th UAB lun khng i; in tr cc dy ni khng ng k; vn k c
in tr rt ln.
1. iu chnh R1 = 5, khi n sng bnh
thng. R1 R2
A
B
a) Tnh: in tr ca n , in tr on mch AB,
V
cng dng in, s ch ca vn k v hiu in
th UAB. Hnh8.3
88.388.3
b) So snh cng sut nhit gia: R2 v R1; R2 v n 8.3
.
2. iu chnh bin tr R1 cng sut tiu th in trn R1 ln nht. Hy tnh R1 v cng sut
tiu th in trn on mch AB khi . (coi in tr ca n l khng i).
Ch 4: NH LUT JUN- LENX
I. Mt s kin thc c bn:
Nhit lng to ra trong dy dn t l thun vi bnh phng cng dng in, t l thun
vi in tr v thi gian dng in chy qua .
Cng thc: Q = I2Rt Q = 0,24 I2Rt
II. Bi tp
Bi 1. Mt bn l c khi lng 0,8kg tiu th cng sut 1000W di hiu in th 220V.
Tnh:
39
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Cng dng in qua bn l
in tr ca bn l.
Tnh thi gian nhit ca bn l tng t 20 0C n 900C. Cho bit hiu sut ca bn l H=
80%. Cho nhit dung ring ca st l 460J/kg.K.
GI :
c) Tnh nhit lng Q1 nng nhit ca bn l ln 700C.
+ Tnh nhit lng cn cung cp Q theo Q1 v H.
+ T Q= I2.R.t=> tnh t.
s : a) 4,54A ; b) 84,4W ; c) 32s
Bi 2. Mt bp in hot ng hiu in th 220V.
a) Tnh nhit lng ta ra ca dy dn trong thi gian 25pht theo n v Jun v n v
calo. Bit in tr ca n l 50W .
b) Nu dng nhit lng th un si c bao nhiu lt nc t 20 0C.Bit nhit dung
ring v khi lng ring ca nc ln lt l 4200J/kg.K v 1000kg/m3.
B qua s mt mt nhit.
GI :
a) Tnh nhit lng Q ta ra trn dy dn theo U,R,t.
b) Tnh lng nc c un si bi nhit lng ni trn.
+ Tnh m t Q= C.m. t.
+ Bit m, D tnh V. s: a) 1452000 J = 348480 Cal; b) 4,32 lt.
0
Bi 3.Ngi ta un si 5l nc t 20 C trong mt m in bng nhm c khi lng 250g mt
40pht. Tnh hiu sut ca m. Bit trn m c ghi 220V- 1000W, hiu in th ngun l
220V. cho nhit dung ring ca nc v nhm ln lt l 4200J/kg.K v 880J/kg.K
GI :
+ Tnh nhit lng m nhm v nc thu vo: Qthu (theo C1,C2, m1, m2 v t)
+ Tnh nhit lng do dy in tr m ta ra trong 40pht: Qta theo P,t.
+ Tnh hiu sut ca m.
s:
71%.
Bi 4.Ngi ta mc hai in tr R1= R2=50W ln lt bng hai cch ni tip v song song ri
ni vo mch in c hiu in th U= 100V.
a) Tnh cng dng in qua mi in tr trong mi trng hp.
b) Xc nh nhit lng ta ra trn mi in tr trong hai trng hp trong thi gian
30pht. C nhn xt g v kt qu tm c.
GI :
a) Khi (R1 nt R2): tnh I1, I2.
+) Khi (R1// R2): tnh I1, I2.
b) Tnh nhit lng ta ra trn mi in tr khi (R1 nt R2); (R1// R2).
Lu : R1= R2<=> Q1?Q2.
Q '1 Q2 '
Lp t s: tnh ra kt qu ri a ra nhn xt.
Q1 Q2
s: a) + Khi (R1 nt R2 ) th I1 = I2 = 1A. + Khi (R1// R2) th I1= I2 = 2A. b) 9000J.
Bi 5.Gia hai im A v B c hiu in th 120V, ngi ta mc song song hai dy kim lai.
