Vous êtes sur la page 1sur 3

AI ZAW L DAW RPUI BAZAR

Ch. Aikima (L)

THUHMA : Mizoram khawpui ber Aizawl hmun lailia Dawrpui Bazar lo din \an dan hriat tumin
Aizawl pa upa la damchhun hre awm deuhte zawtin, Mizo History bu hrang hrang an siam te,
Sawrkar lehkha hlui D.C. Record ami te leh Mizoram State Archive ami te ka enchhuak a. Sawrkar
hnathawk Officer-ten en min phalsak avangin leh min puihbawm avangin ka lawm hle a. Hetiang
kan thil hriat duh te chu ka han hmuchhuak ta a, Dawrpui Bazar veng huam chhhunga thil pawimawh
dang chanchin hlui ka hmuhchhuah tel te nen bengvar nan thu hrang sawm pahnih laiin ka han ziak
chhuak tel taa, a chhiar apiangin in lo chhinchhiah atan ka han tarlang tel ta ani.

1. DIN |AN NI : Aizawl khawpui hmun lailia Dawrpui Bazar din \an ni. INRINNI 9th January 1910
a ni. A dintu Captain H.W.C. COLE, I.A. Aizawl Bawrhsap (Superintendent) ani.

2. A DIN DAN : A tir lam chuan Aizawl chhehvel khua te :- Durtlang, Sihphir, Zemabawk,
Zokhawsang, Luangmual, Sakawrtuichhun, Tanhril, Lungleng, Hlimen, Sateek khua thlengin an
buh tharfai ar leh artui, an thlai thar leh an hnah te nen, Vawk leh Bawngpa thlengin Inrinni 9.1.1910-
a Aizawl khawpui hmun lailia rawn phur thleng \heuh turin Aizawl Bawrhsap chuan tih luihna (Paruana)
in a ko khawm \hin a. Hlimen, Melthum kawng, zawrh tur rawn phurtu te Aizawl phur thleng lova mi
\henkhat ten duh duh an lo leisak \hin chu bawrhsap-in a ngaimawh hle \hin a, Bawrhsap chuan
Bazar thil chu rate a siamsak vek a, Sawrkar hnathawk leh a duh apiangin an lei zawh sak \hin a.
An inleina hmun chu tuna Pu Pachhunga dawr kawt zawl phei Dawrpui Biak In kawt a\anga Dawrpui
Bungkawn inkar Dawr lun lai phei hi a ni. Mipuite chu tih luihna (Paruana) a koh ngai lovin an
zawngchhawng thuai a. Inrinni apiangin Bazar thil zawrh inlei nan an hmang ta a. Kum rei vaklo
a\ang chuan Mizoram pumin thil zawrh inlei nan Aizawl Dawrpui Bazar hmun hi an hmang hlen ta
a ni.

3. Simeikhu : Kum 1910 vekah Aizawl Dawrpui Bazar siam \an tirh lai tak thlasik khawthiang van
lamah, thil danglam tak a lo lang \hin a. Chu chu SIMEIKHU (Hayleys Comet) lian ber chi leh sei
ber chi, kum 75 dana lo lang \hin chu zan lamah chiang em em in a lo lang \hin a. A khu zam sei
zawng chu Van khingphel a hawlh tlanga, chu thil chu khawvel miten an en huai huai kha ani.

