Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI 1: VT LIU CH TO KT CU HN
M BI: M-30-01
Mc tiu:
Sau khi hc xong bi hc ny ngi hc s c kh nng:
Nhn bit cc loi thp nh hnh U, I, V..., thp tm, v cc loi vt liu khc
nh nhm, hp kim nhm, ng hp kim ng, thp hp kim thng dng
ch to kt cu hn.
Gii thch ng cng dng ca tng loi vt liu khi ch to kt cu hn.
Tnh ton vt liu gia cng kt cu hn chnh xc, t hiu sut s dng vt liu
cao.
Thc hin tt cng tc an ton v v sinh phn xng
I. NI DUNG CHNH :
1) Cc loi vt liu thng dng ch to kt cu hn
Vt liu dng ch to kt cu hn gm c:
Cc loi thp cc bon thp:
y l loi vt liu c s dng rt nhiu ch to cc loi kt cu hn, do loi
vt liu ny rt d hn v mi hn d t c cht lng theo yu cu m khng
cn phi c nhng bin php cng ngh phc tp no. Trong thc t thp cc bon
thp s dng ch to kt cu hn c chia ra lm 2 nhm chnh l thp nh
hnh v thp tm.
Thp hp kim thp : y l loi thp c tnh hn tt ch ng sau thp cc bon
thp, do c tnh hn tt cho nn cc loi thp hp kim thp cng rt hay c s
dng ch to cc kt cu hn c yu cu bn cao hoc lm vic trong cc
iu kin c bit. Thp hp kim thp thng c dng ch to kt cu hn
gm cc loi nh thp Manggan; thp Cr Si Mn; Cr-Mn-Mlipen. Thp hp
kim thp gm cc loi thp hnh hoc thp tm, c ch to theo tiu chun.
Cc loi thp khng r: c s dng ch to cc lai kt cu hn lm vic
trong nhng iu kin c bit nh: nhit cao, lm vic trong iu kin tip
xc vi ha cht, hoc cc thit b bo qun, ch bin thc phm, thit b dng
c y t... Phn ln cc loi thit b thuc cc loi ny thuc dng tm, hin nay
do nhu cu s dng cc loi kt cu c ch to t thp khng r ang rt ln
cho nn rt nhiu cc cng ngh gia cng kt cu thp khng r hin i xut
hin trong thc t. Cc loi thp khng r c s dng nhiu hin nay l: Cr-
Ni,Cr-Ni-Bo, Ni-Mo-Cr, v mt s loi thp chu n mn ha hc, chu nhit,
bn nhit.
Nhm v hp kim nhm: Nhm v hp kim nhm cng c s dng nhiu
ch to kt cu hn c bit l hp kim nhm c dng ch to cc kt cu
yu cu c trng lng nh,hoc cc kt cu yu cu chng r. Thng thng
hp kim nhm hay c dng nht l: Duy-ra dng cho cc kt cu i hi c
bn nhit cao, cn hp kim nhm magi dng cho cc loi kt cu nh: v tu
2
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
loi nh c tc cao, cc kt cu xy dng, cc thng cha thc phm,cha
thc n, cha nc...Nhm v hp kim nhm thng c ch to dng tm.
2) Thp nh hnh.
Thp ch L (thp gc): y l loi thp hnh c s dng rt nhiu ch to
cc loi kt cu hn. Thp ch L thng c dng ch to cc loi khung
,dn hoc lin kt khc trong cc kt cu . t thp gc ta c th ch to ra cc
loi thp nh hnh khc nhau bng cch ghp cc thanh thp gc li vi nhau.
V d: ghp 2 thanh thp gc li vi nhau ta s c loi kt cu ch [ hoc ch T
.nu ghp 4 thanh thp gc ta s c kt cu ch I. Do vy y l loi thp c
phm vi s dng rt ln trong thc t. Thp hnh ch L c 2 loi l : L cnh u
v L cnh lch
- Thp ch L cnh u: gm c 67 loi c quy nh trong TCVN 1656-
75.loi nh nht c kch thc L20 x 3,ngha l mi cnh c kch thc l
20 mm ,chiu dy c kch thc l 3 mm, loi ln nht c kch thc l
L250 x 20. y l loi thp c s dng ch to kt cu rt nhiu do
tnh cht cng ngh ca n rt cao. Trong qu trnh gia cng ngi th
khng cn ch n cc cnh ca thanh thp (do cnh ca cc thanh u
bng nhau. y chnh l c tnh rt u vit ca loi thp gc ny.
- Thp ch L cnh khng u: Gm c 47 loi c quy nh trong tiu
chun TCVN 1657-75 ,loi nh nht l L25 x16 x3, c ngha l cnh th
nht 25 mm, cnh th hai 16 mm, chiu dy 3 mm. Loi ln nht c kch
thc L250 x160 x20. y l loi thp gc m hin nay ng dng khng
ln do tnh cng ngh ca thp khng cao v trong qu trnh gia cng
ngi th cn phi ch n cc cnh ca thanh thp (do cc cnh khng
u nhau). Do vy s nh hng n nng sut lao ng. V vy khi thit
k cn ch n c im ny la chn thp gc cho hp l.
