Vous êtes sur la page 1sur 23
Dr. Cyrille Koupernik | Desarrollo psicomotor | de la primera infancia | } ) Paideia 46 DESARROLLO PSICOMOTOR = tipo de juego: — interés por las imagenes: = por dltime, adquisicién de ta limpieza Huy que informarse de los avatares orgénicos, situar la vacunacién nlivarislica, investigar las convulsiones. los trastornos de sue, las modificaciones del comportamiento. la pérdida de interés. Se ha abusada de la nocivin de ence- falitis de la primera infancia Desde el punto de vista etio- login, aparte del drama de la vacuna antivaridlica, la ru- ‘éola. le varivela, la tos ferina y ciertas toxicosis, las ence: falitis. son excepcionales, y vale més comfesar ignorancia antes que hablar de neurovirus. Por el contrario, conviene estar advertido de que ciertas enfermedades constituidas @ partir del nacimiento pueden manifestarse solo al final del primer aio, Aqui tenemos presente: Le" Ciertos procesos heredogenerativos desmielinizantes 10 lugar no se encuentra entre las encefalits 20 Lay cicatrices obstétricas que contindan evolucio- nando. a veces tras un tiempo de latencia. 30 Ciertas ictericias nucleares auténticas, no recono- ccidas al nacimiento, ocultas durante la fase de latencia de Tos primeros meses y que se manifestan subitamente por tun opistétonos que se toma por un sindrome meningeo. No creemos nevesario decir que las «meningitiss que no han sido comprobadas mediante la puncidn lumbar suelen ser con frecuencia otras afecciones no reconocidas. Ahora bien, esta nocion etiolégica tiene importancia: Ie" Si se trata de una afeccién heredodegenerativa, pe- sard una fuerte hipoteca sobre nitios futuros: 2 Si se habla de convulsiones, debe distinguirse, como hhan demosirado R. Debré y st escuela (1947, 1988), entre reeMCAS. 41 — tetanii — espasmo del sollozo: — convilsiones hiperpiréxicas que no comprometen en ‘modo alguno el. porvenir — convulsiones verdaderas que constituyen una amenazi para el presente y el futuro: 3." Ha de saberse, finalmente, que un cuadro psiquico de deterioracion puede ser producido por factores psico- liogicos u orginicos, y, sobre todo, por una combinacion de ambos. EI nifio que se vuelve triste, pierde el apetito y el sueno ¥ ya no juega, puede ser objeto de una depresion tipo Spitz, ‘0 tener una lesién cerebral en evolucidn. Fundar el diag- néstico en una apreciacion puramente psicoldgica del medio y las condiciones de vida, es invuliciente. Existen tumores ‘cerebrales y meningitis tuberculosas, en sus inicios, cuyas consecuencias serdn atribuidas a una madre neurotica; he- ‘mos visto en una guarderia un nifio de seis meses muy anormal y que, en realidad. tenia un hematoma subdural ‘Sin embargo, en la mayoria de los casos se atribuyen, por el contrario, a falsas causas orginicas los trastornos de comportamiento del nifio Fequefio. Por consiguiente, con- viene que la investigacién resulte tan minuciosa como sea posible, El hecho importante es sacar um impiesién clinica del relato de la madre, En ciertos casos, si se tiene fa im presion que es un nifio de desarrollo armoniosamente inte- ‘grado hasta ese momento, se puede situar el inicio aparente de la enfermedad en el momento presente o pensar que el nilfio es normal, Sin embargo, en otros casos, la nota es dis cordante desde los primeros dias. A los trastornos de suc- cién, a Ja somnolencia sigue la falta de vivacidad del nitio ©, por el contrario, una irritabilidad anormal. En particular, “stio9 a]UaLUUSO||IABIELH ‘SEIUIOUD SoUaROf SESD B OIS{A SOWIOY, spo], “ousyowny 2p epeioxanus squsua}uoNo9y4 “uorsed uuo2 Biseq ‘spia}u! uoo eunsje 40d epifooe so eqanud ws ‘ozerequio jap soidia -uud sof apsop ayuowa(qiieyur opuorsaedeas “epese> up!203 eysuaao! Ff Uo eIauaNda4j Uoo eUINysa as Jeas oTDadse [g ‘epeuuojur s0ad 0 sofau esayedwos un ap epnde uoa sopinsisuos soo soj ‘so21pyd auped soun sod sopeiinsns soun ‘sooypio1s9) 0 sonusdur seuiseiuey Soj U9 PUL} NS UeDsNG oWEd < ozeXEqD 2p SEL "ENUIU EL ‘9p so9Iu! opunus yo ua oyuoud nur soouede peprusyeur 2p eapf ET [eUSs epIA ns ep sopoyiod sopuesd soj ap eu U9} EpIA eI UD eIDUeHodu ¥ OpedeIsep UeY ‘HOANEOG, 2p °S & (661 “br61) WPSINAA "H OPO) 21q0s ouad ‘sas0} che SososawUnN — “axpou uaaof v) 2p PUNY) UpIoIsOd -<21peur Uanof Bap vUHUS UIaISod ep sowosewel] anb of 2p uOSIA wief> BUN sou) aIUBLOd “uy spur 9g ‘So|duiofo soy seoydrymw e sourea ou Ou epweTo] 2IsLs1 BUN uo sopespuoguD saruefauios sns anb opuanb seu ‘opeydase sofou 423 apond ou 2159 “opioeu 23a wun “Sey “OUOGE 9p SOIaIU! 9p BIsey s202A v “BHISNS ue ap “ug|oeiadsasap ap sosso0e uoD aupeul v| ouojel 012)" ‘uy ojatuiy9a19 op10s ona opuerseg | “ |e ‘wuaifos axpeur ef ap ofty yp “atuaupeuy “ynbe oq A. ‘oquatuinfoje opurasng eisey £ sojganut so, opuesd o> p29 une OMOWIEW! Uaset [> opuBRD ‘oluosd opEls -euap e¥ay[ anb jgnbe woo a4inz0 oppaaied o8jy ‘sojange ‘anb Spurl 19uD} ou ap Ose Ja 21309 ‘uo}edos ap ‘onb < soye aouinb giadsa 9s uainb jonbe “essnedousuiad Bap ‘oudeyjun [9 “eSofota> 9p ofty [ap ¥I $9 SFU UOIDEMIS ENO ‘oped Un ua anb eyypseyng eun ua 4oje9 spur sesUODUD apand as onb a1S9p uo souieyesas sou ou “oBequis WS oP NAWYxI sd SYOINDEL | ‘owuauuyye 2p saan & § o1pedsa 2p ugioounsas Pun spor pied 4 “opizai9u ‘Soumosap un P eueluatajdns rzmuawue x} ‘saped 9 eied ‘ofoy, “Bi Jap ovwontuRyUEDa:9e uN “woY ap sate eNyTELU “wpe -2] "eapeut e] wed peiuasaiday “oul8Q oporptu fap “219! said ovad ‘orsaasdiur olpey [ap 0 [euoisdasucsnue eeu 9P B09 | ap spaes e opeFE|] “esosOLUNY ryfUE] FUN. ap “omerunjoaut up que! “ofiy ownja tap eI “Uo!DEMIS BO Teaquun ns aeanhuray ap soqun yeu Jd}@UE O1BTN [9 4B SF]INA SOP LEP UD UIQ PARY 2 ua a1UdKrIUD] luasarede sousoque> sms “Pepiyro uy “eoautpinhysd anborg> (> swuawPOgNE soWRIE oUOMFOLETU CHNaNu uF, 1y omuoyquie 1g ‘rweap uD “auawaquansayy “puruuopsuen 2s ssuped Sop ap prpyinbuest es]2] U7 "ApeU UeUIeIa! OG anh “ouR salud ns UP sopiNb “WEN opeIsetU2p s9g2q SosD ap ARyUODS=p # astapuaxde aqap wOLONOLISA OTIONAYSIC st 50 DESARROLLO PSICOMOTOR ccientes del milagro que en ellas se realiza y que levan or- gullosamente su vientre como si fueran altares. Las hay que, dichosas, reflejan perpetua euforia, Para otras, el embarazo es una mutilacién estética, una tara, Las esclaviza junto a los pafales, desagrada al ma- ido, Heno de un repentino desdén por esa mujer que se convierte en sapo; va acompafiado de malestares, de inco- ercibles vomitos, y en un estado de permanente mareo estas desgraciadas esperan el «feliz acontecimientos. No trataremos, como numerosos psicoanalistas, de rela- cionar sisteméticamente los vomitos gravidicos con causas psicol6gicas, con una hostilidad inconsciente 0 con una imma een de impregnacién oral ‘Ain més, creemos firmemente que Jas manifestaciones patolégicas menores 0 mayores del embarazo, deseos, ten- dencias depresivas, neurosis