Vous êtes sur la page 1sur 96

INDICE

A !3Ir d
Lld R..1lddtl. !h'@ n-' 16
12(x!9 rId - Pd'i..r
7d 2rt231ro1
t' 213lJ' X
fl 6'!'}dli@'Pr

xrieibo{ac s'dil'tq t
d o|rf,., kd cc4 ^
.r2Gl.Ill
I PM t' '"It'ok!s
3r5 600^|@
213'L
F 2lr 376231
ldl{h'dii9i

rerd6 i.d.r d.6 .d d r Ll'Lgo d r


'L
oFn@
rdb dr laro d!PJ: rr 6-dd
o roir f,oi Mllq zw'
o Islsr &' uY 1m6
^
1.' MiP & 2006
'dilo:
c:EIc'npti
|l:sdb"s w
rffd d, oF: hr firs B|nr'KY

Rdo: 2 Lvn
cr.'Bio lul'^d'C]d'h
5, Forjdo.cado .bntio ...
O nd v, cq tip"m.h !utrii.o..... .... '31
O d.$n vlvimento d ., rcier "
Valoesculrunis..,.,,,,, .

6tz lio .os hon* nulh6


deiade are d felcfadze a infe-
o dewd.,n ta"to dasn tano,
uilr .ono do ssnilado qrc lhes
t," ( L ( \.r. .rl
r (\t,, r r(."n'r, |h r ' ((\ . f . r ' L l N . t r i t t r l . ' . ' ] l \ , t ' . | l . " \ t ) , 1 l L n . L r k ' . ' i
, rr' r \ 1 r ! ! r r r i r , r , . r \ r r l i l i \ i F n r n l , r I f i l ' , ' S r n .
\r i i tJ(r \.rfrrrr. n.r\.tl L, r','r h , a f . l( . lc \ l v.\n. .r rttrl r, !,trr!( r () d. q!. frc
r r'.r ''. i " .tl k,., . . . h"'r,\,., " , s !r ( 1 , ) "rlr.'
",t..1.(..' 'l l '
lee do .io Hdnn ,lur !lJ.. ,r briro\ Nhrhft. . ( ) ! h r I n 1 l i ( 1 .nr f.r .rr r ' r tr .( ) d o \ h ,i \p i r i si n vi d i u _
Quccrs. rrte.sp.o) srnrntiiJ ni, in{tunl(, fn, e,le e n\. \\ que enr' Lhd.. () !n rrmicod.s bom
b.ptizado.om o non. do prinletrodne.i{n dr t}.n}llnr ".,
h.N fndrnirii\ J.\ ,.rplrd.e\ rtiii.iis qlc di. e oc
So ci dd c NoQ Ique. C on nri c r a lc r r \ , o ( e r M e Ini..i! c.\rcn o & dsrunors dosrrc,entesque per
orial um dos mJiors hospri! pbln.s ds Lsidos rl(J r.p.c &lc d. rerpirir Por { PrPnosrcsso.vnno
Unldosdcdicadoaos .oid.dos c ic.bliraode pc,crks .,,rbie.t.. d.nriiquci ne pcrnei enrirneir. (hel. c c\
crn'.os, nr sua nrioii. &insidos por docnis desenr..
tr1,(t!.ilhquc qucri! cumprie.(ariguns P.dcncs A.
tivs neurolgicsou cscscc.cb b Brivet pr)vocrd.\ t ( r u o . cftr ci r o r a so .r ,n d o sq u d r o s
por rnn.mds v.s.ulresou por .dcnrcs. J honcnieist.cio jovemiazramco etrcosredo num.
Ur. vezno.eno fuidrect.entt tro gbin.rcdc sd ( . , n r ,i e sp ,r r .o n Ji fi cu l d a d cl m ve Ld c b r o se p c
Lchffcd.dncor execuriloderdch n.is de una J.,d. nrs. rnhi r ..be!. .Poladr Por u.s sDpoftesbados de
5n um honcndc cirquentl e rl rnos. um )ouco rM c os olhos nuiro beos e nxo\ nas rt.8cns.le un
.hon.hudo. conr ciri r.str c s ndesolhos azusdc cx rlmequc pissrvrm no eci de um P.!ucno ele!rttt
pe$o ,esrc. Alim de sd um ginde scslor s.nir'(,, r dur.do, lrent{ dec.Noreiqu. rlnhr ma !ucon!r.
conhccidopeli $i .ordirlldde.. nr p.ixio teh slsii( beuri que sc z xrtifl.n.ne n. f.qn.r. F t .r i
l ',n,. , .,n,r,,f,.. trr resPirio cbcr .on unr rintlr A(, , () dr
v. qu. ".1,.J . ',. n . r
inrm .on. vcnn)se nar!!. Ni wdrdc, Sn{ . ! ,
nrsinha de c.h..ei. hrl. um rcspirdltr unn.itrer,.nr
p'^ .r . r c l . i ( . J '1,.4.r. | ' J P , . ,r m . , 1 . r 1
tuiao dedi.,dr r doc.les rnuno incipr.nrdo\ c fi.quen QunJo ori o nen "bnfd,r". virou os olhos Pirr
nim, lxro! nc nm lhr penerrrntcc nt leremette
o vene,fi.ou su.preendnlopof uns scsu.dos,drs Aprcscncim e d(se lhe qu.. sc n:o houvc\\e Incodvc_
dcpo ilLuninouse he o sohl.nre e .onvidou mc p!ri nicnte.gost.ri. de srb qull cra o nivo da \u hospl
tum.rnos o pcqucnorm(\. junk,\ nr c.rea.iado hospi tiliz.o c suaopro $hre os cuidrdo\ quc rcccbir do
t 1 .N. ve .ddco, C oc .Mc !i rl ,.o m o s e t rm e n u Des{)al.rrl.ndo com diiiculdde nunu Ins.semerrre
rco. ltoz. de iao boa rcptrriocu|nn. quc mtesis ' u h i.
coda, coN ton sralt e isPcro m.s conprccnsirel.
(x m.i enc on c n . r . s u r c o z in h . .
d \ vi rin h an s dnr me qle sechrmrvr Robc, tinh '+6!nos, err enc
conidi t resra\ ecpcs, .lso nslitona ind'il n h r , , . J e fn ,"", r i ' \' h ' r ^ d c.In t ' ' i n r c'
hospnalr lmr \c7 r.in:rdr a rcfeio.dissca 5, qur nldo por ..us. do srvc icldenrc de rh.ho qne tinha
quc.' d. urr vohr rcl() scsu.do piso, e.cnrenencrc ido qurndo insp(cionav u,ni ohri. l:xPicou'c qu
novrdo. nr qr.l \..flontrrvim inen.dosp.drs kk. lesnJnouserianc.re a csrinal ncdul o nvcl ccrvi.l e.
( n t) !l r Ar L l'k 1,.'. r'r.r lt.rIirlr' t r , t i' ' l (1 . |(, rl( LL : I L L( L , r r , t L k
he r r e r .r ..r .,,, Ij h., r,I I lh!, (l ( f t / . r t r\ t r' li lrrh . L L ( rn ' r, r., . , \!1.n("'!,rr L ( \ , i J ( , , , . i r L l t l r d r d .
",
oin ,. ( u ,r r, \r., i\l,roto rx 1 t r, , r r1 llrr 0 ! . rt . r ft tntr ,r i i r . l i ,n\r r t.t\r dr m eni e
nr e r ) r lu r r...hL, f tr\tror sr c\ f f . r. h rL n (. f rm. d . , r . , , r r ! r . |r . n r n q !r |/r r . { h ( r . l h c Pr tu in cn _
' (
c{Dt.i rre que ro. ikin)s ris mr!.5 1r1r c,ntregud(), r ' ( n N cr o r i f u r h o r .fr f.n t.. 5 0 1 r c\n rl u m
.on nuio cno! re\pr.n por sur ronft dtrrinc q!.n r r r iv e l ( .cr l . c n r n r e n h (ntr i cr .r r s n i n h r \1 l .u l d d e s
l ..r ,,J' \1 ,' ..' . In ,r h .' Id ' .d q r |,'
''",.,..1,
Robcr! cncnrode que esrvr rons.rtnedr grxnde rn) sisriicrdo nri6 rn)fun.lo- Crcio q!c, de certnnn!,
prcbabilididc quc rirht dc prrm.nt. p.tr.Ls.io dtrrrnc , f . . n \ . r ti r u m p sso m cl h o r So n 1 l scn e e n
o rc\o dos s.!s d,.s. No enrnro. ro heliou cn acres !vo.onr os ouirosi frecrc ufo Dai\ is cor\ Pequenrs
.rnrr que ro pi\..do nnha sperido desin,sdu.os. ( t ! ( , r r r cs.o n si d cr a vi!1 .i s... Qe m sa b et , l ' c, u n d i r
cono . r!tL Jo sen pii. i quo $avtr do.nJnlnlente ro\\r riul' ous fcsois . suP.rcn cc Prcblemi,
u ,i to u n i do,qurrdo tnhr arei ' s 1 5 . n x ^ ,e r s . o n s e r.$o.s quc .on eu vi.rn o scu dcstinonodiic.r_sedc
I'r ",p .. .\. Jr-..r,i{',"(...1 {o, ,Jn.-
' ' I -\ .
n u i k ) . m i d o f..(l u e ti n h i .o rssuido ir conor afdo Se dizcr nrdr, pur. minh. mio no seuombrce olhci'
lir\r.r,I potr.() o scu p)g..'. quotid.o no 1ospii.l. Es prodndo ni s. cxPcssorlso {lue
r . \ . ( r l u i s r .! t./rn r n o P e n sriq!. tr lvr z no tutur . r im ruifi..s. o neu ccpricism).A nicr cosr quc percebtor
l,(:rrvo,.dir ., su. if!.lkl.z. pek) n.os era .) |onn) d. o iulsor do optimisb bnlhi. nos seusolhos. 5o1 que
f , \ 1 , , \ , v r r ( c\r.o m r su i t.n iLr r . Ifgunr cr - lheconn) .ssluz e, tovd nif rsu.. .lc qu. obc rid. sPe
, , , , ! u l ,r i d !. .o h o sp i rr c fesr onlN m c que b.s .,do emocnnrlifle r s, dcsgmr.
i i . , r r , l l ,,nJ, q u c d n h r p rcv'o no pnncir lo.Tiih. se No.iro, de r.grc$o ro g.binete,forc1 s foflDeno
' .. i ,,,. ,," L ,,., .. J, .,,r ..o s d c ofv sa .cn q u a n d i r . p .r a m i n m e sn o :.Q c
' ,
, r ! \ r n r" t)'r l d n tp e ti re i ho d comidj desfr u r d . n . r cl !", "Qu e su r p r ccn d e n tl "
, , l' I ' , L .'\,i e sd e rn i T rd . quc ohr e$b.le.ld r a ba l h r r n o m n n d o d d o cn r c d i i n v i d e r ,
' '\
",
, r r. , r l ( r n c i r a se l i r n tr { r p e r adso .e n n r )r , rpcndi ntrio dePre$duis lier. primelr. que o
r,. '
'1, ,' , , ' \ ' I e i zq u l n d oo sr n s fih o sc . su a pensimentupositivo Possuinn inenvJ poder rcPr.ador
A segund!,quc r esperaresri nn) ni,s pres..tc nas
I i ! ! , 1 .,,, d ro d c to sl rlvi dc |nr b.. nu' n) pcso.s do que imsinrmot.o krso dosdns,cs duas
' {{,.e u r r " h ' ,' tt'
n e Fdi.lhe que .al.!|,$c l\ o p , r ^r ' d ' r ' ,r ..J.'
r' c.n . vidl d tr de 0 lmuo cnpo,{mm e\culpiJrsnr mnrhi Prpri.L d.onn) r
'io
i ,,' I lz). Deloisdc r,r b.Ar reflcx(Jrr\ . l' r . l- . . r.' i ' r r . t \tr r r l a i *o .l r r ' J J l l J- ' r ' . r '
' ()ltdo.
, , |, c con segur.nr"ur ouo'. cl.*r hm d. 2001 en Nox l.rqnc. !!ucli ...!ersr
'.
, , e l d g r fc'.llc r { quir q. nu" e (.ok f,ri r exPend)cL
.om Roberr.o ho$ihl M..
.. .. r.i de.te. Q u r r * 1 . ' . i1 . r c s p o n . lu ! ( . | , " c,' r " p ,a J- . ,
' ' ' _ ,- , J.\"n ' .d ' .r ' i
\ tr .i( k f,ir (\lL,r(lr rL.rl ., , ,rLl! , . $ . r rrrt rl1 rr I ri0 h r
r .r . J( htr.' .\ vr. $ i L (
q!...cr t!.'\.\l(r!\ '.
, .r \ ( l. r . rf . \ . \ L lf L , r, , t (n rf
n, l.r\,r L \ . ' \ e n rri: rrr1 . . \ i(
lq n h L l, N(lr f ! ' f l r

t ! ! il! r d.\ dr(


tr,
'r ,L

' ."1' r,\


l\r ',,,,rl(.".'
'.1 '!\f\{JrJ(,
.'ili\ . .rr|d',i\
!(\r'll\,n) ({r

que J,rniriv.rr
I n rt n , \ , , ,,,,. ,,. r'rrr r.. | ,. \frJ qd,
' ' 'Jf
n , r() . \t ( n i ' , r r .rIr'..\id.d.s.
r.l .,nro o5 s(u' !()le$\ nidiros. os periosda mc.re
IIOS OBRA tr.) rtrdn .ui{, r0lro sdno dcdciFsedurantL!ru
ri\ (li.idrs a renrarnsrr os si,onas quc atrura!.n l
!(1. l,^ dcresre.t.ls e, tiilbn equenteDente, . dos
\,TJ..,'. .'
,,.,(1. f,ici. potr oe$udo do fn.n)n.mso do.rebr) se
I r,h..ri.,) 1i6!'_tl,)n\tr t,. lev.rnrou c !ind. lcrrn - un enortu de\trfnr.
I tr'.'sdeite ne rrevcsad imilg:nr, conposr!por
..r..!r.i\J.tor\tl'.1!,tr \rnr,...-.(., ,i, I i.tp, Mf trrihrfc\ dc milha\ de neur.roseelaados e subner
orrr o...go lluc {)cuprvr frerrc d(\ ho\rnxb vN nun nar de rodcfusis lubsrncisqunic.s. que se
'lcLxe
i n,. r. !F.r hi ,, r,rfisu J fr^or.idrde, \e r.mazenamis ft...dies!
.I h h 1 'r . . '
r J , .( . J .. J , . t , . ( . r . , , t u f . . , r i n . o ^ m o t Pe n { n e n o e s sc l o r l a n .s cm o r \,.s r
'.1 -, '
q u c ti n h r c h.s rdo. i ronoto de if , iu n d r r o . r h n o r , ( l( \ c os .o n p o r t b cn ( x! i n k) o s s.tr d .1 ve k.o D oo s
oP.m i{i !r nv c i 8 rs !uasfrc s .o s s c ! \ iig r e d r c r r c sr s.
rurs rnrres.(jc\ . os s.u\ eei x. ()uto nrotivo pelo qn.l se ia.orrrn os rsrc.ros po-
que cnreccrdci nre ci. dc coho. rirla e.r r , 1 " , J . r r ,,( ,,r . t.r l 8 r , ( - fr .l ,L ,. 1
^$rdr
sr.rd i l crH.rbn!.i
. o rb.l hrr n . a n f o d o sn L c sd o .., .iinci.s rearivrmenr no!is! quc dcsdcos sers pr
(po c da tro, $nrl,r o opinrisnosisnificv.p.r! nr;dios csrv. D nlIlL,en.irdrspelo f.rilisn) ibvii.o.
rm un granJ.riuo! um trrJrurcconn)ftanre. \1]{ dclo () n\cinenk) d, psi.oosiaco.ro disciplir. quc estudro\
.onfcs{r que o llbor iinh'n prc$upunhr ur acs.o fnecsos nentris dos sere\vivos cosnj scf d!!do dc
pir. nnrn:()s pror$onrs dr nedicinr.iio rm l8 : e , q u,n d o o b i l o so d . u n ,!e 6 r d a d ea l e n d e L e i p
fre.do
.ur.rc..o osraossJudive dr ntrrurc7.hur,rnJ e /'A. Vihem Wundi, decditr.rirr "nn novo crmpo d.
n.o esiamosrcosrumadosr Fnsr n.s .tttudcs Dostrrvrs t,in.ir" c cstabclcccu o prirro hborannn, dedicido ro
' '-. n .*^ .1 .. | .r.r.1. r,rc n, ' ..\f. ! , ! ( , , , . . ) , ( r ^ ( t u r . ( { u d o d a\ h n a ) eds n cr tc. w u n d r c o s scu sco l cg .r
or \.- . \,, .,r..ri fr'rn i\ l rr1( ,\. r. . rd , t . i, , . \ ( \ . , . , (. trlr,hnnr r(\n\ r\ic{,l,,gicos pa,r txpl{trxr r trren:io!l
n., pr'li\trir rr hi poucl,renpo,os honcnse n,reres r r . ir ( n l. r L ,' r ! ( 1 ,l f c\tti n ) d r \ l ) c$ s.I:n 1 8 9 0 .o
do ncu oii.ro o.nt.i1m se qur cctusivrncnreLJr {, t n . , l, ' r , i !) \.r !) ,( tL ' ,rr ) t' ,) l ( \vr l c l l .vi kl . Vr l i xm
.l,v,o dos prdcci'nen(x que, jnfiedos.ncrr, nrtur.rn e 1,, . , . r , ,..,,,t,,,,!,,., ,.., ,r ., ,,r "., ./..,
..u t'n r rdr,r)\ \ru\ \..hrnr. \ . ( ) \ t o ! c o s . ( n , r p r

I
I
l\r .\ t,' (,n,)',At,rr \ \ r n ( lr / r 1 t l. F r r ( ) .r ' r i( "r rr i ',,'1 r r r ',\'r ,,.1, r r f( $r \tr l .r l ( tt'k
",^,1, " n ',1 r \ffi r ' (lrt
t n d r\ tr L(.\ t.\ i rrn.r\ \ rL !rr \ ' r 1 x i, \ t , \ lL L t \ t ilt ,dsi \ .' l.r 'l r \1,
't! '
fto (.r r p r .r,).v r.rr.',.r,rr.r
\ L C. u r lt r . r . . o n r iL g u r .1.f,, | ,^
'
LL'.r"' , tll L'\(r n(\liLtLr rs !r\

fo'n.no' nri^ rdirnre. I',n f\fr,rlo. \11,.. J.\ rc l!' \.r \ r rr ' \( ,\t
'
' l " r L. tr r r .r ,'\,fr ,) fr .i r r \r ntr r
co n h .ir!re hrv r f$!).\ (l !(.. f . \ r r d . r c r c n r ! r r m r ,, !'n" ,r 1, r I J c \ti ur i U s quet
enf.ijr" n nnnh.m.unr iiru.lt espenn(os.-.Nao obt t t r l( , ' . \r r L r ,., ,, ( l ( *,' l .r f r i n r l ? " l J,r n r e n sr sc' !n

t.rnr. prrr ele,.r util dr d. cspcr..a lLntrr'se rclc ,,r'r{, rri\ .\,.r.f!,\. toJ( { d(hr r dr su tu1
8ar par. rsurdo pa.. os inerir,iveisde\ensano\dr rd.. r , A t r .c tr r .n b r ) d e I9 i l , r u n r . ..r i . Jo i si )l b cr
E{e psicbso deiendi. que o opnmo " um veu qtre lin \ t . ii, n i q u r l $ r e l l ctd g u n i i r \c h .vl r l g u n r d m n
nos evir. vcr !s dorrs v.rdrdsdr exisrn!ia,mrs drdr i ,1, r fu n a d fu l e d r r n ci .,.1 g u ctr r ' F r e u dB
' r lv r r
rburdrcir de frcas)s cdesilLAs.niiSuno podclsf t , r ( u -l h c:"U m . co i s p o $ o d i zcr l h c:r kb o q u c cs
d u d n te n unot.d\o". l. o ..6.irtn) d. ti\ilizJio t brlhi, o.sm)renPo,
"'L
Do ncsmo nx)do. . pliquiaha. rino d. oedicin.nc
estrdi o diignsrl.o e o rt.n.nJ dos nst(rnos men () c(nr.eir) pret)ondcrrntenrc pe*im(tJ dr n.tnrezi
r.is, nrs,u hi nxx dc dois scul6 e deu os seusPr.r l .,l r .l ,. \ ' ," r - r ' |l "." _ ,i ' ' l J
r)s pi\v)\ nui inbiente crcs.do dc Drccor..tros e rulvrn q)..tos pn.vos d.s pc$ois, como Por cxd
(i.\ .b rdis. N, csquernNque.h:i pou.o renFo rl(, l'.i.hFrotr.f.trccorhccidoPsi.,llogo.qnctxrl(ou
os iirivnuos que rirhrm rs $,.s fc!ld.d$ pcrrurbds . , r n lL r cd czo r n o r e r l i h cr d i d t..o n sL d c..!a q u t r ^ \.
er.r) gror.dos, q.dd no crigrdos. i t.r t.r
h u n r n o \.n r $ r n r .!tr a ,.r .n n e r a l r su si
'(\
.\ordzdos pof feniceo\ou.lisos. sltuiaodc\rcsd ir., i fi .l r s c p r n * .u n ) d c\i tu ,i oN o sc
strs tulhon,u pouc,,. ri.uc co, o r!rn() dos conhe ^t .1 rJt, * , i fr d o t. r c l e i m .r ( 1 9 5 6 Jcch r u :
"C )
.,nr.nnJ\ !\iquLni.os e i p()srcssiva\tn\ih,lurio d. li, r e m .o fs.i cn r cd c a u e
,.ic.rde fJ.e s enffdndrdcs Nfnis. Conrudo,dufrnt | r.... cont. i sui lon
fuiro rcnfo os psiqus nrnhveramui vso l.ni. ldio r Ji n,. imPotn.i p.r..tc s ors d. nrtuezr {
nrsriv d. Dintrezi hunnr. rl., v,cdlidr. ldo nro f.7 dr s e{istancir trnr pnsio
L psi(ui!! unicrs!1.conrenpofneo de Wiiam.lr
Des.,)iSsnud lreud,o inven&trdr |jcr.jlisc.scsundo \ I . ' . ' ' ..- , r u r ' ..r d c' .' r n ,t'
' n ' r ' ' .i' n i n l r1 0 r n .i o n n r
' ... !r'^.. l r"d .r' ,'r " \ ' { n p a . . i. " . . . r ' \ f r . nr!n r i n P.co e g n i i cr ti ( ,
ntro preo.rrdocon narie . .onve.cidode.tueds !$ t n ! u , . ..d ..fL sd l fr i r csi d cD tt cn N o !. ktr q u e Kr .
i.s "e*io d(n.d.s ! frr..-sc c r sofrer,on i hu{L r ' \ l ::l ll r .,l ,h r "' n . n h .i r
'."
c j'l m o' J L.r'','.' riu rrf f n r r , n . l i . ? , L( . ( n i . r n i l \ . \ i ( ) . n r r s . k x l
' -Jrr r,^,i rr',,. f,',1'r.J
quc 'r,
itrrcnnl qninel, ,n , ^ r, rs [ 1 r n r . , , , , ^, L ,r r r L , , r r ] ' . r \ ( t J . I L l 6 q u c t h f ! P . r
feli.ld.de n.o nr do !n.
innl- Nr \!r ohn () Mdl rrhl d C,/trtu (l9l0l st. g. ",,trir',r,1'\
(,^:. h.L,l(l'(lf tifin
n i rl r \r .ridor i . notc i rdi .or ! n r c n , c 7 i: . O h o Dc t
t-'
l . {'r.,h -. ,. r,,.r ( 1 .l r r l\ I' , \l , l \( ||r !1 .1 ,r ,n n ,r 1 ,,!r .n
i .r
'l {.Ll i ,t.'.
n cn r ..{r os (rn^. I I{rn$. rt! f r' ,L1n"l' ..n
{r' , " ' a ^ , r ,
( 1 ,r, lis e il\ r ld r ( c ' r .ler l \., ,i' i \ ' lr \.r l . ,tr n ,r ki r .u r r r c!,r ..
sisiund rrcrd, r.ur rbc(rnfnre (, !trrtro do ff- r n ! ! r o . \1 !L l t( l L'\r \tr r ' \' .r \( d ( \r .o sd o ..i d e r q u c
.nb de destru,ioo Tn.osdcs.i(vido |LkJ jerre, o r r r ( 1 . nr\ tr \!' .r |.r r r r .n { i fr t.l m e n fusr u d tve .
que rpli.ou o boi(tre dc muito! dos seuscoless.No scu (, 't
.,1 ..,
r ,"1 ,,.,,..
rirro pricip.l, Ner. e Creyb,eto H"ndflo \t95OJ. (i ' r ' ' , .,r 1
Ji L , r .
cop.ou s as ides con as de Ficud com e$s p.t ' ( r ' , i' ' 5 ,- ,^ J.,u r r c.cJ.{ r ' i J.q - c
8.n sinsrcdicntes d confiani,d, ssuri,.lo pra^.,
vrs:.5e usnosos rermosoprimistotr pe$imistano sen r.\ clic5sr.ricantes e d. cspefun. N, plvris de
tido profundode irmar o valor d frun.o e di vid ou sr'lilrirn: "Os.icn.rs da mentdo novo ilnio ra, se
n.sar o vil do undo e d vrd,a ilo$fa deIreu.l pes f,.('.upro apeniscon cotrccodo pn da condio
ims c minhaopim'sta." hL,.nr.nus mb se dedicrro. identificr. e 3 p!
com muno poucasex.cpes,a n do sc o xx os
p n . o L o ( o.i qi ra4\ p'{rrrn n . i J c \ . 1 ^ p n
csedo quc cordu.,ao nedo do quc confian!.. fo Nos oito .apitul()squc sc seguemfrcscnrois minh.rs
b do qre corlgcm, nncliado queao cnrursno. (lf\.ober.s c c\perncias, benco'no .s idei.s quc dprendi
ror excn,plo.nuna recensoeledin!.a das revisr.s te .rD rrtros. Comeopor fazcr ur brcvce rle.tivx I,r\
rsic{,losi.mris presii8idasdo undo, realizadautrc \.scnd hri do pensmcrtoposrtivo. uma cn"rre.r
l96r e r99E, o p(e$o. d pscoogide Nlichisi. Da r( u,ni doseeevadde subie.tiv,dad.i. qu.l csn..!t(,
'J M \d .. c r.r'ru, l ,,l r,04 a ' I e . . n - . e J p r c . . t o . , , r " , J . r :q r n . d tr { .d .,,p ' r fr r ,n r .,. J,!r .^ , r ,,
anecdadeou violncr,has pcnrs 4707 sob'c .legia, r,1i\. quc eyc c linda tm ene pcrs.dores erudid .
. m ,{ o L L l \ J rdc . D i ro dc our'r t , r m J . p o r . r d r J r r B , , rr(nrnos, c ko o luz ds cincs netrfupsicl,t8ic.\. Em
que tiat.va un spectoposirivod. pes$r, vinte e um f. !!uida, porn..orizo os nsrcd,cit.s que dinsucn r
z' n sobreu cct: neganv. (lNro\iio optimisi da pessimi,. cnqu.dro os enr es
s nos himosv,ite anos,os vanosen medrcnr, tr , . i . ' , : ,,,,,.r r cn ) ,HJ" r r ,..d , ..r o $ J ,,, , r r r r ,\J..
psi.olosidc. tubreudo,os vanosfrnrcoktsicosno a ro frcserte '
e i nossavso do tutur,. rxploro timbm as
.nento alrcrus menraisjptrmiiram qe a ond. dc ntrrs quc l.m o nossocmpc.enb: o equipmento
'las
clin,cose i.vesi8do.csque.t.nro iinh ocldo r 5ur 8rtrrico.os ros do carcterc os raorcsculruraii_
rrcnouncmenre na pologi. fo$e pouco. pouco ru, l)cpis dc ideitificaf os venenosnais nocivosprra o
dand. dc rumo, ti cent.rsc nbm nos elcmentos9ur indcfcsrctnic er dep.e$ao , dscrclo
con'bucm f.r. a s.islaodas pesos.om a vd. 'l'ni'so
(lu.s r{r.rgas de comp$!d eficcir!r foncnul
importncida investi8,odosaspecos porrlvosd r .' ||{ ' a .,n n r .' r .l ,,,fyr m r n o
^ hunar. foilnrlmcnre econhccidide fuma oficil
rrtre " d , . . . 1 ' , t ^ \J,,.,tU r r ,n r
, rrtlu{rcrdo oprinir.r) n.s reaes.on urs prs
no rno 2000. !urfdo vtirs ficutdades dc psicoto8itrdos v \ . n . r\ d . r n ( ,r i ,l .,1 h ,)( .o. n { , r . b n o se ur
|sird (\ tir d\..ni rr\ pek )pJf c s r d a t r n iv c 6 id , lt I , r " ' r ' . , ",.,.r ,1 ' r h ,
' .,.,.f,., ". "..1 ' ,' r ' '
ro io.mlismo. Finalizocom um lntii. dr qulidad.
ais vliosado noss oprimismo:
sua.normee conDro,
v,da ufll,ddrno momenode zerKnre dvrBdde

ORIGENSDO PENSAMENTO
POSITIVO
rP..e queo lDtuto dc@ dso ro hiolsj.o
com.t hn6s. *nais,.. , F.sDrj
pn i rra nl
^ponm t6r 6pi.
'etu21

LIOMLCET,
o ottntrho, 1979
QUESTODE SOBREVT\,NCIA
.au. ! civiliao pos ebdiv ou .o &p.'d. u Y.rd . d!
nos run.n d. hiir Isb , d.pnd. do q I r6s.t qltn'
BruD ROg!
Th?Ntu Y.'1 Ti M4tek.,
19d. M.rod.1950

mbo no *ja rern.nte po$vel lemG cend dc

mais lonSnquosqu no dcixram vdtEios esitos, e


imlincm a peds.rque'no momcutod quaoqu''rm
.n*inci de si netmos. do seumcio flvotvente, h uns
ouocntosnilnic, a carda maiori delestFse ilu_
minrdo@d umsrirode ct@io.lmagno que' alc'
ora v.ias. En prim.iro lusr, o olhremParars de'
vm ter-s sntidomuit or$hoso3 Po ere superado
osdurasprovasa que a implcvell.i d sel<o nturl
or tinha subn tido. De cordocom esto.t i.esisvel,
cncrresdr de tavo'e<eras qulidad6sic(. hentis
teisD;a. consfloe melhoriad espi. e de fsta!
rs inten,s osmeobm maisptosd fani dc s!a!'
ds primas podiam aspirr Protaaonizaro ppl d.
r.r.s hunnos. Imagino qu. os nossosnepassdosPir_
ccbe.a esrsialmnte su 8r.nde conqua qunoo
co.p".".r- , .u. .on. do. chimPzis. dosgori'
ls. os seusDa.entes "om
do reinonimal
verddequealsunsp.ofissioD*respeirve' comoo
p(e$orde Arqueobgi.da Universidade deHryardSt_
vcn l*Rhnc. ou o rnrropttl('sod! Universdade de Cal'
' l c rr . .\t],tr." ! |,,r l ,r r \.r !' r r ..t. r ,) r .,r \.r n ( n l ,) tr ( \'
t . r . rtu (,n ( '(!r\\(. l ' ,)a , r, L' LLn.' ]ltr fr . t.]u nx
qil .1. rnrh, 9tr,tuhd()nc\ rs d(11r\.\. . Irver.. o lnlr. n \ ( , : " ( ) , ' tr r { ' r ,( .r f\\( r ( i ( l ( ^ .r \n .n t( \,d o tb r Pn
os vi.nx, i l(,.u.r . o!tros .lf\ d., hui,tid.dc. Nh\ / , t r | { ^| . r L L i ,\ r "' n ,r ' s' . r \r f.vc, i g r n r u r ( tr Pr cg o
Zeus *r.\ rj. oir$crdo tcr rir qur num de\cuido o \ r li, , s ,\. ( 1 ,,n $ r r ) r n o ( 1 q,,u ( r ,^ .r r ,./J e r o s Ycn
rmban i rcduziu ni ..ixa i csperan.. PnJm.tc!, rr
tuindo a drio siniri dc Zcus. no lceitou crx e )sou amndcs rc|ge\ .onvterr se en puc rcm
^\
Dunr espric,.de ecris nls quis nihrcs de mihesde
a P.ndor l]ara que ntrn... ibriss. No erianio, Pandor.
nocon*sun,resistn tc.taio e u' di! dcrpo . Dc honensc muihcrcsf,icrim, e ind. projectn,dc.is
lmcdidros!!n dr cixi bdos o! mles.n.s mbm r .omo o tiunfo final do ber bc o nal, oo ilusetma
esguenotr. espeni.que dsde entdmp!rcu os mor n ! , L h \ . sco n r ,n o r i d r d e .. a m ae r 1 ci d r dp.c

() crnrpo d.s doc.as c o scu Jcnb serrn de$1e


H cercr de ts mil anos,rssnr Dvid Fro'kin. os
habtrdntcsdr Tcr , nun nsirocnpcnhodc cn;ar rfnrlbs rcnnos coft).enriodo Pens.ne.to Psirnods
nchor ! su pcrspccivpositivda vidi. coerma |soas. os sereshur.nor scmprcvivcon {rb r rmerr
nbnnn as intiigantese.rbins di'irdsdcs mit(nlti ,tr' r.furd dc prdc.inrcno! icos e mertris. H.i l.1c
c.$ For prfcrasim fi:ivene niseri.oi.bsos, comoAbraao. t r i\ d e n r i l h i r e sd c .n ,^ , h u n r i n i d e l i i c n ' t!' . .
\l,)iss. Lo T!e, Zoo.stu, Bu... Qncb, ksus r.iio tr o e!nc(,! pdr rllrirci rehs incca)cs r lcscs..ido
e ,\1.om.FJis)e6u.siv.s pc6onsenrdeendirm. i rtr. Os ndicos primitivos.ra nancs.t,(,\s. r.!\
( r e n ic c r r sq u f u h l i ..v.' r su . i n tu i i ofr r r n vr r r
su dc um l)eusjuo e compa*ivo! presavi . boa con- (id,or c nlsn)s, c o seupodc de pe6ursio f, (\
vivn.ii nestcfruido d.s. sobc(!d.oicrcc'mcrninhos
scgurospar! llcadlr r fclicdde depoisd. norte. N re. r n o lr r n o sse u \.l i e n eos se n ti n .) t{ Jr ta n f.o d . e stc
id.de,c{.s novasreligies naoer.m ms do quc r.uii e. destcnr)do, a.i,trr o rllo dos nul6 do corpo
'4tumen , .1.,., | \"-,'.J , . n " i\.',,,ip .'Ji\ n,o , n
tos .trv$ dos quaisos nosn ntep.sdos refle..rn r '. ^
!)er.nlr !ue j tlesci. as ss ncrtesi csp.rd.aquc Je \d) s dorcs. . trortclconccincnbs ntrais,.lo
os rjudavr a n.r.hr. $,d toial Indcc .cc is.,l.mi ..fdo is m.icsori do$bren.rur|. P.r. eles,asd.c.!s
, , , , " ! r J\' " . r c ,r ' Ji \i n '
d.dcs c. irdirccramcnr.x soboivcr De f.o, o bilos '
Dv S-Wilson opini que r rehs, um fcmnend do t"{ .. r ^.' r ',F .1r ,,.\t..r .i - \r tr - r i !J $r r ''i " .
nstintoh!!no dc con{rv.!o. rrr\d\cs dispaJradJ\, uorb Por ctcn oi rrcPrnrr on
N() rndo.os p(etaso frri scni1,preg.r ncinpo tr (nur i. ( ' .r i n,. do pr c i c r r c " pr fr quc c s c i pr \s t os de
frtll dos c,'rns. I c\rlN d. rcordo (on Li()nelTiser.
pi(dnn d. nnrx)losi, .h trinrrsnlde de Rutsc6.
Novi Jfi\ft'. o rluf r n LFr:i,) un cxprcssodo otn Nr \ tr bur \ {nr i i r \ l e h.i qu.tr r t,D i l r i ( ^ s i J des
',n\
f,n ,) .,u fl d(, s i ffn) hrnrn , , . f s t e r o ! r t h ( 1 n \ r r !\ r ( n!1l n\ ( ,n,' ,) 's ( ,J \ n /( \ hr nr fr \ .nr nn.1
''r , r l, l,r ,r .t' ,,r r fL ,^nr .r u'r 'f r !\.,\' r r r 'r \1.i ,) J .
'

I
I
( l( sr ' (l ( r r r i r \.( 1,,tt,r ,,. .., l r r r r
..n\!. j nr r r .!:tr r !,.\',A,r ,r" ,'j {r hs r ,nr . ..r h) .
t( \\, ,.\ qL ( r ' Ll 'Ll l r i r r , r Lr (
,1,) 1.\( 1,,( n sno dc
^\ r ffr .. r \ Ll . ( tu( ( ^ f.r r efi ( \ i r r j s .on
v.nl( x d. r tLk ,) '( r r r \r ,.tr r k r ,..l i v i r r ,i r ,. o( ) fr a
\o o\ rl!. rir n.n,(\ |,!rbiliJ.dcs dc csrinn1.rs {us
d.lf\.s nitun \ | J( o tr.ohare . si e!os f.fu se

I)t{e x rh.r&la l. hn.r,rdrde. no rereflo d.s doen


\.s cvid.n.r)u se cspectr.L,xrmcnrco poder dx i p...

CARtsTJIANTE
DO PIOGRESSO

( ) d e se n l o l vi e n tud r ci vi l i T a o .o n r i r r1i r t,o r n n )


d . , . n c r yi r p o r n !. h u ' n n .. r r zo i \r l p e n sn q f u c !r
f\ficic.oro I no\\r, !u. aprrec., r',cr n,.nu'
re c nril rnos domdou o rn.r.. lberss. , chnpa "'' " "n,
(1,)opim,o. a .lid.de e r mornri pr pfoclra
r , . ' . , ..J....,1 ..,,h ,' n ,.r . r - r ' ,,./,f,- .e , r ,,,p ,.,,
l. r ' ,r ; \ i r r l r ' ,.r .r r l |.,J' .r n n g o ,
nNJ urc|. crtivi sor descoberi dr .Sricukui ' ,,,
e dx
t , , . i. d . g xd o .a cd i cr i o d c ci d .d e \c i i ' r cr i i o d i

r \ h isn ti . d o \ fo \o s scg u i !ci ,.h o \ d i .r cn e s. It.,\


( l( { 1 . q f c 1 n ( ) ssotis \ c d r ( str a d i !i .n ( ai d q D L n r n r
. , n { l , . i., d . n .e { ( tr . t.,\.N r r .n i r .n \i \( h n cn r cl
{ , n lL . i ,i .1 1 .. ( ( ^ !r ,\ { n x.i h r r .\..r l r r r .r ( t.i l (f,,r
s,'.rl \ L rr,.!L r.r( L rrI r ,,,\,\.!, r .r tr ( ,.r \( t( k( j( \
- , , .',.rLr'(/.i lh(\ rtrll'Ar
'"''':
;""r'"'
,,,,...r.,,....,, 1, ., ' r ' |1 ""r ' "
..r-,,.,i.1,..j
n"'""''"'i : i, ' . '
,. f J.,J'r\,,,.- .
-" r. . . , . . , J , . rn , t r '\, ,t ( \ \lt | \\( (rl tL U\
.-,,,.:j.. r.,,....r,..,,...,,..., ... J. .r,,..,..,,,i.
- J .'.,h d, \..,, Lr, , L L rJ . . \ . . . ,
' J . ,,. . ..,
"''' .' *
o( .ni "'.^
ntr.,v J '"
'

