Vous êtes sur la page 1sur 103
MUC LUC 1 Cée phép doi hinh phang § 1 Dai cuong vé cdc phép bien hinh va céc phép dai hinh pring vee Whore § 2. Sw-xéc dinh va dang chinh téc cia mot phép di hinh phing +. phing, Thi du minh hoa va bai tap 1 Khai nigm vé phép bién hinh Dinh nghia phép bign hinh . ‘Thi du vé phép bign hinh see eee Bai tap vé phép bien hinh trong tap hgp diém T Cée phiin tir bat bign trong mot phép bign hinh. Phép bien hinh dionguoc ... +.» ‘ich ede phép bign hinh Vé sut xde dinh mot phép di hinh phang. .... « Quan he gitta cde phép tinh tién phép quay ph: ic phép d6i xting - truc trong mat phing . Dang chinh te cia m6t phép dai hinh phang . Phan loai cdc phép ddi hinh phang (Bai doc them bé GLVAGQ) eee eee eee phing § 3. Van dung phép ddi hinh vio viee gidi mot s6 bai ton hinh hoc ‘Ung dung phép tinh tign va vige khio hinh va dung hinh, «6. + ‘Ung dung phép doi xing tam vio kho sit tinh chat hinh va dymg hinh Nhiing digu cin luu § khi vige gidi toan hinh hoc Ung dung hep i xing = true vio vige gid toa hinh hoe phang . Ung dung cée phép quay va ddi hinh (ndi chung) gidi toan seen eee eee Cau héi va Bai 26 26 28 2. Cac phép déng dang phing 41 § 4 Surxdc dinh va dang chinh tic ctia mot phép déng dang pring 2 4 1 Dai cuong vé c: bhp dng dang ping.» + 4 2 Phép vite -. 43 3 Suexéc dinh mot phép déng dang ph - 48 a a 50 5 53 § 5. Van dung phép déng dang vio viee iia 36 bai toén hinh hoe phang - Thi du minh hoa a 55 1 Ung dung phép vi tu vao giai toan hinh hoc + 55 2 Ung dung phépdéng dang thuan (vi tu quay) vao viee gidi ton hinh hoc . . « = 60 3 Ung dung phép déng dang nghich (vi wr - di ximg) vao vigc gidi todn hinh hoe . : seeeees 65 4 Bai tap van dung phép déng dang vao vige giai t 67 3 n 71 -B 8 80 81 4 87 87 89 89 phang 91 § 5. Suxde dinh va dang chin ti § 6 Van dung phépdong ds phang ‘Tai ligu tham khio Chuong 1 Cac phép doi hinh phang § 1 Dai cuong vé cdc phép bién hinh va céc phép doi hinh phang 1 Ki Cho hai tip hop diém T- va-T" ta goi L& mot song Anh tir T va0 7", moi phép tuong ting / ma vi méi diém M cita T d&u duge gin v6i mot diém M’ duy nhat cia T", ky higu kM! = f(M). igm vé phép bien hinh Nhu vay, cho mot song 4nh f : T+ T! vio T' LA cho mot quy tie dé, v6i bat ky mot diém M € T bao gidsta ciing 6 mot dim f(.M) hon ton xéc dinh cia T' sao cho (i) Neu M va phan bigt hai diém phan biét cla T thi f(.M) va f(N) 1a hai diém aT! MAN thi f(M) 4 f(N). (ii) Voi VM! ET’ thi bao gid ciing c6 mét diém M € T sao cho f(M Diém M' = f(M) duge goi Ia anh, hay diém tong Ging hode hinh bigh cia diém M qya anh xq f. Nguge lai, diém M duge goi 1a tao anh ciia diém M'= f(M) qua anh xa f. Néu M! = f(M) thi ta con néi ring énh xq f @& day [a mot song Anh r6i) bien diém M cia T thinh diém M' ciia T" Khi hai tip hop diém T va T' 1a déng nhat, cing c6 nghia 1a tring nhau, ky higu T = 7", ta néi rang f 18 mot phép bign hinh trong T (hay tir T vio chinh 16). Nhut vay, ta 66 thé din nghia mot phép bign hinh trén dung thing, trong mat pha Anio dé trong mat phi P hay T [a tap hop tat digm ciia khOng gian K, Tham chi T c6 thé fa tap 1 iS digm ciia mot hinh H{ ndo dé 1 mot bo phan (Lap con) cla dudng 12 A, hay mot bo phan ciia mot mat phang P hay mot bd phan cla khong. ; ky hieuH CA, HCP hay H.