Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
r ( x)
dx
d ( x)
Cuando la integral con funcin divisor d(x) se descompone en factores cuadrticos
repetidos de la forma:
( )( )( ) ( )
2 2 2 2
d ( x) = a1x 2+ b1x + c1 a 2 x 2+b 2x + c 2 a3x 2+b3x + c3 ... a k x 2+b k x + c k
r ( x)
a la funcin racional
d ( x ) se la puede expresar como una suma de fracciones simples.
Donde A1 , B1 , A2 , B2 , .., Ak , Bk son constantes que se van a determinar ya sea por igualdad
de polinomios o por el criterio simple para hallar los coeficientes.
Ejemplo.-
Calcular x3 + 1
dx
( )
2
x 2 - 4 x +5
Solucin.-
Descomponemos la funcin racional en fracciones parciales
x3 + 1 Ax + B Cx + D
= +
( x 2- 4 x + 5 ) ( x 2- 4 x + 5 )
2
x2 - 4x + 5 2
x 3 + 1 = ( Ax + B) ( x 2 + x + 1) + Cx + D
x 3 + 1 = A x3 + ( -4 A + B ) x 2 + ( 5 A - 4 B + C ) x + 5B + D
Igualando polinomios y resolviendo el sistema de ecuaciones, se tiene
Luego
3 +1 Ax + B Cx + D
x
dx =
+ dx
2
( ) ( )
2 2 - 4x + 5
x 2 - 4 x + 5 x x 2- 4 x + 5
x+4 11x - 19
=
2 + dx
2
x - 4 x + 5 x 2- 4 x +5
( )
1 2x - 4 12 11 2x - 4 dx
= 2 + 2 dx +
dx + 3
( ) ( )
2 x - 4 x + 5 x - 4 x + 5 2 2 2
x 2 - 4 x + 5 x 2- 4 x + 5
1 11 1 3 3x - 6
= ln x 2 - 4 x + 5 + 6 arctg ( x - 2) - 2 + arctg ( x - 2) +
2 2 x - 4 x + 5 2 2 x2 - 4x + 5 ( )
1 15 3x - 17
= ln x 2 - 4 x + 5 + arctg ( x - 2) + +C
2 2 2 x2 - 4x + 5 ( )
Mtodo de Ostrogradski
Este mtodo se usa para el clculo de integrales de la forma
Ax + B
dx , n = 1, 2,3,..., k
( )
n
x 2+bx + c
2
Donde x + bx + c es una expresin cuadrtica irreducible.
P ( x)
Q ( x)
Si la funcin racional se puede descomponer en factores de multiplicidad, es decir
b1 2 bs
Q( x ) = ( x - a1) a1( x - a 2 ) a 2( x - a r ) a r x 2+b1x + c1 ( ) (
x + b sx + c s )
P ( x)
dx
Entonces la integral
Q ( x ) se expresa de la forma siguiente
P( x) X ( x) Y ( x)
dx = + dx ... ( a )
Q( x) Q1( x) Q 2( x)
Q1( x)
Donde es el mximo comn divisor de los polinomios Q( x) y de su derivada Q '( x ) y
Q( x)
Q 2( x ) =
Q1( x ) X ( x) y Y ( x) son polinomios con coeficientes indeterminados,
, adems
Q1( x) Q 2( x )
cuyos grados son menores en una unidad que los polinomios y
respectivamente.
ecuacin
( a) .