Thp ch I: y l loi thp c s dng rt nhiu ch to kt cu chu un,
nn. Theo TCVN 1655-75 th thp ch I c 23 loi. Chiu cao loi nh nht l
100 mm ,loi ln nht l 600 mm. Ngoi ra cn c thm mt s loi thp c bit
k hiu c thm ch a pha di. Thp ch I l loi thp rt kh lin kt vi
nhau to ra mt loi thp mi.
Thp ch [: Theo TCVN 1654-75 thp ch [ c 22 loi. Chiu cao loi nh nht
l 50 mm, ln nht l 400 mm ( y l chiu cao ca tit din). V d [ 22 ch loi
ny c chiu cao l h = 220 mm, chiu di ca thp ch [ t 4 13 m. Ngoi ra
cn mt s loi c bit th k hiu c thm ch a pha di. V d : thp [ 22a.
Trong thc t cn c nhiu loi thp hnh khc nhau nh thp ng, thp trn, .....
3) Thp tm.
L loi thp c s dng rng ri v c tnh vn nng cao, c th ch to ra cc loi
thp c hnh dng, kch thc bt k. Thp tm c dng nhiu trong cc loi kt
cu nh :v tu thy, v cc bnh cha cht lng, bnh cha kh, cc loi bn cha,
b cha, cc loi ng dn cht lng, cht kh. Ngoi ra thp tm cn c s dng
ch to cc loi chi tit my....Trong thc t thp tm c quy cch nh sau:
Thp tm ph thng: c chiu dy s = 40 60 mm, chiu rng 160 1050 mm,
chiu di t 600 12000 mm
Thp tm dy: c chiu dy s = 60 160 mm, chiu rng 600 3000 mm, chiu
di t 4000 6000 mm
Thp tm mng: c chiu dy s = 0.2 4 mm, chiu rng 600 1400 mm.
3
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI 2: TNH BN MI HN
M BI: M-30-02
Mc tiu:
Sau khi hc xong bi hc ny ngi hc s c kh nng:
Tnh ton c bn ko,nn ca mi hn.
Xc nh c kch thc ca mi hn khi bit ti trng t ln kt cu.
I. NI DUNG CHNH :
II.
1) Tnh ton mi hn gip mi.
1.1. Mi hn gip mi chu ko, nn
Mi hn gip mi l loi mi hn c ng dng rt nhiu trong kt cu hn, do mi hn
c nhiu u im nh: tn t kim loi c bn, t ng sut tp trung, cng ngh thc hin d
dng hn. Do mi hn chu ko v chu nn th bn ging nhau nn ta ch cn tnh ton,
kim tra iu kin bn cho trng hp
chu ko l . kim tra iu kin
bn ko ta xt mt mi ghp hn gip
mi nh sau:
Ta c chiu rng ca tm ni l B cng
chnh l chiu di cn hn, chiu dy
ca chi tit hn l S, lc ko l N.
Nh vy theo l thuyt bn ta c:
mi ghp hn m bo bn th
biu thc sau phi c tha mn:
max = FN [ ]k
h
(2-1)
Trong :
max : L ng sut sinh ra khi kt cu chu lc tc dng
N : L lc tc dng
Fh : L din tch mt ct ca mi hn, n c xc nh nh sau:
Fh = B x S
Nh vy ta c:
max = N [ ]
B .S k
(2-2)
T cng thc trn ta suy ra cc bi ton c bn sau:
Bi ton 1: Kim tra iu kin bn ko theo cng , ta dng cng thc trn
4
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
N B . S .[ ] k (2-3)
= S.NB [ ]k
sin
= 6.P.l
B2 .S
[ ]h (2-7)
= N
2.h.L
[ ]h (2-10)
Trong :
L l chiu di ng hn
h l chiu cao mi hn
= N
h.( L1 + L2 )
[ ]h (2-11)
2.2.Mi hn gc chu un
Khi mi hn gc chu un, iu kin bn c
xc nh theo cng thc sau:
(2-12)
= M
h.L.B
[ ]h
Trong :
6
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
M l m men un
H l chiu cao mi hn
L l chiu di mi hn c 2 pha
B l chiu cao ca tm hn
M N
= [ ]h (2-13)
W h.L
Trong :
M l m men un
N l lc ko
W l m men chng un
h l chiu cao mi hn
L l tng chiu di ng hn
= M
h.l n2
[ ]h
h.l d .l n +
6
Khi tnh ton ta chn trc ln , cnh ca mi hn k
xc nh mi hn ld
7
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI 3: TNH NG SUT V BIN DNG KHI HN
M BI: MD-30-03
Mc tiu:
Sau khi hc xong bi hc ny ngi hc s c kh nng:
Trnh by c cc khi nim v ng sut khi hn,gii thch c cc
nguyn nhn gy ra ng sut khi hn.
Tnh c cc bin dng dc,bin dng ngang ca mi hn.
Xc nh c cc bin php lm gim ng sut,bin dng sinh ra khi hn.