obsesivas, delirios y episodios psicéticos, son provocados por la prodigiosa transformacién humoral de esta vida de dos. Sin embargo, no por ello'deja de existir Ja experiencia dolorosa de tales embarezos, que casi son un martitio. Algunas mujeres, tras semejante prue- ba, viven en el terror de un nuevo embarazo, y, de ocurrir, enfocan su resentimiento a Ja larva inconsciente y anénima ‘cuya presencia en su seno significa el retorno a tormentos ¥ sufrimientes, EI parto plantea otros problemas, Se halla rodeado con demasiada frecuencia de un halo siniestro de sufrimiento fisico, incluso la muerte. No faltan las buenas comadres: aquién puede comprender el exiraiio placer que sienten en contar tétricas historias? En el origen de tremendas ansie- dades de ciertas parturientas se halla la ignorancia del mecanismo real y de las posibilidades de analgesia Puede decirse que casi toda mujer ha concebido un hijo fen su espiritu antes de haberlo concebido en su carne, y I* 1 LECNICAS DE. PXAMEN st Jeno ha sequido ext norma wile ser afectivumente Thmatura, En cesions se agegh a ext pera del hijo e Curiosoy torturader temor de tener un hijo anormal © contraheho, Los defemores de lea de que la sills hereditaria han envenenado en demasia con sus tnt CTesprt dela joven madre Otto punto importante, die ya, hemos apunado, es) 36 tala de_un nif deseade Sefalemes la saacon enpeil de-un io que suede « otro arebalado a la vida en vi Gernainfania pot una Cafermedad fulminant. En ceros casos seré.bienvendo pero se quer que sea igual a oir, 9 en otros casos se feprochard haber nacido Pinalmente el sexo deseado ene un papel de primer orden Los pads bien equibrador se consulan rapid mene y pronto quiten al pequeo hutsped iesponsabi de su crear, Otros le puardan rencor durante aos enters 6. peor aun, difazaninconcentement I realidad, fem pizando por todos los medios al chico 0 haiende de fa niga un tarmac, El Tetor,lepaco este punto, quad sinta Ta tent de evaluat mentalmente el nimere de horas neesaio para ¢l examen total puesto que a intrrogatori estan prio. ‘Ahora bien el interogetoro deserto no es completo, pero solo se apa en deteminadaselcuntanca. Une pera seleccion permite selecionar los casos neurlGgcos ¥ los mites normals Sie fen ls impresin que se tata de ura svc pscdgeo, ln investigacin ha de profundicarse Es isono pretender realar une psiiatela apresurada La injancia de la madre, — Todo lo que precede ha po- ido dar una idea de la personalidad de la madre (quien, hasta que el nifio cuenta dos afios, constituye lo esencial del ‘medio social). Pera si se desea comprender su posicién con sso) 9P Sepeos9 se{ e oIuazoyuE axquIMpIAs9s a1 2 seyopupsoqy anbune "pat sod saprapy sauoreMIs sey ayuouisiqy, sowaredope anb sa ‘opundas 2p saiue sousur | sod “epnde euusur spur e[ uakmsuoo ou “oBanf [2 “ofngyp [P ‘sopeqesd sor] “soynpe soguysodwayu09 sonjsantt e Japuasdwoa eied anus sou anb afendual [> 102 siqnn sowapod ON, “SO[IIP SPU Sol 9p 59 o4pnIse ars ‘oquaturerioduso> [op o1pmise [> puvosiey S ‘souls) © BL ojaWEDHEWOINE yreUedsop wisp sond "eo/S9jounsu oquoureand ayied vy w epanaid veurexd 2159 ‘nb ‘spwape “2u2IAU09 “IPRoY [9 UD 9 oWOD [eI & OpIS By ‘ouroo [B} OUIU [P Ja90U09 OY>9Y EY SOU BX 2IS9 Sond ‘oHOTET -ouaqut jap spndsap swwowepereqyap sowejeoiaut ey ‘ouanbad oyu fap ooynbysd opeisa [9 zeppaude ‘oyuowjeos aiainb 9 |S uouiexs Jap sued BSD sIpNID [DIP V01eq oyanbod our jap ooyojoaysd wowmxa 1g “Zz saueyurey Sesmonaise se eX sa[suorouny sewoIUs Sole ayayou 96 ojuend pEplindas eopuppr woD sefoueW edas Biel -adozisd [2 anb olesa20ur Sy 'S%4P SOI Sopor ap BpIA eI 9p reuranbse un anb sew $9 OU *peplteas ua ‘onb & ajqeuranoiut saoaied opipod vy anb “uotsisodxo js9 nbe sowreuatay ‘opunut un ey “03[e Opipaons ey a 1S Jon e BA BOY Op” ‘onsna peo anb eB uorsengey eun Ua ofty ye B1z210u2 onb aupewi tj 2q{ ‘souorseutdse sns “sauo!sednoo spulap sas “ea “esuos af eypnbe anb odwan j2 ‘ofty 9 aupeus astuo sopenise souorgejau Sef :[Bs1U29 ound [2 “susWeULY ‘outU f2 UOD SOUL Jo1ge[ad Sis “Sasquumisoo sns “011204 ns “2aped Jop uoIsayord 2] $2 [wprowtd o1sadse ong “seuewuoy £ someway, so] risey sofange So[ 9ps9P “RIIWIP§ | 9P "IDX UoLssoduIOD e| ‘assesizand sjuauuend) aqaq “uaof olwoullyeU! J2 UO> UaRIA ‘s NAWVNd aa_S¥OINOIT souaye 0 sowsred sojange soy ys asumioua [so owSIUL Se ‘seoqUN souoIDeNgey SEI IP eFO[OyedooIsd UN ay51x9 send ‘suevodu so epuaain ef ap eyesfodor ewstu ey soimydes soediouusd soy ap ozogsa un seo1pul wo soues “niua}u09 sou by “seypUNE] epIA FL BPO} BID ap SpAUsI Jtaioa1 Soweusaoou “ejienus & 2xpeur gf @ sepusiduios wed ‘requis ug “worBojoig eprsedesiuos eun popiusared of ap npuouedya v ua aysixe ou |p wed “spuepy “opnyuoo sou ou f oxes spur sas un sa aisp oad “2iped j2p pepljeuos iad P] upiquiel sa0u09 [NN BHIS — oyun) mpi OY soneped ap sony 8 sajsinuy ‘sopepin> ap uoroeayd ‘Inu Bun od PeprINsoY ns FABINWIS}p anbune “sluauEaid los apinasep of anb oxes so ‘opyoeu ey aisp opuend roliy ‘un 49ua} 40d gioueudndas auats uoaol ef “erouejur eidosd ns 9p seiouauiadxa sopei ap wsned e anb aqusndas) nur sz “oseoeyj [@ opsuapuor Ba ulnipaw ap odin aIs9 end y] us “ezueyuoD esa s9D—|geIsa aNUDd Ofiy-axp PUL SoUOIDeIOx Se] 2p OI|IAO fp OpuByeeWUaseP odwtat) Jap sad X "2oIpptu eyjnsuo> B| ¥ ZonpuoD anb Rura{qosd Jo LOIS uasduoout syuefouias ap aveu eipuan9a1g euuNs UO ‘peplyea! | & oyans ns anua sejouepioasip set Uos salen “aspeu ap jaded ns uarof ws9 eiqaoue> ows sesquunjsia esed 188g Uo!a¥SI2AUOD 94214 BU] “asNoUay Sosossiad souN 439s uapond «ing of owoa opeloeissap ur} ofiy 9189 ® 4a9ey ou “24peu! ur OWOD 49924 ON> “FoLOIN—U TOU 9p s120ds3 un e13210u9 2189 c1ad “peprUsdtEW! 2p asap [> snSISqNS 2pang “euoredoud sees uorseanp9 e] anb afezipuaide {2 opeatypas ey as ou “opeusaiut un ap uo¥stid isin Bud ‘quanosues) eauEyU ef |S “sTUDIa}IPU! 9 FOALS UaIq o “eOHU “yan “eanp any aupew e] 18 o:sd ‘21uD!>e10y peplussTeW wun vurd epezedaid giqap esomaaye oupeur ean B punt 21[25 B19 mjUL Buf TDUETUL ns asieZHseAut eqap “oulU [e o1sadso1 woLoNODISd CTHOwNSIa ws st DESARROLLO PSICOMOTOR Hemos expresado en otro lugar (1952) el motivo de se- mejante actitud. Un cociente global agrupando las traduc- ciones de funciones de diferente indole no significa nada. No existen respuestas en mas 0 en menos, sino actitudes pletoricas de significado, Por dltimo, diremas que el test es largo y aburrido en su minuciosidad, y si se tiene presente que va precedido de un interrogatorio, forzosamente pro: longado, seguido de un examen neurologico, es facil com- render que resulta vano perder el tiempo en artificios de pura forma, Sin embargo, el examen psicolégico debe hacerse en ‘buenas condiciones. Ha de evitarse a toda costa abalan- zarse sobre el nifio acitando objetos multicolores 0 ruido- 08; es mejor examinarlo sentado o echado en las rodillas de la madre; ademés, durante la larga conversacién sostenida con ésta, tiene tiempo de acostumbrarse a uno, y nos da cocasion de observarle disimuladamente en su estado natural. Estamos de acuerdo con J. Roudinesco y su discipulo M. Geber (1951) cuando conceden una importancia de primer orden @ los factores cualitativos, que pueden agru- parse en tres epigrafes: 1. La actitud det nifio con respecto a la madre—o cualquier otro familiar —durante el examen, 2. La actitud con respecto al examinador. 