Vous êtes sur la page 1sur 1

AD

iddetli bir rzgarla cezalandrlmtr . ketmez" (e- uara 26 / 136) diyerek ken- mendup, dini bir mecburiyet olmakszn
(b k. Fu ssilet 41 1 16 ; el-Kamer 54 1 19 ; el- dilerine yaplan ikazlar dinlememiler yapld iin tatawu, yaplmas yapl
Hakka 69/ 6! dir. isyan ve inkarlarnn cezas olarak mamasndan daha iyi olduu veya ya-
Ad. Nuh'un torunlarndan Avs'n olu Allah. nce yamurlarn keserek kurak- pann ahlaki kemalini arttrd iin de
dur. Avs'n babasi rem , onun babas lk sebebiyle nl irem balarn kurut- f azilet diye adlandrlmtr. Edep kar
Hz. Nuh 'un olu Sam'dr. Tarihiler ve mu, daha sonra kasp kavuran bir rz- . lnda bazan snnet kelimesi kullanl
mfessirler. Ad kavmini Ad- Ola ve Ad- garla onlar cezalandrmtr (bk. ei-Ahkaf msa da edep derece bakmndan "ze-
uhra olmak zere iki ksma ayrrlar. 46/ 24-25; el-Kamer 54/ 19-21). Sekiz gn vaid snnet"ten daha aadr. Fkh ki-
Hz. Hud'un peygamber olarak gnderil- sren bu rzgar. Kur'an'n tasvirine g- taplarnda. ait olduu blmn farz.
dii kavim Ad- Ola ' dr. Necm sOresinin re Ad kavmini hurma ktkleri gibi bu- vacip ve snnetlerinden sonra zikredi-
ellinci ayetinde, "Allah daha nce gelen lundu k lar yerden skp atmtr (bk. len adab, yukarda kaydedilen manalar-
Ad' helak etti" denilmektedir. Bu se- el-Hakka 69/ 6-8) . Hz. Hd ve ona inanan da kullanlmtr : "Adab's-salat", "ada-
beple mfessirler. Ad ve Hz. HQd ile mrninler ise bu felaketten kurtularak b'l-vud" , "adab'l-i'tikat". "adab'l-ih-
ilgili olarak Kur'an'da zikredilen mte (bk. el-Araf 7/ 72) ikinci Ad kavminin e- ram ", "adab 'l-cum'a". "adab'l-istinca "
rek olaylarn hepsinin birinci Ad kav- kirdeini oluturmulardr. gibi. Ancak herhangi bir konuda neyin
miyle ilgili bulunduunda hemfikirdir- BB LYOG RAFYA : adab olduu, neyin olmad hususun-
ler. Ad- Ola ' nn helak edilmesinden TaberT, Cami 'u 'l beyan (n r. Ma hmd Mu- da mezhepler arasnda gr ayrlklar
sonra bu kavimden kurtulanlarn nes- hammed aki r- Ahmed Muh ammed aki r), vard r. Daha ok Maliki. afii ve Han-
linden ikinci Ad. yani Ad- uhra ortaya Ka hire 196070, VIII , 21 7 ; XXVI, 22-23 ; Zemah- beli mezheplerine ait fkh kitaplarn
erf. e iKea(-. Kahire 1387 / 1968 - Beyrut,
kmtr. Zemaheri'ye gre, rem eh da, snnet ve farz olan davranlarn da
ts. IDar'I-Ma'rife), IV, 34 ; ibn'I-Esir. el-Kamil
rine sahip olan da bu ikinci Ad kavmi- ( n r. C 1. To rnberg) , Leiden 1851 76 - 'Beyru t bazan bu kapsam iine alnd grlr.
dir. Ancak Kur'an- Kerim'de birinci Ad 138586 1 1965-66 , 1, 8589; Kurtubi. e(Cam i' Bu gibi yerlerde adab kelimesi terim
kavmind~n bahsedildii _halde (bk en- lia hkami 'l-J:(u r 'an (nr. Eb ishak ibrahim), manas yannda szlk anlamyla da kul-
Kahire 1386-87 /1 966-67, VII , 235236; Hazin.
Necm 53/ 50). ikinci Ad kavminden lanlmtr.
Lbab 't-t e' uil, Kah i re 131 7, IV, 127 ; Elmall ,
aka sz edilmemektedir. Yine Kur- Hak Din i Kur'a n Dili, istanbul 1936, VII, 5800- Toplum fertlerinin yaay ve kar
'an'da rem ehrinden bahsedilirken 580 1 ; Cevdet Paa , Ksas- Enbiya, istanbul lkl mnasebetlerine genel ve ortak bir
(bk ei-Fecr 89/6-7 ) bu ehrin hangi Ad 1966, 1, 9 ; Tecrid Tercemesi, IX, 90 ; Cevad Ali,
tarzda hakim olan ve aksine davranla
kavmine ait olduu aka zikredilme- el-M u{asal {i tarfl]i'l 'Arab k;able 'l-is llim, Bey
rut 197680, 1, 299-302; F. Buhl. "A d ", iA, 1, rn yerine gre ayp. terbiyesizlik. edep-
mitir. Tefsir kaynaklarnda kaydedildi-
123-1 24 ; a. mlf.. "'A d ", EJ2( ing. ), , 169. sizlik sayl a rak knand ahlaki ve iti-
ine gre irem. Ad'n dedesidir. Bu du- mal kurallarn btnne hukukta umu-
