Badanie Układów Elektrycznych I Elektronicznychn PDF

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jzef Butkowski
Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych

315[01].O3.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Recenzenci:
mgr in. Wanda Bukaa
mgr in. Magdalena Maj
Opracowanie redakcyjne:
mgr in. Jzef Butkowski
Konsultacja:
dr in. Anna Kordowicz-Sot
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 315[01].O3.01

Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych, zawartego w programie nauczania dla
zawodu technik bezpieczestwa i higieny pracy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

1
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstpne 5
3. Cele ksztacenia 6
4. Przykadowe scenariusze zaj 7
5. wiczenia 11
5.1. Podstawowe pojcia dotyczce obwodw elektrycznych. Elementy 11
obwodw elektrycznych
5.1.1. wiczenia 11
5.2. Prawa obwodw elektrycznych prdu staego. Sposoby strzakowania 13
prdw i napi
5.2.1. wiczenia 13
5.3. Obwody prdu przemiennego jednofazowego 16
5.3.1. wiczenia 16
5.4. Elementy pasywne R, L, C w obwodzie prdu sinusoidalnego 18
5.4.1. wiczenia 18
5.5. Ukady trjfazowe prdu sinusoidalnie zmiennego 21
5.5.1. wiczenia 21
5.6. Urzdzenia grzejne 23
5.6.1. wiczenia 23
5.7. rda wiata 25
5.7.1. wiczenia 25
5.8. Pomiary wielkoci elektrycznych 27
5.8.1. wiczenia 27
5.9. Maszyny elektryczne i transformatory 30
5.9.1. wiczenia 30
5.10. Instalacje elektryczne 33
5.10.1. wiczenia 33
5.11. Zasady bezpiecznej eksploatacji urzdze elektrycznych 35
5.11.1. wiczenia 35
5.12. Podstawowe elementy i ukady elektroniczne 37
5.12.1. wiczenia 37
6. Ewaluacja osigni ucznia 41
7. Literatura 54

2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Pastwu Poradnik dla nauczyciela, ktry bdzie pomocny w prowadzeniu
zaj dydaktycznych w szkole ksztaccej w zawodzie technik bezpieczestwa i higieny
pracy.
W poradniku zamieszczono:
wymagania wstpne, wykaz umiejtnoci, jakie ucze powinien mie ju uksztatowane,
aby bez problemw mg korzysta z poradnika,
cele ksztacenia, wykaz umiejtnoci, jakie ucze uksztatuje podczas pracy
z poradnikiem,
przykadowe scenariusze zaj,
przykadowe wiczenia ze wskazwkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia oraz rodkami dydaktycznymi,
ewaluacj osigni ucznia, przykadowe narzdzie pomiaru dydaktycznego,
literatur uzupeniajc.
Wskazane jest, aby zajcia dydaktyczne byy prowadzone rnymi metodami ze
szczeglnym uwzgldnieniem aktywizujcych metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniw mog by zrnicowane, poczwszy od
samodzielnej pracy uczniw do pracy zespoowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki moduowej dla uczniw przeznaczony jest Poradnik
dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkowa uczniw na waciwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.
Materia nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziay, ktre
zawieraj podrozdziay. Podczas realizacji poszczeglnych rozdziaw wskazanym jest
zwrcenie uwagi na nastpujce elementy:
materia nauczania w miar moliwoci uczniowie powinni przeanalizowa
samodzielnie. Obserwuje si niedocenianie przez nauczycieli niezwykle wanej
umiejtnoci, jak uczniowie powinni bezwzgldnie posiada czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
pytania sprawdzajce maj wykaza, na ile ucze opanowa materia teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania wicze. W zalenoci od tematu mona zaleci
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wsplne z ca grup uczniw,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
poniewa nauczyciel sterujc dyskusj moe uaktywnia wszystkich uczniw oraz
w trakcie dyskusji usuwa wszelkie wtpliwoci,
dominujc rol w ksztatowaniu umiejtnoci oraz opanowaniu materiau speniaj
wiczenia. W trakcie wykonywania wicze ucze powinien zweryfikowa wiedz
teoretyczn oraz opanowa nowe umiejtnoci. Przedstawiono dosy obszern
propozycj wicze wraz ze wskazwkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzgldniajc rne moliwoci ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, ktre
z zaproponowanych wicze jest w stanie zrealizowa przy okrelonym zapleczu
technodydaktycznym szkoy. Prowadzcy moe rwnie zrealizowa wiczenia, ktre
sam opracowa,
sprawdzian postpw stanowi podsumowanie rozdziau, zadaniem uczniw jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Ucze powinien samodzielnie czytajc
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzi lub zaprzeczy opanowanie okrelonego
zakresu materiau. Jeeli wystpi zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnie
wrci, sprawdzajc czy braki w opanowaniu materiau s wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewaciwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

3
W tym miejscu jest szczeglnie wana rola nauczyciela, gdy od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zaj zaley midzy innymi zainteresowanie ucznia. Ucze
niezainteresowany materiaem nauczania, wykonywaniem wicze nie nabdzie w peni
umiejtnoci zaoonych w jednostce moduowej. Naley rozbudzi wrd uczniw tak
zwan ciekawo wiedzy. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiau nauczania
rozdziau moe stanowi podstaw dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejtnoci
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizujc jednostk moduow powinien zwraca
uwag na predyspozycje ucznia, oceni, czy ucze ma wiksze uzdolnienia manualne,
czy moe lepiej radzi sobie z rozwizywaniem problemw teoretycznych,
testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osigni ucznia zawieraj zadania z zakresu
caej jednostki moduowej i naley je wykorzysta do oceny uczniw, a wyniki
osignite przez uczniw powinny stanowi podstaw do oceny pracy wasnej
nauczyciela realizujcego t jednostk moduow. Kademu zadaniu testu przypisano
okrelon liczb moliwych do uzyskania punktw (0 lub 1 punkt). Ocena kocowa
uzaleniona jest od iloci uzyskanych punktw. Nauczyciel moe zastosowa test wedug
wasnego projektu oraz zaproponowa wasn skal ocen. Naley pamita, eby tak
przeprowadzi proces oceniania ucznia, aby umoliwi mu jak najpeniejsze wykazanie
swoich umiejtnoci.
Metody polecane do stosowania podczas ksztacenia moduowego to:

pokaz,
wiczenie (laboratoryjne lub inne),
projektw,
przewodniego tekstu.
315[01].O3
Podstawowe ukady
sterowania i regulacji
315[01].O3.01 315[01].O3.02
Badanie ukadw Montowanie i sprawdzanie
elektrycznych ukadw automatyki
i elektronicznych
Schemat ukadu jednostek moduowych

4
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej ucze powinien umie:
charakteryzowa podstawowe wielkoci fizyczne i jednostki miar w ukadzie SI,
przelicza jednostki wielkoci fizycznych, ich wielokrotnoci,
posugiwa si podstawowymi pojciami z chemii i fizyki w zakresie budowy materii
i zjawisk zwizanych z elektrycznoci,
odczytywa i wykonywa wykresy funkcji,
rozwizywa rwnania matematyczne, przeksztaca wzory,
odczytywa rysunki techniczne,
wyjania pojcie wielkoci wektorowej, skalarnej oraz wykonywa dziaania na
wektorach,
korzysta z rnych rde informacji,
obsugiwa komputer,
wsppracowa w grupie.

5
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej ucze powinien umie:
rozrni podstawowe wielkoci elektryczne i ich jednostki,
scharakteryzowa rodzaje rde energii elektrycznej,
rozrni elementy obwodu elektrycznego,
rozpozna symbole graficzne podstawowych elementw elektrycznych i elektronicznych,
odczyta schematy prostych ukadw elektrycznych i elektronicznych,
obliczy podstawowe wielkoci elektryczne wykorzystujc prawa elektrotechniki,
scharakteryzowa wymagania dotyczce bezpieczestwa pracy przy urzdzeniach
elektrycznych,
poczy ukady elektryczne i elektroniczne zgodnie ze schematem,
zmierzy podstawowe wielkoci elektryczne w obwodach prdu staego i przemiennego,
opisa budow, dziaanie i przeznaczenie typowych odbiornikw energii elektrycznej,
scharakteryzowa typowe maszyny elektryczne,
opisa podstawowe instalacje elektryczne i ich zabezpieczenia,
wykona prost instalacj owietleniow i sprawdzi jej dziaanie,
zmontowa i uruchomi prosty ukad sterowania silnikiem elektrycznym wraz z jego
zabezpieczeniem,
wskaza przeznaczenie podstawowych elementw elektronicznych,
wyjani dziaanie prostych ukadw elektronicznych na podstawie ich schematw,
sprawdzi poprawno dziaania podstawowych ukadw elektronicznych,
zastosowa zasady bezpieczestwa i higieny pracy na stanowisku pracy.