dx
( )
2
( x +1) 2 x 2+1
Ejemplo 1.- Calcular
Solucin.-
( x2+1)
2
Q( x) = ( x +1)
2
Q '( x) = 2( x + 1)( x 2 + 1)(3x 2 + 2 x + 1)
Como:
Q1( x) Q ( x) ( x + 1)( x 2 + 1)
Adems: = mximo comn divisor de Q ( x) y Q '( x) es: 1 =
Q ( x) ( x +1) ( x +1)
2 2 2
Q 2( x ) = =
Q1( x) ( x + 1) ( x 2 + 1)
(
= ( x + 1) x 2 + 1 )
Adems:
dx X ( x) Y ( x)
= + dx
( )
2 Q1( x) Q 2( x)
( x +1) 2 x 2+1
Como:
dx A x 2 + Bx + C
D x 2 + Ex + F
= + dx .... (a)
( x +1) 2 x 2+1 ( )
2
( )
( x + 1) x + 1 ( x + 1) x + 1
2 2
( )
Derivando y agrupando la ecuacin
( a) se tiene:
( )
1 2
D x5 + ( - A + D + E ) x 4 + ( -2B + D + E + F ) x3 + ( A - B - 3C + D + E + F ) x 2 + ( 2 A - 2C + E + F ) x + B - C + F
= ( x +1) 2 x 2+1
+
( x + 1) ( x )
2 +1
D=0
- A+ D + E = 0 1 1
A = - ; B =
4 4
- 2B + D + E + F = 0
C =0 ; D=0
A - B - 3C + D + E + F = 0 1 3
2 A - 2C + E + F = 0 E = - ; F =
4 4
B-C + F =1
Por igualdad de polinomios se tiene
2 x x 3
x
- + +0 0- +
dx 4 4 4 4 dx
= +
(
( x +1) 2 x 2+1 )
2
(
( x + 1) x + 1 ( x + 1) x 2 + 1
2
) ( )
1 x2 - x
- 1 x - 3
=- dx
4 ( x + 1) x 2 + 1
( ) 4 ( x + 1) x 2 + 1
( )
1 x2 - x
1 -2 dx
- 2 x dx dx
=- + -
4 ( x + 1) x 2 + 1
( ) 4
x +1 x 2 +1
x 2 + 1
x2 - x 1
=- - -2ln x + 1 + ln x 2 + 1 - arctg ( x) + C
4 ( x + 1) x + 1 4
2
(
)
x2 - x 1 1 1
=- + ln x + 1 - ln x 2 + 1 + arctg ( x) + C
(
4 ( x + 1) x 2 + 1 2 4 ) 4
dx
( )
2
x3-1
Ejemplo 2.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )
2
Q( x) = x3-1 Q '( x) = 6 x 2 x 3 - 1
Sea:
Q ( x)
Luego el mximo comn divisor de Q( x) y Q '( x ) es 1 .
Q( x) ( x -1)
2
3
Q ( x) =
2 = = x3 - 1
Q1( x) = x 3 - 1 Q1( x) x3 - 1
, adems:
Como:
dx X ( x) Y ( x)
= + dx
( )
2 Q1( x) Q 2( x)
x3 -1
dx A x 2 + Bx + C D x 2 + Ex + F
= + dx .... (a)
( )
2 3 -1 3 -1
x3 -1 x x
1
=
( x 3 - 1) ( 2 Ax + B ) - ( A x 2 + Bx + C ) 3 x 2 D x 2 + Ex + F
+
( ) ( )
2 2
x3 - 1
x3 -1 x3 -1
}
Eliminando denominadores se tiene:
( ) (
1 = x 3 - 1 ( 2 Ax + B ) - 3 x 2 A x 2 + Bx + C + D x 2 + Ex + F ) ( ) ( x3 - 1)
1 = D x 5 + ( - A + E ) x 4 + ( -2 B + F ) x 3 + ( -3C - D ) x 2 + ( 2 A - E ) x - B - F
D=0
- A + E = 0 1
A = 0 ; B = - 3
-2 B + F = 0
C =0 ; D=0
-3C - D = 0 2
2A - E = 0 E = 0 ; F = -
3
B- F =1