€ K. Tacé dinh nghia sau dau inh nghia phép bién hinh 1A A’ hoae P + P tir tap cée diém cita duig thang A 1g P len chinh né duge goi a mot phép bign hinh trén dudng guy tic dé véi moi diém cita P ta tim duge mot diém M! = f(1M) hoan ton x4c dinh, tho’ man hai diéu kign sau day (i) Neu M va N déuthuge P, M 4 N thi f(M) va f(N) déuthudeP. f(M) A F(N) (ii) Véi VM! € P thi t6n tai duy nhat digém M €P sao cho f(M)=M'. ia P thi ta c6 thé xAc dinh duge tap hop diém {(M),M © 1}; f(74) fa mot hinh phing duoc goi la anh hay nh tuong ing cia hinh H qua phép bién hinh f nguoe Ia go dinh (hay hinh nguyén Néu H 1a mot hinh no dé H = f(H) hinh bién déi ho hinh 1 dugc goi f Hinh 1, iia hinh (#4) qua phép bien hinh Hinh 1 Chi thich. Phép bién hinh dinh nghia nhu trén con duge goi mét cach chinh xc hon 1A phép bign hinh diém (vi né bign déi diém thinh diém). Hai phép bién hinh digm / va f’ 1a twong duong néu véi moi diém Mf cla T déu c6 cing mot nh trong T: VM T suy ra M' = f(M) = f"(M)p ta viet f" =f. 3 Thi du vé phép bién hinh ‘Thi dy 1. Trong mat phang cho mot dutmg thang A va mot diém O cé dinh tren A. Véi méi diém MI ZO tren A ta lay diém M' doi xting vi M qua O: digu d6 cing c6 nghia la MM’ duoc hoan toan xac dinh bai dang thiic vée ta OM'=-OM (ay Néu M tring O thi ta ldy M' =O. Thé thi r6 rang 1a dmh xa fs Mo M! tir A — A xée dinh nhur tren 1 mot song Anh tir duimg thing A vao chinh né, hay theo dinh nghia thi f 14 mot phép bign hinh cia duimg thing A. Dé chinh 1a phép doi xing tam O cia dung thing A, ta ky higu la ‘Do hay ‘D(O). Vay DO): Mis MitA > AvAT =A. Chi thich. Trong tnaing hop nay ta cing e6 D(O) : M++ M. Neu T =P va M! = f(M) duge xéc dinh béi (1) thi f > M+ M! tir P > P la mot phép d6i xing tam O cia mat phing P. Thi dy 2. Goi A,B, vaC, lin luot Ia wung digm céc eanh BC,CA va AB mot tam giée ABC cho truéc trong mat phing, Véi mé M cia mat pl ta lay Lin lugt céc diém A’, B', va C! doi xiing voi M theo thiity qua 4,, Bo. Co. Chitng 16 ring iém M' ndo d6; 1/ Céc dung thing Ad’, BB! va CC! déng quy 6 mot 2/ Anh xa f : M ++ M" tir P vao chinh né 1 mot phép bign hinh cia mat phang. Hinh2 ‘That vay, tir gid thiet dé ding suy radiém M 1a dinh thé wr chung cia ba hinh, binh hinh BA’CM,CB'AM, va AC'BM. Tit d6 suy ra BCBIC'.CAC'A' va ABA'B! déu la nhiing hinh binh hinh va mdi hinh ny nhan hai trong ba doan thang AA’, BB! va CC' lam ce dutmg chéo. (Hink 2). Do di ba dutmg thing A’, BB! va CC! doi mot cit nhau 6 ciing mo 46 1a trung diém chung A" ciia ca ba doan thang 46. Nhu vay i cia mat phing P 4a chi ra mot quy tic f x4c dinh hoan toin diém f(M) = M" nhu di cho 6 tén va do dé f 14 mot dan dnh. Dio lai, véi mdi diém AV" ciia mat phang ta