",1, .l , f.,rFr. () qrldiof,!.rto


-.r'll; , 1 , ,{, , , t...,,..t ...,J.r ... .*t* r te$inidr dx exrn.i.r ,)L o quc
grulu qr o gors rlo nossosxnr.p.ss.do\ tnnr{' fo m u n d o d .s so tsD r sn r e r i ,co s.( to m o :u sd r
rdn,tr\ ' , ' . i ., J. \r i J r .1 .,.Jr r ..c.' ,.J.^
f . ri (\ L, \,, . j | 1 . , . . , . r. n r t,.,r .r .f,..
-'...ir.t,J\
. , r r n rf/.i tl ch r i o r x .e n a o .l ccs' a n d . p L r \r Jo r ( .cr
. . , , o , , . f L , , , . n^. rn
, , h. , . , r, . . , L (
r . , , r e nr c, r { ,r r cl i .n .i r i ,s n r s.n d cv. sc . !L r , r tr ,
\, .,1.',r,. .,,. 1,.r...tr r . . i rrr. i . i. . . I d ,) se uc,n r te m fo r ;r ..o r si g n r n r a d .( ,
. J i. \ rJ e n | | r..rri.s d. Cot. . nrc.ncolir era um doo. ..!\.dl
: . . 1 . ,,S"oz -,,,,,,.,." J,.,\,r,/......,.,.
.,,o! dr h,f.,,..
rtr)n) uni ni n . , senprc nc .hrr ou j t)L, phnr srnno qur indtrzir . b!o d. fr.,crn . \.
" u nih.fr
r i ,i ' r I i ' ri \p .! ,-r ..,...,..r,4;,!,,,,,...| ,\ | , r A . rsr .n d eq\ u n i d .d e \ d c b l i sn e sr r- o r s,r !,,,r .
. , ', , 1 ' , " ' t , , , . /,,/nol. . i q u r t o b sL D fccior s.u e r d o d !.s0 ,( ,.
{ , , J d r . ,t, r .,,J. ...d ,/.. r .1 ,h ,,,
', " . , :, . , , . . , - , , , r r r , . N(^ Lilrinos. rr() \icuka. re.onhccldosfil{tsol,a,d,.L
. " . '. ' . r l l . ^ ,^ ,,. .r r .r .. r ., . . r , r , nrir.do\ d. rdcr.de qtrr unrs r.ras frcnrss h..!s
r t , c ! , . , . r ^ .' ,..d J.r e - .....r ,.,,
| ).. r'r.l rJ, ' - ,.,d ,1 r," .,n,,..J r l( r . r t.\ cr r n w n cr cd tr ! p a r r cvcl .r o s m i i r n d
r t.,..,..,,.r , , , . ' ir ' .' .,i /i ' r ' ' .Ir ..1 \^ ( |.J' r r J' r ' .1 ,r , J.r ,,,n r ,
I 'r1y.n. ,"'. ,:,",,,.,\.?
r|'- \..,,,,u ,\Ji ..\(,,r i..ui,,i....r i r ,\ n n .,) n sn i i c.d od a r i d r , n .( u r cz.h u m .r i e o d $ .
\.h ,.r.rr\. rr r , | .,- ,/,,r ,,. \
! 1 0 ^ . \i . I.trI,i \ ,- | !r - r,r, J(a fi.is. nrhor! .d!i.ti qc nio so! d nn)do
..i n , I,r .,r r qp.., r r .,.,,r _ ,,..,,,,,.
.rlsL,I Nrir. d l,xoli.. rnnc os erudtosquc r: mnne
i " i .' . , ,..' ' ".,
J" u ''{ r' " ir',,.
"-" '..
rr.,r{.,.^,r-..,,,-,,..^",1'. 'n,n, \( lcsrr.rn pc,) se Je,rtrin cncoian sc o
1 " " ,.t.r.r.. I h ( ) n r .\ l l o b b s 1 5 8 8 - 1 6 7 9 ) .,) e s.olc ) r r\L dI l L r n r
" "'""t'.'."" r- J_ .' - J.,.,r r .,... ' n r l( i
..,,,,.,,r,,,,,,,,,.r,,..,.,,,.r, 1 | - | l _ t1 1r,) \,L l ,r jl.s m r n u cKi fIl tl 4 |l 0 .1 )fn , c
l , ^ , i .:,,,,,,," " ,,i,,," { , l' ( r Nr r /\l i r 1 1 8 ,+l,+ 9 i ( l c N l .tr tl r H ci d cg g l l l 8 9
l''' .' 1 r ' r ' c... ,r { ,.,,,,i j i i ( r r q . y ( ;r \* 1 l r N .ll 9 i tl . .
"' o o i , . , v r r n ,.o u o \ l r r ,,r n ( l1 L . ,, .Jri l ( i ,
n r i r i r \ ( r,rn $ .!\r. lr , . 1 ,1 ,l .". t L , ' . r r " ,. .t' r .
N ,l ,rr.f{e\ r .Dor .,,,r r q,r ,,, Lr r \ ' ' ,' ,,
, { . \ t ( r \r ( 1 ,r ,.1 ."r r L r ' !r r .r r .r q L tr \
,r !n .,[\q.r'',r'iJ,,,[!11,r \.,h, . , rrt , r
l \ h r n . , , 1 r, , r rr . s p r t 'r ) r ) ( h n , \' i ' ||.l r f I r r ([l ,r n ^ r r i x!( i i r M r c i vi \i o
ll:'l'.]i,^". f"llr)-Jttr' \., |'r,^,,,.,.,,n.,r,J,q,,c\
\,, p o s il r d ,, n !n t,,.l ( \r ' ,1 n ,^ h r L vo n o ci n r Er r va
r c r ( r crl , .rJrd ,t tb t\i . .,r .tlr .r r ,.! \JJUC r ' { o,
F \ c t T o . r u rt rn re d r,c.p rtud,\. h is n ; ir d c ( l i fJ ( 1 ,,.., t.,tr ' r .,.r i ,e .tu in e r ! d o
J\ tc,\,.J,,1u! e,tudh ' ,,,r \
\.rdJdexJmenre ynrem o dG+prro.
qE no esudm a vid no senrem Cndid c. un, r.rli.1 rlcA.., dc htibiros nod.sros,
^queh se o deKsPer) c tuizo re.to, c cuj{' \!) irr'.cnrcdeixiva se'npreadvinha.
,urgam marsconrenes,
o seupcrsmenb. vn. cod o rio, um sele.o poderoso
6 , r u r c , , , r o \ ar oq. k ( o n { d fu r r ,,,,r Jc
o
.unrv
. -f . : l
e r, :\ :roko,' c J d o ! o m . u m m e r o ..o th e d o r b!ro, no seuc.sielo de Vcsteli.O seupreceptorer o
e r r cu n o v donr.,. Pasloss,um filsofo qe apliciva reimosamenre
D a r us f'f\ h u n rn \ p u d e rr m ev ar r m pr r sn!r r
!I nr . o prin.ipn, de que .o mundo u lgar perfeiror (tuc
ac ume.ornr^rar:rr,r, qk ieea,rqurl
l:.:
q u e r|ol9'jr: tulio co benc rodasasc()ascumpre necesariamene
\ rhrtrdrdedemdhui re \ o n Lr d 1 , ( e rJ!;odJ\
e ar.m,dJ de, hrh , e p r e , e n I \ o d , \ c m fim bom... s pedrsexisre para farcr celos e os
]n l u ( t\J .
r.^,: o r.rc c srupn
neJI e,ha./| rb4.t _6r.\. norcospara ser comidos,.
ll,vcl
.rr n m .A l enrnhJ Um di o b $ube que Cndidosc tinh en,nordo
nn w o de u n i | J m r lr t u k r r n J m u b
1 8 r r. r obnr/ trLouumr e\i ,r c n c ir( h e r JJ e d! su ilha Cunesunde expulsouo violcntamentedo
d r ic u t d ld e r crelo. A pir de$c moenb as ragdiassuc.dcr.m se
e .o r'{n r ^. denre* u(,e d,,to r o u . n r e , m r d r d f , .
rp$r na vid dosdoisehorados e do douroi
o e r L d .no .c L ,rurrdo,.hre r r u { \ d r v , n r 'ncesantemenre
a,u,nrnou Poucosdias depoisde sair do casclo,Cndidooi pre$ e
q u e D cu nnhr u,,trrdo o..eu , r in , ^ . o n h ; . , , , Rn , o ,
(trturado por soldadosbganx.Iugiu pa.. Lisboa,oode
PJrJ.a i r "o hetho de rodo\ o . a u n d o \ f o s \ e F . . . u n
$broivc por nilagre um forre ramoro. Ati encon
La.bFizn. o pirherro J u.rr e\rc ermo
p Ne !,e nredo tJ moprd,. e . is n , r i. r trou u'd .tormenradaCuegund,qle tnha sido vnrada
I n e x . e d r v eMt .a , .xpunhldpor uh bl8aro.Ent.eranio,o profesor pan,
rrenao.drtJqu. eru un murJ pae,,an,enrc
equrtbridu Bl6s, qre tambm tinh fusido pda Lisboa,foi detdo,
q u cu ,re\ i mri rqu,ndrd . d c b e m
i, u n I d r , , , e n . r m.tirizdoc qu.seenfdcadopelosinquisidores porusue-
q u r n t, J dedc hrt. qurquerrd , r r i\ r p r r , ,
metho,Jr
Fr rr e nreql rti h'i oe dJ IuBr r u D m u n d , ,p io r a l s c \ .q u c ..' r ,i J.r J, , r r .L J ,d cr d o "r n d ., p cr e tr o In
"
( r n r r oni ,no A t\J nder pi , p O e, coI',tncl con o d.ana do pecdo origi.al_ pard se
1 6 8 U.| 4 4 , , , u , , , u u rdlv.( Panso$ intesu se cono remdor numa glerr
s r aB udrz a " e h . ,m d r r on n . , , , . n -
n o d trn ttJ \ro.,o!hfl rr uh, r o p o d . r id m o \
m o , r c rJ e lpois dc nhiplas.irnidddes, Cnddo e tnslo$
uma orr e\cfrvr dr aromr
rJs,e.o rurorersiense viirmn prtu (-onsrinrinorli. li sc junr.ma um. en
:..-:n Frano
rouet,vdrft, vclheenh (lur.srndr qne sc enconrva
ucornorrdolnh .n ',n r.rd c rEun,de,.eh|fnhJr !m er n
q c r u d o (,r.r b rn nuii!.|. deroi\ d. r(r ilo es.rr!. de uh cruelpotenrad
\u .h , r\. i ru\ \r i, r er imenr em Jt", r _ f f ( o . l' . r r n r ( t.n !\ l n r ,) n ( n i ,tr .,)\ & d e ci Ji ,r n rn r !a -
crcrcr o ccrebreroLcc aiirlijt) ou. (rphnisnn\
Ncse h r { , , rn r e .r n r p o :,r x .,r r r tl ( !\ d . .n h d c, o n d . Bn ) d i
..rd. r)rsl()sr f.(rJ.rv. I ( i JrLt,oquro enhiv. ()
v.n r te: "vas? T(xl6 r ..o|rceimcnkrscu ra B ilh r .M i 8 n .l !l ( l r ,r r r r tr r( tl i 4 l t' 1 6 ) ' r t' ( cn n '
deadose ford, o nethor posrivctd{^m,ndos. prrqu. sc in ' t a sl L r tr i .d l { u sfl l l l l t,l !9 7 0 ) l ( ) i o o u r
p r imci L i n r ,.$ x ( f l r r r i u o o f{ ' i ' o o l cr r ' o
nof'vesrs sido cxpuho ao ponr.pa do caseb por an
res-Lunegunda, o h^s c r v ir o s c\n r n h ,\ . c\' h o L r sq l c "o a o q e r m
seno iilessessido pcGeguidopela uqu
(r o . r rro n\\\e\ er.oi do m e r on u Dd o r 8 , . . n jr , condidnis sir i,r8eJr,- Scgundonos conl na sco_
siar's aqu I sborerdocede chil epistaches."Ao ql lN(io de ensanxnnliuhJi lto SertnentoT/qicod' vidd
ttdr:t, iac.titicou "nrc * 'escomPatrotas muiros"de-
Cndido respondi resisnado,sem lqanid a abe:
.Est rudo bem, mesre, conrinueDos cuidr do noso | . . r r r u d , a !l ( n ci ,^ o . q u ed c' r r ' , q u e n d or d e r r r n '
drrtuJ mc'n" qc nio .e undr nJd' Prr cle Srrndr
Cinco nos mis r.rde, Volrairvolrou ao e do op I n k le c r ur ' .r Pr u p e n \Jop r r o p e * m F ' p o ve mPo r
v w+ J . um , cn .a l r n .' "r ' r . o u r r r . d : ' l d a d e o u d o
t,mtsho.o suDL,o,rrc Fsdl,. (t764). Dcstavezo
para lrnar um desfioos.rricos qle no esrive$emdc rnobismo.ouasaindadocarcErda Psoa No enrnto,
t h r m u n u, l ,' n s( d r d e ' n r m r ro u d . \e d e r \r r ' o n ti si Jr
acordocom suanoonesivda vida. ds'd'n ex-
"euando seasso
mrema janela,veroapenasp$osinetizes, rdo rblrb pesinisra dos seusconterrneos'
ese de ps por cn_
gem apanharemun resirido,tmbmvocssesentiro rldr mis fundo mentehuana e cbou
.ressraados", t..r i esperane apostarone n ligaocom o rem:
pressagiou o flsoocom ironi. .Hi qunsiarainorrlidde,por absurdaquenospae;
rnr, h que dedilar nela,de uma nner ou de tra-"
Ao mesmottpo, apercebeu sedequeem nura geie
OBSERVADORES
ESPERANOSOS 'o_
r s e m lon r n u i J Jm Po d cr o \r n r i d o to d " d e r ' r ^ m o
.Aqkl$ qu. * (eucltm da,sus cohs do 6.D ed. matr xe! .() pessimis que Proesa seddendc no Podescr pev
simisa', {irmou. Sesundoelc, s PesoasopnmFtssao
ndo aiiiyis d: .nr dcroiraor oor
movidspel esperan, Por isso utam e o se rnde
Derintea adveFdade"
trnuno elogou viftudede rn{e de $ nesno e acon
Ahir! da M.,k,19!l schouque "rorls deveranosaprender Prnos ridi
o,lo hce ac ouoose a nsneo$,. Prailustrrestidcia
Tevcdc decorrerum sculoe meio a au aDreccsscm
persrdoresdecididosa respondu ao doaio je vohaie. lriizou . sesuintenedota:"D. Quiore morreu e desceu
r". $c,""s ecmrcu nel.' de lanaem rie c liberroutodos
N m ,n h r ,,ri rro.J rJ . p!'ong e nr\ e p , e r 1 t d m t su, pu os condenldos,ben como s8eotesFdhou as pos
'.d u lrr l u d e ,rl (\ot. pi .,nei 'u,qu c \ r e r p u e , J md r , , u r .
r nrndo .lchs o lo qne D ane \ia - Ahaa'londto'
marn c o m . u r io s id a daes r a ^li
ncrdsdos seussabineEs,parr observarcmos scussenc- drJ ds r,rs t/,6o?s-. Ps!n qe iz;aviud d espetot'
. cs.olndo nLks llbci.1,". que dflc se riam' 'b'u ao
rmhicnre nrtural. Un ()i () t(r\rd. dc ( o t p cs
" t h rd r n o r e *.r |!r ' ,, l ( xl e r o r i n i sr J ' l o
-r,'.
s i i s n o n o s p cn sd e n t)r: " N i i' e,' \tum!r s( r as nossr s t o s u r ri s p r cr ,r r ,fi ,i r n r r r \ n ,i r kr ,i \ r .r l i sr .s.Su !
r i l c q u e n o . r'rn JT ,'D r' n r.r ,r r ta *' nar .r \., .F{ n.'
' f r i, \ t u , . ' ,- ' ' r - r ' ' ., .1 .'Iu r ' ' .r n,. c . n r n ttti t'
l . , . m J, n m o n o *o u D ,,mi ,,,r ,,,L ,. r .\- , p( *,Tm ,.. n x isl) osi l r | ,t.,1 \r ., r s( i r ,$ cn d x e l .n $ r a d ssu s
de o.agefniolgicou prolsicrnro!m como ouo, r r n k s e ,r n r c..l ( .,r "r u ,r fn s,r s e o r i .s,o b scr va se m
que az as no$as idei.s." d . p c r t oh o n cn s.n !l h e r e \d e cr r n e . o $ o .
Bernd Ru$el, contmporneode Unanuno, k)i le.isnente,rohu \is(cm, de e$udocontribuiuanto
utro persdorque tambemassomou jnlapara ver ltir. o noso c.nhccn,cnbcono o mtodocientfico,b_
.ealidde. N sua obr E;slJal, A Coaqukta da Feli.l c ( . J ,ri. h *' L r l i u ( n r d \i l i ;o .u ,d a d o u ' d o fe n o m e n o
d.de (1930),Russellrclaraque viu n indivduosetrzes questo.Os pricanesd bo cnciano
'nventm
d .' q u eIn r| | z e\e depoi ,rD erc e b e u {deeq u ( , . e n ' u . , a \ m , . vcrdudes, masdescobren'nas. Em esuid. exploreicon-
er o sinl que nehor dstinguiuns dos o!ffos. pesa. r n h ' , i\ J,'Jc l 8 u . cr e n fl ' tJ'Ee n ,r hp r r r r .o m p ' r r n ' i .
de uma iuventudepesarosa- .Na adolescnci oouva r d.s b.scsdo optimisno.
vida e e$vaconrinuamenie beirado suicdio,-, Rs
sellchamoua tenopelasuainesgorvel valdade,pelo
\e ,, i n ',dn de humorr pel r, ,u J . e r v o r o r , id e iA p J ( r .
lts. Nos seussc.os, t sunorre aos98 nos,sem
pre fez refcrrcia rco pel vid que maioria ds
pe$oasdemonsrv. Adveftiu rmbmque os individuos
de disposioposidvae.befta dhn vidasmis agad
veise dpvo{e nelhor scircunsrcias do qc rque-
h . q u e m ni e{r,rm umr In!l in iop J r J o n e 8 r { \ m , '
ou pa.a a recusde tudo o que os rodev.Paranosexpi
ci ' u i J uhrrv r\. R u* el l u'. u n . m o r n 8 o<, u r n jm .
bolo d vida e cdenrou: .No exiseprcva objecivade
que os morangosseia bns ou maus.Para aquelesque
e o . md c e.. ,i o bon,. rr o , q u e n J o e o { r n , n i, , ' ,
s.Mas quelesque sosramgozmde un prazerqur os

Una'uro e Ruse so exemllos de pensadores que


procnrrmc cnconr o oprimismodireciamenenas
lesoas e no no reino dos sonhose especules absrrac
ts.N minh. opinio,o pe$immo deinrosiusrresque
sc dedi.in. ou se dedicam,. comprcender vid. c o
porquadrs coirs drvc rc. cnc.i\cn (i r,.csupos
A CINCIADO OPTIMSMO
.N.d d.G3i.do vihm p.. s d2.k
'
Mru FN.Y'
Hist'tz th tu V.l', 1e61
O SIGNIFICADODASCOISAS
.Qu,ndo lahoildos e rrim iu$ ni rtrv! dnie Dru
'lo.n _'ndo \(rkd/n nn
hod ;rRFlhr.
h.-E ruD d. uma hoE bb (:bv'
-oln.du
rnrc rm mdo... F(r'
'

r BF r EhnN, c ho no *u obio
Th. Ntu Yoi iftr. t9 d. Ah 4. 195t

o do do scutopssdo, Iv.n P.Pavlo o ci.nrista


ru\o pdmroNobld. Medi.inem le04.6tudrvJ
no ru lbolatrio da Universiddede SoPetersbrgoo
p.pel da saliven. di8esro dos lim.ntos.Un dit fico
NrDreendido ao obseruar queos ces queestrvr dar
dc comcrh mr *manr comeavam a salivarcadarcz
ouc o viam entrarna sala,emboh o lheslvasse co-
mid.O intuitivodoutordeduziuqu os a is saliva_
vam Doroe..lacionavan comid. co bata brnca
oueelevi*ia. Paraconnmrr ! su, suip'ta.PvtovP'
m prtica um cxpericia em qe dcEonsou que. d_
Doi, de ahmenr6 c.s durantevriosdils ao mermo
iemoooue rzir umacampinha, os aimisProdu-
'oar a cmpaih. mesmono
zia- oio' ga'rricosao ou"nem
recebendolimento. SesndoPavov,6 cessgegaYn
sucosdisesrivos porquetinhamaprendidoa dar ao son
d crmpinhl- comofir
barab.inca -o mcsmoscniicdoquei com'd Ptlov
Dso o restoda suavida estudarestaormade confi'
gurr riSnificados p' rs\ocrrio.um,enom.no que no
canpo d p$cologie.onheLrdo como"(ondicinmento
r\ t ( ! . r\ ! \ f r l , , \ i',. (.('L i rr\r.,rl,.rrrr
"rl',tL!

l! \ l, a r t r \ ( s , r . , ^ , 1 , , 1 ' . , r ltrr.l,i'rr\rriil,e\.
fr (lu . r. r l . N ( .r\ r , l t ' . r . r . r l r r i " '..1isi.fdn.Lts\l
rl (lr r: ( ) f l n n r , ' ( , r ' ' r r n r ' (lu.kl()o nos) c$do
rn r . ! ! r. l ( : f r . r i n n r f I n , 1 , , ! r r . o ,r o a . p n u r J o r r i
I t rr, L r o . p ( n u n , n ' b { . r . i i r o n ) . i d k n l i n r . q u e s
lriir . irdo/ir trlfirilares. ner!o\irr, c ur iuncn() di
l ' . \ \ , i, ir r r i r L . i ( n ( l i n .i r .\to .r i fe r r i b u i f o n r x)
N.kl(i dr t.nsio iisi.. ., rsumJ .n.urn,lncr. crrcnr. Iol
t'.(n.rfr'. to quc dcnofrou nunu cngcnho cxpe
,!1ri Shnl.-r Schrchtcf,psi.l{)soda Unl\e6idrde de
\r r"r,ftl. ()s p.rticFres nr i.vesrgrocrim eudnre!
\ , , 1 ! f t irn x r n ..r h r n si d otr e vi i m e n i ei n l ( tr n Jd o s l .
\.nu,re de lue . r)p(i\(, do t,iccro c csldir os
df n^ Jf L f ,,r, t,lninr frr nrlhorxr i vir. \r .c.
kl.Je,o tinn.,() cr.r r.lrd[linr qut. conto dst. prirz
iddfsnrt' un sr.do f(ico dc cn\,n) .mocn)nil \d
rtrnhunrnn ou nriz positiyoon negitlvo.In \ei{ud,,,\
,",$.s.dlre(. verli rttuj.n.nrc ctrd. dos pJftl
.rtrnrN "\ rnf.!dos de quc r nrdc.ior fro
r{.Flh$ fnsio nc.vosJc t&lui(ij. A uffr nrhdc
(A irsfuos" - ind cirln quc o fjrn..o no thesrin
\ ir n n . d . d e e + e .i ..
' lir l, o s
r .i .,r .n i .s ( .cb n r u n r r i n i e ci od e r d r c
n.,lin.,.1'$rLo\ un\ nintrns, um sn,po prs$u p.r. unrd
\ . , 1 . , , ! ! lf u r \..t( ( s. r cl cn ( r n d o i n vc{ i si d o .cs,cr .
\.m nn rmbid. sinrriri() c jolirl, e ouro g.uFo eru
o n d ( o u r \ cto c .r .' u r r m b i cn r .h o i l
n f , ir . \ . 1 .
. r l. i, r o . r .r ,r r r r .\r ..1 .i ., r xl ,\,^ n d vi
, l a f e e n .h e^ro. rurr r ( r f{ r n r i n , r n r !. tl .s.f.vr r r o
n 1 ' ( { . d ,' .n ) .n r . ( \ f.r r r c p .r r te sq u r r r l .r n , sn l o,r
r , n n . r | ,\ J..n r ( i ,i !l ( ,\ |fr l ^ a . \ J i r i ..q o Jc
rl' , . r L, ., , !n,J, jir.\
',1,..'.'.i', -,f '(r,\
( 1tr r 't'(
n i (i r'rh .t.\t(rrnr'rtl (, r!rr L r , . " r ( . r , t ' r \ r o ! r ( 1.' .o J ( /, r '.,1, r l l " ( ',l t r t {'\ r l r r oL i ( Lr A
r l( i.r tl' . f .,, ,1, i ,( ,^'l 't.''tr r ( r .$'l r ( 'r r of
n csi n \r rtrri i(() l .i ,r.! | f . ( \ . t r r r c s lh c lf h r n ' ','1tr
pr)vo.rdo o.$ido dr toEio ncrvont.\..n.f{). r tir llr n\.r ,trr 'r ., r r . fr r r l 'r \r tr .'r
ricipanrcs.ins!1j" nnlnervrtr scrles'rs oLLdesgono
( ) \clh( i r $,t ,.,11.'r .r rfh( .' r J !f i LU i r ( r di de l r r n
)s dc rcordo com I sku.o ic.i! a que tir. do Lle un.r n,r r.r n'.tr eddls, ni\ no fax)s rrverrdr
r r r 'r r '.l t+ I'r l u'| \ l r 'r r :\-
e \r , , !. \s,m..1_,c n", -..\r'rn ' 1 c . - P r o d / J r.r'
rhs coisrs. ljerrnte "r rrL:l. da vid!" o meo
n , r l' c " J(rt r" { "nft'e
'd F, 'l i ' ',rr,.,r1,.'i -
mrco por dqnele\que i o\ rrerin. n conroemr\esdt IJB \cm n cheir dc po$ibiid.dcs e rc'onortmjc en
.l ce rir o u de dc \s .o, \c gundoo a m b le r t cs o c ir lc n a d o qu.nk) qoc outos vem nr csc.s. en opotunidril'\ c
ficiciire.te, ror aquclcs!ue nio r.!iam o\ do!.s di ,jrrristecirn sc. obon uo ose um cicnrist' no s'nn'l
idr..aliu. Et snr. s os r.di.iPintcs rier.m dc Jnnr " J ' D J Ir '" r 'r F r J !r l c nr r r '111'l r !r r 'r " 'r " ni t
.,,' ,, .-..i t' {,i a.\i ,r " hr '.'.e.ul _! ?i o.k
i !,...J e r"r n.l. . . , d 1 ,J, qt r r \r J J l r dj r c '
"ir ., ',,,, ,l r n'r \J I
lr "c ' r d' r '.r '
,\ r cl.nv d.dc dos s e.ri n.ne ) sq u e f r v o . a d . s ! rrp;o. As person.gensdesr histrir so ndrcno ur
rLhcnror e
io6. dos conceosqnc rcpresenrm os oblcctosc os r(rven kvrgcm que hbildt. soTinho um'
e \rli c r. c m frrte.. ros s . : iir u d to P r in n lt ao u ! $ iiult,,. *" ,"n,"i" *,1r.;srrunlo q!c s!!o tor tdrc
',An o s
sinst. N ne .r\ nesm.s coiss. A suhje.hvldad' r'i .i,' ,r";rd. o *, barco nauragr' Depoi\' os doi\ fzen
r"rr1
rr^ i.r ' .(p\o(\\'rJrr'-l'''d* r(rf . ' \ ' . lq i! " rLn(Nun. l(nrg. lirsen que os obriA' super'r
.hnraos "piojc.tivos". q,,c tio utiliT.dosl]., i estudr. N o n r l d o r e l
r lii\ . e sa fn x.
l.r socrr.h vi.h,. o quet sesuc. rea'io tc\tualdctrd
Fcrw.idr.le. TrhcT o m.isiri8o c ben coihc.nn) r.
o tcc de RoNchrch.tr,v.frado no pncir do culo x\
p o r u m l ov em ps i qul dr $ri o He r m a n n Ro F ' l' " ' h
1188419221.Dcsdcpequen.l{os.hrch csd ro c : ..o i s. l i o fe l i i
A n d r e n i oQ
(i1(,1,):Quc osd to bcl
,esrJo ros ccios!nu!( drs mrnchls dc i.tr qrc no co
ljio o rlcunh.mm ,.Kleck" - dc Tirre'1,.l, que cnl
l l cNi o vs .,. "n.h. dc ri nr a " . Nn n . d . s s u ls P n
neins erpeirci.s,ce..ionoudcz m:nchrs c ursttou' : ven vc{'d. de r.8,.o
( : N,io, rem .e vcrdcespcr.nr'
asr qurtroccntx irvduos volunt:ios.om o iin dc cr
ti n N.. o s s ensps .mc nnxe f. n r ls iis Un sv ia m o u .\: (nc enirdonhol
p$!,r\ nesscsPeriis rmbsuos.o! ( 1 ,Q u c r sr .d i r e l l
\qi, prcic.rrtn
o s,d .n i i fi c i v .n ni D ri \. hrv r. q u c mv is s eNt r L e n t u r
i r rcr.i n bn^.ffr. di i c .u!.r ti su , \ . . n n \ ( \ ( , . r v x n
r rp e li (r r ' p.r..tl .r' \ , r r n r . r ( , . ' ^ l\ l
'nrp,,rr.n t \ . '
( ,,1 1 ,S,^ . r.1\"rr| | /r,, r, nrl t r . r \ n , , 1 , ' ^ 1 ' ' ' n
dc
c s t . in t r { u r r ' r r r I tl . r l * r r ( l u r tr h ( \ N r r ' n q !'
lcvi d e nk queoss .reshumx n()i si, ) \ ( . r n { . m m e s m a r lu J r u ' \ ' i'r ' ' . " ""' l i tr r ' t' l ' r ' l "r ' ' ' l u ' n r ' r ' scn '
In r d || e , du rLrJ ,' queo. r .'JJf$- \ J\ . ' ' r L ( r "tr r ' r\"r "( ' J ' ' 1 n r ' J
';.' 'r,r - ' "F n -c0' ,e r "u' ,i , .' . ", ""' . ' ' .P{ q u i fn q u r l r o "p e r
.o a \ q ( l hf,,'rc re\.rmr ur n r n c r ' | , , u . . o r n n . t s e . r r ' ,1 , . \r i "\' tr r r r r m |o
o rino Ramn de Cnpoaft4 segundo cor dos n e \ J p - ' l u r " ' r |.' Jr ' r ' JP' r Jr' c e ' l e \ Jn ' r r
a
Guos com que s olh. rarianentenos promontirbs octos ntcsde Prcse''r
de co
I cu i ro ,oq-e r \ubte!'rtrdrdf fir r ls o q u r J , a - r o d o su narcha e bu$r de un sid A oura dzE
mr\
cpo da fsicmodernase ace como um fcto, ursur b r \ lo . m e r r d n u m r r r q u ed e r ' p "r o r m e ' h r n e
queo cien'nrr rlemJn Albr | in{e,n orul,'u a rcunaer . " . ' - r .' . l n 6 r .r q !n \o ' "i n l e h ^ ' - n ! ti n h cm
'* Jlo_
pe.ilda reriidde(1905).tlsrteoriaansonou !o,F ,,u(. ,cmcd,o'enro tudrr 'cm 'le'c'n'o PJ'r ni"
ccitostenroconsiderdos exactosou absolutos- como *"..i."p.i. a" tenpo' Moris ou todos os
"- "t"..
a vebcidaded luz, o espaoe o temp - en elemenros ;nimais exausrosda su Parqu rdupera$em
nltvene relaivos.su baseprinciplo facrode que o D( p o i' , r cJ' vo u .' r e ' r , d e l r n i r i voo: In v$ n l d o l r n i o u
ponlo dc visa oD posicionmnro do observdorco.d! *' r n q Jed e ' 8 u 'r r m h ;mtu r
rn e L J \el menre ^v . r' .dr. ' iim
" , -l ,' "1 ",'
., c,\e n i l h o ' r ' o n d i d c\r n ' r ' F n q L r n r " r '
. ,o a l r ,ur pe..c A in d o i( n F . , h e n r , , e ,i
cobaiasdosrupo "coo sorc"' 'quelasque!a Pnan 'x
*ile".;" .iit' **a. *,nque comonticuosnde sc
l""i"i"., *a"*- o sruPod'o
.itno tranquilo,
haias"inclizes, " "-
chapinhavr sc runo'
desesperadmente
DESESPRANA
APRENDIDA dos
No lrsiso mooentu em que os PontigudosnarrTes
.,""1,"r *'**t'.' ,-l, d.'ap'r-ran deh "'" de
';dir rpon'
r e a . M o r r s t,r o . ' a l vr n Jo u m a u d e Je Po Fd e
HrP,l:ate ,1,-,.-.' *t"' *aalo. de'"lrcuo' a' 'u:' rru'^
"* p,o'r'd.".re 'urpn'ndtd'^ P 'r er'tem
Emnedosda dcadd 80 uns eperincas " " ,- r ,d "' "
cor por se
qinhosd.-ndir e.cs deramoutr conrribu inere! uan,oruo.is cal.'lou os minutosquescobs
san pr o estudo do op.immo, o denonsrrem tilhm mamdo a lutua, dcscbiuque os do srpo
.elio ertre o sendode coolr sorteen circunan- "-.'."." ,.t'". *a"ao misdo dobrodo t.npo do
cas adverslse a esperna. Rich.dc. M. Moris, profs e *" foi queos porquinhos
j-'n, "i*4.*".
sor de Neurcci.cia d Unive6idade de Edimburso, "r",,. tranqild e durinte na$
-cluso
n"d"."^ lis
'un."
,nteresadona menri dos roedors,levoua cabo no sen r cr "n .'p "rqucre."rd,'arrr' In\r''\'i ' i h't' 'rrvrd ru'
I
Iaborariouma cxperin.iaquc conavi de dois tc* ,r " n "' i..''. r',,' q*'* r'!{'\'\' J c o rrr'''on
."*p- .r ,, .," .t" r .,o't'i l 'd{' i s c ob1r s
.o n sccu r i vo Ti
s - nhr s .ohj d(,
pev ir m c n rr. , , . , . N' lu . s 'ofb'
d7 i s d c p orqu,.h,^d. l L (n, c , , lJ . i. N,
\ . ' f , , n ii) q,' .1,1' p'1." " ,,* e nr ( ' i i hr n tn'otr '( l o nc
' .," '" ,'
n h u D.p . i {', ri nhrn'rr^
"r' r \ \ , r ( ' l , ! . n r { ! r . l( t n t o r r ,, r fr r |' ,.,l r !fr ( ' \ r ( r r t^ t$ r N ' a o l i ' r A
s t t d ( ^t J n ( x.tn N !r r ",r r( h tr n sr r q u eo e n ' r ' n o
t-nr.imro,
. luD hho..rnri{, d. UnLv.anhdc d ld d c i d c f c sr.ti t n ( l kl r .n l ' i r \. l r \i i r ( r d u zn ' r ti r n :i ' l _
$rvn,a,o proiesor trI.rfln Sctisnrn esud.va ..om un
nerodo pre.'doo compoamenode c$ que lnhanr $dr nrcnrs ft$o\. lr .\dPl{,' ftividuos sbmet'is
circusttnci.\ d.srljl iveis - como um urdo muo r-
fxpo{o\ a d ve'\r! \ ur\e\ crrerurne.. \r r\Dc.en- ,
mri\ loahe!rdJ.\elirn ordL dor crtnodo- que t.orv,n conolar sem xito' rcndirm '
Brupo\iJerre. c..,.
In r n .roJ.r\o. q\o!!rri nr.. me r c uu n g r u p on u m r nrntd-sc passivosem situacsincmodspoeflors'
o ! m cr rrnr aurtu\ rnrmJ Nel c h r imI n c o n , d J .d r \ aIr,su.t , !,*r d ;erem podido evir las co m pouco 'le es
rco.Do mesmomodo, univesiririos 3os qua se Pcd''
e l .1 icr \!am Ini c 1J t,,\de rtgun . { e u n d o . . I r e , p u r . . ti_
.a e \.r ,cse m. quehz e$fm.nj n p o d ir me \ r p J , . v { e , r , ore redtscm problcmasqu, semelessaberem'n
soh,o, cxaes ukerio'es mcnos
ouo.8rpo nuo cix. ne!ic igualmenecclrificdi 'rhn que os con
n.5 d qul os cespod'a $n empurando com o fo irtcesc em resolverprcblemsresovis-do
prnbenosque no dnh.m Pricipdon trustranteprov
onho p.net que tlhm cm iene.Numa scsundacx
re n . d . p,( rodo\o\ \re. i unto \, u n
l/ u t J e . c !ln r ! r d . tlstcompvdo hoie que s pc$osque desJruh^de
r, q L Jl p i di rn rr ,J l J ndo um . .
Fquenr FIrJc. t n razovlsentidode conirolo sobre'r sudscr"unrn-
quantoqueo Srupode ccsque noprimei.o restednha.on
seauldoconrrobr sconraces cis, e cnsidera que ocuP 'o lugdr do condor'.
m ukula ressetjbe|lavaen embor lsto seia nsi,nhenn nraB po!'ulncntf
p ru c^ . ./g unJ 'F.o\ c j e, queno pir m e, n le { e o r h . n c J
os probemsd Ilue aqnelesque pensanquc nno "ni('
r rTe \ d r e \rrar a\ n\,mott,^(h o q u e , t r a . o . p c , m . , l. m a ss u a sd e ci s eosu q u c e s sn o .o ' r ' n ' A p sq u r !
necBm n.o lazramnenhun eoro para fustr or
'neftes tra da Unive6idade dc columbi' Ssn C- V'usb'.
b r r J n J o e e m n u n k' o ' ^ ' ch o ' .||n i . ' ' . ' n ' l u L ' !'
Seigma!qualificoudeindcfesa recodeses cc\pas pcsos que.rcn que m co.rrolo tenuammerho as
s'vossoredor.{ pensouqueos animaisinhaniaprendido
sr.s cmocsnegtivas,mcso em situsde Intens
n ,rp m rr ro rdrc r rnri r r Indrc . o e\ .. o r r q u e r r e , , t r n , / ,
e m !ru t \ pos rrh de J d\e^ d r d e n jo r u n jd e r r \ r , n
Numa curioserpcrincalevrdi a cbo por Willin
J,Dosr\lrdrlle de cnrrJr I \uJ \onc. De mdo, , s . n d c ' ' o n .t' ' i . l o Jr U n ' cr .d r d e d ' R u t8 c" r i n tr
r n r n \e!.nv erl do emc e\\eme\ p e r ir \ J .-.(o
que nnha conrccrdo
. . n r d r \ J r no J , ( r r e . , i( .tr Jq J,. d , Pi n n o p r e n ' r r n _ r vo r u n i r r _
oo primeiroresiee davm&mortro r ' ..n r n ' i n d ' d r o ti d d e ' Jr b o n "
q ..r J\ .J r l rc \po{.\ ao \rrv ri rm p r , J n r d J . p e t , , ' JoJe p j n i ' o r ' ' Ar e d r c '
p r q Je r c nri r? . e,pe.Li ^u.\ehe m J nr n b f m h r r5qu, L, . r , n B J \ q u cp ,o \' ,.r ,\ n n r o r r '
r! ir Ji \ ir;n!rr,'rJe'."rh/!'rr i'lrd!d\prr
q' r e e \ .j e\ . n r.mN r.
l , ^rn ri r c m p , \ro t , r J mm - i\ e n ticip"ntes.dsam..t". q* rctivnJo um' Pequenchve
p".e.l"n, c"noular cn, qurlqucr n)nenJ i qu'inrde
xpcflhenr.do,r lnrro dc rnlecsr. ctq r .fr n i ( l n c { \ r n ' d e
r l, g , i.r , l.r ,' l u c r *p i r .n ,r n ,
.,.lr r'' r^L''l'rn'lrts!lrtr
d r vo lL '.(A (l ( (l L,
l (,i .v r\.(1. r . , i | . in n , l{ , \ n (
".!' rn ! 1 r i. . ,, ( ltrr!rLL !rtrirnr r\
r .o rr rr o r i(, d..r N (, i i n.l1,, 1 1 n . .d iih ( n r in n n ^ o \ 'lrn l\r" "r\"r
l'qo(n(rtrr(
srul).tr rcnh.n ,f.1. ,. $n, rt,ttr\i, Jr dtrl\,d, J. l, f r. ! . \ l, ' f , \ 1 , , , , I ' 1 " ' r r r r ' t ' ) . ' l u r
dt 5'rrn nDd
.xrbono,.pcn$ 20 por.cntodos !r.icrr'\ quc ifgimrJl . \ p r(\ s li , , , \ 'rr( i, /.(1,^ rdr\ 'rn(s
quernnrr coftrolo c. rtaquesdepinieo. enqu,{, i' , ,..," ,., u" r ( l .l ( \ v i k !i o\ dr l r i nr ul
".' i,"".'
80 pof cent{).los qnc pc.svrm quc no conohvrn o r
que resp.vr' nream itqu*. I rN nn,r' no. tl.r hililnldd Pifu (cotre r podc
(ion ex!i.irei no c.trub !)brc os rcncnsf.n 0 a" a"t-" con o fin dc reurr os cei
',,"".,"-.*-t
r,^ .1,'lonxos d.s dclilLbcse t'usraes qtre atcn'r
optlnisno. o seniment) pe.snknk de indeiesr cm s qn
rurcsdc idrcsidadc nri,d cspcmf.! ronr so.brir .,{rd r no$, iili.i.ldc- Sesundoclc' qurtulo nos gn
persle.tivrd. vidi e prcjndico opisn d.s pcsnJrs nrA ilsldos po.ltsci6 n*riricos rePnnnni)s
que
rx^Ll.nosconra,pi essrP.itc nebnl(^ad' ncnreJ
nLo.s.ienre Ali' ou os enrcan's e csqlecc
MftCANIS,OS
l)FtI)EFF]SA '1,.frni\
nr^- ,n, o\ cciclinosem Pcnsdneiros frrs nncr's ou
," c n .i r :e st.D 6 r u m a so ci r l '
' r ' r lr " -"' "tn i d l d e
rntf ,..ni!.l Etbora o Pxl dr psi"ntilsc 'dvti$c
d , t r r , t lr . ssi o d e .e r ( o ! tu l ss$ u r i s o ! vn r ' n to s
il',r, ".j"*.' rne.rdc,ohscr-)s on fobrs,.r'htt'
,r f"t^",r, .|l vr ., Nl]zo,.lrrN l.nrtl[ qur r prncipal fur:o dos Dec'niso\ Lcd'r's'
| . r 1 r J . ,r m i r cr i r e o .n .l m tn ( c ' n q u r l o s c e se
A habiklle para crmrfl.rr . rcal .de com o fim de r,fi \' ^1\
,d ..d !. d ( .o '(\,\!r ..b,' r J. I n ,,,\. rr)ircl dc innrsir sclect'lr ard' n'r I \-
"n h . r , . fo * nu ,' ,r
lo f|/Jd ' - r ' '
' r r . . 1 . l u .r.r|1 1 " . ..l srrr" .e r pcr ' r e, r i r Nr \ i \l l{ ( \ i \ i ' r l r rr .\ \' .r . ' _
'ro'
', '
b e m . p i s n cn ra d .co b r s ve n e.osser ecebenu,n r es
n '. srrJ(tr vn o uso dd nemria l)aa nos Proteserdc ex_
pno imee.ido ror pe dos seus rivis. rros,s nl tdk.irs inrlizes PersPecropn
nr!. l)er!ts.le f.ssr cm revi{r de
pcEo siinul.!n st n!trs par despisa. ^s o asesso e
os chimp,nzs coxcim visn(lncnk na rrcscna dc un l) . ' \ iJ ( . Ru b i f. Pn c$ r d e Psi ' o l siExfcr
'tcze'as 'xPere'r'as
n ' n b l ' r l
ndcho doninare p.r. silvi a !ele. No cso .los scrc\ t , , , ' , { J rl e .n n .;i ..tr .eD u kc1 ( l r ) l i i i ' l o o r e ) . ch e
N
h u d ( ) s r
htrnrnos, i hrbil,dd. plr! rrrnrmr ! rc.id.d. e pr I , " , . r . , n . l r ..r ,' ( 1 . ( u ...n scr r l ,6 sti e s
esern,r estecirlnefr Liii no nromenk, dr m.nre, t rJ . n r ' ,1 s.\l r r I i i r !r .\tr i ti v' r sd o ' l u c t1 ' r n s cg '
' -, ', r l ,,r r r r r .n r r r f' ( ( l r r ( r ' n ' $ r i i r i d e Pn d l tr
n o s r i r o n r e d i n u c .i h i i d rd c cmocion.l. 5is!f( l rrrr. n .r r L L
:r{,i1. .ffii dr nr inLlin.!i. i'.rr o tuhisno c de n. |' ,1 ,, l ' l [" p r r r . J tr r i r r i ( h l t ' e
\L' ..\t.f\.1 l. r r . r ' . 1 ",1 ' . l ' r n tl ' i r ' h ' l ' ]' \' ' ( m
t r z c r n . n Lfr. ,i .k. ,1 " \.n ,r,) ,Jr r r r ,)
'i ' . , , ' l, r, , i \,,.,!,',LLr, I'r rrrr)1"rf"lr Ll(
, n n . r , n r r l ,L L f' .r.,,n fr((n '.,, ( 1,^ Lr r Ln\,u. r r r ' 'idtrrdLk\
il a , , n d |, ,, rL
n r . rn )h r. f r ,
!1' I L,r,\\lL.rrL ,!)n ,,
,,. ()Lf, ,L.1
! r,"' Lli ,r.,!' (l($( Inirtrr,,.,. ou rl
* rs ( (, s . n 1 r 1 \ r r ' t r , \ 1 " (lr(.c\\rtissc os
h ( n i. k t rd. r .,,n . r ) .,.l i v,.,o n $ \c o u .r n i e n g o r
rh,. lini r\lL1, r..i,.1,.r. Ji n .n!uiliz.r. qc
rr.r"'J.,{'r. t( I! J r ;I t,r r ,.' u J_ nr'r'.
c,rrp..trk,con os raco\ dos rcnlcdieslf ,nsito:ou, {
,,.,Incnc.rodcrir co.lcnccr s. r si n. dc qrc unar
tr,1. . pena porque .onitui un p.ze. e$en.ial ni ni
vtrl.,J(, (!rl ni. q!.r prcscn ri In cstcgunr.tu.tue
,) rlknon) e\i{enciiisr len l'i S.e uil7ono rnr
n,.r: tJn. vidr sd iudr.r rtu r.. J pem." En qulqL,fr
r.), o objccivo crbonr L,nr,cio.inio quc c!irc os scn-
ii,rentsnrs.tivos provo.rdr\ pex dis(rdinci. ou p.li

.is$nn.. nenril e os ,DecininnorqDc nnlizrn)s


^ frr sio conceit(^te,spr copeenle, rs
l,rr..
rrragirs r (loc rccotrcnJsnr.is oo n.n.\ .d\c.nr(
rrur p.r del.nde. o no$o rr,irrn) opini{. ou 16
{nisi!. Iror cacn\lo. perr.r. discr.pncr.quc os nto
t,ini(x.ri.D nos orrni$.s. i dc osrcr qn. Drocn.n
, r " , . , 1 ' . I or ' ,' r r ( ,u u ..' ,d ' .. p .*,\a ,.o .....(
.,.* rolitivr ,rdirr.ts dc{rs solpcs, por .x.nrl,) conr
ui .pode,i. re \ido pntr'. leb conn), peanreos n
(],odos s.iriocnu dc di$orin.ii qur J\ bo.s noud.s
, r , , . . . , a , . r ' - r ' r ,^ , r r cr c\t.r ' ' .
r,\, .\tes te.deruo r mlni7.r . n,r inpoiin.i. ou re
.(n,.r x nixin s.omo .n.nhnm lon r.n, sc li! d. scr
( . r ! r . , , ' . -n i o h :i .1 fl\o F :n i \"o u "a e r .e n i o co fi in r a

I I f . r it n r .\' |' .\ n ( n r l f. i r e q r u r to r o r c o r n r ctr n :r


n r \ ( 1 ,f , , . . \ r ,tr ' "i .\kl d r r \,: tr d r r .,l u .\ g r ,
\ (\ . N| \l,,r r..r"trltL(d!!.r,^rl,rnn\
l( . . r L . n r ' .' t,,{ ,.l r h {
d c u m r e nrrni .hde{l urN r fn r f , , a ( ,r { , . , v id r q u e , r in
sl b cr o ru d,l s n\r1.o. r\ pi{ , | . h ' l' J .L \ ! c t n d c n
.ur.r, nen tn)squcremouvif ni\ n(tri.irs. Po. is$, sl {e sc no dtrdr': "os Pessinistr!s en urptfssaarr_
u prol
remem!m ma! prognico nio ledem inlormaoesF( J , r \ ( F . t J n ' i d ' n n e l r rn \" \' i n ' i \r ecm ctp r a
de
cif. sobrc sudoenr,ou quandoo ndicolu d., n:io :,;;; r r e p ' ,r PJ' r o o J\ J' Po \i b r r ' Jr d
p ,* i ".
i . . . " - ' ." ;;. .' i m * e \p ? ( r a r i vl n u n n h Jl
a oulem. De facro,ro ao que depoisd conrltr n
r.r n.,nrenturcr' drttrr\com o obir'trco de rdJPrrr r
"",..
o oncoosisallguns doenresde cancroinformem os seu\ n or n d o '
faniliares e isos d que o doutor d opinio de qu. . r , , io " o r " p o *r .o .. .,1 \r m r n \ao p i n r i o
pn'
c*o mchorlr. pcsrde esrcrer anuncidosemo m. , , n c . ' in' ' r r o d e e n r toe u m r r r ' tL r o D r i m r i r ' t "
nor lislunbre de dvid que o tuor nlisno seestcnddl cur esrioular.a fora posnivado pcns'onto nesa'!o'
c quc a sua espernade vida se encurtou.Esta detesa. c .ndorm o edo em co
{ mec.isosde deesa'indePedeniemete d torm
.ataosada enr o pesor snirriocomo "fako opti r r i
, r * ! ' cf . r e r . "m o o b ei.v' P r ' i p r l o r e fr '"
.i"i'..,, a,a" o p'!rJ 'd'rrl " '-
H nrdicosque se senremincomodldosou que cons '""" ".".ronrle e
der.m esmo prejudicildr (esperns no realisis,. borados no iconscienree favorecema '1apt"
p cr n ' r (
pcienesincurvos.Opinam que ncgaoinrcrfcrccon n ' h r e \ , \e ,ni J. e ' Pe i,r l m r n tecm vr L r \' ' E' r u r o
l o n r ^
suaprepaoe.o ds seusnili.es pr si,ii Nj, ' \ J d u q J Je q u . ce o ' Eo l Pr ' i r n r m
vi.al. As dcfessPsicolg'cs permc
descmundo c que,em retrospecriv.jserrependero. 1. noso enrusiasmo
l," ouneglos
l.', r"r,,lros mininros
sms ndicos, especianenre insensveis, chesama obsri "."i."ii.r razcomquetodosos
n r\e . quf \emP refm e\u h d o .P r ' q u e o p r r n r ' ,i..',ii", *"r'" a. humeno
e selm
reconhe bementea suacondiocrminal pro scu drJs se vi! mis, s vei nais, se conhea'6
prpdo bem.No entnio, verdde que pr ce.tspes .,.L.a"' ."t' opes.Ne'tas condies'um. vida
sosque enfrentama ameaada nonc, rriu.f da cspc .n ecanismosde defcsseriainsuPonaver'
ra sob.e dura rrlidadeprecisamente o quelhesftnr
. vid slporveou mesmoagrdlel.
Bntesdbahoscdmicos $bre os necanismosd. que s
defesacentrm-se noclculodos benefcios e dospretuizos l sumi, evidnci.cienrfic' n|srda sugere
(oh h e r' r_or
psicolsicos que d s pe$oasa consruode um, per r ( . ! . \ r o n \e u Pr o fl i n 8 r ' f ' r d n ' '
l- , , ; . " , ".",",. , d(1o'{'(' fr ' ch '
pectiv. positiva que ni coresponde n.esrinee ' .i ,' - 'd'un Ic' r o d "' I' Jr
verdde.mbora en sera esprranase considereun . . . n . , | "c, :' *' a ..m "' _ .' ' -rndn
, .r' ^'r.' i'^ ' ' rdr'' 'iru\e'd"
o seudvedo c.rctere o desespero un siniom.lehi " '''
"''".
.,,',,"',.r",,-'-'* p.;t-'trr. " ruxr *lttlo dccomrno
f..,{'d n r .r d' dc t.c ..l n. | ' q u c r : d r r n r d . 1 n g ^ . ". I n{x ( ntr i t r
d o e \.e $ i \o orri mi rno e rr)po n h r o - p t s l, r f ! r ! . e d l !l.s fi,( i nr ti \ nr nthnr 't n" * r ' or t'\'r r -
r Ltr
n lh , ' . y , l, ( L ! 1 ,f,. , r . q t r ( l,tr r n.,,r l r r r \r | ( . r F r r l r r r ''!r 'r r t( \'r r ) \
r.ll',n cr,,.r,,J ,,, I| | /.r.,, r,, , , . r , r . r , r , t, . \ i! . , , t , , q r ,J,
rc.c\..L ,rmo Lr J ( nJ n,.r,,.,,, 1l{ r , f n , ( r , n r , ! r , d r , . (
is adveBidades e isisrr .os ec'tosdcsrsadveis das drs
pecttivs e osfacios.enorne
subiecividde 9u carcieriz o pensamenro humnoe\-
pl'c,en grandemedida,que no momentode enrerr os
me\mo\ \ dre\ JJ \idJ Jnr\ prsor\ r no\rrer npl
mistase ourraspe$imisras.
O desfoseguinre conseguiruma frnula fivet e
stnplesque nospermraidenriic.re med os ins.edienle\
quc nrmam dinensooprimia-pessimisr do re,pen
neno. Depoisde nlisar de ex!rimenhr com varos 4
Dodel6, chesuei cnclso de que un bo modo
exm,nr nossaperspeciva ds.oisasnos s coLcxos DA
INGREDIENTES
d ', rd rr ro :n,, pJ * rd,'. no p'c err ee n i, r u r u , , .Rc r ium i DISPOSIO
OPTIMISTA
.onetamc.le a vrtho rerrospeciv quc f.zemosdas
expeflendasdc ontm!o nosoesrik) hbtuldeexpicar
os conecimennN que nos dfecmno dia-d-di,c spe ner str'trd., mis iperd n,dosouto11,.
n(n imlLdrde,
rnaque temosde atcanro que desejanos. Nolonsso.ompren,lo quc(tir 6? .m:"
MEMORIA AUIOBIOGRFICA
"506 aiaora! {rrrdorls d. h6is no podd6 cpdiq
'ue