6
4. PRZYKADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Scenariusz zaj 1
Osoba prowadzca ..
Moduowy program nauczania: Technik bezpieczestwa i higieny pracy 315[01]
Modu: Podstawowe ukady sterowania i regulacji 315[01].O3
Jednostka moduowa: Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych
315[01].O3.01
Temat: Budowa i zasada dziaania stycznika.
Cel oglny: Poznanie budowy i zasady dziaania stycznika.
Po zakoczeniu zaj edukacyjnych ucze powinien umie:

okreli parametry stycznika,
zidentyfikowa elementy stycznika,
opisa rol tych elementw,
wyjani zasad dziaania stycznika,
podczy zasilanie i uruchomi stycznik,
wsppracowa w grupie,
odszuka specjalistyczne informacje w oglnodostpnych rdach informacji.
Metody nauczaniauczenia si:

wykad,
pokaz,
dyskusja w grupie.
Formy organizacyjne pracy uczniw:

praca indywidualna,
praca w maych zespoach 24 osobowych.
Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne.
rodki dydaktyczne:
foliogramy z rysunkami stycznikw,
styczniki,
karty katalogowe stycznikw,
przyciski sterujce,
lampki sygnalizacyjne,
przewody do wykonywania pocze.
Uczestnicy:
uczniowie ksztaccy si w zawodzie technik bezpieczestwa i higieny pracy.
Przebieg zaj:
1. Wprowadzenie.
2. Uwiadomienie celw zaj.
3. Plan zaj:
A. Okrelanie parametrw technicznych stycznika:
wstp, naley wyjani uczniom znaczenie parametrw technicznych stycznika,

7
uczniowie otrzymuj karty katalogowe stycznikw rnych firm,
uczniowie pracujc indywidualnie wypisuj z kart katalogowych podstawowe dane
techniczne stycznikw,
pracujc w grupie uczniowie sporzdzaj wsplne listy danych technicznych
stycznikw.
W trakcie nauczyciel zwraca uwag uczniom na prawidowo wypisywanych
danych technicznych stycznikw.
B. Budowa i identyfikacja elementw stycznika:
wstp, naley krtko omwi budow stycznika, pokaza poszczeglne elementy,
stycznika oraz omwi ich znaczenie w poprawnej pracy stycznika,
uczniowie pracujc indywidualnie rysuj na papierze symbole graficzne
omwionych elementw stycznika,
uczniowie pracujc w maych grupach wpisuj obok zaznaczonych elementw ich
nazwy,
pracujc w grupie uczniowie sporzdzaj wspln list elementw skadowych
stycznika i omawiaj ich rol w pracy sterownika.
C. Sterowanie stycznika impulsem krtkotrwaym, podczanie przyciskw sterujcych:
wstp, naley krtko omwi zasad sterowania stycznika impulsem krtkotrwaym,
wyjani jakie urzdzenia s niezbdne do wykonania takiego ukadu, jaka jest ich
rola w pracy stycznika,
uczniowie pracujc w maych grupach wybieraj odpowiednie urzdzenia niezbdne
do prawidowej i bezpiecznej pracy i cz je, zgodnie ze schematem ideowym
podanym przez nauczyciela,
uczniowie sprawdzaj prawidowo wykonanych pocze elektrycznych ukadu,
pracujc w grupie uczniowie w drodze dyskusji omawiaj bdy popenione w czasie
wykonywanych pocze i notuj wnioski,
doprowadzaj napicie do ukadu i po uzyskaniu zgody nauczyciela, prezentuj jego
dziaanie.
4. Podsumowanie zaj:
uczniowie wymieniaj podstawowe elementy stycznika, wskazuj je na styczniku
i omawiaj ich rol w pracy stycznika,
wymieniaj podstawowe parametry techniczne stycznika i omawiaj ich znaczenie,
wymieniaj, jakie urzdzenia mog by podczane do stycznika i dlaczego,
uczniowie porwnuj styczniki rnych firm na podstawie odczytanych z kart
katalogowych parametrw technicznych tych stycznikw.
5. Ocena poziomu osigni uczniw i ocena ich aktywnoci.

8
Scenariusz zaj 2
Osoba prowadzca ..
Moduowy program nauczania: Technik bezpieczestwa i higieny pracy 315[01]
Modu: Podstawowe ukady sterowania i regulacji 315[01].O3
Jednostka moduowa: Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych
315[01].O3.01
Temat: Sterowanie zaczeniem silnika indukcyjnego trjfazowego z kilku miejsc.
Cel oglny: nabycie umiejtnoci analizowania stycznikowych ukadw sterowania.
Po zakoczeniu zaj edukacyjnych ucze powinien umie:

czyta schematy ideowe ukadw elektrycznych,
dobiera elementy ukadu zgodnie ze schematem ideowym,
narysowa schemat ideowy elektryczny ukadu zgodnie z zaoeniami,
omwi dziaanie ukadu w oparciu o schemat ideowy,
poczy elementy ukadu zgodnie ze schematem,
sprawdzi poprawno wykonanych pocze,
sprawdzi poprawno dziaania ukadu,
wyciga wnioski z popenionych bdw.
W czasie zaj bd ksztatowane nastpujce umiejtnoci ponad zawodowe:

organizowanie i planowanie zaj,
pracy w zespole,
oceny pracy zespou.
Metody nauczaniauczenia si:

przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniw:

uczniowie pracuj w grupach 24 osobowych.
Czas trwania:
90 minut.
rodki dydaktyczne:
zestawy wicze opracowane przez nauczyciela dla kadego zespou uczniowskiego,
instrukcja pracy metod tekstu przewodniego,
zadanie,
zestawy elementw elektrycznych, stanowiska do czenia elementw,
pytania prowadzce,
papier formatu A4, pisaki.
Uczestnicy:
uczniowie ksztaccy si w zawodzie technik bezpieczestwa i higieny pracy.
Zadanie
Silnik trjfazowy indukcyjny powinien by wczany z samopodtrzymaniem z:
a) jednego miejsca,
b) dwch miejsc,
c) trzech miejsc,
za pomoc stycznika. Zaczenie silnika w danej chwili ma by moliwe tylko z jednego
stanowiska. Pocz ukad wedug schematu ideowego, sprawd prawidowo pocze,
zademonstruj dziaanie ukadu.

9
Przebieg zaj:
Faza wstpna:
Podanie uczniom tematu zaj.
Zapoznanie uczniw z prac metod tekstu przewodniego.
Podzia uczniw na zespoy.
Faza waciwa:
Praca metod tekstu przewodniego.
Faza I Informacje
Pytania prowadzce:
1. Jaki jest symbol stycznika?
2. Jakie s symbole przyciskw sterujcych i stykw typu NO i NC?
3. Jaki jest symbol silnika trjfazowego?
4. Jaki jest symbol sieci elektrycznej trjfazowej picioprzewodowej?
5. Jaki jest symbol wycznika instalacyjnego?
6. Jaki jest symbol przekanika termicznego?
Faza II Planowanie:
1. Ile naley uy przyciskw sterujcych przy sterowaniu silnikiem z jednego miejsca?
2. Ile naley uy przyciskw sterujcych przy sterowaniu silnikiem z dwch miejsc?
3. Ile naley uy przyciskw sterujcych przy sterowaniu silnikiem z trzech miejsc?
4. Ile stycznikw naley uy w wyej wymienionych przypadkach?
5. Czy styczniki posiadaj odpowiedni liczb stykw pomocniczych?
6. Jak dziaa stycznik?
7. Na czym polega sterowanie stycznika z samopodtrzymaniem?
Faza III Ustalenie:

1. Uczniowie pracujc w zespoach proponuj schematy sterowania silnikiem z jednego,
z dwch, z trzech miejsc.
2. Zastanawiaj si nad sposobem doboru elementw.
3. Uczniowie konsultuj z nauczycielem poprawno schematw oraz toku rozumowania
przy rysowaniu pocze elektrycznych.
Faza IV Wykonanie
1. Uczniowie rysuj na papierze formatu A4 schematy ukadw sterowa.
2. Uczniowie dobieraj elementy ukadw sterowania zgodnie ze schematami.
3. Uczniowie cz ukady zgodnie ze schematami.
Faza V Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzaj w grupach poprawno zaprojektowanych ukadw i wykonanych
pocze.
2. Sprawdzaj poprawno dziaania ukadw.
3. Dokonuj poprawek.
4. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela wczaj zasilanie i demonstruj dziaanie ukadu.
Faza VI Analiza kocowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazuj, ktre etapy rozwizania zadania sprawiy im
trudnoci. Nauczyciel powinien podsumowa cae wiczenie, wskaza, jakie umiejtnoci
byy wiczone, jakie wystpiy nieprawidowoci i jak ich unika w przyszoci.