4. Lehkha hluia inziah dan chuan Kum 1910-ah Dawrpui Bazarah Vai dawrkai 20, Lungleiah 2,
Demagari-ah 3 awm tawhin a inziak a, vawi dawrkai \henkhat an ral (Cha) leh a, kum rei vakloah
Pu Pachhunga Mizo Dawrkai hausa ber leh Mizo Dawrkai dangte nen Vaiho Dawr chu an leisak
zela, Dawrpui Bazar hmun chu Pu Pachhunga hoin an awm ngialnghetin Mizo dawrkai ten hma an
sawn hle a.
Dawrpui Bazar phei chung zawng zawng Dawr in leh Stall chhawnga sakin mawi taka sak
tharte leh a chhunga dawr bungrua chi hrang hrang hnawhkhah anih tawh laiin, kum 1966 March
thla tirah Mizoram Politic-a buaina namenlo 1 March, 1966 zan dar 11 atangin M.N.F. Leh Assam
Rifle inkahna nasa tak zankhuaa inkahna a lo thleng thut ta mai a. A tuk nilengin an la inkap nasa tial
tial a, Indian Air Force ten chawhnu lamah Zet Faitar 2 Bom (2/3/66) leh Silai puakrang phur an
rawn tir ta a, thlawhna hmuh hman loh a chak, a ri kalsan daih zel si a, Aizawla Bom ri leh thlawhna
ri nen Machine Gun ri nen kah-alhna Bom nen Aizawl khawpui an han vir vet mai tak tak a, Aizawl
khawpui sumdawnna Hmun laini kan dawrin zatam tak leh dawr bungrua chhiarsen loh chu chhuna
kahalhna Bom-a hal bakah, 2 March 1966 zana kahalh nain Sipaiin an buan buan ta mai a, Aizawl
khua chu zankhuain a alh eng pup mai a ni.
Nu \ap belh deuh leh pa \ap belh deuh te chu kan eizawnna kangral vap zo tawh si khawlaia
Mizo tlangval thi ruang awm zelzul leh Vawk leh Ar kah thluk leh riltama thi silai mu lenglak karah
leh Aizawl khawpui chhungah Zet Faitar 2 an thlawk fua fua reng nen kan \ap su ngawng ngawng
te leh Aizawl khawpui kan tlan chhiatsan rum rum maite kha alo va rapthlak em!
Dawrkai tamtak chu an ral hlenin an in leh Dawr in te hralhin Aizawl an chhuahsan darh
hlawm ta a ni. Hun a lo rei leh ta bawk a Pathian tanpuina a zarah, kum 1966 hma lam aiin tunah
chuan Aizawl khawpui In leh Aizawl Dawrpui Bazar Dawr In te chu Cement Concrete In a khir rup
leh thei ta te hi, Mizo hnam kan la ral lo tih a entir a.
Rev. F.W. Savidge (Sap Upa) Mizoram Missionary hmasa berin a hla phuah, Mizoram
ngawpui kar ram hnuai kawng chhengchhia a, Mizoram dung leh vang a vah vela a hla sak ber \hin,
Kristian Hla bu No. 23-na, Kan Pathianin min hruai zel thin tih hlain a sawi te hi vawiin thlengin
1966-a chhiatna rapthlak kan tawh lai hunte kha ngaihtuahin Mizo hnam tlawmte Pathianin min
tidam lehin min la hruai zel ani.

5. Aizawl Dawrpui Bazar huamchhungah v>k Aizawl Dawrpui lunlai ati \awpin a ti rimchhia e tiin
District Council chuan tun hnaiah chawhmeh zawrh nan Assam Rifle Sakawr pu Lane-ah he Bazar
hi a sawn thla ta a ni. Tunah chuan Sawrkar-in anhnah zawrh nan a laiah Cement-in a sa leh mek
a ni, chawhmeh zawrhna a changtlung sawt hle a ni.

6. Dawrpui Bazar veng huamchhungah vek Civil Hospital In lian hi kum 1910-a Dr. P. Frasera hun
laia sak a ni. Dr. P. Frasera hi Mizo-in Khawngaihna a khat an ti \hin a, Pa ngilnei, mi khawngaih
thei tak lainatnaa khat a ni. Chuvangin Mizoram-a kan Lal ina chhiahhlawh (bawi) an kawl te, ran
chhawr ang maia an tihduhdah a hlau a, British ramah Bawi an awm tawh lova, nangni zingah
bawi awm a hun bik tawh lo tiin tih ban a rawt a, mahse 1910-a Aizawl Bawrhsap Captain H.W.C.
COLE I.A. chuan mi rama bawi neih dan nen a inang lo, Mizoramah chuan mi chanhaite tluk luhna
Lal ten an kil kawi mai a ni. Ram dang angin bawi an ti duh dah ve lo tiin a \ang ta si a. Dr. P. Fraser-
a leh Captain H.W.C. COLE I.A. Aizawl Bawrhsap chu an in khing ta a, Shillong Missionary
punkhawmnaahte Assam Governor hmaah te an sawi dun a, a tawpah kum 1911 Mizorama awm
tlingtla lovin thuneituten an hawn tir ve ve ta a ni. Captain H.W.C. COLE I.A. Aizawl Bawrhsap hian
Kum 1899-ah leh Kum 1906-1911-a awm chhungin hmasawnna hnuhma Aizawl khawpuichhungah
a nei nasa ve em em a ni.