studod nemorir human.trouxr imponrneinfoF


nao ao nrDdimetodo optimismo. As Pssas
possuemdois tipo6 de memria:a memrivebal m_
lnria emeionI. A mmiavrbl ondermn.mos,
i.pr.damente. os rcontrliorn'or Mntes e aserPerian
cias do pssdo remoto. Isto explicqu noc esqueamos
ondep*mc onten asvesdecesou o su.d{huva,
maslos l.nbrenc com lucide d contecinertos que
ocoerem infncia. A men.ia verbl que ulia-
mosnormalmentno di a-dia e qeconr6 a nossu
tobiogrfia.
mcmia ehciorI, pelo contrrio, 6t reservd,
FE xpeidcis q nc @movem.N memriaemcionl
co|'s4m-F, com toda su innsiddee sd Palat6,
6 ems qE prstciaos dmnte sius Na8dors, os
3on5e G odoreiqu. nc imPresiotuam.e rs ss6
o.poais - palpitaes,suores f.ioq Fu de boca,
.pno no peno- que no,,n\adirrm. E po' err, m?.n
qe to impoftaft que s vtimsde trauma mcional
pooha e plvse relaren experincia vivid,poF
quelhespermiredimiouira suainensidade e transforD-
-las m recordlcesnis naneiveis sob o controlo da
l )(\r. n) r. . L ' r ' iI r r r r r . r o n u r n )t z rn ^ l' \ ,, ! i , i l . \ , r \ r,(rLol.,' tr,^*, '.r1,deifirr).
n .n , ( h \ r(., r,{1. ,rr,f r,tr,r\ . , oi s r , , d r n { \ \ , | : ! , r r . l f { I rir .r r ( 1 , ,I r r ! \ ( \ g ( ( l , i ( \ 1 r i ( L ( r s ( 1 : i L { i \ . A l a n
t lis s { , , l ( ) , d . t o s i t i v r o u n c g r n \ r r l . ) f . s r r r n o $ a h i s
N.' cnnl,i. vcrll ,ut()biosriii... lanrd. cu.(1.,I n n ir e .e e co f.i l i i o q u r f,f ( ,, ( l u . |{ i r . rer ldo
o ,Jcrr r nLi hi ftos rom.s , nD r n ^e f r c ! \ . h Db a Dr n ( , d ) ld r n. c.f.ci r o !u . tcn o sd c n t r cn o \. Qu a n i or o
rr)! s inrdprc.xcspc$o.ir qur fiz.nr\ dr\ r.or . ' t , r ' , \", . ., { , .- .1,,1 ' r ' ,1 ..,r J., ,, r ' " .' r !' r '
rr .L n c ni {x '
!ue no\.edrm!.s s u . sc o . o i. r o c \ .o \ n J 1 J ' r ' n ' r i " .' r ' . p ' ( i ' .' .. r r ' ,l r r "..r Ji .- ' ^ i .1
!so s que.s rc opi hrm. I n F s o .r s r . . o r d a ! e \q r ! , . r : o \ o n r o \. Ir o u ,o l i l o . co D tr .h i sr i sun,
r ro .r n os ri r o pode' tl f le g r . i n o s o u . n r i c c . r l, ! , s r iin ..s r d D r ) s. d .r si sn i ,.r d ( ) :n o ssvd n o
.o s. Je l i z c ' ros fr L.ho.r f \ r . f r . n d o . lg u m . 6 r , 6 . J J.. n r ' c. f ,.' r l {
' \ r ' J ,_ J \.,,' ..,
!)r s q etenhamhi .d ou c o n h t . i. lod e r d n ) r ls u . 1 l ' . ' , .,,,1 1 J..1 , ..,J1 o .r ,.( ' ' o J( c\f( n ,,'
dmr de ftoiir .ebr.l .r,.rn!dr - con) demn.,r d( '
| \ con u.\ Dcssors,bn nos l,gr r c.s, nnnent.
r\ zh. r.. quis in\xsiyel in.si,[' nnr n huu.f,) , ' f ' r . r p.\' . . r ,r i ..r \... "1 ... e ,i i m .., .' n i
\rm (n.iinci. dc \i msno. rr rutobbsrriir.
S.tno\rorc,lucs py).\ queno {rcn! trinse)rn.! im se n sq u e e \co l h e N ^ d r s vi ci \\i tu d r sfsr d r s
'' '.i. J ..L r'' rc r" .. t , .+ . J , I n . | . , \n,^ sc.ifn, \ J{' reiip(, docunrcn!^ dr !n onrcn ,r.]).
( rrt oden no cD niu,to 'r ' '.!
do lue scnrcr.pci\.rfr. Jizrm , I q ' r ' f.' . \r J r \fh
trzrnr f,' di. r dir. r\ ruilLogr.fl nio cstc.r ser rec,' 'r\, ' r .' r ^ r ' ' r .sp .fu
c n r e n l Lo r q r . o .g o r .,..F r d i o N n h :.
l.{i.,, !r. nllui nrs dres prescnr$, l'( r$. s i.cordrcsqtrclrurtlnx)s revrlim nrurtol
ns l)crspr.lvs.lo r!.(). (i) es.r.r.u (\c.r \\!lJr..l h r e o r oso i vd d e o p ti n r si otl. ' r vi sa tr v r a v. d o
oem(nr " o di.lrio que evrn cnnos.oI todrs.s p.r t ls { . d .l i n o hr .fn r c{ L n re ffcd i sp .en o \ tr fr co n
.\'. 5e^e nos trn rcconsi.ui.i rotsr hi{ni.. Frx no\ l|.r no pre\tnte e no htu.o. leo conk.ino. udr prbpcc-
Je tin i,ni \.,dri i ..nos ! \l ir n r o s . r e i. r . n n r . n Ar r n r ' ! . ( l$ r .r \o r .1 \cld .s n o sr s cxp cr i i n .i r sr tr sr d r s p o d c
os oufo\ e pir !.r..henos e pc$Dcc!v.no\ o.nnrnh ,rDrllnrr dc nmenn)\c prs.rcso nossodia i dia e banhr
Dc .r, qu.r qu.rndoc{r's conr rnillos nrD! ,tLr, , l( , , , ' t li u r i . e d sco .fi ' ! o a u .i h i .
qu.ndo nos cncoflrrro\ diinrc dc pe$oasqut..rbrnr ,\\ |c$ors opinrdrt frzer gh dr) seu senrid()pig
de (rn.cer. toios ll.rnrs coriu.nerrc te o ru\,' n.,fr,) .) sur ir e e\o..rr P..cr.f., ncnrc .s bods
sn kl(,.V rrnx Inv es i i grdor q eus cg \ r . n m e r n r r ! r r ir ,(rd..\..s \nos tl. nr$do..,s cicscnriquc.edo
s.ofvf^i's esfonrncr\ !Lki se p()duzcn c.rrf rs tle\\'i,n srr h fr .n tr ( s. co r .f p o \..1
i tr r'rrrn rr, ' lr " ' s ( 1 . \.,' . r fr n r c h .n rn i vkh ". o u "^ n l
'r'
di dc nv!$., ftrvonr,, rnl\\il '1 ,,r ". ,( .r .^.1,., ' 1
qn...r d&ir. vftr . r il' . rL \ |\ L r ' r ' .rl .|.r ,!r r r r r r ) l .fr fr .r !' t( r {
{ , r l e ' t i . i. sc \r,rs cn .rJ, ( tr , ( e.,nn.\. \^,1,.,!)
"r
1 , in r( .,,1 l1!1tL(.\rrnh.\l!\do
, \ r r r ( ,i i ..ru n 'b (){,.i i (. t. r r .l.. i r r ,,. Lr .,r ,,, '
t ). \ 1 1 , , ' r l'., ,-'l\L,^l!tn(rrr\rr'LL,^.r1ir
v l ( , , 1 ".\\.rl \!rr( r(rrf( \!r . r ,, r ( r Lk r r l\ \ \(r \. l1^l
r LL nf i) fR \r rtf ( (l(' h rrri. ! r\(, , \ | t r(n r! . ir, . rr n . rltnx rNdt\ r.r.r\
rt L L .i v n " r,', r li',",'ll',\,rr'
'n '.ri
O liknofo r!p.ull, l:(nrndo srr.,t.j r.\itr,r, l , N( , n L , , .r 1 ,,f. l r \ r ,, ( r s \,,1 ,,r ,1 , /l r ,:r .,? . o ti r i .o
po.rir.ir d. noss.rpc.cpio lo onrctr. N. {r ,)br.
. 6 e r in r r ,r . r ,r .r r r .fo 1 .f I g h n n .. .o n ctr cn
lll Q,tmnl.) ,lc h Fdtnl (t9E6t afi.jou: "ToJo\ , n 1 i . 2 . :" (.,r f ( , t0 r ,I,,.( , L i vr c d vi Jr d c e r d . Pcso r
oFrimnlsj rao por.rcr qre ranntr sd ielts, rrs Fol vii sr rdcn\irJo .ia !ut sc dcir de Podcrcf conplcra
'os
e quc o tohos., Frrc. uio. obseou . rei da.ci. n,rur,l I i i ' ._ n "tu \l t' ,
d.\ flns r,.r. ize.enr:"sentino nostem,ni\ krib,.b
n r r ' r , . 1 r r . " ..", ' ,r ' n '
' ( - ' cofl)
nrs p.r. s. .onhe.o crirnlas, outrs Prfrn
no pssado?.F.ra Srvti I lcr o inrl prfu sc rnhecercnr ()mo.duhos No c.rnbi
lcl,cidadee{ n.s e(rdrrs que "csraoa $tvo". sur .rsunsdcixrN de er rdrlndtr.. Ahrndon.m o !.sddo
conclusaoa que .r felic d. urr.rr iarasdj nflo I).crdcnque pucomport. quc onre. cnh.m soo ircos
rn pobres,,n*ru rlosou isnor.ntes.orsulhoou snnPles,
,\ meilri rurob)si. i selectiva c !uhjecjvj. () e ..!o{tr ou de.or!o frio. F:{eshodcns c nnlh$..
conheLinrnod. in.x. io ds re.oftl.rcs muo n n in h . mc o o p i ss si l d a su di u vcn tu .l eAp r cn d e l r
riso. Munrs vc7es,i dicil dtinsuir e.e lin. L n,,r). . viver scmraDcornun mundo scm nenri! '
ncnarr Fflrr.rs nrnrcr duno rirs e rc.is u,nJ\ ( ) r r c b len i rd r q u d s !u c Pcn a n e c.mP.r r d r ) sn o o n
cyNnanrirs, disntrcef ncons.icntcmrnteou.s prr. r\ r0 doloioso da s,. rubbiografi. a que vircn tlsrotcl
. kr .r Prr&r argumc nn) qtrcri s no s . o r v . . o u c s ! ! . c r r n,\ do mdo I do rrnoa obcccrdospclos rn:lvrtlos qut
.conrccxcnrostrssrdos.om o hn dc p.c\c.!.r r nossr nte{r.nr r tui vid., o qne os rnFdt d. fc.hir i lt
hrlr ncntal.Nrs {lrs Ms srbtn,.ds t|j61t. r r . A n i\ t u n d c cu l p ae r .sse n .m e n rdon u a o !.o tc
:iodor l),Nioicrski cscrLveu;. tJd\ rs pc$ors de.citu\ \rLo laro qlc rre$!pc ,intr r rdcntiddede !m.
nr.(d .,lstrmrs .oi s rs c uk .\nu m i p r t e r c c . t it . d r ! f p p c lq n ed e b i l i tre Pr r a l i s..r \q u cl e q s u ctr ze n r s Pr
$'. mcrr. porqur r hedo dc.s evehr. i..lusivc r ct.r\ /cs com o prssdo. po nrlis ..1 qc c$e scj.libcin
\e. recnpen scc conoh nchoro scudcstino Aln
\ '- .'J, f qu( ., .,,l rr., r (ln*). nrelhor.n 3 su s.idc icr ro foiliciren o seu
r .l...l '.,'fl ,q!l qui (\.',.i | , , , . r. . J , t , . ' . \i{tr imunoa)si.o.cono den.srrnros esudos.j'
Jc { .' !',. o^ \,.-',r^r'ntr.,,l'l'. e, , , t , . . , . , i, . . , /,rdosl:i una dcrdr pelo fsicl{,goli.cd i-u\kn c ouo\
',
e . rrcuP.r o enrunrsno dcporsde e.ntr p.tssrdofr ,ivsiig.dorcs rla trurcrcidrde dc Strndori, Clf&ni''
un desgrx!.I)isrrnci.rnoros dc ur o.tem Dduo f.r.i rclcien sohc r vid. p.ssidr. ,,s oPrsts ur
liia o rc\r.L.lc.iD.n,id. pz reriorc rn,m. nos "\ tr.,1 ^( l \cd ( t { f . ' "J q u ' ' l r "i m r '
r f.srfr' c x dbrirno ros (lt o\o i. run.lo. r,r.. rr |s r . , \ . . o f ! l( lr r i n { n r i ! ft!u d n o tr . r *n n \ d e cu l fi
.,,,. ,, J,. r , . r"
.'..ri, ..r' ...1,.".. r, ,l f'1 " "' t"1 \"tr .
' ( r . \ J , , , r i, ,. l ' ^ i r i r ,' r r r ( l l 1 .tf. tr ( l . f \cstr scn
dtrtrnr(. rfil\ l).sn).r . rr ^ .n'f.. ll'.\i rl iL' !rrrrr r (l(",,fr'r' r'n,.1!.fdr)
'tiii..r!( r' f ! ), r \
'r.
r f r ( ! i f ( . f q L ( rr.(jf rr\r() rL L tr r,r
t) r \.11,, !r n .r .r (l ( . f , )n , n rr , !,,, Lltl!i ' | l\r'|!h|l)ltJt'll
h g ( r r u . a r \.h fr (^ r\L .f1 )' r tL' ,lL.r , tr\ ( tuc \. r { , ^ "\
, , Lr 1""'r .r^ ( 1.!rrA Jrn(\ 'rnre
r a n f . t r l o e o i rri r r), o \ i i (l rr.( r j\ ru r) sn! (i( rt\
l) .r ,r t.snnr sm l rr: L I /r )!,rrri(Jo
o rrg j n v() dr \ r r ( or dr r tr \ e I r e\ ir.'r )le r(n Pelo
f o n n b ilir . ( l ( \ , . 1 ! t l r k l . / r ' r r r ^
i , D J \.' .i v .,{
',
J !r\ri , l ,ri atc\r,\, O q u c a n o ,' ,,l. !u e ( ^ r r n tl n !) sr !s r i m se n ' i
n16 dr$lL,d1dos ou hustrdos, pe (, .enos tcmF'''
A ,mpoinci. d, nremarrautobiosrif. ..es.c.onl nrentr. No ent.nnii \ Pcso.s ftinistrs' qn'nd so
os r.os_ (.or r Nssgcndo tenpo, o fuoro coftr.r sc. r r .(
r c ,d J . f i . l q u r r ' . d \,1 \i d J' .Jr r _ ^ Jr ' 1 tr
o prerte a.omlr nfid.ndrrc ern p.ssdo. As pes '
*r,r'df . d ' $ r n r ' r r r ' *' r ( ' r r
so.s rdurrs op.nsras cir..rcrizm sc po. plssrrcm ci '
rctrpo.n\nrio do qu iio rccnPerdrl)ek)contrno.
.evnr. con bencvolrcio onrc, tor ..eitifcn sen
rc$enrrcrk) I i'.ltdrbjl adc da rd. jti vivd. e por s(
. ' \ t r* ii. \ lcsrm'{\ tcfLlc ir r !oroerJr
qrrr r\
- e r ' -
_c..r
,h\.rhniJd.s sio nrclc.siles c os d.nos Pdnincnies
(|rJr.ii'
P., rl d rxD,). u.. nlher opinisr. init. . $i expli
..,.p..,^,1!,. 1J,' rc!rii.,,., .,..,,. u.io sobrei Jiscuss:io!uc ere con o r pir denorsdc
o|orrunrdrdespcrdidas. ( \ t c r e . . h .sa d o r j _ h u n n ) r d oe r i ti ve l i ..s., r p s o
hbrlho. r urnr crrcrnstinci con.r. c ercnLl: "r)'ve
ES'|II-OS
DE EXPLCAR r$ .ort.ido lsumr coisi ro Lu\ no escrtolo prLr qu(
\ i' t J h t cd ' r ,. n u r ' ^ r l r ' o r r ' r ' 1 o cr ' " f i
'
nrii d mesnr snuiio ter. ndo trm atrzas tcflnr
n ( n t c : . ll( a d i so ss o .o r o l - tr n D i \ u n . r r ) vr d o
s . u n r u . . r ccr c d e q u . I
lrranr.\ struic\feizcsocorePrecrrmertco oPost'
o Jrdnrpr. 16^ ,\.,P"n'r.'. . _f,, . e .1 .' l'^J'.r?''
'ii ' '.
rfs c l)cd i enqu.nto que \ Pessmstastcnrlenr 'on_
O\ rcrs hur.nos sentmuii ;resrirct decessidadc ndr,.1 l un,. cludid..le friaT Dcpos dc ie umr bo c'
dc cxphcr .s .os!s que ihesacon.rem.S en {fu\ urr
rr.n{r .on o.hofc e dc.eceh.r o n'enn, Je ordcnido,
siesnil .s.nos (tnir Doio.ta isnor:in.j. ou e" : I r 'd!
' ' , f, q.J. Pr " nr 'r 'l LD 'r '. " 'ni
| | r' !' 4rs1de. l']i,isen! bcnr Prcl).r..1o. s.u esPo'sver,
\'; 1 ,1 .,.,p..,l ,,e i \1,.r,. \. F , i, - . lmiro. e orcre,) " O Pr$inrisii l(nsrr 'Der rer rllc
h,r.r"td.,\,t,. r r f c r io r n( \i r m .1..nr ol ( l i v c d( qnr i \tl V( ni ( ''
( ) r . i v . \ . i 0 fL c.r(o rrA n , r h i l , j o ()tjfr ish .u
r f*inr { .
\. r ! n . r nr n .||,1 .\ (\tl (.\tn \ dr r r ,) ( t) !!,, | \\ \.,
I L ' , lr \ r , r \i .r r \.i ,) ( ,LLr .'r 1[r ]l r J .r ( 1. ( l ' i 'ftr tt)
,r:.t l).)r)t,t1t' )t,r,r t't.r (lLLr\ir,(L( LI| r.,,,rt,.,rLrl ( l!\ 1,, , r ,1,,\. ! L' r r ,' r r .r ,\ l i tf Lr \ ( . l r \\'r
"r ,, ' '
dar rendea .cstnngf ou a .riunrr rs ct(iros dos fmcas suico c,rerdx t n rtrrtft <h tcs*tr pfuvoccramo
sose a v'ra. esibelecer generliz.cs ou aralisnrus qur resultado.n,rs.r ru(,io csr,itri $rr nno No eni'no' o
n ;v p e n i r.n qurl que',dr. l ' u v e z .p r r u n \ p e \ l .ttdlre pt$rirr,r .nrri rrum .cul{' !icioso scm iiida
misras,os gopesalre.ama torlidaded sua peso, peto .m oue o fra.ds(' a culpr suae no teD solo'
qur Pen\mque \ \ur \on{equn.ia\\erjo Scrrh e rn\u p e r : n t.n .u r ' r i n a . l r \o r J\e h . n . In d r \r d u o \o p ti
perve6.Por exempo,depoisde rer sido recusadpelaen- misrasiulSan que merecenou sodiSnosd rrcoPens'
caegddo depanmeno s@ propostd uh novo porquePensrmque ele) p'Prio' LonrirbuemPr que se
proJcro,o subordiMdo optinis conctui: .Desk vcz a Drodu?rmor bo' momenro5.o\ pesnmblr\ no r en_
cheaen oi obiecta, no soube caper rodas as vat iem merecedores de algo positivo,no vlorizmas sus
gensdo proje.to., Utu explicaope$imis teria sido: ppda. cpa.'drdes Po esmplo. o en,modo cor'
.A chrc r orlmtrre Incompflrnre,lJrc,e d mir pe pondidoque diz Pr' i mesmo:'( ompreendoque esr'lr
qurnr obie('iv,dadeprrr podedi'igr qulqueropero. ariordr , mrm, enhomurto r dar d relao' e mrr( op_
pelo que a minha nicaaherntiva demiti.-me.,pernre timistdo que quleque xplica suaso'te amo'sen
,. riruft( r fo(un d( ,conr o in\.Ao. O. opr'mls|r. t.rmos de .PequnogoPed sdde"'
prered que os sus efeirosposirivostuoldomuirsfa- ldm de{ir' Lipor de exPlic\e'eiboado\ Pr \eli
ceasda sua vida, enqu.ro que os pesinists renden mrn. o' 'er' humro' urilm comPridprr rv_
pe.sar que o bnefciosermuio limitado. Ii a. cos' que lher contecemtsra dmo{Edo que
No que diz respeiro ao qe Selisnanchha a .oe6on, ourndo comDrrJmor uma mj ituo'om umr erpeirn
lDr\io" trcr a c;cun{;nrds rdteJ'. o, opn cia oasada pio., nos tntimos nelhor do que qan'l 'e_
mNtas no se sobrecarcgam de culpa pelo'nd,vid;o\que aconreceu, corrcooss nosas recordaes misfelizesde onemPar
mas avaliam seugrau de responMbilidade bemco,,o s vliar os nosos conraemPosou frac$os de hoie Do
possiveisfalhasde ouros. Ctalogamos percaloscono mesmonodo. quandocompmoss nosssccnrn
frutos de lgum e..o reparvel que, simuhrmenrc, mes .is Denosscm s de otros preiudicdos'senri'dos-
sene de aprendizgem.As pe$oas de refrperamenro psts pior ou mlhor sore
-emoi nelhor ou pi"r consontea
tusta, pel codrrio,cusam-s torlmenredo sucedido, daquelesa quem ecidinos equiPraHos Depoisde um
no vem a possibilidad de repararos desacenosnem a desasrre nrural.os individuosoptiDistssentemie toF
oporunidade de prend.. con siruo. unJdo. qu/ndo 5r lomPrrlm com Pc*or\ qur 'herrm
Por x.mplo, o joven univeBirri que exptic a .pro drno' ma,oresque ele' fxPre*oe' c"mo 'oho- minhr
va \ on umex rmepenndoque. v r d r d e iE m e n rneio e * volra e reconheoque podia terme aconteodo muo
tudi o suficienre nas kimas sennas e o professor Jos oi{r.' ou "Delomnosno sou o n'co"' aluda a supo'_
umctque no deiyaesprua' maisopriista do iar ,les'i-o ,lu. pro'ocm os cdctesinesPdos
queaquelequereageaofracaso escolardizendoparcon Num " esn o dc mulherescom cacro de an qe sereu-
sigo: "So! um incp!2,no s;vo pa n,d,. nrnc..hes.- ni.n sonxnilnentcd gruPosdc runriudi. d psiclosa
rer nenhums." Nescc.so, o opinist.i(lc auc r noif nn nir Sh(lloy ly{tr dtnllrs quc is tacren'
t ! \ q L ( I ' n h .rtr (L (l !,u i r r r!) \ !,,r , L,r r .!r ,r fi) . ,r , I \ t 't (
r' (ofrfr ( n \c.1 ri r ( (i L n (\ tl( .
tr ir Lr L\. d( ) ..f.r j.
n n h r D i h trl (Ju ri D .{(.ro n i r il,r 1.t,1tr{ r .r \u. s
l . s m u l l (r.\ rr.o rl o rtrvJ1 ( r o ( npr r . o \r r n.l
(D ors q,r,) no. risno |.h. ndih\r! rtr, \
I rrrrr\ t.r(s i Uir t '
migcnr do luizo ro.r !!c sc querr rir/ dc.s
.onprr.oes! r ...ldrde a.tue r rcndidr prrj .o\ !onl
prrmo! vrndosr!crrc !(,nr os fo$o\ scnclh.nr6 !rn
t o . u r o s e i h l c.e . n o $ . c.r,..idjde de no\.r t,n^
\ i . r , 1 r r ! . . .p , ' J... .. r r l^d,,.r
llti .cr.i d. dois rno\. nnr hrdc .1etemFr'dc oo
" .{Ii r'i ^..1.
erds nl!rrck,niis cfeu.dos sol. di,ccio .to rr) c s '
onm o n oi . i ( ,r ui ,o. ( u.ndo c ni nhi v r P'
loso hoLrnd Ruu Vctrh()rcn dntr! r Frcdsrr,il Je*le r univcridfuie. dcprrtanc o nn l(r$ fili dc 's
. . . i , , . f . ,. ....,.,,. ...,.,,,,!,,,..t,..,t, h'r '.,1'r t m t':' r ''
l ' .' - ' .r ' , 'c ,- r d '
,,,,,q,. Jr,1,'. . h,l h.r c l . l i . r l
'.,'i-
...rrodidr no rvrl nibrc.rno dr s.rirtu (om r ra.. " " " r r r {" i r '
,,a tol,r ". Sup" 'tn'r u' unr r .hu!. r oc nc i .l \r l F r c i di '1(
portuc knden .onrplrrrsr con os ,enrbrosn.n dc\.1 n\ c ova)esditnre di lrqtreni cnJ dr rr li fo 'n
t(r(rn.dos do \cu tn-,rogrupo. ,\,dade. r pi o\i m o .r c .l e um .i s l que e\pc r v r i o hn
() $ tl l o or,!n d. (\Fl i .r' s c o b r ! . \ , r u l. , x ^ , 1 ,1r 'f'.'J " J L' \i ' r dr r " '
J. r ' ' ,.r . Ju ' ' '
fro.urrr lado p.lhvo d(\ cqrrft.q c iud. os . J:" ' nl Lh u\i , ! ntr 'r f( Ln.
nnflzr. o in,t.rcn)dls dessr\. rlinrent. o! n(n.L n1 or. r pLobabikla,lc *rticr de que th$ s'se
siio dc qur conr.o nax. o$r \idr. Fn)teg.fos dr {h ' r ''ft1
i il
.' r J ,- ' fl .h h| | .r 'J - .* l h" " "
rvl,r.n) dc r(-,\nesni.do dcsiiuno. do ftincnro tl ".' 'r
('r.. lnlor un pou.o 4esdLdos f'Li mnt Per
unlers!. U pcr.rrc .i.unii.i.6 ii\oriveis. le\. ro\ . !rL. os doi\ rcspondc n nr cnr
lcc1tJ..onrcontrJ. bo.sorr.ea rpropriir.rx)sdsos dLLc"cn tf{trir. si". n\ sso nio s peoc!!'v Por!trc
)s c\rk,s coro. go quc te.ntr. ,enti.rn muno rrris pcrto.lo sope d. boi sor(c do qc
'i .' l" I
.1,.,' r - J . l '\' , ',',r 'oo" i
.,,;"..' .r'r.."unr".'r'r'r"-'. tr '-Lu
' r' | | l ,l 'J '
l"' i.n r.,, l .'!. t,n1 D r o.u,r.onr i l i tl ndo s e te'

.,,, r ,, ( tu ..\t) .r .,r(rl L Ll.h r \.o r L n n


- ,,..
, ! n ..t! '. r..i (). sio
N\rfi{.\
1r , .,,r r r nr r r rr l r qt L
'
anbtu sc_pre.lispem sso. tor c(r,pk), qndo um. mentchnrn('. tl dxsllo. x .runr nud ".nr', ide_
p r\o r ( onrrr que L(rnfau j n q u c , ( pendni.mcnre,1.,srr l(l,tiet, um im de esPeran
r , , , p r k .p r o v r r r l
m e n rer rn ro J . P el oc ,,nrrri o\ e
. \u\pe r do k,r):u!,i A r u q u e JIr l .r I U ' ti l r r ' r ' i to l cr u r' i r u \ e tPe n o \ '
m Np r o\\el ql e n;o o ren r .A d u v r d rp o d r I n L p Jr!. Na " u m h e m Po d en u r n ' ' e d r e r m
rlFros pr leva. a cbo qulquera.ef. qe nos rnh " b r . ' n t.,.' .' n .,n i r
vloreshun.nos como a p2, iusri, liberddeou
bonddejou confisurrsecom ideiaso! ntasisPeen
o fifo esprnholJuhnMri,a conderr qur a c\pe cene\ Jo noso ptoPno mundo rnteror. hmbem ve
run de lrl|Lidrde urur r muiro mri( inpornrr do dadr que r e(peBn( njo e conrrudoru com a Jleito
que a sne no p.esente.No set tto I FeticdaHuwnd d no'! ,.medivel cducidJde.De cro, .rena em
(re87) r$,n, qur (e,rrmo. beh e\rir mat hoequrndo
oue a vid pre5\uprum untra oporrunrdrdrlrv mu\
p.tu,mo quemnvm6fsrr bem.Pelolonnro, em p--^ fr u .< * f' ,m e e .p e cEl ' o mo tr md r u
bo. nos sinrhos bn, guando c.ditmos que an. ".,
pera. os" in.onvenintesque se cruzm no su cih e
M vamos setrtir m, deixnos de nos sen bem. Segundo esdnla-as a aprecir com stis{ao e s!decimenro os
ele,{uandodizenos.sou .liz", o querealneneauftmos
dizer "vou ser feliz,. Pr. t{a; a nos sorre-sob.e- s xp&arivaspositivasdo uturo aiudam nos a mn
tudo un esperana,un! iluso. A felicidde 6t igd ternos esuros e confiantesno nossoi. e vi. Qusetodos
erprcDr'v, de qur os 610\ p'oino\ - a .ebjo com nosquiprmos na ilusode que relaofezPerdurar'
uma pess, um balfio ou uma risem _ vo dr-nos cscolhemos u@ dpao con a esperana de quenosgte
,legrD ou se. Elte prnsJdo prctundr a impnnoJ tic e viimosporque pensamosque chegarenosr
^pe n\, q_urndu jugerque\ pe(s\ \jo no o que rgnaos nosos destnos.
rerrelrrm o\ rcosdis \ua\ biogrufi\ m, ,rmbem o esprna especica tn que vfr com a ilusode l_
que rerlet@ as susexEtivas e os *us onhos. ca'r um dereroinadoobiectivo,ou deinsi. etas con
Existmds ciegoiisde espcrna, um serare cretas.Por exenplo, a expttiva de cosegirum trblho
utr eqp(ificr. A ?.hena Jbrn8e\ e\prctanvr's parao qual nos preparmos, ou de soluconarun conliro
Eto-
Dr que teot do tururo. que e\jo brseadsem (ren. com o parceirogfaasa ua inervenoque nos p.o-
ou vrlore' que sohre vida. po exenpto. o ,gnri pomoslevar a cabo, ou de deixr de foma. u vez que
'emos
cdoque damo\ i eyrci.ode{inoque prevemotpJru ioros a deci{o. Eqa rsperanaomcnrr dNPo{o
a hmidade, ou o_glaude f qw temc en qre a Eld-de, paraaditr gue as ets que u pessoastabehcePo'
s ntusnsou s doensque nos fligemnorc!o a t- d e n ' e r a l ca n :d a \e' In \e { i r n o \ .n e r 8 i n e r P' \i r i
Naulnente, spesoas que m Psado l@nramns *us
Esa yiso espennosserl frequenremente o resu- o h je c r i\ o 'co m e ( o r \oe p l r n i r i ( \r o R n d e m r r m r i "
do de geuinasconvices posirivs.Umasvezsar sc opimis.s quandodfi..n novasmets
oe crenspe.tenceores o .eiro da retisioor d. filoso A c$enhd pr planicar o.aminho a Percorer at
iia, o!ras bror.m da cinciaou do hund{, r,,r*ivLlpur- con{!uir, Lu( rs rrcpom,s lcqucr nientificroda
m .(J r d,a pr\.\ rrru . .r1 . . ' r \ . ' ,I \ , ll( r . u n . c mr t 8 u n , . r o t c u r b xh r n ,n ,.. r vIr ' , a i i { u c d cl cm sd rd } ' str u f
n c\'b ,l ,J J de:.\c n.i up,hn, J / , 1t , , . h \ , . r I , r m r , p r G u r r dos os c.st(|,,\. ABo, trdhilhr c consti o c'mdtoPar
rer outr ahernariv.,os opnisis rnsforman os sru\
anseiosen desifiose confia na sudcipaciddepara su Os individuo\(ti i{rrs nrntn ma visoPosnivdo
rar as b..errsque se mtcrpemno seucaminho.tstr ururo d hunrnid.de,tendcm considerffpo$velo que
torma concrede espern limena{e d sesurnae. d e * 1 a me e ' p cr :r r r .a n ,a r a s m e tr ' q u e r e Po p e m
Cos;unm c;incidn e afirmaesconor (m temPosde
lnvstisadorescooo Alben B.ndura, professord Uni if,certeza,en Seralesperoo melhor", 'renho quak *m_
ve6id.de de St nford, e o seucolesd Unive6iddede De etrrrn(J quando pe\o o que o lutuo me reerr"'
Kanses,C. R. Snyd.r,.elcionaramos pensamenror '..- mr)coi'5br' do
cspr e","lpi"uiro q,".. ^onrgrio
ranososc a irciinopar ac.edirrque enconre que mis . No entnto.s pe*rmiss P.oPes cG
6 o c,mnho gue n6 Londu?o\ no$o\ obj<i\o\ ! munBr'rcomdeclrd\,lescom:'* Poso talhemrl8uma
conr.emoscom a mo.ivopra os alcanr.Em 1986 cou.erou ccno deque:lhare''. qua{ n(r addo em
Erndurr bprtuu com o nomede auto ?hada .onvic\a,, nairfetizes".nun a contoqe$coss mesa'aF'm
d q ep $ui mor
'rpa(l dd e p J r re x ( u r . r r s a lc e cn . .u auero-. Outro deoti\tr\ adoptmPostu\ mh dr
ce$rn prr confBuir o que desejmo\.De/ nos miF p.ead!' (omo . melho'lorru de n;oser deBudd' nio
urde. C. R. Snydrdemon{.ou rm vriJ e\pen!u. csprrlad de bo'
qu6 o nivel de esperan das pesos para alcnarmetas A Deoecrrv,oDi,ni\ do rmnh rrenur o' n'''o\
cond.ts consisia na juno d! confina m su ford d;-;-;' * p ,i ."n t". m s to h ' r ve ^ s d
votade 'o^,
de com a cerreza de qu po$uan habilidade ccD!;' qJ , \idr no' ,mPe Um eirudo @li/'do Felo
suficietrte ph idenricr os pa$os ne$rios. Sesuodo p,oi"*oiv,,l D. Lr. dd UnNeb'drde de ( onnr''i(ut'
Snyder or! de vonude e r\ eypec6vr\ rvoravehco, hbre a ,nerrliddeiu!'r e{e Pono lomo rabrm r
fig6 a deermino quf ros inpele a per*gun o que crtilidade un probkma quecus Profundainfeicidde
oeelm6 a mnrero Do\o enoropro.on*gui EsrJ 6 ttt.r q* Gr i l h o ' N f{ e t{ u d ' n
o fre rm 'na roronent pen'a m e r o .c o m o " e u p o s o . . "*.i ,.
- *" mei.n o srau de esPrna
restisdores de m adPlo
.entareD,.estou prparadopra faz-lo"ou .tenno ruoo aotesde um enta'
Srupode csisinfrrehoito semans
o que nGsio parao.oNeguir,. va d. fecundaeoa ,tto (unindo os esPermozides
loder {r dir que um boa do\e de dergnro.dit,Bn- conovulo num tubo de ensiono lboratrio) Dus-
.,r e mori,ao iud nos a re'olvrr \rue\ d,cer,. mansdetois de estes.sisteren sidinfornados do re-
Como nos dirm os refrosunive6is
"cada gosrocusra sulrrrlo nigarrvoda prova. anFrm o tru de snsu\ra
uD suso' ou "o que muo vale,uiro cusr".porqueo c d e \ m ,r r r /J oq u e ' e n ti r m . O. r e ' u l r r d o \d e m o n \r r r
que reamente vliosorarasvezcsseconsesue semesforo .am oe quanto mis os Prriicipntest'nhm esperan
ou.isco. O ens.ta norlc-mericno Hent,Thoreau apon nes.h ffvd. mcnosdeprimidose des.lentdosse se
tu ncsteseddo ro rfnm.r: "Sc .onis.r\rct{)s ,tr, rr, tirm .rr,,,r th nr,i noticir' A itttuJc de csprlna'iud-
tu)sr dAdrrninr rdvLAid.rtf\ rn th.s rirrr r :ur
vcr Jr'l c. rJ rp,.,n.r,,u. J ,, rr . n , h , r r , , , t \ , . , r p r t r . , . i Dt r c r { d { x r d r \.,, ( l fn .,,( ,l vi n ' cn rdor p c,n i l i d i L l ce
r I n , r 'n !|.,1 ,*\. 1 { ' .( ,' |"r .,.\1 ...\,.,1 ' .l ccn .l u . v,-
I tu.,l nr \Ln c n rt , \
esperna r,r,,,., (1. v.r e ncryerar rs vicissitudes
, mais rt a que nos mantn conscrenk\
dos nscos iei6 e moiuados para os venccr porqne pe
r u n rc(r 't un\ri n\'r\ pfnS uJ \ q u c r r q u e r r n ,lh J r ! ! r , ,
d r n o $ r pre. J \.\pfrdr\J \ v j. p o d e m . n n b r t L J ' . ' r \
e rm p e drrqu( p.oturemt\ a\
- , t u \ , ie Nr e \ e | r , d u , ,
Pe Fp e cv , opl mrnr mri \ pro L r r r o \ rf m . n u r \ f d ,
n s!( ,e r quend Indu/, e\rerJ ,o m r t h o re r p r e p r , r , i

Lomo vemos,o oprinsmo no un simplesrrao.m-


pmenrr,masconrste n un conSn,mrado de etexrcnrcs
qk r.fmam r resa pq$natidade e confisurn
a no$a
ns prprios e de vatufr,us os
conecrmenros que vivemos.Esresineedierresdo.or
ro ,u \F o do mundve dt no* u d e { , n o . O - e r m m e r r . ,
oo opmrmo analNaas reminiscncias do p$du ou .
nosa uior'rogiana,o noso esiilodeexpti.rou inrerpre,
r os .oniecrmentos posirvose negarivos{ue .os are.
rFp. f l^ r d o u r u . oe m g r r u l
e d r, p m h rbi l .d A derm8r, !\ o b ie . \\, $ p e ( r | l, \
r lJ .
coh isto no quero dizer qle esses
no rehpo srejam compfrinentads e
nosreJao onciad4 na nossaDenre.Iodos smosqn$
r e n re d inri m, rel :j o qu c \^r c c n r r ea t u \ \ r i\ r o
do
PJ\a d o .n us o ej rdo de ni mop , f e n r ce n o * J ! c , .

Nolaptulo segtrintedrtisreias seentesbiotots,cas.


psrcoro81.4c tuci!a quc dercndm o iosnr
!r.rude in-
cr ai;r ,. f..r.,,,tflr,r,n ii a,rL,(. , r. n rr, r, , \ . , , , , , r. , (1 v
5

DO ARBITRIO
FORJADORES
6 no ulo .nF
"O slc!.do '11humlnidad.
pe e r.n,'m.nu\' P.*
(LNETIL!)
( N r \ \ ( t ( , 2 t l l l ', \ M l . N T O
'
p$!,8 bi,\r\ 6nJcn r n oploi
st qur $j.hi. nn <\rg

u\ Lat h rL dad \ 41

emnr .'nentohm i no e br n r c r s r v c r 'APe\J ur \


'r
mdr m or hr . J r v 'dJ , J . pi ni oc ' pn.r r ,. ou e'
rivdscuc !s pessos tm de simesns e das cosas que as
rodeio. enbord cod .lsuDas vraes,tendemgeral
nenre mntrserelivmenrc tumcs a Pai dos 15 ou
l6 nos.E. consrnciado car.er deu 7o a que alslns
r r r" o' no* ^ ni
Nn \ m q u c n j n Pu d e m ^ \In l u e n .r r n
veisdc opimismoou Pe$'m6mo! un polco .o r sc
ffaa$e da arurou da co dos olhos.
Somosbdos poriadoresdos gencsnos ncleosdscl!_
lasdo rosocorpo. Concrerlmcnt, gardmolosnosqua
rente scis.roo$oms que se l<mam o unrrem* s
vinlc e s cromosonas do cspefdatozidcPteinoc do
vlo marcrno.os cromossonasso prtculsdimlnuts
q u er c r l o ' n r d c F .Ie r o . o ' . u a d ,' . c.,' n t tn o '
' mil
rr e tal senes,copostosde cdo .ltsoxitribonu
cleicoon DN, quc diser a cone.oe funcnrnnento