10
5. WICZENIA
5.1. Podstawowe pojcia dotyczce obwodw elektrycznych.
Elementy obwodw elektrycznych
5.1.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz warto prdu w przewodzie, jeeli przez przekrj poprzeczny przewodu w czasie
t = 10 s przepywa 51018 elektronw. adunek elektronu e = -1,6 l019 C.
Wskazwki do realizacji
Przed przystpieniem do realizacji wiczenia uczniowie powinni przeczyta fragment
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na przeksztacanie wzorw
i przeliczanie jednostek.
Sposb wykonania wiczenia
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,
3) wykona obliczenia.
Zalecane metody nauczaniauczenia si:

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc podstawowych praw
obwodw elektrycznych.
wiczenie 2
Oblicz natenie prdu i gsto prdu w przewodzie o przekroju S = 3 mm2, przez ktry
przepywa 4 1020 elektronw w czasie t =2 s. adunek elektronu e= -1,6 l019C.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.

11
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
wiczenie 3
Jaki adunek przepynie przez przekrj poprzeczny przewodu w czasie t =30 s, jeeli
warto prdu w tym czasie narastaa liniowo od 0 do 8A. Wykonaj rysunek.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
wiczenie 4
Dokonaj pomiaru rezystancji rezystorw dostpnych w twojej pracowni przy pomocy
omomierza cyfrowego (metod pomiaru bezporedniego).
Przed realizacj wiczenia nauczyciel powinien sprawdzi rozumienie poj, poda czas
na wykonanie wiczenia, zasady posugiwania si omomierzem.
Ucze powinien:
1) odczyta z kart katalogowych parametry kilku rezystorw: rezystancj RN [], moc
znamionow PN [W], tolerancj rezystancji R [%] i zapisa je na kartce,
2) wyliczy w jakich granicach zawieraj si wartoci rezystancji tych rezystorw,
3) dokona pomiarw rezystancji badanych opornikw omomierzem i porwna
z obliczeniami wykonanymi w punkcie 2.

wiczenia laboratoryjne.
rodki dydaktyczne:
oporniki, potencjometry rnej mocy, karty, informacje katalogowe opornikw,
potencjometrw, omomierze analogowy i cyfrowy.

12
5.2. Prawa obwodw elektrycznych prdu staego. Sposoby
strzakowania prdw i napi
5.2.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz warto napicia doprowadzonego do grzejnika, moc oraz ilo energii pobranej
przez grzejnik w czasie 1 h, jeeli przez grzejnik o rezystancji R = 55 przepywa prd
I = 4 A.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc obwodw
elektrycznych.
wiczenie 2
Oblicz warto rezystancji drutu miedzianego w temperaturze t1 = 120C, jeeli
rezystancja tego drutu w temperaturze t0 = 20C wynosi 200 , a wspczynnik
temperaturowy rezystancji miedzi wynosi T = 410-31/K.
.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.

13
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
poradnik dla ucznia,
elektrycznych.
wiczenie 3
Oblicz warto rezystancji zastpczej obwodu oraz spadki napicia na rezystorach
o rezystancji R1 = 20 i R2 = 40 poczonych szeregowo i przyczonych do rda
o napiciu U = 12 V.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
elektrycznych.
wiczenie 4
Oblicz wartoci wszystkich prdw i napi w obwodzie. Nastpnie dokonaj pomiarw napi
i prdw w ukadzie jak na rysunku i porwnaj je z obliczonymi wczeniej. Uzasadnij ewentualne
rozbienoci. Wartoci elementw wynosz: E =20 V, R1 = 12 , R2 = 10 , R3 = 40 .
Rysunek do wiczenia 4
Przed wiczeniem nauczyciel powinien sprawdzi stopie zrozumienia poj i polece,
omwi tre wiczenia, okreli czas wykonania, zapozna z zasadami bhp podczas
wykonywania pomiarw w obwodach elektrycznych. wiczenie to umoliwia nauk
odczytywania wskaza miernikw analogowych, poniewa s one nadal stosowane.

14
Ucze powinien:
1) zastrzakowa prdy i napicia w obwodzie,
2) korzystajc z metody przeksztacania obwodu obliczy prdy i napicia,
3) dokona pomiarw napi i prdw w ukadzie jak na rysunku i zanotowa wyniki
w zeszycie,
4) porwna wyniki oblicze matematycznych z wynikami pomiarw i wyjani rnice
jeeli takie wystpi.

wiczenia laboratoryjne,
tekstu przewodniego.
rodki dydaktyczne:
zasilacz z regulacj napicia staego 124 V,
woltomierze i amperomierze cyfrowe,
rezystory o wartociach rezystancji zgodnej z podanymi,
przewody do pocze obwodu,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc wykorzystania
pomiarw w obwodach elektrycznych.

15
5.3. Obwody prdu przemiennego jednofazowego
5.3.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz pulsacj oraz okres T prdu sinusoidalnego o czstotliwoci f = 500 Hz.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczca obwodw prdu
przemiennego.
wiczenie 2
Oblicz: a) wartoci skuteczne i rednie napicia i prdu, b) wartoci chwilowe napicia
i prdu dla t = 0,005 s, jeeli prd i napicie maj nastpujce przebiegi: u = 310 sin t
i i = 2sin (t /4). Czstotliwo f = 50 Hz.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczca oblicze
w obwodach prdu przemiennego.

16
wiczenie 3
Sporzd wykres wektorowy napicia i prdu dla wartoci skutecznych, oblicz amplitud
napicia i w jednym ukadzie wsprzdnych narysuj przebiegi czasowe napicia i prdu,
oblicz moce czynn, biern i pozorn odbiornika, jeeli warto skuteczna napicia na
odbiorniku wynosi U = 230 V i kt fazowy = 0, prd pobierany przez odbiornik i(t) = 28,2
sin (t - /2) A, pulsacja = 314 rad/s.
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na staranne wykonanie wykresw, na
przeksztacanie wzorw i przeliczanie jednostek.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczca obwodw prdu
przemiennego jednofazowego.

17
5.4. Elementy pasywne R, L, C w obwodzie prdu sinusoidalnego
5.4.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz warto skuteczn prdu, napisz wzr na jego warto chwilow, jeeli do
obwodu o rezystancji R = 200 doprowadzono napicie u = 314 sin t.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc oblicze w
obwodach prdu przemiennego.
wiczenie 2
Oblicz warto reaktancji indukcyjnej oraz susceptancji indukcyjnej cewki
o indukcyjnoci L = 12 mH, jeeli czstotliwo: a) f = 1000 Hz, b)f = 20 kHz.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc oblicze
w obwodach prdu przemiennego.

18
wiczenie 3
Oblicz warto reaktancji oraz susceptancji pojemnociowej kondensatora
o pojemnoci C = 10 F, jeeli czstotliwo napicia zasilajcego f = 50 Hz.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc oblicze w obwodach
prdu przemiennego.
wiczenie 4
Oblicz warto impedancji Z szeregowego obwodu RL, w ktrym rezystancja
R = 120 , indukcyjno L = 0,5 H, czstotliwo f = 50 Hz. Narysuj trjkt impedancji.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
prdu przemiennego.

19
wiczenie 5
Oblicz warto impedancji Z szeregowego obwodu RC, jeeli rezystancja R = 400 k,
pojemno C = l0 nF, czstotliwo f = 50 Hz. Narysuj trjkt impedancji i wyznacz kt .
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
prdu przemiennego.
wiczenie 6
Oblicz wartoci indukcyjnoci L i pojemnoci C kondensatora w szeregowym obwodzie
RLC w ktrym, UR = 40 V, UL = 40 V, U = 50 V, R = 160 , f = 50 Hz.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
prdu przemiennego.