Cng dng in qua dy th nht l 4A, qua dy th hai l 2A.
40
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
a) Tnh cng dng in trong mch chnh.
b) Tnh in tr ca mi dy v in tr tng ng ca mch.
c) Tnh cng sut in ca mch v in nng s dng trong 5gi.
d) c cng sut ca c on l 800W ngi ta phi ct bt mt on ca on dy th
hai ri mc song song li vi dy th nht vo hiu in th ni trn. Hy tnh in tr ca
on dy b ct .
GI :a) Tnh IAB theo 2 dng mch r.
U
b.+ Da vo cng thc R= tnh R1 , R2.
I
+ Tnh RAB
c, Tnh P theo U, I.
+ Tnh A theo P,t.
a) Gi R'2 l in tr ca on dy b ct.
+ Tnh I qua on mch (R1//R2) theo P,U.
+ Tnh RABtheo U,I.
R1.R2'
+ Tnh R2 T RAB=
R1 R2'
+ Tnh in tr ca on dy ct : RC= R2 - R2.
s: a) 6A; b) 30W ; 60W ; 20W ; c) 720W; 12 960 000J = 12 960 kJ; d) 15W
Bi 6.ng dy dn t mng in chung ti 1 gia nh c chiu di tng cng l 40m v c
li bng ng tit din 0,5mm2.Hiu in th cui ng dy(ti nh) l 220V. Gia nh ny s
dng cc dng c in c tng cng sut l 165W trung bnh 3 gi mi ngy. Bit in tr sut
ca ng l 1,7.10-8W m.
a) Tnh in tr ca ton b dy dn t mng in chung ti gia nh.
b) Tnh nhit lng ta ra trn dy dn trong 30 ngy ra n v kW.h.
GI :
a) Tnh in tr R ca ton b ng dy theo r ,l,S.
b) Tnh cng dng in I qua dy dn theo P,U.
+ Tnh nhit lng Q ta ra trn ng dy theo I,R,t ra n v kW.h.
s: a) 1,36W ; b) 247 860J = 0,069kWh.
III. Luyn tp.
Bi 1. Mt bp in khi hot ng bnh thng c in tr R =120 W v cng dng in
qua bp khi l 2,4A.
a) Tnh nhit lng m bp ta ra trong 25 giy.
b) Dng bp trn un si 1 lt nc c nhit ban u l 25 0C th thi gian un nc l
14 pht. Tnh hiu sut ca bp, coi rng nhit lng cn un si nc l c ch, cho bit
nhit dung ring ca nc l 4200J/ kg.K. s: a) 17280J.
b) 54,25%.
Bi 2. Dy xon ca mt bp in di 12m, tit din 0,2mm2 v in tr sut l 1,1.10-6W m.
a) Tnh in tr ca dy xon v nhit lng ta ra trong thi gian 10 pht, khi mc bp in
ny vo hiu in th 220V.
b) Trong thi gian 10 pht bp ny c th un si bao nhiu lt nc t nhit 24 0C. Cho
nhit dung ring ca nc l 4200 J/ kg.K. B qua mi s mt mt nhit.
s: a) 60W , 440000J; b) 1,4l nc.
41
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Bi 3. Dng mt bp in c hai dy in tr R 1 v R2 un mt lng nc. Nu ch dng
dy th nht th sau 25 pht nc si. Nu ch dng dy th hai th sau 10 pht nc si.
Hi sau bao lu lng nc s si nu dng c hai dy khi:
a) Mc R1 ni tip vi R2.
b) Mc R1 song song vi R2.
Coi hiu in th U ca ngun l khng i.
s: a) 35 pht; b) 7 pht.
Bi 4.Trn mt in tr dng un nc c ghi 220V 484W. Ngi ta dng dy in tr
trn hiu in th 200V un si 4 lt nc t 300C ng trong mt nhit lng k.
a) Tnh cng dng in qua in tr lc .
b) Sau 25 pht, nc trong nhit lng k si cha?
c) Tnh lng nc trong nhit lng k sau 25 pht th nc si. Bit nhit dung ring
ca nc l 4200J/kg.K. B qua s mt mt nhit.
s: a) 2A ; b) Cha si c; c) 2 lt.
