Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanteras de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en lnea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos aos como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio pblico. El que un libro sea de
dominio pblico significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el perodo legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio pblico en unos pases y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio pblico son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histrico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difcil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras seales en los mrgenes que estn presentes en el volumen original aparecern tambin en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.

Normas de uso

Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio pblico a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio pblico son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones tcnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:

+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseado la Bsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No enve solicitudes automatizadas Por favor, no enve solicitudes automatizadas de ningn tipo al sistema de Google. Si est llevando a
cabo una investigacin sobre traduccin automtica, reconocimiento ptico de caracteres u otros campos para los que resulte til disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio pblico con estos
propsitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribucin La filigrana de Google que ver en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Bsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Mantngase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No d por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio pblico para los usuarios de
los Estados Unidos, lo ser tambin para los usuarios de otros pases. La legislacin sobre derechos de autor vara de un pas a otro, y no
podemos facilitar informacin sobre si est permitido un uso especfico de algn libro. Por favor, no suponga que la aparicin de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infraccin de los derechos de
autor puede ser muy grave.

Acerca de la Bsqueda de libros de Google

El objetivo de Google consiste en organizar informacin procedente de todo el mundo y hacerla accesible y til de forma universal. El programa de
Bsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podr realizar bsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la pgina http://books.google.com
M ENTEM ALIT ET ExcoliT

TITTTliliIITITT
[ |||

. . 1 1
OSTERR. NATIONALBIBLIOTHEK

8X7
 ? %
TBVLAE
B RE W E S ET EXP E
-> D I T AE, I N P R AE c E P T I o
; mes Rhetorice,
O R G i I CA S S A N D R I,
t .. * e
Mult qum antea emendatiores,atque
abipo autore recognite.
* I I V N .

colo NIAE Martinus Gymnicmex

cwdebat, Anno M. D. L.
--

+-
|-|-----============ -- -- ------ ----- ___
 E R v DIT Iss 1 M1's
15 T G R. A V IS S I M I S V I R I S D.,
CORNELIO BARS D ORPIO, M E DIe
cine Dotori, & D. Ioanni Clayffonio
urbis Brugem. Thefurario, Ge
orgius Caffander
S. D.

vo D in Romanorhitorialegi
tur, irrpentibu in CapitoliBar
baris, canes,quori eratinfolitil
lum moti indicare latratu,conticu
/ iffe:anferes uer,quibus eiufino
di nihil expetabatur,ftrepituquo potert & clgo
re Romaniuuentutadee tuend, Ghotrepel
lend excitaffe:idem propemod hac noftra tpeta
te ufuucniffe cperimus, quum ij qui eruditionis&
fantimonie perfonam gerunt,o 4domnem cum li
terarum,tummorumpropulfndam barbariem con
ftituti uidentur:tantum abe$t, ut quodfuimuneris
r$ pre$ent,ut etiam humanitatem omnem & pie
tatem,quas tueri debeant, acerbiim infetentur:
probiuer ciues,quos laicos, prophanos &fecula
res appellant,adolefctium fludia & mores, quibus
Barbarisundique tendunturinidie,ortiimtu
A z enda
 -

4 1 8 . .
enda fufcipiunt: neque ad udia tantm capeffe*^
dam agnis clamoribus prouocant.fed operam etiaw
omnemer industriam, adea iuuandaer promouen
da,quodin ipis eit,conferunt, Quorum in albo uos
eisuiri ornatiimi,quicommunemhcuiuendira
tionem amplexi,honestoq; coniugio copulati, atq;
in media Reipublice turba con$ituti, generalis ta
men illiustque regalisfacerdotij,cuiu$ meminit Pe
tru!,confiantiim munu% expletis. Nam cm pri
u4tim tum public nullam amplificande Deiglorie
occafiem praetermittitis,atque ardentiimum iftuc
uerum erga ueram pietatem ftudium, ut tempus
quodque tulerit, declaratis. Quum enim ad pieta
tem conferuandam nihil perinde conducat, atque
adolefcentiam ret inftitui, & literarum fludiain
fingulis urbibus promoueri, quanta uobis huius rei
cura fuerit.praeclara,atque omnibusnotiima ar
gumenta demonstrant. Nec obftitit quicquamisti
heroico uetro conatui, qudin multoriillum re
prehenfiones & obtretationes incurfurum uidere
tis,idq; quod e$t indigniimum, eorum quipietatis,
ncereq; eruditionisftudium &fauorem apud om
nes cultuat; inceu, totoguite genere pollicen
tur:fed uicit hunc inuidentie,obtretationis4, me
tum,firmiter inhers animis publice utilitatis,atq;
diuinae glorie promouende amor atque cupidita*.
EGO
 i s . 5
EGo itaquequum meadhoc quodiam futineo mu
mus,qum immeritum,aut indignum, nihil adhunc
locum attinet,optaueritis,omnibus modis adniti de<
beo,utueflreexpeationi reffondeam. Quod cq
demficerehaenus conatifmus,quuis ingenijfio
friienuit4s multum nobis negocij&laboris exhir
uerit:quantum tamen hinc exprimere potuimus, li
benter id omne in publicam utilitat extillauimus .
Quum igiturnunc adrhetorice element4tradenda,
quem imprelegendo infituimu,nosrdoucaret,
tabellam hc,exiguam quidem illam,fed planam, ni
fillor,oficiemconficimus,inquaconficienda po:
tifimumhoenobisfudio fuit, utferies preceptor
& artis methodus,quafi nuda,omniq;ornatu detra
*
aio,oibus patefiat, omnesj, preceptiones quafi4^
fule cateriatimfe
certur.Hoc qualecfequentes atque annexe dedi*
quale est, uobiiornatiimi uiri

dicandffatuogodquisuestrafit dignitate, #i
meritis & uirtutibiindignum,tamen humani
taticrmodejiie uestre noningratumfi
reputauivalete Brugis Annopot
natum Christum.
IM. D, XLII,
A 3 D, Cor
 6
Dr. C O R N E L I O
R s D i o v. . .
Caroli V. Aug. medico
G def

$ .\ v M huc noftrum rhetoricarum

; inftitutionum libellum nonnullis
224 : # fcholis, ijsgn incelebribus pla
,i
cere uideam,quod eam rationem
*=* cruirudibus pueror animisim
buendis haudinidone effe iudicarent,flatuieiiquo
rundam amicorum fuafu,recognofcere,nonnulla4;.
que adhanc primam rudem, intitutionem perti
mere uidebantur,adijcere,quod equidem feciffem &
accuratiuspaul,&copiofius,fiperaffliiime hu
ius ualetudinis incommodalicuiffet.ldautem quale
quale e$t tibi rurfsinfcribitur, foliquidem quodis
quem in primafacturafocium tibi adiunxeram
nobis humanisq; rebus exemptus in eter
nam illam bcatamq;domum con
ceerit.Vale. Colonie
Agrippine ppftrid. Calend. lunij.
Anno Chrifti L. A
T
A
T A B v L AE B R .
VES ET EXPED1TAE, IN PRAE
I N S R . R I

Georgij Caandri. . .

= v I D appellas hoc loco Rhe

toricen:Precepta que uulgo
A pueris traduntur de ratione
fi dicendi.
j!|j Quid e$t igitur Rhetori
cefArs que docet uiam acra
* tione reie colornate dicdi. -

Habet^ne haec uox alium intelletum ? Maxim. *

Significat enim uim illamo ficultatem,que Latin

Eloquentia dicitur.
guid e eloquentia Faculus pienter& or-srae
mat dicendi,quae merito Cicerone uirtutibu, an- tore, ;
numeratur:fiquidem nihil e$ aliud eloquentia, nifi *

copiof loquens fapientia.