3. La actitud con respecto a los objetos familiares 0 nuevos. 1, Actitud con respecto a la madre. — Hay nifos de pecho que no tocarin nada que les sea dado por un ex- trafio, Cuando sean un poco mayores considerarin el exa- ‘men como un juego con la madre, sea que ésta les d€ los objetos del test o le exijan que haga le mismo que ellos. Si la madre se aleja un poco, empiezan los gritos. Otros. THCRICAS DE EXAMEN 55 tuna vez transcurrido un corto momento inicial de inspeccién del lugar y de las personas, se entregarin a la novedad, al extremo de olvidar la presencia familiar, y ‘aqui existen determinadas conductas que deben tenerse en cuenta. Y esta precaucion nos permite, al mismo tiempo, apreciar la actitud de la madre. tos de seduccién. Y vemos una vez mas, rebasando el sec- 3. Et nity los objets. ~Alguns nfo nen miedo a los objetos aoe Hemos visto, en una guarderia donde Gurante um afo hicimos rests a ios de Pech. gue mis thor nites se sabreataban, enroecian,yromplan ego oon porque sels presenta 1 dseoscubos ro ‘eC Oton sso site Tos bets fares com una neta Weferencia por el tramilzador sonar, fel compahero Be su sleded, Son Too mins nos que cuando tienen objeto en le mono no queen soar giant se pre tende obliges dejar Por el cotariy, eros ~-la mayors de hs nies nor wvates que vier tn eoncones norma —se apasionan por i novelad. Dan muestas de exact, respran més -ed owo> ‘sa anb & ‘osossue v eyedopsjaou9 Jp u9 0 yeuuou uu pp uo [eqor® so oidisuud [e anb “oyu jap uoRDeD: a jse seipniso asopupipnd “eipurdures vj v “odut> 10d “quesed 25 ofan] Pi9q1 seo & ule fe sasu0s uadey Seun seuewny $3004 set 1od guezaduua 96 upiquie, inby “opin ey anb ojuauunansur un g135 159) ap OF8{q0 190391 [AL “rae uefop of S950 8 & exaqe9 By UanfoMA “URsaLazUIsep 25 SoutO “UE, -1He 0] somo “oueur Bj uD auaN anb ojafgo osojABIEU 25> epypuasdios uorpuare & wzafy uo upjduayuo> soup “224 gnb 98 & ( jap opeisa [9 seipnysa odwion Suis [e aywwad anb o}) oyu yep ouEW B| UD osafeuos Un dJonponut uo aisjsuo> e>luo9 O!DeUBA BUN) -uoWsuasd 2p seamieuay sayenjuo4a sns “sosaur OnenD © sau ap oul [P uD °K sauo}sem[e908 sns “Bou UpIDDeD! nS “OUI PP So4p|090 Soqo|3 SO] ap sojUDIUIAoU So] UBLBAIESQO 2g -weisip 109 & ofege © eqt48 ap ofany "eprainbay & ByP—!2p 2p Oulu [ap solo soy ap ayuejep vased as ofor ompuE ISI 1829 "V 91GUOD of OWWOD fer “ayUELNEIG uN op. opues {09 oyu j9 “oqduiafa 4od "So 1501 9p o19{Qo opundas 13 pipes vs}auos b| cou fap eldosd speuormypuos eysandsou Bun eu19sns “(9 9¥61) ofpmIs> Opuny void un ua muds “y “y opesisowsp eq owo> (e) “owamu -nou 2p opeutue & wie> ap eiuasaid 2] 25 18 sejnoqied uD “asia ns anbuod ‘eno 9p ean o| outu [9 anb exed sawua.oy -ns Sguojsuauuip aasod anbuod ‘211ed wun ac] “Jopeatas9o fap cnjsou [9 9195 opoyiad 2189 uD Jsa7 ap sauiud [3 ‘upjpeqjuesi0 ap ajuamndys wpouad ye osed [> Sy “Sozmq oj opueie o opuoipuar apuodsa1 oy 7p ‘Tensia-onssed sousiswey anb ‘opolisd sawud 99 ap leuy Ty ve “anuos — ts0fo soy woo ands — Is NAWVEE Fa SYOINDTL | anb of uo yeqors obey eu wz “ean Sw uoyn>ea) B] Sq “onoVendsar OUNL [> $9994 8 © [eI0URS PEpIROW ¥| eoyipour as yond wy UD [eqoIF ase] yt :s2sey sou] sod esed anb souai9a ‘onus [® ouie jap wsondsos wf © o1uens wz ‘uoisdaaiad ap wuaqur | Biuauouas9 yas UosTA eI pepD so UD ‘sand “sy ‘supjedso 2p opersoae vis9 — ‘aqusureuewunjon 209 on — a ako — : oun yo yeno [9 a1uPs snp —sesour onjeno e oun ap'—opoyied ssuwud uot oye tod ‘soumuinSupsiq “jeuaieut 2ys2 op ojauiafa fend © [B} 2puodsaiso> sapepa gnb v svaipuy esed oumny ofmjdes un aedionue e ‘Spur z9A eun ‘sopeaiiqo Sowa sou “oBraquua Ug SOLOIDE]SHBS SEU Sof 2p SD "SaUOIZELTEA SeuNsTE UoD “1/9525, 2p s7891 50] ap [a anb someurdg {rezynn sowspod [ear ur arb? ‘sontenjeno saz0}>e] Sois9 sopecwiqns Zan wu) ‘Oulu jap wo!seay|de ap & uoloesiuaouCD ap 'upfouarE ap peyINDe] B E 10]eA operseUrap I9po9u09 apond 98 roUnU “UsMIeXD [2p OIUaWOW [9 UD OPEIs> J> opuEsznt send ‘epts uj epor upimunprod anb seo1seq sesnstarere> 2p wre 2 \s aap sowapod ON -2iqesines ausmeprdes { eiseysmua ono Jey ‘ospord ‘esofsnujar ‘oyusy 59 OMIT Tor nb zearasqo sowapod crad “sovayjn ojmjdaa un up sows TIpmso se] ‘opesoqzy? 0128 |e e1OIOUI peprAnoe wind B ap ‘wea anb ofoni ap seiouanaos se] seijerap vied opeotput sean [2 82 ou nby -seSnf ap wrouRW ns UD oYsMUE UasaYIC] Soff? a1ue 21qe 2s JOpeULDSey ‘panty un X sofo soy ueysq oquowjem, -ttaxa asuerajduioo agop “spuuape “anb “eoiTojosnat waUEXa [2 ‘aaqes ‘uatuexa Jap aed ¥ia210) Bw Boye souresed jojounau uowexs Tg “g ‘Oulu pp owus}UIBUOdWWOD [2 — od 0 + oD 489 su: £ Sauo(oemis ap PIsI[ BUR 3999!qzI59 0 eisEIasDes BUN ap auodsip 0 :sauoronjos sop ‘sand “uepong) “oz1y o1uen> por apie) spur Jepioaas joyIP 9 wlouanoas} uo “ou 18 jopucarasqo sejou seuio} 2jqisoduy 1se9 ynsayf “Bo189|C9 -jsd uorpeaiasgo of se}0u8 9 Sa>4}P Soiund so} ap oun, ‘ofadsa un uo atia00uon9s 9p o¥say [> — osu © mS “S3up ed sns © was “eyesTo10y wun ua so90U0I01 ap oYs9y Jo — toonapid eupigoxd un soajosar ered prande oy & esos vf 2p opnuas [9 sei0jdx> ayuuad anb snnquio ap eige) v| — :PEpD PIS ap suzdoud seoqusp) se] auqos snssuysouasanb ‘owuatureuly e ‘soljousesop sajnn ered upiyases afenua| jap wo!sonpord worsuaidiuoo my — ‘upynoup 0 yponuae ozeny un eoanpoudas anb pepo eso 9p oulu j# parpod 95 ‘zd [9 —~ ‘epiuso> vy 229e% usonb ‘ove 010) ns us ‘omu J ualMb © ‘waynu vy — sauojpelsea © o1a{ns vey a8 oe upyt “sopewurueut sopfgo pesquiou “spre spur osod “up “uanbypul 231 88 opuena opap J2 Uoo seyse}nuas & ‘odian> [ap 50) ciod sajediouud se] seiquiow pupod oui (q “9puEl? siueaseg & ssuossuauuip sop ap euewiny aif eun ap osn [2 ‘pjnonied ua ‘souepuowooss “(es6t “IS61) SiNMBUD “9 "Y Moo opranse ap “4 “souaSeun ap O:gyt [> ~ NAYES aq S¥OINSTL ‘Saluamis sey 495 uspand uawexa ap Seouop) Sb] ‘SOUR sop sof ap Jopapasfe ‘aUDULULY