Idy cdc diém A’, B,C! theo thit tu déi xing voi A,B,C qua M'. The thi r6 rang MI" 1a tam chung cia ba hinh binh hanh BCB'C',CAC'A! va ABA'B', Bay gids ta lly diém M d6i xing véi A! qua Ao: néi khée di, M 1a dinh thi t cia hinh binh hinh BA'CM. Tir dé suy ra M [a dinh thé we chung cita cd ba hinh binh hinh BA'CM,CB'AM va AC'BM. Bai vay, M d6i ximg v6i B' qua B,, déng thai cling doi ximg voi C! qua C,,. N6i khéc di la, A.A’, B,B" vaC,C" dong quy 6 diém M. iém M' bat ky cilia mat phang P ta dai chi ra duge cach M". Vado d6, f Nhu vay 1a, vim xée dinh diém M va diém M nay 1A duy nhat sao cho f(M1) 1A mét fon anh. Kétluan, Anh xa fs M+ M! tit P +P vita 1a don én, vita 1a todn anh nén theo dinh nghia, /' 14 mot phép bign hin cilia mat phing. Chi thich. Néu goi G 1a trong tam ciia tam giée ABC , ta cdn ching minh duge ring dudng thing MM" dia qua G va cip dim M,M' thoa man he thie vécto OM! 2) He thie (2) ciing néi len rang quy tée f > M++ M' tir P — P chi ra trong thi dy 2 tuong ducmg véi quy te (nh xa) f", trong dé véi mdi diém M bat ky cia P ta xéc dinh duge duy nhat diém M"€ P theo (2), Ta sé tré lai thi du 2 nay 6 phain sau, § 4. 4. Bai tap vé phép bién hinh trong tap hop diém T 1.1 Trong mat phing cho mot dutmg tron (O) va hai tigp uyén a va b cla n6. Mot tigp tuyén t thay di céia (O) cat a va b theo thaw M va N, Héi énh xa f : Mv N tira dén b cé phai 4 mot song 4nh khong? Xét hai dudng trutng hgp a song song véi b va.a cat b. 1.2 Trong mat phang cho hai dutmg thing phan bigt a va b. Goi A va B theo thd tu 1A cdc hinh chiéu trén a va b ciia mot diém M bat ky ctia mot mat phing; A" 1a diém d6i xing v6i M qua tung diém 7 ciia doan thing AB. Ching minh ring anh xa f : MH» M' tir —+ P 1a mot phép bién hinh cla ‘mat phang khi va chi khi a vad khong vuong gée v6i nhau. 1.3 Trong mat phang cho hai duéng thang a va A cat nhau (nhung khong vudng g6c) & O va mot diém P c6 dinh khéc O sao cho O 12 hinh chiéu clia P ‘Tie day tr di, ndu Khong c6 chi thich gi them, ta higu hinh chigu 1A hinh chigu wuong gée. tren a. Véi m r6i duimg tron ta digm M ten A, ta dung duimg tron (OPM) cit lai aC, mC diqua M cat lai A&.N a) Chimg minh ring énh xa f : M+ N tir A vao chinh né 14 mot phép bign hinh cita duémg thing A. b) Hay ching minh ATV khong déi v6i moi M tren A. Tir dé c6 thé goi ten duige phép bign hinh f ciia A. 1.4 Gi sit 1 1a mot dim bat ky |BC dicho. Dung cdc duimg thing Ax, By vi Cz tuong ting doi xing duong thang AM, BM, va CM lin luot qua phan gidc ciia cdc g6e A,B va C cia tam gide ABC. a) Néu M quy & mot b) Ching minh ring énh x phép bien hinh cia mat phing. 