Trong qu trnh hn, do nhit gia cc vng kim loi chnh lch nhau rt cao do vy
thng sinh ra ng sut v bin dng cc ng sut v bin dng ny lm kt cu hn gim
kh nng lm vic hoc khng iu kin lm vic v vy trong qu trnh hn ngi
th phi bit c nhng nguyn nh6n sinh ra ng sut v bin dng c th hn ch
hoc trit tiu chng .
I. NI DUNG CHNH :
1. Cc khi nim v ng sut v bin dng khi hn
a- Ni ng sut khi hn :
L ng sut tn ti trong mi hn sau khi kt thc hn.
Do ni ng sut tn t m khng c tc dng ca ngoi lc cho nn chng ta phi
tng ng cn bng. V mun m bo s cn bng th phi tun theo cc iu kin
cn bng tnh hc, ngha l.
mz = 0 mx = 0 my = 0 (3-1)
b- Phn loi ng sut
Cc loi ni ng sut c chia ra lm 3 nhm nh sau
*Nhm 1:
Cc ng sut ph thuc nguyn nhn sinh ra n
- ng sut nhit: sinh ra do s nung nng khng u trn ton b chi tit
- ng sut d: l ng sut cn li trong vt th sau khi loi b nguyn nhn sinh ra
n. y l loi ng sut thng gp nht
- ng sut do chuyn bin pha: do s bin dng khng u ca chi tit
*Nhm 2:
ng sut sinh ra do s cn bng gia cc kch thc th tch khc nhau ca cc phn
t khi lin kt to thnh vt th. Bao gm 3 loi l t chc t vi, t chc th i v t
chc siu t vi.
*Nhm 3:
ng sut theo cc hng trong khng gian, bao gm cc loi l ng sut mt chiu
(ng sut n), ng sut hai chiu (ng sut mt), ng sut ba chiu (ng sut khi).
c- Cc bin dng khi hn :
Trong qu trnh hn do chi tit b nung nng v lm ngui khng u cho nn s
pht sinh cc bin dng l bin dng co dc ca mi hn v bin dng co ngang ca
mi hn.
- Bin dng co dc ca mi hn : l s thay i kch thc chiu di mi hn sau
khi hn
- Bin dng co ngang ca mi hn: l s gim kch thc ca kim loi mi hn
v vng ln cn theo phng vung gc vi trc ng hn, bin dng co ngang s
to nn s cong, vnh ca kt cu hn hay cn gi l bin dng gc.
8
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
2. Tnh ng sut v bin dng khi hn p.
a-Tnh ni lc tc dng:
Xt tm kim loi nh hnh v:
Khi hn p vo mp tm th theo
l thuyt hn, trn mt ct ngang
ca chi tit hn do tc ng ca
nhit khi hn s c 2 vng:
Vng nh hng nhit : l
vng c nhit t
5500C13500C.
Ti vng ny, di tc dng ca
nhit s c s thay i thnh
phn ha hc, ng thi l s thay
i v kch thc ht. hai thay i ny dn n s thay i ln v cht lng kim loi.
Nh vy c tnh mi hn ch thay i trong vng nh hng nhit. ti vng ny c chia
lm 2 vng:
Vng th nht : Phn kim loi mi hn v ln cn , phn ny trong qu trnh hn kim loi
thng tn ti trng thi mt pha lng v hai pha lng +rn. Vng ny c gi l vng
b1 tc l vng c s thay i ln nht v thnh phn ha hc.
Vng th hai c nhit t 5500C n gn nhit nng chy ca kim loi. Vng ny
c gi l vng b2 , l vng trong qu trnh hn, kim loi t n trng thi bin dng
do,do vy s thay i v thnh phn ha hc l rt nh, ch yu l s thay i v kch
thc ht.
Vng cn li (vng phn khng): l vng khng bi nh hng nhit.
Nh vy trong vng nh hng nhit s xut hin bin dng:
l = . T. l (3-2)
Trong :
: l h s gin n
T: nhit
l : Chiu di
N.l (3-3)
l =
E.F
Thc nghim chng t rng vi mi loi vt liu th c mt gii hn ring v gii hn ny
c dng xc nh ni lc v bin dng khi hn. Gii hn ny c gi l ng sut ti
hn (k hiu l T)
Cc ng sut ti hn u c xc nh bng thc nghim v l mt trong nhng thng s
cho sn tnh ton, thng thng c trong cc s tay tnh ton thit k.