sasour oypo!ra1p So] e “ooselp ja UB BINSe e J1aU sosour aouinb Sof Bioey ‘eze) e{ Uo oqno [9 aud uyyanbod Oulu un ‘oyr satuud Jap yeu W ‘sepundd souojoemys sop 300440 opiuatuos jap ajusunuod fap uo!>eUIqWIOD Peparqer Wo9 ¥| ® ow A seondRid sauoIDeAJa5qo sezJear B SOUTRDIpEP SOU 3S9]U OvDIP SoWDy OT] 'soqno orFeND 0 San ‘SOP FIpUar 210) 1S Jaqes omoujeuosiad modu sou ov0g ‘2101 Bauuld ef 2208u YIeY SOgnD SOP Soj ap UOIDBUIqUIOD FY ‘Sasour Oyo} -21P op spu ap our ap wpesoqel> spur | < usyanbad op wand 2uiow pepranae ef anua opowuayut oon 9p wsayod lun $2 9189 ‘Joulas9A otUO> ‘sesOD se se1n B apuEA OULU PP oge un ap pepe vj 2p 1opapaije :jeious8 uoroeasasqo Bun “sean| sud ug ‘soyoaiap sms apraid ou sajuapasaid sopouiad sup soy uo Opezyiin peuarew [2 “aued eNO 4oq ‘wonszad Bun opioeu ey anb yeuos s> “vas anb odio} sod “oyse8 Jp ayidas 1g ‘ojuowinuysut 23s o> searequiEd apand 2 anb of souressour af X 27dp) un sowep 2f ‘oun 40g “Teiniino ousqusanbuus osspepioa un wed eae euaige Pisa “ezuoudf ns u9 epresquioU Ze1UD) uy ‘squaureaae] epresnu ‘opap [> uo> epejeuas 2p ound 42 wOLOWODISA OTIOMNYSIa 09 2 DESARROLLO PSICOMOTOR ~ un examen fisico general ‘exdimenes complementarios. {11 examen neurologico del nifio pequefio tiene un doble objeto: permitir, de una parte. situarlo en Ia escala de la madluracion, Los datos puramente neurolégicos dependen menos del ambiente que los antecedentes eadaptativos>. ‘Aqui tenemos la posibilidad de valorar més o menos la fedad biol6gica ayudéndonos con otras informaciones, tales como: ~ Ja tala; — el peso: el perimetro cefélico: — ta denticion: — Ia osificacién. Por otra parte, él examen nevrolégico nos permite eli riinar To Gu depende de la patologia orgénica y evitar asi Ja desagradable confusion de términos entre el retraso psi comotor y Ia lesi6n cerebral. Aqui recurriremos eventual mente al examen del fondo del ojo, las téenicas neurorra diol6gicas y al electroencefalograma. Esto nos leva a estudiar, en un orden facultativo: 1. La motilidad espontinea, 2. Las posturas. 3. La locomocién y el equilibrio. 4, Los reflejos arcaicos. 5. Los reflejos osteotendinosos. 7. El tono muscular y, sobre todo, ta extensibilidad. 8 9. 0, La prensién, La mimica facial. EI aparato de la vision. ‘TECNICAS DE EXAMEN 6 = reflejo fotomotor; — motilidad ocular; I. La audicion, 12. La musculatura labioglosofaringea 13. Las funciones vegetativas. En ulteriores capitulos la describiremos detalladamente, contentindonos aqui con precisar varias reglas para su ‘examen, La observacién debe efectuarse dejando al nifio en libertad: si es pequeiin, acostado, si es un poco mayor, sen tado 0 desplazandose boca abajo, y ya mas erecido, gateando © caminando. Se observarin los movimientos axiales del cuello, tronco y raiz pelviana (el tronco y la raiz pelviana forman un todo funcional) y los movimientos de los miembros, El ritmo, la rapidez, la brusquedad de movimientos serdn objeto de una cuidadosa anotacién, Se comparerén ambas partes en busca de una asimetria patolégica Las posturas Las principales son: = el decabito prono 0 ventral encima de ena = decibito supino } superficie dura Tn posicon sentada: 72) El nite colocedo en ln posiién senada 8) El nif extendido hacia la poscionsentada, ©) El nfo sentindose por ss. Ja posicién en pie -s91 uoo aid [ap uo}ssod wy upiquIe, puugnasep uoWRXD [3 ‘oamuyp aeutWe> [9 U9 “wo[e) |p sod “quawyouy :2:N"] 2p auuospuls speuey, ayx9UIUatOD “eiqaia> eoxpowusedso yfqdesed e uD ugiquie) ood ‘jeuuou sewed [ap sod -pputid soy u9 “eund ef 40d s30a0 seypnur ‘oploey U7!201 12 4&9 Uo) [2 40d :ojans j9 uo aid [ap uossedd{eo wT s “epue [2p ojuiwop aasod anb ou J> us “es91I89 © way osed jap opuak “aiqeuen & 18y “opeuipi009 “eredors) -20u> [9 & OpIoeU UuPIDa! fo UD a1qEUEAU! “oUOIOUOLH “o31Up> ui “seIndOL “seUUeD w Bz—IdWO anb OULU > uD avjnou%1 ‘opeues “opeydisaid “iepur jap owsiu oun Iz “p sojquia 50] Woo upaeas ue oodon [op wOIDNOd we” jovinpe Io U9 apaons ooo 12 “saLouagur soquuony So| ap owwaiuiaods | wOD opeznuo aiueuIay]e oWuDHUIASU! un 090d # ov0d upseidope ‘soved sosatwuid soj wp anb owt Jp ua sojmpugd owoa ssozeiq soj ap uoiassod vy -z ‘epiniso auanueu 38 “oxmIUyap sBpUr Jp up “sjuaweuou ‘anh wzaqe 3] 9p ponoe FY “| ssoquaind 1s S0| “oamenoep uop1o uN Ua {sBpUE 9 WB sBAlRq0 sowagap anb soquauodo> sajedioutid sot uos sgn? ‘opiseu upI9a1 |3p Jepue |p apisaid anb je pnp us o8o[pur “egoasuE ap of=yer [2 — ‘worsoa1a 9p ofayar js — sojpoquosgns aiuatwaiqe od yofayat sousjuvsau Sop epuezyin sepus ¥ ueyDa “aid up sowand z9a tun ‘onb ord “epeiuas uoisisod ef eiseU aigisoduit a0ey o1iqiyinba ap exjey ino seredoyey20u9 sonst 9p ose Je ‘Jenanued up ‘sp aisg vougunba ap erouasne bun ofisuo> aeAoy1 apond sepue ap odn sawud | anb ap ‘oypay [2 21g0s soqUE CIUEND UOIDUaIE BI JEU SOUZA, ” NAW ga SVOINDEL ‘syuaypuadapur sepue — “oueur wun 9p 2jopuyi30> ‘souwur sequre op 2fopu9180> sozeaq fap ofegap sod ouu je opueatns pepnce sepue — sgunfunsip ag “zepue [> ~ ‘sureanseize 25 soviu Soy spot ou :ojustweuyss un so ‘pepIsA s120p y “(sered oneno © aszesyseiie) Sudea9 ye ‘sazouadns so3q stuaiut soy woo ssopuypnce ofege e209 “(uoiseidas) Sujawns Jap BA anb [eu uo!sIsod ue uoKsndoxd wy — ‘gxapuasduioo up|>etuooo| Bf 2p o1pms> 15, ouaqrtmb> jo £ wppowoso] 1 “E pauls e| 0 eysou “ise of asimioue uysaqop UpLqUIR, “SoLOUD]UH SOsqUIDNU Sof ‘A JesqoUDA eUUIA|OD ef a:1uD O[NBUR [2 OWOD SE ‘sou0uajut souquizs — ssoroyedns sosquaiu — toouon Jap sequimosses aed — feauon 2p [essop sued — sw2aqe3 — suoisod epe> ua i souaui2s sossoutp Sop 2p pninse ef asrezt[eue yIDqaq Crema 4 -euj ou tanysod aun e uoioeidepe wun ap imbe eres 25) i ‘said Soy 20d upysuadsns | — “oustur js sod ad uo asopupiuod | coum je (2 ‘1d u9 upiossod ey wpey sop sup.puayxa outu a (q ‘91d uo owsond oul ja (7 Z “okode urs (q ‘oxode uo (0 “] | woLlowooIsa OTIONWsaa 9 66 DESARKOLLO PSICOMOTOK pecto a un plano vertical pasando por el primer espacio. El pie valgus es comin en el nto hipoténico. ‘6, Se tomara en consideracién la separacién entre los pies. El nifio que empieza a caminar tiene un andar Uap Ino uo soued mjnoyued ua “syuuad miqorUet PIsg -eoRNt wiso19 ey & PyLseD eZ e| D41UD mpRMYS eur FUN UD “~s9]y]e lun a}URIpa UoIDe|ALUNSD eB wMI2—}9 B “Yes UorUDd ssn U2 OUI 2 opUEN| — “osu wonvis owaurzoip JP Uplansanou ap obUoy re weap ofyrH BEE oso < musaid opeloye Ueey as anb spndsap oxnppur prearasuoy ef ‘oyu [> "pide eso eperdope zx eur] “Saped P] auqos ofsn f2 XK of Snub [9 91g0S Upipuarx? END eussid Py semua wind e atuatuescu0dis woojea 36 Hun inbe 3 “uoromoR] ap seowu 39) Se} B PAUINoaL 3S (ouUUY-21ULeS seo “yy Sos sous uy (¢ 3y) opadiun osede lun wos auauaige spend olowuezaiapua ap ofaya1 aIsq ‘jane [3 2 aid [ap 0 NaWWSA 4 S¥OINHT sivoweaanu ssumndia apond ezaqe> musi B “seANEIUa) Stundje 2p oge> 1y “epesnae souaw 9 couon Jap UOIKaY By "soon B °A usaid Bf apuayixo as “suge as nusard Bl a1qos aid [2p ofndur [2 “xownus oode> un opruaigo 1aqey Seu ‘anb jnbe 2 4 eusoid ef a1qos aid jap ossop [2 ‘sofsnut sof enuod seusoid sey ‘stajad e{ a1gos sojsnu so egop oyst 19 ‘aivapacerd uorxey ap pmnse ef uesyipour anb souo's 21x99 aus wun sanpord 95 (seuCWIaS SeLBA Sex} 2IUB) -suo> esueu 2p eiuaNouD 9s o[9s ofayas aise anb wopis woo sewoyy “y 4) aid ap ouanbad oyu ye auod 2¢ opuen cofayas 21s9 ap eponbsng e 2p uordussep y| souoxpad souainb © sayssedseq ouuy-o1uies 4 sewouy "y