Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
CHIRURGI QUAE
APUD
ORIBASIUM
LIBRO XLIV, ...
Digitized by Google
<36633649900014
<36633649900014
Bayer. Staa
VIRO
PERILLUSTRI EXCELLENTISSIMO
0
LUDOVICO CHOULANT
MBDICINAB CHIRURGIAB ARTI8 OBSTBTRICIAB
DOCTORI
Diai
Digitized by Google
VIRO
EXCELLENTISSIMO
HENRICO HAESER
MBPICIHAB CHIRURGIAB ARTI8 OBSTBT&ICIAB
DOCTORI
PRAECEPTORIBUS
DILECTISSIMIS
FAUTORlBUS
HUNCCE LIBELLUM
EXIGUUM GRATI ANIMI DOCUMENTUM
OlfBKT
F. C. F. W.
Mihi dubitanti de quanam re scriberem,
ut studiis academicis finem imponerem,
H. Haeser, vir doctissimus, praeceptor-
que carissimus, proposuit Antylli frag-
menta colligere, quae inyeniuntur in Iibris
Oribasii nuper ab Angelo Majo editis.
Quamquam laboris difficultas maxuma
mihi fuit, quia et linguam graecain per
annos non tractavi et in historia chirur-
giae parum versatus sum, tanieu prae-
ceptoris consiliis et adhortationibus ad
opus aggrediendum perductus sum. Pri~
mo mihi consilium erat capita Oribasii,
in quibus Antylli praecepta tractantur
edere cum versione ; sed opus hac ratione
elaboratum nimis amplum iieri mox vidi;
qua de caussa hoc modo libellum conscri-
bendum mihi Primo paucis
esse putavi.
verbis, quae de Antyllo jam antea cog-
nita erant enumeravi, et dein e versione
Bussemakeri Oribasii libro XLIV ea,
quae Antylli sunt, sumpsi tum ipse e
;
Digitized
VIII
las adnotationes ,
quae praecipue artem
medicam spectaut conscripsi. In his re-
bus pertractandis maxume Antylli virtu-
tes admiratus sum, nam praeter prae-
cepta antea cognita, ut de aneurysmate,
cataracta aliisque, nova quaedam Antylli
. reperi, quae summa laude digna sunt.
Prae omnibus autem caput inscriptum
stQi ayjcvkoyXcbaaov jucundissimum est le-
- i >
Digitized by Google
I
CONSPECTZJS
librorum Antylli scripta spectantium.
Digitized by Google
X
Digitized by Google
Antyllus a veteribus medicus praestantissimus,
chirurgus eximius habebatur, et hon solum Ro-
mani et Graeci, sed etiam Arabi aliique autores
aetatis mediae magna cum laude ejus doctrinas
atque observationes in libris suis enumeraverunt;
qua re sola, quae adhuc de Antyllo nota sunt, ad
nos pervenerunt. Opera sua omnia praeter frag-
mentum *) perdida sunt. De vita ejus atque aeta-
1) lu bibliothec. Vindobon. .
/
* Digitized by Google
12
citationum gladiatorum ,
quae tunc maxime vi-
Digitized by Google
13
nil nisi semiotice csse videtur ; morbi enim signa
nimis diligenter observata, symptomata minoris,
majoris momenti juxta enumerata sunt , natura
morbi interna neglccta est.
Multo graviores atque cognitu jucundiores
Antylli descriptiones morborum chirurgicorum
atque operationum scriptoribus supra dictis rc-
servata , sunt. Primum Oribasius Coll. med. IV
cap. 4 17 diversas agendi rationes in venaese-
ctione, arteriotomia, scarificatione cum cucurbi-
tulis et sine cucurbitulis, idem unguenta, rube-
facientia remedia aliaque ejusmodi nobis reser-
vabit. Majores ab Antyllo factae operationes
summa laude dignae sunt. Quod primum perti-
net ad eas, quae in oculis fiunt, duae nobis pro-
ditae sunt, quarum altera ectropii est. Hic
rationem CeUi mittens conjunctivam perci-
dens acubus conseruit. Antyllus hoc naturae
vitium melius quam aequales novit; cum enim
plerumque conjunctiva nimis longa caussam vitii
reddat, incisura in palpebra secundum Celsuin
sine effectu est. Praeterea Antyllus addit se
Celsi incisuram cum sua operatione conjungere,
vitium majus sit, cujus tamen naturam non ex-
plicat , e quibus patet, eum tria genera ectropii
scivisse. tamen ratio usque ad saeculum
Celsi
decimum octavum retinebatur saepe mutata (Mai-
tre Jean, St. Yves) atque ab Bordenave Antylli
ratio revocata atque sua pronunciata est. De-
scriptio hujus operationis ab Aetio nobis reser-
vata est (Tetrabibl. II Term. III cap. 72) ubi
Digitized by Google
14
Digitized by Google
15
necessariam reddunt, tracheae autem vel pulmo
num morbi vetant. Inter annulum tracheae ter-
tium et quartum cutem in transversum incidit,
uncis vulneris labia distrahit atque eodem cultro
tracheam perfodit. Ubi demum impedimentum
animae ducendae remotum est, vulneris labia
contrahit. Paullus Aegineta hanc Antylli ope-
rationem nobis reservavit, Rhazes eandem com-
memorat, quam Ancilisius quidam instituit, quo
Antyllus verisimile intelligendus est. In uni-
versum operatio tam dilucide descripta, rt no
stro tempore nil nisi locus, ubi inciditur, muta-
tus sit, attamen etiam bronchotomia oblita, a
Benivieni demum, posteaque a Fabricio ab Aqua-
pendente iterum instituta est.