pesardos cnor.cs rnos clnidos em senet'ca


dcsdequc se dc.irou o gcrm humno no no 2000, a
relidade que aindt nio (onheccmosbe os pfo.$os
q u el, r,r o ' g e n c.J' ' r ".' .JtF ' o n r l |d d d e ]4 r ' r i "
hdv id d q u eo D N n u i n ,,d .s r vo ln cn d
too . ,. litr1,r. r,to nh' iliitinr{'s
rebroc, por so,r.s facuddes nrfri c nr no$ formi { r ,, ,r l r h u r r n r tr .n l r so o u
dc sere de vr vida.
O poderdossenessobrea nosspesonaidade mor.. Um d d o i fte ( \n ' r r ( r m q u . cstcscsr u d o sd m b e
um
secmclrezanossmcos.Quccu saib,h apens trs coincidem qut () e{!irmentu 8cnri'o.dsenpenn
do ue
q
esrudo{sbe r Beei! do opnmi,moe do pe$.mr.mo. Da o em l J i ' o ,:k,r ' ,' r r r cn u t.e $ r r h m o J Pe \o r
odospublicados nos kimc quinzeanos.Um, ralizado n o o o r im ".". l ' . u r n p o n r d r \i \r J e ' ti r n \o Pr o xts
!.lo pro{essordePsicolgiad UniversiddedeMiesota, m:damerrequ por. entodo P$!mFmo p're\e \er cnrn
po
DavidLykken,urilizouquat.omil casasd geospr! Iado nor ta.rori' Benerro'.rnqurnto que '-25 'eno
deprnde do' gene\ herddoi Dc\tes nrrmr
estudda propenso dspessos prgozrdscoissbos do,'prmiimo
i e\pe-
d vidou p.desanimar perateasdve6idades. No!' r," Jeduz*e que " ans'ente em que cre\cemos
m'rnr
investigo, o psicogo experidenral do Kine'sCoese rienci'que emo. e o5( aPrendt8emem d
de Londres.Rober rlomn. nlsou peApe(rvopts io".," 1.t." . .t""1 di oprimisnodo quedepes-
mistae pe$inisrdequsetrezenros casais dsmeos, por sims-o.'la prur'ca, -*. eqe dJdo mPhcque em Beral''el'
prr au
meio do quesriorio, nplnentevlidado,conheido m a i' e r r r a zr n r e r r e m e *r a r r Er d' n e c' i o n r d '
que em nedr
.omo Ptuade otidlao no /,.tr'.Fstequ$nonrriocon menrara no$a vbo Positivdascoissdo
tmmextns listadepergunts queexploro grude das desrindas mudr as ro$s enspe$rm$r '
--et
conformidade ou desconformidade dos paric'pnres com "'i* *t"a* *p.cificos,umafornindireade
mefll
dc.l,Be' \eio sempr< o turur. comop'imhm" cntender s Posvis conexesene o noss
'omo rtamrndo
ou (rarame'reconro quemescedamcoisis boas'.o reF reneo." e o irbrrio poruv ou nesatNoe
que tem um
ceiro estudo,levadoa cabo por Petfr fthrun, psjclgo ccn* enerfldrd+ do e(rdo de ;nrmo
da Uivesidade de Pensilvnia, compa.ouem casis de ...o"*"" r'","ai,r"" i.ponre' como doen' bipo
pe$imista i'. i"" a"** porPrrrodo(dPro-
smeos o esrilooptimisraou decxplicarasme de
undarristezae-*"t*.iceri/'r
bdmeno por
inrercldos periors
norfosesd vida.
Emconjuno,os resulrdos desas trsinvsriEaes de .'ii'".i. . *.-e."t, inconroladas Durt s fses
a(
mons queos 8eosmonozigticos - queposuen dcpre*r'a' es.' paciente'focamqre e\clu{\am'nrc
cxacramenre os mesnosgenesPo.quesurgmda mesm. il'""i0.' a^ ."ir'. ohJmo tu'uo cnm de'
cloloriginlou zigoto soesttisti.menie preidos ..rn,r. . r'"^. , p.*,' qur qdr nover-pentelo
""e,,'^
j . t,*' ar mamou erl l (oeurori c
n su disposio optimisraou pe$imista.Esla mesm. .,,i.;' " ' . ,1.
''.r.'rn.^i ha r 'opti mi 'moP l ol o rco -
p r r e l e n \ a mrn rrr \e i n cl u 'i ramr ar c enr r e o\ Bem e' ' - ,r ,r r'.t'rhr
que crescemseprados desdeo rascimeno,em laresdfe- r n tcn r. "rrnr'nrs r rrpn\rvo\. Jo P ontode l errrrm
renes.Pelo conrrb, os niveis de optiisno ou ps$ .,' ,, " 1''r'"."., n,tl o,, rrn" d e\A 'o' e to( de
mismo em irmos gmeosbizigri.os ou ltcnciclmentc i' " ,' , .' rJcqJrd"ene' drn
""' " ', '*.*" "cdr l c r) Em
desisn.is,cnbori sei.n d.,cno rxo e kh,'t' ercsckk) ir * r " .r r'. r,,,,, "rrrrl rbrictt(nri
" 'n)'i b
crsr de gosrdnrico{ ou Rnr,ixri.r. seum sofre crehn:huorn,'.ot,' t,urmho quddrplicr dcsdeque
de doenbipolar,o seuirmotc iproxiDddamene '
6j cemost (lid. n{drfu. duurdcem srndep e dos
po cenrode probbilidades d taDb pade..d.la, e, cstimulosdo mLn,.nrliicnc!c' espdiil durnteosprine!
quantoquc enregmeos diferenrs ou bizigricos pro- ros quinr rnos dr vidr. Por exempo,estmplamerte
bbildderonda pnasos 12 po. r,t,oo. o" dcmon*rado que pesoasque berdmuma fo.te Predispo_
ci'ansadopiadsdepoisde ns.rem "." ramb.m cofi._ familirese siais .'
sioparaa depreso, ed condies
m influnciado facrorsendconestadoenafecriva, vorveisvivem vids lonsas felias *m o mnoi ndcio
poAo eu rcodr pdecer del hh p,r.do com do. dr mel<oLa. l'rlelmrn'e,ha rndtrrduosqu vmo
p biolgi.otdo quecomo dos pisadoDilos. mundocom u srandepotencialpa. de*nvolver u c
No Verode 2003, um srupo de cientsras ijo Reino rcteropimista,no entanto,estoimp.%nadosdedrudes
Unidoe dos Esrados Unds,encabedos petosoou.ores pe*imDras. rmplesmenre por.remsidrdo' um mrio
At'hrlom c(p, e lerie Moffin, rnve\'i;u o-,b,I.. opressivo!in*8ufo e hosril.
drde deo, td<ro,(senehco,expticrcm p;, querazo De facto,quan@mis se anlka o Senomahumano,
p*sos ticm depriidasem resposras adve6idades ^
maisvulnervsparecemossenes influnciado ambi.nte
o vro- comoos musrrrosm csa, norre de un . d pendizagem. capcidade de aprnder stisrita
iniiar, o dsempreso inesperdo. ou as efrmidades .m ns por gfnesquesespecializa nestaPtido,mso
s.ivs- enquntoqueourasseemdestsrev.sesretari- queaprendemos depende dr tuae\e eYpericir'que
vnenieilesas.No esudopa.iciprmvoluntammene vivemo\.No cJsodr linSu8em. por ex.mpo.os Ram
84- pes o sd d N o v Z l a d i d u r n F\in r ee *n a n o \
-na*idos heeamao mundocon o potencialgenticoP
aGeunv6. Os rc$hadosindicrnque 43 po. cenro .p.ender a fali N ntanto,seumacrianano exPosr
oospanrcrpnrs qepossuina ve6ocurtde umgene lincuacen faladaduranteos primeirosseisanG de vid,
implicdo no nspoft de seroronn! no crebroncva nu. conFsuir falar co totl fluide.
deprimidapernresituaes de srrese.No nrnto,s 17 No devenosdeixaFnos sedun pelocanodosgenes
por centodo grupoquetinh ve6o tonsado mesno A rrndn. prver r 8rrfme,ochrir ou meiovzi
8nrea&com depresso per.nes osmsdesgaas. d.pendemnosdeun h.anainhe.vl e maisde m
Eseite.esste estudoilusra a influncia relatvaosge- p.Fonaliddenoldvel.As pessos somuiro nais fftquen-
nA sbrc ncu r.nten.ir i depresorm consequenlL tcmenemorivads pelssuasaftudesdo qe Pelosseus
dosinforniosd vid,
Vemos,pois, que os genesdesempenham um papejin
po Jnenode'envov, mrnrodo no*o rehpermenr n. N ! ,
ob\ nr en, oa p r u d c n rm e i n ,m Dr a ' ln lu n ,,,d o m
bnte em que nos desenvolvenos nen afastrr n
aenodas cir.unstncias sob o noso c{!rn1,,qur "osa
In.
f uennc o n ( r m r i o d ro( \ r rr b itr ( .( ) ( r ,s( n n .r ndr ( )
O DSF,NVOLVIMENTo
I)0 (JARCTER ele,o tenl)e ntr1,!)rrv{l,vi-{c nos p.imtirosme*s de
vida e ra o r!,|l(1,' dx n,isruddos qu!o liquidosdo
pe*leasE no .openha fo, so qu tu otrxe r boa !nt.
. "Tu crpo:o srnAe,r ll.ui. r biisrn,rele a bisnesra
As pcsoasef$iv.sc cuf,ticls tinhamum excesso desn-
guno corpo,pel,)que secostunvdizer que e.amde
.temperamento sngueo ". No plo oposto siruavie os
Euz^mr| I(oD.cbi. melnlicos,nosquaispredominav! a bis nesra.A bis
O LaF das<,te,r99a amarelaomentava a personalidade iritvele flumo
esprito"eum!ico',parcinonioso ou pachoto
o carfter o conjuno de t.buos ou raos que Polcosdiasdepoisde nasc.e,as.rianasi serel
.ompeme disringuem personalidd ou mei.! de *. cionmctivmente como neio. simatns,ascriciase,
do indivduo.Manifestsena forma hbirutdesentn,de sobretudo, spalavras compathads deconcovnule
pensa.ede compo.tlFse,nos gosrose nasveses. O de ecroori orsaniz4ocerebrldscria.as. cara
stnvrvrmento do crcrercoea no relo mte o. To da ne, os seussorrisose ssuasdive.ssexpresses fa-
d o \ o \ h rbesp b,uem um\ ren d ; n c E { , n in v r \ \ ir r r ! ciisconsriruem fonrede fasciniopraodosos pe
que se mosrran ao naser n sua a.rividadefisic.na sua quenose eiuaD neles conexoemcionl com os
pla.idez,na scu.iosidade e n suasensibilidde aosesri- ouos,algoimpre*indvelp.a mtuio sudvl do
mulosinternose exer.os.Na msmsatade natemidde cimenrardpensamenroe dasemoes.
veho\ recmnr\jdo conrnresr rrnqurtoseourru) qur. A\ cr i na.o rrore' 'ori r,5 por dne,ropoP ri o
mar !he8Jm ao hundo \e mo{rm inqurro f rrtrtcr. O seuestadodnimo, suaprncia lsicae osseusta_
Esta.qualidadesso iuencids poi .cro.es heredi l.ntostn um impactnspesoasdo seueo. Estad_
Dos, ortes co.renteshormonaisque so produzidsd!- monstrdo ques.riasquemnifestm conrinuanente
ranre Brvideze as vicissirudes do pro. lso nao. rtitudse emoes positivstmmis possibiliddes derr
Lns que enl.enrmsiruesidnricasrege dc co.respondidas d mesmamaneir.o mesmoacontece
.
l r n r \ d u i rodrferrnr$.O pri m r o d ir d e e \ o t r o u p , i com s crinasqu. s mosft t.ktes ou distanr.. As
meraviagemna monrnh{usa soaco.ecimenros r.spostsfavorveisou desfavorveis que os pequenos
srr
sou esrifrulntes pa.a alguoascrinse arerrdo.es on p.ovcam nos outrosduranteo procesode desenvolvi-
oesSstnres pra oltras. E rarvelsuspeiraiaue o uo mcto conrbueoparconfi8urara suaopiniosob.esi
,,yu aa\ a,'rrenr re\posr rmc,ona,\ e{imulo\ \emc n .sm o ' c n mundoqueo' rodei . A emdA 'o.ascri /n'
In n te \\e deLeem pe que o \ e u r . r e b r o s . J p r i l imnme icorpo.an no seucrcre.iraosqueobseran
e p.ocesam informaode fornas diferentes. n.s pe$or inporhresdo scumioenvolvene imd'ato.
H i dois mnnlse mdo reconhe.iaseo rspcrobn) t,mi rorrnc L,ndamrnt.ldo carctr auro-
Igico d peBonrlidade.O con.eno nrn p,ryi,trr r,u ,, .cir .r , r, ., v.'l ',/.r!.'.tu.'arr,^ Jr rn. fntni ,, .
prcposi pelo nidico !rrcA,'Hirter.re\ (h ( ,tr. Scsunt,) A.r ' r ,,,*r'"'.r,nrcr.t.tc.r'tr,'1,^(.1,r.',,rr'^ f, r\i ,.
dezoikrssdi vid.. o prn.i|i,, r,tr \c sbren'dod,) r u d o$ b r t r c,r r Ir r .( .t,' r r i r l i t0 l r n r l [r ' u r m r f e
mor mcrnoe do sc.rdo dc scArrn.,. rrcdidaquc r\ r ,1 cu r r r vl l i cmd e cr o
s e uf ilh o l e r k:\.,,r 4 r r l .r r\(
crinscrescevo se oldn.lo pcl.s cxpdinciasqu( quc fiTef. rrr.r vir' r\,rv(n do Pequeio:
vivem,pela avai.oque fazemde si c pco o dr
'rito
m e r i roq u e, J r',buem.O ,p,e od . p e s o ' d o m e ioe , l Me: Lebr\ tL Ii,irho (rd,' dd .rtl/(a ), quando
volventee sensao de que conftolam o sucorpo e os maD e o pp:inzorrn una vilAe grde no crro para
elementosque os rodeiamomentan neles.onfin en h ver os avs?
si msmos.ro-esim misbenfica qu seconstri Ciat Oht lnove aftatiudnente a @be4t'
con pequenose frequentesxitose.on esper.em e M.: Sim. e o que vimos qudo imos no caroi Lem-
lo objectivosalcanves. brasre do que o papte nosr.ava leta ianela?
Uma boa auto'estmaesimulaemoesposvase pro C. : N o se i ...
iegenos ds ne8tivas.Sen n opinio positiva de si M.: lmbra*te coo esvamoscontentes? Vimos ma
+o no r ficrl dr'rnvo v.r umJ di\po\,io onrrFrJ. monnhanuito boni' parnos e imos os sPtose
verdadequehndividuosque,pesrde desfrutremde ndvadosPelsrochas
oma boa alro-esm, tm uma vho negtivda vda.
Ms, em srI,s prss qe se vin fvorvelmente
,enden ver o mundo rve\ de um pir.ma mF frvo Ne , r eb r e \ee xcr d od e .o n ve ' r .ve m o r\n m o 3 !r i r n r
' d uro poucainfordo sobreo que actseu A me
veldo queaquelasque sesenteminsarisf.asconsisoms
realmentequemconratoda a histriae mrco seutom
A pa; dos dois aros e meio. as criaascoman positivo..rian limit{e conlirrou rePenoque
configurro sentidodo psdo e arma2enrpouco r .l d2. paftir dos quatro os' os Pqueoos comem
poucos rsordaesque consritui.oo sedimenoda su' participrmisactvmteDaconreGa N'l'd que as
mem.i autobios!ica,um ingredieneesencil d sur c ir n r d o,a a m J l i n Bu r 8 e m\i. o r m n d o r In tr r a r r v
( ' r a n r (
fu u rd Fp o!\opl ra ool umFm o o u p r r o p e s , m Nm . . d r n d o ' nr r . r q o r d J e \'M r i ' tr r d e d u l r o 'r
R e co r d r rn onremc umr n-mr i m p . , r r r e d e . u n { r i, tnf,rm imPc'Ije. pormrno\ quelnriquecem' hblo_
' riJ!. A medidi qur cwm. qundoLlm lbr rcun(r'
identidadecomo se.esidividuais. ais e filhos falam d.
experincias que viverm jntos assimqe s pequenos mentos,uevivermnos proporcionaninformosob'e
comeam blbuciai E a forma como os paisinrerpretii os act"i e .e"ela- aspctos de si esos' o qle aiuda
e pa ihaD os acont(imentospa$adosvai i.luir na ps cria virculoscod os sus intedGurores,coo ao r{ord_
inr c a. *as e'perincis moldma suavisode
!.tiv que s crinscrirodo seumundo. "*plio*m
Qundo aduhose crianaspequenasrecorddmcm ro7 rinLios e (lo nrd(,tnvolvcnteevoconst'u'ndoa r au
k,soos duhsque$tabtle.cm i esutur . o conte|,,
d a co n !e 6 d. N o c \c q)l ,r quc s c s u id n n n r f r c s c f n , . Nu it r , 4 .\,,,vr n r r ' \r .\ r n ' r m l i r i q c!a p r r
o b ti d od r unr F,.v . i orf,l l 1i d i. , n , i t . , , r . , lL u t f l d ( ^ { 1 \ ' x^ . i \ r r t' i "[r \ ( r Pn n ' h s ' ( ' o \ r n i z' s]
.ccord cod nn frcqnnei!rr(r{a fi$rdds.e. infor ouscodds rs !nrnn{ dc (hrisrnor uc nrrun educadas
maoquc cvocmcosuna sern is enlrivi, ni e de a,luh"' rlca'* rr,.t,,t iri c!idcici'n clarossia!sde
'i"r " ( ' i m o r fm p o sr a \
talhd.sesundoRobyn liivush.espcciilis nee remadr e . p e r u n r rr .' ." F .,r r .tn .Jr J$
U n ,ve r{d rdede Lmo'}. A rl ,nr,. u r r F ^ { \ e lr r p l, ' r \ i, * c e ' Pe r Jn { t' r s
c r t a n ! r .r e nJ'r , r l ,' tr ' n cr ' ' Jm e n ' r d
qu, en gerI,.s nulheressomaisverbaise comunlca como "sei o qe tc.ho que fzer Praal'nr s rps
tivsdo que os vares.Ou ddo interessne quean) q u f m e P r uPo n h ou r ' f $ r i \$ f n u n r Pto e { d r f
pri como a m;r. quJndo ememomlgum conFcl i.. a.,... *--,i" ,m ormdr 'ir dele"oJ
mentocon asfilhs,conrah an pormenores sob.eassuas it,i" ce-r eqrmudape5experinci!
p r p rir\ rpenen.r\ pa$rdrs e e x p , e s r m r r , e m . \ e , rnrnu""'p.-no."
querlimentan na' (rinr sennmenroroe esu_
do que qundoo fam con os ilhos. irnra. ceite,a.na'qurlrd,dee. (obfludo. J $n'rio dr
Quanroo esrilode explic. s coiss,ei centen,dc quecontrclam rarcmlmenre assuascircunstncis-A ne_
studosnlisdospor ChristopherPeterso&professorde cissidaderle sentirquealeumsovemao seuPrcsrnde
Psicologiada Universiddede Michig, indicn que as vrdae aleoproundrmente aei8donos'eeshunrn's e
xplicesque elabo.ama maioria dos menoresde 12 umapeaundmeldo equirrio m'nrl
nossintonzamco a fma df explicardos susprog A disposio optimistcostumacoexsrrcom outrcs
nitores.$bretudo seestessoconsiderados pelosnenorcs rrriburoidosra.ter \*rm. exrstrun asci;o e{'err
.o m o Pe \\o\c onperenr.\. A \ c ri r n c r sq u eo u v e mo . p i, ,do oDtinisdo com extrle6o ou a tendnci da pesoa
d Jr r sr d u rmenteex p(r e\po \ ir i\ r d o \ c n r e f im e n ,pr s. fvet pa.a comNicd os seusstinros-aos
ro\ rendem/ rdcu,i,rrsr!lo\ po!fivo\ de rnrerprr s vl utro'. o pe*imsmo co'r,ru .oincrdir'om conuro'
Gial. s
I inovoea cautela t
Pesoasopnm'sta{
cnsirudesdas ssvids.
Do nesmo modo, os iuzosque os pais o os edncdo b.m rendem desreveFse como mis a8adecids do que
res emiteft sobre .onduta das sianas moldam a su! .s tr*rmhrrs. Num expeen'i.de<rrPeluor Cre8g
nJne,ru de )c ExplKre\po!ivr\ glob.i\ do \eu, rl Ebr@k noie! rcceta l{oo Pa do'o tlo Ptogr?sso'
o\ - .siu e ben dernho pnrqJe s uma menrn.' um rdplo B,upode rPa6 e rup, ngas ln'vrhiririor mrn
muito critiv' -, ou idterprees limitadsdos seus i.! dunte vrri\ )rmnJ' um "dino de agrJdecrmer_
lrcsos - "ee desnhono r s.iu ro bem como que r c ' " o q u l a n o r r v mr o d a sr ( r e sr 'e m q u e w i a n
qr qunto mn optF
rias po.que agora esscansda"- fomenth mcx 8rird;o. o. rciultado' everram
opr o pensimeno positivo, m s r a e r a , ' e *u d a n te ,m a to re r r o n m e r od e \r r u ( o e
A semented esper tnbn se seei drneos Gm que se rinh sentidoag@decidoem relao ouos'
primeirosanosdo desenvolvimenro docarcei O sinples . Dcsou vidaen geral E curiosoqueosp'trcrPntes
q
fcto de qle o choro i automaticmente a alenodc maispropenv,sao agradecidm fomD tmbc
um aduho rcsponsvel suficlenrep.r. fmenra. ns livcrim Nnr Fonnr.ono nrcdenrode avlrra cp_
crinasa eia de que a satiao dc .c.r nc.crdadc\ g L t . r i, p ' r .r r r ' ,,h .r i \ ( l i .u [r J' e ' ^ ' n r r u ' e m P '
e i i o sc n rl c rnc c c dc l \nd( l c h ' f , ' t i, , . , \ . l . i( t ) .
J:.,:rr.r,,,..,^r,rrrr.,.r,rnrrnh,,,,,,r
d spran(x\ianrltr{ pxrtrrrrirr nn'itl) trri's do que a ca-
, . _ o . -(om
rh iill,'
mr| o|rT\tu;n,| , \ t , h . , ,
'h " t ^ . iI r i$ o r r ! r p J p a c id r d cd c r h "' v.r . r r t.r ( r h .e m cn t."
(r o r d edc P erdor'.
R ".i ,nr pc , d , , . rIrr t r r \a r u t \ .r r a r e \ . AnsJe eix.r tx tii\,) dcsLolovimcntodosos
rftu ,r \ e rruetdrdr rrnrn r, p . , , p ir ^ . o m do carccr.quen, trbr br(vctrrcsobreo crebro,o
. do, ou.
rgora.sivelondcscitrtrimefisicmente eseproce$o.
qundo peunra4o\ nosJ vo'rr,
mL/ mrn,en Em b o r r rn.r'rr\J rJ'J u opmFTo.u pr'r o P e$i _
um de rr \gF*e\ incomprrrri. ernre
c; o Derdj,.. nismo no sl.lize num ponro detrminadodo crebro
entnro.h Pe\u4\que perdoamcom ma,or nem se reduza uma reacoqumi.a
'\o t,,t,dad(
investiges revelmqle a zonapr fronalesqurd
rvr(Luxoug rev.tounumJ \rie cerrbro marora ivi.ldeno' rndrviduo\op!,m,sr\
de e\rudo\ aue. D('dnr
o meqmoiuhrierou otensr,, q"r.,. 'e&{a O ,europsiclgonorrc_nen
*,, .o,,.,,r, . , do qe nos pessiists.
pessa.mrora \uInctrn(io
DraDddoi' cano RichrdDavidso! dednstrou,por xoplo, que
ni o ex nk r,rdnc i aat g u m aq r e , n d , q w q * , ^ crinsde dzmeses quenochoram senantmco!'
- .H o rsrobx(
n'v-er' e,
de,Drim,smo d. homen; e m!h;.e, *etl rante'quandose'eparamda' 'urs mae'rmmrior .ri
orrtrenG ,drde^mbemno influr vidaden ronapr-frontalsquerda, emcoprocom
n dispontio pon
r ..no q,. o, rd"re,cenri,s
,io .s crinasquchomdesesperads peranreesrames
mcnF \rcud'do! porofs mudrn(\ sr
de humor.e rmDem ,ituao.Do mesmomod,eseinvestisdor deonsrou
,on(c_qu(, nsddcd\inrA qeo' adukoscom m,o,cnvrd,dr ne* enr do carc
dr da. eeeir ea .u
Dn.u da\ rruldrdermmun
e i,rca, decaemlN;o oos bro erp'.*r"rm mih rnoces po",rtr. em {ru\e'
n re
. rddeni o d unr ,ri j v e t r.grdveise m6nosemoesegarivaspernteaconrec!
e n a ( r m e n r e r it n .
m o m sr ode c arto& o ebnro d r p e $ o r . . t , o m on r , rEnto5 derBBdvei\.
o e a In re l rB n(r,. Prosgundo esa seogrfiado crebro,outro dadoin_
Do,hr\mo modo queum ,hu quciente t ressa.re quspessoas.m queptdonna a inuencra
de inrrten.,,
nad
- 8rnteuma \id rt,/ _ roJo,,ontr*emo, o*",.., o )ru oprimnmo
do hemrterrodrrer" tendem mtufe\tr
com dor15Inrerftruah*epf,ioni, .slobI", ou seia,PeF
r tamenr\ei\Lr08,J ou pesimsDode ua formmis
na-. m erevadointeteflornhem
nor nR*i,a,nexk ccbemo nundo, no seuconjunto,comoum lusar acolhdor
comPrnh_do de uh db,io opnn,a. embE \u,pe,,c ou icmodo.Peloconrio,aspe$osen quemPerao
quc nao o po(o) 6 !ibro, qr
beneficirrmde ,un h.misfriosquerdo,respondeode forma optinist ou
lrsrld,icnk-opihFrd Li prtrFnenre hj pouco r.mn,, pcssinis segundo .vlioqucfazemdospomenores
qur rF( rn\rern. qur, (oh! ral(o\ uos gdnro,,\um os dos hemisrios
d. s'tu!oconc.eta.cuiiosamenie,
p r c m ,n F \e umr di .ude! ui ,o.r Cosequenrcmnte, h pe$os
e r benr f,.e r qd ., a,, ncmsempresocoerentes.
, re \ p o n d e r, ( . n n n r c p a quc ufrcn.m .on plenooNini$no1s dveGldades 8e
8n!a sob.e que quitidadespesviastinhrn eontri"",o,, rns,nr\ rnni( Fqucnosrcvcscs ficrm ru*rrrlase des
m's par os scusaxios,dtrcndo,
"^ ,r.n. i frnr.a,r I
!u d tri.tquc c \rc ,' nc ur.,n, . l\ ' r n , lx d ( ) p
, c^o rtR F - n.c r o 'u kl ,i . ,\ r ' r Ii .\ r fi r r ' r i s\i n ' i ' r ' n J' r e -
'1
le r \ r
' "rru(?.'
tl'r
'n
.(' I ! r' I ' r , , . . rr , ' n r\ ! . ;,
d a d co q u er cr p r r r r r ' r r .' tr ' r ' 1 \r i { )fi r x ' P' \v)
de
\.f e e {o . .,.n\c nc .duJ \ , . l' u I r . " r l' J c . o n n n r . , , r ' " , , 1 . . , *"' .,t- ," ,,,1 ' L r s ' d !cm n o sd t to n n x
evun para hrlhor cm iods .s su.s facrs.No cr .eerocirdc*l( . rnr.rr'(r.r' nos estiberc"r os
^ludrnra bse ' nosssnor
tanro, perante.crros pfc.los jropo.tunos a minha rn no$os ideisI Dn(tr(hde\,londm 'ls
meir anisecosuna ser desencorajdora. Pr exenpl,,. i, ' . 1 " , l l ' .r , m \ a r ' ( \Pl tr r ' o e \ q u ed n m r \
cm vns oclscs em qe bloqleou o coopurdo. ond( "'
' r e .r ,^ q u e !r v' r o ' e n o m o d o' o m p ( e
a o \ r c -n"t.ct rci
escreviaestelivro, a minha recoimediafoi penil b e m . ' e I n r er p r r r n n ' o r l n d n ( m g e r r '
cm
que provvelmente tinh perdidorodo o rexto j esc.o{ O . n ' in c r p i o '.r l tu a F ' o tr r \m tr r d t\ d e Se r d \r '
{lue o problen no eria soluo.Coo kimo recuri. qerJrio c , mho,r mdem.irm 3 PrsJgem do rm|o e t
pediaxoro ao heu filho Joseph,de 19 nos,r en n\. adrorc- :. e c\i 8 n ' i J' d J ' o ckd d e '
^"4 ' ' e .e *i Ja d c'
nos de cncomnuoso que par nim iinham sido av.n.\ ren.n a *r ba'tante*t'eis. Os seusansissores 'r!
deres
i e p a ' i v.N . rnr' urrn peqd r n , , ,I n \ r d e n ' e \r m , n , vul*ad".essa. os .'Os' "s pas, os educadorcs'os
e ntos
sciais, os meiosde conuncoe as pesonsens
sora, pra enrendero pno.macompleroda cons DoDulretquc.ncrrnam '' va o( d epocJ
'
uo do no$o rbrrioexminemos o ppelque exec.nl c u t r u , ,d e u . p a ; e u h e l e ' c' u b ' r m + e h ( /r e n r <
slorscuhurisesoq.is do lusa. e da poc, em que no\ . dFpo{jo po.rrvJ .u ne8rhvJqur r e\pdr dr\ Pe*oi'
n a , o r e r e nr ec,h ' u n .r ;n . J' l i d $ d c Pr - q u e n no' r o
."*.* * ,,n"aes que a sociedadecsid'
mn acenveis, ^.i.,t- emboressno co(espondmaos nos
ve n
VAL,ORES
CULTURAIS t u , \ e ' d r d e i ' o ' ffu r cn to ' N u m r e r p e r i n frqu e
I ' Le r
In
i' , ' o - " , ' . a.- * p ,. p "te *o r d e In ' n r o B d r
. cdrun .{dp! ' os qu
a\ nrd$ e .onpdrtrmeos d! p$yE,. "
;iddede oxord, Mi.hel rsve' crEnasntre
tro e os dozeuos foram exposs situes srdversc
desasrdveis. r-m seguid,cda um eegeuo senbrne
u u " i. n c . r r r m a n o r " ' e u e ' r d "Je ;a m o ' r e u m J Jm -
Praexplicdros efeiosmodel.d.es da clkura no rcn e l. re r r r d . "to e r r tu ' d e .r r r .r ' d J ' u ' d J' l e' .' m .e \
permenodo indivdlo crio que devo prrir de lma .le r l e \r o c
n r c * o e . d . a l e g r r :.r ' r r cz. d + a o r o ' ' u r p r e ' a
liniode cuhuraque nossirvade refernci. E.rendoq!. 1".,,i ' .*ti"a;' .*t".dfr quequntomaisverhs os
'.JkJr
Je J n po\^e.un\l rurdi p c lu . n r u n r od ( r r , nrricipanesern, n,is l era sui tndciaParase-
cipios,crenas,sinboos.costuesc regrs,tnro extl'ci ia.lora. fot,eo{i,' qu. nao flccdma suverdadeti
la sco m s ubc nrc ndi d.s
quc
, os s e u sm e n h n xr n p lin t r r r dnDosiciio enrrcb1,n.s quecesFnsav!m queems
Pr 'r ,'r J..' n,'! ,!|Li|'.i. r 1 ,..."' I''.**'"* to{Lno'es. 57ro de
'.c9. 'cnn)
r '\ nr \ \c n
r i\ .r r .r ' \.F r r rr r r k \r ,nr,1r cI'r h nr 'r n ti tl o
imenosgrnunoscom mcdonc \.r(n,.rni..los e 4j por
.ento Prno senri.e vcrsonh. gnhoapcni\ (lr,u{, nrc(lxlfinr..nquiito qoc os orienr.is
Leras sociedades fomenn um vo di v,o hatr consegurr.mvrnk . (tlrl) -, os scls csemunhos retlec
Pn d % do c E ouru\.U mrxr e n \ r\ e r icd e in r e is . , tiam maN o|ini\nt,. Nn $!do posrerior,esramesm
m u lrm euru rc b'e r rr\a de o p lm s o o d p o p u lr \ o p ( iL lo gJp ,i tl - .' ,1 r n ' v.,rq u r . cn Ee r J.o \ r e m e o
' ci -
d $ d e lc 75 r,te98. tr,rd I c r b o p o r L d Dr e n r i p r v dcntasrinh. niveiss,perioresde optimismoen rlo
e$or de p!(oto8r 5ocitd Unrverddrde Iitrnois, ,G hbitnsde tf,se. Em qualquercomunidadeua fonte
re .9u.! de pe$imismo a istisfaop.olongadds e
vfro! queembo'Jo opnmino bundeno mundo,or
hb cesidadesessenciais de libe.dade,ssu.nae jusia.
*.f"t:.i19 D'ymarc.\u4u. 5u,a.
Norue8-.
fl 1.,'
r \t<torunrdo\. kiliJ" Cindi A boa notci q!e, pel prinera vez n hst.i,um
po\rrrrc do rtrmom{rc. \eSurdosd l.hndd. mioriade povosve en sistemsdemGrcos.Em tem-
Iranlr. pos !o perigosos cono os ctuis, ee f.t prticular
tspnha. Mxico e Argenin.No poto persimi{d encon
rJqo r .R*, UcrJnir,cers.Lo,". ao ruo"., reconortrnte.EmboaexD.m rlrsexLepte\.\
'nrnre
democracis no coumn lut. uas coa s ouras,
rurqu,.tndr,Paquiso.
Bruit Ch,nr.mborro. rn
\e,IBrd$ dse(rsrm uda reta{io moderrdr (,,,,e em coslumamxplodi em Suerescivis.De fco,.onr
nrer de ophhmo d. popuh\o e o \eu rendinenrop?, ^ . opinio dquelesque persamque o nundo est con-
, zp,/d e rr de dr*mprego. ! conerjo mrn yani.ii,J lusr cada dia mais violento, a vrdad
qur en.oneam toi rR o que os (1t\ civ; r nico! d,m,nu,rrmdesdeo pn-
"pnmi.mo e o srr; dc ,br
o a o eo u democ rrc rrdo\ s i s rem cpio da dcadade 90, como denonsft u estudoexus
r \! m ia i! d r . d a u m d o .
p-,,$. A { conclu.ofor que o\ lrrms deDd,du.,,, tivo do hisroriado. d Univesidde de Mryland, Ted
qo uD bom ctdode \uta do opihismo. peto Roben Gur s [nsiespr os sistemasdemocrticos
conrr,jno, poden sermunoviolentas,como vimosna anrisaJusosl-
. \c,rdrl que pRtindem de inrri\cs uu de
u,n r vi ou estnos ver hoje em dia no lrqu.Mas uma vez
oenmenro turid(o pa.adrcer uroddde. e naquah o
po@r(f rcncmrr numaniq pelroou nmJ que ,e e{dbrlpr o equilbno enre o\ poderese\e.uiro.
m,non.r. lessltiro e judiciI,s deoc.aciascostunam impuhio-
rmr. omenno der.otismo.
N o u tr u.ug* ri q c y pe,i n.i . p c o t o B ar t e Dj nar os interesesda maiori sen sacrificros direitosds
, Gr.
Drre uetflnsrn comprrou o nivetd oprmhmo do5
attr Pensoque o espetaculr progreso econmico, $cil e
r \ d r Al emanhrO c rdrnrt.d le r n h O n e n r r t
d e p , i. polti. experimentadopacificamenepel socedadee
d o Jo 8 o 5O i mpi c o\de Inl e o d e lq 8 l, u a n . lo
rndl panholnos himosiiint nos un .t. determinant
crm doA prts rprrudG. Com.se m. rnt,,ou o.on
e u o o o e u mar quJ nrnr, d(t a r c , q u r o , r t e r , . no moooro de explic. o bom espriodos espnhis.
Um \ o n Jr Se md c D e m u - u p i r l e \ d r .r h o p o r cr ' i i o
erm,nrdo5o. ioBo,. F{ .
vi j 8 d o rderuh4u que Inc \. ,d o , , ^ m p e r J u , r \ do ini.i() do s.D,)xxr, re.liz.do medianteertevisso
o.1 d o r n ilx ,( l ( h ,n ( n sc n r u l h e r cs
co n n .i \ d c I8 n o s,a s-
s que c e lc b n r r , is n n h . n l (t,k (tr, (l!z (\t,!lt,s
s'il{r, \r,\ .xdi \c corsidrrivrm
o p r rm r(r\ c J | c n t0 | { .fnr, , . ( . , n r t c . . , , v rp e , , im ^ , , .
A m r rr r.,,u 6)pu c enr,,.J .r , . . t \ . . t . , \ uDamcon x\ !i*n, (r ,h' prximo ^m'no por vo'
1 rd m h etr4sno ul uni r ! n . . J r r 0
DC, . UJ,5c a;o pc$oilc r.1,'ltr(isi{cii do rnbictccuhurlem
n ir . c e n t oJ ! ^
c N U l < ro\rl c rnJ v r r uru i l o . J n . r u c d n t , . ouevivem.Nc*r" rxiethdcs ser.lmcntc.oosiderseque
pelssu$ prPias
ipesss i clircssi(' rcs!{,nstivcis des-
o e q u i l i boenrreo, de\rro\q u eJ \ p e $ o r \ t , m e n r J
e G rrcu'o\ de quc dipem prr os con\eaurr t.nturr\, o quc JUnrltrrquc r \d'edrde. comotrl. ni *
menur rc momrno dr tumpreenderar raizir,ocran
e und- redpe nem intervenh pr aiud l. Consequentenete'
oponlsmo. r um rcoreconhecido
d., B Dsssiendema iNtaFsc modelosd vid! que lhes
que o desnIetdni.
enrre\prrr\ r oprnunidde! umJ dJJ cusus E.itm coDlrolro mispossivelos *us dsioos. !
rcqFnre(de rrur'rjo. ocro(ididederron.mo.As
mdr. relizar srndeseoros Para se asgurrem d que os
scr .contecimenros superamsepreoslegaovos'
positrvos
@ds qu. wlorum r citroh o ,onroto do!
u) (, Ns cultursonde prima o senridode colecrividde
ooos\breo*u prpno ururof oham Dete
oe que quando * propema issoconseguem
a rdd I rprende+ena rn;nc'quecoopear\om o\ oro e r(ei_
q\ merJ:.trmenrrmr mofiva!jo lcana. s rlir respoDsabilidade lheioaz Prtedo qle
Pelobem_esta.
e\perancr.N mc . scieddeesP.a. spesoasquevts
Conseque.tmente,
d,d em qur o, rtms cukurui)coincide; coh rvfrnestas colaborar
\ oport. auromticameote
cultursDrocurm
ndrd$ d^ pf$@\ srs vo percebero. obrer,,u,
uo^r(Jdo\ panI de umr prhpecfitJ opifri\a.
.tu, . comDrometefcm bor ou m 'oe dos "fu' .o_
w n Ie r de opl m mo d rambd mm J ^ t r on r q u e t r s oanheuordeerupo. Na .e,edrdes (ol(dvFta. r iderr dr
\) i.l(dade oro acimr de tudo no d r;o erhrdr nem
c,e d d erms que pFdonrnr o rn d n id u t , 5 msoo L , (
u.(, Tatvezpor ess.zotmanterumvuo oP'
publicird.
ret'r(mo. |\to a. ru cutrur\ en qur r prererncrJ, nests
a{ptra\oebe r\ mcra\do\ Indivrduo,n pioridrde
.f dmisramcradelepc$oal seiamenos
robrc 'mpoftrrc
r do Bup. Es'eddo e ,poirdo por varioserruoo, do deprtamento
r FJd o \-m ri aorha umadrc l d p o r H r \
ana EdwardChanseosseus.olborado.es
rnda. p,., d. Psicolosiada UniversidddMichisancompararm a
esr de socrotogida UnrveEiddde tiDois. po.iti\o' t negJri
L m co nex ro r.ndi.u prru p,eler rcnrecrmrnt
i ndr\i dut,na,. r s d e c is c \ u n d m e n r r , . vosenfenrie-ameri.nos e duscuturasre-
romh-le em jmbr'or iedurdo,. como no
seiofmitirr,n.l prcsentnes r.sPectivamente do individuaisnoe do
'aponescs,
reraroite casatou num grupo tjmirdodf !mj/ade\ ,{l
.olectivismo.Os resuhdos deonsr.amcom clarz
so cre e .n r o n5mbi enre\ rh m p t o .o u , t a r q u u \! ,
srxEdrde.ourc\pffio dscutrurrindividuti.J\ q u a n orte{nel (no\ri nhrm umJ rendncimui r ro
roneora crenade que indivduo exclusivaEnc
t qul mid do queos iponses Parauguraracospostrvs.
Posrcrntrnente. o sGiosoY T' Leee o psiclogMaF
tesponvel tno pelos seusxitos cono pelos kus quco rerpoqu. J pe\\orvi ve
ss. As inas que cresem em culiur;s individatishs
frca! tin \e lmrn\,i nP tovJ'Jm
aPrendem u m . i f ' , lur J In i l ,\' d ,..i n J 1 n u , n o ' .u Sr r u d c "p _
depress quc serndependcne boi" c depcr
d e r d o so u tros4n!u,. U ri v c zid u k ( x" misn('. .. c Selig .n .(,rmrxm o cstik)de xplicaras
. it r . r id o s cp r u o - coni\ fnrr rri\ 8n*, n(,c nrcn.inos. chincscsqnc
r m h rm rc \drd,, J urJ nF J (/ ,n , r . , r \. r r . \ n u \ t \ r J J , , \
tic. Co.i.i.li (rtrrr, n Fqcnn i.o! rri$e pea pri
u rr o '\,e.Lhrney , qk c rhrrr I r , h . r r L t r r J , ,n a r h r n .
u rr ve r de opr'mhmod,^ n,fr c . . r m ( n i, n ne\ r o m J r tneiB vez r n,x vx litrinr. x d(n)lidora Perspeciv'd'
nuncm.n.rr Ntr\ i $rr istcza evPorouse quando
alto, seguidodos sino anericanos.Os esidentes
nosrrvamo nive mais baio de optiDismo.
n Chrn. os habirantsdr t,vorio . vitam Parlhe dizer que
L o m o d<mons .rrrrmh uh a n o . o p y . o t o s o \ t . 8rrr, e J t J." ri'qr\Jm ro V4z3.st4t \t'4t?.ite' e.
K,n g ec. K . N apr, r B tori c r o dcoo n c e , rdoe ir t , c . d J d ( como r'ul'do. errm muo mri leh4\. L,e roedrrlo.
rca.ade Pollynnihmnou see com um srandesrris
e rar no\ r5do\ Undor que r mrionr dr poput\r encontrei una coisapravoltar
.xclmou:"Finlmente
creneJre pha que "s pfor5 felte\ m mh probJt-
r.. liz:erco.tadoth poucoempocomduspernas'
nord\ dc prr o cau do quf s inetrzei-. por ou,
poi, 'en el$ noten, podrdo'aminhrr Pelapovo(;oe
hdo.r culturdee pir c,ou e rrnjm,riu de
Brrjo ,. cnsinarvosa iogd'o vauos stat.ontentest'
seraomiros queexaLn a disposiooptidita. O mar Um perigode idcaliaoclturaituensta do oprimsDo
aDtgoconise na
_jdeiade que cn optimismo sc pooc
vencerqurlquer adve.sidad.. que podeconvene,+eparu mus Prssr' tuma rr,-
Esraaena idalizadano: niie provocarlhe'ume'radocrnrcodersatr5ie de-
poderesdo optimisho espe6oniicadapor pollynn,.
c.pocon'i8opoPrior.DurJnre mrnh,(rerr Protir'
ovcn prorrSn^rdo do he\mo nomc e,.ri(, e\tc
'omancf |ionrl nos Fstrdo' Unrdorob\eni rrequentrmente
em^rc,l1prlr nore-mercn, LteanorH. pori A gu,. pnosoefeitosundrio-
de I olryronr e\j rjo rbu,d, ne\rcrdrde que holer... ' de quasetods
{e dr'ift com.rrdleclivo .._ pollya1aist_ pQ A relisio um conponenteimPo.nte
lrtth,Jl .r cukuras.Nunerosasinvesigaes Europe noss
s pessoas mutto oprmistas,
Prr nr leddrequr nj esrejaD,mitirizrdo. (um ., tedosUnidos,reliadsPorPerioscomoMchaelrgvle
re l r oPo
. l l )nnJerumr men,n d e t | a n o !h u r r o r t L , . GDvidMyrs,corrobornque$ pesoascrnts! itde
ocndertehente da lgicaou rcionlidade ds suts con_
a,quem o pi, anresde horrer, rinh ensindoo joso de misPositivs em .lao vid
vdh6 *rat.o iices,d'znsenir-se
.tes.O 1ryocon"sna em en."nria, are,, do queA queno'o rehsrorJs. Qu\erodr \ \(n(\
pn\rflvou d,re('do em rod! rr coi.r\.
eurndo o pr, | . numadiv,ndrdinundemfsprnr' O' signilic/do'd
pequenrpovojocom .,. .xisncuhumnqur oi dogmd!p'opo('onm no\to
uma rorrer', re\hun8on de rspriro rmarso r drr.,
rjs . M Jr rnou peh podr dr u n o t c r ; . r o Dro\r d, su vrliddecrenic.ma. oferecema muirr
arqlcou-e r rogrr rm de{ n,oro Vamoscstar.onqn, Fnn, icnte cote alsumanzao affacrivplqualvivere Pel
qual nore A f nuna fora superio. estimulaum pe6_
cum rod r gente,Im Du\o rempocriou um rmo,lLr,
D.ctivamisacitvel dsdveFidades.
d e o p " m ^ mo e bom humo,qur n jo \ o m u d o ur m r r , , r . ,
Assim,i culturaodula asiiudesdspessoas. Cf,rtos
dt serda suatia, como aliviou os doenes.os rc$enidosI c a spean4,
vktr.sPn,(,vctrto rbsmeroPoiYo
o <. e \p q r'ro\ quev c i u/ ,v J n n n r , , ! . , , , , , n h . Um ,. ,t ., se
|n |vin n J I'i . .n q u xn n()tu.,n,t's,'Ini ni m tn di do r..onl ortanre:
pr ,rn, . r . , , , , , , , ,(r r t r r r p , u , r t l olhrni^ r.,i rnl\ ( rrl(etinos rr r! nrif6cs
'r'.i F.t,.j .
dos povoc .o longo dos scutos, bvio q.
.r corrcns
qu omcnramo opiimKmoou o p.rliniimo
vo . vm.
j:m o te.,ieo,s piDena, p.dominm. Hoie h
1:::
ro's o.mo(hcu ro EUndoe r.sp.!r.6e maiso indivduo
.r 3u3.xbcrd.d.s. rnais8.nr. quesnona odosos or.s J
noc|. d3suems pra r.solvd dBrvensc,
ao conrla
od.,onrerb, r 4 ci(i s preocup.m
com a quti-
d.de d. a!, d g.ds fo.srs. drs ;spci.s
animise
do merosmbier..

.:lples!. como vihos. o mpe


__o. .l*.,:*
Bcnro. iomdo_de:.. miptos etemtos iEtc, adqui-
dG.e p@dido Fora! biottsis. pcicolecas,qu"
e cutuds modelaDo Dossomodopari.aL! !'EVENOS DO OPTMISMO
d D.cw e
turgr6 co$rs. Segud.Jnoc dcscverci cornoogarortlos
.Ddr nd liw dr lrN & 6pd!n! qE o 6 loG,,
:1 srmrnadoc
c d.sFurd6peto,
qenos:ltlnis.podeT
d nd.f$ cda mcLlMli"-
(rr.. l Coodts4lA9l
CRNICA
INDT,IF]SA
.A do( Ftrnrs n)( qu. r, ii * mrn $prirclqu'ndo
st nv.i;ido de q con o t.p. ( dt{i. p' Rlamid,di b
lvlquando* .r qop.s
simqu. r rn'uilrdrdN ro al.aDc(dr vsr. "

,,I-evi't, 1916

le n r i n e n tod L r r d o u r od c ,n d e te ' Ji e m e e r r oJe' \ -


rdore'no remperrmnrodo\ \r,e\ hunano\' ! nr
soasqu se sentemipotentes peante a dversidadee
ve que,amo que ize.em,nadaudar nem mclno
rr, com o tempo so proPensos adoPir um drsPo-
sioapticae der.otista,a .bixr os braos' dianteds
ore$es
' e dos desfiosd vida.
A . d n ' c ' e n ' ! p n ' l o n Sr d rd r i m p o r e ni r. e d e vm P r oc
venenosa Parao oprinisdo! po.queimetta os f.omen
tos de debilidadee rcasso,min a auto estim'consome
iniciativae esgoa esperna. Esieestadoncvo dc m
d e le ! r ' e J' i - ' e \o b co n d r ( ed' u a d o L r u ' eIn to e r i te n
d dor {sica,de intensoteor Peranuma ameareal'
or de ansiedadec n8stiainrrioi A indefesatambe
pode serconsequnci dc experincis .rmtlcsProvo_
c.das po.dessiresnturisouatrociddes humnaspor
asrcssiles contnsem Pesrasincapzes de cscprdos
icus c(ascos por razesfsics,.onmicas'sociais'l
8 r , ! , u pn l o l o a rJ.. t{ r \, r r \L 1 { d ( H \ J( r se d r ' &o n _
. . { m f r r. r r ' r r m e n l c' r L ' r qr c\ Jr r r ' r F Jl . e m "'
.olsr* fln (Nc i frqL,at.1ii obrig.i(irir e. nur.s vezes'
l e l 'I\r rc nrc .r d,,( ( r(nt., ! t (\ t u . r , ( d , F r e m , , bscurecenr !tri,, (li, nrNlo., ro iim, rxsrnr o oP_
( n d r d cn,\ p"v ,(r, d,n, (.. F,
, r r , r e lh . r r ir d , d o \ r .
nmrtos que os rgosdos scnr ()serp!r, ou dos eero\ Outro seti (nr().lu( tctr,i ciprcidadc de cnvenenro
re!19,tr-nte d\ horhnni\ \e,rBJdJ.prtJ\ u\\q\ pr,. acmoermen, oDiisti a o medocrnicoO edo'como
p( SrJndura\.romo r\ fndornr\. t.{,mo\ geafrtr. para a sobre-
r dor, um rcflexotrdt(l indispensvel
menrrp'osrrmrdo\ prrj de,huor do *r"e. precnamen. ivnci.Do Dernie-nosdetecrard ntemocrcunstan'
uo oos es.rgem$mis engenhosos da naruftza par. ci.s penso.(e PmreBe-r6.Qundo dfrmum6 uma
gra!ir a con*rvao da srie. No enranto,o corr) an
iruraj" penso! invdeno" um e*r:dodernquietude.
tambmpode ser uma fone de dor insuporvel. #D o diSes
Pelho
sb,doque a luonru.td dor servirde lrnc par.! fri<ir e ae,jo. O 'nrmareprodurr\o.
prri
tivo r o u r r osoreo( rrme ocorpo
o raK b'omobrl r/
rn u n (ia r um de,J rj nto ,tr,,e le t J r o f lig d o J r o h J
m e o r d pr a,r o c o",gi Mr\ qu r n d o d o r . r e . o r e n , , ' de
Em psiquiarra.quandoo remorn;o r con\equnLi
Fodeconvenc\enum rdrjo,mpt.rvej do oprimnm. m meacobectiva,s correspond a um staoooe
mborJ mrdna,onre hojrcom pdero\o\remdro. Gsstism cusaprecisa,lmosd nsi.dade. Os es'
'
rn Jr Ea ,'. o..h dn.esdi tr(ern ein , c o n o t r v e ,q , uc.,,r ,ildoscricosdensiedadeconsftuemoutroveneopr
soDe a espe.ando hais entusiasr.un xemplo . o optimis. Afcra qase10 por cento da popul!o
tonur d nevrldo nervo fcialtrighino. pensun do mundo ocidentalem lsum moeno d sa vida
Peqrenomov'menro!um teveroar do rosto ou a tarcn .mbora actulmente.xistmrediosefciivos!esPecral_
d e ,u m , b n' dr,en.rdermumd o r h . e r n r ein , u p o ( o ra
nenefarnacolgrcos,crtoscsosso resisentes
vet n car. vid quoridianadesr.s pesoas cenlra s.
n !\ a r q ues de do rpenri no.e n o p jn ( o e \ m a g r d o o r I Todos conhecemospe$os que viven continuamente
p A,m r . punhtJ d"rre\pfrud JI.n o e \ p t ic J, n q u r n r ,
num e*ado oc.mesuradode JPreenioe dr inquita\;u.
enrnvr de ,u'crd'o que \(nren e\esrrormeDrrdo..o. cujas caussno co(espondem Prisosidaderel ds
o\ etemprG de dores iDpiedo\s)jo . rnxrquecr, ir, chcusncias.Uns padecemde fobis irrcionis,outros
rens\que oespondemr nen_hum raamenro.t8un.r, lxperimentmtensonenosa generliada' ou sror-
oGn\\ mu,culrre\ deene,rlrv\( o\ rumoresque in\.r hentdos por atques de pnico, ou po! trnsto$os ob-
dem os centrosnevrlgicosou s ossos. x$ivo-comphvos que os mbilizm,pois a nenr ri'
As alr.asc.nicas do saDgue_ coo a teucenna_. Drisioeirade idtis ou iphos inconrolveis.Etr os
cersdoenaseurolgjcas,os desequitbrios ho.monab rtemorzadosmas indefesosdesc.m-se s hiP@ondd-
e as doensgdves dos .ns ou do fsdo, $m krei co\ que trvem p'mnea'cre(e arEusrdo\. convenci'
exremmenrfdol(fov5. pdem den.ur J enersir vr, | . & b d e q u e m e n o ri n .r n o d ,u ,n d F Po { cj op Jsr g e i r .
o r n n d r , <,eruo\on(otn e r.r p J . id r d e d c r t J ( r u "
.omo um rerird.', umr n.quena Inellro ou um levr
os outros. Es ctmidides Drciudi..n v.rtiso. repsentmo princPn)irremedivelde un
ta'bD o estadoemocnit. rurv.r . i(tr,r,r df pLns.. doc!(i rrxvc o! mro mrl,
Hi .\p rU u.r. ({n.rr.h{r. \ t r r f r . t u d r ( . mt r F , . r ii Dr J' r m \r'tr ( ,'! r c x ' i r r v ov 'ntc ( !l m i '.un l u( J 'nu\
m posiiivo. ()s dcos Jc .lFUn\i(ncci,cDros r. rrrJz$rc'ur''Jr ' rr'
Ill"'i,,'i' '.;:".,r"i"c
In\p ! 1 . r , { n u u n c r o r, , r c a , cn\ ,r r h \l ' !r h
'r. \ \ . t {pam o\
ncro do no$o sisremanervo) e nlld nesarivanenn. t d b n ' r \J. . ,n \' \ q B m ' r cn p n o\ qur
a nossapercepo do mrndo. Ebora a samadedsas.\ f.i,o' no.i'o. .r" ''"a""' trud\' nro 'o porot
naturis,cidenesorrujtos ou rociddeshumanasqur il,. ,,",a,' p;i" i,Ueo rtrrAr
p o d e mroubrn!\ o op"m'\m o \ e r m u or m p r . j I n d , r,zo e oue o rnnmenro pologado de ' '
'..rrm{ro ob'<-
'noeeu
te \r p r ov qadi pel J\i oenl i fiu m a I n r e n r , o n a trdr r ^.... q*tq*' hEoe dt sPerun,e !ily,-::::
culamerte n@iva. Esrsexperinci.scusamo quc s, l".J;;-.",'" ,".dd,o sen;orbricrum
'k*m
psiquiatria chamos r.sro.o pot stresseps-tauni " .*t""ct.. queis rudea lu{rKrro quc

r i ,o . Os s i nrm\m ri prc o{d e n r d c n r in c lu e m , , , trequenrenetcacrbam Porculprsea
etio a,uo"nar,"tr*n,'i",' nr
romisso ra menrede imgens recordas qu baan. p.oprio' ln"e.re,oe'neorc'\]eYda\.::?:.lr\
rvelam
os p.sdelos,a ansiedzdee a quebraemocionI. ".i"a* a" r.'. i{.*"hr c detmorv {FUA) du'
Ua imporineinvesrigao sobreo impdo de rorr! il;:;;;,," rrrim* de m:u r*os connnuadm
de
ras e asssr'naros motivdospor connitG poldcossob.. i',1"i1",;. " q,ldruplodePobbrdrdr' do
o rdo de e\priro d populo,dF,s'd pel hotrnJ,- ;; *'", 'urid-i qu'do rdutr-o'
;l;#:.;;-"
Io o p l. l ngd O B rnu i o M u n d , r l d , S r u d r , e n , n "^'*,,t'.,rr"<.t q* no vivrm r{r( condt(de'peao'a'
*;;;;
lcq _ e l es a, rev el ouque o\ n ' v e id e d e . m u iJ h / o . . "r. . p,.ront'dorK'r s*temi h'po'
desespero m paGscomo rsli,Camboi,Etipia6 pa. "*';,'. -encrreeado
de *eur'"
*r,.."i'".ii"i.I.',ai.",r. e$ercrar-rcr
poputJ\ro finh lotndo esrJ\ Jgre\\c.. li q",it;;-;r E u r'piciederi-rcd'emo(e' r
eam muo superioresaos de ncesde nvelsciecon 1"fr-.1"i - gur;o
Pela
mico e dehosrafiakmelhnrestus que nrinhamvivdo -+-'r'"1
s;,i.,' L..,,'mp*ar"ra e a dc
a ome -
"'L*.
ess condiesde violn.i. L.l ilprri* tr-"d, nb';.do cii o rErnoub
Num.ososesrudosconftm os efeitosnocivosquc _edeprodd'i ene odDs'' r: hor
I encarreep
undamentr
rm r\ experincra.de *edro ou drsampr,o Brrve, d, queeiumurrmrs srdu$
rrnre inrnri no d*rvolrimeno do $prtro. O rr.o. '"j;.;;;;;;;..p'.'
n,nra anar <eresdorJsd\ \ub\trn!ur queconrrl am
theido psiclogoinglsJohn Bowlby e muiros ouros I"*, *o^,a; a. *'l"der & r$: e.1o118::
e<
Pentosnos pornenoresda inflcia dehonsr.aarr quu I "L".een.io ou a ansied'depeAhee\ drnrhc'm
recusaque sclianspequenassenrmpor partedas pes i.ri e rksm er'\idadede cerur
sosquecuidn delaspoduzlhesapatiae risrezaa ongo '--.toei..
:;:1;;.;::.;;il*".' -em Pi'urrrJ
przo.Os amb'crresfamilia.esou escolares ondeihlern -"o.bo prr
qu"o a' encrcsur'
;il;;.;i.p,.'""
a desconfin, os abusos.o medoe a scn ;;dulr.;" d,' no"o de e'prnroe cudrrr'e no
'n*surana,
\;o d e ,m D ore.rJ\j .,.rl dd. u k u r r p J r . , , d u k o \f u t , . F J$P o com o rnpo $\
-t,do
;;; ' .n ' dc*re"'".
de'.o rev(aivcl ser sbcstimrrm!. e,n,, pc\ylas! ','
m ir ,:.,'rrt,*rt.rmsrl cr"x''rdrmcd"c'm|onn'rre\_
r I j. r r . r o t . . n r ir jc Dt
a ot o $ . 1 l ' l : s s l M l s M (M^
) l.l(iNo
L r rJenqu( qurnr,,mr , . i, r f , , ^ \ r h \ \ c r r o r
{i
!,,,'r Lr r r r\c . do,o
n o $ r menre \ i rA dr d , , I n e r , e n L o h r a r e . .n. r'-l d l
" r'
p (o d r rk mo\ rbei roprrd qu eJ im p o r e n lia
md.,r, i,", ,^a a, .
e o dc,epc.
n o ( In \drme rhateho\ prl rr e \d o n o \ s oo p r ia ^ h o ,
Lur
rudo. r Inrrnndrde do ,mpJcono e h;,hr tr'u^MsrRor!
en ror.
1u\. u sror de jndee qr en\rnenr horrrlmenr. a Eiudaa v t r99o
u urri
m Fh o n uh rgeum daro tr m ia d oe p r * r q e n o r Du u u ,
\ o m o :c ex 'n pttrJe!, di \D rrid r d e ?
( oro qmo, |u .rr, O Dior venenodo optimito depreso Muits d
anrerloj.a f,,rc1e r enerEi,do ro$u rb,rno ,o. .
':,lo r nis exouimentamospor vezeso que estarmeclico
-r . n u marrh!r murrol ompt e \ c o m p a p o r r t e m e n r u
8enf'os! rucierolgrcG culrur; que vrih de pcr c n o m p e ' ' n o s' a .vr d r ' A d e p r e *i o d r n o r r ' ' r vs
sJ p 'rJ p.\\or. p,r ourro trd o . n e n ea
,odr , vr,.,ar do op',Fm,'. preiudtrr Protundmrnea 'uro e'rrmJ
o o r .d ^ m ed.dJ rn\i edde. d Lr o t n ( rou d o r * e J r o (- , ;;"", .. i' mr\mo. mp,esn de nesr' ' dad' ' de
( e o e mo\ me\moi!ui drdo. me d i, o . no
m sm u ruude rpoj u \oc rrt.
e pn.otoa(o\.,r(rn. remorsosa pespectivad ontem e roba esprna
Um ac roque ni n8uc mqJ e{ , o n Ji q u eq u r , e , u d o , , . . .manh.
verdadeiranente comoventobseNro dno qne c$t
rp id io d r p r o d u T i- u , , , , , , 1 o"".i."nto."u* n" di.posioe n PerPecivad !id!
indee,.f.e co,rlve;fno e ,,,p.{ , d a ' o e ,,o ,' . F - u o r a , m a ' o r r ad "' r n d r "r d u " p e - tn tr ' '
p::,':,
e r ornljl,j",d,
ndo de \B U B n\r. peh o , F h n r p . e t it , p e r r , \ J ,
p e r r\o u rrr\ qurrrdrde\pos rre Jd\u r r , . jc r e rq, d e . . j, n jo ' o ,r d e p ,e *i .. to d o ' o ' d e p r r n i d o '' ' o r ' Pr r m o '
d( Dessinstas, independntemenre de tered sdo op'mr{s
r w m norD rmmre. rd etJ \ ,d u r r r eo , p r r r e r , , , ,J d antesd. seremata.adospor estema consequentemente'
o u a o k no\de \ i d.D rr I rmD o d in ! ud ee t m r t u r
pforment,\ que Inrertercmcom J ormi\jo u. rl pelso quc vle pennaisrcod alSun po'menor esa
dene\ rr DU
r c\. co mou rbrndo. s nJ U . _ n r r o ,r Nt r u . ,
m e n rer etP torr\;of\ual ,
r crurtJ{.tf H,,ie. o\ e{adu. depre$,\o' n pdem 'er nFido'
.,'-" ..a'.,. , ' de<rrs3' ee(r' do
''r'
rJ
.,,i,.* "ru,."irrl.
a" \rnsueA melhor
a" .ju- -.* "^ap*-""+".rolno *r deprimida o! no sinples
m r e o e e"." o u !i i d o . o b te v n d o
u n r r n d ",
",'i". a'.**.. *' ,1,derr*'r" De'deer 'do' d'
t*r"'"'." "
i"1,"a" "1-" tclcse trnsriios quadros
d0 itvrlnleT c d$'sfdo A dN
rn)l,,k|,tr | dui(l(rrrx
c n r ui l n \r tc 'o_
t x nnktn h.l r J r l r r \nl i ' r Bnr r r t {
rinoentreo se.rimeno"'trl" c litr'rri(o de mel'n- i,i. .r..'r-;" rr rc Br'r' nrd'md-
colia e os efenosde um dePresso quc cquLrtrcamento '.if
. tt,'..,t"r'l'\j'.Pmn:rrrm::
Lo@ no\ rquenem.nte!m de\r".lu ({J rrrio ro ".. "..i^.
,;i,.' *.",'"'"t,^.
'."*-,-
che8ra um dgnoc,cooi.ilde dtpre*i" mro equrr
I "t"ih1_:
\'l utam s ""^
c u" r E!i+i."',
mr eu c ni J $r r r r l \i "
r um mudanprcePtivdnrbirrio dr Pr\o e a p'e_ de dcr'pen' 'err ur q-F nem
,'"," *, *^' " .'"a"
sencortinada e evidentede cinco ou ;;;;,";;.-"' .horur' {km de I'Ak' iequentems*
duranteum Derodomnino de dussdas. imP'ieme\'m o'
;^;;'.:;,;"..
A depresso manifesta-se num incidenteisldoou em lli" a-.*- +. pe,.dmos o 'e rdndehuoo
que
e Rre'
episdisrecorentes Ne*te kimo c$o' quando odos iJii"; ;"'. ', cmrrrea"
o; eDisdiosso de crcrerdep.essivo conhecidem ".',"rir$ce
reeno noeBm gdreF
Dsio;iar.ia .omo depressouniPoli A d@'a biPoar' "-d;;";:';"'.";'".''rnbimrrrrn r oN rorma
;uc i nencionei ao rcfe.i.'meo nossoequipmertose-
num e*ado de depre*o proundaque i ::-{*:* j'[i:L":;::1"
f:.rx];;,':i;
'iri.o..omi're
,e su td oD o r um pei odode.ufo'i r e d f c o m P o r r a F r n r o ' H;";;;;;;". . p,*"d on,ener G d'iro') df que
e" n " i rc' . .x i c e-ao. qur i o \ ' , e \ p o n d e mI r e lr -