7. Aizawl Dawrpui Bazar Veng chhung Kohhran alo din \anna hi kum 1916-1917 inkara ding \an a
ni. A DIN TUTE :- Pu Pachhunga te nupa, Pu Saikaia te nupa, Pu Laihnuna te nupa leh Pu Sumthova,
Pu Kaphleia, Pu Chhunruma, Pu H.Khuma, Pu Ronghaka te an ni. Tuna Dawrpui Biak in luah lai
hmun hi 1916 chuan Rakzu thlawrna Zu zawrhna hmun a ni a, Aizawl Bawrhsap hnenah kohhran
tiak tirte chuan Inkhawmnan an dila, phalsak an lo nih vel leh Biak In an sa ta a ni. Kohhran a lo
\hang zela tunah tak tak phei chuan Mizoram Kohhran hmingthang India ram hrang hranga Pastor-
te leh India ram pawn Foreigner Pastor khuallian lo dawl zo khawpin Kohhran a ding ngialnghetin
Mizoram pum en tawn a ni ta a ni.

8. Dawrpui Bazar Veng chhungah bawk kum 1890, 22 April a British Sorkar awpa kan lo awm tan
hnu kum 1894 ah Captain G.H. LOCH I.A. Aizawl Bawrhsap chuan Dan bawh chhiate dah nan,
tuna Jail an thiah tak hmunah hian Tan in (Jail) a siama, a hungna bang Lei zut mam a ni rih a,
Captain G.H. LOCH I.A. Mizoramah kum 1894 ah leh 1905 ah te 1912 ah te tum thum Mizoram
Bawrhsapin a rawn awm a. A hun chhungin Jail, A.R. Hospital, A.R. Lammual, Bahrik zawng
zawng, Pisa in lian leh a bula Bung tawi zardu leh A.R. Lammual Gate bula Bung te hi a phun vek
a ni a, A.R. Laipui thleng sawn ama din a ni a, A.R.-in a hnu hma a hnathawh an chhuang tih lantir
nan, Assam Rifle Lammual sira lungphun ah Latin Tawngin, DAK LA HAWIVEL RAWH A THIL
TIHTE I HMU ANG, tih an ziak a ni. Tin, Missionary ka thawh ve theih nan tiin khawl chhutna lian
Press Kohhran ah a pe a. Missionary ten duat takin an en kawla, Mizorampum atan LOCH
Printing Press a hmingah phuah anih phah ta a ni. Tin, 1894 a Jail sakna hmuna, Jail sak that leh
a hungna pawh Lungrem sangpui tun hnai maia an thiah leh tawh chu, Luangmual ram
Sakawrtuichhun kawng chung tlangah Sorkar-in lianpuiin Jail thar a sakah kum 1986 khan sawn
thlak a ni ta a ni, DAWRPUI VENGAH POLICE THANA a ka awm a. Sorkar-in Cement Inchhawng
tam takin an sa thar thluah ta a ni. Captain G.H. LOCH I.A. hi Mizorama a awm chhungin Major
Colonel a kai hman.
-----------------------------------------17 Sept Issue
9. Kum 1990 ah Aizawl Dawrpui Bazar an siam hmain Thingtlubuan Lalthawma khua a mi,
Lamsuaka, Chala, Thatkhama ten Ralleng (thangtinzo Naga) Sumdawng \hi zuar mi 3 te chu an
suam vak mai a, 2 an that a, pakhat an thah hman lohin a tlanchhuak hmana, chuvangin Lamsuaka
leh Chala chu an thil tih ang ti misual Mizoramah an awm zel loh nan hremna sangber, khaihlumna
chu alo awm ta a ni. An \hian Thatkhama chu thu a neih ve vak loh avangin ankhaihlum ve lo a ni
Lamsuaka leh Chala an khaihlum lai en turin Aizawl Bawrhsap-in mi tupawh a awm a, an en \uai ta
mai a, Lamsuaka chu a inchhir hle mai a, an khaihlum dawn a \awngkam hnuhnung berin mi
khawngaih thla ala hle a. An han khaihlum dawn a, a dinna dawhkhan an thai pelh khan a tlasuala,
an khaihlumna tur hrui mar lovin Lei ko phaitual hnim bukah a ding ta auh maia, a ke zung\ang
karah hnimbuka cheptanga, khaihlum loha lo chhuah leh hram tum chu, Police Sap chuan a ke chu
a tlawh thla ta a, an khaihlum ve ta a ni. UKIL thiam chu lo awm ve nise Lamsuaka chu a thi lovang
an ti ( An khaihlumna hun tur darkar minute a fail avangin) Lamsuaka leh Chala an khaihlumna lai
hi Dawrpui veng chhung Aizawl Jail bulah a ni. kum 1990-a khaihlum an ni, chutih laia Aizawl
Bawrhsap (Superintendent) chu Major J. Shakespear I.A> a ni. Lamsuaka hming chauh a larna
chhan hi an thil tih suala thuneitu a nih bakah, an khaihlum dan kan sawi tawh ang khi a nih nual
avangin Mizoram pumah a lar bik ta a ni.

Vous aimerez peut-être aussi