Por identidad de polinomios se tiene
dx -x
2 dx
= - 3 .... (1)
(
x3-1 )
2
(
3 x3 - 1 3 x - 1 )
dx 1 dx 1 x+2 1 1 1 2 x + 1
3 = - 2 dx = ln x - 1 - ln x 2 + x + 1 - arctg .... (2)
x -1 3 x -1 3 x + x +1 3 6 3 3
Reemplazando (2) en (1) se tiene:
dx -x 1 x2 + x +1 2 2 x + 1
= + ln + arctg + C
(
x3-1 )
2
(
3 x3 - 1 9 )
( x -1) 2 3 3 3
dx
( )
4
x 2+1
Ejemplo 3.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )
4 3
Q( x) = x 2 + 1 Q '( x) = 8 x x2 +1
Sea:
Q1( x)
Calculamos
( )
4
Q( x) x 2+1
Q 2( x ) = = = x2 + 1
( ) ( )
3 3
Q1( x )
Q1( x) Q ( x ) Q '( x ) x 2 +1 x 2+1
= m.c.d.( , )= , adems
Como
dx X ( x) Y ( x)
= + dx
( )
4 Q1( x) Q 2( x)
x 2+1
dx A x 5 + B x 4 + C x 3 + D x 2 + Ex + F Hx + E
= + 2 dx .... ( a )
( ) ( )
4 3
x 2+1 x 2+1 x +1
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
1 = H x 7 + ( - A + G ) x 6 + ( -2 B + 3H ) x5 + ( 5 A - 3C + 3G ) x 4 + ( 4 B - 4 D + 3H ) x 3 +
+ ( 3C - 5 E + 3G ) x 2 + ( 2 D - 6 F + H ) x + E + G
Por igualdad de polinomios se tiene
H =0
5
- A+G = 0 A = 16 ; B = 0
- 2 B + 3H = 0
5
C = :D=0
5 A - 3C + 3G = 0
6
4 B - 4 D + 3 H = 0 E = 11 : F = 0
3C - 5E + 3G = 0 16
2D - 6F + H = 0 5
G= :H =0
E +G =1 16
5 5 5 3 11
dx x + x + x 5 dx
= 16 6 16 +
2
( ) ( )
4 3 16 x + 1
x 2+1 x 2+1
dx 15 x5 + 40 x3 + 33 x 5
= + arctg ( x) + C
( ) ( )
4 3 16
x 2+1 48 x 2+1
x 6 + 13x 4 - x3 + 14 x 2 - x + 6
dx
( )
2
( 1 - x ) 1+ x
3 2
Ejemplo 4.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )( )
3 2 2
Q( x) = ( 1 - x ) 1+ x 2 Q '( x) = - ( 1- x ) 1 + x 2 7 x 2 - 4 x + 3
Sea:
Q1( x)
Calculamos
( )
3 2
Q( x) ( 1 - x ) 1+ x
2
Q1( x) ( 1- x ) 1 + x 2 2
( ) Q 2( x ) = = (
= ( 1- x ) 1 + x2 )
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = , adems (
Q1( x) ( 1- x ) 2 1 + x 2 )
Como
x 6 + 13 x 4 - x3 + 14 x 2 - x + 6 X ( x) Y ( x)
dx = + dx
( )
3 2 Q ( x ) Q ( x )
( 1- x ) 1+ x 2 1 2
x 6 + 13x 4 - x3 + 14 x 2 - x + 6 A x3 + B x 2 + Cx + D E x 2 + Fx + G
dx = + dx .... ( a )
3
( 1 - x ) 1+ x 2 (
2
) ( 1- x ) 1 + x
2 2 ( 1(- x ) 1)+ x 2
( )
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
x 6 + 13 x 4 - x 3 + 14 x 2 - x + 6 = (3 A x 2 + 2 Bx + C )(1 - x + x 2 - x 3) - ( A x 3 + B x 2 + Cx + D )( -4 x 2 + 2 x - 2) +