Bi 5.C hai dy dn tit din nh nhau S = 0,1 mm 2, mt dy bng ng c in tr sut l
1,7.10-8W m, mt dy bng nicrm c in tr sut l 1,1. 10 -6W m. Dy nicrm c chiu di ln =
80cm.
a) Tnh in tr ca dy nicrm. Mun dy ng cng c in tr nh vy th chiu di l d
ca n phi bng bao nhiu?
b) Ngi ta mc ni tip hai dy dn(c chiu di l n v ld ), ri mc chng vo hiu in th
110V. Tnh nhit lng mi dy dn ta ra chung 1 pht.
c) Tnh nhit lng ta ra trong 1 pht trn mi cm ca tng dy dn. Trong thc t ngi ta
thy mt dy dn vn ngui v mt dy rt nng. Hy gii thch ti sao?
s: a) 52 m; b) 20 625J; c) Ql = 25 781J; Qd = 396J.
Nhit lng ta ra trn mi cm ca dy nicrm ln gp 65,1 ln nhit lng ta ra trn mi
cm ca dy ng. Nhit t dy ng ta ra khng kh nhanh hn t dy nicrm ra khng kh.
V vy dy ng vn mt trong khi dy nicrm rt nng.
Bi 6.C ba in tr c mc nh s hnh bn. Trong cng khong thi gian, khi c dng
in chy qua th in tr no ta nhit lng nh
nht, ln nht? Gii thch ti sao? 100W
s: 68 600 ng. B
GI : + Gi I l cng dng in qua in tr A
100W , khi cng dng in qua in tr 20 W va 20W 30W
30W l so vi I nh th no?
+ Da vo cng thc Q = RI 2t tnh nhit lng ta
ra trn mi in tr.
s: Q3 > Q1 > Q2. ( in tr 30W ta ra nhitlng ln nht, in tr 20W ta ra nhit lng
nh nht).
Bi 7.Mt bp in gm hai in tr R1 v R2. Vi cng mt hiu in th v cng mt m
nc, nu dng in tr R1 th nc trong m si sau thi gian t1 = 30 pht, nu dng in tr
R2 th nc trong m si sau thi gian t2 = 20 pht.
Coi in tr thay i khng ng k theo nhit , nhit nng ta ra mi trng t l vi in
nng cung cp cho bp.
Hi sau bao lu nc trong m s si nu dng c hai in tr trong hai trng hp sau:
42
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
a) Hai in tr mc ni tip.
b) Hai in tr mc song song.
S : a) 50 pht.b) 12 pht.
Ch 5 Mch in tng ng
I.L thuyt
Ta thng gp hai trng hp sau:
*Trng hp 1: Mch in gm mt s in tr xc nh nhng ta
thay i hai nt ra vo ca dng mch chnh th ta c cc s
tng ng khc nhau
* Trng hp 2: Mch in c in tr nt ra vo xc nh nhng khi
cc kho k thay nhau ng ngt ta cng c cc s tng ng
khc nhau. c s tng ng ta lm nh sau:
- Nu kho k no h th ta b hn tt c cc th ni tip vi k v
c hai pha.
- Nu kho k ng ta chp hai nt bn kho k li vi nhau thnh mt
im
- Xc nh xem trong mch c my im in th.
-Tm cc phn mc song song vi nhau. cc phn ni tip vi nhau v
v s tng ng.
II.Bi tp p dng
Bi 1. Cho mch in nh hnh v. Hy v s tng ng tnh
a, RAB R1 R2
b, RAC A B C
c, RBC
R3 R4
D
Bi gii
a. Ta chp hai im C v D li. Khi mch in cn ba im
in th A, B, C
S tng ng
Trong :( R1 nt R2 // R4 )//R3 R1 R2
R4
R3
k1
R1 R2 R3
A B
Bi 2: Cho mch in nh hnh v k2
43
GIO N BI DNG HC SINH GII MN VT L - BC THCS
Hy v s tng ng tnh in tr
khi kho
44