Do trong vng ng sut tc dng c xut hin bin dng cho nn ni lc tc dng trn mt
ct ngang ca chi tit hn c xc nh trong vng ny, biu thc xc nh nh sau:
P = T. Fc (3-4)
Trong :
P: Ni lc tc dng
T: ng sut ti hn
Fc: Din tch ca vng nh hng nhit
Fc = S(b1+b2) = S.bn
9
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
Nh vy vn t ra l chng ta phi xc nh c cc kch thc b1, b2. Vic xc nh
cc kch thc ny rt kh khn bi n cn ph thuc vo rt nhiu yu t nh: ch hn,
chiu dy vt liu hn, nhit dung ring
V vy vic tnh ton chnh xc l rt kh khn, cho nn mc chnh xc v , ta c
cng thc sau:
0,484.q
b1 = (3-5)
S0 .Vh .C. .T
Trong :
Q: l nng lng ca h quang hn v q = 0,24.Uh.Ih. (cal/s) (3-6)
= 0,75 1,0
S0:l chiu dy tnh ton ca chi tit hn (cm)
Vh :l vn tc hn (cm/s)
C: nhit dung ring (cal/g.0C)
: trng lng ring ca kim loi (g/cm3)
T: nhit kho st (T=5500C)
S.h2
Vi Wu =
6
10
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
d-Tnh vng:
M .l 2
f = (3-12)
8 EJ
S.h3
Vi J=
12
a- Tnh ni lc tc dng:
Ni lc tc dng l ni lc sinh ra trong vng ng sut tc dng, ni lc tc dng ph
thuc vo din tch ca vng c nhit nng chy n 5500 C, vng ny cn gi l vng
ng sut tc dng , ni lc tc dng c tnh nh sau:
P = T .Fc (3-13)
Trong :
T l ng sut sinh ra khi hn v theo cc gi thuyt trong l thuyt kt cu thng
c chn bng gii hn chy
Fc l vng ng sut tc dng khi hn, vng ny c xc nh nh sau:
Fc = b0.S
(3-14)
11
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
Trong
S l chiu dy ca chi tit hn :
b0 l chiu rng ca vng ng sut tc dng c xc nh nh sau
b0 = (b1 + b2).2
b1 l vng mi hn v ln cn bao gm vng nng chy , vng chy do
b2 l vng kim loi trng thi n hi
0,484.q
b1 = (3-15)
S 0 .v.c. .550 0 C
Trong :
q l nng lng hu ch ca ngun nhit
q = 0,24.Uh..Ih. calo/s
=0,65 khi hn h quang tay.
=0,9 khi hn t ng
v :l vn tc hn cm/s
S :l chiu dy tnh ton ca kt cu hn
c :l nhit dung ca kim loi calo/g 0C
y : l khi lng ring ca kim loi g/cm3
Vic xc nh b2 ph thuc vo rt nhiu yu t nh nng lng ring q0 chiu rng
tm hn h0 v cc thng s khc b2 c th c xc nh nh sau
b2 = K2 .(h b1)
Trong :
K2 l h s ph thuc vo vt liu ch to chi tit
h l chiu rng ton b phn ng sut tnh ton
i vi hn h quang tay th h =250mm
i vi hn t ng th h =300 350mm
Thay b1 , b2 vo cc biu thc trn ta tnh
c ni lc tc dng P
Trong trng hp nu hn hai tm c
chiu rng khng bng nhau th ta tnh
ton nh sau:
b- Tnh ni lc phn khng v ng sut phn khng khi hn hai tm c kch thc
khc nhau
- Ni lc phn khng hai tm hn c tnh nh sau:
Pa = 2. a . s
Pc = 2. c . s
Trong :
Pa ,Pc l lc phn khng ca tm hn 1 v tm hn 2
a v c l chiu rng ca vng phn khng 1 v vng phn khng 2
S l chiu dy ca cc tm
ng sut phn khng c tnh nh sau
Theo nguyn l cn bng lc th
P = P a + Pc
12
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
Thay cc gi tr ca chng vo ta c
T. b0.S = 2 .(a+c). S
T ta c :
T .(bna + bnc ) T .b0
2 = = (3-18)
a+c h b0
c- Tnh m men un
Cc lc Pa v Pc s to ra m men un khi quay quanh tm ca vng ng sut tc dng , v
m men quay ny c xc nh nh sau:
a + bo
Ma = Pa
2
c + bo
Mc = Pc
2
V cc m men ny c chiu ngc nhau cho nn :
a + bo c + bo a + bo c + bo
M = Ma - Mc = Pa - Pc
= 2 .a.s 2 .c.s
2 2 2 2
Thay gi tr ca ng sut phn khng vo ta c
T .b0 .S P.h.(a c)
M = (a + b0 + c) M = (3-19)
2(h b0 ) 2(h b0 )
T cng thc trn ta nhn thy rng, nu c=0 tc l hn vo mp tm, khi m men un
M c gi tr ln nht, khi c=a tc l hn hai tm c kch thc bng nhau th m men un
M=0. Nh vy khi hn gip mi nhng tm hn c kch thc bng nhau th bin dng s
nh nht, khi hn nhng tm hn c kch thc khc nhau th bin dng s xy ra.
d- Tnh ng sut un
Di tc dng ca m men un M, s sinh ra ng sut un, ng sut un ny c xc
nh nh sau:
M M 6.P.h.(a c)
u = = =
W S .h 2
2(h b0 ).s.h 2
6
Vy ta c:
3. T .b0 (a c)
u = (3-20)
h(h b0 )
e- Tnh vng :
vng ln nht c xc nh theo cng thc sau.
M .l 2
f max =
8EJ
Trong :
M l m men un ln nht
l l chiu di ca chi tit hn
E l m un n hi
J l m men qun tnh c xc nh nh sau.
13
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
S .h 3
J =
12
Thay vo biu thc tnh vng ta c.