Praeter operationem aneurysmatis , quam
nobis Rhazes tradidit et quae in sequentibus ac-
curatius describitur de Antyllo tantummodo quae-
dam de quibusdam operationibus cognita, ut de
lithotomia, quam ut Celsus facere suadet (Rha-
zes) sed adhuc hoc addit, parte sinistra tantum
eam faciendam esse. Porro Rhazes narrat, An-
t vllum carcinoma mammae exstirpasse, sed postea
morbum in alteram mammam rediisse. Praeter-
ea Paullus Aegineta dicit, eum post operationem
hydroceles vulnus acubus conseruisse, atque Ae-
tius, eumf apud hydroderma scarificationem fe-
cisse, ut humor efflueret. Quamvis perpaucae
operationum descriptiones, quas Antyllus fecit
nobis nolae sint, tamen his patet, eum optimum
antiquitatis chirurgum fuisse; nam non solum.
Digitized by Google
16
tunc cognitas, sed etiam novas et gravissimas ope-
rationes instituit. Itaque sine dubio arti magno
detrimento erat, quod ejus opera perdita , quae
status chirurgiae illius temporis accuratius cog-
noscendi occasionem tulissent. Cum autem haec
pauca jam tam magni sint momenti, multo magis
optatum nobis sit necesse est, quod nonnulla
Digitized by Google
'
Ex
Oribam collectaneorum medicinatium
Libro XLIV. t)
Digitized by Google
gcnarum rectae suni pone aureui humor cum adsit,
;
Digitized by Googl
19
6) dta OKoktdjriTa.
b
Digitized by Google
tem comitabuntur. Si autem erosio oriatur sub
fistula, siveuae quidem, sanguis multus et crassus
efferetur, si vero arteria est corrosa tenuis et fla-
vus cum spiritu multo sibiloque.
cbirurgia contiuet.
8) HkaTvinjX-qv pro nkarvinjXys.
9) 'Eorogesfiiva pro ioTOQisniva.
Digitized by Go
1
21
sauguinis cfTusione sub iucisione supervenieiite
impediatur quominus statim excidatur scapula,
oportet suppurationem exspectantes , tunc demuiu
excidere.
3. In articulum autem maxillae desinentes
dignae sunt, ut sanatio recusetur; yicinitas enim
musculorum maseterum et temporalium liaud qua-
quam periculi expertcm praebet curationem. In-
feriores autem maxillae partes a iistula corruptae
facile curantur. Ratio autem agendi eadem est,
quam in aliis ossibus memoravimus. Si autem in
palato ab internis partibus orta fistula corruperit
os, si profunde quidem ab exteruis partibus de-
cussata incisioue fissis malis, sic excidemus os;
si autem non totum corruptuin sit os verum unica
iuterna superficies excisio quidem nou couvenit;
ueque enim totum illud tollere idoneum est, cujus
exigua pars afleeta est, nequc affecta pars excidi
potest; quomodo cniin quis per os faciet cxci-
sionem ?
4. Oportet itaque ab iulernis partibus circuni-
cidentes earnem et deuudautcs affectum os, sic
urerc ut abscedat crusta urcre autem sequeuti
;
9
Digitized by Google
22
Digitized by Googl
23
eirculari iucisura illam circumscribentes , adhibe-
bimus curaudi ratiouem caruis inductioui favcn-
tem. De fistulis ad venam vcl arteriam penetran-
tibus, si magnae quidem siut, ostendimus jam
tales ope medicaminum a callo purgari et sanari
oportere; in minoribus vero licet quidem et cir-
cumcisura uti, melius autein ustione adhibere.
Callus enim ab ustione deletur et confestim mu-
,
Ex
Oribasii collectaneorum medicinalium
Libro XLF.
/. Ex Antyllo de steatomatibus.
Steatoma simili est colore, quo multae aliae
corporis partes; radicibus teuui exteusione plus
adversus superiorem partem extenditur. Tumo-
res suut molles atque pressi non dolent. Digito-
rum impressorum vestigia per uounullum tcmpus
remanent. Disceruuntur tumores radicibus ad-
fixi 11 ) et membranis adhaerentes 15 ) quorum hi
quasi in carne natant, ct hic illuc moveri, illi
autem uon possuut.
Digitized by Google
- 24
18) "AyKLOtQov.
19) Ttf Xafijj tov oulXlov.
20) Xitmv i. e. Balg.
21) 'O akv 'AvtvXXos anb tqs (pvota)* tov tteQLe%ouevov
vyQov qpyol tb ovoiia gav&dreQov yaQ eoti ual ueXLtatbe-
oteQov '
Digitized by Google
25
Digitized by Google
X. Blx Antyllo de yanglio.
Iu capite et faeie excidimus ganglia, quod
etiam alios fecisse vidimus. Oportet enim cutem
super gaiiglium sitam aperiamus et tum si parvum
est, forcipc 25 ) attrahamus et excidamus; siu vero
majus est, unci adhibendi sunt. Postquam seca-
vimus coiitrahimus et acubus conserimus. Gan-
glia in cruribus et mauibus non excidenda suut;
nam praestat planum plumbum articulo latius gan-
glio iufigere pressura enim sensim tolletur. Si
;
25) ZaQKoXdpm.