20
5.5. Ukady trjfazowe prdu sinusoidalnie zmiennego
5.5.1. wiczenia
wiczenie 1
Trzy grzaki o mocy P1 = P2 = P3 = 100 W poczono w gwiazd i podczono do sieci
trjfazowej czteroprzewodowej o napiciu midzyfazowym Uf = 230 V. Dokonaj oblicze
wielkoci elektrycznych dla tego ukadu.
wiczenia rachunkowe uczniowie wykonuj zgodnie z poleceniami w treci zadania,
korzystaj z literatury i z pomocy nauczyciela.
Ucze powinien:
1) narysowa schemat obwodu, zaznaczy zwroty prdw i napi w obwodzie,
2) obliczy wartoci prdw fazowych odbiornika i przewodowych linii zasilajcych,
3) obliczy moc czynn, biern i pozorn pobieran przez odbiornik,
4) narysowa wykresy wektorowe prdw i napi.

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
papier formatu A4, przyrzdy do pisania,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc ukadw
trjfazowych.
wiczenie 2
Trzy grzejniki o rezystancji R = 11 poczono w trjkt i podczono do sieci
trjfazowej o napiciu midzyfazowym Uf = 230 V. Dokonaj oblicze wielkoci
elektrycznych dla tego ukadu.
Ucze powinien:

wiczenia.

21
rodki dydaktyczne:
trjfazowych.
wiczenie 3
Trzy rezystory o rezystancji R poczono raz gwiazd a raz w trjkt a nastpnie
wczono do rda trjfazowego symetrycznego. Dokonaj analizy pracy dla obydwu
odbiornikw pod ktem poboru mocy z linii zasilajcej. Wycignij wnioski z otrzymanych
wynikw.
Ucze powinien:

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
trjfazowych.

22
5.6. Urzdzenia grzejne
5.6.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz, ile kalorii energii cieplnej otrzymuje si z 1 kWh energii elektrycznej, wiedzc,
e 1 J = 0.239 cal.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc urzdze grzejnych.
wiczenie 2
Oblicz ilo energii cieplnej wydzielonej w grzejniku lutownicy elektrycznej w cigu
jednej godziny, jeeli przez grzejnik o rezystancji R = 1,1 k przepywa prd I = 0,2 A.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,

23
wiczenie 3
Oblicz, ile wody o temperaturze 10C mona zagotowa, zuywajc 3 kWh energii
elektrycznej? Sprawno = 1. Ciepo waciwe wody cw = 4180 J/(kg C) = 1 kcal/(kg C).
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,

24
5.7. rda wiata
5.7.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz wartoci rezystancji nagrzanych arwek o mocy P1 = 40 W, P2 = 60 W,
P3 = 100 W i napiciu znamionowym Un = 230 V.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenie.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc rde wiata.
wiczenie 2
Okrel, ktra arwka bdzie wiecia janiej, jeeli poczono szeregowo dwie arwki
o napiciu znamionowym Un = 230 V, mocy P1 = 40 W, P2 = 100 W i podczono je do
rda napicia o U = 230 V.
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.

25
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
wiczenie 3
Wyznacz charakterystyk napiciow U = f(Uzas) wyczania wietlwki w ukadzie
przedstawionym na rysunku.
Nauczyciel powinien omwi sposb i zakres pracy, zapozna uczniw z aparatur
pomiarow, dostpnym wyposaeniem oraz zasadami bhp podczas wykonywania pomiarw
w obwodzie elektrycznym. Zwikszon ostrono naley zachowa przy zasilaniu obwodu
pomiarowego za porednictwem autotransformatora, ze wzgldu na brak separacji obwodu
zasilanego od sieci zasilajcej.
Ucze powinien:
1) obejrze elementy ukadu wietlwki: zaponnik, statecznik (dawiki), wietlwka,
2) poczy ukad jak na rysunku,
3) doprowadzi napicie do ukadu poprze zamknicie wycznika W,
4) zmienia warto napicia zasilania Uzas (np. co 10 V) za pomoc autotransformatora
At od 230 V do wartoci, przy ktrej wietlwka zganie, odczytujc na woltomierzu
V2 warto spadku napicia U na wietlwce i notowa je w tabeli,
5) ustali wartoci napi Uzas i U przy ktrych wietlwka jeszcze wieci.

tekstu przewodniego,
wiczenia.
rodki dydaktyczne:
autotransformator,
woltomierze elektromagnetyczne,
wycznik,
zeszyt, dugopis, linijka,

26
5.8. Pomiary wielkoci elektrycznych
5.8.1. wiczenia
wiczenie 1
Oblicz, jakie bdzie wskazanie woltomierza po zwarciu rezystora R2 , jeeli
woltomierz w obwodzie pokazanym rysunku wskazuje warto napicia U=8 V. Wartoci
rezystancji obwodu: R1 = 4 , R2 = 7 , i R3 = 5 , Rw = 1 .
Rysunek do
wiczenia 1
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc pomiarw wielkoci
elektrycznych.
wiczenie 2
Oblicz wskazania woltomierzy, gdy wycznik jest otwarty oraz gdy jest zamknity.
Dane obwodu: Rv1 = 30k, Rv2 = 20 k, R1 = 20 k, R2 = 30 k, napicie U = 30 V.

27
Ucze powinien:
1) odszuka wzory,
2) zapisa zaleno,

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
zeszyt, dugopis,
elektrycznych.
wiczenie 3
Przeprowad pomiary pojemnoci metod techniczn w ukadzie przedstawionym na
rysunku.
Ucze powinien:
1) zestawi ukad pomiarowy, ktrego schemat przedstawiony jest na rysunku,
2) po poczeniu ukadu, przed zaczeniem napicia zasilajcego zwrci si do
nauczyciela o sprawdzenie poprawnoci wykonanych pocze,
3) przy otwartym wyczniku W ustawi pokrto autotransformatora w pooeniu zerowym,
4) doczy badan pojemno C1 i zamkn wcznik W,
5) pokrtem autotransformatora ustawi trzy rne wartoci napicia U, zwracajc uwag
aby nie przekroczy wartoci napicia znamionowego badanego kondensatora,

28
6) dla kadej wartoci napicia i prdu z punktu pitego zanotowa wskazania woltomierza
i amperomierza w poniszej tabeli i obliczy warto pojemnoci ze wzoru podanego
w tym rozdziale,
7) pokrto autotransformatora ustawi na zero, otworzy wycznik W, doczy nastpn
ga z kondensatorem C2 (nastpnie C1 i C2 poczone szeregowo i rwnolegle)
i powtrzy pomiary,
8) wyniki pomiarw porwna z wynikami oblicze wykonanych za pomoc wzorw na
szeregowe i rwnolege czenie kondensatorw:
szeregowe poczenie kondensatorw rwnolege poczenie kondensatorw
C C2
C zsz = 1
C zr = C1 + C 2
C1 + C 2
Tabela do wiczenia 3
= ... H z Kondensator Kondensator Kondensator C1 + C 2
C1 C2 Poczone szeregowo Poczone
rwnolegle
U V
I mA
C F
C r F
C obi F

wiczenia praktyczne i rachunkowe.
rodki dydaktyczne:
amperomierz,
woltomierz,
wycznik,
autotransformator,
przewody do wykonywania pocze,
elektrycznych.

29
5.9. Maszyny elektryczne i transformatory
5.9.1. wiczenia
wiczenie 1
Wyznacz podstawowe parametry oraz charakterystyki transformatora jednofazowego
w stanie jaowym (rys. a) i w stanie obcienia (rys. b).
Stan jaowy transformatora
Ucze powinien:
1) poczy ukad pomiarowy wg rys. a,
2) zmieniajc warto napicia zasilajcego autotransformatorem wykona pomiary U10 po
stronie pierwotnej i U20 po stronie wtrnej transformatora dla wartoci U10 = 20, 40, ,
240 V,
3) wyniki pomiarw zapisa w tabeli nr 1,
Tabela 1 do wiczenia 1
U10 U20 r
V V V/V V/V
.......
4) obliczy przekadni napiciow dla kadego pomiaru a nastpnie jej warto redni,
5) spisa dane znamionowe transformatora,
6) porwna wartoci wielkoci znamionowych z wartociami wyznaczonymi z pomiarw,
7) poczy ukad pomiarowy wg rys. b,
8) poda od strony pierwotnej napicie rwne napiciu znamionowemu i nie zmienia jego
wartoci podczas pomiarw,
9) zmieniajc warto rezystancji rezystora obcienia Robc (od wartoci maksymalnej do
takiej przy ktrej popynie w uzwojeniu wtrnym prd znamionowy I2n) wykona
pomiary prdu I2, napicia U2 oraz mocy czynnych P1 i P2,
10) wyniki pomiarw zapisa w tabeli nr 2,

30
Tabela 2 do wiczenia 1
I2 U2 P1 P2
A V W W %
11) narysowa i omwi charakterystyki: U2 = f(I2), = f(I2),

12) na podstawie wynikw pomiarw i oblicze okreli znamionow warto sprawnoci
transformatora n.