1+ M' tir P > P khong phai fa mot ©) Chimg minh ring quy tich nhiing diém M trong mat phing sao cho Ac || By || Cz la dutmg tron ngoai tigp tam BC d) Tim tap hgp diém T (T c P) dé anh xa fs M > M' tit T > Ta ‘mot phép bién hinh cila tap hop diém T, mot bd phan cita mat pl P. 5 Cac phan tir bat bién trong mot phép bién hinh. Mot diém M nao dé cita tap diém T ma tring véi anh f(M) cla n6 tong mot phép bign hinh diém f cia T goi 1 mot digm bat dong hay diém kép doi vGiphép bién hinh f wong T: M eT ma f(M) =M, M 1a mot diém bat dong a f trong T. Phép bién hinh cia mat phang ma moi diém cia mat phang déu m bat dong goi la phép bién hinh déng nhat hay goi tat 1a phép déng nhat, fa Td hay e, f = Idkhi va chi khi M = j(M), VM EP. I ky hi Moi hinh H (cla P) ma ting véi anh (hinh bign déi) H! = f(72) celia né trong phép bién hinh f duge goi 1A mot hinh bat bign d6i véi phép bien hinh f cia P. Néumot hinh 2 bat bien ddi v6i f trong P mA moi diém ciia né déu bat dong thi H. duge goi la mot hinh c6 dinh doi véi f. Ching han, trong phép d6i xing ‘D(O) thi tam d6i xing O 1a mot diém bat dong duy nhat va moi dutng thing qua O déu Ia bat bign. Trong phép doi xing D(A) truc A thi true déi xing A 1A hinh c6 dinh cdn moi dudng thing vuong 6 g6c vai A déu IA bat bién. ‘Trong phép tinh tign T(%) theo vécto 7 khde vécto khong thi khong ¢6 diém bat dong ndo, nhung moi dudng thang c6 phuong cila 7 (tie song song véi 7) déu 1a bat bién, 6 Phép bién hinh dao nguoe Dé thay ring moi song Anh f tit J —> T" déu xde dinh mot song anh f" khéc tir 7! T, goi la Anh xa nguge cia f va ky higu la f~ f-. Khi 7! thi f~! goi lA phép bien hinh dio ngugc cia f tong T- Dé thay ring, phép tinh tién T(@) theo vécto 7 khde vécto khong 6 phép bign hinh dao ngugc ciing Fa mot phép tinh tign, nhumg theo vécta —} con phép d6i xting tam D(O) hay phép doi xting true D(A) thi phép dio nguye tring véi chinh né: D-(O) =D(O),D-(A) = D(A) Mot phép bign hinh f celia P duge M €P tring véi anh cia digm tuong tng M! f(M) thi M= f(M"). i 14 phép bién hinh doi hgp nu moi diém {(M) ciané: VME P: M'= Nhu vay, / 18 phép bign binh doi hgp khi va chi khi f= f-! Phép doi xing tam va phép doi xing tim va phép doi xtng truc fa nhimg thi du vé phép bién hinh doi hgp trong mat phing. 7 Tich cdc phép bién hinh Gia sit fi va fo 1a hai phép bien hinh cia mat phing f, : P + P va Ja: P + P; M la mot diém bat ky cla P. The thi, VM P, IM, € P va M! €P sao cho My = f(M) va M! = fa( Mj) vadods, anh xq f : MM! tir P — P cing 1a mot song anh, nghia la f true tigp bién M thanh M1 ciing 1a ‘mot phép bign hinh ciia P. Nhu vay, tit hai phép bign hinh fy va fy ciia P ta da xée dinh mot phép bién hinh f cing cia P goi la tich cla hai phép bien hinh f; va fo, ky higu Ia foo fi. Vay tacé M!= f(M) = falfi( M), VM khi va chi khi M' = foo f(M) vado d6 f = fao fi. Cling vay, tich fo foo fi = fao (fre fa) Ia tich cf phép bign hinh (fy0 f,) va fs theo thitty dé; tich fo fz0 fae fy Ia tich iia phép bign hinh (fo foo fi) va fa theo thi ty 46, v... iin luu ¥ rang phép bign hinh f = fro fy 1a két quad cita vige thyc hién lién tigp hai phép bien hinh: phép bién hinh thi nhat Ia fy va phép bien hinh th hai 1 fo, con g = fro fa cling fa mot phép bign hinh nhung duc thuc hign theo thit turnguoc lai, Noi chung, tich f = fyo fy vatich g = fio fa li hai phép bien inh khée nhau. ‘Tich cde phép bign hinh c6 nhimg tinh chat sau day 1/ Két hop, nghia la fyo(fro fi) =(fsofe)ofi = fae foo fy. Nhu vay, bao gid cling c6 thé thay hai hode nhiéu phép bien hinh lien tigp bai tich ciia chiing, hoae nguge lai, ¢6 thé thay mot phép bién hinh no dé bi mot tich tuong dutong. 