uplas spur Za eUA — -oBUPIS? omamMaapua 2p Olax IT 6 eiga129 uoysay Bun Pepuindos uoo jse> suan ofaya4 aisa wsssiad uainb uo Sosour onend 9p seu ap Oulu uP “uo!ouNXS ap asep Eun Key asd -luais “BAruyap Pepiande ef efoyor peplAne ey annua anb uo wapiouios (@ “zs61) SeWONL “W ‘ongwoine £ (p61) MPIOSWN W “PorRojord <3 sgpur ap aay ofayas 2159 ap wiouajsisiod e “Sesout Sai) So} u2 s1uDueonsipeiss 399/q8159 ~ (ere) me1g99y "We and eyoap eun 2p anued e ase os0d un ou ja uo — ‘owunfuoa ns to ofayar 2159 Sour ‘auiquosep ‘oprreu upIear [e LeIpmise y “ooiofoanau oworsen un aquowies 2ua8 POyIUaIS Bouasne ng “asreNUOD a sua aqap uainb ua ‘opioeu uptoas [> us — sooy}2adsa sosta Sop ua opeSHsaaut 498 aqap ofayja# ais ‘ouquuian 0410 [9 ua otuoD Soduiay Sossaayp So] wapaons a8 o8an} ‘siuojepo opuas sysjad x] 24gos mIgop as woLoWODISa CTHONVSIa 89 » DESARROLUD PSICOMOLOR zando por Moro, recomiendun que s¢ dé un golpe seco fen la mesa de examen. Pero Schallenbrandt (1925) y E, Freudenberg (1921) fo obtuvieron mediante otras téoni cas: golpeando en el vientre del nifio, soplando bruscamente sobre str rostro, aplicande violentamente frio © valor en el abdomen, en fin, dejando caer el cuerpo, Esta ultima técnica se acerca a la preconizada por A. Thomas: al nifo, en de: cabito dorsal, se le levantan violentamente los pies. a tin de provocar el despegue del tronco, quedando fa cabeza en contacto con la mesa, A. Thomas sefala, ademas, otro mé todo: el nifio puesto en posicidn sentada. yergue la cabeza bajo la influencis de un reflejo de extensiin, luego rebasa Ja vertical, cae atras y se produce el reflejo que A. Thomas lama ereflejo de los brazos en cruz». La diversidad de téc- nicas plantea el problema del mecanismo. Mientras ta ma- yoria de los autores considera que se trata de un reflejo la- ber ‘A. Thoms ha podido demostrar que si se solida: rizaban cabeza y cuello con la columna dorsal. el refiejo ya no se producia, Lo considera, mas bien. un reflejo propio: ‘ceptivo del cuello, Sea como fuere, se trata de una respuesta festercotipada a toda una serie de estimulaciones. hruscas (figuras 4 y 4 bis). Hay en este reflejo diversos componentes que McGraw (1937, 1943) ha_podido analizar. Existe, en primer lugar. tuna extensién bilateral y una abduccién de los miembros superiores (de ahi el nombre de «reflejo de los brazos en cuz»), A esto sigue un retorno hacia Ta linea media de los miembros superiores delante del trax, que origina ef nom- bre de reflejo de abrazo, dado por algunos autores, Luevo, el nifio vuelve a la posicién que precediera a la busqueda del reflejo. Pero el tiempo del abrazo tiende a desaparecer después del segundo o tercer mes. Sucede lo mismo con otras manifestaciones que acompafian a la abduccién: la TEPNICAS DE EXAMEN n extensidn de la espalda, la retraccién de la cabeza y la incli- nacién lateral del cuerpo, De igual forma, en la fase neo- natal, los dedos se extienden en abanico, excepto las ulti mas falanges del pulgar y del indice que permanecen dobladas (McGraw, 1937), Los miembros inferiores acos- tumbran a extenderse, En fin, todo esto va acompafiado de eritos en el recién nacido, Veremos cémio este reflejo se extingue y s6lo persistiré el sobresalto, sobre cuyo signifi ccado. volveremos oportunamente. Tal como se hizo para el andar, es con otra intencion como debe buscarse este reflejo durante lay seis primeras semanas y después de los cuatro meses. Debe existir en las seis primeras semanas, y puede ser unilateral debido a un hhemisindrome o 2 una lesiGn periférica. dafio en el plexo braquial y hasta fractura de clavicula (Sanford, 1931). Por et contrario, su persistencia después de la edad de cuatro 0 cinco meses es indicio casi seguro de la existencia de una lesion cerebral. Dicho de distinto modo, el reflejo se apaga ‘mucho mas tarde en el encefalopata So El refiein «graspings («suspension grasp» de Mac Graw, refleja de Darwin, tnica de los flexores de A, Tho- mas). — Descrito bajo este nombre existen dos fendmenos, primero com- plementarios y luego disnciados, tal como Io ha demostrado muy particus Tarmente H. Halverson (1943). basin~ clase en los trabajos de D. Hooker (1938), El estimulo de la palma de ls mano o de la cara palmar de los dedos acarrea el cierre de la mano. Este es el verdadero grasping, el cual se encuentra ademas en los extados de disolucisn de los tumores frontales, Se disipara al final de los dos primeras meses; es necesario que haya Fic, S—Rellein ‘crasping» 1061 Ue eisap wE “(1Z6L) sang Jod opens ‘asioy “J “f -amur|d-oauyins ofayar [ap eyIa -anb efaia e| sepnueas sousodoud sousanu u> Bs1UD ON, sooupins sofoyor toy +9 ‘Sonssoans sauswipxa SoUBA ua p1egosdutoa 2s anb “epnp Epo} ap Bian} BINIOUIISe un #295 erDU—s9 2819p [2 ‘Sond “js¥y “sosoupuar solayas So} 2p epanbsng vB 2024 seymM UEY[AOYIP PEpIOpUL ELK uo} [9p voronqunsip aejnoned e ‘ovanbad oulu J> Ug” ‘ofayas-sadiy 9p [eves vuang bun so ‘oala squatujeu -soue 2201ede pepo iso e Is ‘[esowajo1gh1 ofayas [a “ouIsod oud 2189 © “SoUa[eUDg “UOISNHEP ns “Sofayer Sof ap uOIDeIaT “2x9 B[ J0[eA ns opor azaInbpe oue opundes j9 aiweing “JOUDyUE o1quiotiu pp [eqord woisuarxe vj eassese oye) Jap uoIsnoad wf Y(ouury -aiureg 4 sewoyy "y) s2[e) ofayas un ajsixa ‘squaureesiu09 ‘and & opioew upisar 2 ua aqualul!>") opeseisep 398 opand ‘ou sajinby ap uopuar jp anb sourgi9, “sopap soj ap ssz0xay, so B9eq| UOISUNIP euN ‘oduon und[e 2yueINp “eeapeDuassp TepeI-oNs9 TF ‘TeIejeAWOD JOIONpE Jap Uo!D>ENUOD BI, squouaydanoe4y easse>8 2e/n}01 WOpuD) [9p Wo'sTOLed B ‘squawaiuersuvs wapunyip 2° ‘oysnbed oyu fo u2 ‘sofayss sorse anb s2 aquruioduu ound 1a “(1261 “Ing “AAD 25094) uosPesinsoauy 9p TUS EL JiQu2S9P US SojiejeuDs ojuowa|duus sounusod son, soroupusioarig sofayox S07 -s a NARS JC SVOINDGL “(2561 ‘suuy-aiuies & spuoyy “y 25070) ousjurdaw 919 2p Teuo‘oUN Joye [> ouB;UISE euLyLOD anb ‘sapurpiea soqund soy ap epeur|, eganad a] aqueipaus ofayet 2159

ua UOISaY BUM op EIOUDISAS Bf pepuundes uo> (os61 ‘3!e1D) eoylUaIS oploeu upisar un ud ejouzsne ns anb Joqes aquetodu sousui $2 ou ‘oBtequs ws ofeyer as9 ap overgn 40pea [2 21905 AsISut ‘ouea 9g “enduay | ap & soiget So] ap soquatuuinous So] 911 ua "eiauad vy youosounf oySzouas wun saguoyus aonposd 25 509 ¥| U9 oj2{Go samnbjen> 3p uo!onpostu! ef HOD aqUaKE BF BMWS? 95 Ofayau 31S — "upjoons 2p OleYoxr 9 ‘opwiafas o1aigo 2 sean apand saauotus A oueul e| 2iUstL “185 Sige oye sowud jap fouy fe O19§ “oinp Oued un esi -t02 1290 [P opue2d|09 upi20esIU09 ef aMloye apand anbi aqus aooted s9sow 2118 0 Sias So] FIDeHY “OuO) 9p EIU -onut a wasnie uotoet4ea eun 3p J040y B eifans of o1ys A “ounp on9fgo un wilns anb ourus oj ayuaureequnjon suge spond ou ‘sasout sosawiad a4anu 0 oso Soy ajueinp ‘oused ap omy 12 anb 9p oypoy ja aysisiod “aqueisqo ON “owen [a wDEY jparedesap anb < ‘sou! Jowud (> u9 oplayp owund ns ejuar anb opesisounp ey (0p61) meIDoW “s]UaUIEPIdeL aXnusus! ojwayuuatueW 2p suguodwos asa ap pepisuatur 7 “(UUM eq 9p ofayet) sojoquy soy op eaouReg 2 anb ouOLL Te ‘s822998 9 anb of “uyiseq uN 2p OpioeU Up!IB1 |B Zopuadsns “aiwauyjesaiy{ ‘ayuttod anb oj s> 4294 2183 “sazoxoy SO] ap Uoisus! ud cworuuuaiueUr un ap opeueduIose ea opijos oral -q0 un a1q0s ous ef ap a1s2I9 > “(Sesour sorsiutid 0490 SOI ® 91218 So} ap) oyenbad oyu Ja ua “odwon ordosd ty (5 windy) RR WNIOA uo'sus1d B] a[q\sed vas anb wind oproaiedesop woLowooIsa OTIOMNSIG th 4 DESARROLLO PSICOMOTOR Es evidente que no existe un reflejo plantar eonstante durante el primer av... ninguna conclusion se puede ‘obtener por la presencia, la ausencia o el caricter del re: flejo en el diagndstico de los trastornos del S. N. en esta edad. Digamos que su investigacién se ve perturbada por Ja existencia de un grasping de los dedns tig, 6) y que Thief- fry, en particular, ha demosirado que extendiéndose la zona rellexdgena del cuténeo-plantar hasta Ta cara externa de la pierna y el muslo, a es la zona de eleccién para su bus queda, Es clisico admitir que tras una fase de flexion, que M. Minkowski atribuye elegantemente @ una subida efimera de mielinizacion conical, el Feflejo se realce en extension hasta la edad de caminar, Parece evidente que Fic, 6 -— «Gras. a Fespuesta en extensin del niio pe- Pings de Tos dedosquefio normal no equivale al signo de ‘e Tos Pies Babinski patoldgico, en particular, por ser el movimiento del dedo gordo «menos majestuoso»: puede fallar ademés el abanico. Hay que tener en cuenta Jos incesantes movimientos de los dedos de los pies, que hacen, con frecuencia, difcl le apreviacin. 7. ‘Tono muscular. Extensibilidad Abordamos, con el estudio del tono muscular del nif pequeiio, uno de los capitulos esenciales de su apreciacin neurolégica, En efecto, veremos que existe, adecuada a ‘cada nivel de edad entre 0 y dos afos, una fOrmula particu THEME AS DE EXAMEN 75 lar de distrbucién de tono, haciéndove li evolucion por a rmezcla de hipotonia ¢ hiperwnia propia del recién macidor en ba Sinergia plurimuscalar que earac- teriza al ser evolucionad Tendremox en cuenta, sobre todo, esa propiedad del musculo, que A. Thomas llama cextensi bilidads, Tomemos. un ejemplo fel hecho de que un alo acos tadw de espallas doble el musts sobre Is pelvis y tuego extienda rig, 7. Angulo poplites. Ia pierna sobre el muslo nos per- ritirdapreciar la extensibilidad de los museulos de Ja celda posterior del muso Esta maniobra, descrita por vez primera por H. Lemaire ¥ G. Desbuguois (1928), permite medir el angulo entre el muslo doblado al maximo sobre la pelvis y la pierna exten dida al maximo sobre el muslo. y es lo que estos autores aman el dngulo popliteo. Sin embargo. hay que poner- se de acuerdo con Jos criterias de apreciacién del Angulo. Se puede, ejerciendo mucha fuerza, agrandarlo de forma artificial. Proponemos basarse en — la sensacidin de resistencia ofrecida por Ia pierna del sujeto a la mano del examinador que la extiende; —~ la prominencia debajo de la piel de la cuerda de los tendones del semimembranoso y del biceps (fig. 7) Otra_maniobra destinada a explorar la extensbilidad lel cuadriceps femoral y los musculos extensores de la pierna: geIu3, 1B 5 2oyea aun fue ouesasou sq? ota Anu ugisisodo wun wxsonus ou 0} aqusuieoqun sesqorueur seisa aonb 485 apand “eprainbzi 9 eyosi0p © conugpr alueweWoU ‘oInBup a1sy “oouon jap ows!eze[dsap j9 oINBUB oU2I9 IP IIe SPW Bases ONO [ap TIBVERUN UD!DONPgE BL A “BIPOUE ‘magn 8 2p ‘opnued vopay ap OmEuy— 71 Og Tap eIQOIWE—"L1 “ek ‘sue [ap owes sasoronpe | 6 & g 84) ewuouadiy 2p ose uo opens | | ! onus 2p OfaUY gba 30) 99 ofnduy gH i (21 By) oar stuou -je1sua8 so eaounut Bf 2p Uorxay 2p [NUP 1g “ouRU BI Uo foxquioy [2 18001 Jepod ap owund ja isey “ordiouud u> 1995 52 eis9 ‘ozeIq [9 a1g0s ozeq -2]ue Jap BUIRKPUL Uoroy BL Jeipmso & "epau vault 2 ap ‘wiedos $9] anb wousjsip vf 2219 sade wed ‘spare vjsey sopo> sof owpepur ye seIop oWwoD jse “AL By ‘ojanued jap vigor Pw) oj[ano jp eruziap ozeq [2 s200]09 & our [ap opod [> sooo apond 95 wiaueu vse 2 ‘sauonadns souquiaiur soy ‘ap auaueuied ovo jp uo!o -eiojdx2 ap sesqoiuew seojyue o12sep ey sewoyL “y (ot By) opesaude 328 apand upiquur aid ap owxpw JesIOp UOHaY op o|NBuR [> ‘OMIN|N Jog uopsed up sexquiow so 2p oun wy 2s “up!osod eu 3 uD OUR pp opuRIsg “eouoN [9p UoIDeWY>DUE o osindust 2p ojnduy sgpaide u2 auarssuor y] eagoWuEML BIS9 ¥ OpIP “aye SOU} “UOIDEZ|EDD] BsONIRA CU aXmyNsUOD faLd Uy IP ofegep soiopape soupua) So] 9p RouauIUOLd BL OseD 2159 ud upiquiny “sazoronpo so ap oymup o opeuusoy We ojnSuE pp wpaide 2 X sououajut so.quuaiay So] BwIxeR uo!soNPqe 9 ueurde 31 a -yeuyp ongRoap us OMIU [> OpEISOOY sauo1onpe so] ap oor |p sexoqdxa yumuad sou eigoweU BO jp e| 21908 NOIR) F>p PHU, "OSTOANE owarmrow jap pmiyduse weil eun apuodsois0> ooydod corndug [ap worsen mun we sose> soy ap HOSEL e| UL ‘ud 9p esi0p uoney 9p omasuy—"ol “OLE ‘eijeu ey nbs 9} woe > anb ap uy e “upsnta [> axgos eusoid F] OWLXPUE [F RIGop 2] 98 “ofege RIOq wUIU Ja OSINd — u NAWVx aa S¥OINDZL MOLORO ISA UTIOMNYSI 9 B DESARKOLLD PSICOMOTOR Ademés, cada resultado parcial: = debera interpretarse en términon de edad, Asi, pues. un Angulo popliten # 90° » menos es normal en el re cién nacida, pero anormal en el nifio de dos atios = deherd juzgarse en funcion de un eonjunte clinico, De festa manera deberemos distinguir la hipotonia ra quitica vulgar de una hipotonia patologiva de origen periférico « central, Todas. estas manivbras pernuitirén una vomparacién entte si Técnicas parecidas nos pernitirin apreciar el tone de Jos moscuky del tronco en suspensifin ventral, en suspen- sion dorsal y en suspensién lateral El tono de la eabera constituye uno de lis factores nis utiles, Se explorard == el maximo de flexidn; ~ el maximo de deflexién, La maniobra que se lleva a cabo para sentar al nifo que esta ucostado, cogiéndole de las manos, permite apre- iar el ton de los misculos flexores (que se oponen a la caida hacia sirds) (figura 13). A. Thomas ha insistide en diversas ocasiones sobre la apre- ciacion de la amplitud mixin de Ia rotacién lateral de la cabe- za. La rotacion a ta izquierds informa sobre el tono de los Fig. 13, —Tono de tos fe-miésculos rotatorios derechos. ¥ a ores ve Ia cabezn, la inversa Personalmente no utilizamos las maniobras tituladas de bralanceo, que exploran la pasividad. Al estar inmovilizaso TECNICAS DE EXAMEN ~ un segmento, se imprime un violent movimiento al segmen: to subyacente,. y se observa su trayectoria 8 La prensiin El estudio de la prension ha sido objeto de una notable monografia de H. Halverson (1931). Tendremos ocasion de volver sobre este trabajo al es tudiar la evolucién de la prension Aqui nos limitaremos a describie To que puede observarse en un