Quibus rebus paratur Eloquentia?Primm inge
re opus e$t, deinde dorina .8" Anton.a.
tione uariar rerum, praeterea exercitio & diligem pud Cice.
tia: accedit etiam imitatio excellentium fcriptorii,
feupotius antecedit. Cicero enim & Fabiu, autores ii.
funt,exercitationem fili, & fcribendi diligentiam, :
po$imitationemfequi debere. . .
A 4 Slf
 3 G E O R. CAS SANDR I

1 t.de . sufficiunt nepreseptaevarsadcomparandam

re eloquentiamfMinim.N ut ret Craffusapud Ci
ceronem non eloquentiaex artificio, ed artificium
ex eloquentia natum e$t.
Quis ergo ufs c$ preceptorum & artis ? Pri
mm,ut imperitifcripta& controuerfia* excellen
tium uirorum intelligere eo iudicare point,ac po
fleaf W, uenerit,imitari. Deinde ut certam quam
dam uiam ac rationem habeamus,quam infcribendo
c dicdoequamur. Quuis enimauctore Cicero
Lib.4.de menonnullimaturafine ratione, dicendi copiam con
i, fecutifint,arstamen e$dux certior, qum natura.
iEgeorato
TE
Eft & haec utilitas
funt,percam artis, gque naturainquenobisbona
meliorafieripo|funt:cr non opti
m4,4liquo modo tamen 4cui& corrigipoffunt.
Materia, Que ef&materiafubieta Rhetorice? Queftio.
* Qgide$queftio ? quicquid ad difputandum &
" proponitur. -

Quot unt generaquetionum?Duo:quorum al

terum infinitum e$t,alterum finitum.
Que eft Infinit4quetio? que rem generaliter
proponit,remotiperfonis,tporibu, ceteris
milibus:qu Grc6orte, Cicerone tum confulta
tio,tum Propofitum dicitur, ut expetenda'neftelo
quentia? ,
* . Qe cffinit4queftio?Qge rem proponit, cer
* * - tis per
 R H E T O R. P R AE C. 9
tisperfonis, temporibus, ceterisq;fimilibus circun
fcriptam c9 definitam, que Grece i7rSerie, La
tin Controuerfia& Cauf uocatur,ut:Iure'ne Mi
lo interfecerit Clodium? -
vtraharum queftionum potiu4 ad oratorfeu
: Rhetorempertinet:Nimirum pofterior,que inpu
blico,in curia,atq;infiro, ciuium4 difceptationi
bus ueratur.
Quatenus prior adorator pertinet? Qgia, ut In Partiti
ci autor cicero, indefinito inesi infiniti e om-"
nes cauffe aduimuniuerfi generis referuntur, qua
re,dicenti& thefeonfeuinfinitarumqueflionina
tura cognita effe debet,quuis earum tratatio di4
leicor & philofophorpropriafit, de quo qui
dem genere opportuno loco dicetur.
Caufarum igitur (fic enim hypothefes,feufini Genera
t4* queftiones appellamus) quotfuntgenera?Tria, aufarum
Demonftratiuum,quodcontinet laudem & uitu
perationem,ed meliore parte laudatiuumetia di
tur, t Grec s,
Cicero in Partitionib.Exornationem uocat.
Deliberatiuum,quod uerftur in capiendis con
filijs:quod continetfafionem, diffuafionem, hort4
tionem, dehortationem,petitionem, conolationem.
Iudiciale,quod uerftur infiro, & explicandis
firifibuf:quod ctinct 4ccufation & defenfionem.
-- A 5 Vnde
 GEO R. CASS A NDR I :
vnde colligitur hec diuifio?Exauditorum diuer
In partiti
fitate. Auditor enim ois aut aufcultator mod rit,
onibus qui deletationem tantum qurit: aut negocij iudex
& difceptator, quidere propofita flatuit aliquid.
In demontratiuo genere delectatio queritur. Deli
beratio in prouifione fturi temporis. ludicium in
difceptationeprteritiuerftur.
fabius 11.
3.. 4 Aliter paul hc tria praecipua genera colligum
tur Fabio:Omne enim,inquit,oratorisofficiii, aut
Lib.j.ca.4 eft in iudicio aut extra iudicia.Genus id caufe quod
in iudicio uerftur.fimplex & manifefl eft. Quod
e$ extra iudicium,aut praeteritum tempus refficit,
aut fturum.Praeterita laudamus, aut uituperamus:
de fturis deliberamus. -

Etiam'ne his Didafcalicum genus addendum efi?

Magnu,fn e$t illius ufus etiam Oratori, fed pro~
pri caufe genus dicin pote$,cumnon ad caufam,:
ide$t,bypothefin, fed potius ad infinitam queflio
nem,fedthefin referatur: nificaufam uocesquuis
Anton.2. quetionem de qua certa ratione & arte diputari,
de Orato uel dici confueuit. --

If6a
<Quod erit igitur didafcalicumfeu dida&ficiige
nus?Quod continet thefes feulocos cmunes, que
trtantur fcdum precepta c locos dialecticos.
-,
finisRhe Quis c finis Rhetorices?C tria propofitafint
toricts, Oratori,ut doccat feu probet,ut delectet,feu conci
-
liet
 R H E T O R. P R AE C. VII
li.
1ietauditorum animos,ut impellat& moueat,terti;. 2.Anton.
- - - -

de Orae
us hic proprius illius effe finis uidetur.Siquidem de- $re.
- letare cum fophiflis illi commune eft, docere dia : Orato,
lecticisc philoophis pene mutuatur. d Brut.

Quod eft officium oratoris?Dicere,hoc e$t, ac^ officium

i commodata uti oratione adperfuadendum,& conci oratoris:
tandos animos auditorum. s
Quod e$ inffrumentum precipuum? oratio. Inftrum*^
ogotuplex et oratiot Duplex Altera concia,
hoc e$t,mutuis interrogatiibus,& ref}onfionibus fbiusli.
interrupta,qualis extatin diffutationibus Philoo- ::::::::
phorum, que c9 dialectice dicitur:Altera perpetua, de Finbs.
qualem uidere e$t in orationibus & declamationi
bus oratorum, que Rhetoriceuocatur: quuis per
petua oratione Philofophinonnunquam utantur.
Quomodo aliter orationem diuidis? In aquabi
lem, quietam, o temperatam, dc quotidiano fer
moni perfmilem, qua philo/opbic dialecticiutun
tur,quifermo dicitur,& fblimem,uiolentam, con
citatam,ormatam,copiofam,que Rhctorum propria
efi,uocaturq; Cicerone tum contentio,tum oratio. Lii.offic.
cyguis enim, inquit, omnis locutio oratio e$,ta- J ora*
men uniu, oratorislocutio, hoc propriefignata efi "*
nomine.Habt fophific c bifiorici, potiepe
culiare fibi quifq;orationis genus Rhetoric ora- -

tioni;ui & fblimit4tefeiuntum.

- Qgot
 12 GEOR. CASS ANDRI
Patt*** Qgotfunt partes orationisfex:Exordiii,Narr4
ration13. - , - - - -

tio,Propofitio,Confirmatio, Confitatio,Peroratio.
vnde colligunturbepartes?Ex tribus orationis
finibus. Oratio enim omnis aut addocendfeupro
bandum,aut ad conciliandum,aut adpermouendum
inftituta e.Expartibus igiturorationisConfirm4
tioadrem docendam ualet, quam comitanturNar
a ratio,ut que fit fedes ac fundamentum conftitude
In Partiti - - - - - -

:" fideio Propofitio,que aliudnihilef, qum confir

ig, 1i. mationisinitium:& Cftatio,cuius eademque con
***** firmationi, ratio efi.Exordium uer adcoficilian
dos animos.Peroratio adimpelidos precipuper
tinet,
Partes quotfuntpartesRhetorice?Tres,Inutio,Di
ori, ffofitio,Elocutio: quibus ueteribus adduntur duo,
: . 4iofeupronunciatio, qu parum ab
tore, arte tuuantur.
Qgomodoha, partes colligi ? Qgia duo funt
quibu, conat omnis oratio, res & uerba.Res quafi
fedes& fndamentum eft uerbor,uerba autem re
bu4 lumem & ornamentum prebent.Inuenire pro
pri in rebus dicitur, utautore$cicero, in uerbis
eloqui,
In Partiii Difpohere autemJeu collocare, quuisutrique '.
onib. commune e$,4d inuentionem tamen magis refer
{{r,
- - - - - gom6
 R H E T o R. P R AE c. ; _.
quomodo diuidishec preceptaRhetorices? ex
ordine partium,utprimm de inuentione, mox de
diffofitione, ultimo loco de elocutione dicamus.

pE INvENTioNE.
vide$ Inuentio ? E% earum rerum que ad
caufam obtindam pertineant, certis locis
deprehenfio.
Qgide&locus? Locum diale&tici uocantfedefh Locus.
argumentorum.Argumentum autem rationem,que ;
- - -- - - -gumen -

reidubie fciat fidem Argumentis autem in confir- iiT

matione & confutatie precipu utimur, que par
tes adproband eu fidemficidamdetinate unt:
Rhetorica dutem inuentio etiam conciliationem 9*
notum animorum ffetare debet:ad conciliandum
& mouendum precipu afftus adhibentur, addo
cendum argumenta.
Quid igitur hic Locum appellus ? omne idunde
tanquam ex nota & indicio, occaio & materia di
cendi umitur. -