+ ( E x 2 + Fx + G )( x 4 - 2 x 3 + 2 x 2 - 2 x + 1)
E =1
A - 2E + F = 0
A = 4 ; B = 0
A + 2 B + 2 E - 2 F + G = 13
C = 5 ; D = -1
- A + 3C - 2 E + 2 F - 2G = -1
3 A - C + E - 2 F + 2G + 4 D = 14 E = 1 ; F = -2
G=3
2 B + C + F - 2G - 2D = -1
C + G + 2D = 6
x 6 + 13x 4 - x 3 + 14 x 2 - x + 6 4 x 3 + 5x - 1 x 2 - 2x + 3
dx = + dx .... (1)
3
(
( 1- x ) 1+ x 2
2
)
2
( 1- x ) 1 + x 2 ( 1(- x ) 1)+ x 2
( )
x2 - 2x + 3 dx dx
dx = + 2 2 = - ln 1 - x + 2 arctg ( x) ... (2)
(
( 1 - x ) 1 + x2 )
1- x 1+ x
x 6 + 13x 4 - x3 + 14 x 2 - x + 6 4 x3 + 5x - 1
dx = - ln 1 - x + 2 arctg ( x ) + C
3
(
( 1- x ) 1+ x 2
2
)
2
( 1- x ) 1 + x 2
( )
x2 - 2x + 1
4 dx
Ejemplo 5.- Calcular x + 8 x 2 + 16
Solucin.-
x2 - 2x + 1 x2 - 2x +1
4 dx = dx
x + 8 x 2 + 16
( )
2
2
x +4
( ) ( )
2
Q ( x) = x 2 + 4 Q '( x) = 4 x x 2 + 4
Sea:
Q1( x)
Calculamos
( )
2
Q( x) x 2+ 4
2+4
Q 2( x ) = = 2 = x2 + 4
Q1( x)
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = x , adems
Q1( x) x +4
Como
x2 - 2x + 1 X ( x) Y ( x)
dx = + dx
( )
2 Q ( x ) Q 2( x )
2
x +4 1
x2 - 2x + 1 Ax + B Cx + D
dx = +
2+4 2+4
dx .... ( a )
( )
2
x x
x 2+ 4
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
x 2 - 2 x + 1 = C x 3 + ( D - A) x 2 + (4C - 2 B) x + (4 A + 4 D)
Por igualdad de polinomios se tiene
3
A =-
C =0 8
D- A =1
B =1
4C - 2 B = -2 C =0
4 A + 4D = 1 5
D =
8
x2 - 2x +1 1 -3x + 8 5 dx
dx = +
( )
2 8 x2 + 4 8 x 2 + 4
2
x +4
x2 - 2x + 1 1 -3 x + 8 5 x
dx = + arctg ( )+C
( )
2 8 2+4 16 2
x 2+ 4 x
dx
( )
2
x 4-1
Ejemplo 6.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )
2
Q ( x) = x 4-1 Q '( x) = 8 x 3 x 4 - 1
Sea:
Q1( x)
Calculamos
Q ( x) ( x -1)
2
4
4 -1
Q ( x) =
2 = 4 -1
= x4 -1
Q1( x) x Q1( x) x
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = , adems
Como
dx X ( x) Y ( x)
= + dx
( )
2 Q1( x) Q 2( x )
x 4-1
dx A x 3 + B x 2 + Cx + D E x 3 + F x 2 + Gx + H
= + dx .... ( a )
( )
2 4 -1 4 -1
x 4 -1 x x
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
E =0
F-A=0
A = 0 ; B=0
G - 2B = 0 1
C=- ;D=0
H - 3C = 0 4
- 3D - E = 0 E = 0 ;F =0
- 3 A - F = 0 3
G=0 ;H =-
- 2 B - G = 0 4
- C - H = 1
3 1 1 1
2 - 2x + 1 - -
x x x 3
dx = - + 4 4 dx = - - - 4 + 4 + 22
dx
( x 2+ 4 )
2 4
(