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
badany transformator T,
autotransformator,
amperomierze i woltomierze elektromagnetyczne, watomierz elektrodynamiczny,
przewody czeniowe,
kalkulator, papier milimetrowy, przybory do rysowania,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczca transformatorw,
papier milimetrowy, flamastry.
wiczenie 2
Wykonaj i uruchom ukad sterowania silnika indukcyjnego zgodnie ze schematem
ideowym (rysunek nr 1) i schematem sterowania stycznikowego (rysunek nr 2). Po
sprawdzeniu prawidowoci pocze elektrycznych, podcz napicie zasilania i sprawd
prawidowo dziaania ukadu.
Rysunek 1 do wiczenia 2 Rysunek 2 do wiczenia 2

31
Nauczyciel powinien omwi sposb i zakres pracy, zapozna uczniw, z niezbdnym
wyposaeniem do wykonania wiczenia oraz zasadami bhp podczas uruchomiania ukadu ze
wzgldu na obecno napicia przemiennego 400 V.
Ucze powinien:
1) przeanalizuj dokadnie tre zadania oraz zaczone schematy ideowy ukadu sterowania
stycznikowego silnika (rys. 1) i schemat ideowy ukadu silnika indukcyjnego (rys. 2),
2) pocz ukad zgodnie z rysunkiem 1 do wiczenia 2,
3) sprawd zgodno wykonanych pocze ze schematem ideowym ukadu z rys. 1,
4) podcz napicie zasilania i uruchom ukad z rys. 1,
5) pocz ukad zgodnie z rysunkiem 2 do wiczenia 2,
6) sprawd zgodno wykonanych pocze ze schematem ideowym ukadu z rys. 2,
7) podcz napicie zasilania i uruchom ukad sterowania silnika indukcyjnego.

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
wyczniki instalacyjne B10 i C10,
przekanik termiczny,
stycznik,
przyciski sterujce: jeden zwierny, jeden rozwierny,
silnik indukcyjny trjfazowy,
lampka sygnalizacyjna,
przewody do wykonania pocze,
miernik uniwersalny,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczce stycznikowych
ukadw sterowania.

32
5.10. Instalacje elektryczne
5.10.1. wiczenia
wiczenie 1
Majc dany schemat instalacji elektrycznej rozpoznaj elementy wchodzce w skad tej
instalacji. Wypisz i nazwij te elementy.
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na symbole graficzne elementw
instalacji elektrycznej.
Ucze powinien:
1) przerysowa schemat instalacji,
2) narysowa symbole zastosowane w podanej instalacji elektrycznej,
3) nazwa narysowane symbole,
4) opisa funkcje elementw (ktrych symbole przerysowae) w instalacji ktrej schemat
poznae.

wiczenia,
rodki dydaktyczne:
papier formatu A4,
przybory do pisania, cyrkiel, linijka,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc instalacji
elektrycznych.
wiczenie 2
Wykonaj i uruchom ukad sterowania punktem wietlnym przy uyciu dwch
przecznikw schodowych zgodnie ze schematem ideowym przedstawionym na rysunku nr
1). Po sprawdzeniu prawidowoci pocze elektrycznych, podcz napicie zasilania
i sprawd prawidowo dziaania ukadu.

33
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na symbole graficzne elementw
instalacji elektrycznej. Nauczyciel powinien omwi sposb i zakres pracy, wyposaenie do
wykonania wiczenia oraz zasady bhp podczas uruchomiania ukadu.
Ucze powinien:
1) przeanalizowa tre zadania oraz zaczony schematy ideowy ukadu sterowania
punktem wietlnym przy uyciu dwch przecznikw schodowych,
2) poczy ukad zgodnie z rysunkiem 1,
3) sprawdzi zgodno wykonanych pocze ze schematem ideowym ukadu z rys. 1,
4) dokona niezbdnych poprawek,
5) podczy napicie zasilania i uruchom ukad.

wiczenia.
rodki dydaktyczne:
puszki rozgane trzy sztuki,
przeczniki schodowe dwie sztuki,
lampy halogenowe dwie sztuki,
komplet wkrtakw,
kombinerki,
n monterski,
przewody do wykonania pocze,
szczypce do cicia przewodw,
szczypce do cigania izolacji z przewodw,
miernik uniwersalny,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc instalacji
elektrycznych.

34
5.11. Zasady bezpiecznej eksploatacji urzdze elektrycznych
5.11.1. wiczenia
wiczenie 1
Przeanalizuj sposoby ochrony przeciwporaeniowej w twojej pracowni.
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na analizowanie i wyjanianie sposobw
ochrony przeciwporaeniowej stosowanej obecnie.
Ucze powinien:
1) wypisa cele ochrony przeciwporaeniowej,
2) okreli sposoby realizacji ochrony podstawowej i dodatkowej,
3) zapozna si z ukadem zasilania pracowni,
4) rozpozna urzdzenia uywane do ochrony przeciwporaeniowej,
5) przeanalizowa wynik pomiarw parametrw tych urzdze.

wiczenia,
rodki dydaktyczne:
schematy instalacji zasilajcej pracowni,
protokoy z pomiarw parametrw urzdze ochrony przeciwporaeniowe,
katalogi aparatury elektrycznej,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc ochrony
przeciwpoarowej.
wiczenie 2
Dobierz rodki ochrony przeciwporaeniowej do urzdzenia wskazanego przez
nauczyciela.
rozdziau Materia nauczania. Naley zwrci uwag na analizowanie i wyjanianie sposobw
ochrony przeciwporaeniowej i dobieranie odpowiednich urzdze.
Ucze powinien:
1) odszuka w kartach katalogowych dane znamionowe urzdzenia,
2) zanotowa te wielkoci,
3) na podstawie wypisanych wartoci danych znamionowych urzdzenia dobra
zabezpieczenie elektryczne tego urzdzenia,
4) dobra typ wycznika rnicowoprdowego.

35
wiczenia,
rodki dydaktyczne:
papier formatu A4, przybory do pisania,
dokumentacja techniczna urzdzenia,
katalogi aparatury elektrycznej,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela, dotyczc ochrony
przeciwpoarowej.

36
5.12. Podstawowe elementy i ukady elektroniczne
5.12.1. wiczenia
wiczenie 1
Okrel przydatno diod do uycia w ukadach elektronicznych przy pomocy miernika
cyfrowego i analogowego.
Nauczyciel powinien objani i zaprezentowa uczniom sposb sprawdzania diod
pprzewodnikowych za pomoc omomierza wskazwkowego (analogowego) i miernika
cyfrowego, ktry posiada funkcj testowania diod.
Ucze powinien:
1) przy pomocy miernika cyfrowego z funkcj do testowania diod przeprowadzi badanie
waciwoci diod podanych przez nauczyciela, wybierz diody sprawne,
2) wykona to samo co w p. 1 przy pomocy omomierza, zanotowa wyniki i porwna
z pomiarami z p. 1; zanotuj wnioski,
3) wczajc sprawn diod do obwodu prdu staego zoonego z szeregowo poczonych
z ni, rda napicia i opornika, okreli sposb wczenia diody na warto prdu
pyncego w obwodzie i zanotowa wyniki obserwacji.

pokaz,
wiczenia praktyczne.
rodki dydaktyczne:
mierniki cyfrowe z funkcj testowania diod, omomierz analogowy, zasilacz prdu
staego, opornik suwakowy,
diody pprzewodnikowe rnych typw, uszkodzone i sprawne,
literatura zgodna z punktem 7 poradnika, dotyczc elementw pprzewodnikowych.
wiczenie 2
W ukadzie przedstawionym na rysunku 1, okrel rodzaje diod, ich polaryzacj diod.
Przyjmujc, e diody maj charakterystyki jak na rys. 1, oblicz wartoci prdw
przepywajcych przez diody, prd I pyncy przez rdo i moce wydzielane w diodach.
Dane: E = 12V, UF(D1D4) =0,7V, UF (D5) = 1,5V, UZ(D3,D4) = 7,5V, R =1k.