2/ Néi chung, tich hinh fy va fo goi ic phép bien hinh khong giao hodn; tich hai phép bién giao hoin néu f,o fo = foo fy. 3/ Trong tap hop cdc phép bign hinh cia digm P, phép déng nhat Jd 1a phan tirtrung hod trong cde phép tofn tich Vf: Ido f=fold=f 4/ ‘Tich hai phép bign hinh dito ngugc nhau 18 phép déng nhat faof=fof'=ld, (vf) 2 = Id khi vachi khi f = f~! khi va chi khi f 1a ra, phép bign hinh dionguge cia tich f2o fy Tir dé suy ra fof phép bién hinh doi hop. Ngo’ Iatich fyto fy, vay (hofiy 1g sot off ‘That vay ta 06 (fro filo(fi of) = ho (fief) ° fs" = froldo fy! fro(Ido fz = frofy' Id 8 Dai cuong vé cae phép doi hinh phang a) Dinh nghia phép ddi hinh ky higu 18D néu bat ett hai F(N) eta ching ta déu doi hinh ciia mat phang, hay g bio ton khoang céch gitta bat cif hai digm mio ciia mat phang. Vay 12 Ff €{D}citaP khi va chi khi f(M)f(V) = MN, (VMN EP) {D} 1a ky hiéu tap cdc phép dai hinh cia mat phing. Chi thich. Chinh vi phép ddi hinh bio ton khodng each gitta bat ett hai digm nao nén ngudi ta goi n6 Ia phép bigh hinh ding cy hay goi vin tit la phép daingew. Tir dinh nghia ciia phép ddi hinh ta suy ra cdc hé qui. a. Phép bigh hinh déng nat Jd 1A mot phép di hinh b. Phép bien hinh dio nguge cha mot phép doi hinh cling L& mot phép ddi hinh. c. Tich cia hai hay nhiéu phép ddi hinh 1 mot phép dai hinh. d. Phép tinh tién, phép doi xiing tam, phép doi xing truc 1a nhimng phép ddi hinh, b) Cae tinh chat cata phép déi hinh Dinh ly 1. Phép doi hinh bio toan su thing hing cia ba diém va thif ty ciia chiing trén duémg thang chifa ba diém va the ty cla ching trén dung thang chua ba diém 46. Cu thé Fi Phép ddi hinh bién ba diém thang hing A, B,C thinh ba diém A’, B’,C' thing hang ciing theo thét wr d6, Phép chimg minh xem nhut 1a bai tip cho ban doc. Hé qua 1. Phép doi hinh bién mot dutg thang thanh mét dudng thang, bién mot tia thinh mot tia, bién mot doan thang thinh mot doan thang nao 6. Hé qua 2. Phép ddi hinh bién mot tam gide thanh mot tam giée bing né, bien mot gée thanh mot géc bang n6, bign mot dudng tron thanh mot dudng tron bing né, trong 46 tam bien thinh tam. Dinh ly 2. Mot phép dai hinh phang cé ba diém bat dong khong thing hang 14 phép bign hinh déng nhat. Chitng minh. Gid sit f : P + P 1a mot phép ddsi hinh phing c6 ba di bat dong khong thing hing (Hinh 3): A= A! = f(A),B = B! = f(B) va C=C" = f(C). The thi, theo tinh chat cia phép dds hinh, bat cit mot diém nao trén cde dutmg thing (BC), (CA) hoic (AB) déu 1a diém bat dong (hay ching minh digu d6), Tir d6 dé ding suy ra moi diém M cia mat phang (ABC) déu la digm bat dong, va do 46 f = Id Hinh 3 H@ qua 3. Mot phép dai hinh phing D 4 Id thi hoie khong ¢6 diém