12 .M .l 2 3 .M .l 2
f max = =
8 ES .h 3 2 .E .S .h 3
3 .M .l 2
Vy ta c: f max = ( cm ) (3-21)
2 .E .S .h 3
P
2 = (3-23)
F Fc
Cc lc tc dng c biu din nh hnh v. nu bin dng do un ngang rt nh, khng
ng k, lc ny ta c:
P = 2P1 +P2
Trong :
P1 l ni lc phn khng ca tm , c xc nh nh sau:
S
P1 = 2 . h 1 b n 1 2 . S 1
2
14
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
P2 l ni lc phn khng ca tm vch v c xc nh nh sau:
P2 = 2 .(h 2 b n 2 ). S 2
M men un M ca cc ni lc tc dng ln kt cu l:
M= P2.y2-2P1.y1
Trong :
y1, y2 l khong cch t cc im t lc phn khng 2P1, P2 n trng tm ca vng
ng sut tc dng. ng thi im cng l im t ca lc tc dng P.
Nu kt cu hn t do trong qu trnh hn th di tc dng ca m men un M, kt
cu s b un v s sinh ra ng sut c xc nh nh sau:
M
=
W
Do nh hng ca m men un m cc lin kt b cong sau khi hn to ra vng v
vng c xc nh nh sau:
M .l 2
f max = (3-25)
8 EJ
15
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
ng sut tn ti trong mi hn , cng c th thc hin bng cch dng my cn
cn mi hn sau khi hn .
e-Nung nng trc khi hn v trong qu trnh hn:
y l bin php nhm mc ch lm cho nhit sinh ra trong qu trnh hn c
phn b tng i ng u cho nn ng sut sinh ra s gim mc ti thiu , cc
phng php ny c ng dng khi hn nhng vt liu c tnh hn km . Ngun
nhit c s dng thng thng dng dng in cao tn , dng nhit ca cc ngn
la kh t v mt s ngun nhit khc .
g-Nung sau khi hn :
y l phng php loi b ng sut tn ti trong mi hn sau khi hn , c th dng
cc phng php ram thp nhit khong 600-6500 C sau gi nhit trong
khong thi gian t 2 3 pht cho 1mm chiu dy chi tit hn. Phng php ny ch
ng dng cho cc chi tit c kch thc nh.
h-Nn, sa:
Nn sa kt cu sau khi hn l mt phng php thng dng, qu trnh nn sa c
th thc hin bng cch nn c kh hoc nn nhit. Nn c kh c thc hin trn
cc my ba, my p, my cn...Qu trnh ny c th thc hin c cc trng thi
nng hoc ngui. Nn nhit l phng php dng nhit to ra cc ng sut sinh ra
trong qu trnh hn, kt qu l cc ng sut ny t cn bng nhau, qu trnh nn nhit
i hi ngi th, ngi cn b k thut phi am hiu cc qu trnh bin dng do
nhit, c kinh nghim thc t la chn c cc im nung hp l.
16
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI 4: TNH TON KT CU DM, TR
M BI: M-30-04
Mc tiu:
Sau khi hc xong bi hc ny ngi hc s c kh nng:
Trnh by y khi nim v dm tr, phn loi dm tr.
Trnh by r cc cng thc lin quan n vic tnh ton kt cu dm tr n
gin, thng dng.
Gii thch cc ng sut v bin dng khi hn cc loi dm tr n gin.
Tnh ton chnh xc vt liu gia cng cc kt cu dm tr.
Thc hin tt cng tc an ton v v sinh phn xng
Phn loi:
-Trong thc t dm c rt nhiu loi, ty theo tng iu kin c th m c th s dng
cc loi dm c mt ct ngang khc nhau, tuy nhin kt cu dm lm vic trong iu kin
chu un l chnh cho nn cc dng mt ct ngang ca dm bao gm 4 loi chnh nh sau
-Dm c mt ct ngang hnh ch I
-Dm c mt ct ngang hnh ch nht
-Dm c mt ct ngang hnh ch U
-Cc loi dm khc gm c dm c mt ct ngang hnh ch T, hnh vung...
M
i vi dm hnh hp: h= (4-2)
Sv.[ ] k
Trong :
M :l m men un tnh ton ca dm
Sv :l chiu dy ca tm vch. Khi thit k dm th tr s ca Sv l cha bit,
v vy ban u ta chn Sv mt gi tr no . Vi cc kt cu xy dng th Sv
c chn trong mt gii hn hp nh sau:
Sv = 5 10 khi chu ti trng nh.
Sv = 10 18 khi chu ti trng nng.
Jd = 2 J 0 + Fd (4-5)
2
Trong :
J0 :l m men qun tnh ca tm ly i vi trc ring ca n. Thng th
tr s ny rt nh cho nn khi tnh ton ta c th b qua
18
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
h1 :l khong cch gia hai tm , thng c chn nh sau:
h1 = (0,95 0,98).h
T biu thc trn ta c tit din ca mt tm l:
2 .J d
Fd = (4-6)
h12
-Tnh ng sut do un:
Di tc dng ca m men un M s gy ra mt ng sut un v c xc nh nh
sau:
M .h
= [ ] k (4-7)
2 .J Y
-Tnh ng sut ct:
Di tc dng ca lc ct Q trn mt ct ngang s xut hin ng sut ct, ng sut
ct ny c xc nh nh sau:
Q .S
= [ ] (4-8)
J .S v
Trong :
Q: l lc ct ngang ln nht ca dm
S: l m men tnh ca mt ct ngang ly i vi trng tm ca dm
Sv: l chiu dy ca tm vch.
-Tnh ng sut tng ng.
ng sut tng ng c xc nh khi gi tr ca M v Q cng cc i ti mt
mt ct, chng c xc nh cnh trn ca tm vch, cng thc tnh nh sau:
td = ( 12 + 3. 12 [ ]k (4-9)
Trong :
M .hv
1 =
2. J
Q.S
1 =
J .S v
Vi S l m men tnh ca tit din ngang ly i vi trc trung tm ca tit din
dm.
19
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
Cc mi hn c cnh l K th:
Q.S (4-12)
=
J .2 .0,7 .K
Trng hp ti trng di ng trn mt dm th:
n.P (4-13)
k =
z .2 .0 ,7 .K
Trong :
P: l tr s ti trng tp trung
n: l tr s ph thuc vo c trng gia cng cnh tm ng
z: l chiu di mi hn tnh ton trn p lc truyn t tm sang tm
ng.
Sau khi xc nh c T v Tk ta tin hnh xc nh ng sut tng hp theo cng
thc sau:
(4-14)
th = 2 + k2 [ ] h .
*Trong thc t khi yu cu s dng dm c chiu di ln ta phi tin hnh ni dm,
khi ni dm cn lu cc mi ni cc tm phi lch nhau nh hnh v:
(Hnh v ni dm)
bn ca mi hn ni dm c xc nh nh sau:
M (4-15)
= [ ] h
W
Nu > []h th ta phi hn thm vo ch ni tm p ph lm cho m men qun
tnh tng v m men chng un s tng, lc ny ta c:
M
= [ ]h (4-16)
W'
Trong :
W l m men chng un ca tit din khi c tm m.
Khi tnh ton thit k ta nn hn ch dng tm m v n l ngun gc sinh ra
ng sut tp trung.
cng thc trn: J l m men qun tnh ca tit din ngang ca tr (F)
Khi xc nh chiu di ca tr cn lu mt iu l, chiu di ny cn ph thuc vo
dng lin kt ca tr.
Sau khi xc nh c ta c th tra bng xc nh c , da vo tnh F theo
cng thc (4- 1). Nhng mt khc ta cng thy rng mun chn c th phi cn c
vo F. V vy khi gii bi ton ny ta phi s dng bi ton gn ng lin tc.
u tin ta chn trc mt gi tr 1 = 0,5 0,8 ty thuc vo tng loi kt cu ,sau khi
chn c 1 ta thay vo cng thc kim tra iu kin bn xc nh F1 theo cng thc
sau y:
N (4-20)
F1 =
[ ]k 1
Sau khi xc nh c F1 ta thit k mt ct ngang hp l trn c s ca F1 v s c mt
ct ngang mi F2 F1 ( F2 lun c chn ln hn F1)
T F2 ta tnh m men qun tnh nh nht thay vo cng thc (4-3) nhm xc nh bn
knh nh nht nh sau:
J min
rmin = (4-21)
F2
T rmin ta c:
L
max = (4-22)
rmin
Vi gi tr ca max c xc nh trn ta tin hnh tra bng xc nh h s , h s
ny ta gi l 2.
Thay 2 kim tra li iu kin bn theo cng thc:
N (4-23)
= [ ]k
F2 . 2
Nu sai lch trong ccong thc trn nm trong phm vi 5% th tha mn iu kin bn,
cc kch thc tnh ton v mt ct thit k m bo hp l.
Trong trng hp kt qu tnh ton vt ra khi gii hn cho php trn th phi tnh ton
li t u.
Nh vy khi tnh ton thit k mt kt cu tr , chng ta phi thc hin cc bc sau:
- Chn trc mt gi tr 1, thng thng gi tr 1 ny nm trong phm vi t 0,5
0,8. trong mt s trng hp ngi ta c th cho trc gi tr ny.
- Tnh F1 theo cng thc (4-20).
21
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
- Thit k mt ct hp l , trn c s ca F1 t xc nh F2 ca mt ct va thit
k.
- Tnh m men qun tnh Jx v Jy sau chn m men qun tnh no c gi tr nh
hn tnh bn knh qun tnh cc tiu.
- Tnh bn knh qun tnh cc tiu theo cng thc (4-21)
- Tnh cong ln nht max theo cng thc (4-22)
- Tra bng v xc nh 2
- Kim tra li iu kin bn theo cng thc (4-23)
- So snh kt qu tnh ton vi cc iu kin cho php rt ra kt lun.
- Tnh ton li nu khng tha mn cc yu cu.
Trong :
Q l lc ct ngang
J l m men qun tnh ca ton tit din ly i vi trc Y
K l chiu cao mi hn
S l m men tnh ly i vi trc ng
23
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI 5: TNH TON KT CU DN, TM V
M BI: M-30-05
Mc tiu:
Sau khi hc xong bi hc ny ngi hc s c kh nng:
Trnh by y khi nim v dn, kt cu tm v.