37
wiczenie ma nauczy uczniw rozpoznawania symboli pprzewodnikowych
elementw, odczytywania charakterystyk, wykonywanie prostych oblicze. Nauczyciel
powinien wskaza uczniom, e kada ga jest zasilana tym samym napiciem E, czyli
mamy pi niezalenych obwodw.
Ucze powinien:
1) rozpozna symbole diod oraz kierunki ich polaryzacji,
2) zauway, e na kadej gazi zawierajcej rezystor i diod panuje napicie E,
3) dla wyznaczenia prdw diod w gaziach obwodw nierozgazionych zapisa rwnania
II prawa Kirchhoffa zgodnie z sugesti p. 2,
4) rozwiza napisane rwnania i obliczy wartoci prdw gaziowych i moce,
5) obliczy prd I.

wiczenia,
rodki dydaktyczne:
papier formatu A4,
wiczenie 3
Dany jest ukad jak na rysunku. Wyznacz wartoci prdw bazy, kolektora, emitera oraz
napicia kolektor-emiter, kolektor-baza tranzystora wiedzc, e RB = 143 k, RC = 1 k,
EB = EC = 15V, = 100. Oblicz wartoci mocy pobieranej ze rda oraz traconej
w tranzystorze.
Dany jest ukad jak na rysunku.
wiczenie ma nauczy uczniw rozpoznawania symboli pprzewodnikowych
elementw, odczytywania charakterystyk, wykonywanie prostych oblicze. Nauczyciel
powinien wskaza uczniom, e charakterystyki wejciowe tranzystora s identyczne
z charakterystykami diod pprzewodnikowych.
Ucze powinien:
1) zastrzakowa prdy bazy, kolektora, emitera, napicia UBE, UCB, UCE, oczka,
2) zaoy charakterystyk wejciow tranzystora jak diod D1 i D2 na rysunku do wiczenia,
3) obliczy prd bazy korzystajc z prawa Ohma i z II prawa Kirchhoffa,

38
4) obliczy z definicji wspczynnika prd kolektora a nastpnie, z II prawa Kirchhoffa
obliczy napicie UCE i UCB,
5) obliczy z wzoru na moc prdu staego moce tracone w tranzystorze i pobran ze rda.

wiczenia,
rodki dydaktyczne:
papier formatu A4,
wiczenie 4
Przeanalizuj dziaanie prostownika mostkowego Graetza z obcieniem R. Wykonaj
pomiary miernikami i za pomoc oscyloskopu, zinterpretuj wyniki pomiarw.
Naley zwrci uwag na zasady bhp przy pracy z ukadami zasilanymi napiciem z sieci
230V, szczeglnie aby nie dotyka nieizolowanych czci ukadu i nie zmienia pocze
ukadu pod napiciem.
Ucze powinien:
1) przeanalizowa parametry katalogowe diod prostowniczych w badanym ukadzie: IFmax,
UF, URmax,
2) zbada prostownik mostkowy Graetza z obcieniem R przedstawiony na rysunku,
zestawi ukad pomiarowy prostownika,
wykona pomiary za pomoc miernikw i zanotowa wartoci napi i prdu
w ukadzie: U2 = , U0 = , I0 = ,
zanotowa oscylogramy napi: u2(t), u0(t); zanotowa zapisa wartoci amplitudy
napi oraz wartoci czasw przewodzenia diod prostownika,
odczyta z przebiegw ogldanych na oscyloskopie wartoci maksymaln i redni
napicia i prdu wyprostowanego i porwna z wartociami zmierzonymi; omwi
ewentualne rnice.

wiczenia laboratoryjne,

39
rodki dydaktyczne:
transformator sieciowy 230V/12V,
diody do zmontowania mostka Graetza przewodami,
mierniki AC, DC, oscyloskop,
przewody do wykonywania pocze,
papier formatu A4,
katalogi z diodami prostowniczymi.

40
6. EWALUACJA OSIGNI UCZNIA
Przykady narzdzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki moduowej Badanie ukadw
elektrycznych i elektronicznych
Test skada si z 30 zada wielokrotnego wyboru, z ktrych:
zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 30 s z poziomu
podstawowego,
zadania 10, 11, 20, 21, 24, 25, 26, 27, 28, 29 s z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zada: 0 lub 1 punkt

Za kad prawidow odpowied ucze otrzymuje 1 punkt. Za z odpowied lub jej brak
ucze otrzymuje 0 punktw.
Proponuje si nastpujce normy wymaga ucze otrzymuje nastpujce

oceny szkolne:
dopuszczajcy za rozwizanie co najmniej 12 zada z poziomu podstawowego,
dostateczny za rozwizanie co najmniej 16 zada z poziomu podstawowego,
dobry za rozwizanie 24 zada, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
bardzo dobry za rozwizanie 28 zada, w tym 8 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. b, 5. a, 6. d, 7. b, 8. b, 9. d, 10. a, 11. d,

12. b, 13. c, 14. d, 15. a, 16. c, 17. b, 18. d, 19. c, 20. a, 21. a, 22. b, 23. d, 24. c,
25. b, 26. a, 27. b, 28. a, 29. d, 30 b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna

zad. (mierzone osignicia ucznia) celu wymaga odpowied
1 Zastosowa prawo obwodu elektrycznego C P a
2 Obliczy parametry obwodw prdu staego C P b
3 Obliczy parametry prostych obwodw prdu
C P c
staego
C P b
staego
C P a
staego
C P d
staego
B P b
staego
8 Zdefiniowa pojcia prdw i napi w obwodach
A P b
prdu przemiennego
9 Obliczy mocy w obwodach prdu przemiennego C P d

41
10 Obliczy parametry obwodu prdu przemiennego C PP a
11 Wyjani dziaania dotyczce transformatorw B PP d
12 Przeanalizowa zjawisko zachodzce w prostych
C P b
obwodach prdu przemiennego
13 Okreli zalenoci midzy wielkociami
B P c
w obwodach trjfazowych
B P d
w obwodzie prdu przemiennego
15 Rozpozna rdo wiata B P a
B P c
w obwodzie prdu przemiennego
17 Rozpozna ukad zasilania sieci nn A P b
18 Rozpozna symbole graficzne instalacji owietlenia A P d
19 Okreli parametr wycznika rnicowoprdowego A P c
20 Obliczy wartoci napi na obcieniu
C PP a
prostownika pfalowego
21 Obliczy wartoci prdw na obcieniu
C PP a
prostownika penofalowego
22 Rozpozna symbole graficzne diod A P b
23 Rozpozna polaryzacj diod A P d
24 Przeanalizowa ukad elektryczny C PP c
25 Dokona regulacji prdu w obwodzie C PP b
26 Wyznaczy prdy wejciowy i wyjciowy
C PP a
tranzystora
27 Wyznaczy moc pobieran przez tranzystor C PP b
28 Wyznaczy wzmocnienie napiciowe tranzystora C PP a
29 Obliczy prdy tranzystora C PP d
30 Przeanalizowa ukad elektroniczny C P b

42
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omw z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniw z rodzajem zada zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiedni liczb testw.
5. Zapewnij samodzielno podczas rozwizywania zada.
6. Przed rozpoczciem testu przeczytaj uczniom instrukcj dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wtpliwoci wyjanij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakoczeniem testu przypomnij uczniom o zbliajcym si czasie
zakoczenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uwanie instrukcj.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
3. Zapoznaj si z zestawem zada testowych.
4. Test zawiera 30 zada. Do kadego zadania doczone s 4 moliwoci odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na zaczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem, a nastpnie
ponownie zakreli odpowied prawidow.
6. Zadania wymagaj prostych oblicze, ktre powiniene wykona przed wskazaniem
poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania.
8. Jeli udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiao trudno, wtedy od jego rozwizanie
na pniej i wr do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwizanie testu masz 40 minut.
Powodzenia!
Materiay dla ucznia:

instrukcja,
zestaw zada testowych,
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADA TESTOWYCH

1. Na rysunku pokazano wze obwodu elektrycznego. Wartoci prdw
wynosz I1 = 1 A, I3 = 2 A, I4 = 3 A. I5 = 4 A. Prd I2 jest rwny
a) 8 A.
b) 9 A.
c) 7 A.
d) 5 A.