bat dong nio hoje c6 mot diém bat dong duy nhat, hoe c6 mot duémg thing mA moi digm cita né déu 1a digm bat dong, tiie 12 c6 mot dutmg thing c6 dinh. 9 Bai 1.5 Chiing minh rang phép doi hinh bao toan su thang hang cita bat ky ba diém nao, do d6, bién dutng thang thinh dutg thang (Dinh ly 1). vé dai cuong c4c phép doi hinh phang 1.6 Ching minh ring phép doi hinh bio to’n quan hé song song cita hai dutmg thang va Khong cach gitta ching, nghia la, néu a || b,a’ = D(a), = D(b) thi a’ || b’ va d(a’,¥’) = d(a,b), trong dé d(x,y) chi khoang céch gitfa hai dung thang song song x va y 1.7 Hay sit dung phuong php ching minh phan chimg, néu trong Dinh ly 2 ciia phép ddi hinh phing. ‘hing minh tinh chat 1.8 Ching minh chi tiét hon He qua 2 cia Dinh ly 1 vé tinh chat ciia D, tite 1a Phép doi hinh bién mot tam gidc thinh mot tam gide bing n6, trong dé trong tam G, try tm H, cic tam T va O cia cdc dutmg tron noi tigp, ngoai tigp cla tam gide tg0 inh ABC theo thé ty bin thinh cc tam tuong ting GH!’ va O! chia tam gide anh A'BIC! 1.9 Ching minh ring trong mot phép tinh tien, anh d’ ella mot duimg t hoe song song véi d hode tring d. Tir dé suy ra tip hgp tat ed ede dutng thing bat bign trong mot phép tinh tign. 10 =a thinh 1.10 Ching minh ring phép d6i xting tm D(O) bign mot véeto MI} mot vécto déi MN véiné, tie Ba MN iD a. Tir dé suy ra ring phép d6i xting - tam bao ton phuong cita moi dudng thang; déng thoi tim duge tap hop tat ca nhing dutmg thang bat bign qua phép d6i xting - tam. 1.11 Ching minh rang phép d6i xting - tryc D(A) bién mot dutmg thing a thinh dudmg thang a’ d6i xing véi a qua tryc A. Tirdé tim duge nhing phyong dutng thing bat bién trong mét phép déi xing - truc. 1.12 Hay tim nhimg phép dai hinh D bign mot tam giée déu ABC thinh chinh n6, 1,13 Tim nhiing phép doi hinh D bién mot hinh vuong ABCD thanh chinh nd. 1.14 Tim nhing phép doi hinh D bign mot hinh binh hanh ABCD thanh chinh nd. 1.15 Tim nhiing phép dai hinh D bign mot hinh chirnhat ABCD thinh chinh né. 1.16 Chimg minh ring tich ciia hai phép d6i xting tryc ¢6 cde true vuong géc & digm O 1a phép d6i xing tam D(O). Nguge lai, mot phép doi ximg tam ‘D(O) c6 thé phan tich bang vo s6 cach thinh tich ciia hai phép doi xing. true D(A;) va D(A») mign 12 hai tryc Ay va Ao vudng géc véi nhau 6 O. § 2 Su xde dinh va dang chinh tac cia mot phép doi hinh phang Khi ching tandi cho bign hinh f cia ‘P (mat phang) tie Ia chi ra diy di ton phép dai hinh (hay phép bign Ot phép ddi hinh D ma téng quat hom 1a cho mot phép fc you 16 dé xéc dinh hoin V6i mdi diém MI bat ky cia P ta phai chi ra cach xée dinh duge diém tuong img (anh) M' ciia né qua phép dd bign hin) nay. dung, ciing Ia hinh (hay phép Vé phép dds hinh, ta da biét ring mot phép doi hinh bign mot tam gi thinh mot tam gic A’B'C" bing n6, trong dé cc canh tuong Ging bang nhau, g6c tuong Ging bing nhau. Ménh dé sau day khang dinh digu nguge lai BC ic 1 Vésu xéc dinh mét phép doi hinh phang Dinh nghia 3. Cho ABC