4 x -1 x -1) 4
4( x - 1) 4 x + 1 x - 1 x + 1
x 3 1 1 3 dx
=- +
- dx +
(
4 x4 -1 ) 16 x + 1 x - 1 8 x 2 + 1
x 3 x +1 3
=- + ln + arctg ( x) + C
(
4 x4 -1 ) 16 x - 1 8
3 x 3 x -1
= arctg ( x) - - ln +C
8 (
4 x 4 - 1 16 x + 1 )
x4 - 2x2 + 2
dx
( )
2
2
x - 2x+ 2
Ejemplo 7.- Calcular
Solucin.-
x4 - 2 x2 + 2 4 x3 - 10 x 2 + 8 x - 2 4 x3 - 10 x 2 + 8 x - 2
dx =
1 + dx = x + dx .... (1)
( ) ( ) ( )
2 2 2
2
x - 2x+2 2
x - 2 x +2 2
x - 2x+2
( ) ( )
2
Q( x) = x 2 - 2 x + 2 Q '( x) = (4 x - 4) x 2 - 2 x + 2
Sea:
Q1( x)
Calculamos
Q1( x)
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = x2 - 2x + 2
Q( x) ( x - 2 x + 2 )
2
2
Q (
2 x ) = = 2 - 2x + 2
= x2 - 2 x + 2
Q1( x) x
Adems
Como
4 x 3 - 10 x 2 + 8 x - 2 X ( x) Y ( x)
dx = + dx
( )
2 Q ( x ) Q ( x )
x2 - 2x+2 1 2
4 x 3 - 10 x 2 + 8 x - 2 Ax + B Cx + D
dx = + dx .... ( a )
( )
2 2 - 2x + 2 2 - 2x + 2
2
x - 2x+2 x x
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
4 x3 - 10 x 2 + 8x - 2 = C x3 + ( D - 2C - A) x 2 + (2C - 2 D - 2 B) x + 2 A + 2 B + 2 D
Por igualdad de polinomios se tiene
C=4 A = -1
D - 2C - A = -10 B = 3
2C - 2 D - 2 B = 8 C=4
2 A + 2 B + 2 D = -2
D = -3
4 x3 - 10 x 2 + 8 x - 2 x -3 4x - 3
dx = - + dx
( )
2 2 - 2x + 2 2 - 2x + 2
x2 - 2 x+ 2 x x
x-3
=- 2 - 2x + 2
+ 2ln x 2 - 2 x + 2 + arctg ( x - 1) .... (2)
x
Reemplazando (2) en (1) se tiene:
x4 - 2x2 + 2 4 x 3 - 10 x 2 + 8 x - 2 x -3
dx = x + dx = x - + 2 ln x 2 - 2 x + 2 + arctg ( x - 1) + C
( ) ( )
2 2 2 - 2x + 2
x2 - 2 x+ 2 x 2 - 2 x+ 2 x
3x 4 + 11x3 + 10 x 2 + 2 x - 16
dx
( )
2
2
( x + 4) x + 2 x + 2
Ejemplo 8.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )( )
2
Q ( x ) = ( x + 4) x 2+ 2 x + 2 Q '( x) = 5 x 2 + 22 x + 18 x 2 + 2 x + 2
Sea:
Q1( x)
Calculamos
Q1( x)
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = x 2 + 2 x + 2 , adems
( )
2
2
Q ( x) ( x + 4) x + 2 x + 2
Q 2( x ) =
Q1( x)
=
x2 + 2x + 2
(
= ( x + 4) x 2 + 2 x + 2 )
Como
3x 4 + 11x 3 + 10 x 2 + 2 x - 16 X ( x) Y ( x)
dx = + dx
( )
2 Q1( x) Q 2( x)
2
( x + 4) x + 2 x + 2
3 x 4 + 11x 3 + 10 x 2 + 2 x - 16 Ax + B C x 2 + Dx + E
dx = +
2 + 2x + 2
dx .... ( a )
(
( x + 4) x 2+ 2 x + 2
2
) x ( x + 4) x 2 + 2x + 2
( )