43
2. W obwodzie przedstawionym na rysunku elementy elektryczne maj wartoci: E =60 V,
R1 = 30 , R2 = 20 , R3 = 40 . Wartoci prdw w gaziach
obwodu wynosz
a) 3 A; 1 A; 2 A.
b) 2 A; 1 A; 3 A.
c) 7 A; 2 A; 5 A.
d) 5 A; 1 A; 4 A.
3. Rezystancja zastpcza doczona do zaciskw rda Ew ukadzie

jak na rysunku wynosi
a) 50 .
b) 25 .
c) 15 .
d) 8 .
4. Warto prdu pyncego przez rezystor rezystorze R3 w ukadzie przedstawionym na

rysunku w pytaniu 3 wynosi
a) 0,2 A.
b) 0,5 A.
c) 0,8 A.
d) 1,1 A.
5. W obwodzie na rysunku amperomierz wskazuje prd

I =0,5 A. Warto napicia rdowego E wynosi
a) 10 V.
b) 12 V.
c) 15 V.
d) 17 V.
6. W obwodzie na rysunku jak w zadaniu 5 napicie rdowe E = 40 V. Moc wydzielana

na rezystorze R1 wynosi
a) 58 W.
b) 62 W.
c) 66 W.
d) 72 W.
7. Aby wskazanie amperomierza zmalao dwukrotnie rezystor naley wczy szeregowo

w obwd z zadania 5 o wartoci
a) 15 .
b) 18 .
c) 20 .
d) 22 .
8. W obwodzie szeregowym pynie prd i(t) = 28,2 sin(314t). Warto skuteczna prdu
i jego czstotliwo wynosz
a) 16 A, 314 Hz.
b) 20 A, 50 Hz.
c) 20 A, 314 Hz.
d) 16 A, 50 Hz.

44
9. Warto skuteczna napicia rda wynosi U = 230 V, prd pyncy w obwodzie i = 14,2
sin(314t). Kt przesunicia fazowego midzy prdem a napiciem wynosi = 0. Moce,
czynna, bierna i pozorna maj wartoci
a) 1300 W, 0 var, 2200 VA.
b) 0 W, 4600 var, 4600 VA.
c) 0 W, -2300 var, 2300 VA.
d) 4600 W, 0 var, 4600 VA.
10. Warto skuteczna napicia o czstotliwoci f = 50 Hz na cewce indukcyjnej

o indukcyjnoci L = 0,5 H, wynosi U = 230 V. Prd pyncy przez cewk i jej reaktancja
wynosz
a) 1,46 A, 157 .
b) 1,66 A, 166 .
c) 1,88 A, 175 .
d) 1,98 A, 181 .
11. Liczba zwojw uzwojenia pierwotnego transformatora 1-fazowego z1 = 1200 a napicie

U1 = 230 V. Aby napicie U2 = 24 V to uzwojenie wtrne musi mie liczb zwojw
a) 69.
b) 89.
c) 118.
d) 125.
12. W obwodzie szeregowym RLC, R = 60 , XL = 180 , XC = 100 , pynie prd, ktrego

warto skuteczna I = 2 A. Warto skuteczna napicia U zasilajcego ukad wynosi
a) 120 V.
b) 140 V.
c) 170 V.
d) 200 V.
13. Trzy grzaki o jednakowych rezystancjach R = 100 poczono w gwiazd i zasilono

z sieci trjfazowej o napiciu midzyfazowym U = 400 V. Warto prdu w jednej
grzace i cakowita moc pobrana przez grzaki maj wartoci
a) 3,4 A, 2,8 kW.
b) 2,8 A, 4,8 kW.
c) 2,3 A, 1,6 kW.
d) 5,1 A, 3,9 kW.
14. W ukadzie przedstawionym na rysunku wskazania przyrzdw s nastpujce P= 80 W,

U= 50 V, I = 2 A. Moc bierna ukadu wynosi
a) 80 var.
b) 120 var.
c) 90 var.
d) 60 var.
15. Na rysunku pokazano

a) rtciwk.
b) wietlwk.
c) arwk.
d) sodwk.

45
16. arwka o mocy P = 100 W, napiciu znamionowym U = 230 V ma rezystancj na
gorco
a) 236 .
b) 384 .
c) 529 .
d) 489 .
17. Na rysunku pokazany jest ukad zasilania sieci nn typu

a) TT.
b) TN-C-S.
c) TN-C.
d) TN-S.
18. Na rysunku pokazany jest ukad sterowania owietleniem przy uyciu

a) dwch cznikw jednobiegunowych.
b) dwch cznikw wiecznikowych.
c) cznika krzyowego i schodowego.
d) dwch cznikw schodowych.
19. Warto prdu rnicowego wycznika rnicowoprdowego stosowanego jako ochrona

przeciwporaeniowa wynosi
a) 15 mA.
b) 50 mA.
c) 30 mA.
d) 100 mA.
20. Wartoci maksymalna i rednia napicia na obcieniu rezystancyjnym (R = 150 )

prostownika pfalowego zasilanego z sieci o U=230 V przez transformator o liczbie
zwojw z1=2300, z2=230 wynosi
a) 32 V, 10 V.
b) 10 V, 32 V.
c) 32 V, 16 V.
d) 16 V, 32 V.
21. Wartoci rednia i skuteczna prdu w obcieniu rezystancyjnym (R = 20) prostownika

w ukadzie Graetza, zasilanego z sieci jednofazowej o U=230 V przez transformator
o przekadni napiciowej nu = 5 wnosz
a) 2 A, 2,3 A.
b) 2,3 A, 2 A.
c) 2,6 A, 2,3 A.
d) 2,3 A, 2,6 A.
22. Dioda Zenera pokazana jest na rysunku

a)
b)
c)
d)

46
23. W przedstawionym na rysunku obwodzie diody
a) dioda D1 jest zatkana, D2 jest zatkana.
b) dioda D1 jest zatkana, D2 przewodzi.
c) diody D1, D2 przewodz.
d) dioda D1 przewodzi, D2 jest zatkana.
24. W obwodzie przedstawionym w zadaniu 23 E = 12 V, spadek napicia na diodach

przewodzenia UF(D1, D2) = 0,7 V, R = 1 k. Prd I ma warto
a) 8 mA.
b) 14 mA.
c) 11 mA.
d) 16 mA.
25. Rezystor naley wczy szeregowo z diod elektroluminescencyjn o UF = 2,5 V, aby

przy napiciu zasilajcym ukad U = 24 V prd pyncy w obwodzie mia warto
IF = 10 mA
a) 50 .
b) 100 .
c) 150 .
d) 200 .
26. W ukadzie przedstawionym na schemacie. RB = 100 k, RC = 1 k, EB = EC =12 V,

= 100. Wartoci prdw bazy i kolektora maj
wartoci (przyjmujc UBE = 0,7 V)
a) 113 A, 11,3 mA.
b) 98 A, 9,8 mA.
c) 135 A, 13,5 mA.
d) 150 A, 15 mA.
27. W ukadzie wzmacniacza przedstawionym w zadaniu 26 RB=200 k, RC=0,5 k,

EB = EC = 24 V, = 100, UEB = 0,7 V. Warto mocy pobieranej ze rda EC wynosi
a) 458 mW.
b) 279 mW.
c) 800 mW.
d) 1,2 W.
28. W ukadzie wzmacniacza przedstawionym w zadaniu 26 RB=1000 k, RC=1 k,

EB = EC = 24V, = 100, UEB = 0,7V. Stosunek napi UCE/UBE wynosi
a) 31.
b) 28.
c) 37.
d) 41.
29. Prd bazy tranzystora wynosi 100 A, wspczynnik wzmocnienia prdowego . Prd
emitera wynosi
a) 11,9 mA.
b) 9,3 mA.
c) 7,8 mA.
d) 5,1 mA.

47
30. W ukadzie pokazanym na rysunku napicie UF(D1,D2) = 0,7 V, UD2= 5,6 V, E= 12 V,
R = 100 . Prd pyncy w obwodzie ma warto
a) 0,12 A.
b) 0,057 A.
c) 0,145 A.
d) 0,075 A.

48
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ...............................................................................
Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych
Zakrel poprawn odpowied.