nitio ‘que coge voluntariamente un obje- to, Lo mas sencillo es probar la prensién del niffo sentado poniendo fen una mesa, frente a él, un cubo rojo y una pastlla de Gesell, En efecto, la prensidn es un acto com- plejo y supone (véase figura 14): 1. La integridad del aparato de la visidn, no porque la prensién sea imposible sin ayuda de la visiGn, sino porque en su esarvollo, como en el sujeto normal, la vision tiene un papel primordial 2, La iniciativa ideomotriz (H. Baruk, 1946, 1953). El nifio. que coge tiene conciencia de que su mano puede des- empehar esta tarea. He aqui por qué la prensién representa lun papel tan importante en los rests a partir de los cuatro meses. | Fig. 14. — Esquema del mecanismo ce ls reasion. El transporte del organo de prensidn, es decir, de la mano, hacia ef objeto que se quiere asir. La primeta no, idm que interviene es la distancia o profundidad y, evi ‘ewan ud 2siauar aqap anb oysoy un 89 ouRUNjoA o1uonwefoye ap pepmgssod vf ‘aquauyeUL | sopmnde sej op eyioutts wf € sourur sequie 9p uorsesoq -¥j09 ef sezapisuos w wAd|| SOU Uprsuasd e] Bp o¥prAse [3] (o1 eandy) muunsed wun ‘ofdurofo sod “own ‘sauossusuip seuonbod 2p Soialqo wos opor a:qos ajqysIA ‘oproses-uorsuaid 9p «usar sied> un op ‘sasaui sf28 so] ap sopapasie “worsuede By vo11d “x9 upiquie) opouied aisq “tiedgyejooua ja ua seqosduso> pipod 25 oduran oyonur ayueinp anb ronsyiaiaeie> Bun so Is ‘SPPeIgop upIse soBueley seuIN|N sop se{ anbiod “esse ua A ‘sauovanpge so < a8ue[e) sowuid Bj 2p sazosuarxa So] \9P uorDoe B ofeq ooiuege ua uapuarxa 2s Sopap sng “BSION Ul uoK2oe 2p sojnosniu ap woIsua uD seisond 9p 240s UN tua suodwoosep 2s oyanbod oylu Ja ua anb ‘oquaitaous fap opeuogeyse 4212—2e> [a upIquIE) JeIpmIso aquRUOduHE s— (St “2y) ovanbod ow [> u9 uo!s suaid e] 9p eUOIsIy BT opuEEpMISa sofD Sop SOIs9 24q0s s1ISIS ‘Oproses-volsudid ~"91 914" apssfos0p $04 ~ sis sur ap owed oxo “yerper o1qn> foun :sofa sop sesapisuos anb yiqeH “2o%puy se8jnd uoroe deo vy © ‘sopap sowinjn oniena soy 40d oypurd us uo!oeides 18 NAWYxG aa S¥OINOZL 1 ap euvronjore worsuaid ap ody 1g “ouew ef 2p [PAU Ie apaons anb o] Jeasasqo aiumodut Spur s2 “odsequs UIs (exaunu £ opoo ‘osquioy) o1afgo [2 wey eySa9p CUBM m 2dLIP anb & operseide so ooue ye anb jo ua ojuoutxow un — (opoo Jep & caquioy [ap ouanw!Aot) onafgo 9 RISey UOeUNOUL BUN 9p epInHds arUeT>P eppey uojsindoid uoo “ojos ojnduy ua oqwaruAoW UN — Sasa SI98 6 foavend sof asius oumu f2 sod opemsay2 ‘o1quoy [ap aquaturoun apisdap anb oyises 2p owuaour un — 1s98Ry son sod eyed czesq | ejouesep anb owustumrour j2 owos Souau9a uo[suaid Bf 9p offousesop [9p ompmisa J uy ‘couoNt Jp sovualuna Low so] & ezaqe> e| ap up|a!Sod B tOI>es9PISUOD UD soUIoL -euio} Ou “s[sigue JP Jeoyyiduus ese “2quEISqo ON, “2809 ou anb & 4909 2p pepe ua oulu un ap wy>uasaid uD So4DaK SO[ rofats Jezijeur auuued sand -uoisuaid ef ap eSOfoIsy ey ‘2p BYBLUNS < aAauq UOrDISOdKa BIS NAL! soUIDaID ON, ‘pL By) aoipuy-seaind wzuid wf wos “194 sowaspod ‘oud “se[noqued up °€ sopap sol & sousur Se] wo ezIf var as rysip aiuaweldoid upisuaid yj ‘own sod “> ‘Ou01 f9P ‘opeisa [ap ‘2!29p so “sajeas Saoqsrour sapepugisod sey 2p — SQUOIDE|NOALE SBsz2A1p. ‘ny ap ofsaf [> 6 sauosal e o1uotutAou! ja Jouadns couquiatut JP 9fey9s “o1afgo [9p uorIsed e| ap uo!oUNy ua ‘anb oandavoidosd euresua un ap wiouaisixa Bl 7p — ‘apuodap uo:sawyxoude w3S9 9p uo!snoafa eT “TEAsIA uupiadasid e] 9p uoeapad e| & eplun FISD ‘oquoWDIUaP woLonooIsd OTTOWWSIa 08 82 DESARROLLO PSICOMOTOR Terminaremos sefialando que las diplejias que atacan 1 Ios miembros superiores van acompafiadas, por lo ge eral, de una afeccién psiquica més vigorosa que en las paraplejias simples. 9. Ln mimien facial Comprende, desde un punto de vista analitico, el estu- dio de los movimientos de la frente, de los elevadores, de los orbiculares de los parpados y los de la boca. Ademés, debe considerarse el tono general de los misculos del sem: Dlante y a este fin recordaremos la facies lisa, atona, inex- resiva de los distonicos. Por dltimo, de la mimica del nifio normal se desprende una impresién de nota justa, de en- canto, sobre la cual ya hemos insistido (1951, a). Dejare- mos de lado en este capitulo el problema de la sonrisa, que seré objeto de un estudio especial, asi como el de la mimica voluntaria que aparece al final del primer af. Ex facil destacar el refljo fotomotor. Su existencia no permite eliminar la posibilidad de la ceguera; su ausencia tiene, por el contrario, un valor patologic. ‘A, Thomas nos ha demostrado que el refiejo de la cérnea y el reflejo cilia ya existen en el recién nacido. Estudiar los movimientos de los ojos es. a la vez, menos lésico y mas importante. En el capitulo dedicado al reci nacido veremos los movimientos que éste posee y deseri remos el fendmeno sefialado por A. Thomas como «mo\ miento de mufeca japonesa» : | TECNICAS DE EXAMEN 8 En el niffo salido del periodo neonatal se debe consi derar: 1. La motilidad espontinea. 2. La motilidad ocular. 1° En materia de motilidad esponténea son anormales dos fendmenos: @)_ La fijeza de los globos oculares. Traduce con fre- cuencia una lesién del sistema nervioso, de la que puede ser uno de los raros indicios que ofrezca a la edad de 2.63 meses, o bien significa que existe una encefelopatia disimulada 5) Movimientos anormales més o menos répidos y més © menos ritmicos. denominados. equivocadamente sin duda, nistagmo. Estos movimientos corresponden a estados de distinta gravedad. Puede tratarse de una manifestacién he- reditaria aislada o asociada a una deformacién ocular 0 & una oligofrenia. Puede tratarse igualmente del sintoma de luna encefalopatia adquitida y estos movimientos suelen traducir la ceguera. Por ultimo, hemos visto en numerosas, ocasiones, en nifios pequeiitos, sacudidas horizontales, ré- pidas y precisas, de un globo ocular, 0 de los dos, sin que ‘e1 menor indicio patolbgico acompaiie el fendmeno, En este caso, se trata de un trastorno pasajero. 2° La persecucién ocular esté pricticamente adqui rida, como lo ha demostrado Gesell (1940) (véase también los trabajos de Morgan, 1944) a los tres meses. Es facil probarla paseando lentamente un objeto de izquierda a de- recha y luego de arriba abajo, La tnica dificultad proviene del hecho de que el nifio pequefio se interesa més por el semblante humano que por los objetos, y resulta di ‘voces, fijar su atencidn, Finalmente, debe saberse que el 65+ trabismo, sobre todo intermitente, es un fendmeno vulgar y sin valor en el nifio pequeto, "pena ‘uoisa] un ap syuanosd spond oyanbad ouw un ap uoion|t 2p Bf ua ouroysen opoy anb souronbsewes ‘ownin Jog, “wousjowsy pepour ~sayca ¥| 9p seo!Bojoanau sejonoas eypsod wun O19S sofend Sel 2 ‘Sejo8IouoW! sejeulas sop uD so\Ne 21s9 oD opeArosqo sowroy 0] sand ‘oaniuyap osodurey anbune ‘e}uo1sip ap ousis lun $9 als ‘aouadns pepiaesuco 2p jeue> un opueuuioy ‘aepered Je epedad piso enfus] ef ze2fonte eouoI | uD anb 9p oypoy Jo uD aIsisu! AxyaIy 'S “opepmosap lou lun us epednossaiss pepialnoe eun ap oquowordums sien Bn 9pang “enBusy vy auowesON UeUTeW 96 (eredoTR]a=u9 [p ta reqosdwoo ores so ooodurey anb vionpuod wun $9 BIS9 4) soundje ‘sajeuuiou soul Ua CUsIQUA, 2159 OISIA SOUIat, ‘oBrequ wig "ewopaxtur jo £ owsoRow jo ofdwiala owo> sowarewor oj9s tesnuioud so endua| vf ‘seIU23}03}}0 9p 9198 un ug “enduaj ef ap uoinisod ej ajueLodun soared SON “oso1aroU BuIsIS ns ap PepLBorUs B a1qGos epnp wunsyE ‘e8uuge as 1 oyu ye saqaq J20ey nn so anb sowauigy “Te12ey vou eT |p < (SeWIONT “Y 9p so[euIpieD sound so] ap ‘ofayeu fap A) worsons ap ofayar jap ousodosd e “Jeger eM wInosnur ee UoISNTe oYDoY soUlay SoUOISEIO SOP Uy, wonuynyosoysiog memo “ZL ‘msnoeodiy eun seyed wind owuosd opeseuap so vounu anb eX ‘pepiyiin 2iqezapisuca 2p 19s apand ‘opronpuos aq “waurexa 2159 os2q “eueuny zon Bf 3JO ap zede> so ‘anb oyusurepeinsaide a1ayur 2s “sopiuos soy are euoroRa! 8 NAVA 30 SvORD SL ou jp anbued “0 sjeqofd ootnbysd spsowusap anb spurt so | oat anb of eiopuos wv asngure as sanax y “sovuanda4y uos ‘nb sauou soseso Sop "eplotiedxa sont U3 "USISIx3 “opatios Pp wlio [9 upey wage wf op upHe}o! ‘quoUEU reugadjedooyae> ofoyas “epenficadso spul ioe) sandr “yesoua pepyjow m 2p osiqiqut “oLoreidsar oun pp | uopeouipour‘ouaxazsouauiso Zqgeuea so esondsox €7 sepugnsaij 2p euled dure cun |) sexonioiurt upmcey woutis reectas Song mt oquie)‘seqyuedure “sosouos sofnn{ soy © o1uens uy “ans ye oftgo un ap epme ef ‘stuaumBUl “< raded ap ojuaureSnuse jo ‘sosed soun ‘aige 95 onb euiond un ap [> “(owuoud nw a90u0s0s owaugurey ours ua anb) | upso9:9 fep te sezrmnn yapod ‘sarequrey sopins sot aniug sfeq spur spur ofon “2uany Zon Uoo ossunud “essta19 yuseu “pded) semugey seaqejed “aiquiou ns gap 27, Sooo spn ap — | "704 9p — ‘saggy sopiay 2 — yutases 9s “(Goqensta souo}adaosod se] seuunj> ap wy ¥) ou [ap spnap woURSIP 2p o1pour | & oat ® opesojos ‘ssay yo wzsyeax anb [y “BA12sqo anb ‘eno g & amae anb eun ‘seuosiod sop ap wotasaud wf a121nb "2 & eymbuen ugioenqey eun uD “EISO9 epor e “asIeTjOLNe -$9p 9q2q “(OS61) J2z1uey ‘G 10d opezneuanbss ayuam2}U9} +20%2 opis ey ovonbod oyu Jap woripne ap wourexe 1, opm FT IL woLoWoDISa OTIONNYSIa DESARROLLO PSICOMOTOR 13, Funciones vegetativas y troficas Es sumamente conocido el hecho de que Jos encefalo: patas tienen una termorregulacién defectuosa. Es frecuente porque la combinacién de una hipertermia y un opistétonos evan a la equivocada conclusién de «esindrome meningeo>. Son bien conocidas las disritmias respiratorias de origen central; sin llegar a registrar el ritmo respiratorio, éste se puede apreciar poniendo la mano en el pecho del nifio para valorar las irregularidades de amplitud y frecuencia. Hay que sefialar, finalmente, la frecuencia de una transpi- racién abundante en los nifios que sufren alguna lesion Otro fendmeno a tener en cuenta (en un nifio mayor de tun afio) es el de la salivacion, sea permanente, o despertada por el interés hacia un estimulo cualquiera Deben ser tenidos en cuenta otros antecedentes, en apa- riencia vulgares, y monopolizados durante mucho tiempo por puericultores desprovistos de curiosidad clinica. Por ejemplo, el apetito y la sed por una parte, y Ia troficidad general y el peso, por otra. Hay encefal6patas anorécticos ¥ flacos, otros bulimicos y obesos. Todo esto nos lleva a una apreciacién global del nifo. una impresién clinica, no répida e irrazonada, sino, por el contrario, fundada sobre un examen completo. Siempre gra- vita una duda sobre el nifo apético, desinteresado de todo, que reparte su tiempo entre el suefio y los biberones, mas la misma duda debe hacernos mella frente a un nifio que dé Ja impresin de suftir continuamente, que grite, ya con ra- bia, ya con angustia, como acongojado, y que no sonria ni ria nunca. NORA cs, ~=7Z0Ne Lager 86 ‘TEOMICAS DE EXAMEN 7 4, Exémenes complementarios Hemos terminado con el examen clinico propiamente dicho, pero en algunos casos interesa completarlo. 1. Dentin Son de todos conocidas las perturbaciones que se impu- tan a Ja erupcién dentaria, Se le atribuyen, frecuentemente, las convulsiones. Es cierto que el sufrimiento que ocas‘ona al niffo, por la inflamacién de la mejilla, no deja de reper~ 62ssnue oes Fig, 17.—Tabla de Ja primera. dentcion cutir en su comportamiento, Es posible que la salida de los dientes traduzca un brote de maduracién y que alli radique la expresin de estas manifestaciones neurologicas concomi- tantes; es posible también que no sean mas que coinciden- ‘ofo 12p opuoy jap OpEIs9 [9p ugiseqoidwo wun sex asieonoRid aqap s]ustieorun “1819 2129 Jou ap ose> uD auodns onb o1aifad |= opIqag anquiny uppend oy “9 seueuauiaid sqyunasso09 — ‘sysowsejdoxo e ap smuunassopos — !so9plo109 sojnaugqny — ‘seideuowoy — ‘sisms9 — 'sofeiuawepuny soosiojored Soisadse sosiaaip So augos aquawessaiy sist e soWEA, fo pp opus 1a “s ‘0S010]0P J2198169 ns B Opigop opersa ns aid ys 1se9 preABise “01qa199 [ap wolUyBo UOYsaT BUNSUIU UIs ‘yl un 9 epeonoesg ‘oLeUIIN uauIexd ow sezi[e=1 oqap 98 ou olad ‘Jeonso>qns 0 [RoJ09 RoUEIsqns ap sepIpiad 2p 0 SBUIaISID Se{ ap “ZE]MOUNUAA BUIDISIS [op SeyfeWOUE op Bious|sixe Bf Jesisou apond wsoaseR vyesFo[Ejs2u9 & ‘SepEISIE UOS 18 JoJBA 2p uos0se> sowLojSIp seypeny sojduns se] ‘souoppeoyoju> — sseinyns se] 9p uofouncsip tun — (siseq eld “seyseq sisopuoj) eseq e ap jeuour ofngsp un — “(esanp012 "ayejeousimy “eypej220%08) oauBID ap JeuLLOUR eULIOS Pun — @ NaWxa Ja SVOINDL ‘o|jo1es9p jap soourwos sorsndse so) 9poX9 un oszeiey apand (Pyol) UHIEd LF UI) aensow apand coiofoypes ajduys uowexo (3 “wsoased pyesdoyejaoua ve atduis oorBojerpes uawexa ja annua sindunsip uaiauo.> coydojorpes usuexg “5 ‘ope(ei 210q 2p opluos Je 2o[es ms opor sapaoU0s apand as ou “epepjos iso ou ejauEyuo} 2] 1 “atuoUTeUL ‘sOUDIuE BjoUEIUOy EL 9p K opuRsjEqes o seyjans Seamins se] 3p opeyso [9 210s BuoJUt uoIDedIed e, SBIBINIUNE SOUOIEWIO;IP Se] © owsojaisadiy [2 owos “epesose jeiqe129 uoIDeUILO} ‘9p kun uoiayins anb seraiseIp spU seyoLUSiP’ uarsixa ord SooiSojowd aiusueiau opeisewap soseo ap mies 3 sand “sowaunsisur ON “2ja003utuow ap ‘ssowseouBs9 2p “eH -Byp901p1y 2p "tuHapaxtur ap “oLusyOOW 9p eIRAI 2s 1S oe oonispuseip 79 se0ae ® auuuad uolsoadsur wipouDs eu, avuejquioe & coups (9p oxuy> wowmexg -g ‘souriprouodiy ou ‘sopesesias sapues3 sof ua jeuniou se & wuopaxiur [9 ua epesesos aiuaw[eouass fey 28 UOID “BDYISO Bf “OPIGES S OWWOLD ‘OUIL Jap F>ITOIOIg Pepa Bf 30I> aide amused wororoysso P] 3p oD!BOloIpeL uatARVD [3 CD wpemyHO = (LI 3y) woinbisdounau Uuojeinpew 2p pepo e] £ jeiuop pepo wm a1u9 owsyajesed ‘oypanso un eisix9 anb splUpe [f>}f1p S> ‘Osea opor Hy -sFID xOLOWODISA CTTOMNYSIA ae { { |

Vous aimerez peut-être aussi