Por vezes, fcil$ociar o desnimcooraums con_


*:m::tr"',.;.xx"i':i':;^';:
a..*a. q"' *' rudee dd tu'uroromrm v
,do\. 'omo por rxemPln ruprurude um relrj" *di -.'.J.
."-i,,*-,. **" a "- nenhum*do pJ '
menul imPonrnE. a perd lnr9erd do trrblho ou '"'i. * 'e
derr r no* r{-drpre*ro
i'-i*rl.--"
mone d um $,ruerido. O i'1".".
" oPire'muiroderv^rr\eF
num transtorno ico Q"alquer psoa que renha sofrdo "-"", ",; -*'*t'"'^
. *i,.*
heDtiie. !.trie reufrde, nemia ou hiPe tiroidismo, " p'r maiin{'ni''n'ie'
l,lli -,.* . i, ;i;;' a"ciros. no
saemuito bem a quebn de nino e o Profundo dessosto l,.l.i,'j,:r*,r-. dee't" iurgmo
oue Drduem stest.nstornos,No eotevrdentessao lJi',ia.";i'"* -' a."-"
'aBno'
' eienosdepresi'os de cerrosfmacos' tanro quando cheEmo! cotdetanor
l:iT"1
:"::l'l;,::
so.eceirados de boa_fpor mdicos-como ceros-
qilizanres, rese.pinaou ot esterides - como quando "' 0 " - .' ,r......"'*,.omP ,nd! porl ntonA rFi
consumidsp. decisoprPri' cono o cncrrd' ene'gro' rr6-
o substncias
difcil
oi-"' r..o**' 'i' ou a
Petrre
lcooou a heroina.No entnto,freqef,renenr -'.
.'.".,'" ,r''.i'^r. o*r 'err a perdade
identific. na vid da pe$oa o cotccimnrocoicrt() ::i::i;,,.i".;;*i'"r. o.'n'ro'a' dore'ecneorr'
oue iusiicaa t.istez D a disino que muirosespsia :':.,:':::;.; ,'^--"' perr' de inte\e nr' rcrre'
Ittai a*n ent.. deprcsaorectiv'quecocslonde a Dm ' e\(e-'\u rrequenemente \
:- ";;;,:.
r.cn r( rm cr rr.'r{rrn .( d.tr,..:r, ' . 1 J " 9 , r ' , ' r n r i" - ' '".,"" ",', '*u r''rJ'\ r! Irc'r""ma
; ' ;i" . ' ,,'," "' .'"""" 'r'tr F
poderchcnnrr con ncrhu
n h .? r .,, ,^or(-\. r.,rr n,!,r\ , , , n r t , \r u , n . io t c r a ! u t , ,
desohdur ee.s r!$',\ ,r.Nkl,h d.tbi$ d( 1e40.('n.r0rincnrc,
l ' ,e ,1 ,,' se r { \ r r u l r i fl i c.r .ftsc p o r d d z.
Qu rn r, s .ompry umr,,. o jn r u m , p i, n ! , p r td d e . I m J,r ' . u . l l u u ,,.'tr .,l ,i r \.n ' JJ Je fr c*j o d q u e
Pre($o e J rdtrJde hortrr\;o pr Jcrir .bo rs rrfir ',
q u rr<lrr na\, o seudiasn(ni(, a er r dix Duis precso!no s por p.te
i n(tui ndor\ mJ r, b , n a , . o m o c o m c ro u t a -
In .,,p 1 .\ m Jr ,h d e r m ,l ,r .p e l o ,p e n .
d o \ e ' p e( ,.1 ,r .,.
m rudo. exceproem rumrnrr os de psi.oqi e a pclosprpriosatngdos,seusfani'
l ons i 8o me\mo f r u r o \ n ic r \ h o r q / e ! .
A depres;o rumbemmrnr rn{tjo dr conrrotr, lia.es am'gos.Orro fctor que contribui para s!
,azr mr'd' 'equncirr que no' ulnmoi v,nrerno' depFso
krme e o du-r d. Dm , pldo pr se rdprrr
. comeoua serceitepelspe$oascoDo majsuma doena.
mwn .o$ohe o q8or nere(so p, \uperrr
u O seu ipcto social menoshmilhnee os aaoos
oeufio) qudr<tunc. Ao ore.eFm de e\perdn(J,
o\ in tndema p.ocrrjudprofissionalnais abermened
9rc6 deemr'r'h. desconam do ururo e rendem a que ntes. Recordemos que at h pouco tmpo mera
d,/e o:. s opmtundJde\ que,e the. pre\enram.
pol alusoa er visitdu psiquiarrer iterp.eidco
nrs lorve6 qu seim.
mrhncoli umbrm (da sdnosb\ti.utoi , corunr u@ provainquesrionvel de loucurou, nnimo, como
coe r) rerer um sinl de debilidadede carcrerou de frcssopessoa.
\oh our,r5 pe$o,. o, deDrimido\5rio Hoe a aiudapsicosicn
map/4 de eFiair przerd, comprnhrJdo\ srre, que
dG,.plo qre * ison e, ao i.radiaren m.sur O precinentoe rp;dadivulgonoskimosanosde
e ssora- medicamenrosatidepresivs muiro porenese com pou
n.rc. or ouru dDrmimsedeje,.A drpeso
de\rol cos efeitosscundrios,conheidos.ono inibidoresselec-
a naon,ordpa,, d,vra{e. disrrarrre e de,huur
do, de rivost recpoda serotoninou ISRS,que unenr
re ,t rr m p ,e\que r,trnm ,i dr r g r u d a v e t .
Do , r c \ m o a liberto desa substncia n crebro (F-luoxeina, o!
m o d o .,m po\rbi ti r, s .rrj i ( oq u e p , o d u e m
r. ocu Piozac,foi o primeiro),rambmserviude incenrivupa.a
pa{t\e I, r.ov'drde. de \ro. tm iumr, r
metrncol,a que as pe$oas dep.imidsprocurassm juda. Apoiados
pJBr fodo\ o\ lenjor em que a, rxp.rihcrrrm
F\sor( por fones .pnhas public,ri.s inrenciotuis,calcu,
os momenosm larsfaro.o5n v,di
Os casosde dep.esso.os pasesdo Ocidente_ la'se ,lue esresfrmcosso consumidosna acualidade
o.de por crc de t.inra e cinco milh.. de pessosem rodo o
mr' ,e-e*!dou e\lJ dqn _ o muiro rrqufnres.
Sc-
Sundord{in H. (sen. prote5ode Inqu,r;ia d unr
ver,drde de Harvr.d. 48 por cnro da poputr{iio rore Sabeooshoje,uea meancoli independente d dade
d! pesoa, mas t h .erca de vne anospensvse que
epndio de drpe+o ro tonso da ,ur
r,dr drdo s crian$ no rinham dep.eses.A verdade que .os
.(Juro trro d que n$ nrer Indu.tr;tildr,.r
seisanos podemseraormenradas por ese1. No n
nmerodc .r,o\ r u m e n io u il( e * . n k
m e n red fd e l e 10.I pr rrn,c . qu e , d c * , , n h c . c m , , , tanto, nas crinasa dep.essono se manifesttnto
r. .rraysda t.istezamasarr.vsdc prcblenis de compo,
rcAistouunr suh i it, .!up.i
h c n n , . l' r cxe m p l o .r s cr i r n ( i s d !r r i n i d .s d ci x. d e
s
tr i n ca rl ,i .a n, rc er.x l .Np()r(n\.r\ n , , , , , ir ( r ir c , a ,( r r cdci.l. r or nr ,, hr N \'' nl r l dn ( ( tr bb c 8 r l er r e
r,,_ c r L .r ,, ri \.1.. rc r' J ri r, . t , . . { n , 1 , r iJ \ r , c ( ndc * ( r ' J r * r ',ni 1r n. l t, ( l u. r A dr ti r ) \ oher i '\ 'r o
'rl . lr l,
piobem,s dc crporD.nn) nr escola. costr dr D !l l ( \r r r r ,tr l .rI i r s r ude do fR nnc nr '
Ad e tr e *r cd, n{tr"d. no. j ,., . , J J r ! 4 . . , m r r , o ' Me$o qu.!t,.r 'trod(jruro nro tdz pare do ctr6o
nr
hequnci,.H menosde uD sculono hivi dolescn da depresso,r\ c$, dePrini.lrscoumam nore
e!
cia, pa$iv sc d infnciapa. a idadcdul ossclcou cedo. stefacr, devc se, em prtc' a quc s Pe$ossem
ito nos,depoisde adquir o usoda.zocomo po ane per r n\r { JIm er 'r r m Pnf. Lur dJ m {c nm o\" of.fF m rN
de msi.Hoje rcconhece se que os adolekntesarraves r. dente'. lumdr mr e .os"en mrF rlloor do que
smum,orr? enmlicae excirteqe podemdeno. pessoascoD tpern Mesmo qando procurm mdno
a arave$rum dezende nos.Os jolenscrsccmsor ;r suadiea,liminaro ciso ou deixr gaah ten
com Dais dneitos, mais iberdde,mais conhecindnu e mr. D .l e F ^ r sr r a o ' n ' e n r o P' F n n '
" b r hi l ,d d e '
mas idelsm.,mastmbmcon masconscinc'a da in d e ' . . e r ' , ' p r e * q ,e a ,a xad e m o fl r |d Jd eSe r r d r ' P
cong.ucncta ene 5su.s aspires e asoportunidalsao ,oa, mrhn,nri.' de qurrquer rdrde riJ o dubo Jr di
seu alcncepar. rs consesu,o que frquenemenre pn) p o p u l l,e m g e r r ..m e ' T o n i r ' r e n d ue m .o n ta - \u n i d n ' '
roca ftes desmoralizao e dessosfo. , . l' . . . ' t ! ; o . o c tr h r co c ' u r r o ' r ' to r e ' d e
" - ^ ,.o razo guc dePre$aoem sr
O sucdio . sequeama margdo pc$inismo . risco de sadepre.ri
ligro. Desdeo ananhe.er d cvilizor os no$os m $ m a ! . r nr ,- uo' a tu r \ d u n a ! r d r r ' " r Pr o d /r
dias,um internivcl fio conduk, de descspero, urdcs m u d J n . r . d to n o d o n r m a n a ' o ' " a r o n "m to ' ' h '
prezo,cansao,solrdoe re$enimtoune aquclesque. aesno ucionmenro das plques
vencendoo ininro primriod conscraoe o medo q. O Desimisdo mli8no nulto cro p'r scrdaoc
morie, pcm termo vida anesdechegro fn n.turl dr tjm e;rudo inrerncionalrecent!nllisado pelo prlesor
sla exnin.ia. Emboraalguftsfansissuicidsoercnr J t t jo u r ( r J d t n i \e 6 i d Jd ed e L o l o ,r d o . \te vcn D r _
entlevera aspiraodos ato.entadosa um alm ner.oi h o , ' k r , a * na a q u c o . r r o r u b |co d r d e r k* o c N n '
par a maiod a decisode pr rermo vid uma con. tuimico. S los EsradosUnidos' clculase que iactur
fiso de frac$onorahadacom .cioraizes fatlis aual qe e$ doeni pa$a aringe42 000 milhesde cu
t \. ll 'r , \ p +nmrr. quce!i o no t r od J J J n d r n r u r . . ,. rcs, soor que englobaas despess do arae'to' s con_
os rsumenrosmaisrazovcisconr.a morte parecenrr scquncisconmic.s ds 'ncpaciddes s 'es
Drrrt!rs oue Drovocr'
Segundo OrgnzaoMundil da Sade,no no dc ' r r r a v m en .::r o a n " * d N .,' a u n r r d r oD ' te n o
"
200 0 ,u \.d d rdm.e 8 ( 00 ne* or , n u n , , , n d o u , L \rr.. dr .l!)e$o ko no quer dizer que no Posanos prc
2212 pesoas por di. Por .d pc$oa que r inoii!. i".-;,"'. I ro.n," ae nos dercndermos descobrtr
e to
vinte kntarlm-no semxio. Ncssemesnx)nno.o s,uu,, ,! nii\ (l.rr.\\r -a'".tossivclos scussi'!is prcmo'toor
ps iim a qu,{ in.\ vnl.\ (,o r(\1.\ .r\ aurrrs ( r. n ( n ( r \ cu r .i !i \' A d e tccaor e d p o
' n ( 1 , . ,r n tr f
txi () s o s h o nrnl r\ l rnns . N ,n ,,1 \ r . ' . ,, , . L r t r r ll,$ r . | , | r r r r !"r ,, l r r( { tr e( l .r \tl cti ( ss e sr sL tr l rl\' tr I' l o n
p os p.cknies mLs.sJc r$si,nisn) nritigno c silva,
man,csr! rsi(,r(rrl'i,r ) e(sxnx cx.Ldc. .s dczrses
ra L u L^e,rue peh,rnen.\um r J L . . r J ssses.(..( \e n(' f(srr
fr,rc do\ err rimado p,cif,,r( . ns s,ds claes conour.aspessoas-
dc deprr\,ro profundanju receDrrorrmcnto. por dc deef.dvidd
'1o Oua nod.lidxdeJc psr.d.pi .ofrpro_
rnro, J pe\o deprimid .Jrc,e tle mori\ro p,r.
vada a coneebirhpclo espccaist d Unive6idadedc
Pcurrrrud. | . hequrnrehrnte,o\ fmiliare\njoejt, Pe n sil\n,r, dn B rck.LrJ i ntenenu con\i 'rcrm ,i u
consdenres de que a quebrade nimo un rnsornocu. dr o pcientedeprnido mudrasdisoresnega'vasd
rive l . N o crs odrpe* or5mrnv e t h r : c o h u m p e , a , q u , do mundo,sEenerlia.s$m esperan
su percepo
o p B,menro emo.,odt a .nor m , . n r v e t h ic ee.u J n o . , pensmentos dofavorveis picosdos esrdc melan_
out.os
r.tratre.nrns e inrem. a tendncr d negrr r posihl licos. Cotdo, cono cadavna de Pessimismo nalisn
r d d r d e qu pos um e{ar dep d m id . ,o u r n b u , ,r \ L , rel hore$rrtr8i Jd!Potamenroi
r' pe-
d ,fe r e nrc,r
q u e b rr os i \ofi mrnros norm d o c , 6 im e r o - .
so,e Do pesoa ao ttamnto
Qundo o p.iene somariza sua melncoliaou er
prc's r { do. emocronJtarred,de (inomsnco., .,
negaodo probempsicolsico lind mk provvI.
poF rnroo\ rr$rdos.omo o risremadr \uderendem. t gue orremostodos somos
Desdeque nascemos
rb ,trd r, o ' ml c 5doc rpo nu,ro n r e \d o , d r t h a . o t . osefeiosnocivosd indefesa
ihpiedosae do
vulerveis
tl8ma socilque eind ma.caos doentesmenrisbm p.siismo mligno.Mas todosPodenosambmtomar
pr$upe um srnde obsrcuto,que se inrerpeene
o medidasparcontrriro impactonoc,vodesretvencnos
ooenee o traament.
do oprimFmo.Podemo"rco,ro) ,ngredienre' ",m^
a m.!rcrru a pricolo8,, d^pem de rrmr. ,e. tsquenosiudamt d.noscodte desfruardo quea
oic I
rpeurc\muro poderc^ e eiirrze, conr,r a depre,u,,.
vida oree dc bom e proteseFnos dos solpsbixos
rr o ( u n r mo\ quD e anor os (rrr m e n r o \ t r h ( o r u g n r t . render
noso! clu'
quenosdbilitne noscompelem
vnaraftespectcule.mente. Em geral,os estudossobre
os {rrado d-6.Fmed,o) rmdcotgico.hosr,,, qu. deaprender posvelmol-
crs narurlcpacidd
doBem ed n'doenre\ rclpondemrvo,rvetmrnre n, nnei d sei A ta.efno fcil.
dr razovelnente
d'cao antidepessiva.No entanro, ceca de 10 Dor cenr)
En primeiroluganrequfr obse.vo Pontule o qes
dos pacintesnc$itr de trarmeno durne rod vd,.
rionamenrocoajosodos lossos prPriossenrientos,
. Outra bo noiici que a mio.i dspacenrs benernr pcnsanenros, mecismos d defesa,explicaes,
d\.nl-
d pcore.apia,sobrerudoem coDb'noco f.macos o pa$o sesuinteconsiste
em iden_
Dase raconlizes.
ardepresros. Una interveroeficaz a qe seconhe.c que queremos e
iifica. * mudanas Podemos1z r,
r cm o p ico re'rprInrerpr-odl .tr o p o jr n t t o r r o u : r . r . , b.ho exigeeoro,
dcpos,lcvdls prtic.l]ste
d Un r k'ndrd( dr H J rurrd,r,(rt . r J K t c , , , , . , :
\ . 1 ,e F l rcm)o r utr. dose ae.eiiNi de entlsirsmo, ubdisciplin
d e m r,1 ,,e nr.rd I ni L,.,J ,rJ c J ( ( , , ' r . , j. , . 1 . , n , wl1
r *
'
Ao longo dos rnos putlc conrlnvif quf .s rctras o!
estgi.sque P)novcm o oPnmsD" n$N!B sr' sl
serI.nis eficzesdo que s que p()tul! 'cdua o pet
iimismo, e*cepto.o caso; comenadode Pe$oasdocn
rcs de depreso,ns quis s drcadom tamenn'
espcialiado. possvelque mior diiculdade Prl
alierar os traospesimistasdo .rctr se d6! qu os
censdesenpenhanum ppel mis dete.Dne n su'
iormacao.Como veremossesuidme'e' manei'ade s
oDtiist Dotenciad de dusforms:aimenrndoest
ds emciona s gratifcantes no di a-diae fometndoe!
tios positivosde pfnsr e de juizr s cossque ns 7

RALSTA
AGIR COMO OPTIMIST
,.,".*,".*'.-" -. .p.:fi_
::il'i,,.
::::'.i,.1":....

'r t''
+i\5;""1i""1*;'iii*
tq-8
AtnFrs.dNadh\a
(iuLtlv^l lis lAl)os l)l:
BSPiIll()P()sllvos

BrRkNDRG*Lt
A con4"kta dn Ietidad.. 19Jn

NI ' * u l' ,n o ' c,n q u e n rrn o ' . 8 r r \a sa o m e l h o r .co n h e '


I\.'..",. q.. ,.-.' '.b( o rumionJneflo dn !er'
" ' " . q ". r m 3 l o m r d d . d ( F " d '
;.*; ":*.1 ' ^ * j
J"s-
' "g " dequeo' 'ent'menn^dr-
im o e n h an u m p a p -*L'o l r o r m r d e F n r re
e lu n d r m e n r i l
d" ,."tp*,- mundo Deerminido' (enrro' 'erehrF
"
o h,po'ihmn e r mi8dl- qJr crr
- Dor c;emDlo.
c n c r n . s u e . e e l ,b o ;,. e m "d u l r r a ' < o \ F e l r i m u L m
D., '"; nuonro' e'PeLui/d'
'"r "' existerm corrciaentr o qu senn_
tlomo resultado,
m o s e o qu e Pe n s n o s,
'''*.ri-' de
qJ" e..t-n'esuem manrerume'rrdo
*""1- ". ,legreren alta' probbrid'de'
d i ( p o { \j o o P"m b r r 'F n d ' o n n ' d o q u eu m
-.a.-a,-"
d ; r . r u mi
a. *p,i'. p.'l"..rmuh r"ord4s aBGdi\eF
r'
e b lo q u e r a . m e m o r ' r .d e ' & d r \e r ' Ir l o ' u F ;' r o
"","
o"*"r' qr. * tn,". rcndemr vocrr Preler'ncrl_
'n""
mene eioerincu' nesrtrvJ\ e r e\qucce 3\ Pit'v''
n "ti n r n ' e
u a r o vs od , r u r u r o^. ' In o r ' r d !o ' e s' e '
q u ' se r
o a ' , p * ' e r ,' r o ' r "o - ' e s r p r r J co n n d cr r r
l"i"ri.;a* p- a"'. queI pesoa'-dsalmtr-
e
-q'rntoPar8urrrnortruos
dstmuna ka proPcnso
prcvcr quc sern) vitintJsdrls. l{r' r(1r( D$n) en !l Nne(){s rvf\lrlx((ic{,r'ordni nonode que os rn_
divduos que so induzidosr1hL,rlnenrer sentircm div.lDosconr p,(e,,(',,.luc frzem Partede um asrcgado
ou i {e, J n,c , J c i l -e,,c r | . ( J J , u r u p , n , , , , niliar. <h u,r eturlo dc r'izdes ou d m siupo soli
'lryrc ' drio com o qull \0 idcnriicm,seconsdeB m6 M'$
fos emo.ionalncntcdo que queesqu Yivemsoztnhos'
eviderteque no enosconolo sobrea miradc(.
fckes que inluencimo oso estdode espftiro,ucslf isolrdo' ou c,e.emde um red 'ocrrl de 'Poio rm' in
o eqipanento senicoat personalidade,passnl(i nrl. o'r' emoe'r Prn\Jm.ro'. dr e 'ebrr 'ec'o e
pela sadefica e mental, s condiesdo neio ou o, acetrrre r Jcrie prlu. outro\ ';o ri\ idderqee'lrmu-
aconre.imenro'ine'pcrrdo, que no\ ifeco. Mr\ ri,. , lam +iado\ de e'Pnno Poirr\s
No e cansde resaha.os bne1cios em@ronFqe
mrno\ crrro que podeno' Jimrntrr r no\\\ emo
positivse prosrama.siruaes que s fvorem. nos d faar Grsos vnculos que existemene s
Aind h poucotenpo, filsofoespnholJos Antnr olvrs as does,falar Permie-nosno s desab_
Marina me coroborou pe$oalente o optiismo qur iarmos e ibenarmonos das coisasque nos Preocrpam
que
cn d n r d r.Lr ob'.\,' ru rnre R ' n rcen la r o t / ld e u , r masrmbn experimentros seometos grdvs
.S",t c,tdl, Marin sugeeque pr reorma.a nosspcr t < o m p r n h a mr ( o m u n r cr ( oe n r Pe so \q u e i r d r ' D e
sonlid.deaectiv,.omo fim de desfruarmaisd vid. I rc'o. evocJ'.ordenare 'rrbJlt o' nso' pensm'o'
nece$riocresenarsentientosde esperan que, se nun a-bienie acolt'.dor; semPreuma acividdesraiti-
menosprezo pela .azo c pel p.udncia,peritn "zcr .ante. Por isso.somunos-enbor no o di8mos-os
do nufraeoun nve8ador". honense as mulheresque,qundonoconmcon ine'
O qe vou suse em segud ba$anre bvn,, nr\ iocuto* r'uooo, rata- ao co' ao sto' o Pasarinho'
que se
fao-o porque tl cono Pul Vatzlwick os adrerte r. ou planh que tm ed cs.E no so Poucosos
ciraodo princp'o,tbm eu seiporxperinciaque r\ senlen melhor quando falam cosgo esmos' e em Yoz
idcisnis sinplese te; freqlc.rementenos escpamn.r lta.
vn B8 e m quoi di ne qurnd( r \ e \ . r r m , ' , c r ," As ocuoctsou .tividdesque nos esimulamsica
r e n \jo d. l "v J l r, r c rbo drmo - n o .c o r r u d e q u n i, , \ . , ' ou i.telec'r.lmeme,qu. nos permen Prtticr e dsen
nada fceisde prticr Qulqurrrablhoque rea'ze'{\ volveras nosas ptid&s e lenrose que exigemum g'u
pa..uhivrr emoespositivasimplic ideniificr c n, moderadode esfoionduzemsentimentos srtosde rili'
nenr s siraes sob noso conrrolo que nos prodL d r J e e ' "n p e n cr r 'In g e r 1r.vtu r de n e r Sa Pe Ae BU i r
zen seninenos dc satislaoe p.ocuir clidinar, oD r.1,, brcivosalccveis u estrtgianais eficazdo que
menosreduzir,quelasque nosenristecein. traialbar para evitardesenlacs negivos?orexePo'
Nesresentil,.
vdnc.acumuldaponta .si$enremeneprrr (^ p \ \ o J q l e p Jr r cvr r ' cr r e cu { d r n cL o '
benefciosdeconcentraros rmssoseor.\ enccrtrs.,(.F n c , , h J ! n 'F ^ h r - cr u q i , d .,' ' .r i \i Jr d e ' "' .' r F .p ' g i u m
b r{a n r c u.i v c ts i l s .c ,)n1L rn dt 'ot h s r . l. , , e \ . o no L ' lr , . ottu r,'"r,, t'", n,",", u" .ur rinch.iro e. d l{nigoPrzo'
'" . .\l i l t\\o r ' ' scsu ecn
p n n . r, .i r r r ( i o N ,' e n r . l o\c
frentfus diiculdadcs que p( r(r txrx sc rela.ion.l u filme.,ni.o. ...ch. r ramo dc flos ou oura Pe-
conroutros,qlise senprsevci reeomp(nsd, mesn quenaofenr, drnro_nos$. dc que ecutmo bm
"r
quekj spor to renado. n iarea.sio $tieicnresP
medidaque esperna devidauenrae quea rc. optmismo.l dis$, e$es momentosde alegriamode_
nologiperniereduziro nmerod. hoEs de rrabalho,. rada tm um npdo inponn! nsdNissque totumosr
quaidde do tempolivre .evaloriza-se e a suinflunc,. n cririividdequ empregosParresoverprobems'
o estdd esprioromie n.is sisniicativa. Eiste . !r p !\' d r d e Pr r u p r e n d r i n r m o ti \ ' t o
m m e m o n n
h ot um le q u ei n r r r m i n j v edl e o tr ' r sp r r a ,vr va r ... p.a embarcmosDun novo p.oecroe n for de ns
enoespositivas du.anreo tempode &io. Umboaf r.lacionmoscom os ouos.
nula adoptarua dieraresulardepequ.asacrividd.\ Eh conaste, o qu pode dar nos um felicidade inresa
rfisantes,.eunircomamigos,desruta.de!m ftfi(, . reDentino delhora necessriamenre a nos dEpo_
saboros ou uma nsicaboa,pesser pelopa.que,faze Nicpra ver s coisasde ormt positiv- Por exemPlo,es
desponoou fazeruna excu6o.E o esquenor u I'o tadosemocionaisde gande foria u jbio produzidos
derexplosivodo humoi A suunoprimordial aclua bo. substncis esimulantes ou pf cortecimentos xtr._
cono purganee ibertFoosde senrinentosnesnvos. rdinriosinterrompemo ritmo de funcionaerc ccre
Uft estudoreccne sobreividades diriasas.dveh. bral e requeremjusesentu 'mpoftanres na Pes$
lvdoa cbopelo psiclotoe economist DanielKh. Po rr so , J. porodeu{ deeri mul Jr dhP o\(Joorrl
nenn,e un irquritoprovocatrio d revis?n. con misraqueprcmova socilbilidade, fcihea tom.d de
vergem.pelomrnG not\do, Unid.em quea\ !l drcisaeie a soluocriativde p.obleDasno di di,
riddesmrF popubrespJir melhoraro e$do dee5p,i,r,, t.lvez sejmisbenficoencontrarcincoeu.osrn do
so s seguintes. frh. com amigosu fanli.es,ouv q u eE h ci l ordri J.
r nl omrhe\
mrica,rea. ou mdnar,aiuda. Pr r m a nrermot um e\P rri r"\rl i mporrrnre vrver
bnhou um duche,brin r co um animaldonsti.o, mosGupdos.Nos kimosvinee cinconosconrmou_
e! exe.ccio,coner, d. uma volr no cfto e rer rc queoshomens e asDulheres qut exercts
-s. repeidanente
lessexuais. E t.e asmesquet.abalhamfor dc u!. t m o resularid;deasunes do corpoe asculdades
algo!o simplescono ve. sozinhau pro8ramade rele d lna -; emria, comprenso e a vonade- ien-
visodivrrido umamnenamak gradreldepsr o dem a desfrt.d um esdode espritodis pos'
tempodo quesai parfazercomprs, coziDhar ou cuidr vo do que aquelasque no praticam estascaPaciddes.
' evidncicienticdos efitospositivose 8rdven
s peqenas coisasaefadveirque nos aconecenn. .da actiyidadefsicae mentl no noso esadode esprto
vida guotidiantm uma marcad.inluncians nosd: sem dvid convincenrc O exercicio fsco .egul.'
emoes,!itudese conduts.Porexenplo,tctossipls no rj nos permiteresisirmelhor s conr.ieddes que
comoecontrrmos inesperadmenie
ur nx)(dano 11. Dodc rinr. o nosv' entusir!,no.como iuncnta i pro_
psitodorocodc !m tlc()ne
pblico.!.r un\ ornunls.lf iu c , r , n e , n do i n r s, r s h o n tr r r s q u c c\c.tn cfci o s
a 8 r !d vc i shc
, i l i .D dor[1,nni \' , , ' ( t u . ln h d c d o
n o s s oiL q r r .' ,' n ,tr r cr ,' u p i ' r d o so l . o u a b r i sad o
"
As pesoasquesc prestan Je\rrr\srd,ncnre jud.' Finalnetc,frn ,)netrar o no$o oPtimisoou' pelo
dlver
os ouros,neso que no sci. po maE de um hor po, menos,para protese.o gue i Gmos' murto ehcaz
seman,conparadascon quelsqE no oerecen nr .if'.,, *'.' l'
r."". ai-rnr\;oou (ompinimenr
nhum ripo de aiuda dcsi.reressada, sofremmenosde ar "l que desempenham@m c6io vrias activid-
As pessoas
siedade,dormem melhor e so mas propensasa manful ai'i'r"**". . m* dr rrdaem
de'ruram
uh pe6pecriv mds fvor\el \idt. Vahntdrot - url -a"p."a*re'
g . r le . u p o fl mm r l h o o sco n r r u r e m PoI'\'r ' u m cu
verboqu aindano existenasltngusronnicas,nus trr i".;o poa.,".uar o sol pedcumtrac:*o r-
ex'rensgemnics,como inss- bom prao est.(l{) rniirar"'Do n*oo modoque 05 inve{idore'reP'em o
r i.,t,..
de espiio. Sempregosr.i de .ecord. a Kera da e$nror. seucpilalmdiveBosne8@ioq bo diversiicr asPr-
francsa Snonede Beauvoirpra imeni.o noso enl celsde stisto na nosa e'o.
siasmo:.Dedicarno nos pessos, sruposou a cusasj(
v'verm vida de enese de projNos."judaros o(\
tfrbm jndr* si mesmo.o beo conum favo.ce( MOLDARA FORMADE PENSAR
Na ctualidde,s cividdesespiruais,incluindo ,, HaYdNkElln:.O lusir o!d. mrs
d.uticoi"
m e JirJ\io.J \ orc e\.o\ c an r lu \ r e | | r o , oe. . ,
alhtrt Eiein, .rois cu Prctea
misncosem srupo! go2h desrandepopulariddecoi,,
i o n ,r d r emo\eprrpd\. D e ! r , ,n o . u lim . , c h .
a n ,^ .L o mJ c l rru e c u,r^, r\.eAio d o . p ii, c , d F J , , . r A5 cnoes/ EiBi' 1996

'r i d e n r r . i , 'el s i c ' de mri , di\ e 6 d d e n o m ' a l oe r . , .