Trnh by r cc cng thc lin quan n vic tnh ton kt cu dn, tm v
M t cc ng sut bin dng khi hn tm v v bin php chng ng sut
v bin dng .
Tnh ton chnh xc vt liu gia cng cc kt cu dn, tm v
Vn dng kin thc tnh ton vo thc t sn xut linh hot.
Thc hin tt cng tc an ton v v sinh phn xng.
I. NI DUNG CHNH :
1. Khi nim v kt cu dn, tm v.
a. Khi nim chung :
-Dn l mt h thng cc thanh lin kt vi nhau cc u mt bng cc khp bn l,
bt bin v hnh dng khi chu tc dng ca ti trng. H thng c xem l bt bin v
hnh dng hnh hc l h thng m khi chu ti trng th cc im ca n c chuyn v,
song khi b ti trng th cc im ca n tr v v tr ban u, ngha l h thng lm
vic trng thi n hi.
Cc dn lin kt bng hn khng phi l dn bn l nhng thc nghim chng t rng
s phn b ng lc trong cc thanh ca dn hn khng khc nhau nhiu so vi cc dn
bn l-bu lng. V vy cc dn hn c xem nh l mt h thng bn l v vic tnh
ton thit k c thc hin nh h thng dn lin kt bng bu lng- bn l
Cu trc dn gm cc phn t nh sau: Thanh bin trn, thanh bin di, thanh chng,
thanh ging, lin kt gia cc phn t vi nhau c gi l nt dn.
Kt cu dn c th hin nh hnh v sau:
24
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
b. Phn loi :
Phn loi Dn:
Dn c phn loi theo cng dng, theo kt cu t hp ca n, trong k thut dn
c xem l hp l nht l dn tha mn c cc iu kin nh: kt cu hp l nht,
trng lng nh nht, ch to d dng nht. Kt cu dn c chia ra cc loi nh sau:
Dn ko nh: bao gm :Dn ko nh dn dng Dn ko nh cng nghip.
Dn ko nh dn dng:
Dn ko nh cng nghip
Dn cu trc
25
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
2. Tnh ton kt cu dn, tm v.
2.1:Tnh ton, thit k Dn
a- Tnh ti trng v ng lc trong cc thanh ca dn
Tnh ti trng
Cc ti trng t ln dn bao gm cc lc tp trung, lc phn b v cc m men un...
Tnh cc phn lc ti cc gi
Dng cc phng trnh cn bng tnh hc tnh cc phn lc ti cc gi
M A =0 M B =0 (5-1)
Tnh m men un ln nht
n
Mmax= M t (5-2)
t =1
M A = 0 : Tng m men ca cc lc ly vi gi
Khi thnh lp cc phng trnh cn bng cng c th xt iu kin cn bng cho bt k
phn dn no
S lng mt ct ph thuc vo cc phn t ca dn, tt c cc phn t u phi ct
xc nh ni lc.
Nu sau khi ct m vn cn phn t cha xc nh c ni lc th ta phi s dng
thm phng trnh cn bng sau:
MY = 0 (5-3)
26
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
N (5-5)
= [ ] k
F .
Nu cc thanh c hn vi nhau th cnh mi hn c xc nh nh sau:
K= (0.4 90.6 ).S
ng sut sinh ra trong mi hn c xc nh theo cng thc sau:
Q.S
= (5-6)
J .2.0.7.K
Trong :
Q: l lc ngang ca thanh
S: l m men tnh ca thanh bin ly i vi tm ca tit din
J l m men qun tnh ca thanh bin ly i vi trng tm ca mt ct
ngang
K l cnh ca mi hn
i vi nhng dn chu ti trong ln th thanh bin c th thay i kch thc mt
ct theo tng khung , mi khung c chiu di khng qu 8 m.
N
Vi cc thanh bin chu nn th: FYC = (5-9)
[ ] k .
Trong : = 0,4 0,7.
vic tnh ton thit k c n gin, ta chn thanh ging, thanh tr c tit
din nh nhau
Khi tnh ton bn th ta ch cn kim tra bn cho cc thanh chu nn cn cc
thanh chu ko thng l tha mn bn. Cc mi hn thng chn cng kch
thc v chn bng k = (0,4 0,6 ).S
d- Ni cc thanh bin
Trong qu trnh gia cng, do yu cu thit k nhiu khi chiu di vt liu ch to
thanh bin khng ln, do vy cn phi ni cc thanh bin. Trong nhng trng
hp cc thanh bin c th c ni gip mi thng hoc gip mi xin. Trong
nhng trng hp chu lc c th s dng cc tm m pha trong hoc pha ngoi.
Vic tnh ton kim tra cc mi hn c thc hin ging nh nhng phn trc.
2.2:Tnh ton kt cu tm
a- Kt cu thng cha hnh tr ng.
Thng cha hnh tr ng c cu to gm c ba phn chnh l thn thng, np thng,
y thng. y l loi kt cu n gin nht trong cc loi kt cu tm, vic tnh ton
cng c thc hin cho ba phn gii thiu trn.