va A’B'C' 1a hai tam fing nhau cho truée trong mat phang P véi B'C' = BC,C'A! =CA,A’B! = AB. Bao gid ta cing 6 mot va chi mot phép dai hinh D : P+ P bign A thanh A’, B thinh B! va ul thinh C', Déng thoi, phép di hinh D nay c6 thé phan tich thanh tich ca khong qua ba phép doi xiing true. Chiing minh. Trude hét, dé trinh bay duge gon ging ta quy uée ky higu nhur sau: ¢[MIN] 18 trung tryc e ‘N; ‘DA, ode ‘D(A;) chi phép d6i xiing true c6 tryc 1a A;, trong 46 7 1a chi s6 1,2,3. Hinh4 Tén tai. Néu Ava A! 1a hai diém phan biet, ta goi Ay = ¢[AA’]. Qua phép ‘D(Ay) tam giée ABC bien thinh tam giée A’B,C; bing né nén AA'B,C, = AA'BIC', do dé A’B, = A'B', (Hinh 4.) Néu By Bl, ta goi Ax = ¢[B,B'] thi theo chimg minh ten, A! € A. Bai vay, qua phép D(A2) tam gide A'B,C; bién thinh tam giée A’B'C, big 6, nén AA'BIC) = AA'B'C! va do dé A'Cy = A'C!, BICy = BIC'. Dén day, néu Cy ZC’, ta goi Ay = ¢[C,C"] thi A! va B! déu thuge As. Va eudi cing phép doi xting truc D(Ag) bign tam gide A’B'C thinh tam gide A’B/C’. Nhu vay Ia, thyc hign lign ti¢p ba phép ddi xing tryc D(A) voi i = 1, f ='D(Ag)oD(Ay)o'D(Aj) 1a mot phép doi hinh D bién tam gide / tam giée A'B'C' wong 46 A! = D(A), B' = D(B) vac! =D(C). ‘Trong qué trinh ching minh, ching ta da ba lin sit dung dén ti\néu" (cong 6 nghia 1a \gid sirring”) vA m6i Kin nhu thé déu xust hign mot phép d6i xing rye D(A,) theo thé ty i= 1,2,3 Vi nhan xét nay, ta thay ring néu A! = A thi khong phai thyc hign ‘D(A,). Néu By = BY thi khong phai sir dung dén (As) va néu C2 = C’ thi ciing khong phai sit dung dén D(Ag). 6 mot cap diém trong ba cap diém chi ra 6 tren sO phép d6i xtig truc c’in phai thyc hign gidm di mot. N6i t6m lai, mé tring nhau thi Duy nhét. Gia sit rang c6 hai phép ddi hinh D, : P > P va D, 2 P > P 12 cing bign tam gidéc ABC thinh tam gide A'B'C’. Thé thi phép bién hinh (ddi hinh) tich Dz1D, ciing 1A mot phép ddi hinh D bign A thanh A, B thinh B va C thinh C. Nhu vay 1a phép di hinh D = D; 10D, c6 ba diém bat dong khong thang hing v nhat (Dy'oD, Td) va do dé Dy 0(Dz!0D,) =D20ld=Dz a Mat khéc, nhi tinh chat két hop cita tich cdc phép big hinh ta lai cd Dz 0(Dz!0D) = (DsD;!)oD, =IdoD, =D, Q) Di chiéu (1) va (2) ta suy ra Dy =D}. Va Dinh ly 3 da duge ching minh. HG qua 1. Tich cia n (1 0, cho truéc (0 < a 4 277) Ngodi g6e dinh huéng cita hai vécto duge sitdung dén trong phép quay ngudi ta cling cdin dén va sirdung g6e dinh huéng cia hai dudmg thang. Chang han, néu phép quay Q(O,a) tim O géc a (mod 277) bigh vécto AB thinh vécto A’B', thi (AB, A'B') =a mod 27. Néu xem AB va A'B", Ia hai truc thi géc dinh huéng, 2 gitta hai rue AB va A’B' cling bing g6c gidta hai vécto d6, va xde dinh sai khde 2kz. Nhung phép quay Q(O,a) da bién AB thinh A’B' thi cing bign dutmg thing (AB) thanh dutmg thang (4'B") sao cho (AB, A'B') =0-+2kr, va ((AB),(A'B)) a+ kr, KEZ 18 trong lie géc thong thudng cia hai duimg thing AB va A’B', theo dinh nghia, thi bing a hode t =a néu0

Vous aimerez peut-être aussi