26) 'AyicvXiov.
2?) iKXrjQurftds.
Digitizedby Google
27
aliam sana habet naturam. Plerumque combustio-
nem vel magnam et deformem cicatricem ancylosis
caussam esse putaverunt.
3. Guratio simplex est; cutis enim in trans-
versummedia.iu contractura dissecanda est; digito
semcl, collo, genu, inguine bis etpluries secandum
est. Iu membris non valde coutractis simplex in-
cisura sufficit ; si vero partes graviore contractura
affectae sunt , atque cutis rugae incisura facta re-
lictae persecandae , alligatio nou acubus sed sup-
puralione fit. Si partes dissectae sunt cavendum
ue iterum contrahantur. Suppuratio sustinenda
est atque ad dirigendas coutractas partes tabula
plumbea 38) imponeuda est, deinde vero ferula 29).
Si vero tabulae imponi non possunt, quemadmo-
dum collo, fossae axillari, inguini, aliud corpus
robustum e corio vel plumbo injiciendum est.
4. Si contracturae in inguine, non semel cu-
randac suut, multi enim qui hoc studuerunt telam
nervorum vel nervos ipsos percidebant, atque aegro-
tum debilitabant vel eum occidcbant. Paulum igi-
tur initio persecandum, iucisura levis curanda, at-
que ubi sanata, alia cutis plica persecanda. Haec
euim curandi ratio sine omni periculo erit.
Digitized by Google
28
32) NevaQKTjxbs.
83) Uepl x oL Q (*& a>v ' b be 'Avtvkkos (pyolv otl cviol
*"
bia ti)v ijtavdoraOLv avtatv ual ti)v dvafiakiav ovtats dvofiacfav
SiOTL xal tvov jzetq&v Tds vniQexovoas zov vbatos dva>ud?.a>s f
XoiQdbas XQOsayoQOQevovoLV.
Digitized by Google
namus fixas; aliae vero vasis non adhaerent, atquc
facile moveri possuut. Aegrotum ita cubare, ut
pars traetanda postulat et collo recta plaga inci-
dere oportet.
2. Jam si sub cute ipsa glandulae suut tumi-
dae, sccurus scindas, sin vero vasa insuper jaceut,
oportet glandulas, priusquam seces iu eas partes
moveas , quae nulla vasa continent; sin vero glan-
dula moveri non potest, cute lcniter attracta ex
utraque parte vasa subliges et deinde seces. Si
vero glaudula in arteria carotide vel vcna jugu-
lari 34 ) et ita quidcm aifixa cst ut incisio procul ab
bis fieri non possit, refutamus operationein ; nam
incisio et ligalura horum vasorum, subito mortem
aflert. Si coutra ita sese babcat, ut glandulae ino-
veri possint 35), obliquam facimus incisuram, dein-
de explicamus labia vulneris uncis; siglandula obi-
ter tantum adhaeret, ligamcnta solvimus ausa 36 )
scalpelli , aut digito glandulam subimus , tollimus,
quaerimus, num alioquin adhaereat, et membra-
uas, quae glandulam sublatam sequuntur, scal-
pello secamus; atque si magua vasa in iis spargun-
tur ligamus et tum secamus.
3. Si tumores glandularum adhaerent, atque
magni suut, cutisque insuper jaceus tenuis et sine
vasis, faciinus incisioiiem mvrteiformem ; sin
vero mediocres vel miuores sunt, aut ubi vasa in
cute sparguutur, rectam facimus iucisiouem; de-
inde uuco cutem dislrahentes simili ratione seca-
mus, qua iu solvenda cutc meliceridum et steato-
matuin; sed cautius agi debet propter magni-
tudinem vasorum. Quam ob rem et radices glan-
dularum tumidarum vasis aflixae, si removcri
iioii possunt, remediis delcndac suiit. Si in utra-
Digitized by Google
que colli parte glandulae tumescunt, operationem,
si parvae, mobiles et tantum rarae adsuut, in
,
Digitized by Google
1
maximum sinum ; deinde culem attrahimus, ut con-
vexa et stricta fiat et caute facimus in longitudi-
uem parvam incisionem, adhuc minorein, quam
apud phebotomiam. Secamus cutem usque ad
varicem, quam facile cognosciinus cum appareat
laevis et fusca 41 ) propter permicantem sanguinem.
3. Si secata cute membranae quaedam adhuc
guper varicem jacent, cognovimus deusitate et
candido colore ; uncum e cute sumtum pcr incisu-
ram, pungimus in membranas, tollimus, et seca-
mus usque ad vasa, tum uncum subtus vertimus
(non acutus sit sed obtusus 42 )) et prehendimus
varicem. Sin vero haud facile tolli potest , alte-
rum adhuc uncum obtusum sumimus , quem ex al-
tera parte inducimus atque deinde utroque unco
varicem tollimus. Gonstat varicem prcusam non
rubro sed albo et nervis fere simili colore esse;
quod e vena sanguis ex utraque parte exprimebatur
atque solum varicis integumentum reliuquebatur.
4. Si vas non statim, quod saepe fit depre-
hendi potest, aut, quod in latus incisurae labitur,
aut quod iu profundo est, unco labia vulneris ex-
ploramus; injicimus uncum et circum varicis for-
nicem 43 ) flectimus digito indice manus sinistrae
cutem premens ubi super uncum intensa est.
,
Digitized by Google
32 -
molli sivcfilo per obtusum acum supposito , quod
deinde poue acum abscidimus.
6. Simulae incisura facta est et varix rcmota
tractamua sequentem eodem m.do , sed hoe prae-
pouimus nos curationem non a parte inferiore in-
cipcre. Si varices rccta via currcntes inveniun-
tur incisurae singulae duos certe digitos latae rc-
motae csse debent; siu vero curvae 44 ) suut, iuci-
surae certo intervallo fiant; atque unco vel filo
sub varicc supposito ad cvrsotomiam pervenimus.
7. Quam parlibus inferioribus iucipimus. Un-
cis varici suppositis alterum comprehendimus atque
cx adversa parte ordine paralello iuficimus atque
ab utroque ita amplectimur, ut utcrque uncus uuus
csse videatur. Deinde iuferiorem unci partem ad-
versus malleolum superiorem adversus tibiam vcr-
timus, atque quantum possumus attraliimus; po-
tissimum eam varieis partem , quae versus malleo-
lum spectat. Super uncum varicem persecamus
atque ad venam per incisuram, quae iuferiore parte
altera est trabendam progredimur; deinde pcr se-
queiitem. Si vcro varix per totain venam serpit,
pcr superiorem iucisuram etrahere debemus; at-
que si dividitur quemadmodum littera Y
vel triceps
9
44) iKoXtmtiivoi.
45) Xooifyds, Chorfiihrer.
Digitized by
1
33
9. Si ramis perspicuis omnibus percisis,
truucus nondum apparet, ueque rugae oriuutur,
illum prope uucum obtusum ita persecamus, ut
solum superius varicis integumentum cultro laeda-
tur. Deinde unco vel cyrsulco varicem vi attrahi-
mus atque abscidimus. Iutensio vebemens caussa
est, quod sanguiuis efiusio non oritur; Hgatura
enim hoc loco nulio modo adliibeuda est.
10. Impeditae varices et curvae 46 ) extrahi nou
possunt, sed in loiigitudiucnt incisura facienda at-
que per hanc vena duceuda est. Suut vero iuter-
dum varices tam molles 4r ) ut simulac intendamus
rigescant 48 ) et, dirrumpantur; quod vel sponte
fit,si vasa magiia sanguiuis vi praeter modum im-
plentur. Talcs uou solum persecaudae, sed etiam
exstirpaudae sunt, ne vena concrescat atque ite-
rum varix fiat.
11. Ilis factis sanguiuis effusio non sequitur
ne in superioribus quidem trunci partibus quod ,
Digitized by Google
in longitudiuem scindimus, deiude unco 18
tensam )
18) "AyiuorQov.
19) Tjji rov ofj.iXiov.
Digitized by Google
25
dolore vacaiites, eodem colore quo sanae partes
corporis 22 ); distinguuntur forma, habitu, con-
structionc, soliditate tunicae, liquorc, qui inest,
atque impressionibus , si tanguntur. Quod ad
constructionem pertinet, pinguedo meliceridis te-
nuior, quod ad colorem magis dilucida atque melli
similis, et tuuica quae melicerides circumdat ma-
gis solida est. Forma meliceridum semper est ro-
tunda steatomatum scmper extensa, louga et non
,
IV. De Jtheromatibus ).
Atheroma est nitidus et albus liquor,, qui sac-
co continetur. Uabitus tumoris iuter steatoma et
raeliceridem medius est, diftert a meliceride, quod
digito impresso non stridet neque cedit neque tam
mollis apparet, a stcatomatibus , quod mollius bis
est neque tam tenuera basiu habel quain steatoma.
Ceterum simili ratioue qua raeliceris et steato-
ma tractatur. ,
Digitized by Google
26
X. Ex Antyllo de ganglio.
1 capite et facie excidimus gauglia, quod
11
25) ZaQKoXdfim.
26) 'Aynvkiov.
2?) XieXnQifffid$.
Digitized by Google
w
aliam sana habet naturam. Plerumque combustio-
nem vel magnam et deformem cicatricem ancylosis
caussam esse putaveruut.
3. Guratio simplex est; cutis enim in trans-
versum media.in coutractura dissecanda est; digito
semcl, eollo, gcnu, inguine bis et pluries secandum
est. In membris non valde contractis simplex iu-
cisura sufficit 5 si vero partes graviore contractura
affectae sunt atque cutis rugae incisura facta re-
,
Digitized by Google
rem modum progreditur usque ad
retiiiet aut ultra
ejusapicem atque eam affigit ad maxillam iuferio-
rem. Iuterdum ligamenta lateralia liuguam immo-
bilem redduut; raro sunt abnormia quae linguae
mobilitatem cobibeant. Curatio simplex est; liga-
menta enim persecauda sunt, neque nervi neque
vasa spectauda quod sinc omue periculo fit.
2. Ifaud minus periculosa est curatio deinde
sequens; iu ore enim vulnera facile brevi tempore
cousanescunt. Ratio vitii bujus cognoscendi
cbirurgis ignota est; nam non intclliguut quae
ligameuta linguam adhaesam efficiant, neque oculis
vident. Doctrinam de vitii signis accuratius tra-
ctabimus. Si litterac Aj P, et quaecumque Lis
similia pronuiiciari non possuut ligamentum medium
vitii caussa persecandum est; sin vero iitterae i7,
<l>. Ji\ A eflerri 11011 possunt ligameutalateralia, quae
'
32) NevaQKT}Kb$.
-
33) IIeqI x L Qd& a> v 0 M
*Avzvkko$ (pyolv oti eviot
bia n)v exavdoiaow avtmv n)v avmaakiav ovzm$ dvuuaoav
rcal
*
Digitized by Google
29
namus fixas; aliae vero vasis non adhaerent, atque
facile moveri possunt.Aegrotum ita cubare, ut
pars tractanda postulat et coilo recta plaga iuci-
dere oportet.
2. Jam si sub cute ipsa glanduiae suut tumi-
dae, sccurus scindas, siu vero vasa insuper jaceut,
oportet glandulas, priusquam seces in eas partes
moveas quae nulia vasa contineut; sin vero glan-
,
Digitized by Google
que colli parte glandulae tumescunt, operationem,
si parvae, mobiles, et tantum rarae adsunt, in
utraque parte simul facimus; sin vero majores
sunt, sive alia pericula exhibent, prius alteram
partem curamus deinde ad alteram progredimur.
,
Digitized by 0(
81
maxiinum sinum ; deinde cutem attrahimus, ut con-
vexa et stricta fiat et caute facimus in longitudi-
uem parvam incisiouem, adhuc minorem, quam
apud phehotomiam. Secamus cutem usque ad
varicem, quam facile cognoscimus cum appareat
laevis et fusca 41 ) propter permicantem sanguinem.
3. Si secata cute membranae quaedani adhuc
super varicem jacent, cognovimus densitate et
candido colore ; uncum e cute sumtum per incisu-
ram, pungimus in membranas, tollimus, et seca-
mus usque ad vasa, tum uncum subtus vertimus
(non acutus sit sed obtusus*2 )) et prehendimus
varicem. Sin vcro haud facile tolli potest alte-
,
Digitized by Goc
molli sivcfilo per obtusum acum supposito , quod
deinde poue acum abscidimus.
6. Simulac incisura facta est et varix rcmota
tractamus scquentem eodem modo sed hoc prae-
,
44) SKoXtmuivoL.
45) XoQnydSj Chorfuhrer.
Digitized by Google
33
Digitized by Google
spongiam vel liuamentum oxycrato tinctum iuponi-
mus atque leniter alligamus.
12. Varices quae capite oriuntur, vcteres
cautcrio curabant, quod extractionem periculosam
timebant; nos incisionem malimus, quemadmo-
dum apud molles variccs exposuimus atquc accu-
ratius in doctrina vasorum explicabimus. In epi-
gastrio quoque varices extrahi non possuut, quod
cutis propter mollitiem nimis contrabitur. Olim
incisuras recta linea fecerunt et boc modo varicem
sustuleruut. Si varices rectae atque paululum
flexae sunt, incisuram rectam fugimus, quod tum
baud raro deformis cicatrix oritur; potius exstir-
pationem, quemadmodum apud varices molles eli-
gamus.
XX. De Aneurysmate.
1. Aneurysmatis genus duplex est, alterum ar-
tcriac dilatatione , altcrum ejus fissura 51 ) , atquc
sanguinis in carnem effusioue oritur; primum ob-
longum, alterum rotundum atque magis magisque
in supcrficie expanditur. Quod si digito pre.^itur
stridorem provocat, qucm in illo non audimus.
Quodlibet aneiirjsma sanare 52) stultum est, lioc-
que jara veteres cbirurgi sciveruut. Periculosum
enim est quodlibet curare, potissimum quae in
fossa axillari, inguine et collo nascuntur, propter
maguitudinem vasorum, qua ligatura fieri 11011 po-
test. Haud minus nimis inagua aueurysmata aliis
locis curamus. Quac in supcrficie corporis in ca-
pitc et in membris suut boc moclo tractanlur.
2. Quodsi aneurysma diiatatiouc ortum est,
incisuram rectam secundum vasis longitudinem iu
cutem facimus, deinde ejus labia distrabcutes om-
nia inter cutem et arteriam dissecamus; veuam
Digitized by Google
35
XXI. De colobomate.
1. Goloboma defectus cutis vel partium est,
quae corpora infra posita tegant. Jnm si iu pal-
53) Uvevpa.
0
C
Digitized by Google
36
57) Tatvtbia.
Digitized by Google
- S7 -
est , de partibus superioribus et iuferioribus tac-
nias excidemus et versus septum couseremus.
2. Si coloboma iu alis uasi oritur iu uaso ipso
incisuram facimus; secamus alterum latus qua-
drati ad perpendiculum versus magnum oculi au-
gulum 58 ), pariter ad palpebram iuferiorem, et
taenias attrabeutes couserimus. Laudare iioii
possumus eorum agendi rationem, qui taeuias a
tergo 59 ) nasi attrabent; si enim bos sequeris na-
sum versus unain alteramve partem vertes propter
eutis intensiouem. Sin vero uon solum cutis sed
etiam cartilago desidoratur et versus aures et ver-
sus nasi apicem, autequam attrabatur, reliquuin
eartilaginis exsecandum est, ue cavum spatium
oriatur.
Ex
Oribasii collectaneorum medicinaHum
Libro L.
I. De praeputio manco
1. Praeputiuin maucuin post partum naluni 01 )
difficilius curaudum, quam si uatura adest. Iu
hoc euim membruin versus stilum adhuc cute tc~
ctum est atque paululum ejus sumeutes pracputiuin
facile attrahemus. Quac vero post partum orta
difficilia suut curatu ; adinodum difficiliora, quibus
pars stili 62 ) nuda jacet. Tractatio cute sensim
solvenda fit. Pencm paululum fleclentes vinculo
satis iirmo vel filo uoduin iiecliinus iufra glaudem,
super coronam euin jacimus atque inembrum supi-
Digitized by Google
38
nus tollimus. Fines uodi adjutori Jamus. utteueat;
nos vero infra uoduui circumcisuram facimus, quam
coroitariam 63 ) nomiiiamus. Cutem versus stilum
sinistra mauu compreheitdimus atque vcrsus inci-
suram corouariam trahimus; et postquam digito
medio cutem pressimus, solvimus versus stilum;
quod facilc fieri solet, quia conjuuctio admodum
Deiudc extra eain ver-
debilis atque tenuis est.
tere debemus, queinadmodum victimis pellis de-
trahitur.
2. Modus solvendae cutis sit praeputii defe-
ctus; si enim paululum deficit, paulum, si plus,
plus detrahimus. Sacpe coutingit, ut, postquam
cutis dctracta sit, praeputium cum glande coales-
cat, ut retro duci non possit; quam ob rem fiuis
praepulii liuamento circumvolveuda est, ut glans
satis sit lecta. Circum partem exteriorem liga-
mentum pouimus atque alterum ejus fiuem ad radi-
ccs penis confirmamus, alterum ad glandem, ut
praeputium sit extensuin. Deinde spongias aqua
fontana vel oxycrato tinctas impouimus, quae apto
vinculo destiuantur. Plerumque sauguiue cohae-
ret, si non, injectioncs adhibendae sunt, quae
efficiuut, ut partes convalescaut. Si ulcus iu prae-
putio nascitur sal et mel adhibeudum est atque
decoctum lentum et rosarum ; si vero praeputium
uovum emoritur circumradeudum est.
//. De hypospadiaeis 64
^.
66) Toifua.
Digitized by Google
39
usque ad cingulum flectuut * 7 ) ueque liberos prd-
creare possunt, quod semen non recta via in vagi-
nam veuit, sed externis partibus defluit. Alii
vero post partum in bunc morbum incidunt, qui-
bus natura perforatam urethra glandem habenti-
bus, ulcere aliave re orificium obstruebatur. Tum
autem aut procul a freuulo orificium media in uretbra
versus radices penis invenitur, quod mederi non
potest aut in frenulo ipso, quod sanabile est.
2. Optima, simplicissima et omni pericuio
carens ratio tractandi est absciudendi. Aegrotus
in tergo pouendus, glans mauu attrabenda atque
scalpelio versus corouam desecanda est; de omni-
bus vero partibus iucisura non facienda sed modo
circumcisiouis , ut protuberantia glandulae similis
remaneat. Si paullum sanguinis fluit, cfitisio lina-
mento oxycrato tincto supprimeuda est, sin vero
vehenicns cauterium adhibeudum est. Gircumcisio
vero magis iu glande quam in stilo facienda est,
quum eniin glaudis substautia solida sit ueque tam
multum sanguiuis reddat. Cautcrio adhibito loca
coinbusta curationem postulant, si, iguem non ad-
hibuimus, vulnus exprimimus. Hoc vero obser-
vandum est, ne incisura impotentiam eo efficiat, ut
glans iu coitu 11011 usque ad orificium uteri exter-
uum ^8 ) perveuire possit. Aperto orificio 69) uteri
semeu iuit, sive penis longior sive brevior est.
IV. De phimosL
Duplex est phimoseos geuus alterum si prae-
;
67) "Av fiif ndvv avaKk&moi. rd fidQiov a>s i*Qb$ rifv filrQav
pro avaKXdycoai xd h6qiov &s tcq6s xb Uqov.
68) MiftQas atofiLov.
69) MrjTQas aTdfjta.
70) IleQupifAtoOtg.
Digitized by Google
40
;l in praeputio aut exdresceutia caruosa
ce ) alte
ruin genitalium inflammatioue invenitur.
in Si
enim praeputium rectractum glans intensa praepu-
tio retegi nou potest. Sin vero primum phimoseos
geuus est, hoc modo curabimus. Acgroto apte po-
sito praeputium protrahimus atcpie extremo ori
iiiicos iiijicimus ministro tenendos damus atque
,
V. De praeputio adnato 73
).
Digitized by Google
41
sccatur. Solutis adnatis partibus Iinteum aqua
frigido tiuctum inier praeputium et glandem ponen-
dum, ue iterum concrescant.
VL De circumcisione 7A
).
VII, De condylomatibus 77
) genitalium.
Garni simiies subrubicuiidi tumores mox in
glande mox in praeputio oriuutur, quae condvlo-
mata norainantur. Sunt eorum duplex genus,
quornm alterum maliguura , alterum vero non est.
Praestat hoc geuus cultro removere atque si cru-
sta cxoritur, remedia adhibere ; maligua vero cou-
dvlomata post rcseclionein ureuda sunt. Ouum
saepe et in exteriore et in iuteriore parte prae-
putii condviomata oriautur et eodem loco opposita,
non simul tractanda sunt. Si cnim praeputium ex
utraque parte ureremus, hoc ureudo perforare
deberemus; praestat prius cx parte inferiorc ure-
re ct sanare deinde alteri parti mederi.
Digitized by Google
\DNOTATIONES.
Ad Cap. XIII.
Absccssus male tractati caussae fistularum
habentur; cavum quoddam corporis aperire nou
opus est; igitur ovQiyyeg Antylli uil aliud sunt,
quam sinus fistulosi, quemadmodum nuuc appel-
lautur. Partitio sequens secundum formam aperte
uobis osteudit, quanta diligentia veteres morbi
signa extcrna observaverint , quae omnia nos mi-
uus graviora habemus. Optime autem Autvllus
brevibus fistulas, quae in os peuetrant describit et
quidem ita ut diligentius explicari non possuut.
,
Ad Cap. XIV.
In hoc capite , quo verba quae iuitio et fiue
,
Digitized by Google
48
hoc cauierio fiat. Fistularum in articulum ma-
xillae desinentium curationem recusat propter
musculorura vicinitatem ; hic mirum est, quod An-
tyllus neque vasa neque nervos commemorat, quae
curam siue dubio multo graviorera reddunt. In
curatione fistularum, quae os palatinum corrupe-
runt cauterium tubulo inclusum adhibere suadet,
quod remedium hic sine dubio raagnum detrimen-
tura affert.
Ad Cap. II.
Guratio cum scalpello simplex et eadem est,
quam nos adhibemus. Sententia antea commemo-
rata hic adhuc confirmatur, cum integiiinentum pla-
ue removendum esse dicit, cum alioquiu tumor
regeneretur; quod quidcm de lipomate notum est,
Digitized by Google
I
44
steatomate autem non funditus cxstirpalo nou raro
ulcug oritur.
Ad Cap. III.
Meliceris, ut accuratius describatur, cum
steatomate comparatur ; qua in re symptoma meli-
ceridis gravissimum nominatum uos offendit; tu-
morem digitis impressis crepans strepitum edere."
Antyllus verbo vstotQl&iv utitur, quod est leuiter
crepare, stridere. Hoe quidem loco putaudum
est, auctorem nostrum hoe verbo non strepitum,
qui auribus excipitur, sed hunc seusum siguifi-
care velle, quem baud raro in inspiciendis tumo-
ribus cysticis , iu superficie positis, facilibus mo-
tu , integumento aspero circumdatis invenimus.
Inprimendo tumorem loco inovimus atque ubi
asperitates integumenti digitos taugunt , sensus
ille oritur. Iu tractaudis tumoribus Antyllus iu-
tellexit, integumentum iutegrum esse removeu-
dum ; iutegumeuto autem laeso operatioucm fere
ridiculam ad iiitegiiineutum iterum impleudum
suadet.
Ad Cap. IV.
Hoc
ioco diaguosis atberomatis comparatione
hujus tumoris cum meliceride et steatomate sta-
tuitur ; tota fere distinctio incommoda est , qod
symptomatibus subtilibus ut stridore, majore ini-
uoreve duritia , teuuioribus crassioribusve radici-
bus uititur; veram autem tumoris uaturam brevi-
bus verbis iu capitis initio melius describit di-
ccns: atberonta humorem esse caudidum tunica
iuclusum.
Ad Cap. X.
Notio gauglii apud vetcres amplior csse vidc-
tur, quam nostrates poiiunt. Antyllus quidem hoc
loco id iioii dcfiuit, scd ralioueni curaudi dcscribit.
Digitized by Google
45
Commemorat ganglia, quae in capite et facie oriun-
tur ,nos vero ea in solis extremitatibus esse su-
mimus. Ex omnibus autem quae de ganglio dicit,
patet , eum hoc tumore cysticum tunica valida in-
telligere. Gauglia capitis cultro curanda esse
suadet, quae vero ratio propter periculum nervo-
rum laedeudorum vetat, si quae pedibus aut mani-
bus reperiuntur. Mirum est, quod hoc tempore
vsvqov adhuc et tendinem et nervum significat,
quamvis jam Aristoteles nervos xoQuvg rov iyni-
Cpakov nominat et Ilcrophilus eos dividit in ner-
vos a cerebro et medulla proficiscentes atque
voluntati obnoxios, deinde vero membris fir-
maudis inservientes. Ratio curandorum ganglio-
rum compressione nunc quoque adhibetur.
Jd Cap. XV.
doctrina contracturarum Antyllus duo ge-
I ii
Ad Cap. XVI.
Autequara Antyllus liuguae iuhaesa curatio-
uem tractat, ligamenta linguae propria, quae ma-
\illa inferiore fixa sunt commemorat: medium,
quod plurimum cerni potest et duo lateralia.
Digitized by Google
Hlud siue dibio frenulum liuguae est, lateralia
vero transitum linguae membranae mucosae ad
membranam antri oris iutellexisse mibi videtur.
Gausam mancae mobilitatis linguae in ligaineutis
nimis magnis aut brevibus ponit; quod frenulo
fieri posse cdnstat; ligamentis lateralibus autem
hanc contracturam effici (accretio partis inediae
linguae cum antro oris versus dentes) baud sacpe
invenietur. Guratio fit persecandis ligamentis,
in qua mirum videtur , quod Antyllus, qui hae-
morrbagiam tantopere providebat, nullum pericu-
lum vasorum et nervorum laesorum, quae boc loco
fere in superficie posita, neque parva suftt, timct.
Jucunda est cognitu ratio, qua morbus vocis pro-
nunciationem mutet, atque operae pretium sit vi-
dere, num Antylli opinio de bac re rationibus pby-
siologicis consentiat. Dicit enim si littcrae J,
P pronunciari non possunt, ligameutum medium
persecandum est. Si quis litteram J prouuuciat,
linguae apex tollenda atque dentibus impriuienda
est; extensio igitur linguae versus partes auterio-
res et superiores fit; jam si frenulum liuguae bre-
vius est, baec motio fieri uou potest. Littera A
pronunciatur, si linguae apex palato duro imponi-
tur; eodem modo littera Ppronuutiari uon potest,
si frenulum brevius est, quia motus linguae in pa-
lato fibrans postulatur. Sed observalio Autylli
sequentibus litleris multo minus confirmata est,
quamquam negari nou potest linguae apicem in iis
pronuntiandis dentibus iucisivis iuferioribus paul-
lum sese applicare atque dorsum linguae paullum
convexum esse, attamen in litteris @ 9 II, Ji\ X
pronuntiaudis liugua 11011 multum valet, quod aliis
organis procreantur. Si accuratius totam hu-
jus vitii curam perspicias, quis dubitet, Antyl-
lum uobis primitias operatiouis haesitaiitium tra-
didisse?
47
Ad Cap. XVII.
Ex tota descriptione patet Antyllum tumores
glandularum formationes secundas habuisse neque
morbum normalium corporis partium. Hanc sen-
tentiam veram esse probat locus : nonnullos tu-
morcs prope vasa atque quadam ratione ex iis orta
esse." Itaque Antyllus tumores similes esse stea-
tomati aliisque hujusmodi putare videtur. Remo-
ventur operatione eadem ratione , qua tumores cy-
stici aliiqiie.
Ad Cap. XVIII.
Hoc
caput ut Angelus Majus confirmat ex An-
desumptum est (vd. Ang. Maj. Classic.
tylli libris
auct. e vatican. codd. Tom. IV pag. 200); atta-
men tota tractandi ratio non Antylli viri tam pro-
videutis esse videtur sin vero re vera verba ejus
;
Digitized by Google
0
. 48
nis io vulneribus relinqueudam esse , quod suppu-
ratio oriatur; tnm vero in sauguiue removcndo
videndum esse ne impressione eontusio oriatur.
Ad Cap. XX.
Antylli ratio aneurysmalis tractaudi jam e
Rhaze nobi cognita erat; quum autem Arabum
scripta pauci tautummodo intelligaiit et eorum
scripta saepe ambigua sint, non parvi momeuti 110-
bis esse debet eandem operationem ab Oribasio
nobis reservatam videre. Antyllus aneurysma vc-
rum a spurio jam distiuxit diceus alterum ruptura,
alterum exteusione arteriae oriri. In illo sigui
meutionem facit, quod licet cbirurgi bodie non
commemorant, non omnino negligendum est sci- ,
Ad Cap. XXI.
Apud Autyllum omuis defectus cutis aut par-
tium corporis in superficie positarum coloboma no
minatur. Hoc capite primum coloboma palpebra-
rum commemorat; sed secundum curae descriptio-
nem non findet totam palpebram, ( quod nos puta-
mus) sed fissurae angulus magis minusve a mar-
gine ciliari remotus est, quod patet e verbis Au-
tylli incisuram quadratum faciendam esse, quae
coloboma circumdet atque plagas, quae versus fron-
tem et versus marginein ciliarem spectent ad na-
sum et aures protrahendos esse." Si igitur colo-
boma cilia sejungat, inferior plaga formari non
possit. Onuiia de hac operatione dicta perspi-
cua suut.
Ad Cap. XXII.
Minus aperta sunt, quac dc coloboinate nasi
dicuntur. Primum dijudicandum cst, quid sit ro
o<palQiov rrjg $ivdg. Elpatoiov siguificat globu-
lum aut ommino corpusculum rotuudum; jam si
hanc verbi vim in uasum reduciinus, sola nasi apex
intelligi potest; sed operatione patet , hoc miuime
itn esse, sed verisimiliter illud verbum dorsum
nasi et partem quidem cartilagineam ejus siguifi-
eare, quamquam iutelligi nou poiest, unde huic
sit forma globulo similis. Illud probat sententia:
C
Digitized by Google
in coloboniate sphaerei latcra iucisurae quadra-
tae nou ad longitudinem, sed versus nasi alas ex-
tendi debere" porro in coloboinale alae nasi uou
;
jd Cap, I.
Ad Cap. II.
Ad Cap. IV.
1
Ad Cap. V.
Adhaesio praeputii cum glande per ^ekKooaig^
oriri dicitur; sinc dubio hoc loce verbum et vul-
uus et ulcus significat. Iu cura hoc auimadver-
tendum est, quod Autyllus, qui tautopere sanguiuis
effusioucm timeat glandem inciderc non rejiciat.
,
Ad Cap. VI.
In hoc capite locus non perspicuus, ubi dicit:
partibus acgrotis remotis, %or]arOV keszidi avv
fiikiti. Aertlg squamam, corticem, ramenta ferri
seu cupri significat; ita aut cortex adstringens
aut sal cupri, quod mordendo morbum suppri*
mat, esse potest.
Ad Cap. VII.
Quod caput jucundum lectu, quod morbum
syphilidi similem explicet, cujus ortus quidem
plcrumque in saeculum decimum quiiituni pouitur.
Hi tuinorcs ita dcscribuntur et habitu ct colorc ct
loco quo iuvciiiuutur, ut, Condylomata. qtiac ttUuc
52
T H E S E S.
II. gg*&