Quifunt igitur lociinuentionis?Iiuarianturad

diuerfs partes orationis.
Quot funt partes orationi*? Sex, que fuprA
enumerate unt. -

Quid e$t exordium?Initium oratiis,in quo au

ditorum animos c9 preparamus, cr conciliamus.
Qgot
 t4 geor. c AssANDR1
exor quoquotintexordiorumgenera:Duo.
e fiatim & apert auditorum animosAlterum.in
concili4<
Deinuen mus,quod principium,& 7rooiuiop nonnullis di
citur.Alterum,in quo occult & diimulanter audi
" torum animosfubimus, que Latinis infinuatio, Gre
c od"-"ocatur. -

ogotuntloci exordiorum Tres,perone,cau

f,&adiunta perfonis & caufis.
ogidpetandum in exordij vt beneuolos, ut
atttos,utdociles auditores efficiamur.
Semperne his omnibus opusest: Non,ed caue
genu, infficiendum e$t.
' Quid hic uocas genus caufe ? Certam quandam
caue qualitatem o conditionem, que in ingulis
- fperirum generum caufis inuenitur. -

fab.lib
capite 1,4. Quotfnt eiufinodi caufrum genera?Quatuor.
-

3??. Honefum,turpe,dubium,humile,inhonefto conci

itiatione uix opus e$. in Turpi, infinuatie utemur.
In dubio,feu ancipiti, beneuolentiam captabimus.
In humili,fciemus attentos.
Additur quibufdam obfcurum,in quo dociles f
cere debemus.& admirabile,feu d'ooy, cuius
eadem cum turpi ratio e$t.
ogomodoparatur beneuolentias perfonis, er
abipfis negocijs.
Fab.lib.4. qgotfuntperfon:Qu4tuor.Atori8,litig4toris
capite 1.
- - fiue
 R H E T o R. P R AE c. rg
iuerei, aduerarij, & iudicis, eu auditorum. .
Qgibus exlocis ab atoris,feu no$ra pcrfonabe
neuolentiam capimus?Primm, fi officium noftrum
citra arrogantiam commemoremus, uelcognatiis,
uelamicitie,o maxim Reipub.uel fialia quapiam
honefta cauf,ut liberalitatis, iuficie, fidei, nos ad
dicendum indutos effe dicamus.Deindefi omnfu
picionem autordium,autodiorum.inuidie, crude
itati,ambitioni, diluamus.Tertio, fiingenium no
rum,& uires eleuemus,nosq; magis caufe aequita
te, uditorum bencuolenti,qum cloquentiano
trafretos ee confiteamur. .
Ducuntur autem exordia aba&tore feu patrono
aduerfe partis, fed ijfdem pen exlocis, ut finullo
officio,aut honefta cauf adagendum induum effe
dicamus, fiturpes ffficiones in eum cgeramus.fi
eloquentiam eius & uim in dicendo metuere nos fi
gnificemus,&iudicifuffetam fciamus.
Quomodo perfonalitigatoris, autreibeneuo^
tentia capitur?duobusprecipulocis:uno, quo dig
mitatem eius proponimus, ut cum uirumbonum &-
liberalem effe dicimus:altero, quo calamitatem &
infirmitatem eius explicamus,fexu, ab etate,&con
ditione,fifaemina fit,fifenex,fipupillus,fi pauper,
peregrinus,mutus, cecus.
Quomodoperfon44duerfarij?Iifdem prop ex
locis
 16 GEOR. CASS ANDRI
iocis,fedinlocis ipfm aduerfrium conuerfis. So
lentautem hec tria hicffetari,ut in odium, in con
temptionem, criminuidiamilli; adducamus.Inodi
um,fifuperbiam,crudelitatem,& maliciam eius ac
cufmiui.In contemptionem,fiinertiam,negligentie
an, ignauiam,& luxuriam eius proferamus. In inui
diam,finimiam potentia,diuitia fitiones, c, opes
eiu$ commemorem/148.
ogomodo perona iudiciseu auditorumi Si il
torum uirtutes,fapientiam, iufticiam, frtitudinem,
equitatem commemoremus, radutilitatem ean
fnofire coniungamus. Deinde fi qumhoneft4de
ijs exifiimatio,qantaj;iudicij expectatio fit, oftem
damus. -

quomodo abipfis rebus beneuolentia capiturf

cum caufam noftram extollimus, & aduerfarijcie*
$/d$
In partiti
onib.
Quidattttiocrdocilitat,undefumitur Abiffa
fer caufa.
Qgibusrebus attentionem parabimus ? Tribus
precipu,flautmagnaeffe commonftrcmusdequi:
us diurifiimus, aut neceffaria, aut coniuntacii
ipfis apud quos agitur. Excitabit etiam auditorem,

,
finos nequediumoraturos, neque quicquam extra
caufam dituros polliceamur. -

Qgomodo docilem auditorcm ficicmus:fibreuiter

.
cr4per~
 R R, pR . 17
crapert fumm rei de qu diurifum9 exponam9.
Ducuntur'nefempcr promia peroniso cau
ts:Non, ed non rar abadiunti, perone e cau
fe.Cuiufmodifunt,pignora,propinquitates, amici
tie,tempus,locus,habitus,opinio, fim4iudiciorum,
expettatio utilgi.
Quando infinuatione opusef inturpier admi*d
rabiligenere caue,o maximiauditoris,ueliudi
cis animus perfafus ab aduerfrijs, aut iam diu au- w

diendo defitigatus e$t.

Quidhic erit obferuandum? Idpropteruarieta
tem caufrum difficulter precipipoteft, hoc tamen
monente Fabio in uniuerfum praecipipote$, ut a
hi, que leditad ca que profintrefugiamus. Si per
fon aut caufa offndat,aliam fbftituamus: finihil
erit quodnobis profit, querendum erit quod aduer
fari ledat:fi manifftum e$t,quod offendit,aut ele
uandum erit,aut transftrendum,utreijciendum.si
pfuafus & occupatus e$t animus, pollicebimur nos
moftras probaties dilaturos,& aduerfariorum con
ftaturos:fin defeffu$ e$,aut urbanitate aliqua ani
mos renouabimus,autffebreuitatis excitabimus.
Quid e$t quodin genere ad conciliandos animos
precipupertinet?Affetu. Qgide$t affetus?Incli
natio quedam & animi commotio, (
Qgomodo diuiduntur Affectus In lenes,fue mites,
. . que
 18 G Eo R. CASS ANDRI f
que Grece$$w hoc efi,mores dicuntur,quales ex
hibentur in Comdijs, ut amorparentum, charitas
fratrum & propinquorum, fides coniugum & ami
corum,uerecundia,modetia,leticia moderata, timi
dita*:o inuehementes, feu concitatos, que Grec
zrst", Cicerone perturbationes uocantur, quales
* * Tragdienobis offerunt,ut egritudo, inuidia, ti
mor,pauor,libido.

1Libro 3.de
T lis&compofitis: nonnunjenim uehementibus,quos
tamen admonente Antonio, in exordio totos expli
carinon oportcbit,fed tantum impelli prim iudic
Narratio.
leuiter,ut iam inclinato reliqua incumbat oratio. ,
Quid e$ Narratio? Est caufe ipfius, aut rerum
ad cauffam pertinentium expofitio.
Que oberudafuntin narraties Vt breuis fit,
ut dilucida,feu perfficua, & ut probabilis feu ueri
fimilis. * *
-,- Qgomodo breuiserit Narratio?Simon, primo
iwitioremrepetamus,fed unde neceffe e$t: fi non in
partes r deducamus,fedfummatim completamur;
finequelongiu4,qum opusfit.procedmus, fi mi
Hilextra caufm dixerimus.
Apertaeu dilucida narratioq et Que fituer
bis proprijs & ufitatis:in qua ordo tpor conferu4 |
tur:in qua nibilinterrupt, perturbat,uclambigu
dicitur. Qu
 R, P R . 19
.* Que eft narratio uerifimilis?In qua pfonis, tem
poribus,locis,ea qu narrantur,confentiunt, ubifi
&ti cuiufque caufe exponuntur,& in qua natur,le
gi,moribus,dc opinionibu$ hominum accommodat4
dicuntur: -

Quid et Propoitio:oratio, que breuitertatii

& fummam totius negocij continet.
Quotuplex eftPropofitio?Duplex,nuda, crfub
ietaratione. Nuda, qualis e$fere in conieurali
bus,ut frtum obijcio. Rationefubieta, Iure cefw
eft Clodiu*,quum prior infidiatus fit.
, , Quomodo aliter diuidis?In fimplicem & multi
plicem.Simplex,ef una propofitio. Multiplex e$t,
quando plures propofitiones proponuntur,quod f
rper partitionem fit. Nam non eft aliud Partitio, Partitio.
qum plurium propofitionum, de quibus in caufadi
turifumu4,enumeratio. - - -

Qgideftconfi Praecipua orationis, $firma*

qu caufeprobatirmatio?
onem continet. a.pars , t t1O.

Qgid eft Conftatio?diffolutio argumentorum, cfutatie

que abaduerarijs obijcitur, autuerifimiliter obij
ci poffunt. t

... Qgomodo Cauf probatur?Argumentis.

Vnde ducuntur argumenta?Ex locis. Qgidaut
fit locus & argumentum,fupr dium e$.
Ef'ne hoc Dialeticor,locos argumentorii tra
B z deret
 ZO GEOR, CASSAND Rf

~
deres'Et, edhac in parte multa Rhetores Diale
&ficis mutuantur: tota enim haec pars ad docendum
pertinet,quiproprius e$finisDialrice : quamuis
Rhetores non pauca hoc loco inferant,que ad dele
ationem & motumficiunt:quo fit, ut confirmatio
Rhetorum nudis Dialecticorum argumentationi
busnon parum differat. -

floci Quifunt igitur loci argumentorum?Dupliciter -

mtorill, debistradi po no modo in genere,que ratio

Jn aftiti ad infinitas potius quftiones pertinet,quodDia
::5, leticis abund & copioe fit, quamui, Ciceronee
g _ hanc locorum tratationem omiferit,quod& Fabio
tiili ufeeutuseii,fmosledoremad Dieicosremit
fab.li.s,. timus.Aliter loci adunumquodque caufe genus ac
M. commodanturquod Rhetoribus fiericucuit, cr
mii de hac rationelociRhetorici Dialectici diferunt,c
reuera ijdem int. * . .

lognis Quotfunt caufari generatria, que fupraenu

:* meruafiniDemontralium,Oriberatium.olu
diciale, &

' * cygise$finis generis demonftratiui? Dupliciter

horum generum fines ffetantur: aut enim ab ipf
cauffafmtur, aut ab auditore. Priore modo finis
erithoneftum & turpe,pofteriore modo deletatio.
Que materias varia:laudanturenim c9 uitupe
ranturperfona,regiones,urbes,loca,tempora, ani
. . . -- m4ntia,
 . .
mantia, plante fakta,cfilia:frd frequentifima, ea
demq;utiliima e$t lau$ perfonarum. --

Quifunt loci confirmationis in laudandis perf

mis ? Confirmatio in hoc genere e$,quafi perpetu4
quedam narratio,conftans amplificatione uirtutum
& uiciorum,bonorum & malorii:quare loci in hoc
genere adornandum & amplificandum potius, qu
adprobandum adhibentur. .. 2
Quid igitur hic obferuandum erit?optimpa- Fab.Iib.s
rebimus conilio Fabi quimonetutdiuidimusnar-
rationem in tria tempora,ante uitam, in uita, po$
mortem. Ante uitam cfiderantur hiloci:Natio,p4
tria,parentes,maiores,nnunquam reffonfa & au
guria.im uita,filibet,laudem partiemur in bonaani
mi,corporis, &frtune.Corporis& frtune bon&
non habent infeueram laudem,fed quatenus his re
t aliquis,aut fecus ufuseft, laudatur aut uituper4 , :
tur.Examinibonisfolida laus eft,&ret fitis: in
quibus explicandis fequemur aut etatis & rerum
geftarum ordinem, aut diributionem uirtutum. .
Poft mortfunt honores diuini,decreta,ftatue,inge
ior t. -

Quomodo regiones, urbes, & locilaudantur?

similifre modo, uetuate, conditoribus, muni- - .*
tione,&fitu,ab opulentia,falubritate,legibus,inftitu --

tis,ciuibu$,& ingenijsincolarum. Fatiijdem

". . . ; 3
ci
 22 GEOR. CASSANDRI -

locifnt,qui generis deliberatiui.Item & rerit, nifi

qudhic difficultas non raruelmaxim ad laudem
pertineat,
1.oci gis Quis e$finis deliberatiui generis?Vno modo uti
b*" iita* uel potius dignitas,utfentit Antonius apud Ci
2.3e Ora- ceron g, Fabio magis placet.Altero modo fpes aut
. 3. refrmiditio deliberantis --- -
capite, Qui untlocicfirmatiiis: Honeti,utile, facile,
* * * * quibus adda* licet, d'uvatp, & neceffari, fub qui
bus comprehenduntur magnum, iucundum, tutum.
.Honeftas que maxim tra&iatur arte, fumitur
* ex legibus,natura,o uirtutfinitionibus,que per
- tinent ad caufm efficientem.
vtilitas oficilitas magisfuntrsxva: utilitas
obuia fierit,erit exaggeranda & amplificanda.
Facile & poibile in circftantijs pofitum e$.
In partiti Necearium etn oli,q aliter fierinequit,ed
autore Cicerone g pmagniinteret, proneceario
Loci giiis ducitur.Plurimiiaiitinhocgenere ualitexempla.
rii feuit
lis.
. Qgis
ia aute$cleme is Iudic
generiudic
finisntia is.
ialis?Aequitas. Item

Qui unt loci Cfirmationis in hoc genere: Va

rij, ex tatuum diueritate. e ,
Quid efflatus? Eft principalis quaeftiofeu pro
pofitio,qu ctinetfumm negotij, ad qu oiaarga
menta refrid4funt,uelut adprincipal
- V C
 *

R H E T O R. . P RAE C. 24.
vnde nafciturfatus?Ex intentione accuftoris,
er depulfone defenforis. - *

Doce exemplo:Interfcifliclodium,intentio efi:,

Interfici,fediure,depulfio.Qufiio,Iure'ne wterf
cit Clodiii Milo,que eadem & contitutio,eu tatus
c,quatenus oratoream fibiprobandam fumit.*
Quidpraeter statum obferuandum eft:vnu ali
quis precipuus filogi/mus,quem frequelibet com
frouerfia continet.
Qu dant nomina Rhetores huiusllogifmi par
fibus?Status e$t conclufio:e$ enim conclufio propo
fitio principalispo argumentationem repetita.
Reliquar uer propofitionum ea de qua dimic4
tio cf,c qu pbata cclufiofit plana,uocatur kI-.
nAvvop Graecis,Latinisiudicatiofeu difceptatio.
Alterauer que manifeta et, c probatieuix
eget ctiopfeuratio dicitur,qudea prim accur
rat ad conclufionem,eutatum probandum. *

Probatio uer Iudicationis dicitur arwxop, La

tin continens,feufirmamentum, qud omne robur
totius confirmationis ex ea dependeat.
Da exemplum in cauf Miloniana. ' y
: Propoitio principalis,eu tatus caue et, Milo
iure interfecit Clodium. ..
Ratio,Infidiatorem ius eft occidere.
ludicatio,Clodiusinfidiat9 ef Miloni,Cuiuspro
-- " - B 4 ba
 24 GE OR. CASS ANDRI
batio, eu continensumituruarijs coniecturis.
Conficitur ergo hic ilogifnus, Propofitio.R4
tio,Infidiatorem ius e$t occidere. -

Affumptio. Iudicatio, Clodius Miloniinfidiatu

e.
conclufio.Status,Clodius iure caefuseft.
Ogot funtforme fiatuum.:Tres. -
Quomodo eas difcernis?perqueftiones.
Quodfunt queftiones?Tres. Amfit,unde nafci
turfatu, conietur4lis. -

Qgid fit,undefatuslegitimus.
Quale it,unde tatus iuridicialis.
Qgis e atus Conieturalis?cm de fito con
trouerfio e$.
Qgos locoshabet hic fatus?Duas,uoluntatem et
facultatem.
Qgotf}ecieshabetuluntas? Duas, Impulfion,
cm ab odio tanquam efficiente caufa:& ratiocina
tionem,quum petanquam caua finali argumen
taducimus.
Qgibus ex rebus fcult4sffetatur? Exfignis,
quefunt antecedentia,cfequentia,ucladiuma: c
circunfantijs,huc pertinttetes, chirographa, con
foncs, tcra,
Quifunt proprijloci conftationis inhocfatus
Conftatio e$t argumentorum diffolutio.Tribus
-: , * 44ffd
 R. H E T O R. P R AE C. 2
autem modisfoluuntur uiciof argumenta:aut enim
peccatum eft infirma, & reprehenditur confequem
tia: aut in materia,in qua aut ambigua affumuntur,
que explicantur diftinctione,autfala que inficiati
one diluuntur. -

a suntautem inficiationis locijdem,qui confirma

tionis,fd cm hic acerrimus conflitu fit circa fig
na,duopeculiares fnt locidefinforis4dcontrarii
interpretationem fignorum.
Inuerfio, cm fignum obietum non ctranos,
fedpro nobis ficere dicimu: utfepelijfi.ergo occi
aifti:im fioccidiffem non fepelijffem.
Abfolutio,cum aliter ac aduerfrius,fignumin
terpretamur,utfepelij, non confcius mihi cedis,fed
ducius mifericordia.
Quiseffiatuslegitimus ogando controuerfia#*
exifiitex interprettione alicuiu legi,autfcripti, #i;
cuius e$ praecipuaqufiioquidfit. \ apud Cice
Quefnthuiufjiaius ecies? Definitio,contra *
rie leges,criptum,c, ententia. Ambiguum,Ratio
cinatio, Translatio. -

Qgid eft definitio?cum denomine fiqueri

tur,ut quidfittumultus? huiusftatu, ijdemfntloci
q didacticigeneris, feu quefiis infinite,qui dia
leiicis petenda funt. -

Qgiseffatuscontr4ri4rum legum?cm daele

- * B 5 ges
 26 GB OR. CAS SANDRI
g* aut fententie uidenturfibi aduerfri, auteaf,
`aliquo colliduntur. , .- - - * , *
-

* ' : Exemplum prioris: (tes.

In ui gentine abieritis:&, ite docete o&s gem
Pofterioris: Diliges dominum Deum tuum:,
omnis animapoteftatibus fblimioribusfbditafit.
Colliduntur,fi magifiratus iniuflum precipiat.: A
In hoc fatuobferuandefnt quatuor regule.
Lexinferior cedit fuperiori. --

Lex generalis peciali. -

.. Lex humana diuine. .

Lexuetus noue. --
' Quis e$t fatus fcripti & fententiescm exfcri
ptg abfrdi aliquidexifiit aut ambigui, quare aliud
uoluijeferiptorem exequitate colligimus:ut, ven
deomnia quehabes.Sunt Eunuchi quife caflraue
runt,&c. -

*** *
Confirmatio uoluntatis, uelex alijs locis clario
* ribus,uel ex equitate & natura umitur.
Quid e$t ambiguum? cm ditio aliqua autora
tiofcripti plurafignificat,ut: Non cogiiouite do
necpeperit.Iudicantur ambigua aut exphrafi&fi
gurautex ipisartibusundeumuntur.
Qgjs efflatu Ratiocinitiuus?Quando res
non habctpropriam legem,iudicaturex aliqua lege
Prpter/imilitudinemvt:Quinterficeritpatrem,
. . .
-- .. - culeo
\ \ {
 H E T - p r, age.
culeo infiuatur: matrem qui crjev., 2
P toe/d
pleftendus uidetur. t

Licet habere magiratus& iudices,licet ergoli

tigare, o cauas agere. -

Quidest Translatio?cmreus lit detrectat,g

aduerarius non rit agat.luriconulti exceptioni
uocant:ut,fi quis debiti aliquem appellet ante tem
pus,aut plus petat.Si accufetur patrous liberto,
aut uocetur quis adiudicem non fuum.
Quis e$t fatus Iuridicialis?quinafcitur exque- Statusiu
fione qualefit,&dif}utatutrum re,anfecuali- ***"*
quidfitum fit.
Quifunt loci Confirmationishuiusatus? Natu
ra,lex,confetudo, equitas,feu equum bonum,iwdi
catum,patum.
Quiuntloci inficiatiisIdem qui cfirmatiii.
Quifuntloci proprijdefinforis?Definforidu
plex efflatu$,abflutus& affumptiuus.
Abfolutus,cm iurefitum effe dicimws. .
Affumptiuus,cm defenfio perfe infirma e,fed *
affumpta extranea re iuuatur.
Quiunt locitatusaumptiuiscceio,Tran
latio criminis,Comparatio & Remotio.
Quid eft confiio?creu4poftulat fibi ignofci.
Qgeunthuius partesidue, Purgatio, & De
precatio.
- Purg
 . ANDRI :
28 s c negamu, dolofitum ele:cuiu
rurfm partes:Fortuna, Imprudentia,Neceitudo.
Deprecatio eft, cm fimpliciter mifericordiam
petimui.
Qgidef Translatio criminis ? cm nos aliorum
peccatis coatos dicimus.
Qgid e$ Comparatio?ciim ex duobus neceffarijs
idfciffemos dicimus,quod eratfatius.
Quid e$Remotio criminis? Remotio criminis
hoc translatione diffrt,qudillic crimen transf
rimus,&quafi retorquemus in illi, quo, aut pro
, pter quem accufmur. Hic autoritate aut iuffis
alicuis perfone aut legis indutos nosfiffe dici
My, - -

Quid eft Peroratio ? Extremapars orationis. .

. Quibus rebus conftat peroratio? Enumeratione
&aff&ibus.QgideEnumeratio?Potiimor ar
gumentorumbreuiteroummatim comprehenio,
4Grec ,
Qgibus affetibus in hac parte utimur?vehemen
tibus illis,qui mouendis& impellendis animis adhi
bentur, que Grece 7rn uocaridiximus.
' Quomodo hi afftus diuiduntur ? Qgod alij ad
mifericordiam feiant, Grec ocrol,alijad indi
gnationem, que Grecdevorae uocanturiquor
miferatio reo e neceffaria, indignatio 4ccuftori.,
-

-: - 3# -

Qgid
 R H E TO R. P R AE C.? 29
*' quid dida&tici generis,ut appellt, eftne aliquis
| ufus oratoriEf uer,dupliciter enim infinita que
fiio tratatur: aut enim feparatim & ex propofito
de genere aliquo diffutatur, ut ciiphilofophi dema
gnitudineanimi,defide,de amicitia,de continentia,
demorte infeholisdiffrt:autfpccie aliquafu c
trouerfia propofita, ea d uniuerfigeneris, in quo
ctinetur,uim naturamq; traducitur, in quo uelma
xim oratoris officium pofitum eft. nulla enim Ofto
eft cauf, in qua non potius,id quod in iudiciumue
mit,exgenerum diffutatione,qum ex reorum per
fona queratur: idg appellanthypothefin adthe

. in transferre.
Quid e$bypothefihadthefim transfrre ? cm
-

omifis circunfantis, que controuerfiam efficiunt,

genusipfmuniuerfm,quod caufminf continet,
uelornandi, uel amplificandi caufa trattatur, que
generales diffutationes etiam communes loci appel
laripoffunt, parum enim interhos& thefes inter
e$,quodquidemiad exercitationis ftudium attinet. Fab, lib.s.
Qgid igitur appella* locos communes ? genera apite I.
les aliqua, queftiones quein uarias orationes incur
rere poffunt,fiue e fimplices fintfiue ciunte, ut
& thees comprehendantur. Horumali] manifesti
fnt,& certi,ut de uirtutibus& uicijs,de quibus in
4lteram tant partem dicitur. Maxim olim
- , - {0
 3o GEOR. CASS ANDRI
fic uoabantur quierant direiiin uicia,utin ficri
legum proditorem,adulter. Aljambiguifunt ijsq;
ulproprijlitigatorum, utprotabulis contratabu
fas,prote/lib.contrate/tes, que pertinent adlocum
extrinfecus ajumptum, quem teimonijs Cicero
uocat.Velextra cauff, trataripoffnt, ut an uxor
ducenda,an bellumgerendum, ammalum fitmors.
Quiuntlocifinite quetionisIiuidelicet,qui ?
- -
Dialeticis traduntur raparte,quam topicem appet
lant,ut exdiffinitione expartibus,coniugatis caufis
effectus.Neq;enim hilociprobationum tantum,ue
rumetiamexornationumo amplificationummate
riamfubminitrant. . . . -

Qgomodohos locos adutrunq; quetionis ge

nu$ 4ccommoda*?quia fimplex fi queflio fit eius uis
atq; notiolocis illis aperiturco explicatur.Sin con
iumta argumentis ex ijfdem locis duiis, aut refelli
tur aut confirmatur. * .
D E D Is Pos IT I o N.E.
- - .. 3

- *
VID eft diffofitio? Eft apta partium orati
onis & locorii, eu argumentoriiditributio.
Quotuplexeft diffofitio?Duplex,altera eftpar
tium orationis, quasfprfex effe diximu$:que rur
fm duplexeft. vna, quam ars ipfa & rerum natu
ra adfert,utprimo loco fit exordi, inde Narratio.
-
Alte
 R H E T O R. P R AE C. ; 31:
Altera, que oratoris iudicio relinquitur. Incidunt
enim nonnunqu cauffe, in quibus pretermiffo ex
ordio narratione,aut firmaaliqua argumentatio
ne incipidum eft.vel, ubi narratio exordio & con
firmationimeliusfbijcitur. Non rar etiam confi
tatio confirmationem precedit.
: Alia e$ dif}ofitio locorum & argumentorum,
quorin confirmationibus & confutationibuspre
ipuus ufs e$t.Nonnihil tamen in exordijs erit ob 2, de Ora,
feruandum. . . .. - -

Quid obferuandum e$ in exordijs?Id totumf

rpdet ex uarietate cauffar, & oratorisiudicio.
Necficile praecipi pote unde exordia fumdaft,
edex genere caue exordiendi ratio petenda et:
quare Antonius apud Ciceronem totius cauffe natis
raperffeta,ultimo fe loco de exordio cogitare ait.
E$'ne tamen aliqua hic collocandi ratio? E. Fer
enim initio,ponitur Exordij propofitio quam Gr
cant. inc /uitur , ra
tio propofitiis,que duo Enthymema,fedinuerfum
cficiunt. Deinde pbatio alia aut amplificatio,dut
aduerfatiua.Grecitararktui fibiungunt trfo
orip,que et concluio Enthymematis,que quumen
f eadem fit cum propofitione,tamen uerbis & figu .
raorationis nonnihil uariari debet, vltimo loco eft.
&#iorie,eupetitio. - -
g0
 32 GE oR. CASSANDR1 -
* ogomodo difponturlocicfirmationis?siinfi
mita quefiio fit,ordinem locorum qui in Topicistra
ditur,fequilicebit.Sin definita,feu cauffa, rationem
collocandi adfingula cauffarum genera accommo
daridebere Cicero docet, quae ratio quia uariae$
c longiorem explicatiem defiderat, fatigerit ob
feruare quod apud eund Ciceronem alio loco An^
tonius monet,ut primo &nouiimo loco firmiim4
argumta collocentur.Mediocriauer in medi tur
bam conijciantur, id quod& autor ad Herennium
precipit.
vbitandem e$ ufumlocorum communium? spar
gunturilliquidem per totam orationem, fedtamen
orator uidebit quando extra cauffam,in locum ali
quem communem egredi commodiimum erit.
Qgide$ egreio? Effumpta occafione exip
cauffa,loci alicuum communis feugeneralis qufiio^
nistractatio. --

Qgando ergo digredilicebit?fr po narratio

nem, uel confirmationem uel conftationem. Locis
autem communibus,quibusin uiciainuehimur, non
nifi criminibus confirmatis utendum eft, ut monet
.&ora, apudciccronem craffus.
\ c Locv .
- Qgid ,
 R H E T o R. P R AE c. 33
- VID est elocutioEst idoneorum uerborii
& fententiarum ad rem inuentam accom
a modatio, Grec4%rig dicitur.
. Hecefprecipua & maximpropria Rhetori
d eespars, que precepts crarte multum adiuuatur.
. Qgomodo diuidis Elocutionffin/ermongram- \
* maticum,hoceft,Latinum & planum,infiguras&
ni in amplificationes. * -

Qgomodo hetre* ecies adorationem accom

m modantur? Qgia omnis oratio uel ad docendum tan
tuminftitutaeft,uel addeletandum,uel ad ccitan
;, dum.Hinc oriunturtresfigure,feu charaeres,&
in dicendigenera. - -

,Quefuntheetria
dicendigenera #Summijum
feuextenuatum, quodin orationibus Atticumdici
# tur,quoinfimiliarifrmoneo Philoophorum di
j ffutatiibu4utimur,cuiu$e$finis docere, quare La
tinoftr & dilucidoermone ctentum et, crche
i mata partius adhibet. -
% Mediumfeumediocre,quodaddelc&ationpo
tiFimrefrturqualiteratolim oratiosophilar.
m . Huic ornament4& figure conueniunt.
Tertium eftgrde & fblime,cuirapere & in
flammare animos propofitum e$t. -

Ex histribus generibus maxim pectatur elo

y ' quentia,itemim,inquitcice,eloquens e$ quihumi- in orate,
C li
 34, GE OR. CASSANDRI
liafubtiliter,& magna grauiter, & mediocriife*
perat pote$ dicere. - . . .
Qgomodo obferuatur fermo Grammaticus ?Si
euremus,ut Latina & perfbicua fit oratio.
quomodoidefficiemus:Primum, fiuitemu, ui
-cia Latinitati&perfbicuitati contraria. Deinde, fi
figuras obftruemus,que conferuant puritatemfer
monjs,aut lucem addunt. - - ***

-* Latinitatique uicia aduerfntur? Barbarifnus

quie$ in uerbis fingulis,ut auifare: & Soloecifnum,
quie$ in coniuntis,utmurmurmultus.
^ . Qg perfpicuitati? Cacophaton, homologi,
macrologia, pleonamus. . . .
Figuram quiduocas?omne id quo preteruulga
-rem modum oratio quafi comitur& infignitur.
Qgomodo figura diuiditur?in Tropos & sche
mata, que propriefigure dicuntur. -

Quotuplicem ficis ordinem figurarum? Tripli

cem,ut cfuperiore elocutionis diuifione cueniat.
Primus ordo ad Grammaticos pertinet, utTro
pior confirmationes uerborum, *. -

Secundus continetfigura*fententiarum, e4 qui

-bus ornatur oratio,quas fpr figuras appellauimus
Tertiuspropri adoratorem pertinet.Huc ref
runturfigure que augentorationem,o. amplioren
fficiunt, . .. . .
. .
. . . . Qgid
 R, pR . 35
Qgide$tropus?Quum uox propria fignificati
one adremfimilem aut uicinam conuertitur. ,
- Qgotuplex e$tropw?OmnisTropum autefis
fngulis uerbis,aut r$ in tota oratione. ' ' .
' . . . . D4tropos prioris generis.
s. Translatiousragoa. Ferreum petius.
ys Tranffumptio *}ig.Pallida mors.
Synecdoche,comprehenio eu intellectio. Mue
cropro gladio. -

, , uvrwvuia,denominatio, ut: Martembellieffe

COM/MM/16/??. - - -

,pronominatio.ta p omero,
Catachrefis,abufio.Parricid4.proeo, gpropin
quum occidit.
Onamatopoeia,nominifictio.Bombarda, Tara
tantara,Grunnire.
* * Datropos pofterioriageneris.
- A2Awyogia, Latinis inuerfio. Qgum aliuduer
bis,aliudfenu fignificamus. Ne obijcias margaritas
porcis.Hecfufutritafit, } dicitur. Later.
' .* * Qgefnt huiusffecies? (lauas,
AEnigma,allegoriaobfcurior.Dimidiplus toto.
Ironia, que contrarium uerbisindicat verres ho
mofantus eo diligens.
- * - Sarsamos,hoilik rio en agros,& quambel
lo Troiane petii, Heperiam metire iacens.
. C 2 Mi
l -
 56 GEOR. CASSANDR1 i
Mimefis,quum alterius geftum aut uerbaiihita^
mur,apud Paulum:Neattingite, ne guftate. . .
... Huc refrripoffnt Apologi,utAefopi,& fibu
le poetarum,quarum interpretatio unooyfx di
citur.Annumeranturtropis periphrafis. Salluft.ad
requifitanature.Apudpotasfep ornatus, nne
ceitatis cauffa adhibetur, Tempus erat quoprima
quies mortalibus egris Incipit. se
Hyperbole,que cum ddaugendum,tum minuen
dumrefertur: Gemini%mintur In clum fcopuli,
vixoibus herent. - --

f1GvRAE vER BoRv M.

Y videstfigura,feufchema? Estquafge
\ Aftus quidam orationis,in quonon eftneceffe
mutarefignificationem uocum. . . . ..

Quotuplexeftfchema?Duplex:A&%, hoc e$
ditionis/eu uerbori,fi,n,c
- fententiarum . - ". . . . . -

a.oa. Quid intereftinterhasfiguras? quoduerborum :

figuratollitur,fi uerba mutari;fenttiarum manet,
quibufcunq;uerbi wtaris. . . . . . .';
- quideji figura dictionistEftgefiu quidamora
tionis,quiin uerbiseuinitu uerborum conitit.
, Quotuplex ethuiuinodichema Duplex,Gram
mticum & Rhetorickm, . . . . . .. . . .

--

/
 ---

p g E T o R. P R AE C. 37
grammaticum uooo,dequo Grammaticitrade
,ea3fi euerunt, quodapud illos inlocuti*& con*
fruionisdiuiditur. * . . . . - *

Rhetoricum,dequo apudRhetores agi folet. *

' Dafigura, huiufmodi.
-

- Repetitio, ravago;&, Nihiltenourmpre

hdiipalaij.ibilrb#igiti,th***************
?iorum omnim,nihilhorum ora uultu% oucrt
conuerfo,sgo@#.Porno: Populu;Romh
iuAiciauiit,armisicit,liberalitateuicit. *
complexio.ogisco pollulault: Appius. Qgis
produxit ? Appius. , ,
- copulatiwAo.Ad illumdiem Memmius erat
IMemmius. ' **'* '. --
' traduio.cice.proMur,Sit denique in ciuitate
eaprimares,propter q riiiitas ef?om princepf.
rticulu .veni, ,ci. "
*:: ,ham Tho, -
similiter cadens,8uo orrwrog. hominemlau*
irtuti,abundantomfficiuth... .
similiter definens, Turpiterqu
desficere,nequiterstude dicere,
Com,,quummembraconjian
morten
oppetebat,domifiMHugi4 comparabt,
"clugo Darcd""4"froi
--
- - - -

C f c Ag:0
 38. GEOR. cAss ANDR.1-
ghominatio,, incrptio estamenti
"m, non amantium. .... " "
ore uperioriuiein.Amari i
die.ieureturnejuidinfitamari. - - - -- -

Edipfig Ego'neillam, que me,que non.

"/precifio,,ogo, ego:
frdmotos pretat componcrefutu.
- ficvRAE sENTENTiarva.
gietrrsa.ogou; tandem abutere
T patientientia noftra? . . . .
subieio, rparig,ogid igitur,peccabimus,
quianon fumufub . .
io,.otempora,morc
Pitatio, rosa.vtrum difficiliurautmaius
effetnegaretibifepiu, idem rogaii, diumultumst
Erute dubitaui.' ' ' . .. .
13:4'ogo,feuinopinatum. Nunqu credidifre
14$ices,utreoScauro,ne quidineiiudici, grati4
Malere precarer. . . ': ,
4,Dicinou poteft, quantumne literetue
' delediauerint. .. . . . ." . ,
.. "f,.ccdo
etis,quidiceretisaliude
Huic uicinae& Commemoratio tacia opinionis
urn
- 49tt -
 R H E T o R. P R AE C. 39.
tores,cui9 uitafputeti puos reflituipolfenolitii.
vicinae$permiio,quum qud iudicibus, aut
aduerarijs etimanda relinquimus. - --

preteritio, iSiAs lig. Non dico teab ocijspe

cunias accepiffe. -

Auerfirosgogi. pro Milonevos enim i Al

bani timuli,atq: Luci . .
Lictiq,7r $wgia Pro Sexto Pocio,ldcircone
experreanobilitas arni, atquefrro Rempublic
recuperauit,utadlibidin f liberti, feruuliq; no
bili bona,fortunas nofras, uejiraq, re pofat.
FIG W RAE AMPLIFICATION I S.
O.ornandam
untamplificationis figure Quenad
tantam orationem,fed augendam
etiam adhibentur.. .. .
vnde oriunturhe figur ? Quumomnesfigura
fntentiarum,tum ee potiimumque orationem4w
gent,exlocis dialeicisoriumtur. -

oge figure ex definitionenacuntur: ,

uguale Debacchari,proconuiciari Pro errato
felu, pro hortari, inflammare. Pr9folido afinus.
ropicnimhdenominatur. c ,
ang diminutio.Perfiringere proudinerard,profee
tercerratum. Interpretatio, uvoyuua. Cicer
prolege Man.Et quoniam femper appetentes glo
rie4tMelkidiktififi . . . . . .!!
, - - c 4 Exp
 4o GEOR, CASSANDR I '
Expolitio,que eandem fententiam commutatisuere
bis explicat. Definitio,N estfortitudo,fedtemeri
t4*,finehonejt4ratione adirepericula.
Qu exdiuifione?
Ditributio, usfigu,Cicer.pro Archia, Hee
fiudisadolefctidmalunt, fene{tutem oble(tant,Je
cundas resornant. ". . . . .

A.diffluti,Iudices partimgratia, par

tim pecuni4 corruptift.Cgerieso uva$ goiorus;
Saluft.animus audax.fubdolus,uarius,cuiuslibetrei
fimulator& diimulator. Incrementum. Cicer. in
aaione. Verr. Facinus e$ uincere ciuem Romanum fcelus :
urberare,propparricidiumnecare,quiddicamis
crucem tollere ?
Qge excaufis?
A2oaoya.Iure repetitArchiu futmrorii
tudiorum. Sequitur quiafiitmihiadiw
toradfifcipienda hecfludia. Awateaoya rati
abofficio,qganquam eit amicu,tam amicitiae an
teferenda eftueritas. * ,

yayKaiop,neceitw*.H4mhibal apud Liuium:i!

listimidis& ignauiseffe licet, qui receptum habt:
wobis neceffe effrtibu, uiris effe,quibusad effugi
um nihileft reliquum. . - ,,

Mgrszaie,translatio. Qgum cauffatransfr

turin locum digniorem,autmagi; proiturum di
. . " ---
cenfi,
 R g e T o R. P R AE c. . . . 41 .
eenti,utproMarcello: Tueriuitam Cefardebes
non tua cauffa,atReipublice,
color.xua, probabilisfiitratio.Terentin
Phormione;po$quam adiudicesuentume$t, nonpo
tuit cogitatproioqui;itatumtumtimidumobftu*.
pefcitpudor. :* - -

camnia, quarefi diaautfi&ta deprautur:

utpharieichriftum communimoreuiuentem;lini
potorenuocabt. Gradatio, Aigaficanoin."
ufiria uirtutem,uirtusgloriam, gloria emulos con
parauit. ... . . .
- Ex contrarijs.
c$tentio&rrvie. Inimicisteplacabilem, ami
cisinexorabilem prebes, - : -

commutatio, arrius rogoai cicer delegibus:

veredicipote, magifratum legemelelque
tem,legem autem mutum magiftratum,Injo-Se
ciigitur occdijiiimoocc/cm, not "
|ii|em.
" - -

- .Tamdeeft auaro
abet,q b}.
correi,&rd;$wig. Cicero praMilone.
oguileleges,fimodlegesnominndefinb***
icesurbiepers Reip
Reieio&ioJiagig. Cicero proRabirio
humo;qgidegofeniumefhdhocloco iuditt#
. ------- 5 : .
 4z GEOR. CASSANDR1, "
, occupatio eu preumptio, 7rgouxr4Ax }ie
Pro Archia,Ac ne quis nobis hoc ita dici miretur,
qudalia quedam in hoefficultasfitingenij.
Conceio, iouoAoyix.Pro Clutio,deinuidia,
Dominetur in concionibus, iaceatin iudicijs. *

Huic uicine funt apud Fabium,Confiio, pro L

gario, Habes igiturTubero,quede$ accufatorima
' xim optandum,confitentem reum. " * - - --

Confenfio. In Verr. Gaudeo etiam fi quid ab ea

abftulifti.& abs te nihil reius effeum dico . . .
zff/asoA, Dijintio apud Fabium, verit44
premitur non opprimitur.
Avurroqo?,oppo/itiofu obietio, c rr
erayoyi, Latin compenatio.cice. Difficilis ratio
belligerendi,atplenafidei,plena pietatis.
,, Ex Similitudine.

Hc pertinet comparatio,quae pars eft Amplifi

cationis longe potentifima Nam que propriefmi
litudodicitur, magis adornandum & illuflrandum,
qum ddugendum & exaggerandum adhibetur.
ILatiim autem hc figura patet. Nam paria cum
paribus,minora cum maioribus,maiora cum mino
ribus conferuntur. Pertinent etiamhuc exempla,
que item triumfunt generum. Adhecpologisp4
rabole,imagines,profopopie, hoc e$t,perfonarii
irmocinatiqGr
f -

* * * * &91;
 uoi;quorum omnium exempla longum effet cgmme
morare,& ubiq; obuiafnt,& ficil cognofcitur.
- A genere. . .
sententia,yv%w,generale quoddam pronuncia
tum demoribus,aut deuita communi. Nihileftam
populare qum bonitas,obfequium amicos, uerit4
odiumparit.. . . . . ..... , , ,
Epiphonema, Acclamatio, Sententiaih fine ali
cuiusprobationisautnarrationis addita, amplific4
tionis cauf. Tante mdlis erat Romanam condere
gentem.Adeo teneris auecere multum et. .
Noma,allufio e$ adfententiam. Ouidius: Fore
.tisuiritulitarmdifertu. . . ::
.

Exfignis o circunfantijs.
sign4antecedentiafnt, confquentia,& adium
deeadhibituradamplificardie extenuand.
IDido apud Vergilium: ' ' - ; t

Num fietuingemuitnofiro, num luminaflexit,

N lachryma* uiumdedit,autmiiferatus4m4*
tem est
Ex circunfantijs nafeitur izromureserie, Latin
ab alijsfubietio,abalijs defcriptio. sic defcribitCi
cero Milonpugnantem cum Clodio. ..

Hucpertinentaffetus,exclamationes, deprec4
tiones, uot4, ominationes, quorum cxemplapaim
obuiafnt. .. - - - * * **

. . ..
. . Tranf
 44 GEoR, cA 8S AN RI
Tranfitio ad ordinem pertinet. Vergilius:
* Hatenus aruorum cultus,& fidera cli,
Nunc te Bacche candm. .
parenthefis,interpofitiouet interclufio. Finem
qui queri, amori (Ceditamorrebus)resage, tutui
r# - -

pe compositione.
guras& ornamenta uerborum atque fenten*
tiarum paucisindicauimu,;fed qurum adelo
Eifionem compofitionis precepta nonnulli adiun
gunt,ea pars magnamhabet utilitat,pauca qu
damhucpertinentia,ne quid huic compendio defit,
fbjcienda pht4uimu4, , , - - - -

- Qgid e$ compofitio?E$apt4 uerborum ntem

fiarumq; collog4tio, ut leui; equabili.it flutu
prationis,eiusq;partes quafi uinculis quibufdam co
erceantur,& extrema potiimum,numeri3& cer
tipedibus infigniantur. --> -

?ab. 1i. 4 ' Haec compofitio in omni me oratione feruand4

P, , efl:Son, Duo eninuntorationis genera:soluta,c,
dbh, uincklit libera, quain frmone c epitolit
utimur,& iunta,fiue contexta,quam Oratores po
tiimum, c rcliquietiam fcriptores nonnunquam
cm de rebus grauibus dicendum e$, confetantur.
cpofitiishuiu, duefintiartripuevna Gram
- mti
 - R H E T o R. P RAE c. 4*
1matica,qu Grammatici peti poteft, altera rhet
rum magis propri4. , ,
ogeeft Granmatica compoitio'Etaptauer
borum contructio, queJuauemorationisfonum con
feruat.Qgefunt huiu$precepta? Primum ut uite
turuocalium concurfia, ut Bacce enee anlnifi
me impendebant. Deinde earundem literarum,t
labarum,ditionum, uelinitiouelfine aiduit4*&*
frequenti4,uo Tite tute Tatitibittatyrannetu
liti.Flentes,ldrantes,lachrymantes O frtunatm
natam me confule Romam.Nam cuiu, rationis rati
non extet, ei rationiratio non e$ fidemhabere.
Tertiouitandaunthyperbata, operturbatus or.
douerborum, ut: Saxa uocant Itali, medijs que iu
fluctibus aras.
Que e$ compofitioRhetorica?Efieaque uia
culis quibufdam orationem cnetit,&numeri, ex
trema metitur , ,: - -

-
T. Quibus igitur in rebum hec compofitiopofit4
efifDuabui:Periddisc9 numeris. -

QuidetPerioduAroratio que plenam aliquam,

atque abfolutam fententiam apta aliquaparticula.
potiimumi rationali aut caufali, connexis inter f ,
partibus, comprehendit, ut pro Aulo Cecinna: si
juantum inagri locis4, defertis audaciapoteft,tat.
twniifiro atque iudicijs impudeiiti4ualeret, non
... " tniu,
 46 GeR. cAssNDRI
in cauf cederet A.Cecinna Sex.Ebutijimpudenti;
quminuificienda ceitaudacie. . .. .

' Qgefuntperiodipartes:Cohmata,hoc e$t, in

rifa: or Cola,que Latinimembrauocant.
i Qgide$tincifum? orationis pars nondum quic
quam abfolutfignificans. Etfi ereor iudices, ne
turpefit. . . . . . . . .
ogidei membrumoratiitpars abfolut ali
quidfignificans,fediufam nondum periodum effici
ens,ut:Etfiuereor iudices, ne turpe fit pro frtii
imo uiro dicere incipientem timere.
Semper'nePeriodis utendum efiNon. Periodi
enim in promijs potiimum,locis cmunibus,am
plificationibus,& epilogis locum habent. vehemen
tes autem afftus,& acriores pugn crebris incifis
co membri; cf#runturctum narraties 4tmembri4
conficiuntur,aut laxioribus Periodis. . . .
, Qgid e$Numerus ? Certa quedam temporisii
Jyllabis
riodorum potiimum adhibetur. , clauulis pe
oberuatio,queinprincipijs

Qgidmetro feu uerfudiffrt ? quod uerf4&.

certumhabeat ordinem & finitaff4cia, qua or4^
' tio abhorretuelmaxim. : ;
. Qginumerifeupedes imprincipijs adhibentur?
Ariftoteles paeana probat exlonga & tribus breui
* . bus.
 R H E T o R. P RAE c. : 47
bus.Nullum igitur. Non habet eam uim. Cicero ta
menfrequter breuibus liabis orditur, ut ab Iam.
bo & anapaefto. Nouam crimen. quidemim tuus.
Animaduertite iudices. Etiam &longis in grauiori
drgumento. O clementiamfingularem, c Spon
deo,fequentibuA tamen breuibus. Quanquam mihi
emper:etiuereor.Si quantum in agris : Cretico,
Si quid e$ in me,Maxim uellem. Qgod precatus.
hic autem Fabio autore initijs optimus eft Peam.
Qgipedcs infine probantur? Ariftoteles pean4
commendatextribus breuibus & longa.Temeritas,
cuiCicero alioslongpraeponit, prefert enim omni
bu* Dichoreum, quo & ipfe frequentiim utitur,
Comprobauit, Confecutus, arbitrantur. Nec rariu4
breui llaba fequentibus tribus longis feu ultim4
breui. voluntatem riderentur. Poteftate, require
tis.retardarit. Denique Cicero hoc potiimm
feruat, utlongiores periodos polyf5llaba dictione
claudat,magisq; '. qum nomine: & ex nomini
bus adietiuo potius qum fubftantiuo, aut cert u
altera ex pofremis ditionibu4 polyfyllaba fit. De
inde ut hicfinis conftet ex mixtura longarumlla
barum,dominantibus fr longis,Adminiflrandum.
Confiderate. Deferebatur. Dimicaretis, more dicen
di Luce uerari, autequali temperatura longarum
cw breuium,effe uideatur, ex eo genere e$ Dochi
#!/5
 43 GeoR. cA SSANDR1
mus quinq;llabarii,qui quouis loco,'utinquit cice
ro, aptus e$t.Amicostemes,Occurrit hic apudCice
ron in fine nonnunquam, icut prima pedisyllaba
ultima fitprecedentisdicionisquam longa prece
dat,conilio4; deducitur.natura deideraten-.
tentiei; cognofceret. Rarius autem fit
ut dominentur breues.Deeffepo
test, prohibue
fit

*
 |
|
sterreichische Natio

+Z1846880
|