Vt liu ch to l cc loi thp cc bon thp, thp hp kim thp.
Tnh ton phn thn thng.
Do thn thng l hnh tr ng , cho nn thng c thit k nh sau. Thn tr
thng c ch to bng nhiu on ng c ni ghp li vi nhau bng cc ng
28
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
hn gip mi, cc on ng cng c to thnh t cc tm thp cun trn v lin kt
bng ng hn gip mi dc. Cc on ng pha di thng c chiu dy ln hn
cc on ng pha trn . Nh vy kt cu tr ng cc mi hn lin kt gm c cc
mi hn dc v cc mi hn ngang , theo l thuyt th cc mi hn dc s chu lc ch
yu. Chiu dy ca v quyt nh bn ca chng.
Qu trnh tnh ton c thc hin nh sau:
- Tnh p lc bn trong ca thng.
p lc trong ca thng c xc nh theo cng thc sau.
P = .y (5-11)
Trong :
:l trng lng n v th tch ca cht lng
y :l su ca lp xt so vi mt phng nm ngang
Theo l thuyt v ng sut vnh ta c th dng cng thc sau y xc nh b dy
cn thit cho mt on ng bt k:
P.R
Sy/c = (5-12)
[ ] h
Trong :
R l bn knh ca hnh tr
P l p lc tnh theo cng thc trn v thng tnh cho im cch mp di
ca tm 300 mm cho ph hp vi iu kin k thut.
Nu trn mt on ng no yu cu khoan l lp ng dn th ti ch khoan l s
b yu i, do vy ti ch ny ta c th kim nghim theo cng thc sau y:
P.R hd
= []h (5-13)
S hd d
Trong cng thc trn ta c;
P: l p lc trong thng cha .
R: l bn knh ca hnh tr .
h : l chiu cao on ng.
d : l ng knh l khoan .
Phn ln cc l khoan khng gy ra nguy him, tuy nhin khi tnh ton trn nu ng
sut tnh ton vt qu ng sut cho php th cn phi v thm ch l khoan mt
ming , nhm lm cho tit din chu lc tng ln, lm cho ng sut tnh ton gim
xung .
30
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
P.Dt D
Sd = . t +C (5-17)
400.Z .[ ] k P 2.ht
Trong :
P; Dt; C; []k : c chn nh trong cng thc 6-6
Z : l h s lm yu y thng chn Z 1
ht: l chiu cao ca y bnh
Cc bnh lm vic trong iu kin d gy ra chy n
i vi cc loi bnh ny khi tnh ton thit k , cng c thc hin ging nh
trn.Nhng chng ta cn phi nhn thm h s an ton , bi v ty theo l thuyt khi n
p sut s tng t 10-12 ln so vi p sut lm vic. Do vy khi tnh ton ta phi tnh
tng p sut lm vic 12 ln .
31
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
BI TP NG DNG:
1.Cho mi ghp hn nh hnh v, bit rng lc ko N = 260 KN, []h = 28 KN/cm2, vt
liu c chiu dy S = 8 mm. Hy xc nh chiu di ng hn kt cu m bo iu
kin bn.
32
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
33
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
10. Dm chu ti trng nh hnh v.Hy tnh ton thit k dm bit rng vt liu dm c
[]k = 26 KN/cm2.
34
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
11. Cho mt tr chu tc dng ca ti trng nn ng tm, P = 940 KN, l=8m, []k = 24
KN/cm2, yu cu thit k mt ct ngang ch I, vt liu ch to l thp hp kim thp.
35
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
15. Tnh ton cc kch thc c bn ca bnh sinh khi c dung tch 40 lt, sn lng
kh 2000 lt/gi, p sut lm vic 1,5 t, vt liu c []k = 20 KN/cm2.
-Kim tra bn ca bnh dp la tt ngc . Bit rng ng knh ca bnh
dt = 60 mm
36
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
- Sc bn vt liu Bi c Tin.
2004.
37
Gio trnh Tnh ton kt cu hn (Lu hnh ni b)
MC LC
Mc tiu m un............................................................................. Trang 1
Bi 1: Vt liu ch to kt cu hn ............................................................ 2
Bi 2: Tnh bn mi hn ....................................................................... 4
1.Tnh ton mi hn gip mi...........................................................
2.Tnh ton mi hn gc...................................................................
Bi 3: Tnh ng sut v bin dng khi hn............................................... 9
1.Cc khi nim v ng sut v bin dng khi hn ..........................
2.Tnh ng sut v bin dng khi hn p........................................
3.Tnh ng sut v bin dng khi hn gip mi ...............................
4.Tnh ng sut v bin dng khi hn gc ch T .............................
Bi 4: Tnh ton kt cu dm-tr............................................................. 18
1.Khi nim v dm tr ..................................................................
2.Tnh ton dm tr ........................................................................
Bi 5: Tnh ton kt cu dn-tm v ....................................................... 25
1.Khi nim v kt cu dn tm v ................................................
2.Tnh ton kt cu dn tm v ......................................................
Bi tp ng dng...................................................................................... 32
Ti liu tham kho ................................................................................... 36
38