em scenso no mudo-Como .ponta a es..nor inslcs. O sesudonrodoeficazpradimulro rbtrjoPos
nvo
Kren A.msinng eD aa Hirtld de Ders 119931,ape'rl dvo consisleem adoPrarum estilode persanentoPo
lpensrno
d e$nciafundmenralmene imaginria absaca dx\ Prisso,P.ineircoF queemosdefzer
re l i si e \.o que nr v erddei mp , { r a e q u e pr..rr , . modocomopensaoos,.com istoquerodi'r queh que
s.g u n d ueb. e mu,romr,\ rmpo d J . r eq u e"uem trr
J iJ e , r . .nlisar,questior e avliar smr% s%nt8os e 6
ticuar sobreDeus funcione cumpra o seuohiecri\o ' ' dospzosesPontneos queenitimossobre
d,, inconveneotes
que seia lgic ou racio.a. Tmbem cefto que muir no\ Dro!.io', o' no*os 'emehJnt'
' furut'dr conr
a' probJbrl dd
sene desfrutconst.indoa su prpria espnurlJ.](. q m n ," r t<r,n.
-,bre
\fn d e u \e\nemrn\ei o de ere' n r J r d eA, . \ u a , , o ^ . . , , , iui, o qu.,le.er"m^. .m 'urr. 'ohreI 'id o gerl'
qnas de esperna linnram{e de ideispositivoscofj,, - () trstt rBlrnte Lonrle cr Procu' rr mol'jr J no*'
o amor, r iusti.i 'berdadou a cn.fni.!le. Trnihrirr t r-".t" p.'", p"," q.. nto qudnopo$vel, pro-
ra o la h r !uc n n rc s ori i cl ,A rd o s e . . 1 1 , ,rn\ r\ c ( ils ( t t , '"' nosr (ircr. i'i ind'
v("'. i,iviilcl! s$ih 'omo
.vawllimJamcs
hj qtrNu!r w! t,,,eonsisrc
emdopr.r d a d e ' d , r.,r r ' r r r ' r h .r n .r r ' i 0 h .r i \h ' i m J"n r ' r ' \r n i u i n -
c PiJr ,c rr.r norJ dc fr1 . . , r ! n t ! f . r ri, p , n ! rp r,
'n'J
a ( a m o(oe um Inodoprrn,ed ir J d , , , ir J r r ( r t . . p a
ii 8amos,si nul.\.
A hnniir d. Ani -.17 inos, uma medrcmurto com-
su n r : O que p.dc rr pes o r q u e\ . \ c n r e ir e x / e e ! , getenree rcstcnrd r. su especialidade! segur<tes
r ('r d a fm mermr?..B e,r n d Ru s e r f \ o o n o e u : j,
' se rmciva - ilustri t.nbm cono ccrtospenslmentosqe
a perrurbao deve,por exemplo, seasao no' rzempa*ar um mauuo
de cutp, rureemdr mrnc r rmedrt
po. ter pecdordevecome.por convencero seu
creb;. ' ca d ;.DuD nremui rorempo. nunhr ddo i l uJo de
consctent de quejo hzo tgumpa.a *iulsar ur. .onsrnuirumfalia mas!ao mesnorepo' nopod'
psha pedo.a. Tmbm inponnre que esrpe$oa pe$imistamrelos
deixardesesentirprotundamente
ectume a"dduar 9e a vi.aconrinuara vlera deter un relosentimentalestvel
lnJ., iuasDossibilidades
Em \e 8ui da.i l u'ruk i o\ J r p e c r o ,p r o h t e m r r ( o \m , , .
e q u e nre\dr no$J rorm, de p e n \ re n \ ir u e\ru , , . r l Quado he pedi qu ne exPli.sseos s.us sennmenos
rcspondeune (Eso convencidade que lunc en'nnr_
s e rmbm fati alsu6 coftentrios sobre o; rfetros pre
rci um parceiro,porque nenhuft home esdispoo a
os i ( r r \e , m d i\ r r . , lo r e n r , . conviverc uma mulher to iorr ne con tanra pe6o-
In'tr\ J\ pe\so\ erboi/n pensJmenros d' trm'
qne nsume avatiaoquefzemosdeuma siruaodc
urohr(,- nalidldecomoeu." PoucodePois,c.escenrou
:conrundenre. "$ustcos.sinplesmenre!" QuandolhePdi
erm,nada. inruioe o prsentimentoso fe.rne,.\ An .oiou ne qu h Poucotenpo iinh
um exemDlo.
mu'to par nos judarem decidh Scmer\
'mpo.ranfts conhe.rdonum evcnro'o.ral um hom<mque. pnmrna
o \ re \ humrno\ ri rm s rnd ed r t r < u t d dpfa r , a ju r / . baste.Depoisde8umas hors
vist,lherinh8rddo
Duas sues!ospeiatmenreas mais incenas.Reco.do sbrilmntque s
Roser,por emplo, um ive advosadode29 anos.[sr. ' de convesa amiclel, ele de'xou cir
s.nia murio bemcon elae gue gosrvda suam de
ohcm.de rspo rcirumo.queitvr e de quf .( ,frr ,
le i A r r e e \o u i n .tr n r i \Jm e n r e :N r \e ' d r d e . I n r cr
dr\morrrzrdo porqueenrvi h mu o rehDo ,c,.tdrd, l Pe d r .r \cri me
c o r Jq L ep r d !u i a u e l r \j o se xu su
\o n rr Jr um J brtho. tnqu:nr o p a * a r a m o " e r r e _ r , . . conhecssi melhor sentse-iaDeadoe pFs-i an'
de empre8o.RoSrr deu ., d" oucos inutosdepois,sntiuunipubo nresistivl
co n tr d e quedf\de J prj hef ve / q lr \ r u u m ao c n r I
dc qir.invenrouu u.scia,des.ulpou'ree dsPre'
rere$nre m rc;o dr eprego\ de uh dr,io, .rmrn
eu aprsadante rn deixar rso. Deposde pensr
q u r v', umr opo(un,drdetrbo, J tv r n h r lh eJ c r b e \ r , . . ,
mos lunros sob.c quem realmentetinha ssustdoquem,
su rn rep 'e+rnnrnto r.fl eo: . t e t r t o r r p r r J q u e .F , , chc'rmos con.lusodqe qed sc tnh sentidoamea
Mro que no renho nada para oierecei" o.oor .r,
rell@rmc u bcado ahos concordmosem que I. a<li,tinhr s o ca e nao o invereo,cono ndicavaenada-
nrrrc r si ttr)ri.. () .rgumenb qe Ana t'llzavapar
h crh rn 'epre\i gi ,' ei r J b{rd,, e p , J ir , n r "r., , r . ^ . . 1 , .
o e p {\. K^c er\,,ne\ | r i r.r ree n . r : . d , . r - r , . . r , , . iustilic., . {,i !isi(, nc$riv c.gotrcnt. das p.spe'nvs
r.,-. r J cr , r r ' ' ..' r ' 1 .\' r ,' , 1 . J, q r h - r r { ' \1 . cr u r i o P
ou u n r r r h i| l , ) . D $ r t , it r n r lt r . r r , r l ,J' r l Ir r r .r r xr r ' ' r r ' ' \i i tr ' { n n !{ J'
^i
como do rxcDrplr),no prflir0 r rrnnr considqrio
o! menor marac' dc espcrr.. abusrdorcsc no turrlo odeim.s dulhcles" 'neos nl
no momfl{ !1. .orx r eonprcender'sbordrou 'ontornar
Paul Wrzlawi.k, profe$or de l,si.ot{,aidd Unvery '
uDa .arcss() vbrl Por P.te de Antni, um bomeD
dade de Srnford, deF.eve co6 nonlr c A A e . Amdt
ga6e a Vidd as conqunciasnsaivasdest rormr c o n . r c i. ,qu . .r n r ,' n u ' .r r r ,8 r r d e u m , o r m ai i u s' e
pessiminde peharque rlgu pe\\osprrcm incon\
P e r r n r ei tu J\d r . r l o u n d j \' ce tJ .xPl cr e \r r i _
cienemente. Neste exemplo, qatzlwick borda a pers (se'
mul ma urotima doqueoutrs Por exemPto'
pKivJ do pr$Jdo: ,Qur.e rodospodemo,con,rsu,r !(l
lec.ion.n-me pa. uma eqipa de r8ubi po.quf $u u
o onren rravsd um fikro que s dixera$ar a luz d(,
bom tlta', miis re.oortante do que (escolhera me
bo e do beio.E seesrekuqo" runcion, poa"-o.."
"ao pa togJr porqur \ou muiro corpuleo" Pelamsoa ru
.o rd , r n os r i n;nc rc ono um c p c d e q u r , , c r o . zo.a ryohcr\iode .tvimo no\ do JcrdentePorqueo!
un nro di r. tm (onk p,dr.osr)prank.
'a u d rd e \ um bomondrtor e tenho bos releos" mais posiiva
v,d margvm uoicmenre o peosodopasado, ou r do oue no nos mamospor milgr!-
loriam suajuventudecodo uma idadede oo pdidr
para seDpre,o que se corvene nuna fonreiressotved( .j" momenrode r,lgrr as circunnncu) qe no' R-
nosralgie de aflio., r a m ,\ : r , ' pr e e n \e i ' ' r r p l ,c G\ q l r m r n ' m v mo i m
crodo\ Innminro\uu r'lrm compr'e\vrtrioi\
our hcer d! no$ orm, de pen.Jr d o eito que url
,nTamo(prra ene o qu. aco"tecu a ",-,se aos ouros No Ouono de
exptrcrror conelimenro,que no\ fe.rJ-r
2004. Dor eyemplo,o' hbrnre'dJ ciddede rerr'o'
o ndelo de,envohido po' M r nh setis;.n q ue de\c,e\ l a ' u r ' c:' :' r r n d o sd o '
no crpirulo \obrc o, in8r.drenrerdo oprimnmo e mur! na.".tr d, lloirda,
' e sr e *r r a m
rehie,o'deDoFde rer rm,nado. devJ{Jdor urr"o Ivrn
til. Seligmnnlisavaa pmaarca ot dvaao do in u r e ' i n u n d l d r ' . r e h a d ' "d e Je i to "
pacto dor conleclmenlo!,r p.n.trubthdadeo! extan,J_ e d m r u n t.o .
rvo;esancdspela .iz e Poes elcicospelo cho
.quer.ibuimos aos sus efeitos, e a pe5outizao ou Err ADesa.desteDnoranade desolaomiroscovtavn-
de responsabilidade pessotqueesramosdiseoitosa ussu a" 'poderi ter sido pio'' () di
mir Do orrido. sor, eh jeio d ilusr.ao,considere -ri
'io'tbe-.. Neu -t.vo;k "'.-"
Tines citavaesmo splav'sde ua
mos a explicoque Antniod exptosodeenfaooor
mulher po.quo chesara casa.nsadado r!bitho rcn menind deznosPraa ne over casaanorm'd
numa c.ande pilh d escombros:"M.m' perdemos
de enfrn.um desgoo de poucimporrncia:.tsaDerc
p e *o r d e pi or humordo mund o . -E s o J \ r t r o ; . , . tudo, mast.nos a sorteae.str vivs!" M*s maistard
rrm-ememJi! pc$,htua e demotrdordo que una e\p, exemploscomoesemultiPlicavseene os sobrevrven'
tes do aocaliptico mrenoto que dasou s cosras{te
cr \r o m e n6 s thrtc ohu nor e{ c m p t o :, h r h e t e n J h , +
tu s r D o r rrc rdd quc nun.3., s r . F t o . o n r r r n o , t , . una de.ina de p"sesd" sul da si' n Nral de 2004
Nnm scnridoParccido,. psiquiatVrkru E Frkl,
nado que perdca cbeac faz um conen,irio hosn,
bre el, . erplicio dc Isahet.t1(^ o! h{rnfns sio u n . s n l( ' f t Vi cn i e m 1 9 0 t,s scr i uq cp !r . su p cfi r a d
\ ! r ' r l" h , r r "r r r ' r r l 1 ( r ' I r ' l t!s' t ^ i '
. r \ i , . P J r .rrl 'r'.r' ,, e Prssdm
\ u \ i ,.r\,rr,, r ,.tI{ r ,, .cur nr r.\n,: rianrrnt. r.s t rlhi\ . os dcfeitosdds
, \Jj j " . 'o6is tor
-\LmJ u n r L rth ,. In L \tr ,.,!ii.,r .tr ,iu Inc \ohl ,, Do r rI I i ^ N t \ \ r i ^ t i A { t r u ' d ( q u J l q u e r n r J i ' 3 "
; " . . p 1 " , . r .' ,,", ' r ' ' ' r l r r d ," n u r r r b Jh o' r e tr xJm
rorte depresso que $fria, N:o cor\esuir ukrpa$ar '
r
p r - d d J !u , ..ro v q u e In h r tutr .,J,, h. d,{ ,
Jnu, c q,r nos c;men.lri(,sncBJrivosdo chefee isnorad ou negm
e r e , , n h r rT i d rcrm I d e ro d a . r , .ohJ\. I r r e/ de .hl os posiiivos.lgo *elhnre ocorrequdo seemPhm
d v e , r s ! ma rch . rth e r \e 8 J.nr eper r unr r : .u que n .-."no.p."""i u-" t,tu"ofavorvelcomu comnr'
n \ u ! e d r d o .d ru r. \e o yn h o r nvfse mor r do pm c .,, rio d6avoB"el: "Pon \im \ou.omPdente no.mcu mN
e ( u r c \ p o v r\s\e \o b rcr i r i d or . .Ot- lho. ru. de que )eFe * nrc nio rn'r6s r mrnhf'mr'i'
"..c,pondt J. .r ,.
j l d i ' r r rl vt tp rrr e h . re rru ,o idu mJ.,^nn." Aoq s leituras;gtivas do Pensamentode ouros' tnto
cu
,.pliquei:_(V,
douto., o senhor poupou sud cspo, ouandosoimasinriascomoquandosoeradas'mbtm
fnentan a amrgu'a e o desalento:'Eu ei qe estmi I
$ F r e \ r \ e n d o !h u r n d o r \u r mof." \( ,ur r o etem p,,,.
oenw' que \uu um idrou . o! \ m'nhnsmord vrfme
Frankl, que esreveprcso agu's nos em v:jrios cpo;
dr .ir",. i" '"'", ."..,, qu. " outra pe'sr n;o t'nhJ drdo
concenonzi dura.re Segundcuera Mundirt, id(dio alsumdn queFe\a. Our? disto!olqrnte
ona
'6
a s. *!.rn.u qu,do oi rransporadop.r. o^i.re em vr I o'*' em mreSori\d6\i''.de 'ho^
J c{r.;. de qr\c hw ,l z .onde.r r e . t r r e r Di, m e n r, c "ms,. "semDre'e "nunc"! (todos' e
(nenhum" sem
lcciodos deridosqeiriam i.ahthredosqu; seriameti i"i" tudoo queno pereno
T:n rd u , ,m,d,rrrmd,ren,h ,", .,..,,",;",, .( ,,.,. '-l'..,.,i ". --ai,rqu
h .'n re mo uer aoea.,c rg.,,r ""r , u n J p J t n J o . m.! InJr, Un grupodepensmentos nesativos quedinam a uo
opim'smo, que rnrasvezcsne rinh .judado a conrrot.l
-*'i.i""a- q* poeosch^m^a titlnid da
os meussnmenros nls siiuesmaisdeespe.adas, agr d"/ad.Isto a.onrcce - quandoa pesoaPensquee b$
tro r \c I .e pen\rmenrn to,i ri Lo . r t d u n ,p r , , o n r ir .ren. i"i".*r. .-, rniir ou a compofde
Dom aspcfio, parecemer de bon hunror,r se nen. "u.ie,a" " com suapeFonlidde,
formautpica,incomparvel
queh sbe?Tlezconsisapaitha a suposioiavori ...p",i""i titt"e..u simPlesmetrte imPosivede
verc rva pr o contai, r e r h r r Drrr " que'.cr humrno O' exempl o'r'Jn
-. qul
H posrurasanriopriDftas B.is que,no frndo, rerc. d,.' Deve,ire"ri tnp'e deho humor'' "Nuncrdeve
tcm nedo ds conrqucias de uma visoposnivi. b.st. n : 6 .r ' rrprcrrre". "D evcriter qurndou \rte i mi so'
a
uns :" S e m e d c ix o le ! . r r e t ( ) irinos", "aom os mcus60 anose co6 um t'iplo.Dlp4sr
optthNro de ceed que me dudo",.peDsrporn deverirsubna coer pelasescadas noto pso sem
e cr .n Jr\e | "O o p lm r , m o c p c r , , ^ , r .r r o e*:nre. F'r^,rp..ri n\r\''ru!i onrFe i nJtrnB 'vri \
n o ,a u r \r s r e ni oredi r. !L.J r . , t , d d c . \ , u , t , . . , .,'.i'. *'ii.ento, dc ficasso' d de
as ddopan tm rendncii a dsiorce ncA.tivrnenfu{\ "1..*- 'ulpa'
m'mo'
dcsmorrliAo c at dc lidb c 'laio a
tcospim crt.r qre 6cs rporrd r pnrrisr Llc(rur l A 1 \..-,'nn,"i ',r"I'n r{f ' ''ar''l 'dc"' Nio
,,r " Fr" ^ , ti ,r'. \,, .,, tr1,, t,r, ,. . ,,, , . \,i, ta' ,,. '^'an,( r ( l r r r r r r r 'l 'fnr r r r h''qr r e(
on l
t - n.
A 'm' n) ) si mD l es
r e cfl r i nr InrD .d{,\rtrr'rr. i r | , t r . \ 0 n i d e p ( n \ r ' trbri 'ri scri )eu\'
o siq u ir q
J c ln f' r .r,.,1.,, ;. i ' r'{,". l\ r i" . . r n . r ! i.- :s.:r .r r .r n,'Jndl oJrs pcs"rs " or*
'c
denequndo nc lcuno d. rnhi . d(r o\ bonsd,is .l "'ll:.1 . l' 'oe'r r'mro'
'r"j;il;;" 'mr' quedmon<
a d^' (renrric'
m'nhdm!her", "Deveirofsrnizrun bri..m ni.h c.s.l ii.,, * t,.
pr celeb.a.d pron!)odo meu ilho', ou cos.sdo !r. ^. ". "'i', h ' n-,,'
a n o .h n d r m e ,r u n ' m R m
x l "o n '
;;;,;.::.-;.
o PuNrs''
l,a. J,r,*' a" *, .q''p"'ro sset( rhPr\rmG
Qu r n d n emrrmo, n , , B e iJ l. h .".. *" +*,"" "'rs'drmmre \ r\e
^
nr"te'i'uo
pre$uposos pessinxrss,rio a.riSoscoo popues.qrl "*, * . '.,"'a'de er que
'e q u e !n t rre n.,e^pm dc bJ 'rlu i, ic J r Nr d c * r \ , . . . -"1'.-"-t,,i'
..*'".-t'..* oucr B'"de mJonJ rer''
i""i
deprineniee f.rls do nundo e dos seushibanres. 1. ."-h.a. eeneros:e soliditi
tcidcstc ponto en obrasanteriores.No obs!nc,cor '-ii., F-*rm*rieu'rrc 'r rr
fessoque no rlssm ,!ios di.s se que n encon.(
'-"a,
,',",i',-"q,.'
"--"t'^jo ::il:;,':'1":l
com un peso pradn{r deromo por c.usa dent. '.'',.;
,jo Ds' ir r ' .rndi \* c qu "T1.1'1'd:
ne.s.s c itrc!is qu'meras. p.'\oJ\prrr J\!uJF r"'n""'J
LID. cen. de que os no.raisso seresmau: r(l " ' ",1 i' r " ' .-t.."-- u,monrr'l''la'
;ilrh",'i'.werimen'lrJ:'
:":il;:.;;;; rrDea''
nrtur.z- F:sti1d.i. cxpicdque tent gcntselpnrco! ,fin!- \geana de vidr' etluc\rd
.xpressincreduliddepe.anrcnoricidsde gesiosabes. l.lii. ,'.1". a"' e dr"rrJn\J''njo rrm
d*'
-tt'.'"' 'r'i u 'mP rtri \erdo.neg'u
J .' rr ru ', r.. l rmb,mL\pl i .rr. r e n r r u \ J . q u r m u , , , ;:' ;;;, ..",
ciiicos xiiis fzcm pr procurarnoiivos iner$ero\ li. il
'" ",
r'.--"'r'r*Jnio' r nrhdade' r qu'
"",;.. ",'. m u" o dh ne'
ne$ascondutsbondoss.O sesuinrccomcnrrode l,! ; ' ,s A r no* J hF to" r ' e ' do
Witzhwick vem a prcpsiro:"Para atiar dvid. nr !l' ,r.*,.r.' ."'-' c u"'|x",o Pr"s?*o
"rro'
I quin'o r' turun' dJr^s e'p(ir '
o desinlere$e a pu.ezde inenesdc quem iud. udL ;;^;"'. ;';' por
semelhntcbsra pergunta: f lo p.a imprssionr':. lli.).* "*',
*'."l. ai-rehrc I J*Jndruquedourr n
paracausardnao?,pr. obrig.o olro. esrarrs.' " " ' .r " "a.- d, p'or"ra Jl ertrdJmente
"nci no"n'do'
d e ,,d ,,r p
. J,a,rl rr o, p'op',o\ o cc o , , \ , . ;",,,.; d^ ,,.',;"' Peru\sre*o' ^' Prokt"
'eu, ' e
ci?...o poder do penslmenrone8tivoquasc no ttfn x n . pret'/rum"m ri nr
1 ..' "' .,i . '-;n,^uc
froneirs,pois o qre procuri en.ontr.O pessinisrrl,r, :::.,!;".; ."*",''" $'rdarJmmr' dde k'
"
pr*ando P { s ';o z'{or{
cur por bdos 05 ladoso clcnha.de quilese .ies.ol,r '!(el',.
que o honradobonbeiro d acroun pirmnonibnl{, "1,..-,'H*s.,i rhom'Mrl rhu"D i rJ ci ''r un p'qucno
il:;;l- ,' .
quc o vaente{ndado d rdesoltaosseusimpultosn,l qucJ h*rr'Jpo'
;,:," ;; **'.-^ ''reJern'd'\
cidsinconscientes ou os seusinr{N homicid.siquf,) o n .,,Je r .i ,
polci! sededic pcsegu iinox patu nio sr ntrfrl '' r*.n,i ,.c renh-n h N e.i en
,:;.;:;;;.,,,,,,,, '
elep r p ioum c ri mi no$iqncqui q u c r . n , , a ii{ ' ( :u r r \ . . i """;.r'"i { ar\ Jr'r"l n* rre 'rr/ Ir
,,,' - " . 'r r''i '
dicod isf r !do; quc o L : " " ' r 1 , y f / j. . r , , . , , '
,:" ',t ''''"""r'' '\i ''
'r'r.c ,)l os l n . ' .i ' .
os mcos dr c( ienro.p(\nr.! rt ((,riruinrcnier ch. O podrr \|(|uk dcsrsi' srnrrxli a'GPcssrn!\isc
'nrn
nam a rosu dten.No rrt(). rrr)
t)( fNx dcrxrr d( ..das basrir-sccd quc scrvon (c iu{iiic.ao I nu'n
nosscnn.mosrtraidosc.r f.seilrdr)s sentc no nomcnto dc se posiennri ni srr oPinioh-
rrctrsasdis.Nr,
de esudos nternacn,risdenonrmr, rr"..1"." do mundo e dos
que! em crcunsrncEs.oirndis c en $.mos gtobn, r^ "."n tr n"iso
"e".".\o " e 'csignd.
r o .cu Ji i o u e r p e ' p "v
r e u ' r e { d e n e ' .
.omense s mutheresrnrem serazavelmenre felizes. maisprovcirose sensiada vid no perrenceaqueres qut
upo de espcilistas eurupeus ^(tr( F lnentan da humnidadeseh considraros seustrr
rcne am('(rn6 _ !,mo Mrchirl Argy.e.Ed DEne,,l(,, burospositivos,ms quelesque celebramdepoisde ter
n r'rh g tehrr,n$i d \k k eD .D rv r dM y r ^ Ru u rV e , n h . . sopesadoos aspectosnestiYos
ven- ex.nina.aDmerodi.aneteo
Su de felicdde d\
pessos. As sas,nvesrjSaes contrrmumae on ve,
que erre 70 e 80 pr centodos habirnlesdo ptane
s.
qdJ O , c u n n e t d e e t t r d J J Gras srande.pacidadehunana de rci@r, de
e r Je Fn d rnk J J rdrde.do ex o. p o n c ; oRo n o m ( r , . p.endere de mudar,as pessoas que sepoPen a e
D m ,i rrn.,dr c up o.do q u G F n r ed e ir r c t r S r r , , 'sso
e{t;o di.pon. r ,n\e{ir o 'eu remPoc eorcuno emPeho
o ', d .' rJ\r . N o. ul i mo\ J no\ r r t r e / c o m ue , u t . r Lu r m r p " - , b .1 ' d Jd e d e r u m e n ti rr \u r p r e d h p o { \Jn r r u
nlnhj |resqucveexperincia coh Robe no Cote. l\I. ral pr o oPdnisno Tdo isso- esclareamoo - qem
hornr - osumo rcmuir as mnhasconferncis sob.e. p e , e ra a o r :d r op ,r d sr i n g u r r n r tet n ' r ( ' r e r e l i d r d e
saudee o bemes|ards pessos fazendoao pbticoa se B ( o m o o r r i m i { a r cJl { 4 . Po r u n l r d o . co n \r r c e m
8u,rreproposr.Em prjfteiro lusr,nimospesoas con p r o m o r e rr g u l a r n e n te+ tr d o s d e p r a tv p o \' r tr \m e
cenaren se e avalremiDreriormenle a sua (sarsao diante esateiasdestinadas aumentar sa'siaoque
com a vjda em gdal". DEer r e n r a m ord a ' d n e n :" p a r .cr 'd r \i d l o r o !r ' l r d ^ '
quroevarquesedeixemin uencia. "eD geral, importnre,poj\
po. lsumincomodo im p lL r m ol d r r J n o sa l o r m d e Pe ' a r' "m o m d e I
ou prcupo qe esteja afligi tos ne$e moDenro_DL ximizr s percepes, explices e pe.sPectrvas vod'
p,5. peoh.\ quc im8inemum Acrtr
B-aduJdJdr,, veisdas coiss,in.lundo valorizodo eoro quc se
r m u r( ,In vt r\e \ r 0 mu o \J r N eu , ' A c r o c , , n I r , . , , ivesr. nese execicio
Poquc odosaqulesque sedo um .' ou nais evn.n eslrenatinculao que exisc ere o nosso 'stdo
o Dr\o.\cn eycexj. o crFuerdc brJ\o\ e !orund!k. emocionle os no$os pensmntos ofe.ece-nos oPortu-
\,r . n io m no\ mrc \J d \urp, \ r q u e m n r t e \ r r n , r
nidadede omentara disposiooPrinisarrbalhdos!
perne\. J \er que n;o y podcrrlrr hipore,r m"hnanrenoestadod esp.toe na lorm de pntar
de .1,.f
un ni v ede \Jr N i, q , . F ( r lm c r r ( Desrmaneir,o mesmoenpo que modelms os nos_
n ro fn km . A fs rrJ \\o.r dedui iom r F r . , , { r e t r q , . . . sos sentimenospositivosns noss.sexPxcaoes os cor
u m p e \o J dec J rrde!,r uri ..e J c sis, .mbn podenx oduldr .s no$ds ocscom
n , { t t . k ., i. \ 1 , r . \ . r ,
,o n h e !in i/r S ui rnrJ r7qur nj o | .nn . , r , r . , , . I'cnsrn.nn,sposirivos
O c pir u qo cu s e s u a
e d d i r.r l( ,r ( ) ,' p r im ism o .p l,
cado.Refomeo papciquedc\ctrp.nhio rrbirio opi
n h r n n c.ni .o, mi . i mrol | J ,i( , J . r\ r J J - J \ r e lr \ ! \ . .
sade,o balho-e os seusefeirosn.s.iirudes e o'r
portnentos ds pesos que parricipmneles.Tambn
esbooo ipaco do opiihismo na prrica de lsunr\
profissese .on luo analisando su uno benici
quandoenf.nramosci.cunncisadve6s.

oPTIMISMOEM ACo
.ooD!tr r !r ..m ,, m i pn u +1Kui ec P{!l 1i

:j iff:lllil:rl"::,i:''i"' llirl;
?:r:,ii: {z o"_'
do 'qu'.1'r'u
'dhrlhoedoios"

C vurtr'
sus^N
eio lnz . MIo Ch'td 2040
DLI 'F\

I d.D.nd.rrm rJ--"r "' r'


rr"u J u.'lr" ou J L :
T .o, . pi l'. do O '
nos o cur quc.s{,zFris ferzd,'l

t '
'\Bt'oldrLttt

vid oereceinors situaesPam se cnconr


a elicidade,ms .enrensde investigai)es em bdo
mundo deronsn que os ndivduoscom parc'ro'ou
o u eI z e mn l ( e d e u m r g s d or i l r "u d e Jm tr u Po
r n r r m ,d, emi r r d e .. e tp r e *r n u m n tr l d e ' r At ci co n
a vida consideravelmente superiorao dquelesque v'vem
sozinhos,{uerseiam sorenos,vivos,sePrados ou'{rvF
.ir,lo' Ht ne u o p{' oloS' I rL\ r'omn li o'
'e'ulo,
aove(u nr \Jt ubrr 44 d. 4u,t: ' \ rnr de reho
e o d$io nri' ooddo' du' \e-c' hunJno" J rorca rrnoJ
p'o_
m e n r r lq u. a g u r i n a e ' o e cr ' A ' o \ o d e fn r r i \r d o
tJlemda exisnci a nio enre pssoas' rusa' com

A failia a initio humna ms basrcae resrs


rcnt- Transfornse msnuncdesparcce ttuh nu_
clear.reduzida,utnoma e mrsrirra'compostaPenas
n c l. ' . J ' r l e u r ,L d o h l i h o ' . e .a d d m n l r r q u e n r e
in r ' " o ' no u o ' r k! r Jn h ' r n' e e n ' o n t*m o '
"g r e p ,Jo .". q r ' h Jb r r r ml u n r sq r
' l \o .. .' .r ' r h
r . n ' n r ' ^ d e Jn o r i r d o \ q u e
' ce u J".
, r s r u t r , ' , ' l " d c r r t.r ^ l ' l ,t.n tc' . " tF a to ' ^ r "r '
p r r , r ' r , r . ' .r ' r r r r r r " h r r "
. . , : , y ,,,,,, frr r(t{rh n i r
E r ( d e j cn k\. ttfJJ,.
, t..Fr ndr .jr dc,r j\ r l oo o!4. vrid!|.,1( ostos.xlm de ninNrur rs '
. r..,,th.r tiLn.. n,, J"' u, c n, validadesp,'ltu ur ncino P.rccro, f'voreccJ 'lN'i
*l'tu nt'^ -' Ini A Niddebiol8{i e, flr i\'. ! conrN.o da csneq'
llilill-l '(dor r , t , J'r'ad{J'.
q a \u .o m po\trJ u,.,rs rc gJ
, . , , n ! , r u .r r"'r'dc,'
mbc,n, C"oo aco.t cc c"n o do amor,o signiticdoquc
amDr e \Dttuh prd,gucm onrrr,re,.
tor u,,, ,du,,, dnos s relaestimas-"pa tmb seconfi8urdduintc o
o cp rce n rooa * guran .,r gen e r o { d J d e que
srce, por outrc, o enrio ondeserrevam
r da.mprc(l d*nvolvinento e influcncidoPelsexperin''as t'_
ar8os e.rre as peso.s.
os.onflos mah v.mos (om os no"o\ pri' e com ourru\ prurt tmPr3n
A, klr\,_s rrk n de (i ,nh . n jd \ u r i d o n o * o m ,o' d i r l f5 !e Jsa r r r d o Pr l r r ' u l \r i \e
. L o n | | u ( , nu , , , . haniesr nsndsas cxpecrarivs ecoduras cea apro
one de srhrrc, n. vrdr. !omo \o um DnJoro
q ka .o n J .6 dr'r6 mr.[ , ximro, ro:faiamrnto ou a perdado parcero
D (no, d e r o d n o Up o d e d 6 F n g e r al r. ' p e n p e ctr u 'o p r r m N u ' r ' r l r m ' { r h r i
ArJiJ\. Aqutr\ qu r \enremCenurn,me.reo,n. de u,, iA omenum \
dadeeqranto,. p.-r'drrot 'nli
cr u |o 'r, dJ i o )uprrh o\ obra . u t o . q u e , ia r r a , e , , r r :
n u .d m,nhomui romc thordo q u e to'. como indrca o' inre'flgrdoe' d' UnNtA'dade dc
q u r t e ,ir u r , c r , Co'nell, V(hrrl B SPerrnE e S rhmH Bermrn ' Pr
,r ,vs $ 'r r o r s o o imh l r ' co i l u m a me ' rd e r o r d o co m !' m r cs
bmd(ru\ s rrm 3 rr l o
r e t , q u J l. r o t o n s . .ono: .Gerlmenie,'mefcil ProxiFe dos ourose
x 'drs \ .utrurr , . o * e k a h , - , , " , , . dle' ou: 'No me incododo
n n r m ,p 1 4rrdo In!r$rni e einto-mebem<tependendo '
rhDor rod6 n\na{rmo, com I crp&1dJdf
qudo ors Pe$@s* aproximamde mim, oudepen_
u\- rv\ coftrero\ do\ ou,ro\ que no\ rren
d. rmJ,. den de im." Pelocontrrio,quanto mau pesmn e a
o r p 6 '\e pru o\ r,nc utu\ de r m o r
e c ,(5\.r p e s s r m r h p ' d u r r e sq u r tsr .' r e L \o e \.r n r i m " N e '
de rndcrndin
aPreoooo, e holdJdo\ de rcordo com
e , n n m , d J d e, , , srupo hr aqueh' que uum a ere"idde
m e n roe co mr, dpe,,n.D \querr Du
o no\so re,,,p!,,| ;ia; aum{uficinci como desculpaPra
c o mo u r r r r { $ . i. , .
o u Dn r eo . pmer* no\ da rrdr . n c d r d a odu o .uio nio dePrndde ninsu' od que nrngurm
, r u e. , c ^ . deDend dele'.outro' evirrm a' .h!e( Porquehe' e di_
cspecr de pdromenrlque dremrna (r,rcF,Bn..r, ii.ir .onr'"' no' .*,"'. por F.eio de 'erem reprlidn' ou
o a p s< q ur no\ v ri arar qurr d e o r m a
,, oo,oue r rnrm,drde o' anau{r Curdrm r' dsrn'r"
'.poi
ve \o f u h a . r(hrd". ou depoi ,d e
repenrnJ ,,. mcdode 'o.erem' o, {mple'menrePrr "nio 'om
p $ r m m t 'm c du'rD rerl gum rrm p o ,
nor.onharn,r r.r o iir r e - r ' u , ' ' a a " l r m b e mh i q u e eq' u e' e q u e r x m
In(rura\prd!\ ti\(o\ r ps,cot,i8rco,
O mrpr do ,,tra c q u . o . , u r r o ' n ;" ' e "p ' o xr m r md e l e io su i ci e n ' em' '
de surr\ imD.rrnk . na prricso elcsPrPriosq c tuSotM com a su
_ro,ob * n , ^ d . - n , ; ,,,..,, .xs.dn.$d'de de controlo ou a suana trr'*sf
"
pr e *n r i JnmenrJlt J rc ul r vcl e prearlra dc t(l sesnn.
r n r ,'m n,,.."r i .t, As urics dr.mor l(t s !cssoascsiocon'uamee
^ r,,,,,., J r . 1 , , , , , , . , t|.\,. * , , . ,( . , , . r , , c N t n K s ' d c r n r d r ti . |l so d o r c P' a d o p ta m
^o
14,
o rd e r e dJ um c ts hc .un,rt , ^ . . No oomcnn' d. l, r ntrtc dc unsenafldos rmPos
J \ \ u / \ v r d . .I , ,
r 4 r o . m ud J dr rhl ,ru nu h I n L n r h r n vcl pcv so d$i,) (d histir.ia dc aor dife-
rrnd q@ fi pojlv. Berrlmf,r. requer
de umr rr r.nte. pesrd. qut rs cxpectativsllndmentas dos
'aao,
ameno rerj rmaotedo nos", temp" somuio precidas. Quserodos
de rodr os membro.do8,upo. \o meu
p u @rr cn s rbrmur)w 4\ c om uq u r n d o rrrt ith,, rclmam o dneilo "realizao'pesoal e qalidd<le
u m I n d lr d u , vid partilhads-Tambd reividicn uma cnvivnc
nliTarmm, depre(snos convenenunu pe$,i res-
sin.eridde'
:r:e^j^o' e q3r f produz um deequ,jrbrio ueeitejaimbudade alegria,espran'
_a:e
nrirur retrc. $o\ s.compJnheiros h,pun{, peiro.rn'p'ardade e rgu,ldadr'E(ruulr'm\Pirod
n;o con\egud,, \o'i1.
enarxr e daptF* rc rcvo equrtrbno. ;or {tqurrd, prticipaod, mulhs no mundo
r ete\r( d , proisronal ou ldbor e J cobbnorcrrv do hnmrm
em Pego.
No crro dr cr,. a pnme,rrpr d iro' aa,ere' d" hr e, nece$iro. no aumrnto c edu
retr(o (u\uh.l qo dos ilhos. 'e
@(trr.r p.to rcmce. E,reejdo pa,siontsrud(
e m p q rr u ftnk que rodrr." p " . s o . . p " t o . . , " , Todas s rlaestmorosas requere lsrnde mnu
ve7n qdJ. r.ah idnriicda,kcenrem;ie u. r.no.. Pr..,qm dr 'e Jind e dad' pci"l' '_
pe(r(r\. rcmo doprmina. que r\!ihutrm
sub"n.r I. nrenteor.a re'ponderrr procuo dr convivencrrr lonF
cere'rr\ f tldm pde dr quimi.J do
cer\ arr L prazo,e para..solve. asexigncis, tensese contrried
no, doi nrdu. i"t q"" Estesiustmentosprmitemresponder
ptron4r de hJmqrmenro, Tse
rrs15fn!rnrroo\ fi. oDorun -.g"..
e sudvelmente svicbsituds'esPeQds e tnev
ou \!.penso\ da nuvem d recrprolrdrrf
rm8rQ. onde pGrfm e so posuido. perrdr.. po'iriva' e n.gro"a( o nrcimentode Dm tlho o
condKronalhmk. Ns\ condres.
em exctulro e D airo pro,$'onal. \ an8si\econom'\. ar d6a\' r(
o\ fnrDorrdo5 D imDoaice5 de ilho' rdole'crnre. rebelde'ou o cuidrdo de
<o ruo quesbtuh I necffldJdf,
ou os hjbnos d ,u., paisidosos.Por isso,as boasreaes estoem luta com a
carr nerade. por mrs inconvn,eries
po sr rmp R ei , um ob{ador ou iriranre\ qL. o a o ae o D e l tm F m o tti e e m fn r u ' i J' m o P r r\e o u \r r e
ob r c r iv o .c o n o r r n a r , cmprccnder,mori'ao par perdr.. fletibi|dadr pr'J
snserorhene rm pertrlalrmoni.
um EzamMad r empestadc ceiur ouecad, um unilo e Ind,vidurl. r+o4 o pa Pr
-
com $e. o srdo psonrt conLere^e
do ronance,no.a:as +ee.n"inanente Palisr
no l"erdo ourro hbldde
sorseSdo em rtao mr,, s;anenre asnece$idades contrlostasde intimidadee
e *8uro. A nedrd, qu" o,".p"p""." o, u,n,,, iniciativa.deedlcie autonomi!.
ho. tetdad;,o.,n,rre,,s ro.
mun( e am,rd.. aom isro nj. quro A' rebesd< ('1. rmilure' ou dr rmtrade. culo\
uArrrrque nJ. membrostiliah um .stilo optimisB no moDeotod' -
\.ra ,m p o .lrn reo rrudi v o,ex uat. m a sq u ee ir ap r n a o a r -
mrn!, , r InrenidJde.Nio ob<tanre. te.orta. os cont(imerros que os lectam' enoem go_
qe ,D re Sutr qur a erprcuo rrr..r z r id e m r r o re r a o th d r d .e p e r d u ' r mn r n d o q u e" u n r e '
uhJ B rrn r r d . . , r t r , , , r r J r d rd r
qurquerrchJo de ra5rl. .m oe nredominao nodelo pe$imist Po' exemPlo'm
<lir l'l"rir chql". tirdc . c.sr vid' do
'rc,p"tu.hntc
J
irablho.Emboafilipc.o *u oiid,,,.Niv$k miopo De\- ' r \ ur | /n n!. Ll . l c ud pi ( L nn'qr i ^tLr
r
clpado, no duvidouem 3ccir. rio que a muthcr th( ',."."'".. '.r''',*, +rnr. nrr' "nrrmntamerhores
" -tir"
q'c romPoem o !rrr'
du: .Havi mis nso do qne h.buu.tnere" , nn .ipr'.,, '",1 ^ *"'i*"
J unr'
moiivo que no culpayaningumpelo adaso e implic! - - o'o",sr u tp(i "r l 'r
s
m mommrodr te!N
que a eus tot ccnsanciI. Como resuliado,o cnr o ,,ri l ,i " '.''"
rempo teve uh hpa.r mrnrDo e pu8ffo n relaJ,. .."r,;:;;;;';;.'
'ri l
,"rd\c' e crpa'ldadede per
',' rJ6do 'rider'
Peloconrdrio. tilipe d\e opdo por etborrr u.. i.",. .'i. i,.a,q*' 4e$vc' - e (ruerdro r
prpia inrerpr({odo Jrrarc: .Nuir, s pen\\ em U , ;;', ,".,'" d; desuPr- trie\
s
a unr co6a qu impo o teu tabalho" um cr " t''--" mui to'omu gerhmk
plicoque inplicaviDrencionlidad " . - ..""".,
llii",' ri.",^ *,a-' commb a'iridadedo qu' '
e uma causama^ qur n;o Peddm as
v ele q u . o c o n r a r e m p o r ' r e * - L',-",1' o problemadaqueles
<
.'eo quo,d'no'quehe
d.genehdo numaamargadisuso. i;il:;;:.;.i;;;','."
Quando os casaisesto convmcidos d qu s crricr\ ;i ;;*.
i,i,'l'l j:.0-1
"-'.de-lanrgo' l-''.'l
e rbam rtur
do companhei.oso inencionise no cbroporqul '',, a. "u como( 'ts dr Lo\'o
sofrorivadspelssuasn66sidadsenocionaisegosr.s ".'t-*
.r"*'ao(
'".!J.'. ^.t,a-a" *" .-*iliarem e recuperarem a nrz rn
ou de poder,ou pelasuapersonalidd., .eletem hj i'. .
xs probabilidd6 de perdurd. Nruralm.nt., isto nn, '-p"a"
":'".,,"-, ba'i'o do "prr
rngrcrJnnre
quer d,/er que sejprefernelnetar o! rerr impo jncr. '""'.,"'."r,o
s cusasrea de desacordosou afro!amenrossrav. .,il;;.h.'. paper
undrmentrrr:'.rer<s
rrrr sc
Pelo<oniruo. re{s<rs5. Konh(erentisar\us(q. ;;;,' cerlente. do^ individun' lr
damenre vrddeirumr8t1trude ""r'.,1.
i..". oi"itt',-,tg," i' rivitrrde\u d^i n
do probtemBerrth.n,.. melhore I 'ertetn mr* "n'
-'ere(\e'
o primeiro psso para o enr.nder, nfrentar e restvei [ ..ai, q* * c
O,optimismoo cordrio com .ehodo\
"."t'*"
*' ".*t' tt' n te ' Pr o \u r Jm tr o ' r n ' r
" ' " . * ia . ' Prr ^\'rvrs t]u(
o\ n e g r r ir o sd e u m \ h u \ . r . [mo,ein,r a. 'uas 6oridades e merr' pan
tntexz,mascom a pssividde e .6us. bsolurde qull ; ; * , , . . - ' .- .o tu r o . "p e i n \Je
que. esrrtsiq posa iudr resolveros p.oblens ..,,1-*" q * t- " r e l a ro a .' m Pr l Ie su r F r r -o (
ou a melhora.a siruao. sdculosqu se rnterPe o
l-rnk D. r,ncham.protesor d psrotogla d Un,te,n
"""'.,"a,'. ir**' ai'u'5 qurpodem
rlrmnr'br
ums
runrm
ddede 616. a(ompanhduranrevario.:nos centcn.,. t"to , tonxop."ro. ot t"$r mbem vonrrdeque
decsaiscomo n d. dilucidrsea tendnciepr encon l'.*" .'""tr"." t* * ra'r'r d orcadr rc'ol
ra. expl'cas optimistspa.a os revses d oriaen a (, iiili"',, liJ,*.ti'aNos'onrds' de'd r
l a c e m\ i ' fei u$ o! )e. pel o.o n r r a n oo. , L \ isq u e. j, , ;" fi':;* surse dadoomemo'
"'m
hlho O' c!!/ quepro8r_
te l 'e ' ra mnrnr rendnfl rprr u r it , / J re \ r t , Q e .u F , , *
",-.' '. "- c-
m,stas.A sua concluso que o esib d( erpticr qur !\ -ar, a"", "m
i,"i.'..,' r"'n.. cnnrunueme e e
'enr.m
'a'
pazesdc cnhcr.r c de lut,r !,!rr ,$ rirNrsrnuls rL c de dc_
oue ocrsn,nd un .,i,'l \rullivtldc sobrcvivnc'a
vrs.sperscveranco fir dj.,rf (j{^ p)bcmrs. l safio apatir e r" t.r.r|snrr' QuddobseN'nos delcrto
um pontu de vsia prtico cvntenrfque qu.nt{r mrs!. . r e ' i8 n r j. ,n . l r r r \r ' r "r J"p t d ' p o r r r tsu n "J' r N q L e
no(
Pe Ar e n bhrr deJmi$J\ro.nJ A rt rJ , ro , p , , , , s ; . ' p lr ld d m ,n r ! In t( l vc' .q u !\e r cm n r ed cr er\ a m '
perde
c \ ud e h e x r s n r ; , . ; , - " " . . ' , . ,., P' n ( b vr d r vr d an e g :n vae
esperna mais r nas relesinrinas a qur,,n,, d o ' , . q * . . q ..,e ." \e r e i sn j m l u Po ( Jr u m a
q u k o u rnej e'i r r dor dsd i c u t d r d \r r i, . "- "u
Io n{. unio v;zi, boe;ida,sec,finsida e seD mor bm
r 1 ,/r humrrdrJ rde quepR \ r m o \ p r a r e ( o n h r \ c l. . p"' p"e*.'*, a--,i..."oo seumelhorctPial' a fe_
p ro p J\_l l hJ snen
. ron \u p lu r m o r i\ u . ,
m u d rr f rambehr e\perl nq u e n r u n o ! ( e s d r J r , . Os efetostraum!cosda seprao so menosseve'os
d p o $ ,b rl ,drdede que, r i3 e d r d r o . , , , , , , p , r \ p e \\ i \ o l r :n i r ' d q u e fi r r r \ p L *r r r ' '
'etrc o
.""'a r- - , q * t' .m ' n ' e n ' r l h e F ' tfJr J' 1 "' "-
A r m c n mri orD da\ pe\o \c . \ elo n o \ d e P l\ r . .. dNorciad;quetendem - a noesquecer asboascordaocs
i
o ..m de (ontrrn\r de rtu\i o n o m \ im o .No e n r J .
de outrs relcsateriores.que s nx'm nos 'sp(r(x
com o psr do tmpo,no sopoucass retasde.. mislavorveds suasccuns!ncias e que de'rdcm '
salquesedebiliameserornmannics. suavitlidjtL nm utrc melhor,supe m bem o
vestir esperandos
apsa{e e subirud pea indierena,pelo boecl redd
o oPimismo
ar';la,. Pralelmentc.
neno.pelinimizdce petadoi Nos pas;indusr.tr7r 'i"J" " " imunolgicodeshs pe$oasnos moen* br_
io sistema
dos,entre30 e 50 por.e'o dos casafrenos rerminamrn i"' c- q * m,i "r p*dsP '(l n oru ''rrr (nhm'
sepa.ao, divrcb ou anulao. 'i m
d a J . ' h { . r \ c e m o c,,,r r hc. m o h i p e r r e n ' i oI'. Jn r ' n o '
lmbora naio.i daspesosconsidere um relaod. disesdros, ansiedadc e dePre$o
anor como um pa$o e$encilpracnara felicidrar, 'i,,los casai,procua- .xplicaes queos ajudcd
e\r, mc\m cren\, rrmbm \e^e dr iu\fiic.ip,J q., "'
r Os bc"eficnNdestprccso vi' d
..tord-
m u ,r o \ !\rr\ ni n \uporm rn r r e t r \ io d o e n r e . lu ( . . do que acon_
-pt,,ra.part" da suatcrPreao
ood.r e'" graid.
tonte pernanenrede infeticdade_ (.or iectu. Algun,aspessoas condena se si msnas' ns
tudoj a decisode ronper no costua ser romadprerL
crpr- cnpgc ou .ronsrncias exiernsirremcdi
p ,rr d r m e nre,numdrj gui repen r inde d e \ . \ n e r oT . J! ! vcn. M.s todascon$rucn Pouco Poucoo seu Prcpro
re N h r d o do
's )en',mero
c rj n ( o q u r . . ; m J ! . , , , r , rruo-mto. Tmto qund" a hista)riase iusta'os facr'
n\J". r Lmprne\ de poder. J' hum,Jha\e.. ,. (. .i'1"".*"a. * ou dcdee
a".s rrcnaizes
saoescrueBe verenossentreos cniuees. c u lf . , . . c t er r ' h .""i"
l n f i d N Pr Ai \e l r ' ' r r fo d ' r ' u p r - r r
Romperuma.elaon qu" i***, r,.1,-" , * , ' i, ' , ' . , , ' . Ir \' *' \' t"* J q Jr tPn d e m a
mor.eu o amor e semprcuna prov "^*,, espinhos.. "" - ,' ' .'
um rrn.
nsusiiane.As ruptu.s rt hui!s d,^ f,nponcDr$ (t(
u n , r ra ged,.hun,rn.! ft.s !ri .d c t . r , t , , s ( , f i, , 1 1 , , , ,
cone.r e dc c pkrar no!i{ rrha,(\. lk'.onrrio, qu. SADE
lesquc cxpli.d deoc.d do $rexsiincnio cu,pa'!{) (i*rt mdaJt da no$' saude'
BN nrror
-se $ mesmose que prevemquL o\ crios da rupiur.l
*ro pernnenresc devastdorcs em rodass esfrraso.,\ HqlituslPhedn)' s0 ' c
susvidas,cabn por re. misdificulddespr voftrr.

laa errender o Pdpelqurdermpenh o rempermrto


Por exemplo,isinemos m honem cuja or.d.l
de vriosanos rompeu com ele. Seesrehomem rjbui . a". * *"a".1 imponrrer en ou e(
rupruraomed da suaramorden reloaocompn,
"***
iil.'-r, -" *." enr mtntee cpo rne'
. iro5oo*nc;. Ren
missomtrimooiale deduzque a seprono s o s.t i-i*i.'". *"r;"*
il';':';"' *"^"'"'* resra'Prrr dqu" o 'onhe'
'fluenre
vou de uma relao infeliz cofr uma mulher ins<l3u.r.
(omo he rbnu r\ po\ parr procu'r umr relj,tjo m. . . - .S** i .. ,*l"'* e r n e * - e p o p u ta r a ' u ;
'd;:
- . " -:;"'",1;..;,''." prcpo\' exnrendJ dr LmrJ, r
feiz,provavelfrenemanrera esperana. No enranro.\' Jrrrr'G
i...i"., *p*<- enrernrnBivere
pen\J que a ruprura.ulpa \!r e dcdu/ qu. sepir\ ,
indicaque eleno valecom pe$oa e, consequenr.menn. . .-* a" *i". ** -"e oe{rr\ anmounr 'e{r 'e
" Meditares quer mente eo
unc se casrnfm ter filhos cmo desej,senbr-sc.. al-.i. a, ob '164l)
prolundnente desesperado. ."i.*-.i,a^ -. p- oos omo do' mrs aunto e
mFdedn''
No h dvidde que qulidadeoptimGrde perdo, i'ii*"."i":. r;" 'i"', p"rsrirtr{u
culoi o eudoda relao nente<orpo
tambmajuda a superras sequeas das rupuras.O di(, a
enquistadomnmmuiraspesos prisoneiraspara rod.l "i. ocn'a+eaeorm' muirodrcrm'e sbemo''ue
com'nu' de rde vo 'on
a vid no cenrodo rormentopsado, ama.radsao r,f
5adolast.o que pressp l''.."..'""i.;;,
-ji .*.a' orcs e endrimunr
,.';a J- -*-;o
idenridadede vrima, e rn(. a'\u conex;toi- ob'e^Jo
pzesdevira. psine comerum novocpiruloda sr. i^r .l'..irr.
"
't*""*t
*^..a";a"u5cur' Jcrar'naum o r+
vida. Ajud a pens.que o p.dorequ. uma mudan
"1.,' *""i.. .u-' *mpre r lenha'erteque "aG
a.
ofndidodispo a perd.r ' pou(o rempo
e o o l cn \orque\e fpfnde. N o e n r J n r op. a . m u ir ,. . .*t. a, rh. ee h relrrivmenre
"r^',iii.""''"*
" q." do ro\o tiP(ar de
parados ou divorciadosprofndmenreoendidos,es.
d o cho' nsno q 'erm
"'xpre*e'
conf.onono po$v1.Nesescass! operdocoxscsur " ^" 'rbamP or P roduz'um
"".t..**'.-..
...,"- a ,' r'.i i ."ttt"
se a ss,e silncio,na intimidde.Perdorno mplnJ rr^o
negr,jusilicar ou squser s a8re$espasds, rr\ :;;;;;'';""'.. .-"G q KPref n,,m
e r \u:\ mJnF
sim expl. ls de uma peapediva menospe$oa.Induz. le ' r o d eaupl aa's'i o 'nrre' emd\r'
iJ;;;: -,- q,. *,.,ds, a' & ,i ,/s rnhe(m
acer que os trcassosj as incoparibiliddes e as m.ror
i,ii" ' . i " .i p.t. ni turah{r ( hJrre\D rrw i ne
dcs so pre incvitvd d odisseida viJr. '',' ' l rrrre' Fq' l l trnr' oh'enouque
W'tt'
" " r " ' ^ '.,,r,'x" '"'
hoirno'l c
a$oLrirun. mel,)dir rlestu rn r\(oridio ncurraizv.,l dos cetroseLr.lrii{ qN rcsul'rm o sistem"
('trp!
nedo e esimul.!.. confi!,r cr (trrn issobiava.O ni os orsis n rr\ rr|rt n1tc\do
p o io u t n l .,J.' ,r r u r a o r ' In te { i sr \ e m o ( r r q u r
dico espanhoG.es{rn} Ma rn trnrlinr dcmonrou, h.l c'moo d*rroeo
neio sculo,que as pe$oas podiam pmduzi. nelspn, ,;'iL"," """,";"" "rnqurridadc pro
prisum emoosimplesmente executndoos se$os (l imc*o'rl q'e nlrr r prilhl c"m o-ud'o\
n'"d-
cos que a crcterizavam, ii'l-,]""ia"i*, r.",t.em r" dce'r"Po'|e\erPro'
em gruPo\terrPutrcos de
Somuitososestmulosqueoc.ebrorsebe, ranropri e oarucipa,lo 'emrnr 'po'oe
vocads pr nensagensdo noso co.po como pels for.s e"rrrlcronad'com umr marore\pernr
".i.lan vrd, empacicntrsque dedoen\a!do
do me,oen\olventcaur ac.um o equibbo de \ub{r. ualidaidede 'o'em
l*.,. ateun',,m"re' mrtiso' Doentes de p\or!e' que
neurotransissors. Esisservemde mnsgeirs ene {\ cu-
neurnosencaresdosde modular o nossoestadocm(, r,"it, .. 'ri'c' dc relrxrmenroo med'r'o
Lm.enai' rap'damenre d" 'u\ c'rs Mesmor'crever
cional e os neurniosdo sistennervosovegeranvo,quL
..1* *o*';"i.' (urucrq par5rd'cu' um me-
.d n r 'o l . IndependenR menr darn o \ r . u n < i n c i . r it , ' r
ii",r" lonsopa/oemddnte'
do co.ao,a p.e$ reril, sereo d hornons, . 'r'i,".l,""
mobiliddedo p.elhodiscsvoe o tuncionnenioJi) i6mrico' -l''"*il
e rrnrco\'
- o n'r
sistenimunolgcoe outrastunesyitis. o*.,io ahmo de boi 'ude rcfenmo-no\
Nos das!sicos mdicosh um srie de nstol de on
'ubrmrivo 'l'e
iil,;; ;;. ;.
-ento Mundh
i""t*). A orsru(d d
r u ' .tro . que .o .e podemex p iL r rd e L m r p e ^ p c , t i\ ".' a'omoo *rad"do
p {co l o s(J . O\ nnromr\ de\ . d u e n r \ .( h d r r d ' . . 1 ffi; iffi;;;;". edet'ne
ii-..i"-..',,rr'r...-rnrrr'oc'rl' A I rrudeavr
,nLl uemdorr Er n e , l, r d ' . J r e r \ . . no*o. c
gast.oinrestinais e probledas nerolgicosou do sisem. ir;om ohieoudde tun'ronrmenrndo 'p'
{udc qq'
reprodutor A grndmaiori das siGaesdesgastant(\ arr* d. um u,m. medico No edr o r
qrotidiars s nos ect tempora.iamenre.Mas certo\ *more pa*r de<percebida e o5enrimo' r \ur rtrr o rru"
acontecidentos!como a morte de um se. querido ou J ; ' il; ; ; i. P.' F o . a m i o "o \F n r ^ ' d i Jo
iuptur de um reoimportnte!o.nm-nosvuhcr:i ouandor 5eteindPoa
veis s iDfeces, s nstornosdigestivos s doenrr\ '-.i' i,"* a" i".i'"'e+e' \obr' Pcr'ePr
'uhre''
e
nr Lurp
do.orao. Uma revisorecentelevad cbo por R.Ll ,i", da oroo"r ude. rerhtda\o Ca di
l dl er'K prn'
ford Wiliams,professorde Medicina d Universidded( n " ' t..ao. U .a- pel o\rnve{i 8dore' {mPr'
",,.' *-r'"*., ..-rrm que e'P{r
Duk, sobreos facorespsicolsicosque debiliramo !\ ' ms.rr' e*'
tema imunolsico e cnt.ibuem para produzir doenr\ ii,"," a" :i... a...*"erir a 'ui 'rudepre\
ronse
.Jrd ,o \J\ul re'.'nc l u,uqueJ l- o { , lid d . .r J e p r e ' . , il.."'," r"" r",.."d'|'koumJr" LomP rero'
o medo c o dessaseperistentsProdlzem cn alsunu\ ,' " ,i d,' que ,,r e\ame m-edno
'.r',';
c\r ,.,1,'trnc en P$'oJ " nm nF dt 6n r nu' r 1e\en
p e $ o a s hi petc ns i oc oc l us od a s . , iis c o t u n r r i\ Hr'nd' e au'I rrd"'
;: ;,';i.',";;i." ,, ' n
A r i zio quc c \rl s c ro{c s . l c r . r n , )lu r r . r ( n r x m r t r t ' 'r','J
U n id ( )s.r s pc s * ,.\q!( r!.,t,.,, , r ! n , h t { \ r iv in , . n t cc o n , , r is r r i\ ( l ( i .\1 ,\.r j i k\ l tr h r n c\( i tti ..,cn r e xs n s a l
icrcelenrc" r sui nrrnfisicr. \r\r,rrr en nrl(iii vnc u. t's Frobll)iIJ.tlc\ (le.\t.rrrn rrt{)r. No montu de cx
se sm a i sdo quc i rl uc c squeI .r h l, , A r v r n t t e
"m". r\ rJ JiN.nL.nr8JJ,tre\ e, !onrr
lesesulrados eraDidepc.drncr di idrdc. dosexo uo o,, n \ n n r\ t i.\s: $ fA.,,.N JFnrar N ,,, frF rrpr u-
,ru ,e .h d u ,'.r,,htr.i ru, med , J , r, c t r , J . , c n \ ,u e . t , r ,"Jr rcidenre, dii.lL. r\
f o tLrJn e pc | ,,meLl trrmenro q J\ e L t m re \ l ( id , , r . , ,d ., Jr r l ' ,r . r cn d .mr !,e r q u e,n a d r q u eu
3 \J
caopoderi k que as pesoas vtia 'unrvrm.
na corc.r. r m r . 1 . d r j o . 1 fl .r J,\ d r q r r n oI p o .\.( r p r i
menteo u sadoserdesdedo {ucos dcosou rx .
n r \ n r r lun r v.' l r Jee. In q u en r . !u m p r e r \ r r i , r r Jl a
examesdc di.gnslico.Ou, que uma vezquecalos.ir henro bcd'co! agarram,seao direo de escothcro! sus
o ku nivede sde,adopran o esriodc vid mir .rr,(,
trpk\ rcmnos e mdro p.eoar!rment dc dod,rs
priado paraque a suprevsosecunpra. Sejacofto or. ,,
q u r p rr e f. ro e quf rerIrc .op u n , r v ru u n e g r n r J . .nrc,a, c,.cio putmonrr ou sid.. Tmbnsc sabc
:. !ue
razemosda nossrprprisadepodevaticinarosao\ (lu( , . , n d L d r,,.,,F h N J\,. Jr r r cm ( ,,m e r ,^ I. q Ji
nos resrnde vida parir de um dado mohenro. .
r r . rJ , . o , p ( \r F r r \ c I d r ti r *.i o p j , r *,..!J.
arudeoprimisou pe$jmia do indivduonboj m , r r J n '' qr ue
r rn r N i \r . O p \ \o t,,8 u( h r ,k, ( . \cr , d J l r r
c un .rr impo.nrno momentode prevera su t( v c F r d . J d Vr p r r , l vT F r o v( i u(.m tAtj - .\l u ( q u r r r ,.m r r .
geviddc.O psicosoexperimenttChistopherpereo, a r t oe r r i, i i r e t Je o p r i m i \m oJr In L ,h e r e ,
rstudou esrelaoeh mile al hooens e mulher6 ar Br Jr ,d r . d J.
enosprcbbitidades rinhmdc
ranc um periododc cercd cinqucnraanos_Os rek. lr.r deprimiddsdcpoisdo paro.
dos publicdosem 1998 revetramque os pe$,mtrr.,\ Todosos dias,mispryas connah os benecios
horram prematuamcrrecoD mais requncido qur {\ d-
recr)s e ndrreckN das emoesposiriv.s na sdde.Uma
oprmiss,incluindoacdcrrese mortesvnteris. A p,,j anude.'reespcrniesrinuh os dispositivoscurarivosna-
1$orde Psicolosida Unvereidde none ameri.lu o u,sdoorpo cn'mr psicobsicamente
'Wisconsin,Lyn Abramson. a pessoaa adop
nour s.ide csudospubtl r J r h - h , s J. v' d | .JJJJ,.F u r cn p d ,m ;n ,,,o p ,m \r ..
cadose.tre 1998 e 2000, confrmouque s pesso!pr\\ r r J r e n \ , , J,,. Jr r n h \.n ,n r ,^ .
.' In r r u r n d ur q u r l e
m6ts im o dobtu de rrobbilid.desdc sesuicid.r t,, que l)ddecendc escleror nkipt, sid.pesoas quc so
tre'.n.rques dc cor.o, docrs dc insucin.i reat,
losrciormente, invrsrigadoresda prcisiadr ctnrtr.j h , f d r m u , , , ,|e " i ,.,n o Je ,,,o r n ,.,uo
Myo (Mirneso) lidrdospelo doutor oshhiko f{ ( ,,tu 8 r , d J
lr , i. ( . d ' dr J, ,.{ ,,,c.,r u ,. ( ,te ,,,,tck. n .r r p ,r r
rur, publ'carumun estudoeD que inhah medldoo^,,n, moo opnnsi. ou p6siris. o facor que metho "
vcl de pcsimisno cm 8J9 voluDr.'osutilizandoun, ((n, pre
d, . quair.hdcde vid. quoridi.n.dc p.cienresdc dru r
de pcBonlidde,e rrinr inos mis trde verisurr.nl
quen v,vr e quem nio. G re\uit.dos ndi.irrnr ct. .r ( h n , , r lk l l ) .r r ( ^ { ) ( n i ( , n r \ r r l cv..r .. ( u e
r rc' q 'r! . ,, i i J i L,du,,,.,' ,,1,c ., , t , -, r , , r , r , r br+
'. t,.,. . r r r \ ( h t r 1 j k\i ( 1 r "' .rr\,t.r ( \.r ( tr \r Ij .r r r ( r \.j r n ,\ !r
n i fic tivop.r.
s el c soo .c or1., , r r it , r L q u ca n s c i nv, p r r r . lr r ' , . ' , 1 r..' r ' " r Jr ,t .i ( ^ .cn ' h u n 'r r n \ n r - r r n ' i l l
ieenunhs,.on clsmcnn, d. rn,i r,lbi ou o n.s. t r r r n r l n l { r ' ' ' h { \' F
''
mentode um neo,algdm i vnii rt &pois d .eillzri,i pb iipico c e.ctt. d(\ti .ipa. adc firur lhr1 rruri
dees acontecn.rros. estdocuii finilididc cr compr.r a ehccrrdc un n'vo
Num esrudosugestivolevdoa cabo pelo investiga.l,' medicme.o par: curr lcerado duodeio d' 'nrri"
()\ l (|
n e r m r ri .rn,,T. H rc l e(.prc r e r r e \ o p f lm Nr r ! q u r , ' . . , anerjorqe i estavh vriosanosno n"dr)
davam muita impo.incia o f(o de teren sofrido uri doentsdo Texasque partcipamlolunrirfrn n\r(
sraveenfa e de mioc.dioe minimizvma graviddc. L r r n e d n s , d o p e l r e q u r PrJo d n r r Ii Jn l I r ' ' l r "' 1 ""
sua.ondio!recuperavm nese inham mis probabill s d o d n ; o { a r d o . r o d "' e k' . o m !l .e r r . d cl "{ J( 1 r l "
dadesde sobrevvefdo que aquelesque .easimcom IL a reeridlesoarvsde um edo\'or'' (\
"k',li?;d
gsiae desespero. Ebora uM rspostd.soncs.L plticipnteso.am spridoso icso eD tris Jiuros:rr
ccunsrncias poss reirarmoiivaoao pacientep..o,' onme'rc rcrbru " no" r,mJco o {EunJu -(J J
_
rinur o tent e posser consequ.cias persosr\. mentn InnPore o ert'iro rccebeJJ pla(cl" o' In '
scundo pa.cce,os pacientes qeno re.onhcim o sisnit p o ' d e c a p ' u l a 'r r \r n u m r PJ1 .r r e \r d r n r i ' r I
cado sinislodos sinromasc.iavamuma espcie de "c5rr a " "n ,"' r ". o ' ."d ' .' ^ .r u ( o ' r va |r \' m co n h e '
".. ^ , a c,r Jo co m u m m ' Je l o d r i n \e '
nni prottic.".Osu optiismoajdavos auo resul.i c d n ^ ' e u .,,r r e u d o Je
as susemqes nesativas e reduzira suavunerabiidr(Lr risoque seconhececoo .duplo ceSo Deposde qut'o
s complica&s.No esno snrido, Chrlsr(. Givd,, ,. rman*de tratamemo,os dontesvoltrm sersubmen'
Unversidade de Michisn,demonrou que o pensamell dos oDtraendoscopi parversc lccrar tinha crado'
posiiivodo dcn no s benficopara eemasrahdl Os lesulhdosmostrara que 88 Por ceno dos pacEntes
em um efeitontidepresilonosf.nilrese nspessos qr( rrados cod o novo medcamenro, 66 Por cenrodos que
rsebea o medicamento ntigoe49 por ento dosquo-
Em geral,as pesoas optimistssenteftenos nsn.r mar o paebosetinhm curado
d ,, q d eJ. pe* i m,nJ , t'etunrr!\ J r J i, ! \ d , ' \ n f A r . , . . ( Dlacebos Dodmno s idro doenlca uma
' 'urr
e q u eiq u e e\que.onm r" uru r "p e r n q u . r . , n i, r, J o ! n \ r J o c.r p o . m sb m b m l N i r r R r u o eus' e$do
tura m que seenconrmseremporria,de impc!, I' d r lo n o . .o fti \r d e m o n \
mrtido e, alm disso,azemnais esforopara supcfur,^ r ( J o n Do ru n c L p o d c In \' { r 8 r d o r c' Jr u r r \{ \o r d r d o
\ i i r l .r n ;.;r . h .\ ' d " |f,' d o u "n I o n ' h n e r d e '
Ioidiro eescritonnis vezesqueos sereshnnnos\.,, M r ' d e J ' \ ' 2 q Pr ( n r ( ' q u t r Ji .r r J' m to d r sr o m m r n
cn r ru rr . \rn(ud.Fru .'mnh.A' n \ . ' u p o ' i\ , - , dc 60 .no5 coI um qu.dro depre$1vo'recebeua
expecttivs$bre o tuturo m um srande ifdcn) ,r, ncfro con Prstilhsdo conrNdo lnridePrcs'voser'
no$o estdopresente. ror i$o. i esperniexerceun, r,.L Itri, . lnr. nctdde , nou umr Nbsr'ncr nc' em
pelao importinrc n. rur. O cfciro pli..h. (uc tr.i.r, { l . i ' tr ,,' i ^ J ' r ' \r "' 1 r ' 1 1 "r f P"r JJ'
" , . ' , , N ,' r ' , .l l ' . ,.1 { J' ' ,l
.ci . rcfc fl nR\ ons os d() tle n \ . ' , r r r t ,I ' , a r iv ( i.( , ,,., . " t '' 'r' -r('
',
ro Siupo d. .nnrr)&nr,. l5 lrtr t 0 d{frciene\ tsdo dol(r(,s(,(li rtrvrlidcu.Fbori Prctirnu u\ir rPf
quc ronaran pl..cho. L:rped,lnkrr'nrxNivo {rio rerI ns o D.ssrfl. htn, rr is t,rdc ou m.it 'cdo !ur\' rrr
oe qne tano os pr.rcnresquc {nri in *rrriln coo (^ dos nos vcmx r'lxrsr.losa de.laDFos ciriidir\ dr 1ri'r
quc subsinci.incuas. quc.an, quasc.or,, d docn!- MJs 6tc luar. imeBro c dorrYix() r"r ' '
a m e'n8en.m
\m r heq,,i n(,Jdr . rc o. {. u n J J r - ^ ( o m o e c ' r iB , ,. mistolervelseconrmoscm o altnro. o rlivi() | r'lk'
r cu Jr bc r. ,onul i \r.dor d c \ d b c \ " e n J J Q \ . cra qu a esPerana nos Prcporcion,
O efeioplacebono slimi os rmcos.po cu|
po, na dEada d 50 foi mod oprar6 p.ienresquesfri.n
d u r d e J nB ,nrde p(,ro l ,s rnd olh c r . J ( e r r . n r n , . . . TRABALHO
co o fiD de aumenro fluxo de sigue Docorao.D .o,lut as sEs hnan i,lm$h
anose ftilharcs de inrcneneshis arde,foram rc.u. rn. o qu Pr.strni lt *.cisFrddm
((i
-! '
dos esrudosem que os doutorescrey Dimond e Leonrnl a srilgoquc.rii \ sps P
o b b .,,m prorm u. c -etro\Je { r p o p u h ' I n r ! ^ e r \ . ,
com opera)es sinuadsnas q!is os cirur8eszirir o H( en Btra d' sti', t946
splcanenre incies supeiciaisno peiro dos pa.rerts
q Jc n \r -,rm q InhT ndu\L b m d d o , L m Jo r e r \ . , A naroria dos aduhos dedicamuma srndc p'rtc do
re,l ou. uma fictcid.O resuhadodesl.ompa.o f{ic\ r e m p or r ,r b Jl h Jrp a r r 8 n h r rr v' d a \e g u n d oo G' n e n "
m.gado., pois .elelou que enquano67 por cenrodos.l I oePo^ de de'ob'dece
pacientesque oum $bmcridos operaorel ernor. "';"".re c,'mer ",.-*;'.. ibida. "'rm e\puj'o' do PrHh
a mar pn-'sini',
Den
,.h . 8 ror ( nrodo. que rh el- ,r J n I in r e i\ e n ( ; u. in , , , e condendos.iuntaene com os *us descendentes' a
'
Iadamelhoraramigulmentcl prdua o po quod'anocom aorgae No L ' e'dade
Por misvolasque denos ao cnmeo,o denom,nrdo, o , e : b u nd a m h o m e n e ' r ' n u l h e r e 'q u e' o l d e r m
".
com dosdoentesqese.uram por si mesnoso se! rj \ u A J pr ( e \ u m d e ve rd u r o c r r d u m 3 r u r e n r r crr n i
nvel de esperana de cura. Enbora inda siiba nu,(, icaco.ns tambm.eno que no fhan pe$oaspara
poucoylbre osnecnismosqueinrenm na.onexosF. a . q u a no r r "b a l h oc r m a :( n vr d r d e r r r ' ti \ d N r ' d 3 e
m r \J1 u ru .em p.i n(i pi u.J e '00 4 . u m E r u p oo in L , q . t criativ.De fco, muita sentedetendequ o seem-
d u ' '.n .r he\rJ u pc o c ur^l ,'F Nr r . u e !Po. . a r J f L , r ,{ . . preso no s o meio que lhe Piie obr beN Pda a
do InsttutoK.rolinsk de F;stcolo, deoonstrou!ur .r ubiisrncia, oas algo que acre(ra satise sisnili
esperana de cnssuiralivb da dor como rcsposti a ufl cdo s suasvids,e que cosriui uma Pte posniv' d
phcebo p.oduz mudnfisicascerebru6que so me!r, su idertiddeDesoalc socil
vstvenaavs de re$onin.i mdsnrc. Tatvczee ordt, N! ctualdde.no poucsmesquc iblham fora
aiude cntc.der i resposnposiiv,. ilo lar cnrcotamo desrnrde cquilibrdra su! isso do'
co,o i disscnuis o.rsnJ.s, n)(l,\ ni\(n., (, os seusintere$cse Prciectuslabo s on pro'
d u p i n i.i(nul nl & l f: r d{,r v l t r n . ( 1 .\,, ' ( 1 .e . , ( t , ,( , t i$ , n , r i ' . ( l i ki r q u r i .q r d r n cr t( r e r l e cr co tn o r m e
rsrx
desrfb que presupa)ei Di(|rorlidc r,!$ dias, 0s rctersticr! n($oiis nui dcseiveiso oPtirrtrv'
psialnene scsoa cibca dc linrili o( n().onr 'rosos con ;;;'i"' .i"""',,, J(,c'ierrc't'riumr''1'N"'N. ruc
o r Fo io dc um !urpnhc ,n.. ( , r J , , . n u r r o \p e n r \ . .i. .'.," .' ; e namcnr:rrz 'r'"' '''
' '.'m"nu espirrtocnrfodfd(tr
":"',n.s sudsmos,
como s socilogsGrceBruchc Ros.line Brdeft,df suasote.ti
scfsri rdr(
monsrramque s m6sque rablhme mntmum bon e nua attudeaudz ao mesoemp{
equilbrinrre famli e ocupaes, desfruramis di i.'"r' a"**t'-'a- ,'\ rnDundcrJvcF'u" '' r
"' " ,rl"'hrr rm e'ru'f r' r I ih r'
sus filhos do que qundo ,e *nte !ncu.aldas, !, ;,;;:;';;p* '
fu domiclioou no t.blho.As criansqu vivem conl d a ie o ,ra .esri-**, "
r Jo aborreci ; !'rnr'!'! rr
menro '
mesepis querabaham fora de cscrescemcoh cor .""Li, * p-" .ompftimeit I 'li!!t'' ' "
plet normaidade,senpre 9u no lheslte afecroc sf mdo. " "p.iaa.
'u' ' 'r i r Ji
surana,e qu sejmbem tdos por erceas pes$.s ie "n ovr. cai n,o 'ere,rnodedorde
Numerosos estudos pa$dos em revsra h pou.,i vooda \e C ol umhrr qJc " J''
\4 5 \ e
tempo plo proessorde Psicolo8iadward C. Chatrts:r ;;";;',
'e\ponrtel
i. ;. ,.'p"ae' ro enr' nr rro ' ' 'J
de
8remque para desfrutare rer xito do trablho,ln l( il'"-"" '.,'
uoot',r'i'rvr nmiigo Punh Jir' 'd
ptido e morivopr desemperha. tref, rcquf "-
ir.i' * I h? N?/ Yor IrdPs que'.pe"r d' u
ndo um ni,el r/oavrl de opdmhm.A dDpo{oopi mhr., prr pobremr\ dr
;;;"';;,;' "-,t ',r:F
alud confir ' na conpetncia prpria, pr ";.,0"*,'rm r(pn\do r \esuro de qur
a epenho f,, ;:;";,*-"-" '.';'-e
labor,a o se renderdianrds dificuldadese conse i"r'.ti, ,t*.,; *. pobemJ" \'8undo o\ rcnr-
' ordens'r o'
v. !m aP.cide sesura(a. cose conirolldoresque trabalhvas suas
rempo
No nbio do rrabalho,o temperamento oprinista il t u d eo o r i ' G d e kR o v d e u e n r od u r n tem r r o
prt: encnnttara
nenrase de sfnes.aconsincique !e$oa conerv con.cnrraroe ao' e+oro' dr equipa
d r ,,u J' c ,,nouN ra,l bo,rhdo p J $ d o . , e x p li. r \ J e 't " . tornul de ilv,r os ronaurs
' " ; ; ; ; ; ;;.;' ," p ' o r e ' ,o d n ,s' Id op o r vr n i n 5 e r i 8 '
sivasqle d svicissirudes que suBehe a esperaqur

alber8de alcanros seusobjecrivos.os honens e ., m e m h a F d r d ( r d r d e 8 0 q u i n /e m l r ' p r n r e \
\ en.onrrrm.pe! o r o r r \ e a n \ v t r r $ , .
m u l h e eque i"i",.. af r.* a" l' empre*Merropori-
desdo seuempregoou ocupaosenem-rgeralmenre
'esuro'
a-' p''va': p:ravende
a deaprrdao
n., \
satisteitosdo que aquelesq predomrnnn '"1* '.,r1^,1.
; ; ; ; ' . . ' , ,, d c p e r ' "n a h d a d 'q u e m e d r o 8 ' u d e
mcnrenr\ fceir, de\vorr\er,.t{e etenodo.pln .m., crndidro\' ( omoresurtdo'
;;'r.,;;;
imporie, pois uma obrigoregular graiificntc Ii) ii.. "".".i'..
*' ""' du/ento' indr\rdu'que'e d'
nentacm nsa uo estimae esiimulo senridoda p.Fn,l v r d i m -'*La.. o p r r m e r r o c n h r L r d p
cm tr ' sr u p o ' -'t" oo ' ' o ' o p _
q u .i n h r m
conpetnc'ae auro.omia. ; ; ; , , , . " :.;;;,' J.. .' ;"n .n r ^ Jd n d ' d ,o '
r ' o r ' i o co n o
A NAS, que escolhecom exi.em .uidado os crdi id , . n n ,.Jd o .n , e \Jn r cJc r t d i " e d e
{rp''!as'
d l o ' I r{ ronur,. rl rm de LJ ln n / J r j, . . n ' c p J r u \ . , , rcstc.it pcrvrnalidrde.crrr oeridantne
cicn tfic ea ex pe.i nc i d.ern : iu i. i. . o h n l(
en , rr c . s r . () {t,'n(l{' snrPo . l(rnrdo P{tr "os P$sn6's" ou'
ros qunhcnr()s xsprrn(\ Ltuf rnrh.1'nprssado.l scuschch\. l'el(' r,rin). os cprr8dos consider.dos
'.n'l\u
provde prido, DJ! tinhrn rnr,r lc^onrlididc modf. !frmhr .,,' { f.v"r c,d ' ^ tfl n .' r ' ' r d i ,,
d a n n r epc s nni r. O rc rec ,, os n , r , . lc r o n r in a d o " , " ' \,.\,u " n,
e compdnhcin^ rrb!lho. Em serI,osempe8dos op-
conndosespeci.is",era ircsr.do por..'.r dc duzenn^ timisssoo\ nuis popularesras epresas!@upamps
cadidtos que tinhaD reprovadora pruva de aprd,i,, ntr de $abalhoe crsos5p.rnrese sanhn nisdinheiro
p. vendedores! as que no ce de pe6onlidadcmo\ d,' qur, ^ p*imnrr,. Ape'rde e{e\ claro. brner(ro,.'jo
t avao niveismuno hos de optimismo. poucsis pesos quc Procuran acrivamente snmulro
Dois anos depois,os dirigeresda Meopolilan r_,h. sculadoopimisra plr nlhorr ssus posibilidades ra-
compa.a.ma produjviddedos rrsgrupos_Os rcsuh.l
dosrevirmqueos maisproduivosforam (os coftand{x As pessoas que espermconseguirquiloa qte rsptr.m
especja,.Ees superopiiisls,reprovdosno ex.m. d( enden trblh.ais intenemertee duranremris tmpo
aptido,ultrapa$rmna vendde alices o srupo d(A do que aque.sque no esperam.qn os sesobiecri
oPtrmhrJ\' em ?6 por !enr. e o do. . pe*rmbu', em i vos.JonathD. B.dw., da Unile6iddc dc washinsn)n,
por cento. SeSundoparse, o to dos vndedo.esc ann
numa sriede idv$gaessobrea confinadas pso.s
io opiimista obedei pincipaledte sua mais .h.r na suacpcidade parsolucbnrProblemaso abaho,
p rFn ' rc,rnu rB bJ hoemrr F we n c , , r....
' e n d e roclc
+c J e m o r .tr o u q u .r q u d r .q te r l b e .r n e \p ..' J' L J.p u .,l
as recussdos posveisconp.adores.Desdeenro! vrs so mais eiczcsperaneos prbleds!espailmenrc
bte optinktun.tro Selgnn faz pane do poceso t( diais! poqueseexcedem
emsitues face, dicudads.
seleco de vendedores de segurosda compnhi.. As exp$trivasoprimisasesroass@iadas a resultdos su-
Aspessos oprinissqufzemfrentes neramorfos(\ prrores.Peloconrrnr, aquelsqueespermfrac!$ar tm
do mundo lborlcom uma disposioberie conian(. nis probabld.desde fraca$r.i quc o pcnsmen ne
endem dr um .sim!" dsidido e fire s p.oposas . g.iilo pernrcrrcfscomplicdsprednpe a comercr
p,trrundades qur lhc. \io rp'ewradr\ e un!iunmnur. eros. ln disso,. disposiioptimisidrcnuao impaco
bem em ocupaesqe exisem un relcionamenrocoh os emoclonado fracasso.
clienresou u trabalho em eqipa.Esraspesos cou No ne escpque h crticos do optimmo quc o
mam tribu os seusxiros sua prpria comperncir. equipan falti de realmo.l'ara eles.m sitesde
peb que sesenemmaisorgulhossdos seusxiosdo qu. . n c ' E ; l r " q u e . n r l r *J,i o n r r b ,n d o p ,l o n ' n j ,
aquelesque os aibuem sorreor jd de ouiros. I! c r r r Pe ,\Pe !i \r o Pr r { a m r \ u m i q r ,, P.*i m i ' r r e
our.o ldo, qundo fracsam, senremse frenos eovers(, cruamenrcrcaisrr-Do mesho nodo, isisremem que h
nhdosporque.ulpm m sorte ou out.os fcncs \ snuaes en que preferivelretnarsc a empo ou mud.
ernose no suaincompetncia.
d c r u m ^ .r r e . d t' e r J ' ,,d ,' .J.' .1 ' r ' f' p e ' J,o u i n -
N srndenidia dasorganizcs, as iiiudesdctr{, 'r '. ',
s i{ ir c n i r a n i r p l o n ca { ' c.n i ,h o ..n i n r d o sp o r
l st s n o s obemti s ase c ons id e r a m s , r d e s lr . , : .\ ^ r lu v n \ , . \. i l !cs:n d q u c o d i r c.ktr l i n r n .ci R ) .l eu m .
porldores de ns nolicias nunc. si her vindos |(l,^
e r u r pr r r l rrr r r r o e n g e r h r :,
r r ,!r ( F .1 ,,d w !r r r n r d e
unr ,nsilxio nuclc.r rr.essir.rr,r.\\llv.nao. de rcr t ) f ,.,,f.i { J( I,i ,,;n r ., d ,\ r 8 r n ,/r \d c d r I n r \r
.r J ,,o \i ,i .,,,.rJ ,,,,,.,t , , " !r., ., !,rrFJnn..l r r d , J.M ,!1 i q J,,.KJ,,Wc,r k.,' u { a .u p e ,r ,d r d e d r
p o . p d mrnr v r (onh(r 1,, " , . .
J l u n , t , , , , r r \ , . t J f Nn g o n connn c do enrusismo face svalaoretisrd un
d r d c d o rrr.^r rr,l nr(o n.rmdJ d u h . r c n r u .A p r u d c n . s t r u \ o n t{ e ,r r e r e sr n r e r e ta r od c
c,, cauel, objecrividade e prccisaoso quatidades v e , ( o . r ) u e r n J\ n r n o b r r , m i tn a r e ,n J 5 u \!,
pra a s No obs!nie, pcr um
'mportanrcs 'ncumbncja. ,oE re.ete detrm dsacaenro hrgro nos tpese,
gunt que convmtazer seestsar.iburosso rconpr q o u ! m Eto r ;o d e ,n d r d o .p Jr u
ives.oD o oprinisDo. e \p to r r ru m i m o n r r n h r
g e r r .i r $ Jl u p o !.o r e m p oL o m e \o u n cvr r
Estldos sobreerecudvose empresrios ,,,r cr b r
indicam quL r h m e e d o h d r r \ n r F i Jr o e, p r r u th r n i o n n h J ,r 8 r e *
grandemaio.iadlessabequeoctculodo ris.o um desa ) a d o .u r e n e n r p e e n \o ud n e u ,r d q o u r n n h r e n , Jd o .^
i , que hr qur .upe'r c chr,e plra o tn,egL,rJrpen.lr seusnomenspara a mo.re. Ao quano d, os $tddos .c_
d r .r r '\ beJ ,rk e hrbi l i drde,p J r ud r n & r u n e E c x , i, gressarahao acanpmenro.
Jir( jo c .rrJ dr.Inrrc o' dn,F c n r ed, J , e m p , \ r t o . c o n g u,r r n r e 8 ,e s, r ? ,. "O que aconieceu?.onxr
p e u n r o u .th eo, o r i c,i t. k..
r/ | '. n ui ro,. ntrelde e'p(n! n , , t u r u n ,d r c o m p r r t - , . p o n d er h r h eq u e r e r i n h r m p r r d ,d or o tr Jh e .!er p o u ,.,
c asepectarivas de ito. os xccurivos de nivelndio mo a p o J co to r r m i c n d nd e .r n ,m /d o \ Jr e q u e u m o !r e \
venrscpelopoderosoincenrivode preseniar . merose d enconr.ouum oap no boho. Issor.nquilizouos. Espe_
dn, oprr"Fr, JU, ,eu\ A, propon. qu( rrr .rah quepassassea
'uprnoe,. rmpestadee valendo-sedomapade
,r i i . o o hah,l ,d/de,
J r \obr", . " . p " ; o , n r , i- a . u ram cotu o camirho. O renenteesiudou.om inrcresse
'-,
emp.eslssoaquelasque prognoicamos resuhados o
hs mapaprovidencialedcscobriucm assomb.oque uu um
tavorveb,meso que depoisesresp.ojecrcsno lc,ncen m r p r d o. Pi r e n e u 'N . r ti d d e. m p n o r i n h ,e F
os objecr'vosms.mbiciosx. qdd Di'r
O.J"n pc ngo'urre\o J ,'.pU m r r , , . \ r 8 e , r d o . q u e, g turrr o\ \udJdo\. mJ, prru rvrv, neterJ c,pe.
ran, que to, o que os fez sair do anse e enrenar
ru 'r o u n n, al .r, ."r ntnh u m a p r r . h lo r , p r . h . .
c rrl or\c t p! n . r r n r ( o n r r a . ir c r J J . Quandosnlnaa reaoene opdhnmo e balho,
m Jn r e u r m Jc eu d,^. dc pe* ,mi , m oq u r , , m er e d ( . . , c . o o p h b D o q u eh r l h o r fu n r i o n rn i o o q u e ti ,r n ,r
reahrs. No obsrare,esdeno.strado que o reatsnx) r
r e n d a r .i In d i ' .- i m i n r d r p :r a o p e n r a m i n r op o r i tr vo ,
desnresu.do. sobcoDdies adveaas,tcm o preooa o* ma o,quep'umo\e r dpo.(jn spcrrn\o,r que )e ,u,e
mo.lizaio e da indolnci.Dniel K.hneman c ,r,, o merho' po\ji\el (Jl.drde. O, .onhador;, rdeax{
Lovallo, per'tosen de(o de cmprcssda Univea'd.df q u e n io d r { r n g u me n r r er r m c \ r u n Sr \e Ne r \
J. Pn n .e ,ur.ob.ei \J ' In que me \ n , oi, p , . n , n u r . - rmpo
\ Ne F .o u n o r va tr n!o r r c m e n r e .n { o d i , \u J. d e
D.ree redlish consr'ruiuma fora muiro podeetr !uc r . , \ e \ p o d o ( h e 8 r . \r { !l u ,o c. a r r d $ n o , ,e J\
.onrflDu' parr sulerar s,ru.esrdveBs nrs cmpresxs( r u ,u \.
| , ,e a u r e
r n r n u r i ;e ,In .
.ltne.ta. pesisnc,..los enpres.dosf(rrtL is difi(ul c s.r tcnosrssct.rcsperrr 'iF,
o hchor e frcprr.rsc ,Jra
InJependcntrtr'Litcde r( ' mctldr lrt
'r rn'1,gr r du io d. !id.' quc a t.-
balho, i pcrdi incsper.d! do enrlr'(1r,r1r.$(P()esenPn nobgi. prnnr r(l(rr () mcrc de horasabo.aise que
!m duo golpcpa o no$(Jcsido tl. (\rno O dcspdr sc multipliom rr psos de$.upadas Por causdo de
meno f.equentement interprctrJo c.) u fracso scpresoou Ja iefona anteciPda, o s8niicad do &io
pe$oal. Al do que posster na nossseeu evalo.izase. As rarcfsrecreativsque as pesoas esco
'npco
raneco'mi., a ccsaoinvountriado empregocn lhr dependemdo' 'ru' B"qo.. d" ambrenteaologi.o e
auto eoa e laum desfio confinae ao sent r sm e ue viveme dos mioso seulcance-No obs
de controlo que temossobrea no$a vida. Coo o remro. ranre,a capaciddede desfrurdo cio condicioda
r podec o n , e r t e h en u m m o r i\ " sobrctudopla disposiotemPerenr..Independente
'a .tn id de.ontrnud
de m.rgura desesperc. mentede vivermosavenrurtsmNionanesque faamsaf
tr o coro,ou preiSuremossitDes rranquil.s que
Do mesmomodo quenasruplras de .elesimpo.t.n
condozao repousoou introspeco, a sisfo.eil
tes. s pesos oPrimistassuprmgeralnentmuiro e
do que as Pesimisas.Pi nente dependede como vlia.mos os a.tividdeilo
lhor a crisedo despedimento
sgniicdoque he kibuarmos
.mer,coumam atrbuir a cupad suasnuoa can
,rr'n'i onJ ',o queo\ p n e 8 ed o \ r n r im ( "
' J. ,l h e ,r .ou
rosde hmilhao,incooptnciou desoralizaoEr(,
esPerardetconlr um ovo balho, prcuramio co POLTICA
dais vontde,o qu por sua vez umentas Probabilidr .d palitos de orcr hasaYsr6. adda o! rst 6 dr si2
r deipodq 1 t sinr, diYeftics
O optimismoiuda sup.ra ansiedade que frequen
tementeacompanhaa reformaforada,sobretudoquando ca da Rzwla.i!,,to t9ol
o empre8.!on{rtu,u r one princ,prl de sruriicrio Pe'
r.1 e de reconhsimentosocial.Par muitos reformado\ 'willim Dedba s@ilogoda Unive6dadede cincin'
acostumados a un trabalhoquotidiano,sobretudoquaodo nati, observoub uns anos que os ndivduosque dizen
vivem sozihc ou no rD fnlia - snuocad ve/ ri rr .omproma'do'.om um rdeolosrrool'u.J +" mr(
mh cmun -, J rcu'ma Prr*upoe Dm ahrndono in\. oprimistsdo que quelesque se considerafrpoliticos.
luntrio d vida. As pesoasreformdasoPrinisrasprocu Emborseiarzovelpensrque os crdceres oPndsms
r rm .o m r ui . rc rl d!drpo$,v eAr c r it id r d e .s h e ' n , n v r ' lodeD senti.se alradosma frequenemente do que os
que lhespermitampartciParem projecos'aoplEr slJ p c s , m F r r\ p e h \ ,d ,,8 r c d e \Jn o \q u e\e < o l G m\o n n _
ormro,pornciras suashbiliddcsou .onribur Per. nrmenleno cnsivomutdo d. pold.a, o oposrotam'
causasrelevantes. hto realnentema vant8emPorque bm po$veli to . que hra Pe$ois que cxraen
sts acrividdes m a vnrudecara.B.sicade sem unr eerAir fosiiivi d. sli Paricifo a.tiv. cm cussdc
onte importtrede erisfao.
H unsanos,H.rold Zullow c uni rqril'd dc psic() Pel. prinrirr v.r, o conedodos dis.usosJo\ I,dlf
d .+ ( n h ,r ,u m ctRn n .
s o, dr Un,v n n d r &d e r e . , v , r ,.r cos tinha scrvnl(,p.ra pr.v com srndcr.bi|tirJf (, rL
pracalcularo velde optimismodaspes$salisa.d,' suhadonls urs. Ooprimismodosprcrendenrc{ r,)e!fir
I t r erlmr not .c o n r e u dd, A
' u l i n su e eibm d r e e ' c' ir ' ' . a CasaEranc,em 'qshinsron, rcnecdd-se de v.ifl.snr
A ori8mrlidde dee metodocon\ntir emquehe\pef : tetrs no texto das suasinrervenes. Por ccnfl,', tJf
a vlur o n,,.l dr dpr'msmoe{udndo' declrrr(i .ante problemascomplexosdizim ver clanfne r $,,,
daspes$ssemrer de recor.r,comosefazi nts,a ptu causae sua soluo.o eso rmpo! manLrr,rviir
vaspsicol8ics ou cnrrevistas pe$os. un estilopositvode in.erpreraros coniecincnk)\q!.,^
Utiliado estnlisedecontedopropu*rn-* esru fecty.As susexplices cracierizav.n.sctor.,r
.1a.,ne ouftas coisas,a relaoentre a disposioopn side.aros grvsrvers como ligeirosinconvenicnr.\D.r\
mhra ou pesimistadc qndidtd a presidentedosEstdos sgnos,seminpaco no bem,esrardo pas.
Unidosoresltado daseleies. Segund osresultdos d() As ddlar.s des6 aspantes optiftistas raDbm sc
projecto,os polricosoptinists m vriasvntaEens. Unr distinguiamporque nelsno asunid resposbilid.de
qetenden sermais activos,a pamcipreft ns acn pessolprlos fiacasss ds suspolriqs, lanando anies as
qdde\eenorN e r rcrsir mii\ l\ \iruJ\'- culpr' ccunsincirs,nconrclJ,.n,.r lor\ de,urirar
'mpF\ hr \ .A l c md i \ . o m 'pidamenre
b a ce $ r r i\ e t' r ( i,' lheis ou a inimigos mlvols, cno o lebre .eixo do
praos votans. Finalmente, qunto misopimistasoren mal' do presidnteGorge W. Bush.No ernto, pelnte os
oscndidaros mis spenn de viri 8e.mnosvotntes. .ontecimntos favoiivis, ainda qu fossemfo.ruios, rn
As explices posirivsendma transmitirsentimentos dc diam a afirnr qu c benefcios serin perdurveis.mol-
esperana 6 segurnaperntescrisese os dsafios sbrr drian mrirs fcetsdo bm-stareonmico e social .la
os qui\ or eleore\tm de r pronunLirrPo' i'\o. r.. nao.Tbem no duvidavam em $mir quae rodos os
zovelpeNr queseos votntsquee um lider que thes hriros quando as coisascor.iam bem. Basravlhespr@h-
prmitadedit. que resoveros problmsdo ps,ten mr que e$es factos impftvistos eram fruo de um plno
de.oa favorNr o cndidatooptimsi. prwiamtrte concebido por eles,ou pelo ku paitido, o que
Posrerio.nente, outro erupod. peritosem linguats" os ova disnos da reonpensa dos voranres.
alisou ponuouo conredooptiist ou p$imisn Anindos pla de$obe.ta, esesinvesisado.s dcidi
dosdiscursos decandidtos p.esidca dosEsrados Uni .n uriliar o m6mo te.nmetro do oprimismo pra pros-
dos desd1900a 1980,*m sbera pnbt a idenrid.d( noslicar os resultadosdls eleiesp. P.sidncie par
dos oradores.Os resultadsrerospectivosreva.amque o Sendode 1988.s susp.evises, regisdsdssma-
os dezitoondidtos.onsiderados maisoptimistds pelor rs an6 do rufsio, form surpr*ndenremen corrs.
invesigadoes nasvintee duaseleies qoesereal'zaram No s nuncia.nde 3n.emoos ilnfos do republicano
duranteesteperiodoforameleilospresidentes. conchso: GeorgeBushpai sbre o democrataMichaeDukaks,e de
oel. ir orr d op r e e n e
u m8 2 p o rc en r od o ' .o m ( r o ' o .F fl vinr. c cnrcodos aspiranes que pricip.lm nas v,nre e
nove('rrtrodis p.r. o se.do ncsscncsnm.r. mis am
bm prev;am con precisaor !r,i (ld{ nxr8ensdasvl Bush cs!rini .oDt!!urnrnk comp.alcs ivo.ves
pr r!lir s consrqu(,e,.r es.ivas dds susdecises.
Os r.iunfos eleitorisde Bil Cli on tn 1992 e 1996 E bvio queao comp.r.r unn siuao-oeado c,
rambmform vaticinadosacertdanee.liiizando estl la Dn o \ o n,, l r Jq u e .r ,,. c\e m p l o - co m o u r r J p ' o r -
esmo sistem.Durnte sua segundacmpnhaco.rrl expnsodo terrorismoe proife.dc arns de ds-
Bob Dole, Clinton repetiaconsnenente que era de.u truro macja no plnea -, o lder polrico nore
que elc .me(ino rla cheSrrosc'dadio\ um, mensgrmmF
povo chmdoesperan ', ao que Dole respondia
era !o hone nis optimis da Arica" Nos coD,co recontorra.resobreas consequnds do su beljcismodo
reli,edosem 2000, Gorsew Bush Al Gore dvmnl que * 'vese .sorid . comparesmais relcvarres,
vcis de optiiso estaisicamente p.<idos, o que con r o m . ' r s c g u r n ( rn o m u n d o ,n r e \ e d e p o n d a In ,.,j ^
cidiu .om o\ reruludos ro proxrmo\ como polemtro unaterldo lraque.QuandoBushcomprva pcrdde
qusdois milhesde postosde rabelh e o armenrc c$
SegundoZullow e a suquipde peritos,as nicsex pccr!ulrr do nmerd. peso' pobre\ e \eh,.*ur. me
.epes reEra Ber qe d vaoiagen eleiiorl ao cand' dic que tiveam lugar durnreo seu prioeko nandar.
drro mn oPt'mFu orrm as Fr ele(cs Prr\idrn. J com s raxasde indisnciade our.os pa*s menosifo.ru
consecutivas (1932, 1936, 1940) do Pe$imistlrnkr1t ndos,ansmiri! um mensasem maisasimitvel sobre
l. R@'e ,e l . quegov enoudurrn r er G n d e De p r r - i, ' su poltica eonmica do que se rivese coopa.do os
econmicae a SesundaGue Mnda e a vitri de R1 me'mo, nmrroscon a\ melhoreicondre,que rrNrm
ch.d Nixon en 1968,no augeda suerrdo Viemame durnreos gove.nosdos sus predeceso.es. A realidde
Quan'o 16 proaronirt\ d\ elei(@r no e+mericrnr que as .ompa.aesvanriosasque Bushfez das adversi-
de Novembro de 2004, qas tc'dosos peritos conco.darn ddes,indepndenremene da su obiectividdeou da sua
em que o preidene Ceor \,/. Bu.h prerntou um im ' racionlidade, acbrnpor bneficilodint do eleit
gem mais optimista do que o sedor dmt John Xerrl,
a que lguns @dists chamM "o .avleirc da r.c Pelocorrrio, o disurs deJoh' Key er prjmordil
su,. Bushomunicou o *u eleitordo de nei mf. nente pesimisra.Cererizva-se por .esalrr e lepisar
donha que espfravque no seuseundomndto N.resem lonsa listadedispa.areseexce$oscometidosduranre6
cobr\ bose que ele rE o unko que PodDon.etsunqr { quaro nosp.eedenresd! dministraorepublicn.As
cores*m. Tkm optou Po. f@r tod espie de pro suasexplicase compres,embor nais eloquentese
mess e explicesposi.ivs que o usficavam e o fvo re,.,eram \empre um balnro nesrfivo d, .itur;o pre-
rdiam, embora fcsem io simpistscofro ficcias, con) sente.O sendo.pasavprcima ou desp.ezava co saF
no caso ds mas de destruio ncia imPurdasao ka csmo qualquerdado positivo que pudese r.lacion.se
que. Esta s$arsia, consiene ou inconsciente,judo_o i rcmorrmenrccom o \eu ,,po{ro P,Jrlc, r. bor, nn'\u.
ma.rer uma ingem de conianano pblico, espccirl e r u n ,, , r . N cr ,u Jl ,d r d c'e ,p ,' r d ,cJ' e . m r , r r fl b u ,JJ,
mentee momcnrosd vulnerabilidldc. scnrk . d.(iscsd$r.rrdxs do rresidcnr..
l cvid c .tcquf { l $ pol i r ir , \ , , r r t r , r . \ r in v r n h f _ d f ul0 ( ,.,,1 ,,l .I,l yn u r h . ( i r r ., ( tr r u ,,,h , c,r D r tcn r ( ,
ge sobreos pcssinisrs,pcl()nd\ lr{ trl,a trnid.\. in h a s( i ,, \d .c.n ,n a d op "' . ,,.,,u ,;,,,a .u ,,
.ao 'r^ ",r r"u
cmbor me surp.eendes P s r o dj n r .1 .u n n u r ( ) y) N i u |r tf r $ i .r j r cs n l"o",-
so
os p.ises.Hojc, no so poucosos cspecirlntsen can p o . a o!!,n n a rn u m a p cq n cn r l r ., ,) D N , Jo r n i m a t.
pnhasehitonis qe sebenque o ptimsmoimpo. I' Unas 800 pessos.onpar.n, fo. sd\ .in,rbs uo bi
isso,na !rcna da rivaidadcde'criic, o opdmismoe o lhetenumeradono qral escrevii, o scu nohe e as tibras
pe$misho so cada vez mis usadoscomo armas. I que calculavamque pesarar rs. U.s erm esDec,ansts
exemplo!duranre campanhi eleitoalds rleiaes legi\ en sado enqunoqu ourros cr:,n sin,ptesvnitantesda
p m
l i v ' E pJ nhJ .n, V rr d e 2 0 4 .' c s u , ' d oo ' m c , ^ retrsem conhecimentodo rcma. U,. vez .echiuosos
de comlnico, enqunroo candidio M.ino Rjor p J n e , . o i u ,/ r n r ,.o . q u ! r r ,.n d v te r e ,J r ta 8 tr h r \.
a.ur repeidmene o ru principaldve6rio, Josl.n h t e ln m e n r .n ,i oh ,,u L ep r cr ,o . n ,,. n e n h u md ,Dd p u q -
Rodrguez Ziptero, de "arra*ar um fardo de pcsr J o . . r r n h Jr r o n ,Jd od *.c r u m e r o .\e F u r d r ,,r ,,,e .
dismo,, ee aardcavaconrinuamcnrc posln um t.drr( ! I , , n r e !o /r cur o d o \o \ p r p e ..e r p u r uI m e d r dd o , p e -
D.s optimistado que o seurivI. sosque rodosos pa.ticipdnresrinhanclcutdo.O rcsul
t r d r d,r e rr,. d c rl rerr c e e z d e q u e r , ! r ' if \ , . 1197lb.s. A opinio das pessoas
oprjmn de un pti.o refecteverdadamene o sc! no seu.on,unro finha srdo nais c.rd,
renperanrnro.Am disso,n ciualidadeos espe.iist.
enimasem podemajearcon relarivacilidadea fch.d
da pesonaliddede qulqurper$nsem qu lho pr)
pi\J. Dcldn,eno' drure um Fnodo de rempo.( on- DESPORTO
quentemente, o optiismo fi.t.io, ilusrb en8no, cnr .unQqtoinlacoituiodepr*a.onoqu:idornour",.d,i
,
Bovernanes de s$sarcz quesrioriivel uma po$ibiliddr
re.l pGupane e at perisos.
No enano,no finr, no espectculo eleorl das.em(i
cracis,a tia palvr dos cidadosque vorn. lsso.
r,,.,,it:
" ^,,"r,
rcconforra.re.Apesarde, na histri dos povos, en.or Os homcnse hulheres que so deprosde sum des
rmos drslnosqne foranr pibros desstrosos d(A p r o ! su m m r r m r i , o p r r r N r r , d o q L e n e si m r ,r ,.
seusseguidores, r relidade que no nonenro de rnri o queindsedes.onhece seeslretao u; coincidn,
decnesinporra.Gs que afeclamo dcstiro de unr prn .,a ou seseffr dc ufr conexocausa-efeo.No sabemos
!i.da no seinventoundamaisiveldo que sabcdo,i. .e,' entur,'mo pelode'p"no eniaut o nen,rmrnrop,h,.
d povo- Ec pcnsame.lofz-ne record. n r \ pr so J,. o L .e i o r b n o p ,^ r o q u ep kd N p o er ,
nte nedotdocientistingsFrncis(.kon. pub,.rtr.l 'pes$rs
r\o
compnhr de pc.to um despo.to.
e r n 1 9 0 7n . rc v i s h N ar,r.. (.h o r ( 1 , r r . L s e c k , , 1 , , . ' I f n . .r co m oo o p n n l i s,oi n tu in o m u r d o d o s .l s
e xPf.i i n .i . que tev enun !onru , ) L lf I ' r v ) ( le 8 r , 1 , ' t , r ! ^ t ! ' d ( i i 1 ,d .rn { x i n ,ttr ' fo sr d ( n o si i n r, ,r r
'r
nos cnhcnti.n(^ conr situ,(ar.\errrlrritivix ( exrstnr(: prcvsdiiceis.l.qu,l,' x qucos rrcndor.s chaom"um
no nossodir-a-dir, cspe.irln! f qr.u () !rrg.m dc D{n problem.dcatudc". Minifrstlm o F$iniso ntndn-
uma dok gene(xd de tenaciddc e n)viri(). ( ,, p r r J, n!'rJr
i ,urr",n'/,J rmP onj n\,
do*u! \rto\
confiaraen si msmoc nssurs r.lldrdes aDun(. nteriores .on .asrsconb: "O no psdo8nhnos
ent.e os desporrrs.Qundo zenos a experinciadf Lisporguerivemossorte eo Braro ofereceu deban-
nos senrarmos.om um grupo de yine dcsponisrasisu.l dea."Tnb o expressam nasexplices queos des
menrequalificadose pedimosa qda um qu ponren{i porfl,tr\ do. sua\fhr\ psenes: .Serque deverier
papel a sua posiohie.rquica,classiicando-a de un r metidosk solo, mscreioque esou perderreflexos,
q n 'e r e l ,\J meneo \eu ntrel e le n r oc m c o m p r r \ . ' , , cusra-me cocnrarme. ' Almdisso,o.n-fevidenen
com os uscolegaspresenes, dzoi.oposiciom r enr disposioderota gue dmonsrran ace ao utur,,
os dz p.imeiroslugres,ou sja 90 pr cenrosi!!a-sen. .Perdemos e continremos perderporqueno nca
meadesuperioi A maori no conrcienrede que csl nos. Somosrlists, quedi.bo!"
e competiocom arerasque iambmsecorsideran os O oprinismovo.ece prdisposio pro risco.De
mais cpcados. hro explicaque no mndo do desporn facto,aslorciasdosjornisoferecem muitosexempkxdc
proissioal sejam muiros os arletls que se cosidern desponiss uit optifristsquediniiad spossibili
nelhoresdo que aquelesque realmenreo so. dadesde frac.ssoe fixmexpectarivas quseinatingveis.
Contudo,os nveisde optinismo variamentreos.lera\ Emboraestaformadeactuartenha ossus perisG,noh
e ene s equips.D.po de ler e nlisa.merodicanenrc dvdade que ningumbteun recordesen grandes do-
o Lonredr!de vJr lenrenr\ de noici( de\portrr. L ssdeudcia e conia.a.Cortudo,a p.incipavanrgem
de outrostantosresuhados de iosos,Mnin selis e os do optimismorefl&e{e n .esistncia o sofrineno
\eu\ \oletJr cheg'rmr rr! conclu.G(. A prinrra e qu, sicoe qub.amenale ra p.sisrncia paralcnaro
n!\ me\m\\ondiesi!\. o 'lerdde rrbn'ro mJN or
timista tanha, Drque z mais esforo par vencera coh Ar n d que.onnroFmF rn,meo. l er'r .er-
petio,speciancneem circunsnciasdifceis ou dc tr comptiesquepodmserdemasiadoftxtes paraeles,
de$anrBem. A sr8dr i me\m idei, aplKJdai equipJ. umaitudemuito til umavezqecomea prova. s-
I{u , r rm pepriu e prcrdde o( jo&dorrs e.;o pernade vir.ia limdt o esforo,a *sulaD3 e a fir-
muoiguads,a equipamisoprinisraganha,sob.erudo ma pnte a ameade defota e, por is$, elevaas
en paids muito rbidas. e.ceiraconcluso,ou ne possibilidad.s d6xito.Osd6poisrasoprimistas xcedm-
lhor,previso, que quado um tleralumenro seunivcl d ,r n'r da drnrgen,.ono unr experi nci
de optinismo, tbem aumerramssusposibilidadesdc -e 'l u{r
na universidde californjarde Berkeley. Um s.upoden-
ddor6 foi infmdo pelos*us eindo.esdepoisde un
Hr equrp\Lonp.!r, por B nde. iBUru'que. po, .,' competioque os *us temposinhm sido pioes do qu
cnstncias djvcreas,so inecadsde pesiismo, o quc realmenteforam. Peranteesterevs.os nddoresconside'
\ri m i n r n d " ., L.rnrn\Jc en,un J \ m i,r . r f . r\ , \ n c I r , ' radosoprimis.smelhor.r.ma ,i marcana corida *-
g u ir e .Pcl()(nrtrtn.os rtl .t.\ t f * " ir \ r . r \ l r . r r . n . r \ tiran). I\,i!' rvcr.id() de quc o pcrs.ncntu posrrvo
a um r(lu '(' iundamcnr.l p.r. qrem eiver nrercsado
Um . c r.es i i cdos
. des rorr oe\ , r l ( r , r , a q u e , ^ nr p.icr dr Ndi.ia e susdierenresramos.
iosadoresno rD. op!o de aban.or, mcnno qund() Embor no creiapc$o.lmenie que hj aso misf.s
i deot quseca- Nesasccunstncjs, inisten cinantedo quco funcionmenrr) do corpohumno,a t.efa
c' peninzconiraquaquerprogntico s podeserbeni d o . p , o ln ' i ,,r r i ' d r ,a r d c n r o e r r n r o a Jm r .r r ' n :r a ,r
fica. A situo mi complicdquado bdonr(i lhasdo orgnisnolouomasauxiirpesosquyrcm
cmpo um ahenaivae coninur la pode ser !. fsice nenalmenteos efcirosds suasdocnas.Poucas
opohuiodifcil. Nesrascondies, no fcilde disrin condiesprovo. nas pc$os senimeniosto profnn,
guir i peBever.njusiiiicaddo empenhoiracional. dos e desconcerntes de vulnerabilidadc.insegurrnJr
o J'B vra .r c do opumr,moe m r n r ! n i\ \ , , n f , rr,nrn .uh" .
"' d ,,e n cr ' .Pu rh .o . r n "r ' ,' ' l ,,r r ' \ ' ,
vasqe seeilecteexernmenre a inrinidodo.dvd cm rco dor lheh a empti,ou c.pacidadeic sc
s.b- recorhec'doque a parncide toilconfir(,ad, colocrns cicnnsncis dos ouos, azem.on !u. (^
n mesfto cua ser renvel,rnro DosjoSoscomo nrs ndicos e os seuscolesasde sadcsclamineriiavelncnr.
neoc'acs e nos conilitosere s pssos. abldospelo corlagiosodesgsre dos seusplcrcnr.s.50fi
Um facocuroso queo arbrriodos despoiistas .onti sras ccunstrcias, pe.spccriva optimist .onrere sc
sia os adepos.Numerososestudosdemonsrram que os se. nuh p.oiecor muno til.
guidoresincondiconis r ligampsicologi.nente aosseus Coo pudcomprovdr,rod(ou quise todosos homeis
tdolos,ao poto de,o v osem rco.senremmud.n.\ e mulheresque decidemtrm dia dedica.s medi.in de
d estadode espuo Fmelhantes.Isto tanbm aconc.c presa descobrmos benefcosdo oprimismo.Par co-
ora do despolto.Em silaesinensasem qDe zeno\ mear,dur.nteos anosdepre.dizgem necessiram de uma
prtc de un grupo soldrie enfrentmoso riuno c o b u r d , \ e d e |cn .r m e n op o .,,\,,. p n , o r n Br ."r l k
frac$o, auto stim,o oprimismoe a confiaem y mcnteconscicnies d penosa(porr.gem, qu,conoconse-
nreeno raosmltem{e e sincronizmsnre os mcmbros qunci d su imperi.i, os doentes se vem obrigados a
plgai Emboraos eferosscundriosda inexpeincia dos
mdicosnovtosdigm respeioa rodsas esF.iliddes,
ravezsenham quanrificadonis em cnursia. Po. exem
MEDICINA plo, as csatisticasdehonsram que cirugies que se
rtucmnuma nov tcnic .omo coccisrectomi lp
.rlho.r..Dde ma vd do quemldiar scuridrd.
rcspica o extirpoda vesculbilir enem medinre
un instrmcnroque se inoduz no abdren aavs de
ua pequenbrura - nece$an de opdlr pelo me.os
Os pmbcnas dc sddepen ptuva r n,\. vn.o tnni pr.icnlesnresde icanrr um nlelrceivcldecon
r' JJ ! J .,.T.'. r.,,"1\',",l ',, , . , , r h lr h . 1 , l,ctir. ti{isi()nilc um nno le.onfli.r.s. Pc..te
'.!l "
cseP.nrrnr. ,x neLrnn{t\tr!' {'!!!rN (1. (1.1.$ . x\
acnrh7.oesopinnsr\sro irp(\( k||\.r\ trr, . ctrul
go pncip'.nrr r. ohuamerte, p..x o (l{i(nr. qund(, . !n\ ^ r)(r'rsiedrt6h .t.meric.no cn dor RichrJ
con$rcntedo seunsco. ( ir . . , h I .' ( Ir ,,.r r r r d ., \c
e l r r o n u!e \\e r ,r rp r r n i .( !
precisopomo nos defesm reaio aos mdi.(^ krunrnG &x qu.R i. ser exrdoo dnledo srso
qucex!him um optimiso usriosob. sudverdadeir. c d
rrDu os dc que, fr. a..lma doi depoi d! exr..cjo.
copernciou m euforia ihp.udene relaivamenrr.l ao dcsorm ptaLeboe ourros, un .al
rcd .,( n r n..L,, (l r.J .rJ n;o o r ' u n c r . n r e m e n r . . . { Drntc. c.tanro. os denrtasqarn fodados dc qn.
prcvda. porque podcn ser perisosos.Nio passnurn, .bs rn,^op.imcirosprcntesdcvian re.cirrun c.l,rntu
cn r p u .cmquirfubhl ueu 1 u r t r ir $ h ' c r \ ! o n . r q . 1 | . , ' , , , u r ' ,i l Im u u , p tr ,r ,o .n r J,q r e n ,., Ja ,1 r .,
, ..
cisinfcliz$ de decnesndicsro fiunfalist.s cono rr rr rJ -r' . , r! r c r l r J ! rr qf o\ dcn,rn ,i , , .1 i !
' d c . f_!,.,i
rc . , u lr\{ n . r(\ (-rhir., . r{.ri,,.
p.emissadc quc "a experincia me dd c'cn.rr Ni, n n J l r i r . v p 4 o . ! r J . o \ o a l r . i n N I r r r . ,
I,h r1,,f., ,,-
n.r c rmpo J r m e d r mJ\.Jmh!rn qua,s os dennst.s pcns, que rinhan recer.tr1()
',,..,,Jl'd un
m ui rr\ ou r\ .rol F.l \ n r \' ilu
i r . J r p r . ! i. J , .
J an.rss,co, sennramr nuib nais.ivados d. do (tuc
'1 .\.'. o\
tJasedo donniodo ofcio - por ex.!plo, piltros.bon
hcnos.ensenheos, iveidores, f.mcufi cos,irquir.. :i1,","1
I n h J r , ,J . ' J. 1 , _h1o'.^ , r , , , , o , r c r . . , , . p a q
" ,",u,m. ,p" tJ,e , \r, .\ , , ,
Qu r l J.. ., n e Jr a o .n :r ., ..,n
tos. rdvogados,polcisou condutoresde veic!6. frrr v f r c r d , h e q u eJ\ u .\r a !n
rodrs ers, o necesfio peiodo de p.endiugem inptrr c n \c r . r \o!! r .IJ \fonl \r \
um nsco para o prprio p.ofksionl e sobrcdopfua r
seuscontintes.ientcs. Nesiscncunsrincias.uma b{). .m r ,!pi | .r I unJ
rcccitr bundanrepens.mcnroposirivotunr.neite (ofl 'uh,r . r ,( r -
una s.neros. dosde frldci,.
Pari mntcr a eci.ia p(sionl mpo.t.ne qur t,
rr Jr ,..o n h r n, N hpe!',\, \ f lm p n r ,d, n p ( k i. . r d,\ pclo\ fn,h$'o,r .h. r r r dJ J r e o v u
Intr ( r u
com o finr de n.nter objcctividadenec$s.ipar, v. scr de vrdr ou dc morrc. Nr fal.n ndicos qnc !u( J
ollnl
liar com lucidez, su condio.lsu.menie nDori.nrr . menie c o .orpo conr cepdcisho. s:io
queestpe6peila obeiva no enavca cpacidc dtl uur r ndr r dr , c .pe,- \r r ,, pJ .j r n(
nad,copara transnrnnao doene n conin. L \L.l r . d4r Nr pJ r r c fi . J . ! J J Ink r Lc ) \ i o. D .r .J ;,..1u.
.^ li \l',rd rd e r.,rdc '.n_",e i un r u , ^ ' r ' m , r . , . , " " ' . " , Indepodfltehmte desi$ sponx ebrrion!6,
nurora
,\ dur r r e ,.^n.r ( m et\,,r J . er nr . k ,.,!.,- \i i .
J r !k n
Qn"ndo expediv. posirivi do i... s. drtrt, e,r mcd.i. A esr.s atjnds h:i quc
iunr.r i riflundi d
m e n t.co mr.onui i .n o i ntl i c r t .(1 . ( r n , ' . n (,' r r r i. , r . r ir ,r r r r nhr tnr . J e r .h.ho.D s r s r enr r \
tr \.r nd.
d o m a .l i . . t,s s i hi l trh(1.
rl . l rr,, | t r r . ( \ | , r t r 1 . , \i,ft,,.u^.x ns r \r r i nr ( \. n.r L.r t.tt.r (rl {)
. r i r ,ni .,tr \ hr
r o s r p trd(r. nns o,onr.\r ' r . , \ , ! \ l n r r t , Q s . n i { , r cl [k L r D i i i I) .t,,, n n .,r ,r .,,.( ,r j t.n h .tr \e .,u D
no anlgonreDoone ntrnc.cl,trN (1. nyvi\rs e clirntN c r e v ,d(.' n 1 r( sp e .r |{ . t.,,. ,tr tr j r j r .r
( i r r .n r m d o
5 or n n os os di c osqnes es c n d . r r , ' , h ,( ^ . n r . lt r , d e u ' r hn r i i d c p u ' ,, ( tL kth ( r n J,r r r r ,,.U m r ve z
tdos pelo sisrcmadc srdc. Cosidcr.n\c Dil pso\. n . . o n s ul i , o m d i c{ ' .o r v( l ,n r( ,.r { r .r + c c l o n vo z
com fali de empo e d enersidpan f.l.ren xsegil. .nquil. c fme que hr,f I ,rrfrn, (.cfu4 diss._lhe:
menc com os doerres seu.r8o e rnsmiitslhesrr
"Mrej, ano_ 5mb D(j,k,. Mi\ rcms yne po.quco
q u i l i d id ee.ni an i - umor a,nd e peqftno. Tennun pt.no de rutrrenro
Ou tr o 'ene.,odr d,.pi \i u d p ' , T F r r . r m e d \ ' . que d bonsreliados em 50 por ccnb dos .sosu,(, o
o que mna morivaodo mdicopri arr es|( '
s e p e ,cr cr . L 4 | 1 i o \ r l r o \. ( L r m r ts,,.
rarosibente doentesincurveisou nuio sraves.o cs 'd)mo
c u . fta dc esprjterc
dc sup.r onso perodode
.ito optinnra tambmjuda os espe.irlias m .loen!.r irurdnento,.arvi,dcsespe.o c nedoj ns norarooua rc-
d e l 'r J rr'rJ l drdr. Fr c \ c - r lo o \ o r c o o B F r . . 1 N" r ,' r o n r r d c d r L r r e i . u . L c ii 1,e,iL r pJr\ p.r,
'ru
a no caircmna desmolizao qundoos.esltdosd.. . o n r p r' n \r r o r u r n Ju n , .e ! n c d . q u r fi .., - ,Ir J . r
$,as intervena)es so prcvisivemenrepobres. O optr t r o s c S u r rtcr r /m e n r rd u r Jn r rq r .r r r or n r ,, ,, r ,n r J,,r n r r .
nismodestesmdicosproegeos d dvid nlrr dc $ EmboaMdnuel rives acabido to. sucumbao carcrc,
envolvcrcmcmoconle proissionalmenre condornies J, or.s tcs de ndr (4le$oujne que se senriorsurnoso
lho .isco. Isio positivo,pois a verdadea uilidadcd(^ d J . lu J r u r r e !i n r c F F f r d .o n .e L r dpo, to n g J,r ,u I
mdicosidna{e especilmenie evidentequndo p.e n v , r r . ( r \ \r u ! i |m . r i ,h . Jh ,e ,n ,Ir ,h .mth ! o r J,, ..
os sers serviosa pacicntcs,independenremene das su.b oportuniddedc fecharvelhsferid5c descohrirner pro
ro$bilidadcs de cura. pro torase!ulidrdcs quc.r cnrotinhdmpcnnanecido
De Ict{),um das suacscm que . rritude posn,.
d o m cd \o e nr. purJ J p,,rr e r c a 1 . u . d , , e , ' r c |., Infelumcnic, no fahdm mdicospcsimisrs qu! pc
.urveis- Por cx.mplo, n. lti. dcad. genenl;ou p o r ci m ad .s p r o b a b i ti d i d 6 .
a conscinciade que impornte evir a consprrari) r n o . q , r. n n n .,. Je .,r r ., _ i u . q u .,r \!m D r r cx^
do silncnr,dissimuloeengnoque requentmnkn, ten - I'mjtrndo r. infdnI tos do pfuqnsricodes,.i
dei. estesdoentes.Como .onscq!nci, cd dia mr\ m r d o . l n' Ir { r tr ..r ,^ .cJJ,r o r .- o !,,n ,,,,kd N ,,\J,,
c,in ,u n quc o nc dtroInrme,r J , r n , . J , , J i. g n , ^ ' . . , a .verd.dc", outros dtzcD !que s. cur:n cn side" dcci
Nestsituo,a informaomaisbenica qocexpli(., J iJ ' * , ' i o . ! !r ,.,, t,...n r c( \fn | ,r \.,\ d r .n e t' ,.fl .l Je
o frobem de uma forft clara, eqilihradae conpler.. '
Ir o ,.,r ' r tn r r ..,r 1 ,1 , q u p n r \,1 o r d er
an de incluir s opespr ar a doenae rr acon vscn con.nlo o sepr)n$i.o rteccron.ndo as bj
panhadpor um. atirude.oprensiv,compr$ivr c Jr
l c r d o r e !!e o o D r i n i \n ,r :n n r In sr c( l i e r te c$ e n .i .l
Isto faz-ne reco ar Manuel, um bom rniso d. nil r r b , . r , . r i r .d :D ( l d n r c d . ( r r .\ d j \.i r j r ,\ d .\r n l f.
id.dc qc dumnrcliiri\ nrserfoi &r..rdo prr un,.rrrr. ' r un.r tr ( . n r n ^ ( r L tr t((\) l r i r sn ,
!n
' , r ( l .1 .vf.h
naexp$r-. conr()nlixnr, ,n,n) | \(,1 ncdrde.o quc nhls vr,lfi(os ( pcnososquc corcnr no nundo. Consc-
por s! v.z Pruvoc. no lii.'rnr \Lr$.tr. csPcrinx( q u c n r cn !1 r r ti
., r L l fq u c p $ Jn o \ m r F r rm p o r m r r su
moivaop.r lur cont.. dodrr. d o . , r , a \ d c d f.J{ r e . Jh .r a n r n e p o n r u r i .d o
qle lebrur ' 1 i 6
.i J\bons
momentosque coninulnene