rumda irem ehrinin ona izate edilmesi liJ CELAL K rRCA
mi adab denir. Hadis kitaplarnda ms-
ve birinci Ad kavmiyle ilgili olmas ihti- takil balkla r altnda yer alan ~ Kitab'l
mali daha kuwetli grnmektedir. ADAB edeb" veya "Kitab 'l-adab" blmlerin-
Ad kavminin yaad corafi blge. ( y\J')rl ) de. Hz. Peygamber'in yaay tarz. fer-
birok tarihi ve mfessire gre Ye- Dini ve sosyal ilimlerde di ve itimai mnasebetlerle snnet-
men'dir. Bu kavim Yemen'de Uman ile L farkl a nlamlarda kullanla n bir terim. _j ten farza kadar dinen uyulmas gere-
Hadramut arasndaki blgede yaam ken hususlar. bu konuda Hz. Peygam-
tr ki Kur'an- Kerim'de de Hz. Hd'un Kk itibariyle "davet. ar " manas ber'in emir ve tavsiyeleri bulunur. Adab
Ahkaf ( Jl<>')'l) blgesinde yaayan bir ifade eden edep , di nin gerekli grd- kelimesi. bir i veya sanata. bir hal ve-
kavme peygamber olarak gnderildii ve akln gzel sayd btn sz ve ya davrana nisbet ve izate edildii za-
anlatlmaktadr (bk ei-Ahkaf 46 /2 ). davranlar kapsar. Hayr ve iyilie y- man o alana ait zel kurallar. incelikleri,
Ad kavmiyle ilgili bilgiler genellikle neltmesi bakmndan insann vgye o konuda uyulmas gerekli olan dini. ah-
Kur'an'a dayanmakta. ayrntlar ise daha deer vasflarna da edep ad verilmi laki. mesleki esas ve hkmleri ifade
ok tefsirlerde bulunmaktadr. Kur'an- tir. Edep ayn zamanda Arapa'da "ede- eder : "Adab 'l-mlk", "adab'l-vizare",
Kerim'in beyanna gre bu kavim muh- biyat" anlamna gelir. Bu kkten tretil- "adab 'l-muhaddis ". "adab 'l-mrid ",
teem sarayiara (bk . e- uara 26/ 128, mi olan edi b, hem "edepli kimse" hem "adab's-slk". "adab'd-ders ". "ada-
29), mallara. srlere ve esiz ba ve de " edebiyat" manasn ifade eder. b'l-muallim ". "adab'l-mteallim". "ada-
bahelere sahipti (bk. e-ua ra 26 / 33, Fkht erimi olarak edep, Hz. Peygam- b'l-bahs", " adab ' l-muaeret " , "adab
34 ) Bu yzden gurur ve ki bre kaplm
kitabeti'I-Mushaf", "adab tilaveti'l-Kur-
ber'in devaml deil de ara sra yapt
'an" . "adab'l-kadT". "adab'l-mftT" gibi.
olan Ad kavmi putlara tapmaya bala iler , davranlar karlnda ve genel-
BiBLiYOGRAFYA :
m, insanlara zulmederek azgnlk ve likle oul olarak (adab) kullanlr. H-
Nevevf. e/-Mecma', Beyrut, ts. (Dar 'I -Fikr), 1,
taknlkta bulunmutur (bk HOd l l / 59; km bakmndan gayri mekked sn- 28, 40, 456, 466; Lisan '/- 'Arab, "edeb " md.;
e- u a ra 26 / 130) Allah. Hz. Hd'u bu net gibi olup bunu yapan kimse sevap Ayni. el-Binaye, Beyrut 14001401 / 198081,
kavme peygamber olarak gndermi , kazanr. yapmayansa gnaha girmez ve VII, 3; ibn 'I-Hmam. Fethu '1-kadir, Kah i re
fakat kavmi onu yalaniayarak kendisine knanmaz : bu ba kmdan nafile. men- 1389 /1970, VII , 251 ; Behtf. Kea{ 'l- k;na'
(n r . Hi lal MusaylihT Mustafa Hilal), Beyrut
kar kmtr (b k. ei-A'raf 7165, HOd d up, mstehap. tatawu ve fazilet ile e 1402 /1982, VI, 467-468; Tehanevf. Kea{,
11/50 ; e- u ara 26/ 123-1 26 ) Hz. Hud'un anlamldr. Adab erevesinde mtalaa "edeb" md. ; ibn Abidin. Redd'l-muhtar, Kahi
onlar uyarmas. Allah ' n kendilerine ver- edilen davranlar. farz ve vacibe bir ila- re 1386-89 / 196669, 1, 123-1 24, 477 -478 ; 1\a-
dii nimetleri hatrlatarak O'na inan- ve olduu iin nafile, Allah ve ResOl m us Tercmes i, "edeb", "adab " md.l eri ; iTA, 1,
5865 ; Mu.Fi, IV, 157- 161; Mv.F, ll , 345-346.
malarn istemesine kar onlar. "ister tarafndan tevik edildii iin mst e-
t ver ister verme. bizce birdir. far- hap, karlnda sevap vaad edildii iin Iii ABDLAZZ BAYI ND I R
334

Vous aimerez peut-être aussi