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
3x 4 + 11x 3 + 10 x 2 + 2 x - 16 = C x 4 + ( D + 2C - A) x3 + ( E + 2 D + 2C - 4 A - 2 B) x 2 +
+ (2 E + 2 D + 2 A - 10 B) x + (8 A - 8 B + 2 E )
C=3
A = -1
2C + D - A = 11 B = -2
2C + 2 D + E - 4 A - 2 B = 10 C=3
2 D + 2 E + 2 A - 10 B = 2 D = 4
2 E + 8 A - 8 B = - 16 E = -12
3x 2 + 4 x - 12 2 x-4
dx =
+ dx
(
( x + 4) x 2 + 2 x + 2
)
( x + 4) x2 + 2 x + 2 ( )
3x 2 + 4 x - 12 1
dx = 2 ln x + 4 + ln x 2 + 2 x + 2 - 5 arctg ( x + 1)
(
( x + 4) x 2 + 2 x + 2 ) 2
3x 2 + 4 x - 12 x+2
+ ln ( x + 4 ) x 2 + 2 x + 2 - 5 arctg ( x + 1) + C
2
dx = - 2
(
( x + 4) x 2 + 2 x + 2 )
x + 2x + 2
2 x 2 + 24
dx
( )
2
2
x - 4 x +8
Ejemplo 9.- Calcular
Solucin.-
( ) ( )
2
Q ( x ) = x 2 - 4 x +8 Q '( x) = 4 x x 2 - 4 x + 8
Sea:
Q1( x)
Calculamos
Q1( x)
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) = x 2 - 4 x + 8 , adems
( )
2
Q( x) x 2 - 4 x +8
Q 2( x ) = = 2 = x2 - 4x + 8
Q1( x) x - 4x + 8
Como
dx X ( x) Y ( x)
= + dx
( )
2 Q1( x) Q 2( x)
x 2 - 4 x +8
dx Ax + B Cx + D
= + dx .... ( a )
( )
2 2 - 4x + 8 2 - 4x + 8
x 2 - 4 x +8 x x
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
2 x 2 + 24 = C x 3 + ( D - A - 4C ) x 2 + ( 8C - 2 B - 4 D ) x + ( 8 A + 4 B + 8 D )
C=0 A = 3
D - A - 4C = 2 B = -10
8C - 2 B - 4 D = 0 C=0
8 A + 4 B + 8D = 24
D = 5
dx 3x - 10 5 x - 2
= + arctg + C
( )
2 2 - 4x + 8 2 2
x
x 2 - 4 x +8
2x + 3
dx
Ejemplo 10.- Calcular
( x -1) ( x - 2 )
4
Solucin.-
Q1( x)
Calculamos
Q1( x)
= m.c.d.( Q ( x) , Q '( x) ) =
( x-1) , adems
3
Q ( x) ( x -1) ( x - 2 )
4
Q 2( x ) = = = ( x - 1) ( x - 2 )
Q1( x) ( )
x -1
3
Como
2x + 3 X ( x) Y ( x)
dx = + dx
( x -1) ( x - 2 )
4 Q1( x ) Q 2 ( x )
2x + 3 A x 2 + Bx + C D E
dx = + dx + dx .... ( a )
( ) (
x -1
4
x - 2 ) ( )
x -1
3 x - 1 x - 2
Derivamos la ecuacin
( a) y luego agrupamos trmino a trmino para poder aplicar la
igualdad de polinomios.
E=7 21
A=7 ; B=-
2 B + 6C + 2 D + E = 3 2
31
3 A + 3B + 3C = 5 C = ; D=7
6
-3 A - 3B + 9C + 24 D + 16 E = 1
E = 7
-15 A - 7 B - 3C + 8D + 16 E = 9
21 31
7 x2 - x+
2x + 3 2 6 + 7 dx + 7 dx
dx =
( x -1) ( x - 2 )
4
( x -1) 3 x -1 x-2
21 31
7 x2 - x+
2x + 3 2 6 + 7 ln x - 1 + 7 ln x - 2 + C
dx =
( x -1) ( x - 2 )
4
( x -1) 3