Enquntopensva sobresra ques.o,ocou-ne {ue


QUANDO O OPTIMISMONOTICIA Fri inreressnte exploraro vlor do optimismocomo no-
.o vddenooptii5no 5bnlhansrrsid',s., ,cia. Con ajuda de dois colgs,mbosperitosen x-
plorro mundoaffavsd inreme,realitmos una antise
oflt R,8d ,o TdnP., n r de artisospublicadosem 2004, nuna mosrrde rurxrs
de v.iospasesdo Ocidenre.Praminha su.presa.dc I de
Os i{nlistas so proissionaisda inorao quc !. Janci.a 31 de Dernb.o desseano o termo ioprim,sn"
dedicam seec.bnre difundir o que norci Ene \ pre.euns dezdiriosexinadosum rorl de 6{il9 vc
cdrcerGtics de Personlidde mis tis para exe.. 7 e \c o re r m o.p e \r r \m o ". l c8 . o q u ep r f,,u p ,,rr n .,
hnbr m e d r ' \ vr ze \,u p e i r o( o n cr r u m e n r et/. f,b i n r p l n l r l
esrrofnso - alsunas dasquis,obYiamentc, (optimismo" 736 vezese <pesimismo, .pe.as 218j
serplicam ospsiquias- resaham curiosidadc,o.s cr
Th? Ntu yotk tr4. o . op,m..r,'. g"nho, ,o .r,,,,
trio inquisiivo,a aa.o pela noviddee Peavs f,!mo' por 814 l32t em LI Uun.lo p-t | )-6 r boqi em
r ', e nc rE i r. \enrdo de hum o ( L p ( r d r ddee o u \ i'
'.,,
tcndnciPara derrulr ds intrigas ou pra sei crn T h p W d sh e t aPo st. r c,u ki d o o , b | 8 r t0 0 i n o ,4 B,,
vado pelsco'spnese rcstnc,Perantcas con 595 a 154 m E! Uruqsal do Mxico, 424 a 70; em
ried.des e s de(otas. Dado o que i sbenossobre ( Le Mo"de, 441 a 4O7t o Cotde detla Sda, 63 7\ em
L a \ a a g u a a l @. - 5 2 a 2 1 2 :( e m t N ,,,o .d , Ar^ se n i n r ,
opdnisno, creio gue no necesrio pofu.dar )br.
vnt8cmdo rbtrio posnivo no monento de ex. 580 a 73-
com xito esreocn,. S qero decr que, na m,nh.l A mha prieir recode esrrnheza deveu{ca que,
experncicon membos muo queridos dee gnll\' q u f Pr r e m a o ve ,n r rI i n o r m r \ o
proissionl,pudecomprvque os insredienes do oP. r o m J r ' \r .o u p l m F m o .i p i m e :' J L \r a , n j o !o n dl o m u
misno so especlnente vaiox p.4 elesno nomenrl n v r i.E . Q u er u . i h r . h a d u r \ r r r r \ g e tu b .U J e q u ti
de se p(egerem dos .eit(* desgasrants das dcssrr!.' unvd e h\ei nr con\rhrdJ prenr\r de que r\ bnr,
hunnasquc equentemene noric'aso so norc.A segund qunritiive fund
Prcsencm
Os peros d comunicoso muto cooscienres J,' ment{e n siples frnula de que quanr}mis rm e
p r ^ b r b , li d d e
d e q u e Jl e o J.n a r !\r . n ,e n o ,\a t.,r p o \u i
provrbilfscn que os sercshumnossenremPeh\ L '
lhidades s dsverrs que.coss.n os nos$s corr coo norici.Como limos !o lon8 dcsraspsins, dis-
pos,r( , isi unx qu.rlidadcposnnr e tequcnre do
nhcnosde vida. rrc ()nhecirenm c\rll,i (, ..nr .lc (Lr ' 'pi,
o s ,r.Jr u ..i i m i nc (.hr nr r l, ' . li, ' lk r ^ f ( ( r l( t ^ .r,\n. r r r d q u c to r r c/.\ p r sscd csr .r ..
'r i \ Pe s{ ) r \!
b id a ,p e loque ni o.unprc .o o \ p R( . ir , ) rq u c ,n o n o os sdnhad(rcsc os perdedores. So cerriosd. vrda en
ricirio, do prioridadeos a.orc(iicnr)s nc,iarivosor q u er d r ,p ,,.r \i u p ftm N r d u , p r o r JBo n n r r .
e r u ) ,e su r -
oore.dAehrcnhr m paprt mJiro.mponanrena
H pouco rempo, deparei-meiespcrrdrmcnrecom i snuj
. no *u derniee. O rado ddo ro,roborou J
chve que explica que yiso oprnist! apesrde sr' suspeira
d. que o oprmhmo mi. noricrefr hbrI\
18!hom r rorrenre.uh \ei!r\ condi!{ir\. r{rne o\ r{ de.one
ro( nfgrrrvo\. LnLremerf.enqunr0 por c@ro
nalsaseos seusleiro.es.Esrva xpcaru srul]o d( do,
iog6 $brc em^ negri\osconinhlm o vo(Jbut,,.up-
estudanres a reloque existeenrreo empe.amenro.i\ t'mumo", s 40 por cenrodos que bordvah
pe$oase a sperana d vida. Paros imp.e$inar.ap& a.ontecf
nentos poirvos o inclum_
senrei'lhesv.ios estudosqle donsrravamque us ru ,ido.$rJ ,.'der que re\ou\erDen I.r)
ve n \.Jr a logrdos l om pe\\i m r \ r r m r r o \ , ,uourd. ""h deAnnopolusr
-lj,ll. p'ore\\or daUni\er\idrd;dr H rF
estatsricode nore do que os optimisras.No entnb, pf vr'd. con'drr que o opriDnmo e umJ rrmJ
rante esesinere$ntesdadosos meusalunospernut dek,F1.l
fs<enrrmee"rmSici". SeSundo ftf, con{ Ui un r\uJ,,
c$am imp$ive;. No vin nada de inslito nen d, r 7 m $ d e u l r i n o r ( u ^ . p o b p e n r \o u \r m o ! q J
sugestivono lcto de que o pe$misno rive$e efeitusnl no enrmo\ esmaado,por ,tur\es .rtrm,ro{. qu"r \r ,,
jcos. Seguidamente, mosrei-lles ouros nigos ienrin In-
ms Incrpazfsde Prevenir
cos nos qua's * rvelavque o tmpermenrooprrnr{. E pos,vel que rm 2004 A irude( oprnhir o\rm
neiho. sempre,e e fruiros csostanbm prolong.r mar Folri do que r\ pesnmr:t\porque re"phnde.un
vida de doenessrvesdecor,decancro,de escle(xt nuh pllre pelasd*gacrs. paru cume\!r,
mltipl c de sid.Ploconrrrio,esresrtisoschm.rr r nrrqho\ de 2u0 ^esnDb,rdo
nr impredo.l)r de ctJmrdrde{.a!
nuno su reno.Depoisde diaogrmosum bom b,) m,,lt'r,Arern rsrch,sr\ do lrrque e do Aegnijto;
.do, chegmos concusode qu o oprmismoias.,r. ,i u ,te ( d e ,o n ,r , n o ve d r o L ,r e n r e ;
erpecinenee norci n ccunsrncisde advc6' : \ : l : i, n , ca d s
;o de grande\empresrs,.umo
a m r c r sj r m r h ' o u Wo r td L o h . q u e p u h e n z:,a m
tr', ,r n,Q r e\,upo(i c i n.pe d ,r o \ e u , r r r v c , , , . . poupn{J\de rodr una viJ de nrthJre,dc a,
lesasque nhmexploradoos diriosem bscdo crn, rhrfi.i as.o
moerne,eurtrs do\ bu\o\ .exurB pcrperrrdo\
(opnnnmo", quenlisassmo conredodrs nortcisjconr Du,\en-
F r u . d e p d r $ d r stm a d c co n r r am nd r t0 r 0 0 ( ,i n r ,
o fio de dilucidro conexroem que aparecia. 3 rnr (so ro\ F\rdo\ Unrdo\ri ou o, ererro,
de\rdnre, do
lisereveoudoisdadosincre$nies.O primeno oilur {a terihoro de 8am 0ro)! no qul ftorerao cerca
de 30 000
io.oalistsutilizam o coceito de oprimisno man,!i,r pessoas.4ss'mque coneou2004,o nurdo
foi bldo
metcnas notcisde economr,de police de despo'1,' p,r rrd idrJc,.
.novr, . eorn,r no,
Estass .tividadessotriro diDmics e pblicrsc Rtr' . o h o o r o \do \ r n r d o j s d e M a d ri d : , n r r r n r d . ce n cn r ,
em comum ..o, o rendimenr,o rsco,. conpdvi a c . r r I no . r c, p ,.t^ .,ch e i Jc.n ,, n r i d J tJi ti n Jr r
r
dad.. r insesu.a..,. v,lncir. i r({..nhd(, r 'h\,i,'. L \ r , : - .'.., , \ n r r u r .N ,...r \r ,r 1 1 n * r - ,q ,I.,,!\ r l Jr r r ,
^ t,{
so l d id o \norrci n..1c n((^.$
i $ , ' , r r , A| ! l. li c s d f ( ) t ,I l N l t s M oE Al ) v s l ) AD l
ce n te d .sd. ni brrsdc r,'l h(n a f . , , . ' n \ . r l) ( t rn r ilic r ' \
n o Su d oosi fu c s l v rn e (i h if . ( l c . r n i r n . d .
solaonas povor{jcs.o.iros dc (,br, JnD.ic. e f() 5rphd,ll!r q(! os,
.idai s ccnrnsde cridnssasinddrs por reorso\ 's:.Q!.
chchenos numescolde Betq c o mremoioaPoclt r.r.j +mp,e dc o bon turo?.
sH,.a \rJr rrj] .ir.J lcr.1j nrdjve{jJ.,
ticono goode Beng.laquc cincodiasatles do Ano Nov) P: ^\uJ i i o, mo*Dmrqnorrnnh!"
ou maisJe 200 000 vidsem orze PaGesdsudesc.1. . r. h,.,." .,,

Prccisaeten !eio deii de!sradoracatrorc, n.


dia 3 de Jneiro de 2005, iornali*as de todo o muml,'
consider,n notcie nnprinam o conenro qucJrf rr. N4r rnrt l,rr D d. L)vd f!,(! ,r
tjeland, coo.dcnadordes Naesljnidas par! r!dJ
.r ,,,m r ,d"mrremor"d,,.,J n' ' I n J ( o . , in h J e n o N s ci d oe n Oxfd d . In sl c( ., e m 1 9 4 2 , sr e fn e r
,
di! nterior re.tivnenreao Progre$o nos esforos.( Ha B k in s i co n si d cr u doo f i co c co m j ,s ,n p o r i n r f
socoro aospasesafectados:"As boasoticis chesat d o n o s $ e .p o , o s 2 1 n o sr i { c a fc.r .d o p o r e scl c
r o d . h ora. H ol c s ou mi s oP t im ' s i r lo q u e o n t e m r iose lteral rnnrfi(a, unr en0rnid.deincu,cl que
muiio ms do qe eorrem em relaio ao fac dt . d s i sn d u .l n e n e o s n e u r a J.i oo s b r s cn cr ,,r sr ,
com!ndde slobal ser cp,z de enhentar ee enoirf d o s d c c on r r o r r s m scu to s. r m o b i tz d e o i n ci p .,e
f a la r .d c sl o ca r en u m aca d ci r d c r o d .s r cm u n i c.,1 r r o -
Suspcnoque rs noticiasdo opti'sno no serlem atc v r s d e . u m( r p u ta .l o r csp e .i ,l q u cd i r i g c p e a n d ou m
naspara nos lluminmos nasevasda don d iniusra( unrco oa.Jcom unr mo. Com ce hn)do, H.wkinB
di violnci.,conituem t.mbn o sinlmais sesuroe c\ c o n s c B u ,u d ,r r r vr G i vr o r d e ..f i cr , d e f ci t te
fr r,,\,^ .' J quc .n,JLr/ ndF. r l' u r ' n iJ r d r r o r . c E U, l r , n o sq u se xp t' ci a s p r i n ci p .i rte i sq u c g o ve .n r ,o
suPer desventur.
cp.ciddcprtu re{stir e supcrrr c,trnidadcs confi
snr!-se dr ribunx frcose cmocn'lis nurrjs. Or srcs
l' r r o - r ' r r r n ,r ' ' n r f' J,, p J,r ..
'r
.,rcuns,nc,s - t,r r r r e m r \
e recuper.er.'no.ntnenrc ds detro-
trs- so durs rs vtin.s dc des.!es qne rjrmrm qur sc
. , { ' h / r . r n .l h ' { .,{ r , ,,.u 1 ..J.,J,. .( r ..r ., .r - r ., ..
r o n s n l( ,n m cl h o r s r $ !) r \. i i o r r j \ i ti ,r r ,.,\
r ( 1 . , \ ( ! , fr ( t( ) .h .i !,l \ f.,r \ i .i ( i \ d f r $ ,,i r i h ,. d c
t r r ' t r r ' \ " ( 1 ,,( l .,tr i r r ^ ti , ( \r n r ftt,. ( i n .r \j ,,r fl ( \
enconmr scntid,)c lecitlr r nntr'. rl. on rri tk l6 xnos puwr denu,s('u qucoshomense asmulhcrcs oprimis-
do que a de ui crianr de nov.. tsseno\(iim m.is aberiosa prcura. informiosobre
Nem todrs as pc$o.s sozan d. nenn..rln.idade de os acontcimcnros queos precupan e, antesderomarem
.ecuprao. Alm do ppel que desempcnhrmos genet decisesimporranres, sopesm anroosaspeosposiivos
que herdmose d no$ mneade s|' .pido par. (omo o\ rcarrivo\.f nqurnroqueo' pc$'mFrisselmrm
superaras desgraas dependetambemdo $gnificadoqur r vrr un,cmere o\ /speLronrgativo\.E{ redn(u r
d e 'm o , lru rj ro queno\ J rgee d a ' r o - a r e r p e t t a t r ' : . benfi.,porqueo grandenmigode nuilas pesoses
Por exemplo, como consqunciados espectacularcs mgdspelasci.cunncis no rnro sravidadeda
avnoscientfcos,tecnolgicos,sociais polti.os quf su situaocomoos seustemosaziasosimginos.
muiros pasesiveram, especilneneno Ocidenle,odo! Comoescreleuo autor nore-americano ElberrHubbard
os diassomis spesos que mnrmahaspeFpecnvrs e o Ader"o de Not (1927):"Sos maioresprazeres
de segurn, de conrrolaro seufreio envolkne, de dl soosqueingiumos,embrem-kdqu sucede o mcs!o
sir o sup.ogran qoidinoe de viver uma vida com .ofr ospioresdessostos." imdisso,darmo-nos con do
pletae saudvel.Ms precislmentepiisso que tamba queaconte.erealDenre e dequl nelhor formdc res-
senrioosra.to os oitesnespe.ados e os sentiment{rs dt ponder conjun.judaa nanter os psn tm. As
inccrteze vulnerabilidde. piorestrnormqesda vid rornn se na's roleravds
stamplanenr denonsrdo qne s pe$oasde em quandocontanos coma perepecr'va qued conhecer as
pereto opiimisia superammelhor as advenidadesdo suescsas, osseuseieiose os seus.emdios.
que as pesrmsras,desdedoenssvestudarasdu exi.overs um rrovanajoso muirocomumMs
ras nas suasvidas,como o di!rcio, bancaro, o de personaliddes opimiss. Atrvsda palavrvalidnos
sempregoou a emiSropar ouro ps. !n8emd0 o que sentios desabafamos. Codverear expresr
oprimismoprnte dveGidade independentc da idale. a\ no\\r\ emo\e,e uhr orDr \udivelde o'grntJr o\
do sexo,da inteligncia,do !vel de fmo ou dos ( pesmrntos e dealiviara angiou o nedo. Perateos
cu6os econmicos.Os resuhadosde centensdc fsrudos dcsafios mhpenosGtodosnecessiramos deouvir-nos em
levdsa cbo em diferenrcspkes conversemen que . vozaha,serouvidose receber l.ntodeourrasrssoas.s
conianaem si mesmo, cpcidadede inrerpretdr.\ soprserpaftlhadas.
infelicidades unio o diogo
aco.tcimentus de un form posnivae. $bretudo, a $ com outrosestimulano sntinenode univerelidde,
p e r u .\d n o ' pn i e emd,^.ri ro' n o . , v u .d ' a I n f o ir u r' . sensao de que"no souo nico, e nimd a formua.
Os indivdusopiimissconfim mais na su cap.1 interp.eraesprovitossquealiviamo srresegeradope
d d ep rr d c n.on"rf umJ 'odc i o d , q u . ' p e * ir in ' .
pelo9ue perseveram com mais firme2a.A scnso de qu. Amdisso,a compnhi misros d-osconsoloe se,
conolam s ccunstncias timbm os iuda i nntfr ,, gune, comum poucodesorte,fazsursno senddode
equilbrn)enrccbn.l, enbor. . re.1d.dc,) n'tto \rt. hlmi Fite coponenreprorccror.juda nos a defender,
n u o li m kel u.(a nc ti .i o. p e . r f ' n , lL , + ! tI i\ , ' \ \ no\ (1..'.sicdidcc . r.\iir .o ibimoo quc rs idver
^
$ d a d e sp,ol {rs i J rspn,v ,).rn r t. , d r , . , . , n , , t r r v c l h n r e n cn cq !. r r i Ir |.r s U r ,o .r u r ! si n p l csl o l od e
e xp e .i .c i no c rnpo dc .or L c r . r ( . ! , ( u . V ik r d U. ( , f u r . d ,tr c r n , q u .l ( t!( rn n cn n ) .l g u ! i p e fu r u o
Irunkl r dc! con! do ch,ro reprrrn,r i,, hrn hunr b o t od r r cn i ci r r . te rn ) i r r r i n .,
<u huoor,! fscrevcu!( un ds irmrs con quc athl
A cspeinamhan um.rma que os lderessoc,as
lut pea sua rbrevi!nc.Eu prprio ensineiuh anrsl, poden usar cficrznenre m n,d !dve6s. Um
q u err b l hr\ro meul ddono . a m p d ! c o n . , n r ! a . , e \ e m pl u ; J l Jr J D e l r ,u d l d a ddeo , d i ' c,r o ' Jr m ,n i ,r
In ve n rr rrodo\u, di r. umr hrn ir r d I d r id r \ o b , u m r n- de ra nesra nos EstadosUndos h ma6 de qr.en
cidenteque pudese aconrecerno di a sesun nosa lj aos- O esp.o esperosodesteovimenro pac'co
beo..." Esr hoje demonsrradoq"e ; hun". e de massafoi peonificdo pclo seu carismricolder
cooo pursaotecom a tunoprinorditde dcrcarrtsa "-," I
Mrtin Luher King, Ji, e propagous vis dds suas
ensocmocionl.Ar o hunor negroalegra no$ vidr comovcnies paevras. Talvez o dscu6o mais hmoy)
e ds pessosquc nos rodeian. Quindo ambx po tenha sido o quc pronuncou 28 de Asoo dc 1961.n.
vocem ns o reflexofascinntedo riso, aiuda nos a re.c cnorme maniestaode prorcsro em Wshin8bn: "Erl
ber o oxisnofiscae emociomtmenre. tnho um sodho...Sonhoque um d ea .o lcvri
O ingredientedo oprimismonais eficznos momenr,\ rr e vive. o vc.dde,ro sigificd do sn rcdo:
diiceis a esperan. No eio d.s privese dos sofii A , r n r m o . q u e t"d o , o ' h "m a r , .j ^ ,e ..' ,,.'
nenos iodospreurmos promesss de l!io, de de*ans{) \ o n h r c u e L m d ,r . n r . r o l ,.d ' ve ' m e l h r' i'JJ
,r o o .
L , ,r ..,.
e de cur. Mnreno nos .nihdos graas esperaoa dl fihos dos antigossc.avose os filhos dos ntigosdnos
que aqu'lo que nos igpa$r. H pe*oas qe durar(. de escrvosse sent..o junbs mesa da irDandade.
rs crnes limenim sua confianacom espiiiruajdade. Sonho que u dia os mcus quro fihos vvero num
A f uD .lm" sesu.oc sradvctaiuda; rcera trr pG onde no seroiulsados pela cor da sua pere,mas
l h ,r o .o ri men^ P .r r.,o. dc .d er / n u u , d J d cr. . , " r \ , pelo scu c.cel.. l-sa a no$a irso. Est con
e m r ,A^ luFrn,i que' ,-e di \r n . . m r 8 . n . h , r . u o u h , l a qual esculpncmosa rccha da esperandn monrnh
mno, ldesceu em rodsas cuhurs,parri.ula.mexa ur do dersprc. Con csraf poderemost.ansormaro som
discorddnted nosa n,o num bc! sinfoniade fraer
Tambm le.dde que a cons.inciade caducidade cnr
purra muua aenea lutrr pesobrevivnc'.com uri ii Cnrco .nos dais ,rde, Kins fo' a$asinado por uh
tensiddeespecia.No ms de Mro de 2004, !]l,( franco ari.ador rd v.rnde de uh hotel d cidaoe ue
l ..m r rq u e .u l rmo!r to8rdorrrn ( e , d f h o q u r i, ^ h r e I Memphis. Trinta nos depo;s. o patheid, polti,.a o;
s,
d e i4 ,r o.. eLrum r.,derrce i , , , u p e . d , d od ! , r n r r , . , jj .ii de sesresaoracial n. RepbcSul-Af.icaafoi ^
sedand,grvemente crido e matagsthdo n mo.ranh. . b o l, d.e h o ( ' ,r r u ' .J.d ,*.' n ' ,.n o ,,.N ,.\.r J.,i .,r n i
geladM.mmorh, na Cifnia. eudo oi satvocxf l ve6.lnrcnrcconden.dase considcr.drsin.cclrvos.pe-
.o! os surp.enddos soc(trrist.s:"t,r ni,, rk. rendr,. \ ' n r ! r vn o fu p .r .d r ' r .{ , ca r ) | r s { r $ r q u cl i s
so n n a lr m d.s rs nor.s qr( nrcs r lv , \ . r , f, , , r r i. r n r , y t r ' . , \ .e ( ,n ,n [.\ r ( 1 . s.r ' n l efu l ]1 i ...,r r i n !.i . \c
cvidents nos Ir.nl(tr tJr'nl,,s.m l:un,,.r( I $in(t n.x) d, {. d(i,(^,r |. ,. I {)so(ls.onhe.oor fcs$rs p.r.
'i
r dos povosdo nrundo. s q u r , \ ( , t,' ,,( .$ ,)d c l u tu d i o fi scn i l 8 u r r u d d n a
Ouo rspectuposirilo dr titud. {4irarr que.con s.udivel nr {,r pcBondlid.de.Ent.e os benecosm6
o enpo, $r1!!. os.ns;dos pelscrimidides mish, frequcntcsorcontram se o rrleclmento das rles
cs i soltaremmrrds! a libearense do rancor e do . u m u , , , u r r ., e J p r r r r ,.1 " nr. (i
ppelde vimd, vrarcn a pBinadolo(x da su auto ' r p r .dq.d
e r ,' ,
u ' r e n r
. u - { r . i. d o . u r ' .^ . d c\.' h r e m n e h , p ,u p r i ,^
bios.afi. a reom.emo lee do bco da su vida c . .etscritivasou ahruGrsqu desconhecia,.Ouos
prsesuiremco entusiasoo novs mes. Al disso. afirmm qur desfrtnmis do que antsdas pequcqas
ee proce$o dc be,o bo pra a sade.Como de .os que o di. a di oferece.
monstr. os esiudosj mencionadosdo psicbso Frcd
Luskin e seuscocsas,beneiciao coo, peso drtc
ri, o snemaiuogicoe edlz a tcnsonervos.
Muuos aduhossc'ten eeitosbenfi.os longo pr.u) Ao longo dsdcadasem qe esudciocomportrmerr)
depois de sofreremtrunas srios,desdeenfctmtorctes humnpude comprovar qoe quando se obscNd c o!!(
8rves desasres ntui6! pa$ando por cidentes, cot com senidades seuscompanheirosde vid, ficilchc
batcsmilires,gre$ese perdde seresqueridos.Dsd. gr conchsode quesomuiiosos homensc as nuh.res
os lvoresd civilizopropgou{e a idei de que tra d e q u r lq u c',ti e { r o .GD l e p .h .q u er m p n ,r c,Ar ,,
vs dd advcrsidadese pode obter a re.ompensa.TalvcT ' d e .
par caprrr o lado positivo dls e{perincisp.$idas e
esacfenaestejana origemda senteoapopular sesundo ds vicissitudes prcse.res,tende pensarque os probte-
a qual .no h mal quc no venhpr bem", ou do veh. mas rero uma soluoe, ncsmoqundo so vrimasde
provrbbchins:.Grandesbeneficios esperaDaquelesque p e n , \ ' e \e .r . c\r r i e m d e e . r l 8 u m p r n L c,r os,i
. o p !-
descobred o sesredodc enconra. a oportunidade n. sosque derutam do especrculo e das alegri.s que o
univereoofcrcce.senrcnaerazoaelnenresarisfeits e ue
Ao pasaemem revisaunsquarenaesudos.ietihcos quc
clarmcon sinceridd !id., no seu.onjuDto,vale
recenrcs sobreas mdnaspositivasque lgumspcso.s
exprimentndepois de viverem lma sit!o tauhr Estetr.tr) no deverislrpreenderfinal, desdea alvo-
tic, os psiclososd Unive.siddede V.rwick (Rcit, .d da humanidadea for dooprmsro impukionouos
Unido), Alex Liley e StephenJoseph,chesaram on sereshumnosa exerccrcmco espern. arre do ac-
clusodc quc cxrc u,n "crescimenbps raunrico". tr s.lane.ro,a resistemcon fnez! dvesiddee prc
mesnomodo,as invigaesde Susa!Nolen Hoeksemr. t u ^ r ' c r i i r - Br p \\e o h ( n ..,n ,' ,n ,. l ,o r r r d o ,{ .,
profe$ora de Pscoosi!d Unive$iddenorte amenc.ni o p r im is n rc tr i b u b n r u r !l n u i r ova l i o $ , o q u l o s
de Michgn,eouos.olcg.s. Jbre os cfcid dx morc.1. senesenctresucs d sobrevivncia d cspcicno nveiad
se.esquerdos.de'nQm consisentcfr.'rk(tr( rfr.r 11. {ri{J (tdn, scnio rncs.r e elnfcriro .hncnb prc,
- 'tf.i 1 'r" !l,r' 1' ,r.
'.1'.r'. ' ' ' l, l. l r ' , \ '
Uniendcro co,npornn, (,tin,sr,t,,rs\!xs rn,zes,o\
sers ingrdinrcs c as suls Jpli.r(\ (in i rrtud verdr.
d e i,r m e ,'rck l \r,'rc . I Inrc nnc ,, , ( , r r
po$vanene , sesurmenre, u' invrsncnro renrvcl.
Peso asin porque pr desenvolvennos o mx,mo s
posrbilidJde,de qvemos \ju\ e conrenre\no \o remos
de snhr a barlhads denas, como ser imDomnrc Labot de nutos
nurir os t.aossudveisd" ..i,"-",
"."" ',r'..," " pod. *eb, sznho um inonia. n&6s lmx o!
o sisrenainunolgico, encaffesue de ros p.oregerds q-Ninlum
agresres tisicas menriis qu sofrehos du.ant a nossr
P$agempelo ound.
Jons E. Slk, o bilsonova-iorquDoque em 1952
dscobrivacinaconrao mofelo vusda potioielie.
o m o dsp e d ,d q. l e r d o \ te i r o r e \,
q u e ,od D ( ,.vo ,q !.,
exaltoupessoalfrene porrncidefonalecerasuercss
aru.ais que nos apa.m cona o desespero, r o c o n r r i r i od e l BU n.o
, kg \ q u eq In sp ,( r mn a \.,
indoln
,i r fi u l,, h ro 1,'mJqundo rnorru, *u\ Pen)menro\ e eho\e\
r rnh -0 rno,: ,\e hntc u m ,r m bree derrnqui trdJde
r\.e um tovem!rn\rJ. Lonrinuir rrrbJh,nu crmpo e re(othrmenro.
euprerrro
ro eh (omprnhir..e puderse,no meiodo
d microbiolsi.Ms eo vezde vacinars pe$oas.nr buticiodr
un comunidad cu.iose indutsente. por iss,relo o
J. .n l e \\ r, .j munr/l \.i rp!(ol o 8 t rr m e n ep r r j q u e , .
przerdeag.decer a uh srupodepe$oasmuiroquerids
srrem herhor o\ hale\ dr menre" Seeu nvese enid.
enton presena do doutor Salk,rrlhe-iadito que a va e,mutoc mutri pts,u8e{e\
ne5rprcre<ro. o\ rs rcme,..egurndo o recedrno,s;o
.ina maiseficz a fora do ptimismo.
raur LBte.Mtrede, Hervr.hrtet trque,
r cu.v,,
vrqroe. trme qeroerpre*Jr o heu Brdecimenro
a xehe!(lonz,'eze ao meuitho Brunopor rerem
anat,
ioo ,enenr)dr norriiJs (obreopihr,mo pe*imkmo
r
m drror de erio\prtf\ Do me,momodo,; m.u
fn
hmentode Brarido SntsLpezpossus.onselhos
s anigosda ediorialsular,
e \p e r 4 lmore, nrnl .r ed,ron.A n, R o,J\ehp.u.,,
pu,
m r d a r suaconfi Jn,r rpoi n
Als eus p.eados ohcs da tundaol_. Cira r
r r io . , , n , t r r r n i d r Jr
d q ,r n ,eJ, r ..,nd L r Ja ( i r Jr n ,,d se a -
v \ - ? r ' i. r c In o \.r .i ,f,.,f , ,.r a r
\ . , . r r , f . ' r , tr .,r t,,L l n ,r ,r r ,^ .r r .r r , c .r c
. r. \,{ r ,,, .Vr ,n ,/,1
'.
Las.ansutu,Cih.nlhs ht J/,ir,l,i.r lJ,rr .rr.'nrs 'rcr
aase A !a m"darcd/Audd,i .;''i.l'r kam parr
min umr fonte muita ric de insprro. .12.o e que "
denomindorconum de odos les 'prc$nanrc ^ c
!r ga de enrurJ 'mo.c ' e r in . Je o p t r r ir '
'n
que or move.l
e \So ta ve
Num rarode rnfluncra mar mplo.devodr/r' que rrL
'
sortede contarcom as ondasrefrerantesqueenanan dot
nov io.quinos,uma comunidadeabertae Senerosa que na
useouro dcds me .olheu*m m conh4r
'enl I. EM BUSCADO OP'NMISMO
me nt;nder- e peaqul s sintocarinhoe sratid Nio
creio que existamnuitos cts n mundo ode s pcs
posrtrvodo quc cn IRLD,Sicound: El e' ln .altnz (t9fol' A i,nn E Jn.itt,
discot melhor sobteo pensamento -,Ld'
Nova loroue.inal.estaurbenive6al,apliddacdnho
meme oelosnsicosde rzz do sculopasdo ' Grandc Potq n s,eua, urta a Alb.t E,s,11912). Hosn Pre$'Lon
\'|r(j " - po, r .onciderrem o .rrrio rderl prr 'e
'n'P' FRovM,Eri.h:rl,tie /s,'dl (1956),PidG'B.rcelon.1992'
,.e -, d o p r r r { d ' r ) p ir ' \ u t '
'- Mardn . l' "FooNepson herod
e *..-;.',,"
da' . ".-
um ugar unrcoonde a e'peran.r J G LH,Jine E. e srrcM^N,
"oorrunidde.,
turo bom rmprenrer omu Pr\rdo No omearuJ' o posnive psychooBy,,Ssrtrton Res?d.h.rd Thatu 37'
investigr o opimisno, pode'* peda nais?
HorN,KarenjNelro'r,'l,!,r, a/o&rr, w- W: Noon' Nou

JaM.s, villi.n: Trs ,"i,trpt?J o/ ,st rolo9, Dove Pub'crnons,


Nelorq,1913.
JoN*, Eras: he l+ dnd tuotk o sish,,tl ttad, a^si. B.aks'

MYrs,D,vid G.:7rat!^d o/r,rP-,es. AvonBools'Nov. ror

-: .Ihc fund!,.iendsnd ,nh o hrPpyPeple"'et d, ry


.rnr.s,:! 55 (2000):56-67.
RorarMar.os. Lu:rl.'d?r, !r,4 FundrcinL Cix'Bte

I.d ,ida es.adhd F.l.dul,o r rl,r, \nlll.in La Ci!. Br.ce'

Vous aimerez peut-être aussi