Nr
Odpowied Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
26 a b c d
27 a b c d
28 a b c d
29 a b c d
30 a b c d
Razem:

49
TEST 2
Sprawdzian praktyczny typu prba pracy
Punktacja czynnoci: 0 lub 1 punkt
Za kad prawidowo wykonan czynno ucze otrzymuje 1 punkt. Za nieprawidowe

lub nie wykonanie czynnoci 0 punktw.
Proponuje si nastpujce normy wymaga ucze otrzymuje nastpujce

oceny szkolne:
dopuszczajcy za 810 punktw,
dostateczny za 1114 punktw,
dobry za 1517 punktw,
bardzo dobry za 1820 punktw.
Plan testu
Lp. Cel operacyjny: Kategoria Poziom

(mierzone osignicia ucznia) celu wymaga
1 Sporzdzi harmonogram wykonywanego zadania C PP
Przestrzega przepisy BHP podczas pracy z urzdzeniami
2 C P
elektrycznymi
3 Przygotowa do pracy stanowisko C P
4 Przeanalizowa dziaanie mieszalnika w oparciu o rysunek C PP
5 Narysowa elektryczny ukad sterowania prac mieszalnika C PP
6 Napisa plan dziaania C P
Wybra z zestawu na stanowisku laboratoryjnym elementy
7 C P
ukadu
Zamocowa przyciski sterujce na stanowisku
8 C P
laboratoryjnym
9 Zamocowa pompy napeniajce na stanowisku C P
10 Zamocowa zawr spustowy na stanowisku C P
11 Zamocowa silnik mieszada na stanowisku C P
12 Zamocowa pomp oprniajc na stanowisku C P
13 Zamocowa styczniki na stanowisku C P
14 Poczy elementy przewodami C P
15 Sprawdzi poprawno pocze zgodnie ze schematem C P
16 Podczy zasilanie ukadu napiciem staym i zmiennym C P
17 Sprawdzi poprawno dziaania ukadu C PP
18 Uporzdkowa stanowisko pracy C P
19 Zaprezentowa dziaanie ukadu C P
20 Omwi wykonan prac C P

50
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela:
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Zapewnij uczniom samodzielno podczas wykonywania zada.
3. Przed rozpoczciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.
4. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wtpliwoci wyjanij przed
rozpoczciem wykonywania przez uczniw zadania.
5. Podczas testu obserwuj wykonywane przez uczniw czynnoci.
6. Na bieco wypeniaj kart obserwacji.
7. Przerwij wiczenie, jeli ucze w racy sposb naruszy zasady bezpieczestwa i higieny
pracy. Ucze nie zalicza testu.
8. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.
9. Zaliczenie testu nastpi, jeli ucze uzyska co najmniej 40% moliwych do uzyskania
punktw, czyli 8 punktw.
Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uwanie instrukcj.
2. Test typu prba pracy wykonujesz samodzielnie.
3. Podczas pracy jeste obserwowany przez nauczyciela.
4. Nauczyciel zareaguje jedynie w przypadku naruszenia w racy sposb zasad
bezpieczestwa i higieny pracy.
5. Nauczyciel bdzie ocenia wykonywane przez ciebie czynnoci w czterech kolejnych
kategoriach: planowanie, organizowanie, wykonanie, prezentowanie.
6. Zapoznaj si z zadaniem testowym.
7. Test zawiera jedno zadanie.
8. Warunkiem zaliczenia testu jest uzyskanie 40% moliwych do uzyskania punktw.
9. Na wykonanie zadania masz 180 minut.
Powodzenia!

51
Zadanie
Rysunek przedstawia zbiornik do mieszania farb. Zbiornik jest napeniany dwoma

skadnikami przez dwie pompy dziaajce niezalenie do poziomu kontrolowanego przez
wycznik kracowy wysokiego poziomu. Po osigniciu tego poziomu pompy zostaj
zatrzymane, a wczone zostaje mieszado i nastpuje proces mieszania skadnikw przez
czas t = 10 s. Nastpnie zbiornik jest oprniany. Oprnianie zbiornika jest kontrolowane
przez wycznik kracowy niskiego poziomu. Po oprnieniu zbiornika ukad czeka na dalsze
polecenia. Twoje zadanie polega na:
1. Wykonaniu pulpitu sterujcego zaczeniem (wyczeniem) Pompy_1 i Pompy_2.
2. Podczeniu do zbiornika: pomp, zaworu spustowego, silnika sterujcego prac
mieszada.
3. Doprowadzeniu napicia i zaprezentowaniu dziaania ukadu.
Arkusz obserwacji
Zawd: technik bezpieczestwa i higieny pracy
Kwalifikacja: Stycznikowe ukady sterowania.
Imi i nazwisko ucznia ...........................................................................................
Temat: Sterowanie mieszalnikiem farb.

Czynno wykonana 1 punkt,
Czynno niewykonana 0 punktw

52
Liczba
Lp. Czynnoci mierzone Punktacja
punktw
I Planowanie
1 Sporzdzanie harmonogramu wykonywanego zadania 1
Przestrzeganie przepisw BHP przy pracy z urzdzeniami
2 1
elektrycznymi
II. Organizowanie
Przygotowanie do pracy
3 Sprawdzenie stanowiska pracy 1
III. Wykonywanie
4 Przeanalizowanie dziaanie mieszalnika w oparciu o rysunek 1
5 Narysowanie ukadu elektrycznego sterowania prac mieszalnika 1
6 Napisanie planu dziaania 1
Wybranie z zestawu na stanowisku laboratoryjnym potrzebnych
7 1
elementw ukadu
Zamocowanie przyciskw sterujcych na stanowisku
8 1
laboratoryjnym
9 Zamocowanie pomp napeniajcych na stanowisku 1
10 Zamocowanie zaworu spustowego na stanowisku 1
11 Zamocowanie silnika mieszada na stanowisku 1
12 Zamocowanie pompy oprniajcej na stanowisku 1
13 Zamocowanie stycznikw na stanowisku 1
14 Poczenie elementw przewodami 1
15 Sprawdzenie poprawnoci pocze zgodnie ze schematem 1
16 Podczenie zasilania ukadu napiciem staym i zmiennym 1
17 Sprawdzenie poprawnoci dziaania ukadu 1
18 Uporzdkowanie stanowiska pracy 1
IV. Prezentowanie
19 Pokazanie (zaprezentowanie) dziaania ukadu 1
20 Omwienie wykonanej pracy 1
Suma punktw 20

53
7. LITERATURA
1. Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 1995
2. Chochowski A.: Elektrotechnika z automatyk. WSiP, Warszawa 1996
3. Chwaleba A., Moeschke B., Poszajski G.: Elektronika. WSiP, Warszawa 2004
4. Chwaleba A., Poniski M., Siedlecki A.: Metrologia elektryczna. WNT, Warszawa 2000
5. Jaboski W., Poszajski G.: Elektrotechnika z automatyk. WSiP, Warszawa 1999
6. Markiewicz A.: Zbir zada z elektrotechniki. WSiP, Warszawa 1995
7. Marusak A.: Urzdzenia elektroniczne. WSiP, Warszawa 2000
8. Olszewski M.: Podstawy mechatroniki. REA, Warszawa 2006
9. Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 1995
Czasopisma:
Elektronika dla wszystkich
Elektronika
Elektroinstalator
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Wich J.: ABC nauczyciela przedmiotw zawodowych. Operacyjne cele

ksztacenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
Czasopisma
Nowa Edukacja Zawodowa
Edukator Zawodowy www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php

54

Badanie Układów Elektrycznych I Elektronicznychn PDF

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Badanie Układów Elektrycznych I Elektronicznychn PDF

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

MINISTERSTWO EDUKACJI

Badanie ukadw elektrycznych i elektronicznych

Poradnik dla nauczyciela

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 315[01].O3.01

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Metody polecane do stosowania podczas ksztacenia moduowego to:

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Po zakoczeniu zaj edukacyjnych ucze powinien umie:

Metody nauczaniauczenia si:

Formy organizacyjne pracy uczniw:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Po zakoczeniu zaj edukacyjnych ucze powinien umie:

W czasie zaj bd ksztatowane nastpujce umiejtnoci ponad zawodowe:

Metody nauczaniauczenia si:

Formy organizacyjne pracy uczniw:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Faza III Ustalenie:

Faza VI Analiza kocowa

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Sposb wykonania wiczenia

Zalecane metody nauczaniauczenia si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego