Aristoteles Gökyüzü Üzerine

ARSTOTELES
GKYZ ZERNE
nEPI OTPANOT
Y U N A N C A A S L IN D A N E V R E N
SA FFET BABR
%T =
D O S T K T A B E Y Y A Y I N L A R I
Bu dizi Saffet Babr'n ynetiminde
Dost Kitabevi Yaynlan iin hazrlnmaktadr
Bu kitapta yer alan Aristoteles Szl'nn hazrlanmasnda,
daha nce yaymlam olduklar kitaplardan yararlanmamza izin verdikleri iin
mge Kitabevi Yaynlan'na (Kategoriler, 1996, Ankara)
Yap Kredi Yaynlan'na (Fizflc, 1997, stanbul) ve
Ayra Yaynevi'ne (Nikomakhos'a Etik, 1997, Ankara)
teekkr ederiz.
Gkyz zerine
G k y z zerine
Aristoteles
Yunancaan eviren -
SAFFET BABR
DOST
Jdtabevi
ISBN 975-7501-10-7
, EPI OTPANOY
ARSTOTELES
Dost, 1997
Bu kitabn yayn haklan

Dost Kitabevi Yaynlan'na aittir.
Birinci Bask, Aralk 1997, Ankara
Yunancadan eviren, Saffet Babr
Yayma Hazrlayan, Berna lner

Ofset Hazrlk, Mehmet Dirican - Dost I I ti
B a s k ve Cilt, Pelin Ofset
Dost Kitabevi Yaynlan

Karanfil Sokak, 29/4, Kzlay 06650, Ankara
Tel: (0312) 418 87 72 Fax: (0312) 418 03 55
raMlman@domi.net.tr
eviriye Not
Aristoteles (.. 3 8 4 -3 2 2 ) ie nereden balamak gerektiini abuk,

ak syleyen dnrlerden biri. Bana nce nesneyi gsterin diyor:
o nesnenin neliini, dolaysyla varm ok anlaml kullanldnn
farknda olarak varlkla olan bantsn, o nesneye bize var dedirten
ne, onu ancak o nesneye bakarak dile dkebilirim. Dolaysyla o nesne
yi anlamlandrabilirim, onun tanmn yapabilir, anlamn bakalarna
da iletebilirim. Dilde bunun olanaklar var, dilin bu olanaklar ile
kurduum nermelerle ortaya koyacam kantlar benim yardmcm.
ncelikle bu yardmclarn nesne olarak alm Aristoteles, onu
mantk yapan ite bu yardmclann nesne ettii yapdandr, diyorlar
felsefe tarihileri. Varl, bilimi, bilgiyi, doay, sanat, hukuku, insan...
bu yardmclan araclyla nesne olarak alp anlmlandnyor, bunlarn
neliini iletmeye alyor. Dilinin olanaklan ile Aristoteles nesnesine
bakarken, kendisinden sonra gelecek olanlardan daha avantajl. Geri
onun zamannda da ideolojiler, inanlar insanlarn, nesne edindikleri
eye baklann etkileyebiliyordu, ama Aristoteles sadan nce yaama
nn, tek tannl dinlerin dogmalarnn ya da ideolojilerin dogmalarnn
insan akimn snrlar hakknda konuabildii dnemlerde, insanlann
aslnda insan aklnn almayaca biimde kendi akllarn bile isteye bu
dogmalarla snrladklar dnemlerde, bu snrlamalara altklar d
nemlerde, hatta bunun baka trl de olamayacana inandklar d
nemlerde kurulan yaplar yaamamann avantaj ile bakyor nesne
sine. I.0 .4 .y y da yazlm olan Ylsp O v p a v o v (Gkyz zerine) zeri
ne, elinizdeki bu evirinin asl zerine, Ortaada 15. yzyla dein soru
sorulamam, nk hakikate upuygun saylm: snrl bir evren, b
tn gkcisimlerinin yeryz evresinde dnd, snrlanm bir evren.
Gkyz ile yeryz arasnda hem yapca hem de yasaca ayrlklar olan
(dinsel dogmann evirisiyle, varl zn kuattndan tr zorun
lu olan, dolaysyla kendisine ait yasalar olan tanrsal varlklar alan
ile, olmalar ya da olmamalar olanakl olan, daha dorusu olmasa da
pek bir ey deimeyen, insann da iinde bulunduu doal varlk alan)
bir evren kuram Ortaa dnce yapsna iyi otur (tul) mutu.
Bu yapnn zlmeye yz tuttuu dnemin banda ilk soru Cusa-
nustan geliyordu: yeryz merkez olmayabilir mi? sorusu Copemicusa
ilham verecek, yer ile Gnein yerleri deitirilecek, Kepler gkyz
cisimlerinin yrngelerinin dairesel olmadn gstermeye alacak,
Galilei yeni gzlem aralannn olanaklaryla yeni gkcisimlerinin bu
lunabileceini insanlara anlatmaya alacak, Giordano Bruno evrenin
sonsuz olduu yollu grlerini cokuyla dile getirecektir. nsann kendi
ne, yeniden ben kimim diye sorduu, bilgi ne, varlk ne, bilim ne diye
yeniden sorduu dnemden bir ka kiidir saydklarm. Bu kiilerin bu
sorulara verdii yantlarla Aristotelesin bu soruya verdii yantlar farkl
deildir, ama Ortaa dogmasnn verdii yantlar bambakadr; inanla-
nn ele aldklan nesneye baklanna kantrmamalan asndan bakldk
ta ise, Aristotelesin futumu ile Copemicusun, Galileiin, Keplerin,
Brunonun tutumu arasnda pek fark olduu sylenemez, ortaa ba-
kmn ltleri ise belli. yleyse niin Copemicus Aristotelesin evren
kuramnda deiiklik ieren yaptm yaymlamak iin o denli tereddt
etmi; Galilei Aristoteles kuramna kar Copernicusun grlerini
destekleyen hesaplamalar, savlan yznden hesap vermek zorunda kal
m, niin Giordano Bruno Romada yaklmtr?
Bu sorularn yant elinizdeki yaptta yok. Ama unlar var: evren
domamtr, olumamtr, oluturulmamtr, yaratlmamtr; yok da
olmaz. Doay aklamaya alyorsanz, doaya bakmanz gerekir, do
ay doaya gre aklamanz gerekir. Doal nesnelerin ilkelerini bulmak
istiyorsanz, duyulur ilkeler, duyu organlarnn verdikleriyle elimeyecek
ilkeler bulmalsnz. nk duyulur cisimlerin ilkeleri duyulur olmak
zorundadr. Aristoteles M e ra r a r a O v a n c a 'da (Fizikten Sonra Yaz-
dklan) bilimlerin ayrmn yaparken, teorik bilimler arasnda, devinim
(-durma) ilkesini kendinde tayan ve ayr bana varolan varl|dar nes-
ne edinen alana Physike adn veriyor. Bu alann teorik altyapsnn teme
lini att O voikt] (Fizik) adl yaptnda ise merkeze duyulur olan cismi
alyor, sonra temel fizik kavramlarn teker teker bu merkeze bal olarak,
buna gre ele alyor. nk onlann her biri o duyulur cisim varolduu
iin vardr. Devinim vardr, ama devinen belli bir nesne olmazsa, kendi
bana bir devinim yoktur, dolaysyla her zamanbir cismin devinimi
vardr. Yer vardr, ama kendi bana yer diye bir ey yoktur, bir cismin
yeri vardr; cisimden bamsz yer olamaz, dolaysyla cisimden bamsz
yer anlamna gelen boluk da yoktur. Zaman vardr, ama ancak devinim
varsa, nk zaman yalnzca devinimin lsdr. Cisimsel byklk
olarak sonsuzluk varolamaz, olsa olsa hi gereklik, etkinlik halinde
varolamayacak ekilde, ancak olanak halinde vardr. Aristotelesin
zaman ve uzamn grelilii temellendirmesi, saltk anlamda zaman ve
yer olamayaca temellendirmesi herhalde amz fiziinin babalarna
ilham vermitir.
te Gkyz zerine adl yapt, Fizikte belirlenen bu gibi kavramlarn
yardmyla grnen dnyann aklanmas almas. Aristotelesin hemen
btn yaptlarndaki ortak zellikten tr, yani metinlerin dnrn
kendisi tarafndan yaymlanmamas, .O. l.yyda ilk kez genel olarak
derlenmesi, snflanmas, konulara gre adlandrlmas, daha sonraki
dnemlerde zellikle de Ortaada byk bir olaslkla zerlerinde
deiiklikler yaplmas, araya ona ait olmayan metinler katlmas yznden,
Gkyz zerine adl yaptta da beklenmedik konu deimeleri, tekrarlar,
Aristotelese ait olmas pek kukulu yerler var. Btn bunlarla ilgili olarak
filologlar ve filozoflar ayrntl almalar yapmlar, yapyorlar. Yapt
okurken btn bunlam hesaba katmak gerekiyor.
evirimde, D.J. Allanm saptad, bu kitapta karlkl baslan
Yunanca metni kullandm. evirimi Olof Gigonun Almanca evirisiyle
karlatrarak yrttm. Notlarn bir ksmnda u yapttan yararlan-
dm: Aristotele, pere 3 , Fisica, D elcielo, Laterza 1991. Metnin iinde
geen ekillerde karkla yol amamak iin Yunanca harfleri olduu
gibi braktm, dolaysyla bu harflerden sonra Trke ses uyumuna gre
gelen ekler Yunanca harflerin okunuuna gre konmutur.
Saffet Babr
Eyll 1997 Mnster
9
IGLA
= cod. Parisiensis Regius 1853, saec. x ineuntis

= cod. Vindobonensis phil. graec. 100, saec. x ineuntis
= cod. Laurentianus 87.7, saec. xiv
I = cod. Vaticanus 1027, saec. xiv aut xiii
= cod. Vaticanus 253, saec. xiv
A = cod. Urbinas 37, saec. xiv
' = cod. consensus librorum JFHM
= versio Gulielmi de Moerbeka (c. 1260 A.D.)
i = Simplicii commentarius, ed. Heiberg
lc, Sp, S1 = citatio, paraphrasis, lemma apud Simplicium
M. = quae ex Alexandri Aphrodisiensis commentario Simplicius rettulit.
fh. = Themistii commentarius, ed. Landauer
Ud. = editio Aldina quae raro tantum citantur
\rg. = loannis Argyropouli versio
API2TOTEAOY2
IIEPI OYPANOY
IIE P I O Y P A N O Y A
'H Trepl <fiv<T(tes em crrrjp r] cr^ eb b v i) Trkecrrr] c p a v e r a r e p t 2 6 8 a
re cr& p ara K al p ey ed rj K al r a to tjt ov o v c ra r d rj Kal ra s
K ivrjcrs, e r i b e n epl r a s ap ^ s, ocra r r js t o ta v r ] s o v c r la s
e lt r v r& v y a p cpvcre crvvecrrcircv r f ie v ecrr a wp a r a K al
fie y e d r ] , ra 8 eyê a S p a K al pey e os, ra S a p ^ a l r & v 5
ey p v rti)v e ltr v . t r v v e y e s p e v o v v ec r r r b b a p e r o v e l s e l 8 -
a p e r , er io p a b e r o r d v r j] b a p e r o v . p e y e o v s 8e r p e v ecj>'
e v y p a p p '], r 8 em b v o e r r e b o v , r 8 em rp ta a& pa'
K al r a p a t av ra ovk e a r v aAAo peyeO os b a rb r a rpta,
r a v r a e v a t K al t o t p i s T ravrrj. K a d r e p yap tp a tr Kal ot 10
T lv d a y o p e o , r ttclv K a l r a r a v r a r o s r p c r lv cop t a r a r re -
A evrr] yap Kal p e c r o v K al apyi] t o v p d p b v e\ e to v rov
navros, T avra 8e r o v r r js rp b o s. b b r a p a r r js <pv<reu>s
elK rjtp o res S tr r e p vopovs e K e v tjs , K a l 1r p o s ras y a r e a s
X p (o p e 9 a t& v Oe&v r p p t a ro v rta . a r o b b o p e v 8e K a l 15
r a s rrpocrrjyop'as r b v r p a r r o v r o v r o v r a y a p b v o apcf>u> p e v
keyopev K al rov s bvo a p tf> o rep o v s, rrav ras 8* o v k e y o p e v ,
dAAa k a r a t & v rp & v r a v r r jv rr]v rpoo-rjyopC av Kara<$>apev rp& -
rov . T a v r a 8, toertrep e p r j r a , b a r o r r jv cpvcrv a v r r jv o v -
ra>? e r y e t v a n o k o v d o v p e v &arr e r e l r a r a v r a Kat r r a v 20
/cat r r e k e o v oi) K ara rr]V Ib eav ba<j>4p o v o 'iv a k k r jk c o v ,
aAA e r e p , ev rfj v k r) K al ecf> - & v k e y o v r a , rb a& pa
p o v o v a v er) r & v p ey e O & v r e k e o v povov y ap p a r a t o ts
rp cr lv , r o v r o b ' e c r r r a v . r p ^ f j 8e o v b a p e r o v n v r r ] b a p e -
2 6 8 1 tpatverat] Tvyx<tvt S (p. 5 5 4 ) 2 re om. E 1 4 e rn ]

fi<r M 5 afLa. E H L M rS c : <r^jxara J F 6 T aSalperov E 1
8 rb (2)] t o J 9 t om. E 1 ut vid. 10 rpes F yap om. E 1
ut vid., L F 2 11 ros om. M 12 rbv (2) om. M 13 Tara]
ravra. H. Richards 16 rovrov rbv rpinrov M tlv om. M 18 Trpoarj
yopiav F H : Karrjyoplav E J L M r Kartâftev JH atque olim E ut vid.:
pa/ev F LM T 19 to om. E 1 eryev ovrces FM 22 6.pa post
t7Tp add. $ r \4y ir a H 23 hu Ifjj p.vov F
141.48 1
12
GKYZ ZERNE
Birinci Kitap
Doa bilimi herhalde arlkl olarak cisimlerle, byklklerle; 268a

bunlarn etkilenimleri, devinimleri ile; ayrca bu tr'varln ilkeleri
ile ilgili. Nitekim doa gerei olan nesnelerin bir ksmn cisimler
oluturuyor, bir ksmn byklkler, bir ksmn cisim ve byklk
tayan nesneler, bir ksmn da bunlarn ilkeleri, ana maddeleri. 5
mdi srekli olan nesne, hep yeniden blnebilir paralara ayrlan
nesnedir; bir cisim de her ynden blnebilir. Tek yne yaylan,
tek boyutlu olan byklk izgi, iki yne yaylan, iki boyutlu olan
byklk yzey, yne yaylan, boyutlu olan byklk ise
cisimdir. Bunlarn dnda baka bir byklk de yok, nk
her eydir, kez demek de her yerde demektir; Pythagoras- 10
larn da dedii gibi btn1ve her ey ile belirlenir: nitekim bt
nn says son, orta ve balangtr, bunlar da lk. Bunun iin
bu sayy, sanki onun yasalar gibi doadan alarak tanrlara2 ilikin
trenlerde kullanyoruz. Dilsel ifadelerde de ayn tarzda kullan- 15
yoruz: nitekim iki nesneye, iki kiiye birden her ikisi diyoruz,
ama hepsi demiyoruz, bu szc ancak nesne ya da kii sz
konusu ise ilk kez kullanyoruz. Dediimiz gibi burada doann
kendisine brakyoruz kendimizi. Dolaysyla, her ey, btn, tam 20
biim, tanm3 asndan biribirilerinden farkl deiller, olsa olsa
madde asndan ve szedilen nesne asndan farkllar. Byklk
ler iinde yalnzca cisim tam, nk yalnzca o ile belirlenir, bu
da btn demektir. U ynde blnebilir olduundan tr de
13
26ga n E P I OTPANOT A. 1
35 tov ecrrv' r&v 8 akkcov ro y.\v i n i bvo ro 8 efi' ev ws

yap tov p/iod Terv^Kacrv, ovro> Kal rrjs bapetrecos
Kat to v cuveôvs" ro /kv y a p i<f ev <rvve\es, t o j en'
dvo, t o 8e tt&vtt) toiov tov . ocra p ev ovv b a p era t&v fxeye-
ff&v, Kal avvexv Tavra, el 8e Kal r <rvvexV "Kavra ba-
30 per, ovttc hrjkov k t&v v v v k k esetvo ]iev brjkov, os ovk
s 68 b earv els a k k o yevos /xerd/3a<rs, utanep ec ]it}kovs els ivtfpd-
veav, els 8e <r&p.a e er<f>aveCas' ov yap av eri t o toio v to v
rekeov ejj pey ed oS dvdyKt] yap yyvecrda ttjv K/3a<rv
Kara r)v kke^frv, ov^ oov re 8e ro r e k e o v ikketT rev
5 Trvrjj y p ea-rv. r&v ]iev ovv ev p-opov ebe o-(fidra>v Kara
. rov koyov eK aarov toiov tov e a r v rdo-as yap e^ e r a s batrrd-
(Tfis dA.* (Sporo Ttpbs r b tt\t]<tLqv <pfj, 810 rp on ov r v
n o k k a r& v o'ifj.riv eK aarov ea-rv. rb he ta v ov T av ra p o
p ta, r e k e o v dvayct] ev a Kal K adnep T ovvopa arj/av et
10 ndvTTj, x a l fj.T) rfj jxev rfj bi (mtj.
riep fieV ovv rfjs tov ravros <pvaea)S, er dnepos <rn 2
Kara rb fiiy ed o s etre nenepavra rov avvokov oyKov, varepov
ecTKeiTTeov repl be r&v kar etbos avrov \opm v vvv kiya>-
jiev ap^fjv TT0it]ad]iev0i TTjvbe. rdvra yap r <pvcriKa a<6-
15 para K a l peyidir] K a d * a v r k i v t j ra keyopev eva Kara
ron o v tt)v y ap <f>vcrv Ktvrjcrems apyjv eva (jtapev avros-
nacra be Kivr/as oarj Kara tottov, rjv Kakovfiev <f>opdv, T}
evdea rj KVKka rj eK rovrcav p-iKr]' a ik a yap av rat bvo
]iova. alrov 8 or Kat r a fieyedr) Tavra n k ]lovov,
30 t} r evdea Kal 7} ttep<j>ep^. kvk\o> pev ovv ecrrv rj 7repl ro
fieaov, evea 8 77 avca Kal Kar'co. Ae'yco 8 a v a ]xev Ti)v
2 5 t> pey 4<p ev, t' u S e7rl So 4 2 6 "yap] 5e J 268b2 p ost
rikeov ponunt J F , utroque loco h a b e t H 3 fierficurtv H 4 ecAei-
rev L 6 eKaarov post aatiaruy ponit M t o io v to v ] t o v t o v M
9 viyKTi E L ; avayKcov& 10 rvrr '. m v E * L Sifj.il J H L S * :
8 06 F M , 8e E 1 l a rb om. M rerepara M 13 keyo/iev
E F H M r : \ 4yo/xey J L j 6 apxhv Kirfrreas H L M T Keyo/ev eva
M auTO E J F H : iv avroTs L M S T 17 arj] rj L , om . E
18 fiucT k Toirtav M 19 rA p 6va L 2 0 itrrlv post fieaov
ponit M
14
GKYZ ZERNE
her ynde blnebilir. Oysa teki byklklerden biri iki ynde, 25

dieri ise tek ynde blnebilir. Nitekim yn says blnebilirlik
ile sreklilii belirler. Biri tek ynde, dieri iki ynde, ncs
ise her ynde srekli. Demek ki blnebilir byklklerin hepsi
ayn zamanda srekli. Ne ki srekli olanlarn hepsi blnebilir 30
mi, bu henz ak deil. Ama u ak: bir byklk cinsinden teki- 268b
ne gei, szgelii uzunluktan yzeye, yzeyden cisme gei yok.
yle olmasa byle bir tam byklk artk olamaz. Nitekim eksilme
ye gre de gei olmas zorunlu olur, oysa tam olann eksilmesi
olanakl deil, nk o her yerde. Demek ki bir para biiminde 5
olan cisimlerden her biri tanm asndan byle -nk her yne
yaylrlar- ama temas ile yanndakine gre belirlenir, bunun iin
her bir cisim bir anlamda bir okluk. Oysa bunlar neyin paralarysa
o btn zorunlu olarak tamdr; adnn da imledii gibi her yerde
tamdr, burada yle de urada baka trl deil. 10
2 mdi btnn doas konusunda, acaba btn, byklk asn
dan sonsuz mu yoksa tm ktlesi snrlanm m, bunu sonra aratr
mak gerekiyor. imdi onun biim asndan farkl paralar zerine
szedeceiz, sze de yle balayalm: doal cisimlerin hepsinin ve
byklklerin yer asndan devinebilir olduklarn sylyoruz, 15
nk onlar iin doa bir devinim ilkesi. Yer deitirme adn verdii
miz yer asndan her devinim ya dzdr ya daireseldir ya da bu
ikisinin karm biimindedir. Nitekim yalm anlamda bunlarn
says yalnzca iki, nedeni de u: yaln byklkler de yalnzca
bunlar, yani biri dz, teki dairesel. mdi dairesel devinim ortann
evresinde, dz devinim ise yukarya ve aaya olur. Yukarya 20 .
15
n E P I OTPANOT A. 2 a68b
a r d t o v fie c r o v , k 6.tc b e t t jv e77i ro f i e a o v . <wor a v a y K i)

r c ra v e v a r r jv n rkrjv (p o p a v t t jv f ie v a n o rov \j.(tov, rr jv
8 e r l t o p.ea-ov, rr jv 5e y rep r o jxearov. nal e o iK e v r/K ok o v -
rjK tva n a r a k o y o v t o v t o ro s e a p x * is " T T YP v& fAa 25
a.TreTe\ecrdrj e v r p u r l Ka\ rj Kvr]crs a vro v. e r e l 8e. t& v crco-
fidrtu r a \ev i o r t v arrka ra be crv v era K T ov rcov (k e y c o
8 a r \ a ocra Kivrj<xe(as a p y r jv e\ e kara tfiv a v , o o v rrvp
K al y rjv K a l r a to v tc v eb rj K a l ' T a trv y y ev rj t o v t o s ), v ay K rj
K al T as Kim'jcres e v a T a s f ie v a r k a s ra s 8e p.iK T as itcos, 30
K al t& v fie v a rrk & v a i t k a s , fiiK r a s 8e t & v a v v d en )v , k i- 2 6 g a
v e c r d a 8e Kara ro e r iK p a r v v . e h r e p o v v e c r r lv a r k r j kLvt](tls,
r k r j 8 rj kvkK<o k'ivt]<tis, k a l to v re tm k o v o a j a T o s a r k fj
rj k i v t j o l s K a l r/ cnrkrj Kivrjcrs a r k o v c r c ifia r o s (Kat y a p av
o v v ff e r o v 77, K a ra r o e m K p a r o v v e o r a ), a v a y K a o v e v a t i 5
cr& jia a r k o v v o necpvK e (je p e a O a Ti]V k v k X ( klvt]<tiv k a r a
ttjv ia v r o v <f>vcrv ia fJ-ev y a p i v b e ^ e r a t t jv kkov K al
e r e p o v , K a r a (pvcrv 8e a b v v a r o v , e r e p fiCa eK & a ro v kLvt\<tls
tj K a r a (p v a v t& v a r r k & v . e r i e l rj r a p tfivcrv e v a v r i a r f j
Kara, <fivtrv Kal iv ev i i v a v r i o v , v y K tj, i r e l aTrkrj rj kv- 10
kA u, et p.7j eu rat K ara (pvcrv rov (f>epop.evov a r jia r o s ,
r r a p a tpvcrv a v r o v e v a . e l o v v rv p fj k k o t i t & v r o o v r t a v
e a r ro cvKkca <pep 6p .ev o v , i v a v r L a fj K a r a <f>vo-v a v r o v tj>op
e o r a t ij kvk\ u. aAA i v e v i i v a v r i o v rj 85 avca K a l K arta
a k k r jk a s iv a v T a . et 8 e r e p o v r i e c r i cr&/xa t o <pepo/J.evov 15
KVKkta rrap a (pvcrv, eo ra r s av rov akkrj k lv t](tis Kara
p v a-v . t o v t o 8 a b v v a r o v el p ev y a p ?/ a v w , n v p ecrra rj
1 1 < f . r/55 *K ^ ^
a ijp , e tj K arca, v o ta p 1) y j. 18
aA A a fij j v K a l r r p r r jv y e 18
24 r i]i/ Si om . J 2 5 K a r a ] K a l koto E
Trtp\ r b p e t r o v t o v t o a n te
Kara p o n . F 2 6 cnver\ta6 aL M . 2 8 ffAu E L M r : r\ fiiv
JF H 2 9 Kal om . FM y y S 2 6 9 1 1 Kal r v E H L : r v
JF M r 3 ye H 4 h v o m . E 1 2 5 a v v B e r o v E r,,<:' ut vid.
17 om . H 7 auTo E 8 fiia L 9 t i om . E 1 ivavria
T TJ KCCTCC <pv<riv Om. E 1 IO 7} KVK^-Cfl CLTrA] K I I t (TTi M I 4 Kai]
T>) F 15 r i om. J 16 aToS a n te eora pon. M , a n te Kara T
rAj S ut v id . (p. 20) 17 TO VTO S E L r : AA rovr 4E>
16
GKYZ ZERNE
dediim, ortadan, aaya dediim ise ortaya giden devinim.

Dolaysyla her yaln yer deitirme ya ortadan [evreye doru],
ya ortaya [doru] ya da ortann evresinde olur. Bu bata syledikle
rimize de uyar grnyor, nk hem cisim hem de onun devinimi 25
durumda tamamlanyor. Deil mi ki, cisimlerden bazlar yaln,
bazlar da bu yaln olanlardan kurulu (yaln dediim nesneler, devi
nim ilkesini doasnda tayanlar, szgelii ate, toprak, bunlarn
trleri ve bunlarla ayn cinsten olanlar), u zorunlu: devinimlerin
de kimi yaln, kimi ise bir biimde karktr; yani yaln cisimlerin 30
devinimi yaln, bileik cisimlerin devinimleri karktr; devinim 269a
de arla gre olur. mdi madem yaln bir devinim var, dairesel
devinim de yaln bir devinim; ve madem hem yaln bir cismin
devinimi yaln hem de yaln devinim yaln bir cisme ait (nk
bileik cisme ait olsa, devinim arla gre olacak), u zorunlu: 5
kendi doasna gre dairesel devinimle yer deitirmesi doal olan
yaln bir cisim vardr. Nitekim zor ile bir cisim baka, deiik bir
cismin devinimini gerekletirebilir, ama doaya gre bu olanaksz,
nk her yaln cismin doaya gre devinimi tek. Ayrca doaya
aykr devinim doaya gre devinime kartsa ve tek nesnenin ancak
tek kart varsa; madem dairesel devinim yaln, yer deitiren nes- 10
nenin doasna gre olmayacaksa, doasna aykr olacaktr, bu
zorunlu. mdi diyelim ki, ate, alev ya da bu tr baka bir nesne
dairesel devinimle devinen nesne olsun, onun doasna gre yer
deitirmesi dairesel yer deitirmeye kart olacaktr. Ama tek
nesnenin ancak tek kart var. Yukarya devinim ile aaya devi
nim biribirilerine kart. te yandan doaya aykr olarak dairesel
yer deitiren cisim deiik bir ey olsa, onun doaya gre devinimi 15
baka bir devinim olacak. Oysa bu olanaksz. nk [doal] devini
mi yukarya ise o nesne ya alev olacaktr ya da hava; [doal]
devinimi aaya ise ya su ya da toprak.
Ayrca byle bir yer deitirme ilk, nce gelen de olmak zorunda,
17
a6ga O E P I OTPANOT A. 2
avayKaov ev a rrjv roavrrjv <popv. t o y ap r ik e o v rpore-

o 'pov rfj tpvtret tov rekov s, 6 8 tdjKkos t&v rekecnv, evea
8 ypajip-j] ovbep-Ca- ovre y ap f arrepos (eô y a p hv re-
Kos Kal rrepas) ovre t&v TreTrepaa-pievcav ovbep-a (raa&v yap
iarC t i k tos' avrjo-a y ap iv b e y e r a onoavovv). &<tt erep
T) fiev rporepa kvt]<tls rporipov tjj (pvcre <ra>jJ.aros, f] be
25 KVKkat Trporepa rrjs evetas, fj 8 e ir evdeas t&v cnrk&v
cripdTmv (ttl (ro r e yap rvp etr evdeas ava>, (pepera. Ka
r a yerjp Kara) rpos r p.e<rov), vyur) Ka TijV kvkX)
Kivrjcrv t&v aitk&v tiv o s ev a critifiTCv t&v y ap [iikt&v
Ttjv (f>opav e<f>afj.ev eva K ara t o eriKparovv ev Trj fi e
30 t&v arrk&v. k re 8r rovrcov (pavepov o n re<f>VK t is o v a la
absjiaTOS akkrj rapa. Tas evravda cruaracres, Oeorepa Kal
Ttporepa tovtcov ravrcv, k&v e rts n k fio racrav eva
K(vt]<rv rj Kara (j)i/a-v rj n a p a <f)v<rv, Kal ttjv &kka> rapa
<f>v<rv erepa Kara (fiSav, oov 77 avca Kal rj Karta rerovBev'
35 V p t v y<*p t & rvpC, fj 8e rjj yfj rapa (pvcrv ka l Kara
26915 <f>v<rv & ar cvayKaov Ka rrjv tcuKkut kLvt)(tiv, erebr to v to s
rapa (pvcnv, erepov tiv o s eva Kara <f>vcrv. rpos Se to v to s
ei jiev e a r v 77 KVKka n v l <f>opa Kara (pvmv, hrjkov i>s erj
av n <r&p.a r&v ark&v Kal rp&Tutv, o repVKev, (o&rep
5 r rvp avu> Kal fj yrj Karto, Kevo kvkAu <j>epe<r8a Kara
(pvcrv. ei 8e rapa (fva-v <f>epera ra <$>ep6p.eva KVKkta ttjv
rip <f>opv, B avnaorov Kal Travrek&s akoy ov r p.ovr\v
eva avve^rj Tavrrjv rrjv Kivrja-v Kal abov, ovcrav rapa
(pv&v <f>aCvera y a p ev ye ro a k k o s r y a r a <j)8ep 6-
10 p ev a tol rapa. (pvcrv. toar erep e<rrt rvp r <f>ep6fxevov,
Kadirep (pacrl n v e s , ovbev rjrrov avr& rapa fyvav f Kvr\-
21 o v U e / i a I*
' y p a t x p .ii om . E 1 212 r e k o s K a l r i p a s E L : i r e p a s
K alT t \os 2 2 oCre] o r e Si L 2 3 i t r r l ] a r a L , om . E 1
r o a o v y J 2 4 a n te T7j add. t i v b s M a 7 y e t ) p & < r t i fi a .r o . c d r a H ,
y e r jp a k d r w tr t lfia r a M 3 0 r e om . M 31 K a l v p o r i p a om . E
33 t V r K j y K v n \ a v T ut vid. 33 -4 r a p a e t K a r i tran sp on u u t H M
3 5 rapa e t K a r h . tra n sp o n it H 2 6 9 h2 ttv a l tiv o s M 3 (p o p a
rtv F h v (Y i) E L 5 K e v o E , k k v o L t p t p t t r B a K v K \ tp H
9 7 t ] r e E F , om. S c 10 veptptpinfvov T ut vid.
18
GKYZ ZERNE
nk tam olan tam olmayandan nce gelir, daire tam olanlar

beine giriyor, hibir dz izgi ise tam deil. Nitekim sonsuz izgi 20
tam deil (sonu, snn olmal), hibir snrl izgi de tam deil (n
k dnda her zaman'bir ey kalr, bir biimde hep uzatlabilir).
Dolaysyla doa asndan daha nce gelen cismin devinimi daha
nce gelirse, dairesel devinim dz izgisel devinimden nce ise,
dz izgi biimindeki devinim yaln cisimlere ait bir devinim ise 25
(nk alev ortadan yukarya, topraktan olan nesneler ise ortaya,
aaya dz izgi biiminde yer deitirir) u zorunlu: dairesel
devinim de yaln cisimlerden birine aittir. nk bileik cisimlerin
yer deitirgesinin, [o cismi oluturan] yalm cisimlerin karmn
daki arla bal olduunu sylemitik. Buradan aka u kyor:
buradaki, [bizim bildiimiz] bileik nesnelerin dnda, daha 30
tanrsal, btn bu nesnelerden daha nce gelen farkl bir cisim
varl doal. Her devinimin ya doaya gre ya da doaya aykr
olduu; bir nesne iin doaya aykr olann baka bir nesne iin
doaya gre olduu kabul edildiinde de bu byle, szgelii devinim
lerin yukarya ve aaya gitmesi: nitekim biri alev iin, teki toprak
iin doaya aykr ve doaya gre. Dolaysyla dairesel devinim de, 35
madem bunlar iin doaya aykr, baka bir nesnenin doasna 269b
uygundur, bu zorunlu. Yine dairesel yer deitirme herhangi bir
nesne iin doaya gre ise, ak ki, nasl alev doal olarak yukarya,
toprak aaya gidiyorsa; doasna uygun olarak dairesel yer deiti- 5
ren yaln, nce gelen bir cisim olacaktr. Ama daire biiminde em
berse! yer deitirerek devinen nesneler doaya aykr yer deitiri-
yorlarsa, doaya aykr olmasna karn tek ve yalnz bu devinimin
srekli, ebedi olmas alacak, hepten us d bir ey. nk teki
nesnelerde, doaya aykr olan devinimlerin son derece abuk yok
olduklar grnyor. Dolaysyla, kimilerinin ileri srd gibi ate
kendi kendini devindiren bir nesne ise, bu devinim onun iin 10
aaya doru devinimden hi de daha az. doaya aykr olmaz.
19
I1E P I OTPANOT A. 2 269 *
<r[s k cT iV avrrj fj rj Karc)" r v p s yp Kivrjav p & jie v rrjv and

t o v jiic r o v n a r e v d e Lav. h o n e p $ a rd v T co v a v t i s rov rcov
< rv W oy 6n e v o s
Tturrevreev a s e a r r t Trapa r a a d l a r a
ra bevpo r e p l fjp R s erepov Ke\a)p<Tjt.evov, TocrovTut 15
K al
Tificorepav eyov rr\v pvcrv oot<birep <pe<TrrjKe t & v e v r a v O a
r k e t o v .
3 Ert 8fc t c fie v VTTOKera Ta 8 r o b e b e iK r a t& v
elp rjjx iv (a v , tp a v ep ov o ti ore KOV<f>orrjTa o v r e fi p o s e\ e
a & p .a a r r a v . bel 8 e v r o 0 eo- 0 a t [ k e y o p e v r o f ia p v K a l r o 20
K ovpov, v v v p .ev n a v & s & s rpds rr jv ra p o v < ra v \ p e ( a v , a K p -
f ie a r e p o v h e r k v , o r a v kr<TKO-K&p.ev r e p l T rjs o v c r a s av-
t& v . fia p ) p e v o v v H ora) r <f>epeo-0 a recpVKS m ro fie a -o v ,
Kov(f>v b i t o oltto t o v jU crov , f i a p v r a r o v de r o rcTLv v p t-
o r fie v o v ro ts K a ra ) <f>epop.evos, Kov(f>oTaTov 8i t o r a v 25
TTtTTokdov r o ts a v a ) < fiepop.evos. vyK rj 8rj nv rb <f>epo-

[l e v o v rj Kara) rj &vu> fj K ov^ T tiT ' 2x .e v f j f i p o s j a p .-
<pt), fMj Trpbs to av r 8 i' rpds k k r jk a yp car fia p e a
K al K ovrpa, o o v r p Trpbs. dcop, K a l rpds y r jv H8 a>p. rd
kvk\o> a & fia (p e p o p e v o v bvvarov i\ e v fi p o s rj k o v - 30
(p r r jr a ' ov re yp K ar <f>vcrv o v r e r a p a . (pvcrv e v h e y e r a
av r& KLVrjOrjva errl r b fie c r o v j r d t o v p titro v . K ara <f>v-
<rv p-ev y p o v k e a r iv avT & r/ i n e v O e a s (p o p " j it a yap
171 k o t o v t & v arr\ & v , cucrr e o r a t o av r r& v o v rco tlv'l
<f)epofxev()v. ra p b , (favcrv 8 eveydevros, el jJ.ev fj K arat 35
ra p a . tpvcrv, fj ava> Kara <f>ij<nv, el 8 f] a v a ra p a <f>v - VJOa
<rv, fj Kara) K a ra <f>v<rv' O ejiev yp t& v evarrC atv <5
rj e r i p a T ra p a <pva-v, rrjv krepav e v a K ara fy v tn v . e r e l
12 t t) Karat : tt)s kcltu L , om E 14 <ru\\oyonfvs E raTev- ,

<ratv F 15 t o om . E 1 17 r\do M , r t t W F 19 fidpos
otrrc Kovrprjra M 2 0 rv autta S 1 nal KOv<pav S 1, Kol r l rb kov-
<pov L a ws om . E , ttjv om . F 3 6 5i F r 3 7 f) liva 1)
Karo) F H 28 f) E rb om . M & \ \ cl F H 3 9 SdapJ
vSap cal rvp M y jv] yrjv Kal atpa M 3 0 5i E L : 5); & TS1 a 5w a-
ro i'] avym fiil F fipos Hxelv ^ 2 avrb F M 3 270* I a n te
K a ri add. e<rra 4>SP t . . . 2 Kara <pvtrv om. M 2 tefifv . . . 3 Kara
tpvtrv om . E L
20
GKYZ ZERNE
Nitekim biz alevin devinimini ortadan [yukanya] dz izgi biimin

de gryoruz. Bunun iin btn bunlardan gvenle unu karabili
riz: burada, bizim evremizdeki cisimlerin dnda deiik bir cisim 15
var, bu nesne buradaki nesnelerden ne denli uzak ise o denli daha
deerli bir doa tayor.
3 mdi madem dediklerimizin bazlar kabullerimiz, bazlar da
kantlama, kan u: her cisim hafiflik ya da arlk tamyor. Ar
ile h a fifin anlamnn ne olduu imdilik iimizi grecek yeterlikte 20
kabul edilsin; onlarn varl zerine aratrma yaptmz zaman,
anlamlar kesinlik kazanacak.4 mdi ar, doal olarak ortaya devi
nen olsun; hafif ise ortadan; en ar nesne aaya doru yer deiti
ren btn nesnelerin altnda duran ey, en hafif nesne ise yukarya 25
doru yer deitiren btn nenelerin zerinde olan ey. mdi u
zorunlu: aaya ya da yukarya yer deitiren her nesne ya arlk
tar ya hafiflik ya da her ikisini birden -meerki ayn nesneye
gre ola. Nitekim nesneler biribirilerine gre ar.ya da hafiftirler,
szgelii hava suya gre; su da topraa gre. Oysa dairesel yer dei
tiren bir cisim arlk ya da hafiflik tayamaz. nk o cisim iin 30
ne doaya uygun olarak ne de doaya aykr olarak ortaya doru
devinmek de olas deil, ortadan [evreye] doru devinmek de.
Nitekim onun iin doaya uygun yer deitirme dz izgi biiminde
ki yer deitirme deil. Yaln cisimlerin her birinin [doaya uygun]
tek devinimi olduunu sylemitik, dolaysyla o, byle devinenler
iinde herhangi bir cisimle bir olacaktr. Doasna aykr yer 35
deitiren cismin, aaya devinimi doasna aykr ise yukarya 27 0 a
devinimi doasna uygun olur; yukarya devinimi doasna aykr
ise aaya devinimi doasna uygun olur. nk kartlardan biri
bir nesne iin doaya aykr ise, tekinin doaya uygun olduunu
21
37<>a n E P I OTPANOT A. 3
8 els r airro p e p e r a ro 8k ov Kal r popov Kara <f>v-

5 (Tiv, oov Ticra yrj Kal ptKp fi& kos, trvpfiaCve rp&rov pev
prjre Kqv<f)drT]T <f)(ev air ptjbepav pjre fi p o s (rj y p hv
rps t picrov rj r rov .p ea o v rjhvvaro <f>epea-0a K a r a rrjv
eovro (pvrtv), lre ort abvvarov KurrjBrjva rtjv Kara tottov
kvt)(tiv rj avu> avekKopevov rj k&tc Kararrdpevov' ov re yp
o Kara. <f>v<rv evbe^ era Kvvdrjva Kvr\a-v a ir& kkrjv ovre
rapct <f>vtrv, ovr avr& ovre t & v popCcvv ovbev - yp avrs
12 koyos repl okov Kal pepovs.
12 8
o p o tv s evkoyov vrokafiev
repl avrov K a l o r t yivrjrov K a l a<p0ap rov K a l vaves
k o .1 v a k k o m r o v , b a r ytyveaO a pev arav r yyvope-
15 vov e evavrov re Kal v r o K e y ivov t i v o s , K a l <f>OeCpeada

&<ravrms v r o K e p e v o v r e t i v o s K a l v r 3 evavrov k o .1 els
evavrov, karep ev ros rpSros ep-rjrat A.oyos* r&v 55
8
evavTCa>v K a l at <f>opal ev av ria. el t) r o v r a prjbev evavrov
evbeêra ev a 81a r Kal rfj (fropd. rfj KVKka> pr) ev a
20 av rv' iv av riav k C v t\ < tiv , p0&s e o i K e v rj <f>vvs t p ek k o v
ecrecrOa yevrjrov K a l &<f>0aprov iekecr8a k t & v evavruv
ev t o s evavrios y p fj yeveo-s Kat fj <p8op. a k k a p r j v
K a l r avavopevov arav av vera t [icat r <f>0vov <f>6vet]
vtt cruyyepoSs rpotTiovros K a l vakvopevov e ls rrfv S k jv

25 rovT(o 8 o v k eo r v e ov yeyovev. el 8 e o r l K a t vavrjrov K a l
&<j>0apTov, rrjs airrjs bav oias ia r lv vrokafiev K a t vakkoco-
to v eva. e p r i p ev yp fj akkoutcrs Kunj<rts Kara r totov,
rov 8 roov a i p e v eets K a t baOeo-es o v k &vev r & v K a r a
rdr) y y v ov ra perafiok& v, oov vyCea K a l v o ao s. K a r a
6 fifa t ( a ) ] fiifSi F 7 Sivaro J M 9 f om . E irtAetS-
ftvov S p : ihKfitvov F 2, om . co d d . 10 avr p o st ivSfyfra pon.
Es 11 airb F H ovStv F 16 r t om . E 18 Si E L
tovto L oit> H 19 fi o m . J ao om . L , v tiv
om . H a K a l &<t>6aprov om . E 2 3 <fopi J 33 o C fe ra M
K a l . . . <p9tvtt addunt H M , ora. cum ce te ris S T h . 3 4 rb tov <rvy-
ytvovs M , rb trvyyevovs rtvbs H 3 5 tovto J S ia ri] S' fr J
vavts L 3 6 upOiTov H 3 9 iSif E J : rck fiB if H L M S C, x<-
80i F r vioos L
22
GKYZ ZERNE
belirlemitik. Madem hem btn hem de para doaya uygun

olarak ayn yne doru yer deitirir, szgelii topran btn ve 5
kck bir kum tanesi, ilkin u sz konusu: o nesne ne bir hafiflik
ne de bir arlk tayabilir (nk kendi doasna gre ya ortaya
doru ya da ortadan [evreye] doru yer deitirmesi olanakszd),
ikincileyin de sz konusu olur: yere gre devinim asndan ya
yukarya ekilerek ya da aaya itilerek devinmesi olanakl deil.
Nitekim onun iin doaya gre ve doaya aykn baka bir devinimle 10
devinmek olas deil, ne onun iin ne de paralarndan biri iin.
Nitekim btn ile para konusunda ayn uslamlama geerli.
Ayn ekilde onun hakknda unlarm kabul edilmesi usa uygun:
domamtr, yok olamaz, bymez, nitelii deimez. nk her
oluan nesne bir kart ile bir taycdan oluur, yine her yok olan 15
nesne de bir taycnn bir karttan teki karta gemesiyle yok
olur. Bunlar daha nceki konumalarmzda sylemitik.5 Kart
yer deitirmeler de kartlar iine giriyor. mdi, dairesel yer
deitirmeye kart bir devinim olamayacandan tr bu cismin
bir kartnn olmas olas deilse, kartlardan bamsz olan nesne- 20
nin olumayan ve yok olmayan bir nesne olmasn doa dorudan
salar grnyor. Nitekim olu ile yok olu da kartlar iinde yer
alyor. Yine byyen her nesne e cinsinin eklenmesiyle byr,
eksilen her nesne de e cinsinin kopmasyla eksilir, bunlar maddede
olup biter. Bu nesne iin ondan oluacak bir ey yok, bu byleyse
byyemez de klemez de. Ayn dnce yolu izlendikte onun 25
nitelik deitirmeyen bir cisim olduunu da kabul etmek gerekiyor,
nk nitelik deitirme nasllk asndan bir devinme, deime
dir,oysa naslla ait huylar, tutumlar etkilenimlere uygun olan
deimeler olmakszn olmaz: szgelii salk ile hastalk. Doal
23
IIE P I OTPANOT A. 3 270"
rOos oaa pLeraftkke t& v (ftvatK&v aa>pL&T>v, eyov' 30

6p&jxev Kavra nal av^rjav Kal <f>dav, olov r a re r&v mv
(Tapara Kal ra fiopa avr&v K a l ra r& v <f>vr&v, o/ioos
e K a l ra r&v oroyeuV' & a r eh rep r kvkA<j> a&fia rjr
av^rjav e%ev evbexera fifjre <p6 (<rv, evkoyov Kal avak-
kom rov eva. 35
A t a r f i e v o v v b o v K a l o v r ' a v q a r v e \ o v o v r e (p crv , 2 7 0 b
aAA.1 y r j p a r o v K al V akX oC a>rov K al n ades ia r r rp& -
r o v r & v C M fidrcav, e l r s r o s V K O K eifievos K iareve, <f>ave-
p b v e/c r & v e lp rffie v ta v e a r v . e o iK e 8 o r e A oyos r o s ( p a v o -
f t e v o s fia p r v p e v K al r (f> avjxeva r & k o y ip- rt v res y a p 5
vOpHTO r e p l Bet S lôttrv VKokt]\j/v, K a l r a v r e s r o v v to -
Tarat r B e > t o k o v aK obboaa, K a l f id p { 3a p o K a l tfE A -
k rjv es, oao r e p e v a v o fiL fiv a B eov s, b r jk o v on &>s r
avara rb &6 v a r o v a v v r jp r n jp .e v o v bv v arov yap aAAt.
err ep o v v a r n eov , & anep a r , K al r a v v v el.prjp.eva Kepi 10
r r js KpcTTjs o v a a s r & v aa> fj.ra)v e p r j r a n a k & s . a v p .fia [ v e
be to v to K a l d i a r r js a la B r ja e o c s n a v & s , <3 s y e rrpds a v -
BptoTrivtjv e lr r e v r tio r v iv & r a v r yap r rr a p e k r jk v O o r
y jo v to Kara r r jv K a p a b eb o fJ.iv T jv k k r jk o s fj.vrjij.rjv o v B ev
(p a C v era n e r a ft e fi k r j K d s o v r e KaO o k o v r o v e a ^ o r o v o v p a v o v 15
o v r e K a r a f io p o v a v r o v T& v o K e o v o v B e v . e o iK e b e K a l r o v -
i'o/j.a K apa r& v p )(a (a )V d a d e b o a a fify p Kal to v vvv
X povov, t o v t o v t v rp oT rov v n o k a fj./ 3 a v o v r (o v o v K e p K a l r jfie s
k e y o fie v o v y a p a K a ov be b ls k k n e p a K i s b e v o fii ev
ras av rs rp iK v ea a bas e ls r jfj s . b o n e p a>s e r e p o y t o
3 0 S i] S i rb L , om. E 1* 2 7 0 ^ 3 7n<rret/rrei E * L , fo rt. T h . 4 iarlv

om . M re om . E 1 6 luuriro) E F H L T h . : &va> J M r S p 7 Beltf
E J F H L S P : 0c$> M I T h . e\\.i)vts Kal pdpfiapo M 8 Sap] Kal
Hao F Sri om. J F 8 - 9 rb aOdyarov TCf> iBavrtp M 9 rb
advarov] rbv iBdvarov ovpavbv E 1 10 r ] r i H M &tnrep E J H L S r :
&amp alv Kal F M 13 fla r v elretv H 14 XP<W on* H
15 rbv] rb E 1 17 rapaSeSoaa E in r a s ., ^ S 1 H*XPl T0" XP&V0V
rov vvv E L e t u t vid. T (ientpus firaesens) 18 vTroka/ifiavivruv E L M r :
rKoKaBivrtav J F H ig artpKis : tr\eovaKis E L S . C f. Meteor.
339b 29 Sev H
24
GKYZ ZERNE
cisimler iinde etkilenime gre deien nesnelerin hepsinin hem 30

byme hem de eksilme gsterdiini gryoruz, szgelii canllarn
bedenleri, onlarn paralar, bitkilerin ksmlar, yine elerin
ksmlar da yle. Dolaysyla madem dairesel devinimle devinen
cisim ne artyor ne de eksiliyor, onun nitelik deitirmeyen bir cisim
olmas da usa uygun. 35
mdi kabul olarak koyduklarmz gven verici ise, dediklerimiz- 270b
den aka kan u: ebedi, artmas-eksilmesi olmayan, yalanma
yan, nitelik deitirmeyen, etkilenime uramayan, ilk, nde gelen
cisim var. Hem bizim temellendirmemiz samlara uyuyor hem de
grnenler bizim temellendirmemize. Nitekim btn insanlarn 5
tanrlar konusunda bir sayltlar var, herkes tanrca olana en
yukarda bir yer ayryor, hem yabanclar hem Hellenler, tanrlarn
olduunu dnen herkes aka lmsz olan lmsz olanla
badatryor. Kald ki bakaca olmas olanaksz. mdi tanrca bir
ey varsa -k i var-, cisimlerin nnde gelen varlk konusunda imdi o
sylediklerimiz yerinde demektir. nsan algsna gre szetmek
gerekiyorsa, bu duyumsama yoluyla da yeterince ak. Nitekim
gemiin tmnde, insanlarn biribirilerine aktardklarna gre,
ne gkyznn btnnn tesinde ne de onun yakn paralarn- 15
dan birinde hibir ey deimemi grnyor. Ad da eskilerden
gnmze dein bizim verdiimiz ekilde gelmi. Bir iki kez deil,
saysz kez ayn sanlarn bize ulatn dnmek gerek: bunun 20
25
riE P I OTPANOT A. 3
rvos ovros tov npdrov (rdfiaros rapa yrjv Kal inip kal
ipa Kal tibutp, aldepa npoauivofiaa-av rbv v<arr< ronov,
nb tov ev el to v tbov xpovov 6 ep.evo rrjv ena>wp.iav
avrat. Avaaypas 8e Kara\prjra r& ovo/mr rovr<> ov
25 Kak&s' ovofie yap aldepa vrl nvpos.
& avepbv 8 e* t &v elpT)p.ev<av K al 8 to n tv p d p .o v
b v v a r o v e v a n k e u o r b v t & v key op v a> v crcop.arcoi' n k & v
rov p .e v yap nkov <r<ap.aros v d y K rj r r jv K ivrjcn v n k r jv
e v a , fj.o v a s 8e rav ras et v a t <\>ap.ev n k s , rr jv re kv-
30 kA.o) Kal ttjv e n e v d e a s , K al r a v r r js b v o fio p a , tt]v p .ev
n o tov p e a o v , r r jv 8 e n i r b p erov. *
*O r 8 ovk ecrr rfj kvkA< (popa evavra akkrj (popa, 4
nktovaydev av rs Aa/3 o rrjv n la r v np&rov fiev o ti rr)
nepupepe rrjv evdeav vriKecrda p.dkora rde[xev Tb yap
35 Kokov Kal t o Kvprov ov fiovov aAA.7fA.0ts vriKela-da doKe
2 y a aAAa K at r evde, (rvvbvapeva K al kafiovra crvvdeav
u><rr enep evavra r s ea r, rrjv eni rrjs evdeas p a kla ra
vayKaov evavrCav eva npbs rqv kvkA. al 8 in i
rrjs evdeas kkrjkas vrKevra ba rovs ronovs* rb yap
S uvm Kal Karay ronov re ecrr ba<popa Kal ivavratcrs. ener
et rs vnokafApave tov avrov eva koyov ovnep eni rrjs
evdeas, Kal eni rrjs neptpepovs (rrfv yap nb rov A npbs
rb B (popv ivavr'av eva rfj nb rov B npbs ro A), rrv
eni rrjs evdeas keyei' avrr] yap nenipavra, nepKpepes
o 8 anepo av eev nepl ra avra (rr\p.ea. oju ou o s 8e Kat
ert rov rjp-iKVKkov rov evos, o o v . no rov T erl t o A Kat
22 iyardra E H L r : &vu J F M 2 4 Karaxpva E L r S p u t v id .: K a r a -

KexpVT<u ^ T h . 2 6 Kal StSr E L S C: 5 t6r Kal J F H r , Kal ZiAti Kal M
3 7 oi Svparbv F , om . M rbv om . H L 2 9 eva E L r : om , J F H ,
p o st (pafiev pon. M 3 ra Svo $ 33 A/Sp M 35 t
om. J F avTiKtaBa kAAjAos F 271*1 Oiav F cotT- a i<rr 1
]
iar t reptpeptia F ' 4 rov rirov E 1 5 Hvo Kal K a ra F L S P :
turu K a r a E 1, &vu r k&ti J H r , vin Kal Tb Kara M 6 iroAanfidvo
M eVI ] ol 4ttI M 7 rb rov A om . E 19 p o s
popav F Tceptpepeta S c IO ra aira 3>SC: raurct L , t& E 1 Kal]
K a l i J oc,rr- S l 11 K a l] K a l r M
26
GKYZ ZERNE
iin en yukardaki alan, toprak, ate, hava, su dnda; deiik,

varl nce gelen bir cisim olarak, aither diye adlandrlmtr, yani
onun san ebedi bir zaman boyunca hep kom dktan geliyor.6 Ama
Anaksagoras bu ad yerinde kullanmyor, nk aitheri ate yerine
kullanyor. 25
Dediklerimizden, szn ettiimiz yaln cisimlerin saysnn
daha ok olmasnn niin olanaksz olduu da kyor: nitekim
yaln cismin deviniminin yaln olmas gerekiyor, yalnzca dairesel
ve dz izgi biimindeki devinimin yaln olduunu, berikinin de
biri ortadan [evreye] teki ortaya doru olmak zere iki tr oldu- 30
uru sylemitik.
4 Ne ki daire biiminde yer deitirmeye kart baka bir'yer
deitirme olmad yollu sav birka trl glendirilebilir. Birincisi
u: eri izgiye en kart ey dz izgidir diye kabul ederiz, nk
ibkey ve dbkey erinin yalnzca biribirilerine kart olduu 35
deil, ikisi birden birleik dnldnden tr dz izgiye de 27 l a
kart olduu sanlr. Dolaysyla dairesel devinime kart bir
devinim varsa, onun en ok dz izgi biimindeki devinim olmas
zorunlu. Ama dz izgi biimindeki devinimler yerleri yznden
biribirilerine kart, nk yukar ile aa hem bir yer ayrmdr
hem de kart. -D ahas dz izgi biimindeki devinim ile dairesel 5
biimdeki devinimin tanm, anlam ayndr diye kabul edilecek
olsa (yani Adan Bya7yer deitirmenin Bdan Aya yer deitirmeye
kart olduu), aslnda dz izgi biimindeki devinim kastedilir.
nk yalnz o snrldr, oysa dairede ayn simgeler evresinde
sonsuz sayda daireler olabilir. -T ek yarm daire izerinde de bu 10
byle: szgelii [r A yarm dairesi zerinde] T dan A ya ve A dan
27
riE P I OTPANOT A. 4 27 3
arb t o v A im rb T* fj yap avn) rfj im rfjs btapirpov
ecrrCv" el yap enaorov riyetv rr/v eetav Ttdepev. opoas
8 Kav ei Tis nvukov rorjuas rfjv irl daripov fjjj.LKVK.kCov
<f>opav ivavrtav detr] rfj irl daripov, olov iv r oka kv- 15
Kka TTjv an o rov E rpos r Z to C H fjptKVKktov rfj, arb
Fig. I I .
F ig . I I I .
to v Z rpos ro E iv r> @ fjfikvKkta. el 8e Kal avrat

ivavria, akk' ovr ye al ini rov okov KjKkov <popal ak-
krkas bt t o v t o ivavria.- otkka prjv ovb f] aro rov A irl
to B K V K ka (popa ivavrta rfj ro rov A irl rb T* e/c 20
ls, fj ivavrta bapiar} (popa
ravrov yap els ravro fj klvtjo-
k rov ivavriov els to ivavriov. el be Kal fjv fj k v -
Kka t t } k VKk(o ivavr, prrjv av r^v fj erepa- [em ro avrd
ya/).] o t l avayKi] to kvk\<o (pepopevov oroOevovv pp.e-
vov es rvras opotas cpiKvea-da rovs ivavrovs t o t t o v s 25
(eleri be t o t t o v ivavrtorrjrfs rb ava K a l K a r a icat t o t t po-
13 T/yv] * a r TrjV F re& 1 6 t t ;] rov M 17 av rat] avrat ye M

18 a f] al a ! L Kvx\o<p6pa E 1 2 0 rij ro . . . 21 ivavrta oi.
E1 21 7i 8*] ei S E 2 2 2 elva post ivavrov add. H , p ost 4vav-
r'ov L r u t vid. al del. E rec 2 3 rij kvk\</> om . E 1 /lrjy om.
E1 ^ ] rfj F hA rb avrb yap om. E L e t (n isi fallo r) S A . : hab en t
4>r 2 4 S n E T S A . : r 4 >LE2A ly()' ivod. ipfyifievov om. L
2 6 rb Kara H K a l (2 ) orri. F 2 6 , 27 ttpitrStoy, 6ttI(t8 lou E j L S p :
rp6adev, iwtrdev J , e/rpuerBcv, tvcrBev F M E 2H qui ordiuem in vertit
28
GKYZ ZERNE
T y a . nk ap ls ayn. N itekim her birini dz izgi

uzaklnda kabul ederiz. -A yn ekilde bir daireyi iki yarm daireye
blp bu iki yarm daire zerindeki devinimlerin biribirine kart
olduu dnlse de bu byle: szgelii dairenin btn zerinde 15
Edan Zya H yarm dairesi zerindeki devinim ile Zdan E a
ekil II
ekil III
yarm dairesi zerindeki devinim. Bunlar kart olsa bile, bu yzden

dairenin tm zerindeki yer deitirmeler biribirilerine kart
olmaz. -Kald ki Adan Bya dairesel devinim de Adan F y a dairesel
devinime kart olmaz. nk devinim ayn noktadan ayn 20
noktaya, oysa kart devinimi kart noktadan kart noktaya yer
deitirme diye belirlemitik. Dairesel devinim dairesel devinime
kart olsayd bunlardan biri gereksiz olurdu: [nk ayn noktaya
doru]. Nitekim her dairesel yer deitiren nesnenin, nereden
balarsa balasn, btn kart yerlere ayn ekilde varmas zorunlu 25
(kart yerler ise yukan-aa, n-arka, sa-sol), yer deitirmedeki
29
2 7 ia riE P I OTPANOT A. 4
<r$ov K al 6ttI(t 6 lo v K al r b b e tov kclt a p u rr ep d v ), a l 8e r}s

(p op as i v a v r d o - e s K ara Tas T&v tottcoi/ t i a l v i v a v r u i a e s '
el fiev y a p ra tf<rav, o v k h v y v Kivrj a s a v r& v , el 8 fj
30 k r e p a Ktvr\<rs K p r e t, fj k r e p a o v k h v r j v & a r e l &fj.<f>6r e p a
rjv, ) rrjv h v arepo v r\v a & p a fXT) KtvovfLevov tt jv av rov
K lv r ja v jjA rtjv y a p ir r 68r)fxa roCro k d y o p e v , ov nrj c a r v
v r o b e a s . o 8e eos K a l fj <f>vas o v b ev fi rrjv r o o v a v .
37lb AAA* l ir e t b r jk o v r e p l tovtcv , r e p l t &v k o r & v 5
<TKerreov, Kal it p & r o v r d r e p o v fe r r r a & fia r e p o v , <3 <r-
rep ol 7rX e0T 0 i r & v a p y a l ^ v (p ko cro tfa iv (irjOrjcrav, rj r o v r
i a r l v ev t i t& v d v v r a )v r y a p o v r ta s rj K ev co s e x f t v
5 r [U Kpbv d AA o\ov 8 a<f>epe K a l . r a v r p o s rrjv r r js
a k r jd e C a s B eta p C a v a ^ e b v y a p a v r j r a a & v ap ^ r] r & v i v a v -
ru Lcretv r o s &/no<prfvafi.evaS t i r e p l r r js o k q s (f>vcrea>s Kal
y ey o v e K al y e v o r a v , etn ep icat r b fiiK p b v r a p a f r j v a r r js
k r j e C a s ff u a r a p - i v o s y l v e r a rppa f iy p o t r k a c r o v . o to v e
10 T ts e k ^ t a r o v ev a C r (parj p y e d o s ' o v r o s y a p T o v k x L(Trov
e lo a y a y ih v ra p e y a r a K iv e t& v fia d ijjia r iK & v . to v to v
8 a r o v OTi fj ip y ji b v v p e t fiet tov Tj f i e y e d e t , b t o r e p to
iv & p x fi p-iKpv i v rfj r e k e v r fj y C v e r a ra//xe'ye0e s . r 8
a r e t p o v Kal a p y r js e ^ e 8v v a jj.iv K al t o v ro cro v ttjv fie y i-
15 (TTrjV, & arr o v 8e v a r o r o v o v 8 k o y o v r b 6avfj.aa-rr)v e v a r t/v
8 as e a r r a & p a a r e p o v . 810 r e p l
17 a v r o v k e K T fo v i a p x v s a v a k a f i o v c r v .
17 vyKTj 8rj rav tr&xa
rj t &v ark& v ev a rj r& v avvdeToav, w a r e Kal r b arep ov
rj ark o v v e o r a rj o v v e ro v . k k a firjv Kal o r y e rerepa-
3 7 Kal r i F H L M S pE a r b ora. E rb ipar. M 8e] yap L

2 9 yap'] om . E 1, &p ci. P ra n tl o u tv ] rKt c i. S se m ih l 3 0 p ost
kvi)<rs ad d . airrv F imKp&rn E'2 31 Sdrepov f a E J L : ijv Bdrtpov
FH M r aroC E 3 3 ro/ eF 3 7 I b rtpl E J H M r : ko!
repl F L S 1 3 Kal om . E r om . J 3 4>\o<r6 rt>av om . F A rg .
4 Ktlvas EJ 5 Trjs E1LTh. : rtpl rrjs FE 6 vm v H 11 fit-
yara. Kiyt EL : pyara Kirim HTh., ntyar hv Ktr^ctt JFM r tovto E 1
16 8>3 Sirtp S* 18 fl (i)] tfro JFHS1, ij r M 19 fl ( 1) om.
E ev a E
30
GKYZ ZERNE .
kartlklar ise yerlerin kartlklarna gre. Her iki devinim de eit

olsayd, onlarn devinimi olmazd; iki devinimden biri gl olsayd
teki devinim olamazd. Dolaysyla her ikisi de olsayd, kendi
devinimini gerekletirmeyen teki cisim gereksiz olurdu. Nitekim 30
balanamayan bir bal ayakkabya gereksiz deriz. Oysa tanr ile
doa hibir eyi'gereksiz yere yapmaz.
5 Ne ki madem bunlar konusunda durum ak, teki konulara 27 l b
geelim. lkin de acaba ou eski filozofun inand gibi sonsuz bir
cisim var m, yoksa bu olanaksz bir ey mi, bunu aratrmak gereki-.
yor. nk bunlardan birinin ya da tekinin olmas yle nemsiz
bir konu deil, hatta hakikate bakma asndan her ey buna bal. 5
Nitekim doann tm hakknda bir gr bildirmi olanlarn
btn atmalarnn kayna bu konu olmutur; olur da. nk
hakikatten kk bir sapma bile yolun sonunda bizi hakikatin ok
ok uzana tar. Szgelii biri ok kk bir byklk zerine 10
konuuyorsa: bu kck eyin iin iine sokulmas matematikte
byk sonular karr. Bunun nedeni u: kaynak, olanak asndan
byklkten daha gldr, bunun iin kaynaktaki kklk
sonda bykln tm olur. Sonsuzluk da hem bir kaynak olana
tayor hem de en byk nicelik olanan. Dolaysyla sonsuz bir
cismin varl kabulnden artc nemde sonu kmas garip 15
de deil, anlamsz da. Bunun iin bu konuyu batan derinliine
ele almak-gerekiyor.
mdi u zorunlu: her cisim ya yalndr ya bileik, dolaysyla
sonsuz da ya yaln ya da biledik olacaktr. Snrl yaln nesnelerden
kurulu bileik nesnenin snrl olduu da ak, nk okluk ve
31
n E P I OTPANOY A. 5 27 11
(rfievaiv t& v attk&v avyKr} TteTrepd.irfJ.dvov eva t avv 6 e- ao

tov, 8rjkov- rb yap k retepaa'iJ.ivmv Kal rkret Kat p.e-
yede <rvyKepevov TtetipavTa Kal Ttkrjde nal (leyeei" ro-
<tovtov ydp ia r v i ovatv l o r i <xvyKetp.evov. kontbv ToCvvvlbev
TtoTepov evheêraL r t& v hrkv repov eva t fieyeOos,
r t o v t bvvarov T!poxeprpevo hrj tepl to v rpdrov t& v 25
(T&ptarcop, o r w arK07t&p.ev Ka tepl t& v konr&v. o r p.ev
Tovvv vdyKrj r <r&jxa t kvk\) <f>epop.evov TerepdvOat
rrav, k t& v8e brjkov. el yap repov t kvk\u> <pepp.e-
vov [<r&pa], repo ecrovra a r rov (te<rov eK/3 akkop.e-
va. t &v S lntelp<i)V t barrjpa Sntepov' Sarm jfia Se key<o 30
t& v ypappL&v, ov p-rjbev a r v la> kafiev .peyedos rrofie-
vov r& v ypapp&v. to v t ovv vdyKr} repov eva* t& v yap
Tterepaap.iva>v &el e o r a reTrepacrpivov. e n 8 e a r to v
bodeVTos p-eov kaftev, tuore Kaddtep pcdpdv keyoftev 372 a
ttepav, o t l pycrros ovk a rv , o avrs koyos Kal Trepl tov
baarrjuaTos' el ovv r p-ev repov [it] l o r t bekev, ateCpov
S ovros vdyKr} t barrjpa repov eva, ovk v iv b i-
\ o ito Kivr}drjva KVKku>' rbv 8 ovpavov p&pLev taiKkp crrpe- 5
<pofj.evv, Kal t> koyp be buopaafiev or itrr( tivos t/ kv-
Kkekr}s
Trenepao-pivov, vdyKr} Kal rov kourbv eva nenepacrp.evov
Kal eyj.iv apyrjv. ei 8 6 \povos 6 Trjs fiabcreats i% e ap-
XVVy g tiv apxr} Kal tjs KivrjaeaiS, cucrre K al to v peyeovs o 10
fepdbiKev. 6 p.aa>s Se to v to Kal irl t& v kkov. arrn 8r)
3 2 r e r e p a v r a t Kal rA.yj0e cal /te7 eflet] r er e p a a n e v o v L P ( ? ) , fo r t. E *
(crvye. . . . fieytdt in ra s. E 0-) 2 3 ia r tv E H L T : ta r a t J F M it
om . F 2 5 rov om . E 1 2 6 <TKorovp.ev F . 2 7 roivvy] oZv F
3 8 tptpiftvov E L : tpep6fju=vov <r/a I 'S 1 3 0 SffTrifta Se $ : 8<-
tTTtjfia y a p E , rtp o y Se Std<rr7i/ia L r 31 ou . . . 32 ypa/tfiv om.
L Aa/9ev {a> F 3 2 iv a y e a o v E u t vid. (3 r i ] r _ E ',
&rel P ra n tl del] tl S VPS ' 2 7 a 1 1 Aa/Jety fulov F a p.4y t-
0 os M 3 /x^j] o v k H L 8 efeA .0 e v H 4 a v a y K a o v H xepov
p ost ivycr pon. J F H r p o st eva M S trrpepifttvov E H L S C: vep-
tpepiffyov J , tepaTpetpi/evov F M 8 KtTteptujp.ivov xpivov iviynj L
9 S (a 1) E L S P : om . <J> 10 Scrre] t * E 11 5e * r S : SJj E L
Ttt&TtD H 85; ] 8 7) J
32
GKYZ ZERNE
byklk asndan snrl nesnelerden oluan bir bileik nesne 20

okluk ve byklk asndan snrldr. yleyse geriye kalan una
bakmak: acaba yaln nesnelerden biri byklke sonsuz olabilir
mi yoksa bu olanaksz m? mdi cisimlerin ilkini, nce gelenini ele
aldktan sonra, ayn ekilde geri kalanlar zerinde de bunu 25
aratralm. Dairesel yer deitiren cismin tamamyla snrl olmas-
nn zorunlu olduu uradan kyor: dairesel yer deitiren [cisim]
sonsuz ise, ortadan itibaren gidi yollar sonsuz olacaktr. Sonsuz
olan nesnelerin aral da sonsuzdur. izgilerin aralndan ise unu
anlyorum: izgilere bitiik hibir bykl darda brakmayan 30
yer. mdi bunun sonsuz olmas zorunlu. Nitekim snrl olanlarn
aral her zaman snrl olacaktr. te yandan verilenden daha
byn almak her zaman olanakl, dolaysyla en byk say
olmadndan tr saynn sonsuz olduunu sylediimiz gibi, ayn 27 2 a
temellendirme aralk iin de geerli. mdi sonsuzu tketmek
olanakl deilse, sonsuz olann aralnn sonsuz olmas zorunlu
oluyorsa, sonsuz olan iin dairesel devinim olas olamaz. Ama biz
gkyznn dairesel dndn gryoruz, dairesel devinimi olan 5
bir nesnenin varolduunu da temellendirdik. -Ayrca snrl zaman
dan snrl bir zaman alnrsa, kalann da snrl olmas ve balang
tamas zorunlu. Ama bir gidiin zaman balang tayorsa, o
balang devinimin de balangc olur, dolaysyla giden o bykl- 10
n de. Bu tekilerde de byle. mdi yalnzca E ynnde sonsuz
33
272a FIE P I O TP A N O T A. 5
ypanîT] a n e p o s , itf > 17 A TE, eni d re p a , 17 rd E- t;

8 e</> fj ra BB, lir * jMpOTepa a n e p o s. el hrj yp^re
kvkX ov fj r A rE and to v A K vrp o v, Tejivov<r nore
15 b a jf f f r c u kvkAm t t j v r a BB ij t A rE nenepa.o-p.evov \ p 6 ~
vov o yp ns X P V0S 'hv ^X^rl o v p a v o s,
;E
t

-r
A
B ------------- ------------- :-------------------------- B
F ig . V .
n e n e p a trp e v o s . Kat o (f>riprjp.evos a p a , o v fj Tefivovo-a ecpe-

p e ro . io ra t a p a T ts pxv fi n p & ro v rj t A r E Ttjv ra
BB T efiev . aA.A. h v v a ro v . o v k a p a e crr k t jk a j <rrpa<f>rjva
j o t a n ep o v . Shtt o v e tv KotrpLov, e l tfv a n e p o s .

yE r 8e Kal eK rvbe fp a v e p o v , o ti t a n e p o v bvva
rov Kivrjrjva. e o r c o y p fj t A <pepopivr] n a p r r jv B , n e -
nepa<T\evr] n a p nenepa<Tpvr\v. a v y K tj 8rj jia r r jv r e A
Trjs B r o k e k u a d a K a l T ijv B rrjs A* o c ro v y a p rj k r e p a
35 e n ( 3 k k e Trjs e r e p a s , K a l fj k r e p a Ketvrjs t o < t o v t o v . e l p.ev
ovv ou KtvovTO e l s T o iv a v r C o v , c ltto v Slv n o k v o r r o , e l
8e nap fie v o v t r a v (peporo, fip a b v r e p o v , r a ir w rayet
K iv o v jU v o v t o v n a p a avepov, o t i
b v v a r o v ttjv a n e p o v h e k d e v e v n en epa a -fiivto X P V( * *v
30 neCpa a p a ' bebeiK ra y a p t o v t o n p r e p o v i v r o s nep' k i-
vrja-euts. ha<f)epe he ye ov d ev rj r tjv n e n e p a o - jie v r jv <f>epe-
13 i<p $ E L S 1 : ip' ls $ ra. d y e F H , f] ttov | H 13 r a ] r a

Sio L , om . E yppe F H L : -/pcnj/a E r u t v id ., ypd<pe JM 14 -ro
F S : ro y reli. K evrpov $ r S p : om . E L 15 KVK\tp om . F 1
Tik o m . H ti rbij v r a E 2, 4) r& L , ^ r b M iv rerepaafievp XP^VV
E 2L A rp . 17 i om . H 18 5 ] fs J , p p o st rpruv S rb
E F H M S C: r a J L ret om . E 1 31 5e om . H 3 3 reTrepoor/uevj
Ttaph om . E J 3 3 5e E re r i S M 3 4 erepa om . E 1 s$ iv e p -
j8aAA.fi F j irthfirf M p ost e r e p a add. KIV7)(TIS E 27 tpeporo
J H L M r : capcupcporo E F
34
GKYZ ZERNE
olan A TE izgisini alalm, bir de her iki ynde sonsuz olan BB

izgisini. mdi A TE izgisi A noktas evresinde dndrlrse,
dairesel dnnde A TE BBy snrl bir zaman boyunca keserek
gidecektir. nk gkyznn dairesel dnmesi iin gerekli 15
zamann hepsi snrl. yleyse izgilerin kesitii zaman paras da
;E
t
A
B -------------------- --------------~B
ekil V
snrl. Demek ki, A TE nn BBy ilk kestii bir balang olacaktr.

Oysa bu olanaksz. mdi sonsuz plan cismin dairesel dnmesi
olanaksz. Dolaysyla evren de sonsuz olsayd dairesel dnemezdi. 20
Ayrca buradan u da kyor: sonsuz olann devinmesi olanak
sz: diyelim A, Bnn nnden gesin, ikisi de snrl olsun. Ann
By, Bmn de Ay gemesi ayn anda olacaktr, bu zorunlu, nk .
biri tekiyle ne kadar rtrse, teki de onunla o kadar rtr. 25
mdi her ikisi de kar ynden deviniyorlarsa, biribirilerini daha
abuk geerler, biri duruyorsa daha yava geerler, bu da devinimin
dnda olann devinimiyle ayn yavalkta olur. Ne ki u kadar
ak: sonsuz yolun snrl zaman iinde geilmesi olanaksz. yleyse
snrsz bir zaman iinde geecektir. Bunu biz daha nce devinim
zerine konumalarmzda gsterdik.8 Snrl olann sonsuz olann 30
nnden gemesi ya da sonsuz olann snrl olann nnden
35
T1EPI OTPANOY A. 5 272*
<r6 a tta p a ry v a r e p o v rj rr\v a ir e p o v Ttap' ( K e v r jv o r a v

y a p (KeCvr) ira p * eK evrjv, KaKeCvr} n a p a K K m K ev rjv , opoCitis k i - 2 7 2 b
vovp.evt] K al aKLvr)Ts' tt\t}V d rrov , eav K iv & v r a }i(j>o-
r e p a , n o k y O r jc r o v r a . K a ir o e v o r ovO ev K u tk v e rr jv k iv o v -
p.evr\v it a p ' 6a r t o v r a p e \ 6 e v rj vTLKi,vovjj.4vr]v,
rp ep -ov rav
e v t s TTOyn-r] r a s jJev v T L K iv o v p .ev as p .(p o T e p a s ( fe p o p i - 5
v a s f t p a b e i s , t t j v b e r a p a T7]V i) p e p .o v a a v TroAA eK ev a v
O arT ov (pepojjLvrv. o v b e v o v v TTpos t v A o y o v e p r o b o v o r
irap r)pep.ov<rav, e re itr ep K iv o v fiiv r jv e v b e ^ e r a r fjv A rapa
Kivovp.evr\v rrjv B f l p a b v r e p o v ra p eK O ev . e l o v v n e p o s o
Xfiovos v fj TTeTTepaa-jj.evr] t t o k v e T a Kivovjjerr/, Kat e v f] 10
a r e p o s tt\v treTrepa<Tp.evr}V eKirrjdr} vyK T } cn reip o v e v a .
biH v a ro v apa r c n reip o v K iv e r d a oA <as' e v y p Kal t o v -
A & x io -to v K ivrjdf), vyK T } a r e p o v y y v e a d a \ povov. aAAa
ixrjv o y o v p a v s r e p e p y e r a K a l <TTp4< perat oAos k v k Am e v
ir e n e p a (r p . 4va y j t o v a , aScrre r e p ie c r v r a a a v rr\v i v r o s , o o v 15
tt)v A B T reTrepao-fievrjv. b v v a r o v a p a a jr e p o v e v a t kv-
k\u>. e r i jcrrep y p a fifir jv 77 r i p a s e c r r v bvvarov ev a
c n r e ip o v , aAA ev n ep , e r l [irjKOS, Kal e r ir e b o v h to u tco s rj
t t e p a s o v k e v b e ^ e r a i ' o r a v 8 p o -d fj, o v 6 a ji f j, o o v r e r p y a ) -
v o v a r e p o v rj k v k K o v rj (T fp a p a v , ccnrep o v b e r o b a a v a r e - 20
pov. e l o v v fjLrjre cr< papa [p-rjre T e r p y t v o v ] p-rjre icvkK os e a r 'v
a r e p o s , p.t] o v t o s be kvkK ov ovb av ) kvkKc ett} <pop,
juot 8e iAT}b a r e p o v o v t o s o v k a v erj arepos, e l p.rjb' o
k v k K o s a r e p o s ec r rv , o v k h v k i v o i t o k v k A ik s c n reip o v <T&p.a.
2 7 a 1* 1 irap] TrO.paKKi.TTri L r KaKeVjj rapaKKTre Keivrtv om . T

TrapaKK&rrt $ : rapaKKTTr L , irap E 1 ifioius om . E 1 2 ttKtiv]
rA-V ot t H afi(p6repa J M 3 Kairo
Kal E 1 4 fj E H L e t ut vid. V : fj T-^jV $ 5 vriKetfievas J *
8 irap H L M r : om. E J F rijv ] om . E 12, rijv fi L qui a n te evSex-
ponit j] L , in ra s. s e x littera ru m E " c- 10 t) (2) om . E 1
12 oAcvf H L M : Saoy E J F 1 (?) T 13 avdyKT] om . E y ly y eaB a :
yevecrBa E L 14 y om . H repeêra E 1 Kal trrpeipeTa om .
E , Kal trrpdpera Kal repepxerat h a b e t F Kos H M 15 aro-a']
araaav tov kvkAov L 17 rf R o s s : fjs codd. 18 erl firjKos] ^ri Brepa
S vp 2 0 roSaoy J H M a fifr e rerp&yuvov se c lu si cum E J L S P :
leg u n t F H M r A r g., qui p ost kvkAos ponit. 2 4 earv . . . <r/a om .
E 1, ovk . . . o/a om . F rec
36
GKYZ ZERNE
gemesi hi fark etmez; biri tekini, teki de onu geerken devinen

ile devinmeyen iin durum ayn. A ncak her ikisi de deviniyorsa 272b
daha abuk geerler. Yine de kart devinenlerin devinimi daha
yava, durann nnde devinenin devinimi de onlardan ok daha
hzl olursa, durann.nnde devinenin, kart ynde devinenlerden 5
daha abuk gemesine elbet bir engel yok. mdi, devinmekte olan
B nn nnde devinen Anm daha yava gemesi olasysa, birinin
durmakta olmas bizim temellendirmemizle ilgili olarak bir engel
deil. Demek snrl uzunluun snrsz olan geme sresi sonsuz 10
ise, sonsuzun sonluyu getii zaman da sonsuz olur, bu zorunlu.
yleyse sonsuz olann btnyle devinmesi olanaksz, nk son
derece kk ey bile devinse sonsuz zaman gerekiyor. Oysa
gkyz dnyor ve snrl bir zaman iinde btn olarak dairesel
yle dnyor ki, iindeki her uzunluu saryor, szgelii snrl AB 15
uzunluunu. yleyse dairesel dnen cisim sonsuz olamaz. -A yrca
nasl snrl bir izginin sonsuz olmas olanakszsa (olsa olsa uzun
luka sonsuz olurdu), ayn ekilde snrl bir yzey de sonsuz olamaz.
Snrlandrldnda asla sonsuz olamaz. Szgelii sonsuz bir drt
gen, sonsuz bir daire, sonsuz bir kre olmaz; sonsuz bir kula da 20
olmaz. mdi ne bir kre, [ne bir drtgen] ne de bir daire sonsuz
olmuyorsa, daire olmadan daire biiminde yer deitirme olamyor
sa,. ayn ekilde,sonsuzluk olmadan sonsuz nesne olamyor, dairesel
nesne de sonsuz olamyorsa sonsuz bir cisim dairesel devinemez.-
37
IJE P I OTPANOT A. 5
25 eri el ro r Kevrpov, fj 8 r AB arepos K al fj rb E rpbs

6p 6 r\v arepos Kal rj rb T A Kivovjievr], ovhenor aroXvd-q<re-
rat rrjs E, dAA del ife mcrrep fj TE" rep-ve yap fj rb
Z- ovk &pa repieur kvkXu> t/ repos. eri etrep arepos 6
ovpavos, Kiveira 8e kv/cm, rerepaarp.evu> XPV<? repov
F ig . V I.
30 eoTa 8 eA.r/Av0 s. lora) yap pev [tevoav ovpavbs arepos, o

8 iv rovro) Kivovfievos cro. tia r erep repeXrjXv6 e kvkXo> are-
pos &v, &repov rb to-ov a v r beXrjXv6 ev iv rerepa<rp.evta
273* xpovu>. XAa rovr rjv hvvarov. e a r 8e K al avrearpannevuts
eirev, or el 'irerepaap.evos o \povos iv at repetrrppr, Kal
rb neyeOos t be\rj\vdev avyKrj eva rerepaa-fjevov' %crov
8 avr heXrjXv6 e v rerepavra apa Kal avrs- or pev ovv
5 rd kvk\( o Kivovfievov ovk earv reXevrr)rov ovS' repov, XX
e%e reAos, tfiaepov.
*AXXa p j j v o v b e r o i r l r b f i e a o v ovbe rb r b rov fie c r o v 6
<f>ep6 j x e v o v r e p o v e a r a t - i v a v t i a y a p a i < f> opal fj a v a> K a l
rj Karen), a t 8 iv a v rC a e ls e v a v r o v s roirovs. r& v b evavrC m v
10 e l drep ov & p o r a , K al B d r e p o v a p u r jie v o v e a r a . rb 8e jie -
25 ] tl L r ) 5^ rb~\ fj rb Ut M 26 S y E * L 37 37] jj
HM 3 8 k k K i / i E L M J 2S pS ' : k k K o v J 'F H T . A n te replecr pon.
JF M 3 0 &retpos om . E 'L 3 1 ttvtp] tl H M i\f\v6t J
3 3 t>v om. E , a n te tepos pon. L rbv E avr E iv om . J 1
2 7 3 * 3 * i] fc e l E F 3 ivdycr) E L S P : iyaytcoov $ 4 Stt\f)Av6tv
E H L r : **pt*\f,\v8t J F M S S P rtripatrra J F M 7 rb (1 ) om .
L r i (3 ) om . E 1 8 , 9 ti] al F (b is) 10 rb Si fitaov Hptrra
om. F
38
GKYZ ZERNE
Ayrca F merkez ise, A B sonsuz ise, E da onu dik kesen sonsuz ise, 25
TA dndnde hibir zaman E u kesmeyecektir, T ile E burada
olduu gibi kalacaktr. nk onu Tda kesmekte. Demek ki sonsuz
devinim daire biiminde olamaz.- Ayrca gkyz sonsuz olsa, hem
de dairesel dnse, snrl bir zaman iinde sonsuzu gemi olacaktr.
ekil VI
Nitekim diyelim ki gkyz durmakta olan bir sonsuz, onun iinde 30

de e byklkte bir devinen var. yle ki bu sonsuz bir varolan
olarak dairesel dnmse, ona e sonsuz bir eyi de snrl bir zaman
iinde gemi olacaktr. Oysa bu olanaksz. Tersinden alp yle de 273a
syleyebiliriz: dnn gerekletii zaman snrl ise, iinden
geilen bykln de snrl olmas zorunlu. Demek ki o da snrl.
mdi u ak: dairesel devinen cisim sonsuz deildir, snrsz da 5
deildir, bir snr var.
6 Ne ki ortaya doru devinen nesne de ortadan [evreye] doru
devinen nesne de sonsuz olmayacaktr. Yukarya yer deitirme
aaya yer deitirmeye kart, kart yer deitirmeler ise kart
yerlere doru olur. Kartlardan biri snrl ise teki de snrl
olacaktr. O rta zaten belirli. nk ar cisim aaya doru nere- 10
39
a
IIE P I OTPANOTf A. 6 73'
(rov &pcrrar el yap oroevovv <f>eporo nra r o v<f><rrxevov,

ovk evbe\era Troppcarepat bekBelv t o v y.eaov. >pcr(j.ivov o v v
t o v fiicrov Kal t o v ava> t o t t o v avyKt) pcrda. el 8 ot ro-
TTOt <p<rp.evo Kal n er p a< rp .ev o, K a l r a aco/xara eora r e -
repatrfieva. eri el t o Slvo) k al K a r ut capara, K a l t o fj.e- r .5
r a v a v y K i) atpcrda. e yap p i) e&pora, arepas av et)
Kivrjas" t o v t o b' o t i bvvarov, b e b e t K r a Trprepov. para
apa rb /j.eaov, & crre Kal t o iv rovrp crcofMa t) 8v fj yeveaa
bvvarov. a kka /X7j> t &va> cal Karco <f>ep6)ievov trjua 8v-
vara iv rovf y e v e c r d a v re<f>VKe yap t fiev rb rov fieaov 20
K iv e v a , ro 8 erl ro p.e<rov. 21
k re 8t) TovTiv (ftavepov o ti 21
ovk evbeyera <r>fxa eva arepov, Kal rpos rovros e fipos
p.7] itTTtv areLpov, ovbJ hv tovtcov t v crco/idrcov ovdev euj ret-
p o v vyKr) yap to v areCpov cr&jiaros Arepov eva Kal to
fipos (o 8 airras koyos ecrra Kal lrl ro Kov<f>ow el yi/ 25
-4-
A H 2 A B E
F ig . V II.
ecrrtv arepo s fiapvrrjs, i ert t Kal Kovffiorrjs, tiv arepov fj t

TTirokov.) brjkov 8 k rvSe. Icrra> yap T rerepao-fxevov, K a l
elkq<f>6a> t p.ev areLpov o-jua i<p' & t A B , rd 8e fipos
avrov i<pJ & t T . (f>r)pr)cr6ci) ovv cltto tov tepov rerepa-
(TfjLevov fieyeos i<f? > ro B A * Kal ro fipos avrov eora) 30
12 topprtpov 4\ 8ev E H 13 fiitrov E L S P : juetrov rSrou 4>T 15 el]
S et H nra) E M : t b k&t u J F H L S cS* cal t . . . 16 &p<rra
om . M 16 ti y k p fil] &pttrra om . E * elty E L ; eTj V
17 or om . E 19 r b vo] Kal r b &va H L K tiru] r b K i r a H L M
21 re om . T rovrov L 2 2 Srepov eva S * 2 3 tiv om . J
oflev om . F l erj 61/ Srepov F , trfip ov eft) H 2 4 Srepov post
Itjoos pon. H Kal om . E 1T 2 5 d S' a ir b s om . E 1 ttrra "KTE2 :
eaTv E * L 2 6 $cv $ E * 2 7 rovrccv M post rrepafffievov
a d d . r b fiip o s F 2 8 4<p' $ rb ] (p $ E 2 9 4(p* $ rb ] r b S*1,
i<p' 3 0 t b ( i ) om . $
40
GKYZ ZERNE
den derse dsn, ortann tesine gemesi olas deil. mdi orta
snrl ise, yukar yerin de snrl olmas zorunlu. Yerler belirlenmi
ise ve snrl ise, cisimler de snrl olacaktr. Ayrca yukar ile aa 15
belirlenmi ise, onlarn arasnn da belirlenmi olmas zorunlu.
Belirlenmemi olsa devinim sonsuz olabilecektir, ama bunun
olanaksz olduunu d ah a n ce g sterd ik . D em ek o rta
belirlenmitir, dolaysyla onun iinde olan ya da onun iinde olmas
olanakl olan cisim de belirlidir. Ne ki yukarya ya da aaya giden
cismin ortada olmas da olanakl, nk doal olarak biri ortadan 20
[evreye] deviniyor, teki de ortaya doru.
Demek ki bir cismin sonsuz olamayaca hem bu syledikleri
mizden kyor hem de uradan: sonsuz bir ar yoksa, bu cisimler
den hibiri de sonsuz olamaz. nk sonsuz cismin arlnn
sonsuz olmas zorunlu. (H a fif ile ilgili olarak da ayn uslamlama
geerli olacaktr. Nitekim arlk sonsuz ise, hafiflik de sonsuz olur, 25
tl z S B E
ekil VII
nk yukarya giden sonsuz olacaktr.) Bu uradan kyor: diyelim

ki, ar snrl olsun; sonsuz cisim AB, onun arl da T. Sonsuz
olandan snrl BA bykl ekilip alnsn, onun arl da E 30
41
IIE P I OTPANOT A. 6
31 e<p $ ro E. E toC T K ttov ecrra' ro yap rov e\arro-

t 8f
vos fipos l\a.TTov. Ka.raiJ.eTpetrol 8rj ro e\arrov oroaaKKrovv,
273b Kal fidpos rovXarrov rps t peov, r B A rps
r B Z yeyevrj<r0 w evb4\ era i yap (f>ekev to v cnreipov
&no(rovovv. el toCvvv av 6Xoyov Ta fieyerj to s fiapecr, r b
Ikarrov /3apos roS ika rrov ds e a r peyeBovs, Kal r peov
5 hv eb] tov lielovos. rov &pa Itrra r roS treirepacrp.evov kal
r tov cnreipov fipos. ri 8 el tov neCovos aatparos peZCpv
r (3 pos, r rot H B peov ecrra fipos fj r to v Z B , Scrre
r roS Ttetrepaa-fievov flpos peov rj r ro cnreipov. Kal t& v
vUrtav be p.eyed&v ravrbv /3pos ecrra' avcrov yap r re-
10 1Tepa<r[xev<a r &repov. ovdev he bacpepe r jSapjj o~up.fj.e-
rpa eva fj acrvpfierpa' K al yap <rvp.jieTp<>v ovrcav 6
airros ecrra \oyos' olov el r E Tprov vrepj3 q.\Xe perpovv
r T jSapos t& v yap B A peyed&v rp&v okcov \rj<pOevT(>v
fiepv ecrra r fipos fj t e<f> w I\ &<rre t avr ecrra
15 ahvvarov. eri be K a l iy\aspe a-vpfierpa \a/3 ev' ovbev yap
ba<f>epet pêrda ar to v fipovs rj dr to v peyeovs' oov
av Xrjcj)6 fj o~vp.p.erpov /3pos T r e<fi a> t E, Kat a7ro
t&
rov anrelpov (f>ape6fj r e%ov t ecf> w r E /3 pos, oov r

B A , era r jSpos rps r fiapos, r B A rps aAAo
30 yevrjra piyeos, oov rps r B Z * ivbe\era yap cnreipov
o v to s t o v fieyidov s orocrovovv &<pape8 {]var to v tc o v yap \rj-
<f)6 eVT0)V crvfifieTpa ecrra K a l ra peyedrj K a l ra fiaprf ' X-
\rj\os. ovbe bf] t p-eyedos op.oof3 apes eva rj avopoofiapes
31 r i <p $ ? S p, itp* ^ e E 5e L M 3 2 5773 oiv F 2 7 3 ^ 1 S
t ls E 1 3 Sroaov E t vid. lu/d\oya F _ 4 p eyeSovsearl H
S rb om. H 6 5 om . E * L 1 fiv L S P fi E L S P
8 fidpos petov t) (rb) rov mtelpov E tara p o st fidpos add. L , t) rb rov
irelpov neov a ra fidpos h a b et J , sim ilia F H M rb (2) om . E (v id . su-
p ra) Kal E L : a! rb 9 9 fidpos tara t E L r : eara fidpos J F H : fidpovs
cara M 12 el rb e su p ra e t rpirov in ras. E 2 (in ce rto E 1) rb e
om. J F i H 13 y L M r E 2 : om . E lJF > H 0] i M 14 y r b y
JM 15 Kal om . F 17 JH M S P rby M ] o? F
rb (a) om . H F x8 rb (3 ) om . E J F M 19 5 j8 E L rpbs rb
fidpos om . E 20 y e y e v ifr a H L 23 &/Ju>tofiepes e t avo/Aotou.pes
PLM
42
GKYZ ZERNE
olsun. mdi E, T dan az olacaktr, nk daha kk bykln

arl daha azdr. Bu daha kk olan, daha az arln daha
oa ilgisi orannda bytlsn, yani BZya oranla BA olsun. 273b
nk sonsuz olandan her byklk ekilip alnabilir. mdi byk
lkler arlklarla orantl ise, daha kk bykln arl daha
az olacaktr, daha bynk de daha ok. yleyse snrl bir byk
ln arl sonsuz bykln arlna eit olacaktr. -A yrca 5
byk cismin arl daha oksa, H Bnn arl ZBnnkinden
daha ok olacaktr, dolaysyla snrl olann arl sonsuz olann-
kinden ok olacaktr. Eit olmayan byklklerin arl da eit
olacaktr, nk sonsuz olan snrl olanla eit deil. Arlklarn
kout olmalar ya da olmamalar da hi nemli deil. nk kout 10
olmasalar da iliki ayn olacaktr. Szgelii E, T arln l
gese bu byle. nk BA bykl btnyle kez alnnca
onun arl, T dan daha fazla olacak, dolaysyla ayn olanakszlk
ortaya kacaktr. -Kout byklkler de alnabilir, nk arlkla 15
ya da byklkle balamak arasnda hi fark yok. Szgelii E arl
T arlna kout alnabilir ve sonsuzdan E arln tayan bir
byklk, szgelii BA alnabilir. Dahas arlk arla gre naslsa,
BA ile baka bir bykln ilgisi de, szgelii BZ ile ilgisi de yle
olacaktr. nk byklk sonsuz olduundan onun iinden her 20
byklk alnabilir. Byle alndkta byklkler ile arlklar biribi-
rine kout olacaktr. Bykln eya da e olmayan arlkta olmas
43
IIE P I OTPANOT A. 6 273*
o v b e v b o a e r p s Ttjv r o b e v a e l y a p t a r a t k a f i e v l a o -
( ia p r j e d v a r a r& BA, a tr b r o v a reC p o v r o a a o v v rj a<f>a- 25
p o v r r a s rj r p o a r d e v r a s . & a r e b i j k o v k t & v tlp r jjiiv a v o r o v k
e a r a r o v rei'p ov a d f i a r o s r e r e p a a j ie v o v r f i p o s . a r e p o v
apa. e l T o iv v v t o v t ' a b v v a r o v , K al t a-rrepv r e l v a a & p a
abvva rov, 39
kk fjtrjv S ti a r e p o v e v a fi p o s b v v a - 29
r o v , k T & v b e (f> avepov. e l y a p t T o a o v b e f i p o s r r jv r o a r jv b e 30
i v T& be r yj>ov<& K iv e r a , r Toaovrov K al e r i i v ik r r o v ,
K a l rrjv avakoyiav fjv r fipr) l x l * XPV0L v-rrakv
eovcrv, olov el t rj/uav fipos i v r&be, t hrrrkaov iv 274 *
fjjxCaret tovtov.- e n ro rerepaajx.evov fipos araaav rerepa-
ajievtjv beav ev rv XPv<p Trerepaajievut. vyKrj apa k
tovtov, e l t i earv arepov fipos, Kiveada piev fj Toaovbe

oaov t rerepaap.evov k a l e n , p.rj Kiveada be, f) vko- 5
yov fiev be K ara ras vrepoxas K iv e a d a , iv a v n to s 8e t
jieov iv r <3 ikrrov. koyos b ovBeCs i a n rov arepov rps

r rerepaapevov, to v b ikrTovos xpovv rps tov p-eu)
rerepaarpevov k k ' ael iv ik rrov. ik x a r o s b ovk earv.
ovb el rjv, o<j>ekos &v fjv' kko yap av r rerepaap.evov 10
ikrj<f>0 ij iv r a ir koya, iv <5 r repav rps erepov .
jieov, w o t iv lata XPV<? TVV l <rr\v Kivero t arepov
r rerepaafxev<p. k k abvvarov. a A A a fxrjv vyKtj ye,
erep iv orrjkiKtoovv xpov<o rerepaap.evu> be Kivera t are-

pov, K a l k k o iv r a v r & rovra rerepaajjevov fipos k i- 15
veadai rva rerepaap.ivrjv. abvvarov apa arepov e v a /3 a -
94 ear J F 96 k t v elpt/tivuv om. E s8 tot] iv t ovrtp

M afia evat F a S ti E L F T : or y ' JH M repav E L r :
repJv r $ fidpos cTvat F 3 0 t& om . E ' J roa6vBe E S CS * :
ro<rov$l $ L rom ji'Sl H 31 t & om . J F 1 3 2 #coll Kara ci.
B o n itz , Index p. 3 5 7 e^c om . M 2 7 4 * 1 o o v H L M r : om .
E JF s J iv ( 2 ) ] iv r F 3 Trercpa<rfi4vep XP&VV S 1 4 tov*
t o v E L : t oinv $ r S ! pv om. F p ] % L f om . cum ro<r6v$ E1
5 Kal e n a u te <rov pon. H 77] ^ L 6 tayecrOa a n te fiev pon.
M 7 r $ om . L 8 fieiôv F 9 eV] &s L 10 6<f>\os
E L r : 6 <p(\($s r & 11 iv rtj> v r om . M 12 om . F
14 iv om . F 1 6 aSuparov] aAV a&varov E
141.48 2
44
GKYZ ZERNE
da kantlama asndan bir nem tamyor. nk sonsuzdan belli

bir nicelik ekilerek ya da ona eklenerek BAya e arlkta cisimler 25
almak her zaman olanakl olacaktr. Dolaysyla sylediklerimizden
u kyor: sonsuz cismin arl snrl olmayacaktr. Demek ki
arl sonsuz. Ama bu olanaksz ise, sonsuz,bir cismin varolmas
da olanaksz.
mdi sonsuz bir arln olanaksz olduu uradan kyor: belli
nicelikte arlk belli bir yolu belli bir zamanda geiyorsa, baka 30
bir arlk dah,a az bir zamanda geecek, zamanlar arlklarn
oranyla ters orantl olacaktr, szgelii yar arlk belli bir zaman- 274a
da, iki misli arlk bunun yars zamanda. -A yrca snrl arlk,
snrl bir yolun tamamn snrl bir zamanda geecektir. mdi
sonsuz bir arlk varsa, o, hem snrl arlk kadar devinecek hem
de artk devinemeyecektir, bu zorunlu, nk devinimin arln
fazlalyla orantl olmas gerekir, yani ters orantl olarak daha 5
ar olann daha az zaman iinde devinmesi gerekir. Ne ki sonsuz
olanla snrl olan arasnda hibir oran yok, ama daha az snrl bir
zamann daha ok snrl bir zamanla bir oran var. Sonsuz olann
gittike daha az zamanda devinmesi gerekir. En az zaman diye bir
ey ise yok! Zaten olsayd da yaramazd, nk o zaman da baka 10
snrl olan biri, sonsuz olann baka daha byk bir arlkla ilgisine
gre, ayn oran iinde alnrd, dolaysyla sonsuz olan snrl olanla
e zamanda e yol alrd. Bu ise olanaksz. Ne ki sonsuz olan belli
bir snrl zamanda devinecek olsa, baka bir snrl arln ayn 15
zaman iinde snrl bir yol almas zorunlu oluyor. Demek ki sonsuz
45
riE P I OTPANOT A. 6
p os, ofioCcS 8 e Kal Kov<fmrqra. Kat a>fj.aTa &p an ep ov

fid p o s y o v r a Kat Kovtportjra & bvvarov.
"O r piev oZv ovk a rv &nepov a&pa, brjkov b re r& v 7
ao Kara jlUpos Betopov& tovtov t&v rporov, Kal Kaokov trKonov-
fiivots ptij fiovov KaTa rouy Aoyovs tovs iv ro ts repl r a s
apxas elprtvovs fjfv (butptarj yap k & kcl caokov npore -
pov repl repov n&s ia r Kal r&s ovk earv) aAAa Kat vvv
AAov rporov. ptera be ravr* in<TKenreov Kal ei firj ane-
a ; pov t c& fia rd -vu v, ov /j.t)V k k roaovrov ye <2o t eva
nkeovs ovpavovs r^ a yap av t s rovr noprjaeev, S r i Ka-
Bdnep o nepl rjfjjs Koafios avvearrjKev, ovev Kiokve Kal
erepovs eva nkeovs pev evos, fir/ pAvro ye netpovs. rp&-
tov 8 etntapLev Kaokov repl tov nepov.
30 'A vdyK t] br <r&p.a nav yro & n e p o v ev a rj n e n e p a -
a p iv o v , Kal ei repov, fjr o t a v o p .o to fj.e p e s &rav rj 6p .o -
o fi e p e s , k& v el i v o f w o p .e p e s , jr o k n e n e p a a fiiv m v elb&v
rj i n e ip a t v . o r f i e v rovvv o & x o o v T e i neCpoiv, <a-
v e p o v , e t i s rffiv i a c r e f i e v e v ra s npdras vnodeaes" ne-
a 74 b T te p a a fie v u iv y a p t & v nptTcav K iv ifc r e m v ova&v, v d y K t] K a l
Tas Ibias r & v ank&v a-m pA rm u e v a n e n e p a a - p J v a s . a n k i}
fie v y a p rj t o v nkov a - fta r o s Kvrjas, a l 8 n k a n e n e -
p a a f i i v a K iv r ja e s e l a v vyKi) b e e l K iv rfa v e ^ e v a & f i a
5 nv (p v a iK o v . aAAa firjv enep y e k n e n e p a c -p e v o n v lo r a t t o
n e p o v , avdyKt] Kal t & v fiopLoav e K a a r o v e v a a n e p o v ,
kiyta 8 o o v ro v b o p rj t o nvp. aAA a b v v a T o v b e b e iK r a
y a p or o v r e [Sdpos o v r e Kov(f>6n )S ia r v a n e p o s . eri v a y -
Katov anepovs t & pteyede eva Kal t o v s Tonovs a v r & v , coore
19 Srepov p o st <r/a pon. F , post oZv S 1 re om . E 1 ( ? ) L ao rdvSc
F a l Kara robs \iyovs om . M a a clptifitvovs F M : tipr/tivots
E JH L r 3 4 Kal s c r i p s i : Kttv co d d . rtpov E L : retpov
fifv * r 3 8 *Aelovs ovpavovs, rAtiovs fiiv F A rg . 3 0 ^ ] j ) rb
H L , S i rb S 1 3 4 itim e E 3 274-^ 1 rpt&rav om . E a IStas
E 1, ettras J 4 i t i E F L r : om . J H M S P trupa Tav E H L : xv
tr/ta J F M r p 5 erep E L : t/ 4>SP 6 eva Kaarov
JM 7 vvp fl rb SSip L 8 Hrepov E 1! ! 9 cvat r /tyi-
flt M
46
GKYZ ZERNE
bir arln varolmas olanaksz, ayn ekilde sonsuz bir hafifliin

de varolmas olanaksz. yleyse sonsuz arlk ya da hafiflik tayan
cisimlerin varl da olanaksz.
7 mdi sonsuz bir cismin varolmad hem ayrntlara bakldnda
bu ekilde kyor, hem de genel olarak bakldkta yalnzca balarda 20
szn ettiimiz nedenlere gre deil (nitekim orada daha nce
sonsuz ne anlamda var, ne anlamda yok, bunu genel olarak belirle
dik) 9 ayn zamanda imdi de baka biimde kyor. Bunlardan sonra
unu da ele almak gerekiyor: evrenin btn snrsz deil, ama
acaba birden ok gkyz varolacak denli byk m? Bu soru bizim 25
evremizde kurulu evren gibi; sonsuz, snrsz olmasalar bile, birden
ok [baka] evrenlerin varolmasna bir engel var m, sorusunu da
herhalde ierir. Ama ilkin sonsuz zerine genel olarak konualm.
mdi u zorunlu: her cisim ya sonsuzdur ya snrl; sonsuzsa, 30
btnnde ya e olmayan paraldr ya da e paral; e olmayan
paral ise, ya snrl saydaki trlerden, biimlerden oluur ya da
sonsuz saydaki biimlerden, trlerden. -Bizim ilk kabullerimizde
srar etmemize izin varsa, sonsuz olanlardan oluamayaca ak.
nk ilk, temel devinimler snrl olduundan tr, yaln cisim- 274b
lerin biimlerinin de snrl olmas zorunlu. nk yaln cismin
devinimi yalndr, yaln devinimlerin says da belirli. Ama her doal
cismin her zaman bir devinim tamas zorunlu. Ne ki sonsuz olan,
snrl olan paralardan oluacak olsa, paralarn her birinin, kas- 5
tettiim szgelii suyun atein, sonsuz olmas zorunlu. Bu da olanak
sz. nk unu gstermitik: arlk da hafiflik de sonsuz deil.
Ayrca onlarn yerlerinin de byklke sonsuz* olmas zorunlu
47
n E P I OTPAN O T A. 7 274*
Kal ras Ktvrjcres cnreipovs eva r&vrov. tovto 8 ahvvarov, 10

el di]<rofJLev akrjdes eva Tas rpdras vro64 <res, Kal p j r e
to Karo tpepofievov el s repov tvheêcra (pepeo-Ba p.rjre
ro l/) Kara r avrov \ 6 yov. ahvvarov yap yvecrdat &
fiT) iv8e)(era yevecrda, opouos erl roC roovbe Kal rotrovbe
Kal rov rov. Aey) d, e ahvvarov yevecrda kevKv rj m 7- 15
17 v Ayv7rr&), Ka yivecrdai t i tovtuiv ahvvarov.
hvvarov pa Kal <j>pe<rda e Ket ov /mjjfle; bvvarv a<piK~
crOa (f>ep6jj.evov. e n el Kal betnraiTjiiva krrrtv, ovhev fjrrov
evbe x r &V r anvTtv iriip &repov eva. akXa cr<5/xa
tfv r rdvrrj hdaracnv iyov" <rre r<5 s ooV re rAea jjiev 20
avpoa, Kaorov 8 avrStv arepov e v a ; Trvrrj yap eKa-
oto v bel Hrepov eva. a*
aAAa firjv ovbe tt av 0p.010p.epfS
ev- 22
bexera t o arepov eva. rp&rov jiev y ap ovk earv akkrj
jrapa ravras Kvrjcrts. <et ovv filav roirm v. el be rovro,
<rvji(ir\<reTa fj fi p o s &repov rj Kovcporrjra ev a arepov. aAAa 25
p.rjv ovb' otov r e r kvkAw <rp.a <f>ep6p.evov [eva arepov].
ahvvarov yap r arepoz <f>epecr6a kvkA<o- ovdev yap ba-
<pipe to v to Aeyev rj r tov ovpavv (pva arepov eva, tov to
be bebetKra or ov bvvarov. aAAa jirjv ovb o\tos y e r are-
pov evbexera Ktveada. rj yap Kara <f)j(Tiv Kivrjdrjvera rj 30
ia ' Ka. el ia , la r v av r Kal fj Kara <j>vav, utcrre kcli
Toros aAAos cros els v oo-0jjo-era. to v to S ahvvarov,
" O r 8 oAco hvvaTov arepov vr rerepaa-pevov ra-
dev n fj rotTjcra r nerrepa<Tjxevov, k r&vbe <f>avepov. earco
io (Tycu rivruv H L r : mIvruv E, aravrav tlva JFM I I tlva post
Tpiras pon. M 12 i v ix trat ^ 14 fjrl] xc M L 17 juij-
Stvl M, /iij L &<pucftr8tt E : i<ptKf<r8a L, iupiKvttrBa $ r Ut vid. {fo r
vettin) 18 f l EJ L r : ti FHM it<nra<rp.4va E1 ut vid. L r et
nisi fallor STh. : Sifirrarr/evay $ 30 rv in ravrj) mutatum E1 Sa-
(rriats L 21 Trdyrrj . . . 23 fiyat om. pr, F aa ov5 Sarav H 33 rb
om. F 7raph ravras ttAArj M 06 oiS EJLM : oi>x F H r r t om. S
(pepiftfvav om. F tlva rtpoy babet F, om. cum ceteris S 39 o
Svvariv E1L r s iSvarov 4>SCS'E2 30 Kivi]<Tfra S (cf. infra 275*10)
31 ara H avrov M cc (3) om. E fj om. J 33 rKos M
T(tos E L rS T h .: Wtos F 2H A r g ., om. J F 1M
48
GKYZ ZERNE
olur, dolaysyla hepsinin devinimleri de sonsuz olacaktr. Bu ise, o

ilk kabullerimizin doru olduunu, yani ne aaya devinenin
'sonsuz devinebildiini ne de yukarya devinenin ayn anlamda devi
nebildiim dnrsek, olanaksz. nk olumas olas lmayan
eyin olmas olanaksz. Nitelik, nicelik, yer konusunda da bu byle. 15
Kastettiim u: ak olmak, bir kula olmak ya da Msrda olmak
olanakszsa, bunlarn birinin olmas da olanakszdr. rildi devinen
hibir eyin varamyaca bir yerde devinmek de olanaksz. -Ayrca
ate yrtlp ayrlsa, hepsinden oluan atein sonsuz olmas pekala
olas olabilir. Ne ki bir cisim her yanda yaylm tar demitik.
Dolaysyla nasl olacak da hem e olmayan birden ok cisim 20
olacak, hem de bunlarn her biri sonsuz olacak? Nitekim her birinin
her yandan sonsuz olmas gerekir.
te yandan sonsuz olann btnnde e paral olmas da olas
deil. nk birincileyin, szn ettiimiz devinimler dnda
baka bir devinim yok. Demek ki devinimi bunlardan biri olacak.
Ama byleyse, ya sonsuz bir arl ya da sonsuz bir hafiflii olacak! 25
Oysa dairesel devinen cismin de [sonsuz olmas] olanakl deil,
nk sonsuz olann dairesel yer deitirmesi olanaksz. Bnu
sylemenin gkyznn sonsuz olduunu sylemekten hibir fark
yok, bunun ise olanakl olmadn gsterdik. kincileyin, sonsuz
olan hi mi hi devinemez, nk ya doaya gre devinecektir ya
da zor ile. Zor ile devinecek olursa, onun bir de doaya gre devini- 30
mi var demektir. Dolaysyla oraya doru devinecei [kendine] eit
baka bir yeri de var demektir. Oysa bu olanaksz.
Ne ki genel olarak, sonsuz olann snrl bir nesneden herhangi
bir etkilenime uramayaca, ya da snrl olan etkilemeyecei ura-
n E P I OTPANOT A. 7
a 75a yap rr ep o v e < fi ou A, e(f>' ov B,

' n e r r e p a a - p .e v o v x p 6v os iv S
k i v t j <re t i r j T.
K iv r j r j el 8rj vr t o v B r A 6 e p j k v 6 r\ 77
w < t6 t} rj a k k o r ir a d e v rj K a l . o r o v v e ta v r j r ] ev r> XPV<?
o v T , ecrru) r A rov B e k a r r o v , K a l r e k a r r o v e v t
5 i(r<j X P V<? ekarrov KiveCra> earta 8e r e< w E vrr t o v A
rjkkoojjLevov. o 8r e<rr r A 7rps r B , r E e o r a Trps
T teT rep a a fiiv o v t i , e ar w brj t p.ev ter ov e v <ru> XPV(? erov k -
k o o v v , r 8 e k a r r o v ev r Icrta e k a r r o v , r be jj.eov jieZ-
ov, T oerovT ov be o a o v v k o y o v e o r a orep r /j.e'iov rrp s t
10 e k a r r o v - o v k a p a r a r e p o v v tt o v b e v s 7i e n e p a a p .e v o v Kivrj-
drfcera iv o v O ev l XPv<p\ e k a r r o v y a p k k o ev t <3 ictm vr
ekrrov os K ivrjdrjcreT a, nps 6 r vkoyov te T T e p a v jitv o v
eorat' t y a p rv ep o v r p o s r u en epaa-p.evov iv o v d e v l k o y c a
14 ea-riv.
14 aAA.a jirjv ovbe r arepov ev ovdevl yjpova K iv r jc r e iT
15 Tre'nepaarp.evov. eara> y p e<fi' < r A arepov, Kal t B re-
Ttepacrjievov, yj>6vos iv w r T . ov k o v v t A ev r T ek a rro v
A E
F ig . V I I I .
to S B Kiv)j(rei a r ta r Z . o brj e< rr r B Z o k o v rpos t Z ,
t E e x o v t o v k y o v t o v t o v eora> rpos r A . Kivrj<re a p a r
_ 2 7 5 * 1 ] rb a E F L reTcepaafivov . . om . M ^ * ] 5^ 4tf> J F L
j] rb 0 L Si ev F _ 2 y ] rb y L , 6 y S p _ 3 noiv] S n ovk
L 4 7 y FL S] L ro 5 fo a rro i' rov 0 F , rov $ rb $
%\arrov M 7 Trerepao-fitvov Ti] r i rerepaanivov J 8 [tov (2 )
om . E 1 9 & tt( J orep om . E 10 Kiv^trera E 1 (sed Kivrfii)-
trfra S e) 11 4v ( 1 ) om . F fotp E L r : X<rcp XPVV fr ^ S 12 6
om . E 'M 13 rb (1 e t 2 ) om . E 1 iy ora. E * F 15 ko) rb
E L : t b Si 9 V 1 6 post^ y add . .^pivif M 17 ki vi\<rt tov /3 L
% S^ . . . t o f om . E 1 C/B L 18 ? x ov] ^X^Ta L S P to om .
E1 ta ra om . E L t> (a') om. E 1 &parb e om . E
50
GKYZ ZERNE
dan kyor: diyelim ki A sonsuz, B ise snrl, T da, iinde bir 275a
devinme ya da devindirilme sz konusu olan zaman. mdi A , B
tarafndan T zamannda stlyorsa, itiliyorsa, baka bir etkilenime
uratlyorsa ya da devindiriliyorsa, diyelim A, Bdan daha kk 5
olsun, daha kk nesne de eit zaman iinde daha az devindirsin:
yine diyelim ki, A tarafndan nitelii deitirilen de E olsun. mdi
A nm B ile ilgisi ne ise, E nn da herhangi bir snrl nesne ile ilgisi
o olacaktr. Diyelim ki, eit nesne eit zaman iinde eit nitelik
deitirtir, daha kk olan eit zaman iinde daha az, daha byk
olan da daha ok: bu oran daha byn daha ke oran ne
ise o kadar olacaktr. Demek ki sonsuz olan, snrl hibir nesne 10
tarafndan hibir zaman iinde devindirilmeyecektir. nk daha
kk olan baka bir nesne eit zaman iinde daha kk bir nesne
tarafndan devindirilecektir, oran da baka bir snrl olana gre
olacaktr. nk sonsuz olann snrl olanla hibir orants yok.
te yandan sonsuz olan da snrl olan hibir zaman iinde
devindirmeyecektir: nitekim A sonsuz, B snrl, T zaman olsun: 15
imdi A, T zamannda Bdan daha kn devindirecektir. Bu
A
ekil VIII
daha kk olan da Z olsun. BZnn btn ile Znm ilgisi naslsa,

E un da A ile oran yle olacaktr. Demek ki E, BZy T zamannda
51
ITEPI OTPANOT A. 7 275
E r B Z e r T . t r r e r t e p a a - p ,e v o v r o i v v v K a l t r e p o v
ev t&> l<r<a XPV<? k k o c a a - e . o\A. b v v a r o v e v e k a r r o v t y a p ao
to fi e l o v v r e K e r o . aAA. det <5
k r j( p 6 e l XPV0S T a v r o voitj-
<2
fret, o t oi/c r r r a t XPVos v 0 els / S K i>rj<re. a W a p-yv ev
aTTfipu) y e o v k e o r K iv r jc r a o v d i- K i v r jd r j v a " repas y a p o v k e x e l>
fj be roirjas K al r raos c)(6i. 24

o v b r e p o v br v r r e p o v 24
ev bex erat ovev r a d e v . ta ra ) yapA r e p o v

to K at t o 35
B, XPV0S *v <
5 e ir a d e t o B w roO A, e< w TA. r rj
e< <S r E r o v r e lp o v p e p o s , e r e l o k o v r e to v d e r o B, o v k
ev ttr a t XPv<j> r b av ro* v r O K e ic r d m y a p e v i k d r r o v K iv e a a t
A
r
'A
F ig. IX.
rb e k a r r o v \ p 6vt. Io t ) t E KeKwr\p.evov v rb r o v A e v r A.
o brj r b A r p b s r T A , r E e c r r l r p o s r r o v B rere p a rp - 30
vov. r o v r o r o i v v v a v a y K t) v r b r o v A K iv rjrjv a e v r & T x p v a )'
v rb yap rov a v r o v vroKeCtrdco e v r r k e io v K al ekrrov t
Xpov<> r ijl ov K al rb ekarrov racrê v , o o ra v k o y o v 275**
r xpov<o Stjjpjjra. c> o v b e v i p a X P V<? b v v a r b v rere p a c rfie v o )
r e p o v v r r e p o v K tm j rjvai e v r e tp to p a . a k k ! o fJev
r e p o s X P V0S ^ K *Xet r * k o s , r b b e K eK ivt]p.evov ?Xe*
r o i v v v ir a v <n2/xa a ia & r jr d v e x f t b v v a p .iv ron ]T iK 7]v i] r a d r jr - 5
ktji; t) ap.<pu>, b v v a r o v crS>p.a r e p o v ai<r 6r jr b v e v a . \ ka
ixqv K al o a a y e <r<ap a r a e v r d r o ), r v r a a a d r j r . o v k e a r v
19 T mrepaa-fityov roivvv K a l rb &repov $ E ! : rb rolvvp Sr. K a l rb ir.

LrSp, TO royvv repop E 1 rb ante rertpaanfvov om. F 20 T(p om. E
21 ra b r b & I.T : rovro ES 23 ye] -ye XPVV LE*_ ovk ctrr Kvritra]
oSre Kivtjtrcu o6v r itrr E 2 26 S om. E y S ] r b y 8 E SL 5e
L 27 to om. F ftjpos] fitpovs L , om. E 1 29 to ( i) om.
E1 3 0 7 om . E 1 rov /S Tpis r J F 1 2 7 5 ba Sppgra . . . XP^VV
om. E*>* 4 TeAo] repas H , yjpivov 'E 1 6 rijua] ti trfta S*
52
GKYZ ZERNE
devindirecektir. O zaman snrl olan da sonsuz olan da niteliini

eit zaman iinde deitirecektir. Bu ise olanaksz, nk daha 20
byn daha az zamanda bunu gerekletireceini kabul etmitik.
Ne ki her alman zaman ayn sonucu karacaktr, dolaysyla iinde
devinim olacak hibir zaman olmayacaktr. Sonsuz zaman iinde
ise devindirmek de olanakl deil, devinmek de. nk bunun bir
snr olmaz, oysa etkinlik ile edilginliin bir snr var.
D em ek ki bir sonsuz ola , bir sonsuz olan tarafn d an
etkilenemez de: diyelim ki, A ile B sonsuz olsun; Bni A tarafndan 25
etkilendii zaman uzunluu da T . B nn btn etkilendii iin,
sonsuz B btnnn paras E, eit zamanda ayn etkiyi grmez,
nitekim daha kk olann daha az zaman iinde devindiini kabul
n -L
ekil IX
etmitik. Diyelim E, A tarafndan A zamannda devindiriliyor. T

ile T A nm balants ne ise, E ile Bnn herhangi bir snrl paras 30
arasndaki balant o olur. Bunun A tarafndan devindirilmesi T A
zaman iinde olur. nk daha az ve daha ok zaman iinde,
ayn ey tarafndan daha az ve daha ok etkilenilecei, bu 275b
etkilenimlerin de zamanla orantl olarak snrl olaca kabul
edilmelidir. Demek ki sonsuz olan bir eyin sonsuz olan bir ey
tarafndan hibir snrl zaman iinde devindirilmesi olanakl deil.
yleyse sonsuz zaman iinde olur bu! Ama sonsuz zamann sonu
yok, oysa devindirilen nesnenin sonu var. mdi her duyulur cisim 5
bir etkinlik, edilginlik gc ya da her ikisini birden tayorsa,
duyulur sonsuz bir cismin varolmas olanaksz. Oysa uzamda nice
cisim varsa hepsi duyulur. Demek ki gkyznn dnda hibir
53
3751, n E P l O TP A N O T A. 7
p a o S fia S.repov efco ro v ov pavov ovdev. aAAa firfV ov b e fie\ p l

Tivos. ai/Oev a p a 8\c <rf/,a ito t o v ovpavov. e fie v y a p vor}-
10 ro v , lo r a ev tottc' t y h p efa> Kal ecri to tto v <rr)[iave.
&<jt e o ra al<rdr}Tov. atrdr)rv b ovdev fr] iv tott).
AoyiKUTepov 8 ia rv Tryepev Kal 58e. ore yap
kukAu oov re K iv e & d a t repov ofioopepes o v ftecrov
fiev yap to v arepov ovk !<tti, t 8e kvkAo) repl t fie-
15 (rov K iv e r a . aAAa firjv ovb er evdelas oov r e </>e'pe-
trat ro repov beyoe yap tepov eva roo-ovrov to ttov
&tretpov els bv or0r}(rera a ra <f>v(rv, Kal AAov roowro/

es > Trapa tyv<rv. e ri etre <ftvare <?Xet k C v tjo -i v t o v els evd
e v r e fi La K i v e r a , ax<f>orep(as berfcre arepov eva t t j v k i v o v -
30 trav Icryyv fj t e yap repos arelpov Kal rov areLpov are-

pos f} la^vs" tor e o ra K al rd k iv o v v cnrepov (Aoyos 8 ev
ros T repl Kivr<re<S o r ovdiv Zye cnrepov h v v a p .iv r&v re-
T r e p a ( r p .e v a > v , ovbe t & v a r e p o v T r e T T e p a < r fie v i]v ). el ovv r K ara
<f>varv K al r a p a (pvcrv evheyera K iv r jd r jv a , e c r r a b v o a r e p a ,
35 ro Te k i v o v v o v r c o K a l r b Kivovfievov. eri ro k i v o v v t o arepov t i

e a 'r v ; e l fiie v y a p av ro e a v r o , ifir jr v y p v ecrra. to v to b e r & s
bv v arov , arepov e v a &ov; el b aAAo r ro k iv o v v , b v o e o r a
a r e p a , r o r e k iv o v v K a l r K tv o v /x e v o v , b a < f) e p o v r a t t j v fiopcfiijv
Ka' r r jv h v v a p .iv . e 8e fir (rvveyis rb i r av, 'a AA menrep
3 Aeye AripoKpros K a l AeiJKnnros, b u o p < r f x e v a r a Kevtp,
fiLav avayKaov e v a Trvru>v t t j v k L v t ] ( t lv . b p v r a fiev y a p
ros <ryrfp.acrv rr\v 8e (pva-v e v a <pa<rv avr&v fiav, a-rep
S76a a v e l x p v o b s k o t o v erj Ke)((>pa-p.evos. to v tco v b e, Kadcnrep
10 p o st nrittif add. e S altrBifriv, efTTat iv xP^v<f ^ ifft Kal ro H
eau F M S i r fi)] iv riirtp $ : /ut; iv iv T&Ttp L T , om . E 12 S ut vid.
14 fiiy om . M $<rra F 15 (palvt<r0 a M 17 K a l . . . 18 (pvaLv
om . p r . F 1 8 lg tpvtret M trov E 21 ij om . L /cal om .
E 2 3 Kal raph. tpv(rv rb KaTck (pvav lvHtxro M 34 Svo tarepa
E H L r S 'S 1: urtpa 660 J F M 2 6 tavr6 om . E 37 tlva &tttpov
F tl om. E 1 r i om . J F H p o st tara ad d. ret F 3 8 repa r i
r t in ra s. E 2 Sttbptpov E 2 9 ko! t V om . E 1 i s Ktye *ep E 1
3 0 Supurficvov L S 3 r rivruv tTva J Sipurra] $a<pfpoo<r L
3 2 cval (patrv avrv filav E L : (pcurlv avrv tva filav J H , airots filav
evaC (pacv F 276 * r tiv tj F Kex<oprfi4vov F H L
54
GKYZ ZERNE
sonsuz cisim yok; bir dereceye kadar sonsuz olacak bir cisim de
yok. yleyse genel olarak gkyznn dnda hibir cisim yoktur.
nk yalnzca dnlr olsayd o da bir yerde olacakt. nk
dnda ile iinde ifadeleri bir yer gsterir. Demek ki duyulur olabilir. 10
Oysa duyulabilir hibir cisim bir yerde olmadan var deil.
yle bakmak da olduka usa uygun: e paral olan sonsuzun
dairesel devinmesi olanaksz, nk sonsuzun ortas yok, oysa
dairesel devinim demek ortann evresinde devinmek demek. Ne
ki sonsuz olann dz izgi biiminde yer deitirmesi de olanaksz, 15
nk doas gerei oraya doru devinecei sonsuz byklkte
baka bir yere gerek duyacaktr, yine bir de doaya aykr olarak
oraya doru devinecei baka bir yere. -A yrca ister dz izgide
giden devinimi doa gerei olsun, isterse zorla devinsin, her iki
durumda da sonsuz bir devindiren g gerekecek. nk sonsuz
g sonsuz olana aittir, sonsuz olan da sonsuz g tar. Dolaysyla 20
devindiren de sonsuz olacaktr (niin snrl olan hibir eyin snr
sz g tamad, hibir sonsuz eyin de snrl g tamad,
devinim konusunda sylediklerimizin iinde var).10 mdi doaya
gre devindirilenin, doaya aykr devindirilmesi olas ise, iki sonsuz
olacaktr: biri bu tr devindiren teki de bu tr devindirilen.-Ay
rca sonsuzu devindiren ne olabilir? Kendi kendini devindiriyorsa 25
ruh tayacaktr. Bu ise, diyesim sonsuzun canl olmas nasl
olanakl? Devindiren baka bir eyse, ekil, biim ve g asndan
farkl iki tane sonsuz olacaktr, - ^ m a btn, evren srekli deilse,
Demokritos ile Leukipposun dedii gibi, boluk tarafndan snrlara 30
ayrlmsa, her eyin deviniminin tek olmas zorunlu olur. nk
evren, biimler, ekiller asndan belirlenmitir diyorlar, hem de
her ey kendi bana altn gibiymi gibi, onlarn doasnn tek
olduunu sylyorlar. Ama dediimiz gibi, bunlarn deviniminin 276a
55
r iE P I OTPANOT A. 7 276 *
\ e y o f ie v , a v a y K a i o v e v a r r jv a v r r jv Kivrjcrv' 0770u y p f i a
fi& X o s , K al fj < n jfira (ra yrj c p e p e r a , K al to re r a v rv p
K a l < nn v 6 r}p e l s t o v a v r o v r o r o y . <Z<rr o v r e K ovpov cutK & s
o v d e v I o t o i t & v <ra>fJMTo)v, e l r a v r e \ e f i p o s ' el 8 k o v - 5
<Porr]Ta, f i a p v o v b e v . 2r e l f i p o s e y e rj K O vcpnjT a, e c r r a
rj e c r y a r o v t i to v v a v r o s rj fie c r o v . roC ro 8 h v v a r o v /neCpov
y o v tos. 0X01 s b\ 06 firj i< rr fj.e<rov p.r)b' I c r ^ a r o v , p.r)be r
p .ev av co r 8e /crto, t o t t o s o v d e ls ecrra r o s cra>p.acrL r r js
<j)ops. rov rov be p j o v t o s K ivrjcn s o v k e o r a - av& yK tj y a p 10
K iv e la d a jr o K ara cpvcrv rj r a p cpvcrv, T a v r a 8 & pcr-
ra to s r 0770s r o s t o K e lo s K al r o s W o r p [ o s . e r i
ou T rapa cpvcrv ti fie v e rj ( p e p e r a , vyK rj tiv o s ev a
X X ov t o v t o v t o v T o ro v K a r a cpvcrv ( r o v r o be t t u t t o v eK r r js
eT r a y a y r js )' v& yKt) br} p.r] r v r a rj fi p o s %X.e lv V K0V,P ~ J5
T tyra, a.XXa r a p.ev r a 8 ov. o r fie v r o v v v o v k l r r r
<r& jja t o v TravTs a -rep o v , eK r o v r c a v c p a v ep o v .
8 A o r t 8 o t r X e o v s o o v r ovpavovs e v a , X ey c p ev
tovto yap e c p a p .e v en u rK errreov , e rs /x) v o p .( e K adX ov
b e b e )(d a r e p l t &v crcop A rcov o r bv v arov ktos e v a tov 20
K o c r jio v t v b e o r o v v av r& v , X X p .o v o v em r& v o p c r T u is
k e p A vcav e p r jc r O a tov X oyov. r a v r a yap K al jie v e K a
K iv e r a K al ic a ra c p v c r v K al fia . K ara c p v c r v p v, ev <a
fiiv e pr) /3 a , K a c p e p er a , K al e ls ov c p ip e r a t, K al n e v e *
ev m 8e fia , K a cp ep era fia , K al e ls hv fia c p e p er a , 25
4 - 5 r\s ctrra olSiv F , oiSiv r\s ta r a H M 5 d el. E *

6 oiSiv fiapv J F p o st ovSiv add. c a r v L M e%o E L ut vid. 8 y
om . H 8 E L : t e $ r f a f i E l H L : J F , ovSi E 2 9 to tto s]
riros S ' J T S /)i<rra] Suipttrra M 13 t om .
E iSos M ( t i EH : n t l JFLMrS0 I3 ô'tiF ryo r
tlv at SAAou EL : rv o s &\\ai t ir a t SAAou t iv o s t ir a t S 14 r o v r i t o v
to v t o v M t o v t o Si v k t t v ] t o 6tou Si tc'httis Es 15 Si] $SC: &pa L,
om . E1 fi7]Si E1 ut vid. Lr t) ( i ) om. ELr 16 8 o E L : 8e pA}
<fSc (cf. 3 6 8 b l o ) rolvvv] oZv S CS 1, om . F 17 rov] r ' t o v J
rvSt F 18 ovpavovs p o st rAtlovs pon. FS'E!, p o st tlvat M \e y a -
nev FrE0,: \iyofitv re li. 19 pafttv J a o SeStx6a om . E1
2 3 Ka karh. <pv<rv cc [ila. ESC e t om isso ol ( r ) HLMr : fi'a Kal Kara,
fvay JF a n te Kara (a ) addunt Kal EJFMF 2 4 /itvtfti] 0ta in ra s .
E rec* al ( 3 ) om . E 1 3 5 fita ( 2 ; om . E 1 fit* (3 I om. H
56
GKYZ ZERNE
ayn olmas zorunlu. jnk bir kum tanesi nereye doru devini
yorsa, tm toprak da oraya doru deviniyor; hem atein tm hem
de bir kvlcm tanesi ayn yere gidiyor. Dolaysyla her ey bir arlk
tayorsa cisimlerin kesinlikle bir hafiflii olmayacak; cisimlerin 5
hepsi hafiflik tayorsa hibir arlk olmayacaktr. -A yrca cisimler
arlk ya da hafiflik tayorsa btn evrenin bir snr ya da ortas
olacaktr. Btn evren sonsuz olsa bu olanaksz. Ksaca ortas, snn
olmayan; yukars-aas olmayan bir yerde cisimler iin de bir
yer deitirme yeri olmaz. Yer olmaynca da devinim olmaz. nk 10
devinim ya doaya gredir ya da doaya aykr; bunlar belirleyen
de cisimlerin kendi yerleri ile onlara yabanc yerlerdir. - te yandan
bir nesnenin doaya aykr durduu ya davindii yer, zorunlu olarak,
baka bir cismin doaya gre yeridir (bu teklere gidince ak).
Demek ki her nesnenin ya arlk ya da hafiflik tamamas zorunlu 15
olacak, oysa kimi nesne hafif kimi nesne ar. yleyse evren
btnnn cismi sonsuz deil, bu, sylediklerimizden aka
kyor.
8 Ne ki niin birden ok gkyz varolamaz, bunu da syleyelim.
Cisimlerle ilgili olarak, bu evrenin dnda herhangi bir cisim olma
snn olanaksz olduunun genel anlamda kantlanmas inandrc 20
gelmiyor da, uslamlamann yalnzca belirli olmayan yerdeki nesne
lerle ilgili olduu dnlyorsa, bunun incelenmesi gerektiini
sylemitik. Her ey hem duruyor, hem deviniyor, bu da hem doaya
gre oluyor hem de zor ile. Her nesne doal olarak zorla durmad
yere doru gidiyor, doal olarak gittii yerde de kalyor. Ne ki zorla
durduu yere zor ile gidiyor, zor ile gittii yerde de zor ile kalyor. 2'5
57
276a n E P I OTPAN O T A. 8
/3ta K al p .e v e . eri e l /3 ta ?;Se 77 <f>op, fj e v a v r a K ara

<f>v<rv. t t i rj t p e c r o v t o e v r a v a e l j3 ( a o c r d r ja -e r a tj y ]
K e d e v , iv r e v d e v o ltr r jc r e r a Z ne K ara <f>v<rv' K a l eJ p .e-
v e iv r a v d a rj K e d e v p r j /3 ta, Kat o cr rjcrera Kara cpiicrv
30 b e v p o . fiCa 8 {] K ara (pvcrv- e n avyK T ] s a v r a s r o v s K o crp o v s
k t & v a v r & v e v a <Ta>p.rcv, o p o o v s y ov ras rr)v (pvcrv.
kk [j.r]V Kal t & v a c u p r i v eK aarov v a y K a o v rr]V a v rrjv
2 7 6 b eyêv h v v a y .iv , o lo v k iy a > Trup Kat y rjv Kat r a fterai> t o v -
t( v el yap b p . v v p .a T a v r a K a l p j] k t . tt\v a v r r jv I b e a v
key ov ra raK e r o s ira p * 7ip .v , K a l r b r r a v o p u o v v fim s a v
k e y o iT o K0 <rp.0 s. b r jk o v r o v v v o n r p e v r b t o v fle a r o v <e-
5 p e r r a Tre<f)VKe, r b 8 ert r pLecrov a v r & v , e r e p r v o p o -
etes r o rv p r rv p l Kat t & v a k X (o v eK aarov , w a r e p Kat
r a e v rovr< o p .o p a r o v r v p o s . o t i 8 avyKT] o v r e o s e% ev , k
t& v r e p l r a s KivrjcreLS v r o 0 e<re<ov ( p a v e p o v a t r e y a p K ivrjcres
r e r e p a c r p e v a , eK a crr o v r e t & v o-rotx.eCa>v k e y e r a t KaO' eKa-
10 (TTrjv t & v K tv ijreca v . & ctt e r e p Kal a i Kivrjcres a i a v r a t , K al
ra o rot^ eta avyKT] e v a r a v r a y o v Tavra. re<f>VKev a p a
cp ep ecrd a K al e r l Tobe to p ecrov ra ev akkcp Koa-pM rfjs
y rjs p p a , Kat r p o s r o h e ro ecry arov ro K e t rv p . kk
abv v arov ' to v to v yap crv p fia 'v o v T o s avyKT] <pepe<r8 a avut
15 p e v t t jv y rjv e v r o K e a Koo-p.a>, ro 8e rv p i r l t p earov ,
ojuouos 8e Kat rr\v i v r e v d e v y rjv r o r o v pcrov cf>epecr6a K a r a
<j)v<nv r p o s t o eKe tf>epop.evT]v ja ec ro v , 8ta ro r o v s K ocrp.ovs
o v r a Keler 8 a r p o s a k k r j k o v s . rj y a p o v e r e o v r r v a v r jv e v a
(p v a v r & v a r k & v a-coprcv i v r o s r k e o a v o v p a v o s , rj k e -
2 6 r ( i ) om , H 37 S}) E H L S ': JF M 2 9 ^ ] 1) L , om . J M
Sevpo Kara <pi<rtv $ 3 0 S y E 1M F 2A 1. : yap y J F 1H L r S eri 5
avayKi\ M robs ttiafious om . E 1S 1 31 y ' om . J H 3 3 p o st <rw-
fiTav add. 7e L E 2 avyKy H M 276 b om . L 2 avri/v
om . E 1 3 far om. J , p o st \eyotro pon. F M 4 KafiOs] 6 Ktrfios
3 * rivKf <j>tpeo-9a M 5 6fj.ooeSh J , B e k k e r (cf. 1. 3 0 ) 7 avay-
Koitov ^ 8 post tpavepbv add. ael t<Tra. F M 9 kcuttov Te] Ktzi
ecaa-Tov F H M 10 u ( 2 ) om . E 11 I I avayHoav ^ 12 oKp
M 15 tt)v om . E 1 K<rfUj>\ Ttrp H 17 rpbs om . E 1 <pep-
fktvov F H S rov cio-pov E 1 18 KevetaBa E 1 (-ev- d eletu m )
19 tw ] r v y* H
58
GKYZ ZERNE
Ayrca belli bir yer deitirme zor ile ise, onun kart doaya gre.
mdi buradaki ortaya toprak baka bir yerden zor ile devindirilecek
olsa, buradan oraya doaya gre gidecektir. Baka bir yerden buraya
gelen, zor olmadan duraduruyorsa, oradan buraya gelii de doaya
gre olacaktr. Doaya gre devinim ise tek. Ayrca btn 30
evrenlerin, doaca benzer olmalarndan tr ayn cisimlerden
olumas zorunlu. Ne ki cisimlerin her birinin de ayn gc, olana
tamas zorunlu: kastettiim ate, toprak ve bunlarn arasnda
olanlar. nk bunlar yalnzca eadl ise [ama anlamlar farkl 276b
ise] ve bizim evremizdeki cisimlerle ayn ideaya, cinse yklenmi
yorlarsa, evrenin btn de yalnzca eadl olarak evren olsa gerek.
yleyse u ak: her ate atele ebiimli ise, tekilerin her biri de 5
byleyse ve buradaki atein paralar gibiyse, onlarn bir ksm
ortadan evreye, bir ksm da ortaya doru doal olarak gidecektir.
Bunun zorunlu olarak byle olaca, devinim eitleri konusundaki
kuramlarmzdan aka kyor. nk hem devinimler snrl o
sayda hem de her e devinimlerin birine bal. Dolaysyla
devinimler ayn ise elerin de her yerde ayn olmas zorunlu.
yleyse baka bir evrendeki topran paralar da buradaki ortaya
doru doal olarak devinecektir, oradaki ate de buradaki snra
doru. Ne ki bu olanaksz. nk bu sz konusu olsa toprak kendi 15
evreninde doal olarak yukar gidecek, ate ise ortaya doru. Ayn
ekilde evrenlerin biribiriyle balants bu biimde olacandan
tr, buradaki topran da doal olarak bu ortadan oradaki ortaya
doru gitmesi zorunlu olacaktr. nk ya yaln cisimlerin doas
nn ok saydaki evrenlerde ayn olduu kabul edilmemelidir ya da
59
riE P I OTPAN O T A . 8
yovras o v ru ts to jie t r o v ev m e v avdyKT] K al r ecr^ aro v ' ao

to v to v 8 o v ro s [arorou] b v v a r o v e v a K o o p .o v s r k e o v s e v o s - rd
8 o v v a k k r jv e v a <f>vcrv t & v arrk & v crtfj..T cov, v r o -
( r y & o - v e k a r r o v rj r k e o v r & v oK eC a>v r o t r a > v , a k o y o v " rl yap
b a ( j> e p e r o r o v b l tfi v a p .ijK o s a r e ^ e v rj T o c r o v b i; b o c r e
yap K ara k o y ov, o<ra> r k e o v p ja k k o v , ro 8 eSos to av ro . 25

dAAa p i]v a v y K t] y e v a C T i v a K iv r ja v av r& v ' o tl pev yap
K iv o v v r a , (p a v e p o v . 7r o r e p o v o v v (3 Ca r d c r a s e p o v p e v K i v e t r d a
K a l T a s i v a v r t a s ; d k k 1 o p.r] r e c p v K e v o k c n s K iv e c r O a , b v -
v a r o v t o v t o K i v e v d a /3 ta. e l t o C v v v e o r t i s K LV rjars a v r & v

K ara c iv c iv , & v y K ij t& v o p ta e b & v K al r& v K ad K ao ro v 30 ,
r p o s e v a a p L 0 p .& to tto v v n p )(e v t t jv K iv r jc r v , o l o v r p o s to b e
r jL c r o v K a l rp o s T ob e t i ecry aro v . el be rp o s e b e T a v r a ,
rkeco be, b o r K al r a K ad e/cacrra r k e c j i e v , e b e b' eK a- 277*

<t t o v b d < j> o p o v , o v r & p .e v r S > 5 o v t o l o v t o v eora t r & v fj.o p a > v ,
c C o p .o L ( S ra a r v SpoC cas yap r a v r a K ar e b o s b d -

< fr o p a k k r j k c v , p B p & 8 erep o v o r o v v orovovv. keyco be
to v to , o r el ra e v r a v d a fio p a rp o s a k k r jk a K al r a ev erep a 5
K orrp c 6jj.oC a> s e ) ( i , K al t o k r]< f> d e v e v r e v e v o v b e v b a (f> e p o v -
t c s TTpos t & v ev a k k a r v l K o o jj.ta p o p m v K al rp o s t& v ev
ra> a v T to , aAA. cr a v r a s b a < f > e p o v ( r y a p ovdev e b e a X k jj-
k a>v. & (tt v a y K a o v rj K i v e v T av ras T as v ro d e c re s, rj to
jie tr o v ev e v a K al r eay aro v . to v to v 8 o v ro s v y K rj K al 10

to v o v p a v o v e v a p o v o v e v a K a l j i r ] r r k e C o v s , r o s a v r o s r e K ji r } -
p io s t o v t o is K al r a s a b r a s a v a y K a s . 12
21 ovros E H L M S 1 : ovros to rirov JF T , ovros arorov B e k k e r Ktr

fjjovs elv a M vKeovs v*s in ra s. E rec* 2 2 eva <pvtrv E I I L I 'S 5: <pv<rv
elva J FM eav F H M E 2 2 3 7T\eojv L 24 roaovSl E L : t b to ovSI
J F H S P, ToTOvSe M urjcos tpdvat F are^ ev E J L : a^ roa^ evF H M S P
roToVSe M 2 5 k h t ] K a ra rbv F H oop E H L S P, ooq> $ F 1; J ,
orov M 2 6 elva Kvrjotv r v a F 27 rrep oiv J Ktvet<r6a
om . E 1' 2 8 aAA1 t> om . E 1 3 0 r y ] Trprepov tccu L . Kal tv M
a.uooeSv B e k k e r (cf. 1. s ) K aff om . E 1 31 apS/bv M 32
tSe F 277*1 r or E 1 2 T pev Ty J F L 1\SP : rb fxev rb E 'i'H M
roovrov e x toiovtuv m utatum E 1 3 Sd<popa E 1 ut vid . 4 Srou-
ovv] iru ovv M 5 e i H M r : om. E J F L S P r om . M rpbs
SAAjjAa fiip a M 6 Kal F H M S P : om . E 1 ^ L Sa(pepvrwv 'I I
7 rv l om . F 11 ai jU7) ttA o u s om . E 1
60
GKYZ ZERNE
bu kabul ediliyorsa ortann tek, snrn tek olduu da kabul 20

edilmelidir. A m a bu byleyse11 evrenlerin birden ok olmas
olanaksz. Yaln cisimlerin baka bir doa tadn kabul etmek,
kendi yerlerinden daha az ya da daha ok uzaklayorlarsa, sama.
nk u ya da bu uzunlukta uzaklatklarn ileri srmek ne fark
ettirir? Ne kadar uzaklarlarsa o kadar, o oranda farkl olacaklardr' 25
ama biim ayn. te yandan onlarn bir deviniminin olmas
zorunlu, nk devindikleri ak, imdi btn devinimlerin ve
kartlarnn zor ile mi olduunu syleyeceiz? Ama doasna uygun
olarak hi devinemeyen bir nesnenin zor ile devinmesi olanaksz.
mdi onlarn doalarna uygun bir devinimleri varsa, ebiimli
olmalar ve her birinin devinimi sayca tek bir yere doru olmaldr, 30
yani buradaki ortaya doru ya da buradaki st snra doru. Biimce
ayn olan yere gidiyorlarsa, ama tek tek cisimler de birden ok
sayda olduu iin, birden ok sayda yerlere doru gidiyorlarsa, 277a
kendileri de tek tek biimce farkl deilse, bu paralarndan biri
iin geerli olacak da biri iin geerli olmayacak demek deildir,
hepsi iin ayn ekilde olacaktr. Nitekim hepsi biim asndan
biribirinden farksz ama sayca, her biri tekinden deiik. Dediim
u: buradaki paralarn biribiriyle ilgisi ve teki evrendeki paralar- 5
la ilgisi ayn ekilde ise, buradan alnan bir parann baka bir
evrendeki paralarla ve ayn evrendeki paralarla ilgisi farkl deil,
ayn olacaktr. nk biimce biribirilerinden hibir farklar yok.
Dolaysyla ya bu kabulleri deitirmek gerekiyor ya da orta ile
snrn tek olduunu kabul etmek gerekiyor. Bu byleyse, bu kant- 10
lara ve bu zorunluluklara gre gkyznn de birden ok deil
tek olmas zorunlu.
61
27 7 * ITEPI O TPAN O T A. 8
a or 8
(pVKev ff yrj <f>epea-0 a K a l r Trvp, b r jk o v K al k t& v k-
k< ov. okw s yap to K iv o v p e v o v l/c t i v o s es t i fJL fT a fi k k et,
15 ( K a l r a v r a ov K al e ls b e b e ba<f>4p e i' r a c a b\ v e v e -
pac/JLvr} p e r a f i o k r j ) , o o v to v y a C p p .tv o v k v o a o v e l s v y e a v
K at t o a v a v 6p .ev o v k jjLiKporrjTos e l s jeyeos. K a l t o <f>e-
p p e v o v a p a K at y a p t o v t o y v e r a no& ev r o . 8e a p a eSe
ba< f> ipev i o v K a l e l s & rep v K e <f>ipe<rdam a o - r e p to v y a -
20 (fip .ev o v o v x o v e r v ^ v , o v b o v (3 o v k e r a o k iv & v . K a l t& Trvp
a p a K a l ff y ] o v k e l s v e p o v t p e p o v r a , a k k e l s avrtK eC (xeva'
a v r K e r a 8e k a r a t o t t o v t ava> t <3 K a rta , S a r e T a v r a l o r a
r e p a r a r r js tp o p s. (erei K a l fj cvKkat eê ttchs v riK eC -
n e v a r a K a ra b d p c T p o v ttj 8 o k t j o v k l o r y iv a v r C o v o v b e v .)
25 m a r e K a l t o v t o s r p a r o v r v f j . K lv rja s es r a v r i K e p e v a
K al v e v e p a a /x e v a . v d y K t] apa e v a i ti rekos kal nv
a v e p o v <f>epecrda. reKpurjpov b e roC es a n e p o v <f>epe-
ada Kal r r r jv y rjv p e v , oot> v i y y v r e p a fj r o v p e c r o v ,
B c lt t o v <f>4pe<r 0 a t , t b e rv p , o<x<a v t o v v co. e l 8 r e p o v
30 fjv , a n e p o s v ijv K a l f r a y y r r j s , e l 8 fj ra ^ v r-rjs, K a l r f i -
p o s K a l fj K ovcporrjs' >s y a p r Kar(>repa> [ra^ u rjjr] e r e p o v
{erep o v ) rw f p e v fjv T a \ v , o v tc s e l a r e p o s rjV f t o v t o v
im b o a s , Kal fj r r js T a y r r ijr o s i v i b o a s v e p o s v rjV. aA A a
2 7 7 b jirjv o v b i v aAAou <f>epera a v r & v r fjiev va> t o 8e /carto*
o i b i f i i a , & a v e p r v e s ' v v v
be TovvavTiov e l r o r k e o v trv p O r r o v <f>4p e r a K a l fj v k e u o v
13 al (2 ) om . M 15 ou] ovpavov L etSe 5e H M S i] yap c i.

S u sem ih l 1 8 Se e x el m tatum E 1 a o <pipea8a a n te ovx ad d.
H , <pepera a n te oiS M s <piperat E 2 /*] f l J 2 2 avri-
Ktvra F farra a n te raim pon. H , om . J 3 3 ^rtl] &rsl S i E
j;] f iv L 3 4 oiStv . . . 2 6 rereparfiiva h ab en t J L M r S cS 1 : om .
E 'F 1H 2 5 t 4 om . M S 'S 'E 2 37 rttpov ( a )] repa F 38 r i
ri)V . . . 3 9 <pepe<r8a om . F 1 a 8 yrjv om . E 1 3 0 tev om . M jv om .
E 1 (? ) M 3 1 t>] t ip J to ^ u t t seclu si erepov iripov scrip si
(cf. S p) : erepov codd ., iripov B e k k e r 3 a r f ] Kal r M ffdpet
E F L M r : fiape J 2H .: fipaxt J l t i] t l oSv E J 3 3 eriSotrs (a ) oin. M
U 771 ! rb ] t o L (b is) 4 x a l f om . E 1*2
62
GKYZ ZERNE
Topran ve atein oraya doru doal olarak devindii bir yer

var, bu baka eylerden de kyor: genelde devinen nesne bir eyden
bir eye deiiyor (bu, bir eyden ile bir eye de biimce farkl oluyor 15
ve her deime snrl), szgelii salna kavuan hastalktan
sala, byyen kklkten bykle. Demek yer deitiren
de yle. nk bu da bir yerden bir yere oluyor. yleyse doal
olarak, oradan gidilen yer ile oraya gidilen yerin biimce farkl
olmas gerekiyor. Nitekim salna kavuan da rastgele bir yere
ya da istedii yere gitmiyor. Demek ki hem ate hem de toprak 20
sonsuza gitmiyor, ama kart yerlere. Yukar ile aa ise yer a
sndan kart, dolaysyla yer deitirmenin snrlar bunlar. (nk
dairesel devinme de eksen dn asndan kart yerlere gidiyor
ama btn asndan hibir kartlk yok.) Dolaysyla bunlar iin
de bir tarzda kart, snrl yerlere giden bir devinim var. yleyse 25
bir sonun olmas ve sonsuza dein devinilmemesi zorunlu. Devini
min sonsuza gitmediinin bir kant da u: toprak ortaya ne denli
yaknsa o denli hzl gidiyor, alev de yukarya ne denli yaknsa o
denli hzl. Bunlar sonsuz olsalard, hz da sonsuz olurdu, hz sonsuz 30
olsayd, arlk ile hafiflik de sonsuz olurdu. Nasl baka bir nesne
den daha hzl yere den bir nesne bu hzn arlndan alrsa,
ayn ekilde, arlk artmas sonsuz olsayd, hzn artmas da sonsuz
olurdu. Ne ki onlardan her biri baka bir nesne tarafndan devindi
rilmeden, biri yukarya teki aaya gidiyor. Kimilerinin dardan 27 7b
itmeyle dedikleri gibi12 zorla da gitmiyorlar. nk yle olsayd
daha ok ate daha yava yukar doru gider, daha ok toprak da
daha yava aa doru giderdi. Oysa tersi oluyor, daha ok ate
her zaman daha hzl kendi yerine gidiyor, daha ok toprak da her
63
ITEPI OTPAN O T A. 8
y rj e s t o v a v r r js r o r o v . o v b k O r r o v a v r p s r ree 5
p e r o , e Trj (3 Ca K a l t t } K k t y e i' t a v r a y a p t o v a o n e v o v
ro p p toT p m y y v o p .e v a j3p a b v r e p o v <f>epera, K al odev jBCa,
e (p ep era ov ia . & or k to v to iv 0 fo o p o v (r v e c r r k a f i e l v r i j v
ttC (ttlv r e p l t & v K e y o fie v e o v U a v & s . 9
ti be K al b a t& v k 9
r r js rpcoTrjs (f> \ oao(pi as k oy a )v beLyO eirj av, K al k t t } s 10
K V K ka K ivfjtrecs, r}v a v a y K a o v b o v op.o(<s ev r a d t e -
v a K al i v ros aAAos ko< tjjlois. b r jk o v b e k&v & b e y e v o r o
(TKOTrovfievos or avyK T f e v a e v a r o v o v p a v o v . T p& v y a p
ovT otv t & v cratnaTU & v t r r o t y e i a v , rpes e c r o v r a K a l o l r o r o
t& v o T O ix eu )v , e s f i e v o t o v v< f>oraij vov a - j a r o s o r e p l r 15
p-ecrov, a k k o s b% t o v KVKktp fy ep o ji v o v , ocrrep i a r l v e t r y a r o s ,
TpiTOS b ' p -era ^ v t o v t m v o t o v px<rov a - f i a r o s . v d y K i7 y a p
e v T a v r a ) e v a r T rn rok d o v . e l y a p nV * v t o v t i o , e a) fora*
k k a h v v a r o v e a ). r /xev y a p a f i a p e s r 8 e ^ o v f i d p o s ,
KaTM Tepo) b e o t o v f i p o s e y o v r o s ( r t a p a r o s r r o s , e r e p 6 so
rps r p.icra> ro a p e o s . akka p.T)v o v b e r a p a <f)ij(rtv
\ \ o ) y a p e o r a /cara (p v rv , a k k o b' o v k rjv. a v y K t] a p a i v
Tio fte T a v e v a . t o v t o v 8 a v r o v r t v e s e l c i ba<f>opa, o r e p o v
ip o v fje v .- r e p l f ie v o v v t & v <rtapaTiK&v a r o y e a v , r o t Io tI
Kat Trocra, K a t i s k i t t o v roros, eri 8 o k a ) s Traro r Trkrj- 5
d o s ot t o t t o i , b r jk v f j/ v k t & v elpT)ixeva>v.
g "Or 8 o v f io v o v e s ia r lv ovpavs, akka icat h b v v a r v
y ev e c rO a v k e o v s , e r i 8* s a b o s a<f>6a p T o s & v Kat y e v r j-
5 avrrs E ; ctrv FHL, avrbv JM 6 rfj ( i et 2) om. JFHL rv

LM pao/tvov E rS p : /3 curaevov 7 Troppw M "yw&-
fievov LM 8ey] offtv lv FHM 8 tpcpovrat JFM o t om. E1
etrra M 9 r v \ ty o f4vuv ELSPS : i v Keyo/tv 10 \ 6y u v
om. E1 k om. E 11 r ' EHL : om. JFM 13 tlva va
JFH 14 r v om. FH 15 trdfiaros om. EL 17 8' ELM : om.
JFH jieaov] nerai JHSP 18 Horcu e{a> L, Hora f{tu F 19 aAA
om. E120 6 om. L rSros"] t <(xoj o v k ftrrv L 33 AAa M
S\Ao 8 ouk] A\* o v k E iv r om. E 33 rofoou] rov F at
Satpopal S c 34 r om. H 25 r is ] r is i<rrtv F ro r\^ 8ovs
r&ro M 27 ovpavis F : S ovpavis M, om. EJH LrSp 28 r\e(oos
yevEcrdai HM
64
GKYZ ZERNE
zaman daha hzl kendi yerine gidiyor. Zor ile ya da dardan itmeyle 5
olsayd sona doru daha hzl gitmezlerdi. nk zor ile giden her
nesne zorlayan nesneden ne denli uzaklarsa o denli yavalar ve
nereden zorla uzaklatrldysa oraya zor olmadan gider. Dolaysyla
bunlara bakldkta sylenenlerin yeterince inandrc olduunu
kabul etmek gerekiyor.
Ayrca II/c Felse/edeki temellendirmelere13 ve hem burada hem
de baka evrenlerde ayn ekilde ebedi olmas zorunlu olan dairesel 10
devinime dayanarak da bu gsterilebilir. Yine yle bakldkta da
gkyznn tek olmasnn zorunlu olduu kar: madem cisimsel
elerin says ,14 elerin yerlerinin says da olacaktr: biri
ortadaki cismin yeri, kincisi snr olarak dairesel dnen cismin 15
yeri, ncs de bunlarn arasndaki orta cismin yeri. Yukar ka
nn bunun iinde olmas gerekir, nk bunun iinde olmasa dn
da olacaktr, ama d olanaksz. Nitekim biri arlktan bamsz,
tekinin arl var; ar olan cismin yeri ortada olduundan,
arlk tayan cismin yeri aada. O doaya aykr olarak da darda 20
olamaz. nk bu yer doaya uygun olandan baka olacaktr, oysa
baka olmadn gstermitik. yleyse onun arada olmas zorunlu.
Bunun ne tr ayrmlar var, bunu daha sonra syleyeceiz.15 -mdi
cisimsel eler neler, ka tane, her birinin yeri neresi; ayrca genel
olarak okluka nice yer var, bunlar bu sylediklerimizden kyor. 25
9 Ne ki yalnzca bir gkyz olduunu sylemek yetmiyor, daha
ok gkyz olmasnn olanaksz olduunu, aync ebedi, yok olmaz
65
IIE P I OTPAN O T A. 9
. ros, k e y a p e v , rp&rov banoprjaavTes repl avrov. doete yap

30 v udi (TKOTrovfievos vvarov eva Kal p.6vov ev a a v r o v ev
ra<r yap Kal ros <pv<ret Kal t o s aro reyyrjs <rvvear&a
Kal yeyevt]jxevos erepov ia r v avrr\ K a avrrjv fj fiopcjyr] Kal
jiejj.iyp.ivr] jxer rrjs vArjs' oov rrjs atpapas rep ov r edos
ay8a Kal fj xpvoij Kal f \a\Krj atpapa, Kal rAv rov kvkAov
erep a fj jj,op<f>r] Kal o x a^K0s Kat o v\vos kvkKos' to
yap rC fjv eva key o v res cr(j>aCpa fj kvkAu> ovk ipodpêv ev rw
Aoy) xpvcrbv fj ya^Kov, &>s ovk o v ra Tavra rrjs ovalas" av
5 8 Ttjv xaAKrjv fj yjpvcrjv, ipov/jev, Kal eav fit) dvv&fieOa
voyjaa jirjbe Aafiev aAAo r rapa r b Kfl eK aarov. evlore
yap ov6ev KmAve rovro avp.(iavev, oov el jxovos es Arj^deit]
kvkAos' ovev y ap fjrrov aAAo ecrra ro kvk\< eva Kal r 8 e
rw kvkAu>, Kal t o fiev edos, rd 8 edos ev- rfj vArj Kal
10 r&v Ka eK aarov. en el ovv e a r v 6 ovpavos dlarjros, T&v K a
eK aarov av eij- t o y ap aladrjrv rav ev rfj vArj Ttrjpyev.
el de t v Ka eK aarov, erepov hv etj (ro ) r8e r< ovpav eva
Kal ovpav& artA&s. erepov a p a ode o ovpavos Kal ovpavos cnrA&s,
Kat ro jiev )s e8os Kat jiopfyrj, ro 8* o>s rfj vAr] jiejxyjie-
15 vov. $>v d e a r l jJ.op<f)ij t i s Kal ebos, fjro e a r v fj evdi^ era
7 6
rAet y ev ead a r a K a d e K a a r a . e i t e y ap e a r v edrj, Karep
<f>aal rves, a v y K T j t o v t o a~v[jj3aivev, ere Kal -^cparov j i r j -
6ev r&v roovrcov, ovdev fjrTOV m rvrcv y a p ovrcos op&jiev,
oacov fj o v a la ev vAjj earv , r\ela> Kal trepa ov ra r a ojuoo-
20 edij. & are jro e la l rAelovs ovpavol fj evde\era irAelovs e-
2 9 Aeyou.ev M 3 0 SSe in tl m utatlm E * 31 yeyevi)f>vos Kal
trvve<rra J F 3 2 p o st atri addunt re F H M E 2 33 t/ ne/uyfievrj
LM E2 r js ( 1 ) om . F 2 7 8 * 1 cpapa p ost x P v r V pon. M
a Ki})t\o] okos L 3 v om issum suppl. E * trtpapav J 5 xP u~
rjv fj ~xa\Kr\v M a! iav E L : Kat J , k&v F H M E 2 Svvd/jieSa J
7 p4 vov F 10 r v ( 1 )] t b E 11 &rpxe 12
s e r ip s i: riffie codd. t $ ] rb E H M 13 7rXs] Kal rAs M
i om issum s p p l. E 1 fcal] Kal 6 H M 14 r j j om . L 17 rves
(patrtv H M a n te x (PlffT^v add. /jdj E x )PltrT^v p o st roovrav pon. F
18 fpoOfiev J F 19 diioeSij M___ 2 0 fjro om . E 1 w\e(ovs elar'v
HM opavol~\ oi ovpavol J : ovvot in ras. E 0- f] . . . efrat om . E 1
rAelovs eva E F H : eva rAelovs J, rAelovs yeverffa LM
66
GKYZ ZERNE
hem de olumam olduunu da ncelikle onun zerine sorunlar

aarak sylememiz gerekiyor. Nitekim yle bakldkta gkyznn 30
yalnzca tek olmas olanaksz diye dnlebilir: hem doa gerei
hem de sanatla oluan, oluturulan btn nesnelerde kendi bana
biim farkl, madde ile karm biim farkl. Nitekim krenin 278a
biimi ile altn, bronz kreninki farkl; dairenin biimi ile bronz,
tahta daireninki farkl. Nitekim krenin ya da dairenin neliini
(to ti en einai) sylerken tanmn (logos) iine altn ya da bronzu
katmayz, nk bunlar tze, varla (ousia) ilikin varolanlar (onta)
deil. Ama bronz ya da altn kreyi kastediyorsak, tek tek nesnenin 5
dnda baka bir ey dnemesek ya da kavrayamasak bile, yine
byle adlandrrz onlar. Kimi zaman, szgelii tek bir kreyi
kavramak istiyorsak, bunun byle olmasna bir engel yok. Aslnda
burada da dairenin varl ile u dairenin varl arasnda byk
fark olacaktr; biri biim, teki tek nesnenin maddedeki biimi. 10
mdi madem gkyz duyulur bir nesne, tek tek nesneler beine
girse gerek, nk her duyulur nesne madde iinde bulunur. Tek
tek nesneler beine giriyorsa, buradaki gkyz olmak ile saltk
anlamda gkyz olmak farkl olacaktr. yleyse bu gkyz ile
saltk anlamda gkyz deiik olacak. Biri biim, ekil olarak,
teki madde ile karm olarak. Bir ekil ve biim olan her yerde 15
birden ok tek tek nesneler ya vardrlar, ya da onlarn olumalar
olasdr. mdi ister kimilerinin dedii gibi idealar varolsun ister
bunlarn hibiri ayr bana varolmasn, bunun byle olmas zorun
ludur, nk tz, varl bir madde iinde olan her eyde, birden
ok saysz ebiimler olduunu bylece gryoruz. Dolaysyla ya 20
67
n E P I OTPANOT A. 9 278*
vat. k fiev oiv t o v t c h v vrok&fio tis av Kal eva Kal evbeye-

trda Trkeovs eva ovpavovs' o-Kerriov 8e nrakv r t t o v t c v k e-
y era Kak&s Kal r ov Kak&s. 23
r fie v ovv erep ov e v a rov 23
koyov to v a v e v r r js v k js K al r o v ev r fj v k r/ r r js p o p (f> r js K a
k a r e k e y e r a , K a l e c r r a t t o v t ' k t ] 8 s . a k k o v d e v f j r r o v o v - 25
b e p iC a a v y K t ] 8 t a t o v t o T s k e o v s e v a koctp ov s, o v b e v d e y e r a
y e v e c r d a r k e o v s , e r e p o v t o s e r c r r js e c r r l r r js v k r js , a tcn rep
e c r r v . a )8 t 8 e [ j . a k X o v i a a s t o k e y 6p . e v o v e o r a b r jk o v . et y a p
e c r r v f y p v r o r r js K a f m v k o r r js ev p v l fj c r a p K i, K a l e c r r v v k rj
r fj y p v n o r r jT i ?/ c r a p f , et e a r a c r & v t& v rapK & v ]x f a ye- 30
v o r o -a p K al v -r & p e e v ra v rt) r ypvnov, ovev h.v a k k
ovr e lr j y p v n o v o v r e v e ^ o r o y e v e c r O a . o p .o a > s 8 e K a t e t r <2

v 6p<TT(> e c r r v v k t] crpK es K al oora, el e/c- - n a r j s r r js crap-
k o s K a l T rv rc v t & v o ctt& v a v d p a n ro s y e v o r o b v v ru > v o v tc v
b a k v d r jv a , ovk av e v b iy o iT O e v a kkov a v O p o r o v . o c r a v - 35
t i s 8 e <cat e r t r & v k k e n v okcos y a p o c r o v e c r r v fj o v e r ia e v 2 78**
VTTO Kepevr] r v v k t], to v tc v ovbev ev bey era y y v e c r O a p.r)
v r a p y o v c r r fs r v o s v k r ] s . 6 8 o v p a v b s e a - r t ]x e v t & v K a d ' e K a a r a
K a l r & v e k r r js v k r js ' a k k ' e l fu ] eK f i o p o v a v r r js c r v v e a r r jK e v
.k k e a r c n js , r p .e v e v a av r& ovpav& K al T& be t& 5

ovpav& e r e p o v e c r r v , o v f i e v r o o v r a v e h ) aAAo s o v r ' v e v b i -
y o r o y e v e c r d a r k e o v s , 8 ta r r a c r a v r f] v v k r jv T r e p e k r jc fr iv a
rov rov . 8
k e r e r a a p a t o v t o b e a , o t i e r a v r o s t o v c fv c r - 8
kov K al a l< rO t]T o v c r v v e a r t jK e <rd>]xaTOS. e r c o fie v 8e ir p a
z oSvEL: 5^ $ S v tiJF Kal ( i ) om . M 22 eva om . E ,

p o st pon. L
o p a v o v s 2 3 o3v om . E 25 t a n H M t o v t om .
H 2 7 o-rep] & < r r tp K a l F 28 l a a s om. F H e c r a j ro' A e y d -

n ev ov JF H yap] r e p L 31 &v J F H r : om. E L M 3 2 ei] e
F 3 3 gA.i) i r r l H M c r a p c s om. E 1 3 4 K a l E J F H S P : al
4k L M E 2 y iv o tr o S p 3 5 SAAov eva H L M 2 7 8 b2 v \ y rvl F , r r j
iKr H t o t u v ev5e'xeTa ju^Sev F y ( y v t a 6a t E J L S P : y t v t < r 8a F H M
3 T i v i s om. E s K a tr T o v M 6 t u / (1 ) om. E 7 v p o t K r \ r S in E LS1 9 K a l B o n itz :
K a l t o v libri
68
GKYZ ZERNE
birden ok gkyz vardr ya da birden ok gkyz olmas olasl

vardr. Demek ki bunlara bakarak birden ok gkyz olduu ve
gkyznn birden ok olma olaslnn bulunduu kabul edilebili
yor. imdi, yerinde sylenen ne, sylenmeyen ne, bunun yeniden
incelenmesi gerekiyor.
Maddeden bamsz biimin tanm ile madde iindeki biimin
tanm farkldr denmesi yerinde; hem de doru. Ama bu yzden
evrenlerin ok olmas iin hibir zorunluluk olmaz; buradaki evren 25
maddenin btnnden oluuyorsa -k i yle zaten-, ok sayda evren
olmas olas da deil. Kastettiim ey herhalde yle akla kavu
acak: basklk, burnun ya da etin belli bir hkmll ise ve et
bu basklk iin madde ise; btn etler tek et olutursa ve basklk 30
bununla olusa, baka hibir basklk olmaz, olumas da olas ol
maz. Ayn ekilde insan olmak iin madde et ile kemikler ise, etin
tmnden ve kemiklerin tmnden, bunlarn ayrlmas olanaksz
olacak ekilde, bir insan olusa, baka bir insann olmas olas 35
olmazd. teki nesnelerde de bu byle. Genel olarak varlklar, 278b
tzleri maddesel bir taycnn iinde olan nice nesne varsa,
bunlarn hibirinin bir madde olmakszn olumas olas deil.
Gkyz ise hem tek tek nesneler beine giriyor hem de maddeden
oluan nesneler beine. Ne ki o maddenin bir parasndan deil,
btnnden olumutur. Geri kendi bana gkyz olmak ile bu 5
gkyz olmak biribirinden farkldr, ama yine de baka bir gkyz
olamaz, birden ok gkyz olmas da olas deil, nk maddenin
tm onda toplanmtr.
imdi unu gstermek kalyor geriye: gkyz doal ve duyulur
cismin btnnden olumutur. ncelediimiz eyin bizim iin daha
69
I1EPI OTPAN O T A. 9
o t o v r l k e y o p e v e v a rov o v p av ov K al ro cra ^ & s, v a p .a k X o v

f j p v b r jk o v y e v r jr a r b j^rov/zevov. e v a f i e v o v v r p o n o v o p a -
v o v k 4y o jj.e v r r jv o v a a v r r jv r r js i< r\ rr]s r o v r a v r o s tt e p -
<f>opas, fj cr& fia (pvsriKov r iv Tt} icr^&Trf Trepi(popci to v
ra v ro s' el(o a p .ev yp t ic r y a r o v Kal to va> nkcrra
15 K a k e v ovpavov, iv w K al to d e o v rrav Ib p v r a C <f>ap.ev.
& kkov S av T pon ov to e v v e le ? crSpa r f j eo -^ r r] tte p -
tp o p to v trav rs, iv <5 cn kr)v r] K al r j k o s Kal e v a rv
acrrptv Kal y a p T avra iv r ovpav e v a <f>ap.ev. ti 8
kkcos k e y o fie v ovpavov to r e p ty j 3p .ev o v cr&p-a v tt rr js
20 i a ^ r r j s r e p c p o p a s ' r yap okov Kal r r a v e la > d a p .e v k i-
21 ye v ovpavov.
21 T p \ & s brj k e y o p . v o v tov ovpavov, r okov T o n tb
rijs io ~ )( r q s r e p e x p i* v o v r e p i(f)o p s e r a v r o s vyK Tj
avvearva to v <j)var i k o v Kal a lc r d r jr o v <r>p.aT0 s b a t p .r f r '
e v a f i r j b e v ea> a r& p M t v ovpavov fx.r\r iv b iy je c r B a y e v e a a .
25 e l yp e r r v e<o r r js e c r ^ a n js tte p u p o p a s cr&\J.a (J>vo-ik6 v ,
vyK T) avT /ro t r& v a r k & v e v a o -to / i. rc o v fj r& v crvve-
t )V , Kal fj Kara ep6 p . e v o v b e b e iK r a
o r ovk iv b e ^ e r a t p erakk a rov avrov to tto v . kka p.r\v

30 ovbe r r rov fietrov hvvarov, ovbe t v c p r r r p ifv o v . Kara
va-v 8 e r r e p e c r iv , akka> T iv l ecrra Kara <f>v-
< rv 6 ea> ron os" t v yp ro v rto r a p a ( p v c r v a v a y K a o v
kku> e v a Kara ( fi v t r v . kk ovk r\v akko a & p .a r a p a
35 T avra, ovk ap' e a r bvvarv ovdev t& v r k & v e co e v a ro

279a o v p a v o v < r& /xa . e l b e fr/ t & v a r k & v , o v b e r & v p . k t & v vyK T]
14 tluBafiCV . . . 17 to ravTi s om . L. to (2) om . F 15 r a r] m pl

H 16 p o st TpArov add. tpa/tv M 18 arp u v om. E 1 21 to
E L T S P : to xavrbs $ rd (2) Qm. J 23 Ka\ S p ut v id ., B o n itz :
al to lib ri 24 4v$cxtra l S 1 26 avayccov H 28 phv om .
E 39 avrov E 30 irl in ann m utatum E 1 to ] ToSe rov F
33 Tovl rb fiiv F &\\m vayKoSov F 35 Sp] e n F errrl v e l
itrriv J H L M r : tarat E F S
70
GKYZ ZERNE
anlalr olmas amacyla, ilkin, gkyznn ne olduunu, hangi 10

anlamlara geldiini syleyelim. Birincileyin, btnn en d embe-
rinin varlna ya da btnn en d emberindeki doal cisme
gkyz diyoruz. Nitekim en uta ve en yukarda, tanrsal her eyin
orada kurulduunu iddia ettiimiz yere gkyz demeye lagelmi- 15
iz. kincileyin, iinde Ayn, Gnein, kimi gk cisimlerinin16
bulunduu, btnn u emberiyle sreklililik, oluturan cisme .
gkyz diyoruz; nk bunlann gkyznde olduunu sylyoruz.
Yine bir baka biimde, en utaki emberle sarlan cisme gkyz
diyoruz. Nitekim gkyzne btn, her ey diyegeliyoruz. 20
mdi madem gkyz anlamda kullanlyor, en d emberle
kuatlan btn, doal ve duyulur cismin btnnden oluur; bu
zorunlu, nk gkyznn dnda hibir cisim yoktur, olmas
olas da deildir. nk en d emberin dnda doal bir cisim
olsa, bunun ya yaln bir nesne ya da bileik bir nesne olmas; ya 25
doaya gre ya da doaya aykr durumda bulunmas zorunlu. mdi
bir yaln cisim olamaz, nk dairesel yer deitiren nesnenin kendi
yerini deitirmesinin olas olmadm gstermitik.17 Onun orta-
dan evreye gitmesi de olanaksz, ortaya dmesi de olanaksz. y- 30
leyse orada doaya uygun olarak bulunamaz (onlarn kendilerine
zg yerleri baka); doaya aykr olarak bulunsa dtaki yer baka
bir cisim iin doaya uygun olacaktr. Oysa buradakiler dnda
baka bir cismin varolmadn sylemitik. Demek ki gkyznn
dnda bir yaln cismin varolmas olanakl deil. Bir yaln cisim 35
yoksa, bir bileik cisim de olamaz. nk bileik cisim varsa yaln 2 7 9 a
71
nEPI OTPANOT A. 9 279a
yap eva kal r a rk rov fj.tK.TOX) ovros. a k k a pr\v ovbe

y a tcrda bvvarov /ro y a p Kara <f>v(rv ecrrat rj rapa <pv-
(jv, k a l rj arkovv rj p.iKrdv. uktt rak iv o av ros rje k o y o S
ovbev yap bacf>epe <tkot(v el ea rv rj el y ev ea d a bvvarov. 5
<f>avepov toCvvv k rStv elprjp.ev(>v o r ovr e a r v efto ovr ey-
\o>pe y ev ead a a p a r o s oy kov ovdevos i ardarjs yap i a r
rrjs o/ceas vkrjs o ttas koap.os' vkr] yap r\v avrco t o <j>v-
aiKov a p .a Kal aadrjrdv. m or ov re vvv e la l rketovs ovpavol
o v t eyevovro, o v t ev b fy era y ev ea d a rkeovs' aA.A. es Kal 10
pdvos Kal rek eto s ovros ovpavos e a r v . 11
p .a 8e b r j k o v o r o v b e n
t o t t o s o v b e K e v o v o v b e x P v o s e a r v ea> r o v o v p a v o v . i v r a v r
yap to it ) bvvarov vvapa a tp a " K evov 8 e v a l ( fta a v iv
 v a iK o v a w p .a r o s ovk *5

e a r v . ea> e r o v o v p a v o v b e b e tK ra o r o v t ' e a r v o i r ' iv b e ^ e r a
y e v e a d a a co p a . < f> a v eg o v a p a o t i o v r e t o t t o s o v r e Kevov o v r e

X povos ia r lv ea> ev b td r e p o v r iv rom a raice T te ^ v n e v , o v r e
Xpdvos a v r e t v o e y r \ p a K e v , o v b i a r l v o v b e v o s o v b e p a p e r a -
(3 o k r ) tc v vrrep rr\v i a > rd r< } r e r a y p e v u tv < f> op dv, a k k ' a v a k - 20
koC bora Kal crn adrj ttjv a p ia r r \ v fy o v r a a>T]v k a l r r jv a r r a p -
K e a r d r r jv b a r e k e t r o v rra v ra a i v a . ( k o .1 y a p r o v r o r o v v o p a .
Qeit> s e < f> d e y K r a ira p a r& v apxauov. r yap rekos rb te p -
eyov tv r r j s e K a a r o v f a r j s xpovov, ov fj-rjdev efa> Kara ( j ) v a v t

alatv e K a a r o v KeKkrjrat. Kara rov avrov e koyov K a t r t o S *5
ravrbs ovpavov r e k o s kal r rov Kavra xpovov K a l rrjv arre-
2 7 9 * 3 ""p i <t>. %<rra tj k o t4 <p. J e t om isso t r r a F otcu f) rapet <f>.
om . E 1 4 ^ (1 ) om. E 1 Adyos 5}f ti J F 5 t! (a) E L M T : om .
JF H S C 6 ySfX(TCU F 7 o y kov M T^p] &p' H M ia r v
a n te 8 i p o n . M 9 o i ovpavol F 1 0 c \ t l o v s yevftrSa M Kal
om . F 11 o v r o s K a l r t K e o s M S o i p . iarlv o v r o s S* 13 r i e t p
om. F l 1 4 ivvrapxt L : ivvripxtv E (v d eletu m ), uxp^;c F H M S pr
ut vid ., { m i p X Q >n raS J ^<rrl $ : om . E 1L S P H trr S'f xP^V0S
XP&vos Se tarv M 1 6 ToStSeiKrat M 18 tu9 ev E L M : f(t*
J F H S CS ' 2 0 rfp K p o p d v M a r r i j v (2 ) om . S p 2 5 S}/ S
(.290. 3 2 ) 2 6 Ty] t o E lJ t V E H L S c : r r ^ v J FM
72
GKYZ ZERNE
cisimlerin varolmas zorunlu. Demek ki, orada hibirinin olumas

da olanakl deil. Nitekim yadoaya gre olacaktr, ya doaya ayk
r;'yine ya yaln ya bileik. Dolaysyla yeniden ayn uslamlama
geerli olacaktr. Aslnda olmas olanakl m diye sormak ile olu
mas olanakl m diye sormak hi fark etmiyor. yleyse bu syledik- 5
lerimizden kan u: darda hibir cisim yok, hibir cismin ktlesi
de oluamaz. nk evrenin btn kendine zg maddenin bt
nnden oluuyor; onun iin madde doal, duyulabilir cisimdir.
Dolaysyla ne imdi birden ok gkyz var, ne vard, ne de birden
ok gkyz olmas olas. Bu gkyz birdir, biriciktir, tamdr- 10
mkemmeldir.
Yine u da ak: gkyznn dnda ne bir yer var ne bir boluk
var ne de zaman var. iinde bir cisim bulunmayan yere boluk diyor
lar, yleyse olmas olanaksz. Zaman ise devinimin says, ls.
Ama devinim doal Bir cisim olmakszn olamaz.18 Gkyznn 15
dnda bir cismin olmad, olmasnn da olas olmad gsteril
miti. yleyse u ak: darda ne yer var ne boluk ne de zaman.
Demek ki oradaki nesneler19doal olarak bir yerde deildir, zaman
onlar yalandrmaz, tedeki yer deitirmeye bal olanlarn
hibirinin hibir deiiklii olmaz; nitelikleri deimeden, 20
etkilenime uramadan, tm ebedilik boyunca en iyi yaam, kendi
ne yeterlii srdrrler. (Bunun iin bu aion, ebediyet ad eskilerce
tanrya ilikin olarak kullanlmtr. Her tek canlnn, dnda
doaya gre hibir ey olmayan zamann kuatan son, her bir
canlnn aion u diye adlandrlmtr. Ayn anlamda, btn gkyz- 25
nn sonu, btn zaman ve sonsuzluu kuatan son olan aion,
73
E P I O YPAN O T A. 9
p a v r ep ey o v r e k o s a d v e a r v , a r o r o v a l e l e v a cl\jj<f>(bs
rr\v er(o v v }x av , a d d v a r o s K a l eos.) odev koli r o s k k o s
i i v p r r j r a , r o s |xw a K p f i e a r e p o v r o s 8 a p .a v p & s , r e v a
30 r e a t rjv. Kat y a p , K aO n ep e v r o s ey K V K k o s <f)i\o<ro(f)/]-
f ia t r r e p l ra d e a , t r o k k a K is -n p o fy a L v era r o s k y o s on
r eov p L e r fik r jr o v a v a y K a o v e v a ra v rb trp & ro v K al
a K p o r a r o v ' 0 o v r a >s e \ p v f i a p r v p e r o s elp r}p .ev o s. o v r e y a p k k o
K p e r r v e a r v o r K iv ija e ( k e v o y a p a v erj O ed rep o v ) o r
35 e x e (jy av k ov o v b e v , o r e v b e e s r& v a v r o v K akS tv o v b e v d s i a r v .
279 b K aL r a v a r o v b rj K iv r fa v K iv e r a evkoym ' T sd v ra yap 7r a v -
e r a K i v o v p .e v a o r a v e k 6 r \ e l s t v o I k c o v t o t t o v , r o v b e k v k \ ( i>
a d fia r o s o a r o s r d r r o s o d e v y p a r o Kat ets ov rek ev r.

T o v r u tv , be b u > p a p .e v w v k e y a tfie v p -era rav ra ro re p o v 1 0
' 5 a y e v r)ro s rj y e v rfro s Kat a<f>0 a p r o s rj <j) 0 a p r 6 s , b e e k d o v r e s

rp o re p o v r a s r & v a k k a t v v r o k r j\f/e s ' al y a p r& v i v a v t 'u a v
dro8eets anopC at re p l r& v iv a v r m v e la v . ap a be Kal
fW .k X .ov &v e r j T ra ra ra fte k k o v ra \e y jh ]< r e a r 6 a rp o a K T )-
Koo'crt r a r& v a jj.( p a ^ r ] r o v V T u > v k6yu>v b iK a d fia r a . rb yap

o e p r jf ir jv K a r a b iK a e a d a b o K e v r jr r o v av f ] p . v v n p y o i' K al
yap 8e S ta trjra s a k k ' o v k a v r b K O v a e v a r o i s / / . e k k o v r a s

r a k r j d e s K p v e v i K a v & s . y e v f i e v o v p e v o v v r a v r e s e v a <j>a-
a v , akka y e v jie v o v ot p .e v a b o v , ot 8e ( j> O a p r o v & a r e p

o r o v v akko r& v a v v a r a p .e v < > v , ot 8 evakka o re p-'ev
15 ourcos ore 8e a k k c a s e \ e > < f> d e p 6 p .e v o v , K a l r o v r o a l e ' b a r e -
k e v o v ru s, t & a r e p E ^ itc S o k A ijs o A K p a y a v rv o s Kal H p-
K k e ro s o E ^ eV to. r p e v o v v y e v e a a p ie v a b o v . 8 o p u > s
e v a (p v a r& v dvvd roov. fio v a yap rav ra O ereov e ik o y a s
37 ahi E L : el 2 9 a/xavpws] afiavpirtpov L M , ipySpirepov S pT h .

ut v id . 30 KaOdtep y ip (om. /cal) H , yap om . F corr 3 1 tpalvera J
33 t o aKpArarov F t om. E , J a e g e r 34 Ktvi\(Teev F hv om . F
35 avrov E 2 7 9 b 1 Kivera] Ktyt S ?? fo rtasse re c te a kvkKikov
E 3 6 avros riros om . F 1 &F 4 8i om . F 7 nepl om .
jrcorr. g a/i<t><rPriToun4vay L S P 10 vrpxy H 12 raKifdr]
M Kavij J , kcl\ s S 1 (sed tKavs S c) 14 twv E J H L M S pA 1p : r v
tpvcrt F 15 outm] oiTis (X(lv H el J F M , om . H 16 utrrep
om. E 18 eha om . M, post pdva pon. H
74
GKYZ ZERNE
' ebediyettir; adm hep varolutan (aei einai) alr: lmsz, tanrsal
olan.) Bu yzden varlk ile yaam, baka baka nesneler iin baka
baka ayrlmtr, kimi iin daha kesin kimi iin belirsiz. Tanrsal 30
nesneler konusunda kamuya ak konumalarmzda da sk sk,
temellendirmelerle gsterdiimiz gibi, tanrsal olann, btnyle
ilk ve en yksekte olan olarak deitirilemez olmas zorunlu. Bu
byleyse dediklerimize uyuyor. nk baka hibir ey devinim
veren nesneden daha gl deildir (nk bu durumda o daha
tanrsal olacaktr), kendisinde kt bir ey tamaz, kendine ait 35
gzelliklerden hibirine gereksinimi yoktur. Onun dura olmayan 279b
bir devinim srdrmesi de ussal. nk her devinen nesne kendi
yerine gelince devinimi son bulur. Oysa dairesel devinen nesnenin
deviniminin balad ve bittii yer ayn.
10 Madem bunlar belirledik, bundan sonra unu ele alalm: gky
z acaba domam m, domu mu; acaba yok olamaz m, yok 5
olabilir mi? ncelikle bakalarnn grlerini aktararak yol alalm.
nk birilerinin kantlar, kartlarnn sorularn oluturuyor.
ncelikle kart grlerin uslamlama dayanaklarn dinlersek,
sylenecek olanlar daha inanlr olabilecek, yarglarmza daha az 10 ,
eletiri gelecektir Kald ki doru olan yeterince deerlendirecek
kiilerin dorudan yarg deil, yan hakem konumunda olmas
gerekiyor. -m di herkes evrenin domu olduunu savunuyor, ama
bunlardan kimi domu otan evrenin ebedi olduunu, kimi de baz
baka bileik nesneler gibi yok olabilir olduunu sylyor; bakalan
da dur durak bilmeden hep deierek yok olduunu, bunun hep
byle srdn ileri sryorlar, szgelii Akragasl Empedokles ile 15
Ephesoslu Herakleitos. mdi onun domu olduunu ama yine de
ebedi olduunu sylemek olanaksz bir ey. nk ou kez ya da
75
I1E P I OTPANOT A. 10
Sera itrl rokk&v r tt6.vtwv op&jj.ev vnpyôvra, repl be rovrov

avfifiaive rovvavrov aravra ,yp ra yvfieva Kal (frdttpo- 20
Heva <f>aCvera. e n be rb jj-t] e%ov pxvv ro wS eyêcv, dA A.
bvvarov aWa>s eêt Trporepov rov ravra al&va, bvvarov
Kal fj.erafikkev eora yp r arov, o el vrrjpye Trporepov,
bvvarov av rjv kkuts eyev ro bvvarov a k k a s Hx*lv- L Se
Trporepov e aA<o eôVrcv cnjveorr) 6 Kotrjios, el p.ev el ovras 25
eyvnv Kal bvvaroiv aAAcgy eyev, ovk av eyevero' el be
yeyovev, vyKt] brjkovar Kaneva bvvar eva kkeos i x ev
Kal p.r\ el ovroas fyev, &><rre Kal avvecrr&ra bakvd-qrrera
Kal biaXek.vp.eva (rvviarr) ep.Trpo<r6ev, Kal rovr trepKis rj
ovtc e%ev rj bvvarov rjv. el 8e r o v r , ovk av erj (f>6ap- 30
ros, ovr el akken s eaye rore ovr ei bvvarov kkeos fyev.
rjv be rves fiojdeav eTnêpova (pepev eavros r&v keyovratv
a(f>6aprov p.ev eva yevopevov be, ovk ecrrv krjdrjs" ofjou>s
yp (ftam ros ra baypfifiara yp<j>ovcr Kal (r<ps el-
prjKevat Trepl rrjs yevecrecas, ovx yevofxevov rore, akka 35
bbacrkakas ypv ws p.kXov yvtapovruv, &cnrep r 8ta- 280
ypap.y.a yyv6fxevov Oeacrap.evovs. rovro 8 i<rrv, &<nrep ke-
yoftev, ov rb avro iv piev yap rfj Tronjcre r&v baypap.-
pdriv Trvrcov redevrov eva afia rb avro avpfiave, iv
be rats rovrcov robeecrv ov ravrov, d AA bvvarov r a . 5
yap kafj.fiavofj.eva Trporepov Kal varepov vrevavrLa i a r v
e f r<ra>v yp Trore reray)xiva yevitrda <paaCv, p.a be r
avro araKTov eva Kal rerayp.evov bvvarov, kk vyKrj
yeveav eva rr]v x u>P^Cov<rav Ka^ XPV0V' *v ^ rot? ba-
yp&Hfj.aarv ovbev r& xova> Kexdprrra. 10
o n fie v o v v b v v a r o v 10
23 el om . F1 24 r i . . . * x (lv om HE2 5 /j in S i m utatum E1

26 eyiyveto L 29 K o l ( 1 )] ei k o I 'H 30 elêv EHLM r : ea x *v
J FSP SvvaTuv )V F to vt ' ovk iv ] tovto Kav E1 3 1 e<rxe
LMSCA 1C: e E'JFHT 32 tpepeu ELS1 : hrupepetv $ (post jSo^j-
Beav pon. M) 33 A.7)0S M 34 <p-q<r L 2 8 0 * 2 yevip-evov
H 3 pev om. M, 4 Tavry H ^ rore JFLM : r H , om .
ESP rerayfieva . . . 8 k o ) om . J t u u v t j J F L M r S p : om. E H
8 avyKi) om . E 1 10 Ke\api<rdoLi F
141.48 3
76
GKYZ ZERNE
her zaman olanlara baktmzda yalnzca bunu usa uygun kabul

edebiliyoruz, nk bu konuda hep tersi oluyor. Nitekim grlen
u: doan, oluan btn nesneler yok oluyor. te yandan bulun- 20
duu durumunun balangc olmayan, btn ebediyet boyunca,
daha nce olduundan baka trl olmas olanaksz olan nesnenin
deimesi de olanakszdr. Demek bir neden olmal; yle bir neden
ki, daha nce varolsayd, baka trl olmas olanaksz olan
nesnenin baka trl olmas olanakl olmasn salasn! Evren daha
nce baka trl olabilen nesnelerden kurulmu olsayd, yani hep 25
byle olan ve baka trl olmas olanaksz olan nesnelerden kurulu
olsayd, olamazd da, oluamazd da. Ama evren olusayd, bu
nesnelerin aka baka trl olmasnn olanakl olmas, hep byle
olmamas zorunlu olurdu, dolaysyla bileik olanlar zlecek,
daha nce zlm olanlar birleecek ekilde saysz biimde ya
byle yinelerdi ya da hep byle yineleyip durmas olanakl olurdu.
Bu byleyse evren, bir zamanlar baka trl olduysa da, baka trl 30
olmas olanakl ise de, her iki durumda da yok olmaz da olmayabile
cektir. Gkyznn yok olmaz olduunu ama yine de olumu
olduunu savunanlarn bazlarnn kendileri iin setii yardmc
da doru deil. Nitekim onlar olumaktan, geometricilerin ekiller
den szetmesi gibi szediyorlar, yani .gerekten bir zamanki 35
olumadan deil, yalnzca retim amacyla, tpk oluan eklin 280a
grlmesi gibi, daha iyi bilinsinler diye.20 Oysa bu dediimiz gibi
ayn ey deil. nk ekillerin oluturulmasnda, onlarn ortaya
konulmasyla ayn anda her ey vardr, ama bunlarn kantlamala
rnda ayn ey sz konusu olmaz, olanaksz bir ey sz konusu olur. 5
nk daha nce alnanlar ile. daha sonra alnanlar biribirine
kart. Onlar, bir zamanlar, dzenli olmayanlardan dzen iinde
olanlarn olutuunu ileri sryor; ayn anda ayn eyin hem dzen
li hem dzensiz olmas ise olanaksz, tersine bir oluun ve ayr bir
zamann olmas zorunlu. Oysa ekillerde hibir ey zaman iinde
ayrlmyor. ,1 0
imdi gkyznn hem ebedi olmas hem de olumas olanaksz,
77
s 8oa n E P I OTPANOT A. 10
a v r o v a jji 'b o v e v a - K a l y e v e c r a , c fa v e p v . r b ev ak-
\ a < r v v a r d v a K a l bakvev o v b e v k k o 6r e p o v t t o k i v e a r lv t)
to K a r a c T K e v e v av rov tb o v pev kka p e r a fta k k o v r a
r r]v p o p < f> fjv , & < n rep el r s ec t r a b o s dvbpa y v o p e v o v K al
15 e v b p o s r a b a re pev <j>9e ( p e c r 0a ore 8 e v a o to r o '
b r jk o v y a p o t l K al e ls a k k r jk a r& v orotêtco a v v o v r c o v ov%
f r v x p v ( r a rds y y v e r a K a l c r v a r a a s , a kk fj a v r j, ak-
k o s re K al K ara rovs rovrov rov koyov e lp r jK r a s , ol r r js
b a d itr e u s e K a r e p a s a lr & v r a r b e v a v r io v . & ar el to o k o v

20 a & p a crv v e^ es ov ore pev ov rcos re 8 e K e C v c o s b a r O e r a
K a l b a K eK o a -fjL T iT a , f j 8e r o v okov a v a r a a is ecri K ocrpos Kat
ovpavos, ovk av o n ocrpos y y v o r o kal <f>0e p o r o , akk' at
b a O e a e s av rov . to 8 H kcos yevopevov <f)0a p f j v a K al /u f]
v a K a p r r e v ov ros pev ev bs bv v arov ia r v r p 'v y a p y ev e-
25 crat de t v r i p y e v fj rp a i r o v a v a r a c r s , fjv p i f .y e v o p iv r jv
ov^ o o v r e v a ( p a p e v p e r a ( 3d k k e v r e p c o v 8 ov rcav ev-
be\ era pkkov. akka p r jv K al rovro n rep ov bv v arov fj

b v v a r o v , e a r a b r jk o v e n rv v arepov" e le r i yap r v e s o s ev-
be\ ead a boKe K a l y ev T ]T o v r ov < f> O ap fjv a K al yevopevov
3 a<j>0a p r o v b a r e k e v , m c r r e p ev r& Tijxal<o- e k e t yap (j)T)<Ti
rbv o v p a v o v y e v e c O a p e v , o v p r jv a k k ' e c r e o -d a y e r b v k o r b v
el xpovov. r p o s o v s < f> v aiK & s p e v r e p l r o v o v p a v o v p o v o v eprj-
r a , K a d o k o v b e r e p l r a v r o s a K e ^ r a p i v o s e a r a K a l T repl r o v r o v
b jk o v .
^8ob T Jp rov 8e b a p e r e o v irdi s y e v r jr a K al y e v r jr < f> a p e v n
K al < f> 0 a p r a ka l a < j> 6 a p r a r o k k a y & s yap keyopevcu v, K av
p r j b e v b a < f> ip r] r p o s r b v k o y o v , v a y K t ) r r j v b d v o a v o p a r u > s
11 alrrov p o st tSov pon. JF S/t om. L, a n te avrov pon. HE3

13 trvvtariva F1 1 6 K a l om . F 3 3 yvifitvov F 2 5 w pus
avrois E1u t v id . ( s u troqu e loco d eletum ) 3 6 iSvrav EJFSC: Svrav
rv Ktrftav HLrE2, vruv K<rn<nv M 3 7 a W i /ti/v ELI1 : ov pfyv &AA&
S'E* a 8 ivtif-gtrai J 2 9 r om . E 3 0 tpjn EHLrS0:
(pT}(rv i Tlpaos JFM 31 o] a\K oi F post fijjv add. <p8aprbv
prec-M Korbv el JHLMrSc: el E1, Koriv F1 3 2 tpvtriKS . . .
flpirat om . E* rov om . E2F!H fiivov om . F* 33 5^ om. E1
re p l om. F corr' irurKofa/evos E2H a 8 o b I K a l yevjr om.
E1 k 4yo(itv E ! H a al fi<f>0apra <4^. E 1 k4 v] ko! E 1
78
GKYZ ZERNE
bu ak. Ne ki onu dnml olarak kurmak ve zmek de, baka

baka ekillere girmesine karn onu ebedi klmaktan baka bir ey
deil; tpk bir ocuktan adamn olumas, bir adamdan da yine
bir ocuun olumas, varln ve yok oluun dnml srdne
inanlmas gibi. Nitekim ak ki, eler biribirileriyle birleirlerken 15
yle rastgele bir dzen ve birleme olmaz, tersine daha nceki gibi
olur bu; zellikle de bu temellendirmeyi savunanlarn, her kipte
kartl neden olarak grenlerin grne gre byle olur.
Dolaysyla cismin btn srekli olmasna karn bir yle bir byle 20
kurulmu, dzenlenmise ve btnn balants evren ve gkyz
anlamna geliyorsa, evren oluuyor ya da yok oluyor deildir, yalnz-
ca onun kipleri oluuyor, yok oluyordur. Genel olarak oluann
yok olmas ve bir olmasna karn varla dnmemesi olanaksz.
nk o olumadan nce, olmad iin deimesinin olanakl
olmadn sylediimiz balants her zaman nceden bulunuyor- 25
du. Sonsuz sayda evren varsa bu pekala olas. Ama bunun olanakl
m, olanaksz m olduu daha sonra ortaya kacak. Nitekim
kimileri var, onlara u olas grnyor: olumam olan nesne yok .
olabilir, olumu olan nesne yok olmadan srebilir, szgelii
[Platonun] Tim aiosun da bu byle. Orada deniyor ki, gkyz 30
olumutur, ama yine de geri kalan zaman boyunca hep varolacak
tr. Bunlarla ilgili olarak imdilik yalnzca doa bilimi asndan
gkyz zerine konutuk, genel olarak her varolan zerine incele
me yaptmzda konu akla kavuacak.
11 Birincileyin, olumam olanlar-olumu olanlar; yok olabilen- 2801
- ler-yok olamayanlar derken kastettiimiz ne, bunu ayrmak
gerekiyor. nk bunlar ok anlamda kullanldndan tr,
riE P I OTPANOT A. 11 380*
Zyv> uv T s t> ba p o v p .iv a > roAAa^s w h a p ir a XPV~

tcli' a h r jk o v yap K ara n o Lav (j>vcnv avr ( r v p f t a v e r 5
k e x ^ e v . Ae y e r d i 8 a y ev rro v e v a fie v rp r o v e a v rj r t v v v
rp o T e p o v ju y o v a v e v y ev e c re c o s K a l fie r a ft o K r js , K a d a r e p e v o
r a r r e a - d a K al r K iv e a B a k e y o v c r v ' o v y a p e v a y v e c r d a
tpacrv a r r o p e v a v , o v b e K iv o v p .ev o v . e v a 8 e l t i eve^d/ev o v
y v e a r d a rj y e v e o O a p rj k o r u r o /a oicos y a p K a l t o v t o y e v r j r o v , ro
o r evSe^ era y ev ecrO a. e v a 8 e l t i oAcos a h v v a r o v y e v e a a ,
&o f f re p k v e v a re b e pr\. (r S5 a h v v a r o v k e y e r a b x & S .
fj y a p r <3 /xr) aArjes e v a e i r e v o r y e v o r &v, j) r fU]
p a h o s p r jh e r a x > fj koAcos.) r; a v r o v b e rp to v K al r
y ev r jr u v e v a p e v e l p y o v r p o r e p o v v o r e p o v ec r rv , e r e y e v o p e v o v 15
(r & vev r o v y i v e o 0 a , re p .ev pj\ o v , r a k v S o v e v a 8 e
b v v a r o v , e r e r aAjjfle h o p c r e v r o s r o v b v v a r o v e r e r pa-
Scos1 e v a b 7 e a v fj f) y e v e c r a v r o v ec r o v p f j o v r o s e s r b o v , etr
yht] ovro s, 8 a r o v y v e o d a 8 ovro s, e r e K a l p r j m o v r o s , aAA
e v h e x o [ ie v o v . 20
a t p d a p r o v 8e K a l a tp & a p ro v m a a v r o iS ' e r e 20
y a p TrpoTepdv t i o v v o r e p o v rj p rj ecrrv fj ev8e^ era p.f} e v a ,
(jiO aprdv e v a (jia p e v , ere cf)6 e p 6p .ev 6 v i t ore Ka p .era [ 3 \ -
Ao v , e r e p y . e a r 8 ore koi r 8a t o v <j)0 etp eo- 0 a ev8exo-
p .ev o v p.r) e v a <p0 a p r d v ev a C (fcap-ev, K al eri aAAcos r
p a h m <p0 e p p e v o v , o ero av rs ev<p0 a p T o v . K a l r e p l r o v 25
a<pda.prov o av rs Aoyos* fj y a p ro av ev (f>0 o p a s re fiev
ov re 8e p.r) o v , o o v ras f i s , or av ev rov <f>0 e p e o 0 a
r p o r e p o v o v o a v o r e p o v o v k e i o v ' f t o ov p e v b v v a r o v 8e prj
4 as om. J 5 SrjAov E 1 anip L r : avrv E $ S * 6 r&v rp i-

rov M ihv j 5] *< J rec 8 o] oiSe F S l yeve&Ba E o y(vf<r6a
t) om . E 1 11 yeve/rBa ( t ) ] yiveada j r 13 an te r$ (1 ) add.
rAs r t vid. Tep ( 1 )] r& F M t< (2 )] tu F 15 ytvofjLtvav J F H :
y(y)v6fievov E L M 17 fiaSos] fa x & fl KaAs add. S p ut vid.
18 17 f H : tj H ay d u ck , 7] E J F L M 19 Sta rov] S avrov J 2 0 leal
( 1 ) om.' E 1 2JC $1/ rt A l0 t) ( 1 ) om . E L A 10 eV5f;t*T a fi)] eva
^ : fiil eva om . S , a n te 4vS. pon. E L 22 etre . . . 24 tvai <pa/ev
om. M roTf] r A l0 2 3 r* in ra s. E 2 4 <f>afitv eva <p0ap-
r iv H 2 5 t i s tv J 2 8 Svvarov Sf J F M : aSivarov Si L r S yp,
Kal Svvar&v 5e E 1, Kal Svvarov H S 'A 1C
80
GKYZ ZERNE
kavramca hibir ayrm yaplmazsa, pek ok ayrmlar olan ey

ayrmsz olarak kullanlrsa, dncenin belirsiz kalmas zorunlu.
Nitekim bu durumda sylenen eyin hangi doayla ilgili olduu,
hangi anlama geldii belirsiz kalt -B ir anlamda una olumayan 5
denir: daha nce yokken, oluma ve deimeden bamsz olarak
imdi vardr, szgelii kimileri bitimek ile devinmeye byle diyor,
onlar bitien ya da devinen bir nesnenin oluunun olmadn ileri
sryorlar.21 kincileyin, olumas ya da olumu olmas olas olan
bir nesne var deilse, bu anlamda kullanlyor. nk ayn ekilde
bu da olumayan, nitekim olumas olas. ncleyin, kesinlikle o
olumas olanaksz olan, dolaysyla bir varolup bir varolmamas
olanaksz olan bir nesne iin kullanlr (olanaksz szcnn de
ifte anlam var: ya bir eyin olduunu sylemek doru deildir, ya
da bir eyin olmas kolay, abuk ya da iyi deildir, bu anlamlarda
kullanlr). Oluan da ayn tarzda, bir anlamyla u: nce yoktur,
sonra vardr; bu ister oluan bir ey olarak, ister olumadan bam- 15
sz olarak olsun, bir zaman yokken yeniden varolan bir nesnedir,
ikincileyin u: ister olumas olanakl ister olumas kolay diye
doru olarak belirlensin, olumas olanakl ise. ncleyin, onun
oluu varolmayandan varolana gidiyorsa: bu ister varolann olu-
mas yoluyla zaten varolsun, isterse henz olmasn da, olmas olas
olsun. 20
Yok olan ile yok olmayan iin de bu byle. Daha nce varolan
bir eydir, daha sonra yoktur ya da olmamas olasdr, bu nesneye
yok olan deriz: bu ister bir zaman yok olan ve deien bir nesne
olsun ister olmasn. Kimi zaman ise yok olma yznden varolmas
olas olmayan nesneye yok olan deriz. Ayrca kolay yok olan ya
da kolay yok olaca sylenebilecek nesneye de yok olan deriz. 25
Yok olmayan iin de bu byle: ya yok olmadan bamsz olarak
bir vardr, bir yoktur; szgelii bitimeler yok olmadan bamsz
olarak nce varolduklar halde sonra olmazlar. Ya imdi vardr ama
81
28ob nEP I OTPANOT A. 11
e v a t, rj Kal o v k eo-op.evov r o r e , vvv 8 o v <ri> y a p e , K al rj
30 a<f)r) v v v a k k opcos (p a p r o , o r e o r a r o r e o r e o v k k i] -
6 e s elretv o n e , o v b e T avra r r e a a .
r be p a k la r a
K upta)?, r b o v p e v , b v v a r o v 8e (p daprjva ovra>s u a r e vvv ov
v trrep ov pr] e v a rj e v b e y e c r d a pr] e v a [17 K at r prjro}
ecf>6 appevo>, ev b e ^ p e v o v b * v o r e p o v prj eva\. k e y e r a 8r
28 a 1 a cfi a p ro v Kal r prj p a b icos < pdepopevav.
1 el br) ravO'
ovr co eye, crKerreov irSs key op ev ro bvvarov Kal b v v arov
ro r e y ap Kvpuorara keyopevov a(pdaprov rQ> pr) bvvacrda
<f>6aprjva av, p.rj' ore p ev ev a ore 8e pr)' K eyera 8e
5 K at r d yevrjrov ro bvvarov, Kal r pr] bvvpevov y ev i-
a d a ovr a) s S o r e rrporepov pev prj ev a varepov be eva, oov
rrjv bp erp ov (Tvpperpov. el brj r bv v ara t Kivrjrjva [ a r a S a
e K a ro v ] rj a p a fip os, e rpos r o rkecrrov keyopev, oov
r k a v r a a p a eKarov rj a r b a fia b a a e K a r ov ( c a r o K at
10 r a pop La bv v ara r a evros, erep Kal rrjv v-nepoyrfv), &>s
be ov opeara rpds rb r ik o s Kal rrjv vrepoyr)v rrjv bvva-
ptv. vyKt) p ev ovv r bvvarov KaO vrepoyj)v roa-ab Kal
r a evros bvvaera, oov el r k a v r a eKarov ap a, Kal bvo,
Kav el a r b a eKarov, Kal bvo bijvairda fiabicra. f) 8e bv-
15 vaps rrjs vrepoyjjs ecrrv kv e r bvvarov rocrovbl Kad'
{nrepfiokrjv elrovrctiv, Kal r a rkeco bvvarov, oov o y ik a
fiabicra crrba pr) hvvpevos brjkov o n Kal \ ik a Kal ev.
prjbev 8 rjps rapevo^ker <) S ta jp tV a ) y ap K a r a rrjs
vrepoyrjs rb re k o s keyopevov rb Kvpims bvvarov. ray a
29 t) K a l J S C : f E F H L M r T] e vvv F 3 0 (pBaproi J F M r : <p8ap-
r iv E H L , tpBaprd S ta n E 'L oVel or L M , om . E 1 31 eVev
J 1H E 2S : <re evev E 1J 2F L M ravri)v M 3 3 eVSe^f<T?a[ . . . J) K a l
om . H f (a) m . J 3 3 $ k o ... - 3 4 eva se c lu sit H ay d u ck
3 4 itpSap^vov J F L r A l rS c : fcpBap/j.tvoi ov H M , e(pBapfieyov Si E 1, i<p6ap-
fievov >v 5 e B e k k e r ovk vSexfa*vov P ra n tl Sl yap S to ck s
3 8 i 1 ! 5r) $ r s ' : Si E L a (cal] Kal ro J H E 2 3 r] t o M 4 >
(pffapjjva # Si ( ) E H L r : 5j) F M , om . J 5 ti! ( 3 ) h ab en t H L S P :
om . E J F M 6 Ztovep E , ; M 7 tt]v om . M el 517] t t i 5*
el J araSa eKarov seclu sit S to c k s i r rrjs vnepoxqs L r 13 2 pa
eKarov H 14 kciv] al JH M 17 a 5t<ra? J , fiaSiaai post ardSta H
82
GKYZ ZERNE
olmayabilir de veya bir zaman gelecek olmayacaktr ama imdi

vardr. nk sen varsn, bitime, temas da var, ama bir zaman 30
gelecek o zaman senin olduunu sylemek doru olmayacak, bu
temasn olduunu sylemek de doru olmayacak. Ne ki asl anla
myla una denir: varolandr, imdi varken daha sonra yok olacak
ya da varolmamas olas olacak ekilde [ya da henz yok olmamtr,
daha sonra yok olma olasl vardr, bu ekilde] yok olmas
olanakszdr. Yine, kolayca yok olmayan nesneye de yok olmayan
denir. 28 l a
mai bunlar byleyse, biz olanakl ve olanaksz ile ne kastedi
yoruz, bunu ele almak gerekiyor. Asl anlamyla yok olmaz dedii-
rtiz, yok olamamas nedeniyle yle olandr; kimileyin var, kimile-
yin yok olamayandr. Olumayan da una denir: olumas olanakl
deildir, yle ki daha nce yokken daha sonra varolamaz, szgelii S
[bir dairede] paralel aplar. mdi biri [yz stadn ] yryebiliyor ya
da bir arlk kaldrabiliyorsa, hep en ouna gre kullanp, szgelii
yz talant23 kaldrabildiini ya da yz stad gidebildiini sylyoruz
(aslnda en yksek olanakl ise, onun iindeki paralar da olanakl),
grnen o ki, olanakhl amaca gre, en yksee gre belirlemek 10
gerekiyor. mdi belli bir en ykseklik iin olanakl olan, onun
paralan iin de olanakl olur, bu zorunlu: szgelii yz talan kald-
rabiliyorsa iki talant da kaldrabilir; yz stad yryebiliyorsa, iki
stad da yryebilir. Olanakllk en yksek olanla belirleniyor. Bir 15
nesne belli bir ykseklie ulaamyorsa, onun daha ouna da
ulaamaz, szgelii biri bin stad gidemiyorsa bin bir stad da gidemez,
bu ak. Ne ki bu bizim kafamz kartrmasn. En yksee gre
ama olarak asl olan olanaklnn belirlenmesi yeter. Belki biri kar
83
riE P I OTPANOT A. 11 28a
yap ev araC rj rts hv ws ovk v d y /c r j r Ae^fleV* yap op& v 20

a rd b o v ov K al ra k v rb s o \f/e ra jie y e d r j, akka to vv vtlo v
jta k k o v o bvvdpevos I b e v a r y p fjv fj aK ovcra jiL K p o v \j/o c fo v
n al r& v jie o v to v e a c r r jc r v . akk ovbev b a c p e p e rps

ro v k o y o v b c u p tc rd c a y a p y ro iv l rrjs b v v d p e c os fj e n i tov
rp a y p a ro s fj v T r e p fio k r }. to yap k e y jie v o v o r jk o v ' fj jj.lv i5

yap o \fn s fj tov ek arro v o v n e p iy e , fj 8e T a ^ V T r js fj tov
r k e o v o s .
12 ALupL(rxevc>v 8e t o v t c v kenreov r ecpe^rjs. et 8?j errv
eva 8v v ar K a l (v a K a l p r j , v a y K r j x P v o v rv a ptcra
t o v nkelcrrov K a l t o v ev a K a l t o v p r j , keyco 8 ov bvvarov 30
r n p a y jj.a eva K a l ov bvvarov p.t) eva <ca0 o n o a v o v v

K a r r jy o p ia v , o lo v av6pa>rov f j k e v K o v f j T p i T i r jy y f j a k k
orovv t & v t o io v t c o v . e l y a p [jir] ecrra 7rocrds rs, a k k del
r k e c a v t o v r p o T e e v T o s K a l o v k ea rv ov ekarrcuv, arepov
e c r r a x p d v o v t a v r d ' b v v a r i v e v a , K a l p r j e v a a kko v 28 l b
&Tepov a k k a t v t bvvarov. 2
pXV 8 ecrra) evrevev r 2
yap bvvarov Kal r \frevbos v rar crrjpatve. ecrr 8e r
abvvarov Kal bvvarov Kal yfrevbos Kal krjdes r pev
e vroeVets (keyco 8, oov ro rptyovov abvvarov bvo 5
opdas e x eLV> r 8e, Kal fj bdperpos crupnerpos, el rabe),
ea r 8* ark&s Kal bvvaTa Kal abvvara Kal \frevbrj Kal
akrjdfj. ov bf) ra v ro ecrr \f/evbs re ti ev a ark&s
ka l abvvarov rk&s. r ydp ere ju,?j ecrrra cf>dva ecrrava
ypevbos pev, ovk abvvarov be. opocos 8e rov Kidap- 10
2 0 tur ev&raj t s L 2 t ov K a l J F H : ovk tiv E * ut vid. L r , /fal M
p o st aAAa add. a l H 2 2 post ISev add. 4) M 24 rov om.
E 2 6 u 7 r f . . . 2 7 -nKeiovos om . E 1 2 8 t o ] t J , om. M
2 0 Suvarov S 1 al (1) om. M S 1 XP^V0V rv* E JL JP : rva xpvov
FH M 3 0 e t 31 hv F 31 Ka$' om . E * 3 2 AAo r Stiovv F
3 3 ael] alel E , el J 3 4 ou a n te ovk p o n . r F corr 2 8 l b rb avrb
L M r : om . E J F 1H S P 3 Sel 5 e Kal E 4 rb a n te Svvarbv et
êos e t &\7)0es om . E ' J : h a b en t E 2F H L M S P 5 p o st oov add. Kal
EM Svvarov om. E 1 6 avfifierpos] curvuuerpos J , om. E 1 el
rSe (2 ) h a b e n t L r : om. E F H M e t (sp atio re lic to ) J 8 ravriv
FH M T t om . H t i om . F 9 rKs om . E 10 fiolas Se
E * L r : iptous Se Kal rb M , a l t& solum J F H E 2
84
GKYZ ZERNE
kp, bu sylediimizin zorunlu olmadn ileri srebilir. nk 20

bir stad uzakl gren, onun iindeki byklkleri grmeyebilecek-
tir, ama bir noktay grebilen ya da bir fslty duyabilen kii daha
byklerini de alglayabilecektir. Ama uslamlama asndan bu
nem tamyor. nk en yksek ya olanakllk asndan ya da
nesne asndan belirlenmelidir. Nitekim sylediimiz ey ak: 25
grmede daha k grme en yksek; yrmede ise daha ok
nicelii yrme en yksek.
12 mdi bunlar belirlendi; srada u var: kimi nesneler olma kimi
nesneler de olmama olana tayorsa, olmak ve olmamak iin en 30
yksek bir zaman belirlemek zorunlu. Kastettiim, iinde bir nesne
nin herhangi bir kategoride olabildii ve olamad zaman: szgelii
bir insan, ak bir nesne, kula olan bir nesne, bunun gibi. mdi
belli nicelikte bir zaman olmasa, verilene hep daha ok eklense;
yine onun karsnda daha az olan bir zaman olmasa, ayn nesne
sonsuz bir zaman boyunca olabilecek ve yine sonsuz baka bir 28 l b
' zaman boyunca olmayabilecektir. Oysa bu olanaksz.
uradan balayalm: olanaksz ile yanl ayni eyi imlemez.
Kabullere bal olanakllk, olanakszlk, doruluk, yanllk var
(dediim u: szgelii yle yle olursa genin iki dik a tamas 5
olanaksz; ya da yle yle olursa bir dairenin iki paralel ap
olmas olanakszdr); ama bir de mutlak anlamda olanakl, olanak
sz, doru, yanl eyler var. Bir nesnenin mutlak anlamda yanl
olmas ile mutlak anlamda olanaksz olmas ayn ey deil. Nitekim
. senin ayakta olmadn halde ayakta olduunu sylemen yanl,
ama olanaksz deil. Ayn ekilde kithara alan, ark sylemedii" 10
|
I
I
85
a 8b n E P I OTPANOT A. 12
(tavra fiev fii] a&ovTa 8e abev (pva \frevbos, aAA ovk

abvvarov. r 8 S/xa karva Kal Kadrjaa, Kal rrfv b-
fierpov avpperpov eva, ov p.6vov yf/evbos. aAAa sa l abv-
varov. ov 8rj to v to v ia rv vrodeada \frevbos al abvvarov.
15 avfiave 8 abvvarov e bvvdrov. rov fiev ovv kaijaa
K a l karva a/xa exe rrjv bvvafjt.iv, or ore c x l êvrfv,
xal TT/v krepav aAA 011% <SoTe a/xa KaOrjada Kal karva,
aAA iv aAA XPV,P" ( 'L ^ Tt dretpov xPvov *Xt ^ c o -
va>v bvvafj.iv, ovk earv iv aAAto ^pdva, aAAa rov' &p.a.
20 cotrr e r arepov \povov ov (f>9aprov ia r , bvvap.iv eô v
tov fiif eva. e r) arepov \povov [loru*], earta vrpôv
o hvvara. fia p eara re Kal ovk eara Kar*. evep-
yeav. \Jsevbos fiev ovv avfj.fia.Cvoi av, or \jsevbos ireOt).
aAA.1 e /xr) abvvarov rfv, ovk av Kal abvvarov rjv r avfj.-
25 fiavv. rav apa ro ael ov ar\&s a<p6aprov.
25 ofiouis be
Kal ayevrfrov el yap yevrjrov, ea r a hvvarbv )(p6vov rv fxr}
eva (faprv pev yp ia r rb rporepov p.ev ov, vvv be p.]
ov t} ivbe\ofj.evov rore {jarepov prj eva- yevrjrov - 6 ev8e-
^ era Tipdrepov p.Tf eva aAA ovk earv iv S> \povtp bvvarov
30 ro ael ov <2erre prj eva, ovt arepov ovre rerepaapevov kal
yap rov nerepaap.evov yjtovov bvvara eva, erep Kal rbv
32 arepov.
3* ovk a p a ivbexera r avro Kat ev e Te bvvaaOa
eva Kal ael pir] eva. aAAa /at/v ovSe rrjv dr6<f)aav, olov \eyco
p.i] ael eva. abvvarov apa Kal del p e v r eva, <f>0 aprbv
1 1 fitv F M : om . E ' J H L r 13 avfifitrpov ora. E 1 tlva om . E H
14 ov Stj . . . afivvarov om . p r. F iarv om . H 15 83 W) H E *
iardva Kal jcaflijtrat H 16 re om . H 18 i 3>E2S ut vid. : 5 }/
E 1! ! 1 y p & v ta v t x e t *X et XP^y o y 1 9 r o v & /a J , tov a fta
K&rra rp aja S , fort. S a o %v H L M r S 1: om . E lJ F (sup ra
p o sito -01) F a 4 E* iarlv om . E 'J F H S A . : h a b en t L M r
Hara] ara E a a Svvarat E L S A . : Svvara, fii/ eva 4 >r 3 3 Sri]
ti E1 2 4 jv om . H o v k . %v o m . E 1'2 a 6 el y ip ytntriv
Om. E 1* 3 7 Ttpirtpov /kv Sv om . e t su p ra addidit E 1 u t
v id . 3 9 Svvarbv rb 4 el i v in ra s. E 2 3 0 Hare fo rtasse secludendum
33 ko om . J l i t i J F S cS l : om . E H L M r
86
GKYZ ZERNE
halde ark sylediini iddia ederse yanl, ama olanaksz deil. Ne

ki ayn anda hem ayakta olmak hem oturmak; apm paralel olmas,
bunlar yalnzca yanl deil, ayn zamanda olanaksz da. Demek
yanl ile olanaksz ayn ey deil. Ama olanaksz olan olanaksz 15
olana dayanyor. Oturma ve ayakta durma olana ayn anda tanr,
nitekim kimi zaman biri kimi zaman teki sz konusu. Ne ki ayn
anda oturulacak ve ayakta durulacak ekilde deil, baka baka
zaman iinde. mdi bir nesne sonsuz bir zaman boyunca birden
ok eyin olanan tarsa, bu baka baka zamanlarda deil ayn
anda olacaktr. Bir nesne sonsuz zaman boyunca yok olan olarak 20
varsa, varolmama olana tayacaktr. mdi bu sonsuz zaman
boyunca byleyse, olanakl olan bulunmaktadr. yleyse ayn anda
etkinlik halinde hem olacaktr hem de olmayacaktr, mdi yanl
bir ncle dayand iin yanl sonu kyor. Ama olanaksz
olmasayd, kan sonu da olanaksz olmazd. Demek ki her zaman
olan her ey mutlak anlamda yok lmayan bir ey. 25
Olumayan da byle. Nitekim o olusa belli bir zaman olmamas
olanakl olacaktr -yok olan nesne, daha nce varolan imdi ise
olmayan ya da daha sonra olmamas olas olan nesne. Oluan nesne
ise daha nce olmamas olas olan nesne- oysa iinde herhangi
bir nesnenin hep olduu, ama varolmama olana tad bir zaman 30
yoktur: ne sonsuz bir zaman ne de snrl bir zaman. Nitekim sonsuz
zaman boyunca olabilse, snrl bir zaman boyunca da olabilir.
Demek ki ayn ve tek nesnenin hep varolabilmesi ve hep varola-
mamas olas deil. Deillemesinde de, yani hep varolmadn
sylediimde de bu byle. yleyse bir nesnenin hep varolmas ama
87
I1E P I OTPANOT A. 12 282
8* e vat. 6fiou>s 8 ovbe y evrjrv bvov yap opov el abvvaTov 2 8 2

r vrrrepov avev rov Ttporepov vrpa, icevo 8 abvvarov
vrpâ, Kat r vcrrepov. &<rr et r a e ov /u.77 evbe^ era
rrore eva, abvvarov Kal yevrjrv eva. eTre 8 aro-
<f>a<rts rov fj.ev a el bvva/jtevov ev a r jmrj det bvvptevov et- 5
r a i , r 8 det bvvjievov fjjr eva evavrov, ov rotpacrs r
jj.rj aet bvv6.jJ.evov jj.rj eva, vayKt) r a s ro(f)a-es ajx-
cpov r ar {nrpyey, Kal eva fiea o v rov a el ovros Kal
rov a el firj ovros r bvvjj.evov eva Kal prj evat' rj yap
eKarepov cnrcpacrs 7rore vnape, el jj.i] aet. &<rre Kal 10
r ju.77 a e jtr) ov e o r a rore Ka ovk ecrra, Kal r jirj ael
bvvp.evov eva btjkovor, XXd rore ov, &<rre Kal jitj eva.
r avro ap' e o r a bvvarov ev a Kal fr/, Kal rov r ecrrv ji-
<f>ov jj.ecrov. o'yos be Kad\ov obe. earco y ap r A Ka r
B jirjbevl r av r bvvjieva vrApyev, -navr 8 e r A 15
r F Ka r B rj r A . vdyK t] brj <5 jirjre r A vrpye
jjrfre r B, ravrl {m pyev r a T A . eart 87) r E r jJ.e-
ra> r&v A B # evavrloov y ap r jj.r)6erepov jiecrov. rovra) b/
vayKT] a/Mpc im pyev ro re T Ka r A. Ttavrl yap j
r A rj r T, 5>ore Kal r E* erel ovv r A abvvarov, r 20
t / A < J \ \ ^ \ ) \ o A t *.\ > \
r vrape. o o av ros Aoyos K a ert rov A . ovre oij ro aet
ov yevrjrv ovbe fidaprov, ovre r a el jJ-rj ov. brjKov 8 o r Ka
e yevrjrv rj <f>6apr6v, ovk a t b o v . a ja yap ecrra bvvjj-evov
a e evat K a l bvva.jj.evov [J-i] a e evat" tovto 8 o r abvvarov,
bebetKTa rporepov. 35
ap' ovv el Kal yevrjrov, ov be, rovr 25
2 8 2 1 2 vrdpxey E 2, nrp^fiv M Kevo 5 ] fl Ktvo F 3 rapxfV
4 S E S 1 : 5 fj 4>L 5 /nr)S' M a t i . . . 6 rb S' om . E
6 rov H Svvd/itvov F S P : Svvarbv reliq u i ivavriov (om isso ou) H
ivavriov . . . 7 tlva in ras. E 1 7 Svvarbv L E rec- 9 rov om .
E *L 1 0 fiT] i t i E 1 ut vid. H S : fi)/ efij ael J M , /xij i t i tlij F L r
ati &<rrt al rb /i om . E 1 &<rrt Kal L S P : ><rr fl $ E 2 12 v om .
E1 13 p ] yap J rb Svvarbv E L M 14 rb utrum que
om . E 1 1 6 rb (3 ) om . M 17 r E H L S P : rb J F M 8e F
1 9 r t om. J 1 2 0 rb y 1) rb S L , fo rta sse E 1 2 2 oSe <f>8apriv
. . . 2 3 ytyjrbv om . p r. F o ir t] ovSi L S om. L Kal ei] ct Kal
S1 2 4 K a l . . . tlva om . E ' ! 2 5 t>v om . E 1
88
GKYZ ZERNE
yine de yok olan bir nesne olmas olanaksz. Ayn ekilde oluan 2 8 2 a
bir nesne de olamaz. nk iki kayramdan daha sonra gelen daha
nce gelen olmadan bulunamyorsa; teki olmadan da berikinin
bulunmas olanaksz. Dolaysyla hep varolan nesnenin bir zaman
varolmamas olas deilse, onun oluan bir nesne olmas da 5
olanaksz. mdi madem hep varolabilenin deillemesi hep
varolabilen deil; kart ise hep varolam ayan, [yani hi
varolamayan], berikinin deillemesi de hep varolamayan deil,
her iki deillemenin de ayn nesne iin sz konusu olmas zorunlu;
yine hep varolan ile hep varolmayan [hi varolmayan] arasnda,
olabilen ve olamayan bir orta nesnenin olmas zorunlu. Nitekim 10
her ikisinin deillemesi onun her zaman olmamas olacaktr.
Dolaysyla her zaman varolmayan olmayan nesne kimi zaman
varolacak kimi zaman varolmayacaktr; ayn ekilde her zaman
olamayan nesne de kimi zaman olacaktr, yani olmayabilecektir
de. O halde olabilen ve olamayan nesne ayn nesne olacaktr ve
bu da her ikisinin ortasnda olacak. Genel uslamlama yle: diyelim 15
ki, A ile B hibir zaman ayn nesnede bulunamyor, ama her
nesnede ya A veya T ya da B veya A bulunuyor. O zaman ne A ne
de Bnn bulunmad her nesnede T ile A bulunur, bu zorunlu.
A Bnn ortasndaki nesne E olsun. Nitekim orta kartlardan hibiri
deil. te bunda hem F hem de A bulunacaktr. nk her nesne 20
iin ya A ya T, dolaysyla E iin de. Madem A olanaksz, T
bulunacaktr. A iin de ayn uslamlama geerli. O halde ne hep
varolan oluan ya da yok olan bir nesnedir, ne de hep varolma-
yn. - u ak: oluan ya da yok olan bir nesne olsa ebedi olmaya
caktr. nk ayn anda hep varolma olana ile hi varolmama
olana olacak. Bunun olanaksz olduunu daha nce gsterdik. 25
mdi olumayan ama varolan nesnenin de, ayn ekilde yok
89
28aa ITEPI OTPANOT A. 12
v y n r\ b o v e v a , 6jo ( a > s 8 K al el a<f) 6a p r o v , ov 8e;

(Aiyc 5e r a y e v r jr o v K al a ty a p ro v ra K vpm s k e y p .e v a ,
a y e v r j r o v jJev o e c r rt v v v , k a l T r p o r e p o v ovk k r j e s tfv e lr e v
r jxrj e v a , a(f> 6a p r o v 8e o v v v o v v c r r e p o v jj.rJ k r j e s ecrrat

30 e n r e v p.rj e v a .) rj et p . e v T a v r a k k j k o s K o k o v d e K a l
ro re a y e v r /r o v d a p ro v y e v r jr o v , av-
y K i} K al r b o v eKarepa Kokovdev, K al e r e y e v r j-
a8 2 b rov, ib o v , e r e fp d a p r o v , b o v ; b r jk o v 8e Kat ck to v
SpurpLO v a v r & v ' K a l y p v y K r j , e l < j> d a p r o v , y e v r j r o v . rj y a p
a y e v r jr o v rj y e v r j r v ' el a y e v r jr o v , a<j>6a p r o v V T r o K e r a .
K al ei y e v r jr v b r j, < f) d a p r v v y K r j- rj yp <f>6a p r b v rj
5a (f> d a p r o v ' kk el fy O a p r o v , a y e v r jr o v v r r e K e t o . et 8e p.rj

aK okovdovcrL V aAArjA.ot r t p d a p r o v K a l r a y e v r j r o v , o v k
vyKrj ovre r a y e v r j r o v o v re r a<j>daprov bov e v a . o r
8 vyKrj Kokovdev, eK r&vbe <f>avepov. r y a p yevrjrv
K a l r <j>6aprv KokovffoSo-v kA rjkos. b r j k o v be K a l t o v t o
i eK t & v Trporepov' rov y p el ovros Kal rov e l jj.rj ovros ecrrl

jj.erav < jrjbirepov K o k o v d e , rovro 8 e c r i t yevrjrv K a l
<f>0aprov. bvvarv yp K a l ev a K a l jrj ev a oipLcrjevov
5
Xpovov (K arepov keyca eKrepov K a l e v a rotrv rtva
Xpovov K a l jxrj e v a . et rovvv ecrri r yevrjrov rj <f>daprov,
15 v y K r j rov ro jera^v e v a . eorco y p r A r aet ov, r
be B ro e l p.rj ov, r Se T yevrjrov, t 8e A (pdaprov.
vyKrj brj r T fx.erai> e v a rov A K a l t o v B. t & v fiev
yp ov k ecrr t ypovos err ovberepov r ire p a s ev St rj t o A ovk
r jv rj r o B r j v r & b e y e v r jr & v y K r j rj e v e p y e a e v a rj
26 SÔapToy] iiSov A l. ( S 3 3 6 . 3 1 ) 2 7 al] Kal rb J M 2 8 S]

6 8?) F 3 0 t! om . F.'>2 iucoAovBe! J F M S PS ' : cucoKovBotr
EH L 3 2 ere] ere r H 2 8 2 b 1 K a l ere F M aiSov om .
E 's Kal om . H 2 yap (1 ) om . E 1 e t nisi fallor S 3 i) . . .
ayevrrov om . E 1 e F H M S P : yap J L r E 2 K a t &<p8aprov T 4 8-f)
E J F M S 0 : 5e H L r ?) yap pBaprhv fj &<f>8apTov om. E 1 5 tmKera
Sc 6 rb (2 ) om . E H L 7 aSa F S P 9 rb (paprby J 1 :
<pBaprbv re li, onnes 13 al om. L 14 itrrl r fj yevr\rbv ) F ,
etrrv t) yevyrSv t i M rb tpBdprSv E 1 (rb deletum ) 1 5 rb _. - .
16 j3 om . E 1 16 5e (3 ) om . E 1 17 rov Kal ro J3] r&v 5/3 M ,
ro (2 ) om . J F H 18 tu ( 'l om . F fj J H M r : om . E F L 19 avy-
Kyjv J f) (2 ) T F H M : om . E J eva om . E , p o st 2 0 Svvjnfijpon. L E 2
90
GKYZ ZERNE
olmayan ama varolan nesnenin de ebedi mi olmas zorunlu?

(Kastettiim asl anlamda olumayan ile yok olan; imdi varolan
ve daha nce varolmadnn sylenmesi doru olmayan ey olu
mayan, imdi varolan ve. daha sonra olmamasnn sylenmesi
doru olmayacak olan ey yok olmayan.) mdi acaba bunlar biribi- 30
rine uyarsa, yani hem olumayan, yok olmayan ise hem de yok
olmayan, olumayan ise ebedilik her ikisine de zorunlu olarak uyar
ve bir nesne ister olumayan olsun ister yok olmayan ebedi mi
olur? Ak ki bu onlarn tanmlarndan kar: nk bir nesne 282b
yok olan bir nesne ise onun oluan da bir nesne olmas zorunlu.
Nitekim o ya olumayan ya da oluan bir nesne olur. Olumayan
bir nesne ise, bizim kabulmze gre yok da olmayan bir nesnedir.
O oluan bir nesne ise, yok olmas da zorunlu. nk ya yok olan
bir nesnedir ya yok olmayan; yok olmayan bir nesne ise, olumayan
da bir nesne olduunu kabul etmitik. -N e ki yok olmayan ve 5
olumayan nesne biribirine uymuyorsa, ne olumayan nesnenin
ebedi olmas zorunlu ne de yok olmayan nesnenin. Ama biribirile-
rine uymasnn zorunlu olduu uradan kar: oluan ile yok olan
biribirine uyuyor, bu daha nceki uslamlamalardan da kyor. Her
zaman varolan ile hi varolmayan arasnda, hibirine uymayan 10
bir nesne var, bu nesne hem oluan hem de yok olan. kisinden
her birinin snrl bir zaman boyunca hem olmas hem de olmamas
olanakl. Kastettiim u: ikisinden her biri belli nicelikte bir zaman
boyunca varoluyor ve varolmuyor. mdi olan ya da yok olan bir
nesne varsa, bunun ortasnn da olmas zorunlu. Diyelim ki, hep
varolan A , hep varolmayan [hi varolmayan] B, T oluan, A da 15
yok olan. F n n A ile Bnm ortasnda olmas zorunlu. nk bu
ikisinin hibir snrnda bir zaman yok ki, orada ya A yok olsun ya
da B var olsun. A m a oluan nesne ya etkinlik halinde ya da olanak
halinde olmal, bu zorunlu, oysa A ile B bu ikisinden hibiri olamaz.
91
riE P I OTPANOY A. 12 282b
bvvfie,. r o s de A B ovberipus. rrocrov a p a rv a Kal apa;- 20

fievov \p6v ov Kal e o r a Kal TraA.ii ovk e a r a i to T . ofioCas 8e '
Kat 6771 tov A [(pdaprov] . y ev rjro v a p a Kal (pdaprov eK a rep o v .
aKo\ov6ovcrLv a p a k K r /k o s r y ev r jro v Kal to (pdaprov. eorc
tj r ecp' w E a y ev r jro v , r o 8 ecp' w Z yevrjT ov, to 8 e<p'
< H (p d a p r o v , r 8 (p d a p ro v . ra 8rj Z @ 8e- 25
b eiK ra o t l a K o k o v e k k r j k o s . o r a v 8 17 ovrco K tije v a ws
rav ra, o o v r fiev Z K al r 0 aK okov d ov v ra, r 8e E
Kal ro Z fj.rj8 en r avr>, a r t a v r 8e d r e p o v , o fio a s 8e
Kal ra H0 , avyK rj Kal r a EH aKoAoufley d X \i]\os.
eu-rc y a p H r E jxrj a K o k o v d o v v . r a p a Z a K o k o v d j- 30
a i.r r a v r i y a p r E rj t o Z. aAAa fj.rjv < r Z , Ka r
0 . r a p a H r 0 aK okov d rfo-e. k k v reKero a b v v a r o v
e v a . 6 8 a i r o s oyos Ka o r r H r E. aA.a /j.Tji' 28 3a
ovtc e \ e r a y e v r jr o v , e(p* < E , 7rp r y ev rjro v , i(j> w
Z, Ka r (p d a p r o v , ecp' < H, rps r (p d a p ro v , i<f>' < 0 .
r 87/ (p v a firjbev na>kvev y v o fie v v r a (p 6a p r o v e-
va Ka a y e v r jr o v ov (p d ap rjv a, a r a vrapôva-rjs r /j.e> s
r??s y evecrem s rta 8e rrjs p d o p a s , a v a p e v (rrl rS>v bebop e-
vutv r . i] y a p r ep o v rj rocrv r v a >pa-fievov yjpovov b v -
v a r a a r a v r a rj nroev rj Trdo-êv, *j e v a rj jj.tj e v a , Kal
r b v r ep o v b a tovto , o r p a r a roiS o r e p a s , ov ovk
ea-r rkei tv. r 8e rfj r e p o v ovt r ep o v o v d >pcrp.evov. 10

- i r i tC fj.aX.kov er r>be rai (rrjfj.eia> de o v rp o rep o v e(pdprf
rj firj o v r e p o v e y e v e r o ; e l y a p firjd ev fi k k o v , a r e p a 8e
ra crrjfiea, b rjkov or r e p o v xpovov rjv r y ev rjro v Kal
21 rb 7 $ : om . E 'L S 0 2 2 <f>8aprov om . E L : hab en t $ &pa om .

E'>2 2 3 fipa] yap J : om . E'>2 aA\^\ots post <p8apruv pon. M
t o (2~l om. F H 2 4 t u ( i 1) om . S 1 25 t o ] t o M Be L
2 6 lkoKovBovijiv F M 8 jj E H M : Bi} J F L r 2 7 rb (1 , 2, et 3 ) ] r a
HL t u (2 ) om . J F M 2 8 t u ] ret H L fir/Sev T arravra Se
Srepa M 2 9 Kai (2 ) om . L to F 1 rj e E L 3 0 (irr M
r b &pa a .K o X o u 8 E 1 3 2 t u &pa rj rip 5 J o\ou6e M 283 *2 $
tu i L rb C F H L 3 (1 , 2 ) ] ou E L <b6apriv] &<f>6aprov L
to 8 F 4 5^ E L S 1 : Be $ r yevi/evov E L F 7 Svvavra F , o
Svvara olim E 9 firepo] Swepor xpdys F H r xo otfr &retpov
om . E 1 i r r om . J tpBapra M
92
GKYZ ZERNE
yleyse T, belirli ve snrl bir zaman boyunca hem olacaktr hem 20

de olmayacaktr. A da yle. Demek ki her ikisi de oluan ve yok
olan bir nesne. yleyse oluan ile yok olan biribirine uyuyor,
rtyor. mdi diyelim E olumayan, Z oluan H yok olmayan,
da yok olan. Z nn biribirine uyduunu gsterdiydik. Ama bunlar 25
byleyse, yani Z ile biribirine uymuyorsa, E ile Z ayn eyde
bulunamaz, her ikisi iin teki ikisinden biri bulunur. Bu H 0 iin
de byle. EH nn da biribirine uymas zorunlu. Diyelim H ya E
uymuyor. O zaman Z uyacaktr. nk hepsine ya E uyuyor ya da 30
Z. Ama Zya uyana da uyar, yleyse H ya uyacaktr. Ama
bunun olanaksz olduu kabul edilmiti. H nn E a uymas da yle. 28 3 a
Demek ki, olumayan E ile oluan Znn ilgisi ve yok olmayan H
ile yok olan nn ilgisi byle.
Oluan bir nesnenin yok olmayan bir nesne, olumayan bir
nesnenin yok olan bir nesne olmasna bir engel bulunmadn 5
ileri srmek u demek: bunlardan birinde olu tekinde yok olu
bir kez bulunursa, verilmi olanlardan biri ortadan kaldrlmtr.
nk her nesne ya sonsuz bir zaman boyunca ya da snrl bir
zaman boyunca ya bir etkide bulunur ya da bir etkiye urayabilir;
ya varolabilir ya da varolmayabilir; ondan daha ou olmayan
sonsuz bir zaman bir biimde belirlense de byle. Nitekim bir 10
biimde belirlenen sonsuz ey ne sonsuzdur ne de snrl. -A yrca
daha nce hep varken niin o zaman noktasnda yok olsun ya da
daha nce sonsuz bir zaman boyunca yokken o zaman noktasnda
olusun? O zaman noktas hi de belirli deilse, noktalar sonsuz
ise, ak ki sonsuz zaman boyunca oluan ve yok olan bir nesne
93
2 83a IIE P I OTPANOT A. 12
< f> 0apr6v. bvvara pa pr) svat, repov yjp v av ( p a
25 yap ?et S v v a p .i v roC pr) eva Kal e v a ), rb pev trporepov,
ei < p 0 a p r o v , rb 8 vcrTepov, el y e v r /r o v . &<rr ev v rpyev
Opev h bvvara, ra v r iK e C p e v a pa v r p e . eri de Kal
rovd' o p o m s ev ravn o"i)peitp vrpe, c ctt repov xpovov
to v p r) eva Kal tov eva ee bvvapv' akka b e b e iK r a o n
20 b v v a r o v t o v t o . n el T r p o r e p o v rj b v v a p s v n p x e rrjs e v ep -
yelas, ravd' vrpe tov X P V 0 V > K a 'L v y ev rjro v rjv Kal
pr) o v [ r b v vepo v \ p 6 v o v ,} ylyvea- B a b e b v v p e v o v . pa b?j
ovk ij> Kat tov eva bvvapv exe, Kal tov ro're eva Kal
34 v o r e p o v repov p a x p v o v .
24 (pavepdv 5e Kal k k w s o n bv-

25 varov (pdapTov ov pr) <f>0apr)val rore. el y a p e a r a p a
K a l <f>0aprov k a l <f>0aprov evrekex*iQ> <2ore p a e a r a 8v-
varbv e l r e ev a k a l pr) el' (pOelpera p a rore ro

<p6apr6v. Kal el yevijrov, y ey o v ev bvvarov yap yeyoveva,
K a l pr) e l p a ev a. a r be K a l a>8 e ecapfjo-a o n bvva-
30 rov rj yevopevov rore <f>0aprov r barekev , rj yevrjrov ov

Kal el Ttprepov ov <f>0apr}va. ovbev y a p rb rov av roprov
o v t <f>0aprov ovr yevrjrov oov r eva. r pev yap avro-
paroV e a r K a l t r tvxVs napa. rb e l K a l rb a>s t t i
2 8 3 * ro rokv rj ov rj y v op ev ov ro 8 repov x p vv V bnrk&s
t ) ro T i p o s [xpdvou], r el rj ws em r rokv vrpxe ov.
vyKr) roivvv (ftvare r a r o a v r a ore pev ev a ore 8 e pr).

14 &<pQaprop J farepov EL : rov rcpov & 15 yhp W : &pa
EL 17 & dvvarat FMErec*S : & 5vvavra E1 ut vid. (ra s. unius litte -
r a e ) L r S 1, avvara. J H ur<px{ (su Pra posito H a o rovro
om . H c/ E L : cftrep $ 21 vrdpx*t L fcvEJHLMS0: tv F,
& F 2 2 rv &repov y_p&vov seclu si yev4<r$a E2 Sh JFLr : om .
EHMSp Sij JFHr : 5c ELM 2 3 eJva ( 2 ) ] fjL^j eva H } B e k k e r
2 4 &pa EHLMS1 : om . JFr 2 5 yap] fca yap M , re yap F jua]
a l &fia Alvp 2 6 koI &<f>6aprov $LrE2 : om . E1 e t co d ices p leriqu e
com m entatoribu s no ti, a n te Kal <ft9 aprbv add. A lex . 2 8 <p0apr6v
EHL*: ItupOaprov JJFM e! yevrjrv, yyovev~\ el tivvarbv yeyoveva in
ra s. E* &Pa v^ * (y^P E 1) yeyoveva om . E 2 9 &a
E1LSl ; &pa jjdj ci. S to c k s, om . $rE2 ot HErtc' 3 0 r om . E
3 3 ot ] tvat F r (3 ) ora. E 3 8 3 b 1 rt) ( r ) om . E ytvintvav L
X p 6 v o n ( f i v ) c i. S sem ih l 3 x p 6 y o u om . E 1>SF H L S : h a b en t J M I *
3 <pv(Tf T ] rpVTa F
94
GKYZ ZERNE
vard. Demek ki sonsuz zaman boyunca varolunmayabilir (nitekim

varolma ve varolmama olanan ayn anda tayacaktr), o yok
olan bir nesne ise daha nce, oluan bir nesne ise daha sonra. 15
Dolaysyla olana olan bu eylerin bulunduunu kabul edersek,
kartlar ayn anda bulunabilecek. - te yandan bu her noktada
ayn ekilde bulunacaktr da, dolaysyla sonsuz bir zaman boyunca
varolma ve varolmama olanan tayacaktr. Ama bunun olanak
sz olduunu gsterdiydik. -Yine, olanak etkinlikten nce ise, 20
btn zaman boyunca o, olumam olan ve varolmayan, ama olu
ma olana olan bir nesne olarak bulunacaktr. Demek ki ayn anda
yoktu ve varolma olana tayordu, hem o zaman hem de daha
sonra, yani sonsuz zaman boyunca varolma olana tayordu!
Yok olan bir nesnenin bir zaman yok olmamasnn olanaksz
olduu baka biimde de ak: nk o hep ayn anda gereklik- 25
tamamlanma halinde hem yok olan hem de yok olmayan nesne
olacaktr. Dolaysyla ayn anda her zaman hem varolma hem de
varolmama olana tayacaktr. Demek ki yok olan nesne bir
zaman gelir yok olur. Oluan nesne ise olumutur. nk.oluabi
len bir nesne, hep olabilen bir nesne deil. yle bakldkta da,
oluan bir nesnenin bir zaman gelip de yok olmadan srmesi ya da
olumayan ve daha nce hep varolan bir nesnenin yok olmas 30
olanaksz: hibir eyin rastlant eseri yok olmas ya da olumamas
olanakl deil. nk rastlant eseri ya da talihle olan ey, her
zaman ya da ou kez olan ya da oluan eyin dndadr. Oysa
sonsuz zaman boyunca sren bir ey ya mutlak anlamda ya da belli 283b
bir zamana bal olarak ya hep varolan ya da ou kez varolan bir
nesne olarak bulunur. Demek ki doa gerei byle olan nesnelerin
kimi zaman olup kimi zaman olmamas olanakl deil. N e ki
95
I7EPI OTPANOT A. 12 28315
r& v h e t o io v t c d v fj avTr b v v a p .s r ijs v rc p c r eu s , K al rj

vkrj a lr ia to v ev a K al fxrj. &<rr' v a y K fj p .a v n a p ^ e v 5
e v e p y e t a v T iK ep ev a . a A A a fxr\v o v b e v y k r j e s e lr e lv v v v
o r ecrr T tepvcrv, o v b e rsepvcrv o r v v v e c r r v . b v v a r o v a p a pr]
o v n o r e v c r r e p o v b o v e l v a i' e e y a p v c r r e p o v k a l TTjV to v
p.r/ ev a h v v a p .iv , rk rjv o v r o v r o r e pr] e v a o r e e c r r v { v r p -
\ e y ap e v e p y e t a o v ), a A A a r o v n e p y r v K al e v r& n a p e k - 10
o v r Xfi6v<. ctt ) hrj o v e y e rr jv h v v a p .iv v r p y o v evepyeC a*
e c r r a a p a k r j e s e i r e v v v v o r o v k e c r r n e p v c rv . kk' bv
v a r o v o v h e p .la y a p bvvap.15 r o v y ey ov ev a e c r r v , k A a to v
e v a rj e a e c r O a . 6p .o im s b e K a l e l r p o r e p o v o v i b o v v o -r e p o v
pr] e c r r v e e y a p h v v a p .iv o v e v e p y e a o v k e c r r v . & crr v B & - 15
p.ev r b b v v a r o v , aXrj0es e c r r a e l n e v v v v o r t o v t e c r r T rep v cv
Kal o k c s e v t & v a p e k d o v r y j p o v a . -Kat cf>vcriK&s 8e Kat p.r}
K a o k o v crK on ovcrv b v v a r o v rj tb o v Sv r p o r e p o v cf>daprjva
v c r r e p o v , rj ir p o r e p v pr o v v crrep ov ib o v e v a . ra yap
cpdapra K al y e v r jr a Kal kkolCTCi r a v r a - a k k o o v r a 8e 20
r o s e v a v r io s , K al e f 5>v t r v v i o r a r a r a c p v a e o v r a , k a l v tto
t & v a v r & v to v tc v cj> 0 eip era .
" 'O r p iev o v v o v r e y e y o v e v 6 r s o v p a v o s o v r e v h fy e r a 26

<f>6 a p r jv a , K a d r e p r v e s cpacrv av rov , akk' e c r r v e l s K al
t b o s , p y r /v p e v K a l r e k e v r r j v o v k ey u tv r o v r a v r o s a l& v o s ,
e y o iv Kal r e p e y a tv e v a v r & r o v a r e p o v y p v o v , k r e
Si
t & v elpr)peva>v e ecrr k a p .f 3 v e v rr)v v i c r r v , K a t b r r js 8ors 30 .
5 b i t la om. E1, ante f) ponurit JFM /taJFMrS p : Kal /a EHL

6 t o c v T i K t f i t v a $ LSl odSi T ut vd. 7 8r o v k t t i H S^
oSe] t) F 7 ( b is ) et 10 et xa x tpurv F 8. . . 9tlva
E1 8 Kol on i. E *H t V ] t Îv oZaav F 9 to ] rijv ro
H M E *F * &re irrv om . E L _ 1 0 aAAa ro] aAA* iv Ttp L iv
om . E 1 rapeA.7jA.u0<T< L I I ivtpytav M 12 carv E *H
&pa om . E 1 o v k om . E 1 14 el Kal F i v om . E 1 15 ftrrat
L fitTT* i v ] &s t v L 16 tcrra om . F 18 Strrepov <j>8apj-
va H 2 0 yevifrii K a l <p8aprk H 8 i ] 8 iv F , o m . E 1 s trvv-
ItrravTat L K a l om. E 1 u t vid. 3 3 tfpera J B 2 6 olv om .
E1* 27 (patr'v ryts JM avrov om . FH cf iarl M 30 \af-
ftvav E F H L r j Aa0 V JM
96
GKYZ ZERNE
bunlarn elime olana ayn; varolma ve varolmama nedeni de

madde. Dolaysyla kartlarn etkinlik halinde ayn anda bulunma- 5
lan zorunlu. -N e ki imdi olann geen yl olduunu, geen yl
olann da imdi olduunu, sylemek hi doru deil. Demek ki bir
zaman varolmayan bir nesnenin daha sonra ebedi olmas olanaksz.
nk daha sonra da varolmama olana tayacaktr; yalnzca
varolduu o zaman varolmama olana deil (nk etkinlik halin
de varolan olarak bulunuyor), geen yl ve gemi zaman iinde 10
bir noktada da varolmama olana tayacaktr. mdi neyin olana
n tayorsa onun etkinlik halde bulunduunu varsayalm: geen
yl olmadn imdi sylemek doru olacaktr, ama bu olanaksz.
nk olumu olma olana diye bir ey yoktur, yalnzca olma ya
da olacak olma olana vardr. Daha nce ebedi olan, ama daha
sonra varolmayan iin de ay'n ey geerli. Nitekim o gereklii
olmayan bir olanak tayacaktr. Dolaysyla biz olana gereklik
olarak kabul edersek, imdinin, geen yl olduunu, genelde gemi 15
zaman iinde bir nokta olduunu sylemek doru olacaktr. -F en el
olarak deil, doa bilimi asndan bakldkta da, daha nce ebedi
olan bir nesnenin daha sonra yok olmas, ya da daha nce
varolmayan bir nesnenin daha sonra ebedi olmas olanaksz.
Nitekim yok olan ve oluan nesnelerin hepsi ayn zamanda nitelik 20
de deitirebilir. Nitelik deitirme ise kartlarla olur; ve doal
nesneler nelerden olumularsa, onlar tarafndan yok edilir.
ikinci Kitap
mdi, evrenin btn olumamtr, kimilerinin ileri srd 26

gibi yok olma olasl da yoktur; tektir ve ebedidir; btn bengilii
iinde ba, sonu yoktur; tm sonsuz zaman kendi iinde sarar.
Bunlar hem sylediklerimizden tr gven verici saymak
gerekiyor, hem de baka biimde olduunu iddia edip, onun 30
97
283 b IIE P I OTPANOT B . 1
31 tjjs rtapa t&v &kXcos keyovrcov Kal yevv&vTcov avrov el

yap ovrcos /iev ( X ev evbeê-ra, cad ov de rportov ecevo
yeveada keyovtrv o v k Zvbeêra, p.eykr\v a v eyo K a t t o v t o
2 8 4 a pomv eli m o r v repl rfji avaerias avrov Kal rrjt aibo-
tt jto . btnep K a k & s eye trup,nedetv eavrov t o v i pâovi
Kal pkerra narpiovi rjp&v krjOes eva A oyovi, & i earrv
dvarov ti Kal Oeov t& v eyovrmv pev k lv tjc tiv , ey avrav
5 e roavrtjv (Zerre prjdev eva ne pas avrrjs, aAAa p a k k o v
TavTTjv t & v kkm v irepas ro re yap iripas t & v repteôv-
ro)v eerr't, Kal avrrj rekeos overa Trepeêt ra s rekes Kal
Tas fyoTjaai ttepas Kal ravkav, avT rj pev ovbepav ovt
apxr)v y p v a a ovre rekevryv, aAA arravoroi overa t o v aret-
10 pov X P V0V> T& v akkoiv t & v p.ev alra rrjs apxv$ t& v
be bexop.ivrj t t j v n a v k a v . to v 8 ovpavov Kal t o v va> to tto v
o pev p x a o ros d e o s a r e v e p a v a>s ovra p . 6v o v ava-

to v 6 8e vvv paprvpe k o y o s o iS * aepdapros K al yevrjroi,
r i b r a d r s r a r j s 6 vr]rrjs bvaêpeas eartv, r p o s 8e t o v t o l s
15 a n o v o s ba rd p r jb e p a s rspoerbeer8a /3 t a t a s v y K r js , rj
K arex e K to k v o v a a < j> epecrO a -rreep v K ra av rov aA A co s- t rav
yap r o r o o v T o v e r n o v o v , oereortep a v a id m r e p o v j, K al 8a -
O e a e u iS rijs aplaTrjs apotpov. brep ovre K a r a t o v t& v ra-
k a & v pvdov v n o k r j n r e o v exetV, ot <f>a<rv * Arkavros tlv o s
20 a w Trpoerheerda t t j v o -m n jp ia v eo U a a y a p K al to v to v ol
< rv (T rqcra v T es r o v k o y o v t t ) v a v r r fV e x e v V T r o k r jjn v t o s verre-
p ov o )i yap rrepl fipos fyovrav K a l yerjp&v b m v T u t v r & v

&Vco <r<d/xdr>v VTreerrrjerav a v r & p v d tK & s v y K r jv ep.\jfVXOV.
oire brj tovtov tov rponov vrokriTTTeov, ovre 8ta rr;v t-
3 1 rr\s raph om. E , fortasse ecienda &W av E 32 Kctfl bv . . . 3 3

iyS4x ereu om- J 33 7eye'cra om. F l o v k om. E1 284 *1
tj (a) < fSSE 2 : om. E 1L 2 iavr M 3 fi\urra rovs rarpovs
L r/flv E J L r S c : jjfv F H M 5 8e] fx.4vro J M 7 anr M
post avrrj addunt ?/ KVK\otpop'a L r 8 rav\t]v L , raAtv E1 avrj
L oist om* E 1 10 t < aiv fiev . . . apjtfjs om. E113 aye
dvaros H 15 (Sias J J L .16Kcc
E 1" ' &k\us avrlv H 17 aSirepov F 18 fiapoy] olim jx6-
pov E ovSh F H M tjV rakabv fiCSov F g ^tvdoi'] yp. Aoyov
margo E 2 2 i r E J L : Str7rep F H M yap om. E 1
98
GKYZ ZERNE
olumu olduunu savunanlarn grlerinden tr. Nitekim

onlarn dedii gibi olmas olas olmayp bizim dediimiz gibi olmas
olas ise, onun lmszl ye ebedilii konusunda bu durum da 2 8 4 a
byk bir gven destei olur. Bunun iin eskilerin ve en saygn
kiilerin sylediklerinin doru olduuna inanlmas yerinde; yle
diyorlar: devinim tayanlar iinde lmsz, tanrsal bir ey var;
onun yle bir devinimi var ki, hibir snr yok, tersine onun devini- 5
mi teki nesnelerin snr. Nitekim snr, saran nesnelerin zellii
dir; o tam olduundan tr tam olmayanlar, bir snr ile bir durak
tayan devinimleri sarar; hibir ba, hibir sonu olmadndan
tr sonsuz zaman boyunca kesilmez; teki devinimlerin kimileri- o
nin balang nedeni, kimilerinin de durak yeridir. Eskiler gkyz
n ve yukardaki yeri tanrlara ayrdlar, nk yalnzca o lmsz.
Bizim temellendirmemiz de onun yok olmaz, olumam olduunu
gsteriyor. Ayrca hibir geici zorlamadan etkilenmiyor, stelik
de zahmetsizce, nk o, kendisini doal deviniminden bakaca s
devinmek zorunda brakacak ek bir gce gerek duymuyor. Nitekim
byle bir ey yorucu; ne denli ebedi ise o denli en yetkin duruma
uymayan bir ey. Bunun iin ok eskilerin sylencelerine de kulak
asmamak gerekiyor. Dediklerine gre o, Atlas24 diye birinin
desteine gerek duyuyormu! yle grnyor ki kim bu hikayeyi 20
uydurduysa, daha sonrakilerle ayn gr paylayor. nk sanki
yukardaki nesnelerin tm arlk tayormu ve topraktan imi
gibi, sylence ile, canl bir zorunluluk25 araclyla ona dayandn-
99
nEPI OTPANOT B. 1
v r )c r v arro v o s T v y y jv o v T a (p o p a y r r js o K e a s p o r f js eri *5
a d ( e a 0 a ro cro v ro v \p o v o v , K a d d r e p E fiir e b o K k r js ( p r ja Cv.
akka p .r]v ov 8 v r d ^ v x f js evkoyov a v a y K a ^ o v c n js fie v e v
a tb o v ovbe y p rfj s ^vxvs o o v r eva r f)v T o a v r f jv a>rjv
a k v r o v K al [x aK ap C av a v a y k t) y p K a l r r\v K iv r \c r v /xera f i C a s
o vcrav, e r e p K iv e (p e p e c rd a r e ^ v K o r o s to v r p c o T o v (TC/j.aros 30
k k o o s K a l K iv e a v v e x & s , a a ^ o k o v e v a K a l r d ir r js d r r / k k a y -
I ie v r ] v p a o T (a v r]$ e p L C p p o v o s, e ye /zjj8 & < n re p rfj ]r v x fj rfj
t& v 9 v jr & v <ptv i a r l v v r a v c r s rj r e p l t o v v ttv o v y v o [ie v r ]
to v a r > p .a T o s a v e o - s , akk v a y K a o v I lo v o s tiv o s fio p a v
K a T e ^ e v a v r r jv , bov K al arp v ro v . el b j, K a d d r e p e r o - 35
Iaev , evheyeT a to v e lp rjfie v o v ^ X eLV T p d n o v r e p l T r js r p u T r j s 2 8 4 15
 s
av x a l lJLev ovts 6 /x o k o y o v /j.e 'v c s arocpaveera o v f i ( p ( o v o v s

k o y o v s. a kka t&v p.ev r o o v r c o v k o y tav &k s eorco t vvv. 5
E r e b r be r v e s e la - v 0 1 (paarv eva t i bebv K a l. a p -
crTepv to v ovpavov, K a d d r e p oi K a k o v p . e v o ITvayopeo (Kevuv

y p ov tos o k o y o s ecrrv), c r K e r T o v rorepov to v to v e)(e tv
r p o r o v s Kevo keyovnv, i) p.akkov erepus, e r e p bet

rpoa-drre v r& tov r a v r o s acifiaTi Tavra s r s pxds. ev- 10
d v s y a p r p & r o v , el t beov n r d p x e K a l r o porepdv, e n
rpdrepov r s rporepas vrokrjirreov vrdpxev pxs iv

avr&. bdpKTra p.ev ovv re p l rovruv iv t o s re p l r s r&v
(ifcov K iv rjcreL S ba t T r js (pvtrems o K e a r r js KeCvtov evai
(pai/ep&s yp ev y e t o s t io s v r d p x o v T a (pavera r o s tev 15
25 $drrrovos W : iKirrovos E1>*LS. Vide 295 a 18 etrr M 37 oBre
EL <lmxvs EL : rrjs <ftvxws s 9 Kc& (a)] S& ci. Blass 30 K iv e
<p4pe<r6at $LrS (p. 79) : K i v e i a S a E, Bekker 31 nal (1) habent
$LFS : om. E, Bekker K iv e v T 33 4<rr\v] itrrlv ) J ava-
rvevtrs E 284 bl rpivov exftv FH 2 nroKafifivev FH
3 t u v Oebv E'JHLThP : t v 6ev FMrE*, rv 6e(uv Sp (?) 5 r vvv '
ELS0.: r a vv 4 >S 6 4reS)t Se JFMS1: iveSi E1, rel 5e HLE2
8 itrrlv post y ip pon. H 9 ?) omissum add. E1 1 0 r a r r o j] a l
rau T as M 1 3 rpirtpov r c t s om. E ntipxev om. F 13 Stop-
trreov ci. Rose (de A r . hbrorum ordine p. 50)
100
GKYZ ZERNE
yorlar. Ne bunu kabul etmeli ne de, Empedoklesin dedii gibi, 25

dn' nedeniyle, kendininkinden daha byk bir hz kazand
iin bunca zaman kendini koruduunu. Ne ki onun bir ruh
araclyla ebedi kalmaya zorland da26 usa uymuyor. nk o
zaman bu ruhun da acsz, mutlu bir yaam srmesi olanakl olmaz.
nk devinim zorla oluyor -on u devindiren ilk cisim doal olarak
baka bir devinim tayor, srekli de devindiriyor- hi dinlenmeden, 30
akla yatacak bir kolaylktan uzak.27 nk bu ruh iin, lml
ruhlardakine benzer, uyku srasnda bedenin rahatlamas gibi, bir
durak da yok- yleyse o Iksios diye birininki gibi bir yazgy ebedi,
duraksz tayor. mdi, dediimiz gibi nde gelen yer deitirme 35
sylediimiz biimde oluyorsa, gkyznn ebedilii konusunu 284b
yalnzca byle kabul etmekle kalmyoruz, ayn zamanda tann konu
sundaki bilicilikle de bizim dediklerimizin uyum iinde olduunu
gsterebiliyoruz demektir. Ama bu konuda bu kadar konumak
imdilik yeter. 5
2 mdi madem Pythagoras ad verilen kiiler gibi kimileri
gkyznn sa, solu vardr diyorlar (Pythagoraslarn sav bu),
bu ilkeleri tm evren cismine uyarlamak gerekiyorsa, bu durum
acaba onlann.dedii gibi mi, yoksa baka tarzda m, bunu inceleme - o
liyiz. Onda sa, sol bulunuyorsa, onda daha nce gelen ilkelerin
bulunduunu dorudan kabul etmek gerekiyor. Bunlar zerine
canllarn devinimleri konusunda, onlarn doasna zg olduun
dan tr belirleme yapmtk. Nitekim canllarn kimilerinde bu 15
101
a 84b I1EPI OTPANOT B. 2
nvra r a ro tam a / l o p a , A.eyca 8* o to v ro re 8 e o v Kal r b

a p c r r e p o v , r o s e v i a , r o s 8 <f>vrois r avca K al Kara
jio v o v . e l 8e 8e Kal t o v p a v rpocr'rrrev -r r & v r o o v r o v ,
Kal r b r p & r o v , Kadcnrep e r o fi e v , e v r o s aos v t p y o v e v -
so k o y o v V T rpyev e v avrca' rp t& v y a p o v rc a v e K a c r r o v o o v p x v
rs k a r iv . keyca 8 e ra , T p a ro av ca K al r b icara), Kal to
T rpocrov K al r a v r iK e ifie v o v , K a l r o 8e o v K a l r b a p t a r e p o v
rav ras yap r a s d a o r d c r e s e v k o y o v rm p y ev r o s a d )n a c r
ro s r e k e i o s r & a s . l o r i 8 e r b f i e v av ca r o v jiujkovs a p x 7?>
35 8e 8 e o v r o v n k d r o v s , r b 8 e fx r p o a d e v r o v f i o v s. e r i 8 aA.-
AtS K a fa r a s K ivrjcres' ap ^ as y a p r a v r a s k iy c a o d ev p-
X o v r a r p & r o v a i K tv rjv es r o s %xo v crlv - âTL T
v ca fj av^ rjcrs, a r o 8 e r& v 8 e t& v fj K ara r o r o v , a /n o 8 e
r& v ep.Trpocrev r) K a r a r i)v a a d r ja v ' ep.Trp o c r d e v y a p keyca
30 <f> o a l alcr rjcres. 810 Kal ovk i v a t r a v r crcfLar r b avca
K a l K arca K al rb 8 e o v K at a p a r e p b v K al rb efLTrpocrdev K a l
OTrcrdev ( r jr r jr e o v , k k Sera fê K ivfjcrecas a .p x v v i v a v r o s
e/A\jn>xa v r a m r& v yap \frvx<av i v o v e v l p& fjtev o d e v fj
a p x v Ttj s Kivrjcrecas. r a j ie v y a p o k c a s o v K u e r a , r a 8e k i -
35 v e i r a f ie v a k k ' o v r a v r a x o 6 e v opoC cas, o o v r o rv p a v ca pto-
2 8 5* v o v k a l t) yrj i r l r b p crov. aAA i v p e v r o i j r o s k e y o p e v r
av ca K a l K arca K a l r o 8e v K al a p a r e p b v Trpos rjpjcts i t r a v a -
<f>epovTes' rj yap K ara ra r j/e r e p a 8 e a , & cn rep o l p .d v -
res, rj K a ' /xodr7jr a ro s r m e r i p o s , tScnrep r a tov d v b p d v -
5 to s, fj r a iv a v r c a s ex o v ra r f j 0ecre, 8 e o v fiev r b K ara r b
rjpArepov apcrrepov, aparepbv 8e r K ara r rjnerepov 8eov,

16 Sfbv Kal r b ptrrtpiv E L r : aprrtpuv Kat r b Stdv $ 17 K&rte
E : rb K r a $ L 20 otov om. E 21 r b (2) om. E rb (3)
om. E1* 22 vpioBov EL : rp6<r0tv 4>SP 25 5 ffiirpocrBfy
JFLS0: S i npicrBev EHM 27 yrprov post K tvfats ponunt FM
29 7&p] S i F 30 t y t ElJ F H : itp' <LMrE2 ut vid. (cf. de ne.
Attint. 705 12) Kal om. E 31 ko! (i, 3, et 5) EJ : kc rb FHLM
3a avros E 285* 1 p i r om. E1 2 K&TU1 E1 : rb k&tu $LE*SP
ipttrrtpbv E*L : rb iperrtpbv $E!SP ivupfpovrts H LSP 3 ?)] f i E
4 &<rrtp EJ L : oov FHM 5 r hv Biav M fiiv y a p koI tfirpo<r8tv
HE2 6 Kal TiaOtv post aparepiv (1) add. H, post Si L rb ka r rb
illi. St6y EHLSP: rovvavrlov JFMr
102
GKYZ ZERNE
paralarn hepsinin, szgelii sa ile solu kastediyorum, aka

bulunduu grnyor, kimilerinde bazlar, bitkilerde ise yalnzca
yukar ile aa bulunuyor. Gkyzne de bu tr bir ey uyarlayacak-
sak, dediimiz gibi, canllarda nce gelenin de onda bulunmas
usa uygun. Madem kavram sz konusu her biri bir tr ilke.
kavram dediim unlar: yukar-aa; n-arka; sa-sol. Btn bu 20
ynlerin tam cisimlerde bulunmas usa uygun. Yukan, uzunluk
ilkesi; sa genilik ilkesi, n de derinlik ilkesi. Yine devinimlerde
de bakaca: burada ilke ile kastettiim, tayclarnda devinimlerin 25
ilk baladklar yer. Yukardan balayan devinim byme, sadan
balayan devinim yer deitirme, nden balayan da duyumsama
devinimi. Nitekim duyu organlarnn yneldii yere n diyorum.
Burtun iin her cisimde yukar-aa, sa-sol, n-arka aramamak 30
gerekiyor; yalnzca can tadklan iin devinim ilkesini kendilerinde
tayan cisimlerde var bunlar. nk cansz cisimlerin hibirinde
devinim nereden balyor, bunu grmyoruz. Kimi hi devinmiyor,
kimi deviniyor ama her yne ayn biimde devinmiyor; szgelii 35
alev yalnzca yukar, toprak yalnzca ortaya doru. Ne ki bunlarda 285a
yukar-aa, sa-sol derken kendimizle ilgisinden szediyoruz. Ya
biliciler gibi bizim samz; ya bir heykelinkiler gibi bize benzer
ynleri kastediyoruz; ya da bizle kart durumda bulunanlar, bizim 5
solumuza gre olan sa; samza gre olan sol. Am a bunlarn
103
riE P I OTPANOT B. 2 a 85a
[sa l O T T icrd ev to K ara t r \ p . T ( p o v t ^ - iT p o c r d e v ] . iv a v r o ls 5e

to v to ls o v b e /J L ia v p & p . e v b a < j> o p v ' e a v y a p v f t a k v a r p c u fr fj,
ra iv a v r ta epovpev b e Kal a purrep a K al ava) Kal K ara) Kal
ijjL T T p ocrd ev K a l r t r d e v . b t Kal t& v Y lv d a y o p e a v av r s d a v - o
ji c r e .e v or hvo p .6 v a s ravras ap\as ekeyov, to b e v Kal
t pM T T ep ov, r a s r ir r a p a s T r a p e k r o v ovO ev r jr r o v K v p ia s
o i c r a s* o v ffe v yap e X .a r r < o b a ( j> o p a v l x ct LVC r p s ra
K ara) Kal ra e fn r p o c r d e v r p s ra o u a d e v 17 ra e a T tp s
ra a purrep a ev a ra o - r o s { w o s . ra p ie v yap r fj b v v p .e 15
b a < j> e p e p .o v o v , ra e at r o s c r y jp -a a , Kal r fie v avca
Kal K a ra ) T raat r o s ej\x\fr6 x p i s < ttIv p o ta s s Kal
( p v r o s , ru 8e b e v Kal apurrep v ovk im r p x e r o s (f>v-
r o s . e ri b a >s r p -r jc o s r o v T ik r o v s r p o r e p o v , e l r j x e v a v o
t o v n r jK O V S o .p x V > r o e b e v r o v T r k r o v s , rj e r o v i r p o r e p o v 20
pxv r p o r e p a , ir p o r e p o v &v e tr j r ava rov b e to v K ara ye-
v e o - v , e r e r j Trokka^ & s keyera r r p o r e p o v . r p s e rov-
to s , el r p ie v avut ecri t o e v rj K i m jo - s , r be b e v
a cp od, r ep.Trp o o - 6 e v i(f> o, k& v o v rto s e\o t iv a bv-
v a p .iv pXVS r ava) r p s ras akX as Ib ea s. a re t) r 25
T r a p a k e ir e v ras K vp uorepas pâs b fc a o v a v r o s ir r i[ u iv ,
K a l o r t r a r a s ev r a c n v d/j.o(a>s i v o p . o v v r p x i i v . 27
r/u v 27
e r e j ) c u p o r a r p o r e p o v o r i v r o s e x o v < r v a p y j \ v K W T jc r e m
al r o a C r a b v v p .e s iv v T r p x < > v < n v , o 8 ovpavs e p .\ jr v x o s
Kat e x el> Kiz/Tjcrecus o .p X V v > b f j k o v or e x eL K al T ^ 1,< K at 3

7 K ai. . . ?/MrpooBev om . E S P, B e k k e r, SrerBev . . . yfitrepav om . H ( ? ) L .
P ro rsu s a lia hab u it A rg . MrpoarBtv J F M 9 Kal ( 2 ) om . E 1
10 Sr. Kal e/nrp. E Bavfiiatev &v rs H 12 Tu om . E L irapi-
Krov F L M r : ropeA.fixov J H , xapeA7jjw E ( ? ) 13 Sflev M Ta] tu
H (b is ) 14 Tek (1 , 2 )] ru H rpu] Kal H 16 Sapept ftivov
E L r : fiivov Sapcpc # 17 Kal Kara scrip si : a! ro a r codd.
cvetrr S p 18 Si om . E 1 al E L : Kal tu 4>Sp 2 4 S'nvpooBev
E 1 u t vid. L : S els rb npitrBev Ktv J F M : ko! E H L r S p
Xo E JM : XV F > *X H L r E S p 2 5 rb ( 1 )] t o L a6 rapa-
keiretv E j r : vapUKrtlv F H L M S pT h . Kvpceraras F 27 Sb E 1
ivituov a n te iv pon. F ivvrpxev J 2 8 irtS)) &purra E J L :
eVel Stdptrrai F H M S * 2 9 7rdpxovtTiv. E 3 0 eê (2 ) om . F M
Kal (2 ) om . H
104
GKYZ ZERNE
kendilerinde hibir ayrm grmyoruz. nk bunlar ters

evirdiimizde sa, solu, yukary, aay, n, arkay kart
gryoruz. Bunun iin bunlardan yalnzca ikisinin, sa ile -solun 10
ilke olduunu syleyen, hi de daha az nemli olmayan teki
drdn bir yana brakan Pythagoraslara hayret edilse gerek.
Btn canllarda yukar ile aa, n ile arka arasndaki ayrm hi
de sa ile sol arasndaki ayrmdan daha az nem tamyor. Nitekim
berikiler yalnzca olanak asndan nem tayor, oysa tekiler biim 15
asndan da nemli. Kald ki yukar ile aa btn canllarda, ,
hem hayvanlarda hem de bitkilerde ayn ekilde, oysa sa ile sol
bitkilerde bulunmuyor. Ayrca madem daha nce nin eitli anlam-
lar var, uzunluk genilikten nce gelirse, yukan uzunluun ilkesi 20
ise, sa geniliin ilkesi ise, daha nce gelenin ilkesi daha nce
gelirse; yukan cins asndan sadan nce gelir. Dahas yukan, de
vinimin balad yer ise, sa ayrlman nokta, n ise oraya gidilen
nokta ise, bu adan da yukan teki biimler karsnda bir ilke
olana tasa gerek. Demek ki asl ilkeleri bir kenara braktklar 25
iin ve bunlarn her cisimde ayn ekilde bulunduunu dndk
leri iin Pythagoraslar eletirmek hakkna sahibiz.
Madem devinim ilkesi tayan nesnelerde bu tr olanaklar
bulunduunu; gkyznn ise canl olduunu ve devinim ilkesi
tadn daha nce belirledik, bizim iin u ak: onun yukars- 30
105
I1EPI OTPANOT B . 2
31 r Kar6) Kal to b e o v Kal r d p o -T e p o v . ov be yap n o p e v
d i a t o o - < f> a p o e b e s e v a rd o -)(rifia . t o v t

ra v ro s, o ra s eara
tovtov r p .e v b e b v t o 5e d p a r e p b v o j i o a v y o v r a v t & v jao-
285b pCiV ara>ro>> Kal K i v o v p .e v a v t o v a r a v r a x.pov o v , a k k a v o e v
a o - r e p & v e i t s , i v o s e % e r b b e v r p o s r a p c r T e p b v b a -
<p o p a v Kal t o s o y j p - a c r v , cra T re p O et] er<p a p a v e e fx e v
y a p TTjV b v v a p . i v h a t y i p o v a a v , b o e 8 o v 8ta r r j v o p o o T r jT a
5 tov c r ^ v p .a r o s . r b v a v r d v b e r p o r o v K al re p l r t js p ^ r js tov
K i v e c r d a - K al yap et xr]beiTO T fjp a T o , b p .u > s e ^ e v avay-
K a o v a p y jjv , oO ev av jp ^ a r o , el jjp ^ e r o K iv o v p e v o v , K av el
c r r a i r ] , K iv jO e lr ] t i v r a k v . keya 8e p -r jto s p ie v a v r o v r K ara
rovs T rok ovs b A a r r jfia , K al r& v r k a v tov jj.e v av a tov be

10 kolto }- b a tp o p a v y a p iv t o v t o is p -o v o s o p & p e v t &v i}}x<T<f>a-
p a v , t & pLrj K iv e < r d a ro v s iro k o v s. a p .a 8e Kal e ld O a p e v
k e y e iv ra rk y a iv r& Kocrpup ov r av a K al r kcitc ,

a k k a t r a p a r o v s ir o k o v s , a s tovto v ( x r jK 0 v s v r o s r y a p e l s
r r k y o v i o r t r a p a r av a K al r K ara, t & v be rro k a v
1.5 [ ie v in r e p f j p s < p a v o p .e v o s r Karc) f i i p o s ia r 'v , o 8 r jp .v
a b r jk o s t ava. b e v yap e K arrro v k e y o p .e v , 0 6 ev rj pxV
T js Kara r r o v K iv r jr e a s ' tov 8 ovpavov a p y j v r j s r e p e p o -
p a s , 0 6 ev a varok al t &v acrrp av , a are tovt a v e t ] b e o v ,
ov 8 a l b v c r e s , p o r e p o v . el ovv ap y era a r t &v b e & v
*0 Kal ttI ra b e a re p u f> e p e ra , avyKij r ava e v a rv

a tp a v rj r r o k o v el yap e o r a o tp av e p o s, e r a p a re p a e o r a fj
k I vt]<t i s , o re p ov (p a fie v . b r jk o v t o Cv v v or a < f> av r]S ro k o s
i o r l t o a v a . K a l 0 1 p .e v K e olK O V V T es. i v r& ava e ltr lv r)p .-
33 to v to v ELrH : JFMairov y' om . E1 285 bI AA Ivvatl

M 4 86(etc M 5 Si HLTSpE2: S!) JM, om . E*F 6 S/uts
7 p fa ro om . e t post raAp su pplevit F1 7 om . J r ei]
l J livovfifvov ELM : cvovfievov KvfiaOa JF H r ( t u a n te Kivovuvov
addit T ) Kal F ti rralrf] ftrrm fl E 8 hu om. E /tiv om . J
9 t6\Kovs, tKKav ut sa e p e E1 rv] tu E1 (b is l 10 t o v t o i s yiv'ois
EHLMrSp : fiivos t o v t o i s J F I I al.o m . F 12 \ty a y post
rAya re p e tit E1 13 to rapa EJH LrSp : Ta repl FM. B e k k e r
14 rep! F, B e k k e r 15 firep] rpbs FM 17 pxyv I('FL SP : ap%y
JHM 18 ao'Tepa>v E 19 af om . E1 pjera EJHr : fip^tra
t ' FLMSp(?) 2 0 ( p e p t T a L Je l y a t u y u H 2 2 i om . J1
106
GKYZ ZERNE
aas, sa-solu vardr. Nitekim btnn eklinin daire biimli

olmas nedeniyle, btn paralar benzer olduundan ve zamann
tm boyunca devindiklerinden tr, onun nasl sa, solu olur
diye kukuya kaplmamak gerekiyor, tersine biimleri asndan 285b
sa ile solu biribirinden farkl bir eyin alnp bunun evresinin
bir kre ile evrilmesi gibi dnlmeli. O biim benzerliinden
tr grlr olmakszn, farkl olana tayacaktr. Devinme
ilkesi, balangc konusunda da bu byle. Hibir zaman devinime 5
balamam olsa bile, yine de oradan balayaca bir balang
noktas tamas zorunlu; devinime balamsa, dursa bile yeniden
devinebilir. mdi gkyznn uzunluundan kastettiim, kutuplar
arasndaki aralk, kutuplarn da birine yukar tekine aa diyo-
rum. Yarm krede kutuplarn devinmemesinde, yalnzca bunlarda
bir ayrm gryoruz.28 Bununla birlikte evrendeki yanlara yukar, 10
aa deil, oras uzunluk boyutu olduu iin, kutuplarn d diye-
geliyoruz. Nitekim yana doru olan yukar ile aann dnda.
Kutuplar iinde bizim zerimizde grneni aadaki ksm, bizim
grmediimiz ise yukardaki ksm. nk yere gre devinimin 15
balad her noktaya sa diyoruz. Gkyznn dairesel yer deitir
mesinin balang noktas, yldzlarn batma yerleri, dolaysyla bu
sa olsa gerek, onlarn battklar yer de sol. mdi gkyz sadan .
balayp sola dnyorsa, yukarnn grnmeyen kutup olmas 20
zorunlu. Yukar kutup grnecek olsa devinim sola doru olacak,
bizim kabul etmediimiz de bu. mdi ak ki, grnmeyen kutup
yukars. Orada bulunanlar da yukar yarm krede sa yanda bulu-
107
I1EPI OTPANOT B. 2 a 8s b
<r<papiu> K al nps r o s b e o s , fj jaes 8 ev r k tc K al

Ttpds r o s p c r T e p o s, e v a v r c o s tj o s o l U v d a y o p e o k e y o v a - v 35 .
K evoL y a p f if m s vco n o o v a Kal e v t> 8et( j i e p e , r o s
8 KL k 6.T( K a l e v r p o -r e p ta . o v p a v e b e rovvavrC ov.
kka r i j s f ie v bevrepas n ep i(f> o p as, o lo v T tjs t v nkavrjTu>v,
r jp e s p e v ev ro s voo K al r o s b e o s ecrp v, e/cevoi 8 e
ev ro s k t ) K al r o s p c o r e p o s ' a v d r a k l v yap r o v r o s 30
fj apX V TVS Kivrjcredi e a r b ro e v a v r l a s e v a r a s <po-
p s, utcrr e < rv p .fia iv ev rjfx as piev ev a r p o s r fj a p x fj e n e i-
v o v s 8e n p o s rc5 r e k e l . n epl f ie v ovv tS > v K a ra r a s b a -
c r r d a e s [rcov] p.pu>v K a l t & v K a r a t o t t o v op L crp ev V r o c r a v r a 286 a
elpr\<y6<j>.
j E rel 8 ovk ecrrv ev a v r a Kivrjcrs 1) KVKkfa r f j KVKko),
(T K erreov 8 r n k e o v s eleri <f>opa, KdCnep n o p p m d e v n e p a -
p .iv o s n o l e c r d a t t )v rjrrjcrv, n o p p co 8 o v x ovto> r <5 ron>, 5
r o k v 8e p a k k o v t> t & v a-vpjSerjKOTotv a v r o s n e p l n a p /n a v
k y t o v e x * v a c r d ja v . op.a>s 8e k e y m p e v . f 8 a l r a n e p l
a v r & v ev O ev b e k rfn T ^ a. e K a o r o v e a r v , & v e e r r lv e p y o v , eve a
tov epyov. 6eov 8 e v e p y e a a d a v a a a 4 t o v t o 8 e o r l a)j a b o s .
uhtt avyKrj r <2 0e<3 K iv rja v b o v v n d p x e v . e n e l 8 o o v - 10
pavos to io v to s (erS p a yp ti eov ), b tovto l^ e t r e y -
K JKkov erS p a , 6 ( p v a e K i v e r a KVKko) a e . b a ti ovv oi>x
o k o v r a & p a tov ovpavov to io v to v ; oti vdyKT] p e v e v ti tov
(r d o p a r o s tov <f>epo[xevov KVKko r e n i tov p ecrov , tovtov 8 o -

6 e v o o v r e j i e v e v p o p o v , o v ff o k a ) s ovt er' tov p ec r o v . K a l 15
y a p a v f] Kara (pvcrv K ivrjo-s f)v a v r o v e n i r o fxe< rov <fiv-
24 KaTCTctTtt) M 2 6 &VCO E : &va TC J F L M , &vw ye I\ re p o st eKevo

add. H 2 9 ol E r : cal iv 4 >LS iafj.lv om . F 3 0 cal E r S :
Kal iv tovtois t) apxb E L r : f apxb tovtois & 3 1 eva om .
E1 3 2 a v f j . { i a i v e v K F L M I'': crufifialve J H , B e k k e r / i h v om. F
2 8 6 * I r v (1) om . 4 >Lr : lab en t E S A . 4 a t popai M 6 t$
t&i/] T t a v t v Kad* a v r a Mrepij iripi J L , B e k k e r 7 o \ ly u v '
E J F r S p : o \ iy r }V H L M , B e k k e r 8 iv r e v 8 tv H < m r ] 5 S '
e p y o v i a r v FM e p y o v , e v e K a t o v e p y o v in ra s. E rec o ap y K T i
om. F 6 e E F H L M T S u t v i d .: d e l i p J , B e k k e r to io v to v
FH M r toCto] t E 1 13 t o v o v p a v o v r b a f i a J F (non S 0, S ')
14 t o v t o v . . . 15 fie ' a -o u om. F 1 15 o \ o v J l K a l] ^ in ra s. E
111 Jfl 4
108
GKYZ ZERNE
nuyorlar. Biz ise, Pythagoraslarn dediinin tersine aada solda.

Nitekim Pythagoraslar bizi yukarda, sa ksmda oturtuyorlar, 25
oradakileri ise aada, solda. Oysa sz konusu olan tersi. Ama
ikinci em berin, yani gezegenlerin ise yukarsnda, sanda
bulunuyoruz, tekiler aasnda, solunda. nk yer deitirmek- 30
rinin kart olmasndan tr bunlar iin devinimin balangc
ters, dolaysyla biz balangtayz, onlar sonda oluyor. Demek ki,
gkyznn ksmlarnn durumlar konusunda ve yer asndan 28 6 a
yaplan belirlemelerle ilgili olarak bu kadar yeter.
3 Madem dairesel dnme dairesel dnmeye kart olmuyor, unu
incelemek gerekiyor:- biz yer asndan yle uzakta olmamz yzn
den deil de, daha ok, olan bitenlerin az bir ksmn alglayabilme- 5
miz yznden, burada uzaktan incelemeye almamza karn,
niin devinimler birden ok? Hadi syleyelim. Nedeni uradan
karlabilir: bir ii olan her nesne bu i iin var. Bir tannnn etkinli
i ise lmszlk. Bu da ebedi bir yaam. Dolaysyla tanr iin
ebedi bir devinim bulunmas zorunlu. Madem gkyz byle bir 10
ey (nk tanrsal bir cisim), bu nedenle doa gerei hep dairesel
devinen daire biiminde bir cisim tayor. yleyse gkyznn
btn cismi niin byle deil? nk dairesel devinen cismin orta
snda duran bir eyin olmas zorunlu. Oysa bunun hibir parasnn,
ne genel olarak ne de ortada durmas olanakl deil. Onun doaya 15
gre devinimi ortaya olurdu. Oysa o doasna gre dairesel devini-
109
fl8 6 a n E P I OTPANOT B. 3
<re 8 kvk\icrv a t b o v . v a r e p o v 8e t o traph <f>v<rv to u k o td
(pvav, K a l Korao-fc t is ea r v iv r f j y e v ic r t o r a p a (j)J<rv
ao t o v a ra (pvcrtv- a v y t a j raivvv y rjv e v a ' t o v t o y a p f / p e p e
t t I toC jjcrov. ( vvv f ie v ovv vtoKeioOm t o v t o , arep ov b i be^V'
c r e r a r e p l ovroC.) aA A a jiij; e l y r jv , a v y K tj K a l irip e v a '
t v y a p ivavHmv el B r e p o v (f>v<re, a v y K tj K a l O r e p o v e-
v a <f>v<re, i d v rep jj i v a v r o v , K a l ev a i t i v a a v r o v <f>v<nv
25 {fj y a p avTT} v k r j r v i v a v r im v ) ' K al r r js o r e p r jc r e a is r p o T e p o v
f] ^ fa r ( f) a c n s {\ 4ya> 81 o o v rb e p f i v t o v \ frvxpov), fj 8 fjpe-
fiCa Kol t fia p v A e y e ra K ara, orepjjo-t KovcfiOTrjTOS K al
K ivjo-ecos. aA A a p.fjv erep e c r r r v p K a l y rj, avyKt} K a l r a
f ie r a ^ v a v r v e v a <ra>jiaTa i v a v r i a t r v yap i\ e eKaarov
30 t v oT fltxeia> v r p s k o o t o v . ({nroKeio-B 0 8 at t o v t o v v v , v o r e -
pov 8e T te p a r e o v bea.) to v t > v 8 v ra p x o v r o > v <f>avepv o t i
a v y K tj y ev e crtv e v a 8a T f i t f b i v o o v t a v r v e v a a tb o v
rrcrye y a p K a l r o e r v a v r a vr XXrjXa>v, K al (f>6ap-
t i k o . aXkf}X.<t>v ic r r iv . n 8* o v k e v k o y o v e v a i t i K iv tjr v t -
35 bov, o v jiTf iv b fy e r a e v a K ara <f>wrv rtjv Kvtjcrv bov"
a 8 6 b TOVTO)v 8 Io ti K v tja s . on f ie v toC vvv v a y K a o v ev a
y e v e c r tv , k r o v r u tv brjXv. e l bk y e v e & v , v a y K a o v K a l X\tjv
e v a (jio p v , fj j i l a v fj irK eio v s' K a r a y a p r f j v t o v oAou u c r a v r a>s
v a y K a o v ^ x e v T c r r o y e a r v o-conTcov r p s aAArAa.
5 ke^dr/creTa 8e Kal repl tovtov iv tos kropivos crafyetrrepov
vvv 8e toctovtov ia-r brj\ov, b riv a a lria v rA e<o r a eytcv-
K\ i m t <r>jiara, o n avyKtj yevecrtv eva, yevecrtv 8, e-
1Tep Kal trup, tovto 8e Kal TaAAa, erep Kal y ijv Tavrrjv
8 on avyKtj jitvev t i def, erep KivecrOai r de.
17 tiv om, J 18 t E H L r : y ip J 1FMSP 19 al . . . 20 tpvtrv
om. FM 31 Stx&fl<rercu E L rSp : ktxQhrrtTat 23 rv EUTS'Th.:
wv (omsso deinde tl) 3 34 ol] k&v J 07 keyera E 'L : heyov-
r a W S P 30 pit tKaora L, om. E1
r KtnjTbv tva tSov M et in ras. breviore J, similia F 35 tlva post
<pi<ra> pon. H, in margine F 386b fart] tls r y Prantl tirat
ori. J1 3 iydym M &\\rp iv. popiy tiv tu F 4 f x tlr
E, x t,v Ka^ L r 7 i m i EHLSC: tltr JFM 9 trtp E'J L M r :
rtp Kal FHS'S'E2 ante it i (a) add. Se LS'E2
110
GKYZ ZERNE
yor. Yoksa devinimi ebedi olmazd. nk doaya aykr hibir ey

ebedi deil, Doaya aykr olan da doaya gre olandan sonra gelir,
hem de doaya aykr olan, oluu bakmndan doaya gre olann
bir kopuudur. Demek ki yeryznn varolmas zorunlu. nk o 20
ortada duraduruyor (bu imdilik byle kabul edilsin, daha sonra
bunu kantlayacaz) .29 A m a yeryz, yani toprak varsa atein
olmas da zorunlu. nk kartlardan biri doa gerei varsa, ger
ekten de kartlarsa, tekinin de doa gerei varolmas zorunlu.
Onun belli bir doasnn olmas da zorunlu (nk kartlarn mad
desi ayn). Ayrca evetleme yoksunluktan, deillemeden nce gelir 25
(kastettiim szgelii scak souktan nce gelir), duraanlk ile ar
lktan ise hafiflik ile devinim yoksunluu asndan szedilir. Ne
ki ate ile toprak varsa, onlarn arasndaki cisimlerin de olmas
zorunlu. nk elerden her biri her birine gre bir karolum
oluturuyor (bu da imdilik byle kabul edilsin, daha sonra kant- 30
lanmaya allmas gerekiyor).30 Bunlar bulunuyorsa, ak ki,
onlardan hibirinin ebedi olmamas nedeniyle oluun olmas zorun
lu. nk kartlar biribiriler tarafndan oluturulup, biribirilerin
den etkileniyorlar, biribirilerini yok ediyorlar. Ayrca devinimi doa
gerei ebedi olamayan bir devinimin ebedi olmas usa uygun deil. 35
Bunlarn devinimi var. Demek ki bir oluun varolmasnn zorunlu 286b
olduu bunlardan kyor. Olu varsa, ya tek ya da ok baka bir
devinimin olmas da zorunlu. nk elerin biribirileriyle ilgisi,
btnn devinimine gre ayn ekilde olmal. lerde bunun zerine
daha ak konuacaz.31 imdilik niin daire biimindeki cisimler 5
birden ok, bu ak: nitekim bir oluun olmas zorunlu, nk
ate var; bu ve teki eler var, nk yer, toprak var. Toprak var,
nk bir nesnenin hep devinmesi zorunluysa, bir nesnenin de
hep duradurmas zorunlu.
111
IIE P I OTPANOT B. 4 a 86b
2 y r jp a & &vyKT] t r t y a p o d h fs e x (lv T v o v p a v d v to v to io

y a p oK to ra T o v r e r fj ovcrCa K al r fj (pvcre ir p r o v . eT rap ev
8e Ka okov repl r & v ^ r j ^ d r a v , r t t o o v ecrrt rp& rov, K a l
iv i-n r e b o s Kal e v a r e p e o s . a t a v brj cryjjpa e n m e b o v rj
e v d v y p a p p o v i a r v rj T rep < j> ep oy p ap p .ov .' K a l t o p e v e v d v y p a p -
p o v v tto r k e io v a v T re p ^ e ra ypapp& v, to e repêpo- 15
y p a p p o v v tto p a s . e r r i 8 e iT p o re p a v r fj <f>vcr.e e v eK aorq> y e
r e l t v t & v r o k k & v K al t c n r k o v v r & v a -v v O e ra v , rputTov a v
elrj r & v e T im ih a v a^rjfi&TCV o k v k K o s. - e r i 8e el-nep r e k e o v
etTTiv ov p r jb e v ea> [ra>> avroS] k a f 3ev d v v a rd v , S tr r ep S p -
o r a T T porepov, K al T fj p e v e v e a Trpo<r0 e (r ls ea-T iv a e i, r fj 8e 20
to v k v k X o v o v b e m r e , (fa v ep d v o r r e k e o s h v e h ) f) r e p ^ o v c r a
t v k v k o v & ar el t r e k e o v 7rp o r e p o v t o v a r e k o v s , K al 8a
Tavra T sp rep o v hv e h ) t & v o ^ p d r a v o K v K k os. a<r avrat s
8e Kal f) <r<papa r&v a - r e p e & v pvrj y a p repe^ era p.
Tt<f>aveq, r a 8 e v O v y p a p p a n k e C o r v a s y a p e x e o 25
KV Kkos i v t o s T M iib o s, ovtjs fj <T(paipa e v r o s a r e p e o s .
e r i 8 xa. 01 b a p o v v r e s e l s i r i r e b a K a l e e m T t e b a v r ( r a
p o r a y e v v & v r e s p e p a p T v p r jK e v a < p a lv o v r a t o v t o i s " p o v rjv y a p
t & v c r r e p e v o v b a p o v a - rr)V (rcp a p a v s ovk fy o v r a v t k e -
ovs ertpaveCas rj p L a v rj yap els r a i t r i n e b a b a p e n s ovx a s 3
hv r e p v a v T is els T a p ep r) b e k o i t o k o v , r o v r o v h a p e r a
t v rpoTTov, a k k 1 a s e ls e r e p a r& e b e .- o r p e v o v v T tp& rov
e a r v f\ <r<papa t & v a r e p e & v cr^ rjp T av , b r jk o v . e a r 8e K a l
Kara t v p p v r r jv r d v r o b b o v < r v o t i r a r O e p e v o s e v -
koyrarov, t v p ev cvK kov K a ra t ev , t be r p y a v o v 35
10 hviycr tr<f>. $ S ': <r. avdyKT) E L r 11 rfi t F, t ora. E 12 5e]
S i rpSnov P ra n tl (non E) 13 iv (a) om . EF $ om . E 14 xc
r . . . 15 irfptdttpiypaiifiov om . F 1 l 6 t j) tpvtrfi om . E ' 17 r v arvv-
t u v E H L r : t o v a r u v S e T o u JFM Sp 18 tr tp 4 *rSp() : irtl EL
1 9 r&v aurov seclu si (cf. Metapk. 1055*13, P k y s . 2 0 7 * 8 ) : h a b en t h o c loco
$ ( t u v om . F), p o st \a/3fv LrE* e t {rv o m isso ) E1, B e k k e r 2 0 tpi-
Bttrls H t t)] M H aa k v 2 3 tpirtpov EJLM : rpirtp o s
FHSP, rpyrov T u t vid. (cf. 17, 3 2 ) 34' fi6vt yp] ictlrr/ yap ftivr L
31 tcv t l E Sape F 3a tpSniv EHLM rSp(?) : r-pdrtpiv JF
3 3 <r<uftdrw H itrr Srj\ov (om isso d ein d e ia rt) E1 34 riji'] J
ovro om . E1 deftfvats EL tvAoytorepov F 35 jxtv om . E
112
GKYZ ZERNE
4 Gkyznn dairesel bir ekil tamas zorunlu. nk bu hem 10

varlna en uygun olan ekil hem de doaca en nde gelen. imdi
genel olarak ekiller zerine, yzeylerde ve cisimlerde hangisi ilk,
nde gelir, bunu syleyelim. Her yzey ekli ya dzdr ya yuvarlak;
dz yzey pek ok izgi ile evrilidir, yuvarlak olan tek izgi ile. 15
Madem her cinste bir, oktan, yaln olan bileik olanlardan doaca
daha nce gelir, yzey biimleri iinde daire en nde olan olsa
gerek. -A yrca dnda hibir ey alnamayan nesne tam ise, daha
nce belirlediimiz gibi,32 dz izgiye hep bir ek yaplabilirse, dairede 20
bu hibir zaman sz konusu olamazsa, bir daireyi evreleyen izgi
tam olsa gerek. Dolaysyla tam olan tam olmayandan daha nce
gelirse, bu nedenle de daire ekiller iinde daha nde gelendir.
Bylece kre de cisimler iinde daha nce gelir. nk o tek yzeyle
kuatlr, oysa dz olanlar pek ok yzeyle. Nitekim dairenin yzey- 25
lerdeki durumu naslsa, krenin cisimlerdeki durumu o. -A yrca
cisimleri yzeylere ayranlar33 ile, yzeylerden cisimler oluturanla
rn da bunlar destekledikleri grnyor. Nitekim cisimler iinde
yalnzca kreyi ayramyorlar, nk onun birden ok yzeyi yok.
Nitekim yzeylerin aynlmas, btnn paralara kesilerek aynlmas 30
tarznda deil, biimce farkl yzeylere ayrlmasyla olur. -D em ek
ki krenin cisimsel ekiller iinde ilk gelen olduu ak. Say
asndan bir dzen oluturulunca da, en usa yatkn olan ey, daire
nin bire, genin, iki dik a oluturmasndan tr ikiye gre 35
113
287* ETEPI OTPANOT B. 4
2 8 7 K a r a rr jv b v a b a , e n e t ir ) o p d a b v o . e a v b e r b i v K ara rb
2 r p iy c a v o v , b kvk K o s o ite r i e a r a t a x r j p a .
2 e r e 8e r pev rp & -
ro v a ^ r jp a ro v rp d ro v a p a ro s, rp & ro v 8e a& pa ro ev r fj
ea^ d rr/ r e p i(p o p a , a (p a p o e b e s av e j ro r r jv kvk\ m r e p -
5 cp e p o p e v o v (p o p d v . K al ro (rv v e y e s apa e K e v a - r yap rat
a tp a p o e tb e a v v e )(e s a < p a p o e ib e s . ta a v ru ts be K al ra npos

r p ia o v to v tm v " ra y a p v ro r o v a c p a p o e b o v s r e p e ^ d p e v a
K al a r r o p e v a oka a p a p o e b rj a v a y n i) eva* ra 8e K arca
[r?js r & v r k a v r jr c a v ] r r e r a r r j s e r v c a a c p a p a s . & are a 
r e p K p e p e a O a r ir a v , b e b e iK r a 8 or r r js e a - ^ r r js r e p -
 e v a K al a& pa K al K evov. kv-
k) yap a rp e tp o p e v o v r evdvypappov o v b e ro re r r jv a v r r jv
e<pee y & p a v , akk' o ro v r p o r e p o v t fv a& pa, vvv ov k e a r a ,
K l o i v v v o v k e a r i , r d k v e a r a , b a rrjv r a p d k \ a v r & v y a -
v & v . o p o a ts be Kav e r aAAo a ^ r jp a y e v o ro p r] a a s
2 0 eyôv ras ex roC p la o v y p ap p d s, o o v ( p a K o e b e s rj <oe8es"

ev r a a yap a v p fir ja e r a K al r o r o v eca K al K evov e v a
r r js (p o p a s, b c rb p r) r r jv a v r r jv y& pav K a r e y e v rb ok o v .
e n 8 ei r & v p e v K iv r ja e c a v r p e r p o v fj r o v o v p a v o v (p o p a b
rb e v a p o v rj a v v e ^ r js K al p a k r js K al a b o s , ev e K a a rta 8e
35 p erp o v rb ekd%tarov, eka^tarrj be Kivrjas rj r a y j , a r r j , [877X0
2 8 7 *1 i r e l FHM o p B a l 5i o EL : S v o o p B a l JF r, S v o o p B k s e x e HM
to (2) om. E1 2 o v K e r 14>SP : o v k E L r 4 t r e p u f t e p i / e v o v EJLSP:
 HM <r<pcu-
p a s E'FLrS*1: p o p s JHMEa n ra?s] ttjs' J , om. E1 13 S a v r i i
H 14 e c r r v JF e v B v y p a fip O v H 15 ante a! (1, 2, et 3)
add. f M e w e v a E L r : e v a e a tZJS c 16 F 22 r f p u p o p s SErec 23 iire p F fifv t v M r b om.
HM 24 f i i r r ) e v a HM u avqv ov v ex v d / i a \ r j Kal a S t o v Fcorr
d/a\rjs Kal trvvexhs Sc 25 erptp M SÂoy 8r om. E1LT : habent $
114
GKYZ ZERNE
dzenlenmesidir. Oysa bir gene gre dzenlense, daire artk bir 2 8 7 a

ekil olmayacaktr.
Madem ilk, nde gelen ekil, ilk, nde gelen cisme ait, ilk cisim
ise en son emberdeki cisim; yleyse dairesel yer deitiren cisim
kre biimli lsa gerek. Onunla sreklilik oluturan da yle. nk 5
kre biimli olanla sreklilik oluturan nesne kre biimlidir.
Bunlarn ortasna ynelik olanlarda da bu byle. nk kre
biimli bir nesne tarafndan sarlan ve btnyle bitiik olan nes-
nelerin de kre biimli olmas zorunlu. Alttakiler stteki kreye
bitiiktir, dolaysyla hepsi kre biimli. nk hepsi kreler 10
asndan bitiik ve srekli. -Ayrca madem btnn dairesel
dnd grnyor ve kabul edildi,34 yine en son emberin dnda
boluk ya da yer olmad da kantland, bu nedenle de onun kre
biimli olmas zorunlu. nk dz izgi biiminde olsa, onun
dnda bir yerin, bir cismin, bir boluun olduu sonucu kacaktr. 15
Nitekim dz izgi dairesel olarak dndrldkte, hibir zaman ayn
alan kaplamayacaktr, tersine alarn yer deitirmesi yznden,
daha nce bir cisim olan yerde imdi olmayacak, imdi bir cisim
olmayan yerde daha sonra bir cisim olacaktr. Ortadan izilen izgi
ler biribirine eit olmasa, szgelii mercimek ya da yumurta biimin- 20
de baka bir ekil olsa da bu byle. Btn durumlarda btnn
ayn alan kaplamamas yznden devinimin dnda bir yer, bir
boluk olmas sz konusu olacaktr. Ayrca devinimlerin ls;
srekli, dzenli, ebedi olan yalnz o olduu iin gkyznn devi
nimi ise, her l cinsinde de hep en kk l olarak alnyorsa,
en az devinim de en hzl devinimse, ak ki, btn devinimlerin 25
115
riE P I OTPANOT B . 4 287*
oti] tojîotj a v eXr] n a r r & v t & v K iv y c r e c a v rj t o v o v p a v o v k lv t } < t l s .
\ X h \xt]v t& v , a fi av rov e(j> av ro ik a ^ o r t] e a r lv t]
to v kvkK ov y p a ^ n r j' K ara b e t t j v ikay J< T T r\ v T a y i v r i ) rj k C v t)-
<rs & a ,T el 6 o p a v s k6kK< < j> e p e r a K a l r a f l a r a Kive-

r a , a c fta p o e b r ] av rov avyK T } e v a . k f 3o S av tis K a l 30
k T & v nrepl t fiecrov bpvnevcav crtapArcv r a v r y v rrjv ttic ttiv .

e yap to pev vbcop lo r t repl t t j v yrjv, o 8 a y p 'repl t
vbcop, t be rvp repl t v a ep a , Kal ra ava> crp-ara K ara
t o v a v r o v k y o v (a v ve^ V lx* v 7 o v k c tt lv , a r r e r a be r o v -
ratv), f) be t o v v b a r o s eri(f)dvea <r<f>apoebtfs i a r v , t u e r<2 c 8 7 b
<r<papoebe o v v e y e s 7/ KeLfievov repl r o o-cpapoebes Kal aiiT
to io v t o v v a y K a o v e v a mcrre K.hv b a t o v t o <j>avepv erj o t i
trcj>apoebrjs i a r v o o v p a v o s . o k k a p.r]v o t i y e rj t o v vbaT os
ertpvea Toavrr\ <f>avepov, vrodecrv kap.(3 v o v a v o t l rerfVKev 5

a e l crvppev r o vbcop el s r K o k or.ep o v K o k orepo v be earr r
t o v Kevrpov ey y v re p o v . rfydcoaav o vv k t o v Kevrpov r\ A B Kal

rj A r , K a l TreevÔte i<j)' rjs B r. rj ovv a ^ e a a erl tijv
fi a v , e<p 77S A A , ik rrc o v e a r l t & v k t o v K e v r p o v Koko-

re p o s a p a ro ro s. cScrre repppevcrera r vbcop, eco a v lira - 10
37 cup' kavrov i<p' eavrb (vel airov, avrb) E 'jH M T S 0 p . 4 1 4 (codd. A F ) :

atf>%avrov er* avrb E T8C*, ot* a vrov e<f>' eavru L , anb rov avrov ini rb avrb
F S P (4 x 2 ) A lc 2 8 ra x <?rr Klvrjats E , Klvrftrs raxl<m) L 29 KVK\ij>
E L r : kvkA ic re $ 3 3 rb Si nvp om . E 12 rbv om . M 34 avrbv
om. E fj.iv om . E 1 ut vid. 2 8 7 b 1 earv . . . 3 Ke/evov supra litu -
ram E re<!- '2 tce(fievov) Kivovfievov L r 3 avayKaiov om . F 1 tlva
om. E Kal F L M r tovto E L S cr : rovrov ta* eli] F M
5 Kan&vovtrv E r : \a$ovav (I5L 6 ael om . E 8 fj rb H E rec'
r; oZv~\ tTrfl oZv rj H E 2 9 om . E 1 a n te 5 5 add. Tj F L E 2
10 nepppevtre Kal E , irppevra re F
116
GKYZ ZERNE
en hzls gkyznn devinimi olacaktr. Ne ki bir noktadan teki

noktaya en ksa izgi dairesel izgidir. En ksa izgi zerindeki
devinim en hzl olandr. Dolaysyla gkyz dairesel yer dei
tiriyorsa ve en hzl devinen ise, onun kre biiminde olmas zo
runlu. -B una orta evresinde kurulan cisimlerden yola klarak da 30
gvenilebilir. Nitekim su topran, hava suyun, ate havann

evresinde ise, yukardaki cisimlerde de bu byleyse (bunlarla
srekli deildir ama bitiiktir) ve suyun yzeyi kre biiminde
olduunda, kre biiminde olanla sreklilik oluturan ya da kre 287b
biiminde olann evresinde bulunan eyin de byle olmas zorunlu.
Dolaysyla bu biimde de gkyznn kre biimli olduu ak.
Ne ki suyun yzeyinin kre biimli olduu sonucu, suyun doal 5
olarak hep yay biiminde ukura akt kabulne bal. Yay
biiminde ukur olan da merkeze yakn olandr. Merkezden AB ve
A r yaraplar alnsn, B r da bir izgi ile birletirilsin. B r ya dik
izilen A A izgisi yaraplardan daha ksadr, yleyse A yeri ukur
dur. Dolaysyla su, eitlenene dein akacaktr. Yaraplara eit olan 10
117
87b r iE P I OTPANOY B . 4
a r j. iorrj be r a ls k tov K e v r p o v f A E . &<t t avyKi] r p o s r a l s

k tov Kevrpov eva to v bu tp ' t o re y a p r jp e p .^ a ' e t . rj b e t & v
k tov K ev rp ov a r r o p e v r j re p u ^ e p T jS ' c n p a p o e b r js a p a fj tov
a r o s T r < f v e a , i a p o eb rjs

s io r v o Koo-fios, b r j\ o v i t c r o v r t o v , Kal or Kar aKpfieav e v -
r o p v o s ovtoos tu c r r e fir jO e v p ^ re \ e p o K p tr jr o v e ^ e v r a p a r k r j-
<r< s p .r jr a o p t jd e v t&v [ i r a p ] r jp .lv e v 6 (f> 6 a X p o ls ( p a v o -
p e v o iv . i Stv y a p tt )V <rv6e<rv e \ r ]< f)ev , o v b e v o v r c o b v v a -

rov p a k o r r jr a beaxr6a K a l a K p ' fie a v us fj rov r r e p <rw-
30 jjta r o s (f)v < r s b r jX o v yap us avkoyov e \ e , n a d r e p v b to p

r p o s yrjv, Kal ra r K e lo v a e l a T t e y o v r a r & v c r v a r o L y u iv .
Eret S* ecrr by&s cr rov kvkKov Kivrjdrjva, oov av o 5

tov A rrjv fiev tti r B rr/v b irl ro T, or pev ovv ovk
elcrcv ivavra avra, Tiporepov eprjra. XX el prjbh) o>s

*5 ervê p.r]b ro ravropArov ivbytTa iv ros a'CbCos eva,
o S avpavs aibos Kal rj kvk \co (popa, ba riva nor alrav
i: drepa (pepera, \\' ovk ini drepa; ivyKTj yap Kal
tovto rj pxrjv eva rj eva avrov p^rjv, a-cos p-ev ovv rb
repl ivitov a.-no<paLve<rdal t i netpaorda Kal r repl rvrcov
30 Kal r Ttapeva prjdiv ra^' hv boeev eva artjp.elov rj ttoK-
Krjs evrjeas rj roXAr}s TrpovpCas. ov p.r)v bKaov ye ntnv
potats iriTipiv, cOC opav bel rrjv airLav tov Keyev ris
io tiv, e n be rr&s eôv rw rorevev, Ttrepov vBpu>rv(os rj
Kaprepcorepov. ras fiev ovv d/cptjSeorepas vdyms, orav
s88a t is eTTiTvyrj, rore X&pv e\ev b e l ros e v p t a - K o v r , vvv b i r
<f>avopevov pryreov. el yap -
fj (pvcrs ael rroel r&v ivbexpjj.e-
11 ^ 5 i] j E, a 5 i M 13 k rov in ras. E 01 14 fc] Ijs y

H E 2S' J8i 7 J F H L E * S 'r : Sevrtpov i 7 E , f i y i M16 om
H 17 xap seclusi, om. E L rSp fyatvofitrav FHLMPSP: yyofie-
vuv EJ 18. ovvBtav ELF1 : aiaraatv JF*HMScr (constitutionem)
1 9 t o ] rov Trpdtrou JMF* 9 1 r A t l a E 0- (r\eoy E1) <t v <t t o I x <v
ES : <rrotx*iwv LrS* 3 3 ^ x l] i x h J rb 0 FHLSP : rov E*JM
odv om. EM 34 /] t) E 95 ^t7/] t) F 36 kkKi? <popla J
3 7 pipertu om. E1* 3 0 <rr)fuov om. F 1 3 1 SIkcuov 7 e ] S' ty Kal Jl
3 2 fjrts M 34 KaprtpiKTfpov L, Bekker ra s et Kpfkaripas
iv&yKas F*M, non S 3 8 8 * 1 post t x f,v ^dd. i<p' oir E 2 e
ybp v] v yhp Ertc-
118
GKYZ ZERNE
izgi ise A E olur. Dolaysyla suyun, yaraplara uygun olarak

dolmas zorunlu. O zaman duracaktr. Merkezden yaraplar
birletiren izgi yay biimindedir, yleyse suyun yzeyi kre biimli
B E I\ - Evrenin kre biimli olduu hem bunlardan kyor hem 15
de uradan: evren yle kesinlikle kurulmutur ki, ne insan elinden
kma bir yapt onunla karlatrlabilir ne de bizim gzlerimizle
grlen nesneler iinde baka bir nesne. Evrenin onlardan olutuu
nesnelerden hibiri epeevre saran cismin doas kadar dzenlilik
ve kesinlik tamaz. Nitekim suyun toprakla ilgisi naslsa, yukar 20
uzaklatka da elerin ilgisi ayn benzerlii tar.35
5 Daire zerinde iki devinim olanakl; yani Adan Bya ve Adan
r ya. Bunlarn kart devinimler olmadn daha nce sylediy-
dik.36 Ne ki ebedi nesnelerde hibir eyin talih eseri ya da rastlant
ile olmas olas deilse, gkyz ile dairesel devinim ebedi ise, niin 25
gkyz bu iki ynden biri yerine teki ynnde deviniyor? Nitekim
ya bunun kendisi bir ilke olmal ya da bunun bir ilkesi olmas
zorunlu. Kimi nesneler konusunda her durum zerine bir ey gster'
meye kalkmak, hibir eyi savsamamak ya byk bir saflk ya da 30
byk bir titizlik gstergesi olabilir. Elbette herkesi ayn biimde
deerlendirmemeli, sylenenin nedeninin ne olduuna bakmal;
yine gvenilirlik asndan ne durumda, acaba insan gc ereve-
sinde mi yoksa daha derin bir konu mu, buna bakmal. mdi daha
kesin zorunluluklar ans eseri bulunursa, bulanlara teekkr etmeli.
Ama imdi bizim sylememiz gereken, grnenin ne olduu. Doa 288a
her zaman olas olanlarn eniyisini yapyorsa, dz izgi biimindeki
119
IIE P I OYPANOY B. 5 288*
v ) v t fUkruTTov, e e r r b k K a d d r e p t & v tti t t) s e v O e a s <f>0 -

p & v fj Trps t o v a v a > t o t t o v T i p u r e p a { O e d r e p o s y a p t o t t o s o
ava t o v Kart), t o v avrv rpdrov K a l f j els ro T r p o e r e v rrjs 5
es T o v r u r d e v , eêt 817, eT tep K a l t o b e d v K al r ap L crrep av ,
K a d a r e p e k e ^ fftj T rp orep ov , ( k o i p -a p rv p e 8 f j p r j d e e r a a r o
p ta o t lX ) r T rp orep ov K al v errep ov a v r ij yap fj a ir a
kv e tt]v a r o p ia v . el yap fy e &s iv b e ^ er a fie k r o r a ,
avTT ) a v e r ) a lr a K al to v e lp i)n v o v (34\ t l ( t t o v yap K iv e - 10
cra a r k r jv Te K iv r ja v K al a tr a v erro v , icat T a v T r/v crt t
TljX U TepO V .
T lep l 8e rfjs KtVTjcrecos avrov, S r i ofiakrjs e o r Kat ovk

dvdtpjakos, i(perjs av eh) t &v eipr\p.evu>v bekdev. (keyco 8e
tovto repl tov rpcorou ovpavov Kal repl Trjs Trpdrrjs <f>opa.smev 15
yap tos vttokclt) TTkeCovs 77817 a t (popal crvve\r\kv6acnv els
ev.) el yap dv(afxdk(s Kivr/ereTa, brjkov otl Trraers e a r a t
Kal aKp-f] Kal vecrs rfjs (popas racra yap f dv&jia-
ko s (f>opa Kal dvecnv eê /cal irracrv Kal aKp.r\v. a.K.jJ.1]
8 io r lv rj 66ev (pipcra rj ol rj ava. p.e<rov, olov crcos tos 20
p.ev Kara (pvav ol (pepovra, to s be trapa (pvnv 06ev,
r o s 8e pnrrovp.evoLS a v a p-eerov. rfjs 8e kvk\< <f>ops ovk
o tiv ovre od ev ovre o l ovre jj-eerov o v r e yap apy^fj ovre rrepa s
ovre fierrov o tiv avrrjs cnrk&s" r> re yap XPV<? dbos
Kal t& jirjtcet (rwr]yp.evrj Kal a K k a o r o s " & ar el jirj earv aKjj.ii 25
avrov Trjs (popas, ovb hv v(op.akCa eli]' f yap dvap akia
yyvera- ba rr)v avecrv Kal eriratrv .- e n e r e t Trdv rb ki-
voijievov vtro tivos Kivera, vdyKij rrjv ara)/laka v yiyve-
era rfjs Kiv^(rems rj 81a r kivovv rj ba to Kivovjjevov rj
4 r&ros i &vw E : i ricos S &va J L , S &va t$xo F H M 5 Kal om . M
iffKpoaStv F 6 Si) P r a n t l : 8e E L , om. 4 >r Kal ( 1 ) ] eh J 8 to
Sitt. F H 9 K\\<rra F 1 0 fj abla J H 11 r e om . H M
12 TlflltoTCLTOV J 00rr,FM 1 3 TTjS Om. F b(M\fl E 'M o v k om .
M 17 Kiyê^rera L S f om . EM, habet cum c e te ris c 19 Ked
irlrarv ? x el E 20 d e le to olov, add. E u t vid. 21 ol
E H L r: els 8 JFM a a Si (a )] S iv J, Sd ye F o v k earv om . M
24 cark&s om . E1 re om . H 25 avro iut/i E 26 ta> om . EJ
27 t V M r a a v 0 *rl JLrS1 : brl E1, * i* e l HME2, 5 " tl F rb om .
S* a8 fm \lav L ylyveada om , H 29 p o st ko'ovi' add. eva H
120
GKYZ ZERNE
devinimler iinde yukan yere devinim daha deerli ise (nk

yukar yer aadakinden daha tanrsal), yine, ne olan devinim 5
arkaya olan devinimden daha deerli ise, daha nce dediimiz gibi
sa ile solda da durum byledir (bunun byle olduunu szn
ettiimiz glk gsteriyor), daha nce ile daha sonrada da. Nite- o
kim bu neden glkleri ortadan kaldryor. En iyi olanlarn olas
olmas sz konusu oluyorsa, konumuzla ilgili olarak da, neden bu
olabilir: yalm, duraksz bir devinimle ve daha deerli ynde devin-
mek en iyisi.
6 imdi de gkyznn deviniminin dzensiz deil, dzenli
olduunu syleyerek konuyu srdrebiliriz herhalde (burada ilk,
nde gelen gk ile, ilk devinim zerine konuuyorum; nk daha 15
alttaki blgelerde birden ok devinim tek devinime indirgeniyor).
Gkyz dzensiz devinecek olsa, ak ki, yer deitirmenin bir
k, zirvesi, inii olacaktr. nk her dzensiz yer deitirmenin
bir inii, bir k, bir de zirvesi vardr. Zirve ya devinimin balad
nokta, ya bittii nokta ya da orta noktadr. Szgelii doaya uygun 20
devinimlerde gidilen nokta, doaya aykr devinimlerde devinimin
balad nokta, dnen nesnelerde ise orta noktadr. Oysa dairesel
yer deitirmede ne devinimin balad bir nokta var ne devinimin
bittii bir nokta var ne de orta nokta. nk onun mutlak anlamda
ne ba ne sonu ne de ortas var. Hem zaman asndan ebedi hem '
de uzam asndan bileik ve kesintisiz. Dolaysyla onun yer dei-
tirmesinin zirvesi yoksa, dzensiz de olamaz. nk dzensizlik 25
k ile ini yznden oluyor. te yandan madem her devinen
nesne bir ey tarafndan devindiriliyor, dzensizliin ya devindiren
yznden ya devinenin kendisi yznden ya da her ikisi yznden
121
* 88a n E P I OTPANOT B. 6
30 b aiA<t>u)' ere ycp r kivovv ju,77 rfj avrfj bvvfie kivo,

etre ro Kivovpevov aAAotoro Kat //?/ bafnevo rb atro, etre
/j,(pc fxera/3AAo, ovev Kcokve va>fj,dka>s Kivecra r kivov-
p.Vov. ovev 8e rorcoj; bvvarov nepl tov ovpavbv y evi ad av
rb fiev yap Kivovjj.evov bebeiKTa oti np&rov nal ankov Kal
a88b dyevrjrov nal tpdaprov Kat o\a>s dfj.erA^kr}tov, r 8e ki-
z/oSv nokv p.akkov evkoyov eva toiovtov' rb yap np&rov tov
npcoTov Kal ro ankovv ro ankov Kal rb afpOaprov Kal ye-
vrjrov tov <j)prov Kal yevrfrov kivtjtikov. enel ovv ro kcvov-
5 fievov ov fierafiakke a&fja ov, ovb av rb kivovv p-erafidk-
ko acra>p.aTov ov. w<rre Kat ttjv (popav bvvarov ava>fiakov
eva.---- Kat y a p el y v era av&fnakos, i) tol okrj fie r a fi k k e
K a l <5r e fie v y v e r a 6& ttc v o r e b e f i p a h v r e p a n d k v , rj r a
upr\ a v r r js . r a f ie v o v v fiep r] o r o v k e a r v a v u t f ia k a , <f>a-
10 v e p v fjbrj y a p av eyeyove b a r a a s t& v a a r p a iv ev r&
n e p o ) x p 6 v m , t o v f i e v O a r r o v K iv ov p v ov t o v b e f ip a b v r e p o v .
ov (p a v e r a 8 o v e v akX cos e\ ov r o s b a a n j/a c r v . kk
firjv ovhe ttjv o k r jv e y ^ c o p e p.Taf 3 k k e v f] y a p v e a s
eK ao ro u y v e r a b bvva/xav, fj b a b v v a fia napa <pvo~v
15 Kat yap ai ev r o s w ots a b v v a p ia n acra ita p a (p v a v
e l a v , o o v y r jp a s K a l </>0 t<rts* o k t j y a p tavus f) (rv crra a 'is t& v
uxv k T o o v r m v a v v e a n f u e v h ba<f>epe r o s otK etos r o n o s '
o v e v y a p t & v fie p & v e y e t t } v a v r o v yôopav. e o v v e v r o s
n p & r o s fiTf e< rr to napa <f>vav (a n k yap K al a p iK r a
20 Kat e v r f j otK eta Xc*P tb K a'L v e v a v r o s e v a v r l o v ) , o v b &v
b v v a f i a e r j, & a r o v b a v e a c s o i b en C ra c n s ' et y a p e n r a a s ,
K al v e c r ts . r i 8e Kat a k o y o v a n e p o v \ p o v o v a b v v a r o v e -
3 0 K i v t M , k i v o lt) F 31 f ) om . J 1 t o oto om . E1, fo rta sse re c te

3 2 f i t T a . f 3d .K a i M K iv . a v a f i . M 3 3 ire p . . . y t v i a S a om . E 1 3 4 y a p
om . F Sri om issum add. E 1 a 8 8 b 5 k iv o v v f i t r a f l K o M 6 e tv a t
avun- M 7 t i y y v t T O L i su p ra Iituram Erec- # ro ] olim 8r e E 8 05t -
t o v E1(?)LM (flarToj/ cum ce te ris S ) 10 tv om issum suppl. E1 ye-
y 6v e E 1, c o rr. idem u t vid. 15 a post f o n ponunt J H M r r a
om. M 16 Icras J H M : om . F , p o st 4MV pon. ELr 17 t o t u
J 18 jtepv] f i e p v a i r o i L aro] avrov EL s post 6,v e < r s
add. k c E 22 K o y o v ] a v a K o y o v J 1, K a y o v K a t (su p ra posito KaTtk)
F t v a i t u su pra litram E rec'
122
GKYZ ZERNE
olmas zorunlu. Nitekim ister devinen ayn gle devinmesin, ister 30

devinen nitelik deitirsin ve ayn kalmasn, ister her ikisi de dei-
sin, devinenin dzensiz biimde devinmesine hibir ey engel
olmaz. Oysa bunlardan hibirinin gkyznde olmas olanakl
deil. nk unu gstermitik: devinen ilk, nde gelen, yaln,
olumam, yok olmaz ve hi deimeyen. Demek ki devindiren 288b
ok daha fazla byle bir ey olacak, usa uyan bu. Nitekim nde
gelen, ilk olan ilk olan; yaln olan yaln olan; yok olmayan ve
olumam olan yok olmayan ve olumam olan devindirir. mdi
madem devinen, bir cisim olmasna karn deimiyor, cisimsel 5
olmayan devindiren haydi haydi deimese gerek. Dolaysyla yer
deitirmesinin de dzensiz olmas olanaksz. -Yine, dzensiz olsa,
ya btn ya da paras kimi zaman daha hzlanarak kimi zaman
da daha yavalayarak deiir. mdi onun paralarnn dzensiz
olmad ak, nk biri daha hzl teki daha yava devinseydi, o
sonsuz zaman iinde yldzlarda oktan bir sapma olurdu. Oysa
sapmalar asndan hibir deiiklik grnmyor. Devinim btn
olarak da deiemez. Nitekim her bir nesnedeki eksilme37 bir g
szlk yznden olur; gszlk ise doaya aykr. Nitekim canllar- 15
daki btn gszlkler doaya aykrdr, szgelii yallk, ortadan
kalkma. Herhalde canllarn tm bileimi kendilerine zg yerleri
asndan farkllk tayan paralardan olumutur. nk para
lardan hibiri kendi yerine sahip deil. mdi ilk, nde gelen nesne
lerde doaya aykrlk yoksa (yalndrlar, karmamtrlar, kendi
yerlerindeler; hibir kartlar da yoktur), gszlk de olamaz, 20
dolaysyla ne eksilme olur ne de artma. Zaten artma olsa eksilme
de olur. -Ayrca devindirenin sonsuz zaman boyunca gsz, sonra
123
IIE P I OYPANOT B. 6 a88b
v a r o k iv o v v , K a l 7raA.11> a k A o v d r e p o v h v v a r v ov ev y a p
p a v er a o v a r e ip o v xpovov r a p a <pv<rv {fj 8 a S v u a f i a
rapa. tp v a v ) , ovbe to v Icrov x p v v r a p a (f>v<rv K a l K ara 25
tpvrv, ov b' oAc d v v a r d v Kal a h v v a r o v v y K r) 8 , e l avCi]-
trv fj KLvrjcrs, a r e p o v a v e v a x P V0V' o k k a pHjv o v b e r r e i -
v e v a e l 1) r k v a v iv a bv v arov ' a r e p o s yap av evt) Kat
cLopurTos f KLvr/crts, a r a c r a v b e <pa/Mev k t l v o s e l s t i e v a
Kal a>pLcrp.vr\v. e r i 8 et rs k f i o ev a C T iv a x o o v o v eAa- 30
X o tov , ov ov k i v b e x * r a t e v e k r r o v c KivrjO rjva t o v o v p a v o v
(tuo-rep y a p o v b e K id a p ic r a o v b e fia b C r a e v ru o v v X P V<? ^v ~
v a r o v , a k k c r r v e K a a r i j s r p d e m s i)p cr]x ev o s o e k d x o r o s XP~
v o s K a ra ro p j v r e p f i k k e v , o v r c o s o v b e K iv rjd rjv a t o v o v p a
v o v e v o r <povv [xpo>w] b v v a r o v )' el ovv to v t a k r j d i i , o v k a v et?j 289
det erC T an s r r js < popas (el 8e }J.f] em racrs, Ovb v e c r s '
opLoCis y a p afj.(f>< K a l r e p o v ) , er e p rai a v r r e irreC -
v e ry^ e rj fie i p v , K al r e p o v XP^V0V" k e r e r a br] k e -
y e v ev akka 6a.T ro v K a l t f i p a b v r e p o v 5
e v a r f j Kivi]<re r b
t o v t o b e r a v r e k s k o y o v Kal T rk d & p .ar o p .o o v . t i 8e Kal
t o p-r) k a v d v e v em t o v t c d v e v k o y c o r e p o v " e v a (rftjrorep a y a p
r a ir a p k k r j k a n O i f i e v a . o n fie v o v v e s r e fio v o s e o r lv ov~
p a v o s , K a l oros a y e v r j r o s K a l i b o s , e n 8 Kivov\xevos o p .a -
k b is, e m T otrovT ov rjp-v elprjo-da). 10
Etepl 8e r v K a k o v fie v a iv a crrp u v kTrop.evov av eti] k i-
y e v , k t vov r e crvvecrrcr K a l e v r o io s crxJ7Ma<n K ai Tv e s
a l K iv r ja e s a v r v . e v k o y & r a r o v br] K a l r o s elp rj jue/ots e r o -
f ie v o v f/p-v to K a c rro v r v a r p m v r o e v k tovtov tov (r c ifia -
24 fiatpepera J 2 6 oAas] E Kal om . E 1 27 /lijp] ph>

e rro re ty p o g r. B e k k e r 29 S e<pafiev M , 7 ip <pa(iev L 30 8] 8i
Kal F 31 oS om . E 1 32 7ap] ov H KiOapiaa ovSi fiaZtra
EHLr: 0 aS. ovSh k i9. JFM 33 /carTj i<rrl M , B e k k e r 34 oBre
E 289i Xpovv om . E : haben t 3>Lr 3 tcEFHL: om . JMF
ut v id . SEreo- im r d v t ElJ : irnttvera FHLMrS' . 5 iv&Kkav
(om isso eva) E1*2 rij Ktyijtrej rijv Klvrjtrv e h JM ro (2) om . F
8 8ti . . . re su p ra litu ram E- re] re Kal JI\ om . F ia rlv om . M
ovpavis J F: ovp. EHLMS' 1 0 tûv om. S1 11 atTTtpcv S '
12 4k t i v o s Erec- 13 Se F 14 t o v t o v t o v EFL : t o v avrov
JHMIS
124
GKYZ ZERNE
sonsuz zaman boyunca yeniden gl olmas sama olur. Aslnda

sonsuz zaman boyunca olan hibir ey doaya aykr grnmyor
(gszlk de doaya aykr), eit zaman boyunca doaya aykr ve 25
doaya uygun da olmuyor, genelde gl ve gsz de olmuyor.
Devinimde eksilme olsa, bunun sonsuz zaman boyunca srmesi
zorunlu. Onun srekli artmas sonra yeniden eksilmesi de olanakl
deil. Yoksa devinim sonsuz ve belirsiz olacaktr, oysa biz her devini
min belli olduunu, bir noktadan bir noktaya olduunu ileri s- 30
ryoruz.38 -A yrca iinde gkyznn devinemeyecei azlkta bir
zaman alnabiliyorsa (nitekim nasl her zaman iinde kithara
alnamaz, yrnemezse, her etkinliin alamayacak belli bir en
az zaman varsa, ayn ekilde gkyznn de iinde devinmesinin
olanakl olmad bir zaman paras vardr), bu doru ise, gkyz- 289a
nn deviniminde srekli bir artma olamaz. (Artma olmazsa eksilme
de olamaz, nk ikisinden biri demek, her ikisi anlamna geliyor),
nk ayn hz ile ya da daha ok hzla hz artacak hem de sonsuz
zaman boyunca. yleyse geriye kalan u: devinimin dnml 5
olarak daha hzl, daha yava olduunu iddia etmek. Bu ise bt
nyle sama, hayal rn. Ayrca bunlar konusunda ussal olan
da gzden karmamak gerekiyor. nk nesneler biribiriyle kar
latrldnda daha kolay kavranabiliyor. mdi unlar sylemi
olduk: gkyz tek, biriciktir; olumamtr, ebedidir, devinimi de
dzenlidir. 10
7 imdi yldz ad verilen nesneler zerine konumak gerekiyor:
nelerden oluuyorlar, onlarn ekilleri, devinimleri nasl? Bizim iin
eri usa yatkn olan ve bizim sylediklerimizle tutarl olan, yldz
larn her birini, kendi devinimini tad cisim neyse ondan olu-
125
9a riE P I OTPANOY B. 7
15 t o s h b> r v y ^ v e rrjv <f>opav e ^ o v , e(f> apev r e v a

& k v k K u ( p e p e a d a vi< f> vn ev v r e p y a p o l r v p v a tpatrK ov-
T es e v a d ia to v to A t y o v tr v , o t i to &va> t r p a rv p -e/a
<f>actv , i s e v k o y o v S v e n a o r o v a v v e a r . v a k t o v r a tv e v os
e K a a r o v e a r v , p o C u s K al r jp e s k e y o p e v . rj b e d e p p o r r js a-n
ao a v t v Kal t o (f>&s y l v e r a TrapeK T pi.fiop.evov t o v a e p o s v r o
r r js k e t v t a v ( fio p s . re^ V K e y a p rj kivt]< tis eKTrvpovv K a l v k a
K a l kCOovs Ka' <r(br)pov" e v k o y a tT e p o v ovv t o ey yvrepov ro v
TTvpos, i y y v r e p o v be o arjp' o lo v K a l e iri t & v tp ep o p ev o o v f i e -
k& v T avra yap av r K T rv p ov ra o v r c a s m o r e rr)K ecra r a s
25 p o k v f i b i b a s , Kal i r e l n e p a v r K T tv p o v r a , a v y K tj nai. t o v
KVKkto av T & v epa to av ro to v to T t a a y e v . T av ra p ev ovv
a v r a K ep p a C v era b a t e v e p < p ip ecrd a, o s b a t ^ v t k t j-
y )v r f j KivTj<re y C y v e r a tiv p ' t& v be av ca eK a c rr o v e v rr)
a t p a i p a p e p e r a , S x tt avra p e v pr) K T rvpovffO a, r o v 8 a e -
30 p o s v ro t t ] v t o v KVKkiKo! a a t p a r o s (r tp a p a v ov ros a v y K tj
<f>epoflevrjs KeCvrjs K 0 ep p aC v e(r 0 a , K al T a v rrj p d k o r a fi
i j k o s r e r v y r iK e v ev b eb ep v o s" b b brj T rkrjcn otT os r e a v r o v
Kal v a ^ o v r o s Kal v r k p rjp & v o v r o s y C y v e r a 77 6 ep\x6r r ) s .
o r p e v o v v o v r e r p v i a r v o v r e v rv p l ( p e p e r a , r a v ( ? rjp.lv
35 elprjadct) r e p l a v r& V .
89 * E re 8e (paCvera Kal r a H arpa p e o r p e v a Kal o k o s 8
o v p a v o s , a v a y K a a v r j r o rjp ep o v r a a v a p c p o r ep c n v y y v e a d a
rr jv p e r a f i o k r j v , rj K t v o v p e v o v , rj ro v p e v r j p e p o v v r o s r o v b\ k i-
v o v p iv o v . p< f> 6repa p e v toC vvv r jp e p e v b v v a r o v )pepovo~r)s

5 ye T tjs y r j s* ot; y a p h v i y y v e r o r a ( p a v o p e v a . rr jv 8e y rjv
1 5 Arel Si E tpafitv F 16 c4<pvKf <p4pe<r8 a H 1 8 ty o m . E

19 Kal] Si Kal E * 2 0 Trapa.TptBofj.4vav L 21 r i |Aa H 3 2 <rf-
Srpa F 3 3 4 om . E 1 3 4 a ura E H L M I1: a in i re J F S
3 5 fiokvflSlvas E 1 ^rJ H M ra S rd J , a i r a l L , avrat S c 4mrv-
poKra L S C 3 6 t o v t o 3 > r : om . E L S C 3 7 aira <$rSp: om . E L
bs <f>rS : Sra E 1, Strtp L 2 8 5^ F 3 0 kvkKiko J H M : kvkAov
E , KK\tf F L , KvK\<>fopTiriKOV SP 31 8epfia(yeaai F 32 j j
E F L : om . JHMr u t vid. 3 3 f/y E J M S c(co d . A ) : rj/ms F H L
Kal i] F 3 4 otfre ( i ) ] ofiSi E L (n o n S c) a 8 g b r 6 S\os J S P
5 ye om . F ovS J F T <pepdfttva J, yty4fi(V<x L
126
GKYZ ZERNE
turmak, nk daire biiminde devinmelerinin doal olduunu 15

ileri srdk. Nitekim yldzlarn ateten olduunu syleyenler,
bunu, yukardaki cismin ate olduunu ileri srmelerinden tr
savunuyorlar ve her biri nerede bulunuyorsa onlardan olumas
usa uygun, diyorlar. Biz de byle dnyoruz. Onlardan yaylan
scaklk ile k, havann onlarn devinimi tarafndan srtnmesiyle 20
oluuyor. Nitekim devinim tahtay, ta, demiri doal olarak
ateliyor. Atee daha yakn olann bunu yapmas usa daha uygun
olan. Atee daha yakn olan ise hava. Dvme ile de bu byle oluyor,
nesneler yle snyorlar ki, kurun ktleleri yumuuyor, imdi
bunlar byle snyorsa, onlarn daire biiminde dnmesiyle 25
havann da bu etkilenime uramas zorunlu. Demek ki onlar
havada devindikleri iin ve bu devinimle, hava ate haline geldii
iin, snyorlar. Yukarda devinenlerden her biri bir kre iinde
deviniyor, dolaysyla kendileri snmyorlar ama dairesel cismin 30
kresinin altnda bulunan hava onun devinimiyle zorunlu olarak
snyor, bu en fazla Gnein bal olduu krenin orada oluyor.
Bunun iin onun yaklamasyla, bizim zerimizde olmasyla scaklk
oluuyor. mdi yldzlarn ateten olmadklar, ate iinde de
devinmedikleri, bizim tarafmzdan belirlenmi oldu. 35
8 Madem hem yldzlarn hem de btn gkyznn konumlar 289b
deiir grnyor, deimenin yle olumas zorunlu: ya her ikisi
de duraduruyordur ya her ikisi de deviniyordur ya da biri duradurur-
ken teki deviniyordur. mdi madem yeryz kesinlikle duraduru-
yor, her ikisinin de duradurmas olanaksz. nk grnenler
olumazlard. Yeryznn duradurduunu kabul ettiydik. yleyse 5
12?
IIE P I OTPANOT B . 8 a8gb
vrOKeCcrOa -qp ep .ev . Ae'rera 5?) rj a p ^ O T e p a K ive& 8 a , jj

ro fj.ev K iveLcrda to 8 rpefle v . y
et /Ltev o> fJL ^ o r e p a Kivr/cre- 7
rat, aAoyo> ro rara ra)(ij rv a a r p u v e v a Kal t & v k v -
k \ o )v e K a o r o v y a p Srj o p o r a y ^ e s lo ra t & kvk \ i k a 0' o v <f>e-

pera. ( p a v e r a yp p .a tos kvk \ ois k a d o -T d jjev a r a k v 10
ets r airo. a v fj fi a v e o> a/ua ro re a c r r p o v b e k r } k v 0 e v a
tov kvk \ov K al tov kvu Kov e v r jv i^ d a t t /v avrov <f>opav, b e -
k r ) k v 0o T a t t )V T T epK pipeav. ovk err S ev koy ov ro tov
avrov koyov e% ev T a rd ^ r j t & v o r p t o v K al ra f i e y e 8 r\ t & v
K V K ^ aiV . t o v s fx ev y a p sv K k ov s o v d e v cltottov aAA v a y K a o v 15

a v a k o y a v e% ev r a ra^jj ros p te y e d e c n , r & v 8 a a r p a v K a-
o t o v t & v ev tovtois ov d a fj& s e v k o y o v etre yap i vdyK T js to
t o v f ie a kvk Kov <f>epdp.evov Oclttov e c r r a , b r jk o v o r k &v
pLtTaTerj ra a o r r p a es ro is k k r j k a v cv K ko v s, ro /xev e c r r a
d a r r o v r 8e f i p a b v r e p o v ( p v r a b ov k & v e% o ev o K e ia v k Cv t )- 20
o-v , k k <f>epoi v t hv vtto t& v k k K m v ) , etre a r o raro-
prov <roveTre<rev, o v b o v r c o s ev koy ov & ot e v a -n a a v ' & pa
t o v T e K V Kkov e v a fie a icat ttjv <f>opv 0 arr) roS e v a v -
t & a c r r p o v r piev y p e v rj b v o t o v to v to v rpoT rov e \ e v o v d e v
ro T r o v , r 8e 7r a v 0 6/ j . o a s T Tkdcrp.ar Z oiK e v . ap,a 8e K al 25
ovk a r r v e v r o s <jyv<re r o s e r v ^ e v , o v b e t o T ta v r a ^ o v K al
nacrv m d p y o v cm b T v fflS . aAAa h tjv -n d k v el o pev
KVKko p .ev ov crv , avra 8e ra a& Tpa K i v e r a , ra ara Kal
o p o a s eora aAoya* 0-vp.firjcreTa y a p Oclttov K iv ecrd a t a
e a, Kal ra T a y t) e v a Kara T a fiey eO t) t & v c v K k a v . 30
erel 3
toC v v v o v t a /i(j) 6r e p a K ivecr 0 a e v k o y o v o v r e t o o r p o v /d v o v , '
6 S)) ) M : 8 1) H U 1, 5^j J F E * , 8 E 1 7 ^y * Kivera M

9 8j> E L : ora. 4 >r Itrrt F la fyc^Ba E L 13 r V ]
t avrov F L M , fo rt T 1 4 tcrrepav E 15 A V E lJ H M T : a \\k kal
F L S CS P 17 r v E L r : om . 18 mtiova F 3 3 fitlova,
su p ra p o sito u , F Brroy L rfir e t urrpuv M 37 F S C: r
a?r) EJHLMr, Tjs S ', t o i ir S h o r e y 2 8 post evavatv add.
o airol M r a&rot] Tavra B e k k e r 3 0 K a l r . r. tlva post kvkKuv
S* (n o n S e) ireii S E rec- 31 &crrpov : erepov E L S
128
GKYZ ZERNE
u kalyor: ya her ikisi de deviniyordur ya da biri deviniyor teki

duraduruyordur.
Her ikisi de devinecek olsa yldzlarn ve onlarn dairelerinin
hzlarnn ayn kalmas usa uymaz. nk her bir yldz iinde
devindii daire ile e hzda olacaktr. Nitekim dairelerle ayn anda 10
yeniden ayn noktaya vardklar grnyor. O zaman yldzn daireyi
batan baa gemesi ile dairenin kendi yer deitirmesini tamamla
mas, yani epeevre yolu gerilesi ayn anda oluyor sonucu kar.
Ama yldzlarn hzlar ile dairelerin byklklerinin ayn oranda
olmas ussal deil, nk dairelerde byklklerle hzlarn orantl
olmas garip deil, zorunlu; oysa bunun yldzlarn her biri iin de 15
geerli olmas hibir zaman ussal deil. nk zorunlu olarak daha
byk dairede devinen daha hzl gitse, ak ki yldzlar biribirileri-
nin dairelerine geseler, biri daha hzl teki daha yava olacaktr
(bylece de kendi devinimleri olamaz, daireler tarafndan devindi- 20
rilmi olurlar); ya da bu bir rastlant sonucu olsa bu biimde de,
hepsinde ayn anda hem dairenin daha byk olmas hem de o
dairenin iindeki yldzn deviniminin daha hzl olmas usa uygun
deil. Birinin ya da ikisinin bu tarzda olmas hi garip deil, ama
hepsinin ayn ekilde olmas hayal rn grnyor. Ayrca doa 25
gerei olan nesnelerde ans eseri diye bir ey olmaz; her yerde, hep
sinde bulunan ey de ans eseri olmaz. te yandan daireler duradur-
sa, yldzlar devinse ayn us d eyler sz konusu olur. nk
dardaki yldzlarn daha hzl devindii, hzlarnn da dairelerinin
byklklerine gre olduu sonucu kacaktr. 30
mdi madem ne ikisinin birden devinmesi usa uygun ne de
yalnzca yldzn devinmesi, geri kalan u: daireler deviniyorlar,
129
8gb IIE P I OTPANOT B. 8
kelrera rov s p-ev kjk\ov KiveffOa, r a e acrrpa rjpepev

Kal evbebep.eva ro s kvkKois <pe'pecr6a- povcos y ap ovra>s ovdev
k o y o v <rvp,/3a(vet t o re yap clttov ev a rov p.eCovos kv-
35 kKov rb r x S ev koyov repl r b avro Kevrpov ivbebepevcv
goa (tStnrep yap ev r o s k k o s r b jueov <r&p.a d rrov <f>epe-
r a tt\v oKeav (fiopdv, ovra>s Kal ev t o s iyKVKkos pe-
ov yap r&v <j)ap0vpeva)v vtto tG>v eK rov Kevrpov r b rov
pelovos kvk\ov rp fjp a, atar evkoycos iv r& crcp XPV(?
5 p.e((ov 'nepoL<j6r\uera k 6k\os\ t o t c pr/ dao-rtra tv
ovpavdv b Te to v to ovpfirja-eTa Kal o n bebeiKTa crvvexes
ov ro okov. eri b' irebrj a-âpoebij r o r p a , Kadrep ot
t a k k o <pa<rl Kal Tjpv 6p.okoyovp.evov elrev, e Kevov ye
to v a& n aros yevv&crv, rov be cr<f>apoetbovs bvo Kivrjo-es eleri
lo Kad1 avro, Kvkars Kal bCvrjtns, eirep ovv Kivoro r a a<rrpa
b avr&v, rr\v erep av &v kivoto tov tcov d k k ovberipav <pa-
v era. bvovpeva p ev y ap a v eêvev iv ravrm Kal ov p ere-
fia k k e rov rorov, orep <f>a(veraC r e Kal rdvres <j>acrv. e n
be K avra pev evkoyov rrjv amrjv k ivr)<xv Kivecra, povos be
15 boke r&v a a r p a v o ijkos to v to bpv, v arekkatv rj bvvatv,
Kal ovros ov b avrov a k k a b ttjv dnaracrv rrjs f/pere-
pas o\f/eu>s' rj y a p o\fr$ droreyopevr] paKpav ekcro-era
ba rjjv acreveav. orep arov <ra>$ Kal rov crrCkêv <f>ave-
<r6a rovs atrrepas rov s ivbebepevovs, rovs be rkdvrjras prj
ao arCkfiev' o p ev yap rkdvrjres iy y v s elrv, &crr iyKparrjs
overa rpos avrov s (piKvera fj o\j/s" rpos be rov s pevovras
Kpabaivera b ro prjcos, drorevopevr] 1Toppoo k a v . o 8e
33 vep<pepea8a F yap hv L ovSev o&rtus F 34 oVft0 a(vr L
to S ] r rov J 35 rb ( 1 ) om . HMF2 ivSeSefievov L 2 g o a X <f>e-
peret Brrov H 3 y ap om. E1 4k om . F 4
(h abet Sc) iv ] Kal iv E2 5 kikAos om . F1 SetnrarSa HM
6 av/xf}aive Erec- Sri EHLMS1: Slor JFE2 7 ireSi EFL: cVel
JHMS1 9 S i om . M 10 Kivoro E'^L: Kivra $ r S p x kv
om . F Ktvovro M eva <pa(vera F1 12 p iv om . M 61/
fitvev EFLS'r (ultque yyanerenf) : v tv JM, H/cvev &v H uer-
j3a X e H 13 t o p om. E1HSC p o st Srep a d d . Ktvoifteva Fl re $ r S c :
om . EL 14 KivetrBa kIvijitiv F 15 p o st rov ro add. rb SvetrBa
F1 f) EFL : K a l JHMrSp 18 'tau>s citrov M 19 rovs (2) om . L
130
GKYZ ZERNE
yldzlar ise duraduruyorlar ve dairelere bal, akl olarak

deviniyorlar. nk ancak bu durumda hibir us d sonu ortaya
kmyor. Nitekim hepsi ayn merkez evresinde bal olduklarn
dan, daha byk dairenin hznn daha fazla olmas ussal (nasl 35
tekilerde daha byk bir cisim kendi devinimini daha hzl gerek- 290a
letiriyorsa, daire iinde olanlarda da bu byle olur. Nitekim
merkeze bal olarak alnanlar iinde daha byk daireninki daha
byk olur, dolaysyla eit zaman iinde daha byk daire
embersel devinimi tamamlayacaktr, bu da usa uygun) ve gkyz
nn paralanmad hem buradan kyor hem de daha nce yapt- 5
mz btnn srekli olduu kantlamasndan. -A yrca bakala- .
rnn ileri srd ve bizim de katldmz gibi, yldzlar kre biimli
olduu iin ve onlar o cisimden olutuklar iin, kre biimli olan
nesnenin ise biri yuvarlanma teki dnme olmak zere kendi o
bana iki devinimi olduu iin, yldzlar kendileri bir devinim
tasalar, bu iki devinimden biri asndan devineceklerdir. Oysa
bunlardan hibiri grnmyor. Dnselerdi ayn yerde kalrlard
ve yerleri deimezdi, oysa bunu biz gzlyoruz, herkes de kabul
ediyor. Ayrca btn yldzlar ussal olarak ayn devinimi tard.
Oysa yldzlar iinde yalnzca Gnein bunu gerekletirdii gr
nyor, o douyor, batyor, ama aslnda bunu da yapyor deil, uzak- 15
tan bizim gzmze yle grnyor. Nitekim gz ok ok uzak bir
nesneye yneldiinde, zayfl yznden titrer. Herhalde ite bu
nedenle daire emberi zerinde bal olan yldzlar titriyor gry -
ruz da gezegenleri byle grmyoruz. nk gezegenler, gr
gcmzn onlara ulaabilecei denli yakndalar. Ama gzmz 20
akl yldzlara yneldiinde uzaklk yznden titriyor, nk
hedefi ok ok uzakta. Gzn titreyii yldzn devindii izlenimini
131
IIE P I OYPAN O Y B . 8
r p d f i o s a v r r js n o e ro v d c rr p o v b o K ev e v a t t j v k w t ] ( t i v o v -
d e v y a p b a c p e p e K iv ev t t j v o\j/v fj ro o p d n e v o v . a k X a jurjv
o t ovbe K v k e r a r a a a rp a , ( f ia v e p o v to f.lev yap k v \io - 25
p .ev o v a r p e t p e c r d a v d y K rj, r r js be reAj^s d e l b r jk o v e a r
to n a A o v jie v o v rpdo-con ov. <Scrr ere K i v o v f x e v a j a e v b a v r & v
r a s o n e a s K iv e v d a K ivrjcres e v k o y o v , r a v r a s 8 o v <f>a(-
v e r a K i v o v jj .e v a , b j k o v o n o v k & v k i v o t o b a v r & v . rpos 8e
t o v t o s a k o y o v ro u r ] 6 ev o p y a v o v a v r o s a n o b o v v a rfjv (pv- 30
<rv n p o s rrjv K tvrjcn r o v d e v yap >s e r v ^ e n o e fj (p v crs,
o v e r v /xev (p p o v r c r a , t & v 8 orco rijiCuv v r e p b e v ,
a k A e o iK e v S c rrep e n r j b e s a < p e k e v rrav ra b Stv e v e b e \ e r o ,
T ip d iev a caO a v r , K al o r T r k e a T o v cn roo T rjo-a r v ey p v -
t c o v o p y a v a r p o s k C v tjo -iv . b K al e v k y o s 5 r e 35a v b d e e v
0A.0S o v p a v o s <T(papoebr]s e v a K a l eK a crro v r & v a r p a t v . r p o s 2g o b
fi.ev y a p r r jv i v r <3 a v r Kvrjcrv f] crcp ap a r & v a^rj/j-drcV
XpT)<Tifxa>raTov (ovrco y a p av K al r a ^ o r a K iv o r o K a l j i a -
k c r r a K a re\ o rov avrov to tto v ), rpos 8e r fjv e l s r o m p o-
<rdev ^ p ^ T o r a r o v ' r j K i o r a y a p o j i o o v r o s b av rv k i v t j- 5
tik o s' o8e> y a p nrjprr]\ j.evov e y e n p o ey p v , au rn ep r b
e v v y p a fijj,o v , kk n k ecT T o v <f>e<rrr]Ke r o-yjjjjLar r& v
ro p ev r< v (rco/jLarctiV. e n e l o v v 8e r o v p .ev o v p a v o v K i v e a d a
t t j v e v ea v rS t k vrjcrv, r a aA A a 8 atrrp a fiTj v p o i e v a b a v r v ,
ev k o y ats av eK arep ov erj a c p a p o e b e s ' ovru> yap p k a r a 10
ro p .ev K ivrj< rerat r 8 ^pejo^<re.
g <t>avepov 8 k to v tc v or K al r o < pdva y i v e a O a <f>e-
pofj.evov a p fi o v ia v , ws arvpt.(p<v(v yvojjievu>v r& v rf/ocpcv,
KOjj.\j/s p.ev ep r\ ra K al n e p r r s v tto r& v e ln o v r i v , ov
2 3 ovSe M 28 K i v j t r e s K iv e t r O a HM 2 9 K t v o v r o S 1, non S 3 0 a v
r o s opyavov M 34 a v r E 4x 6vrtov om . L1 290 b S ao
om. M cvoT tv e v a M 2 r a v r E L S C (p . 4 5 8 ) : c a v r i f HS6
(p. 4 5 5 ), a b r i f J1F1r, r a v T $ M 3 Ka\ ( r ) om . H M 4 /ta reti
S (p. 4 5 5 ) avrov H 6 wpo<rexs E 1 ut vid. L 8 <xx7)lJil*Ttiv
J 9 e a r r i p E L rS : avTCf> HM, a v T C f J , Ttf a v r t f) F S & W a FS,
AAa om . JHMErec' fi<rrpo] ovpiva ad/aTa S 10 p o st oiItiv
add. J yhp JHMSS : y&p u> EFLr 11 Kivfae
Tlpe/ifar/ F
132
GKYZ ZERNE
yaratyor. nk gzn titremesi ile baklan nesnenin titremesi

arasnda hibir fark yok. Ne ki yldzlarn yuvarlanmadklar da
ak. nk yuvarlanan nesnenin dnmesi zorunlu, oysa ayn her 25
zaman szmona yz grnyor. te yandan yldzlar kendileri
araclyla devinseler, kendilerine zg devinimle devinmeleri ussal
olurdu, oysa bu grnmyor, dolaysyla kendileri araclyla bir
devinimleri yok. Ayrca doann onlara bir devinim organ verme- 30
mi olmas tutarsz olurdu. nk doa hibir eyi rastlantsal
yapmyor, o yalnzca canl varlklarla ilgilenip de bylesine deerli
nesneleri savsyor deil. Tersine, devinim organ tayan varlklar-
dan ok uzaklatrmak iin onlardan bilerek, onlar araclyla
ilerleyebilecekleri her eyi ekip alm grnyor. Bunun iin hem 35
btn gkyznn hem de yldzlardan her birinin kre biimli 2901
olmas ussal. nk yer asndan devinme ile ilgili olarak en
elverili ekil daire (nk ancak bu biimde son derece hzl devi-
nilebilir ve ayn yer en ok byle korunabilir), ne devinim asn
dan ise en elverisiz olan. nk kendileri araclyla devinen 5
nesnelere en az benzer olan. Dz izgi biimindeki gibi ynlendiri
ci, ilerletici hibir ey tamyor, tersine yryen cisimlere ekil
asndan en uzakta olan. mdi madem gkyznn kendi iinde
bir devinimle devinmesi gerekiyor, ama yldzlar kendileri aracl
yla ilerliyemiyorlar, her ikisinin de kre biimli olmas ussal. 10
nk en kolay bylece biri devinecek, teki duraduracaktr.
9 Seslerin bir senfoni oluturduundan tr, yer deitiren
nesnelerin harm oniasnn, uyumunun olutuunun ileri srlmesi
de bunlara dayanyor grnyor. Geri sylenen ey ho, zgn
133
2g o b n E P I OTPANOT B . 9
15 p.r]V ovra>s fy e rdXr)6es. boKe yap rcrv vayKaiov eva

Tt]kiK0VT)V pepofievu>v <ra>xT<iv yiyvecrda ô<pov, irel Kal
t& v itap rjfiv ovre rovs oyKovs fyovToav crovs ovre roovr<o
r \e <f>epoyv(v fjkCov be Kal <reA.7j>rjs, n r e rocrovrav
ro Ttkrjdos arpatv Ka' r fieyeos <f>epopevu>v r r i^ e rot-
*o avTTjv <f>opv abvvarov prj yyvetrda \j/6(f>ov pr\)(av6v rva
t& neyedos. vrodepevo. be Tavra Kal ra s Taxyrrjras k
t& v ato(TT&(re<jiV eyev ro s 'r& v ovfiuptov&v \6yovs, evapp.6-
vov (pacr yiyveada ttjv (pa>vr)v <j>epop.eva>v kvk) t& v aarpuv.
erel 8 a\oyo/ boKe ro ptj crvvaKovev jjxSs rfjs <f)(ovris
*5 r avrrjs, arov tovtov <j)a<rlv eva to ytyvopevcov evBvs vndp-
yev rbv rfrofv, <3are pr] btbrkov eva rpos tt/v evavriav
<ryr\v' TTpos aXXrjXa yap tftavrjs Kal cryrjs eva ttjv b-
yvttrv' <3<rre Kadatrep to s x a^-K0T^7r0ls ovvrjdeav ov-
0 ev boKe ba<f>epeu>, K a l t o s vdpdtros ravrd ovpfiavev.
30 ravra brj, tcadarrep eprjra Trporepov, eppeX&s fxev Xeye-
r a Kat povcnK&s, bvvarov be to v to v !x e tv r> rporov. ov
yap fiovov r firjdev aKoveiM aronov, repl ou \vev eyxepov<r
ttjv alriav, XX Kal ro (JLrjbev Ttcryev ycupls alcrrjcrecos.
ot yap vTrepfiXXovres \j/o<po baKvaovcr Kal r&v yf/vâv
35 croopTCv rovs oyKovs, olov o rfjs fipovfrjs bdarrja \C0 ovs Kal
2 9 1 r a KapTepdrara t& v crcop,rcov. rocrovrav be <f>epofievav, Kal
ro \ffo<pov bovros Trpbs t (f>epop.evov peyeos, mXka-nX-
<rtov fiiyeds vayKaov <j>iKve(rdaC re bevpo Kal rrjv lr^yv
prj\avo v eva Trjs f i (as. AA evKoym ovr aKOVOjiev ovre
5 rd < r)( 0V T a (paCvera t o <r<&p.ara fitaov ovbev ros, 8ta
t pir] yf/o(f)(v' apa 8* io r i to t atrov rovruv brjXov, Kal
15 oStus] oSru y' J 18 5e B e k k e r : re codd, re EL : 5e $ r
19 ToaavTTiv F 21 iror$f(ifvot F k om. E 23 <patrt yiyvt-
crBa E L r : yiyvtaSal <patti $ S c aorepuv S 24 SokcT ElJ L r : iS i-
Kt FHMS rfj tpuyrji om. F 2 5 yyvonivuv FM : yyv&fievov EJ,
yyvontvos LS, yeyo/ievos H 27 tryfis Kal <paVTjs J 29 cru/t-
fialvt J 3a irtx*P0v<rt JSC 33 tt)V alriav p o st \{ev pon. HM
airtav] atoplan c i . B o n itz rb Oltl. E1 juq5c M 35 fipovrjs rf/dtpos
E* k1 a/ou Kai H 2 9 1*1 r i om. E1'* KapreptKchraTa L
3 ftyfOos om. FH!M
134
GKYZ ZERNE
ama bunlar doru olmas iin yetmiyor. Nitekim kimilerine gre39 l'
madem bizim evremizdeki nesneler, onlara e ktle tamadklar
halde, bu denli hzl devinmedikleri halde ses karyorlar, bunca
byk cisimler devindiklerinde de bir ses kmas zorunlu. Ama
Gne, Ay bunca sayda ve byklkte yldz hzla devinsin de,
bundan byk bir grlt olumasn, bu olanaksz! Bunlar kabul 2C
edenler,40 hzlarn uzaklklara bal olarak senfoni benzerlii
tadn, yldzlar dairesel devinirlerken sesin uyumlu olduunu
iddia ediyorlar. Ama bizim bu sesi duymamamz pek ussal grnme
diinden, bunun nedenini yle aklyorlar: ses bizim doumumuz- 25
da zaten varolduu iin, ona kart olan bir sessizlii ayrt etmek
olanakszm. Nitekim ses ile sessizlik ancak biribirileriyle karlat
rlarak bilinebilirmi. Dolaysyla nasl demir dvenler alkanlktan
tr grlty fark etmez olurlarsa, insanlarda da byle oluyor
mu. Daha nce dediimiz gibi bunlar ustaca, sanatsal szler, ama 30
bunun byle olmas olanaksz. Yalnzca bizim hibir ses duymama
mz garip deil (onlar bunun aklamasn vermeye alyorlar),
ayn zamanda bu iitme duyusundan bamsz olarak, hibir etkiye
uramamamz da garip: nk an grltler cansz cisim
ktlelerini bile paralyor; szgelii gk grlts talar yerinden 35
oynatyor, son derece sert cisimleri sratyor. Bunca nesne devinse, 29
onlarn byklyle orantl bir ses onlardan ksa, bu sesin gk
grltsnden ok daha fazla gle buraya ulamas ve dayanlmaz
bir g tamas zorunlu. Aslnda ussal olan u: hibir ey duymu
yoruz, cisimlerin de zorlayc hibir etkilenime uradklar grn- 5
myor, nk ses yok. Bunlarn nedeni bylece ak ama bizim
n E P I OTPANOT B . 9 291*
(A a p rv p iov T&V flpr]fxiv<v TjfV kydV, MS t i a l v k l j e s t

y a p n o p r jd e v K al ro jja 'a v r o i s ITt d a y o p e o v s ( p a v a y y v e -
crd a t o v n ty u iv ia v t & v (p e p o fiiv a v Tjp.lv ecrr reK p .rjp o v . o<ra
p.ev yap avr <j>epera, n o e \jf6 (f)OV K a l n k r j y r j v 6 <ra 8 10
ev <pepop.iva> i v d e d e r a rj e v v n p ^ e , K ad n ep iv t& n k o t a
Ta p o p ta, ov^ o o v T e yjrotpev, ovb a v t n k o o v , el (p i
poito i v n o r a jx & . K aC ro t o v s a v r o v s k o y o v s &v i erj k i -
y e v , >s a r o n o v el fr/ (p e p o p e v o s 6 o r o s K al fj n p v jw a
r o e \(r6 <j)ov nokvv r r jk iK a v r js v ed, fj n k v av rb t 15
n k o o v KU !ovjj.evov. t 8 i v jjltj <pepop.ev<o (f>epop.evov roe
\jr6 < pov iv (pepop.lvu> 8 ( r v v e y e s K al p.j n o o v v n k rjy rjv
d h v v a r o v yj/o<f>ev. & ar iv T a v d a k e tc r io v a>s er ep i<f>epero
T a <r(Ofiara t o v t u i v et t iv ip o s n k r j d e K ey y fi& v v icara r
ira v ere n v p os, & cn rep n d v res (pacriv, v a y K a o v n o e v 30
v r epcj>va r fie y e d e \jro(f)ov, tovtov 8e y v o p liv o v K al
8 evp* tp iK v e tr d a Kal d t a K v a e v . & a r i n e i n e p o v t p a t v e t l
t o v t o crvp.(3 a v o v , o v t a v ep .frv x ov o v r e ( a o v <jeporo (p o p a v
o v e v a ir & v , u x r n e p r b ( J - ik k o v !crera n p o v o o v a r j s t t j s (f>v-

<reco, o r p.rj tovtov r b v T p o ro v i\ ov< rt]s ttjs Kivrj&ecos ov O h t 35
a v rjv t &v n ep l rb v 8 e v p o r o n o v 6p.ou>s e x o v . o r p .ev o v v
a-<f>apoe8ij ra acrrpa K al or ov K iv era 8 av r& v , e-
p r jr a .
10 Ile p l 8e ttjs ra ecos av r& v , ov p .ev rp o tra v eK aorov
K iv e r a r& ra piev e v a n p orep a r a 8 vcrrepa, Kal n& s 3
ej(e npos a k k r jk a r o s d n o a T r j p a a - v , k t& v n epl arpo-
k o y ia v 6 ea>pe[(r 0 (' k i y e r a y a p iK a v & s. (r v j^ a v e 8i K ara
koyov yC y veaa ras eK aarov k v rjcres r o s d n o c r T r jp a a r&
8 <pdva1 r l L 9 trvfMptovlas S p, r^v <rvn<puviav F iarl om . E

1 0 KaO avTa F roe, <pcpera E a a i rb E L r : avru rb $ S P (cf.
1. 15) 1 4 &t o t o s M 15 vrjbs M 16 tpepofievtp om . E 1
17 (T V V ffc S J TTOIOVV F H M S : Troiovyri E J L F 18 lpCpOVTO J F S
2 0 - 2 1 -Jroify p o st pon. H M a l jtdpov E 1L : rbv ^/Scpoy <>SCE 2
a a efrep H M 3 3 hv om. H M 2 5 t ^ s Kivrcreas HM
2 6 hy i}] oov E SfCpo] itirtpov M 2 9 kbuttov H : (Kacrra J L M r ,
cKcttTToy Kacrra E , ttturrov avrv F 3 0 K(7ra F * r , B e k k e r (se d cf.
Kiviats 1. 3 3 ) 31 rpl] rpbs M itrrpoKoylas F
136
GKYZ ZERNE
savlarmz dorulayan bir kant daha Pythagoraslarn bize

brakt kmaz, yani devinen nesnelerin seslerinin senfoni
oluturduklar iddiasnn kendisi bizim iin bir tank. nk nesne
byle devinse bir ses karr ve onun bir darbesi olur. Ama devinen 10
bir nesneye bal olan ya da onda bulunan btn nesneler, szgelii
gemideki paralar hi ses karmazlar, gemi rmakta bile gitse bu
byle. Ayn temellendirmeler, devinirken byle bir geminin
direinin ve k tarafnn ses karmamas, ya da devinen geminin 15
kendisinin ses karmamas tutarszl konusunda da geerli.
nk devinmeyen bir nesne iinde devinen ey ses karr; bu
devinen iinde bulunan ve onunla srekli olan ey ise, hibir darbe
ye neden olmuyorsa onun ses karmas olanaksz. Dolaysyla bura
da unu sylemek gerekiyor: yldzlarn cisimleri ister btn iinde
yaylm bir hava okluu iinde, isterse kimilerinin dedii gibi 20
ate iinde olsun, devinse, mthi bir grlt kmas, bu grlt
nn buraya dein ulamas, sarsntya yol amas zorunlu. Dolay
syla madem bunun olduu grnmyor, yldzlarn hibiri de can
tayan ya da zorlayc bir devinim iinde deiller demektir. Sanki
doa, devinim bu tarzda olmasayd buradaki yer evresindeki hibir 25
eyin ayn ekilde olamayacan nceden kestirmi gibi! mdi
yldzlar kre biimindeler ve kendileri araclyla devinm iyorlar,
bunlar sylemi olduk.
10 Onlarn dizilii konusunda, yani kimilerinin daha nce, kimile
rinin daha sonra gelecek ekilde her birinin ne tarzda devindii ve 30
uzaklklar asndan biribirilerine gre durumlarnn nasl olduu,
bunlar gkbilimi zerine sylediklerimiz41 arasnda bulabilirsiniz.
Orada yeterince szettik. H er birinin deviniminin uzaklklarla
orantl olarak, kiminin daha hzl kiminin de daha yava olmas
137
291 n E P I OTPANOT B . 10
ras p.ev e v a drrovs r a s 8e f p a d v r e p a s tr el yap vt6-

35 K e r a t t j v fiev ia^rtjv tov ovpavov Trepcpopv arkrjv t e v a
a g i b Kal Tayivrr]v, T as 8e r v akXo)v /3pa 8urepas, T e K a l nketovs
(en aa T ov yap a v r c p i p e r a r ovpav Kara rbv avrov kv-
k \ o v ), evkoyov rjbi] ro /xev eyyvrdro rfj s anki) s K a l tp<&-
rr)s repcftopas ev "irkeorta yj>vat bUva rov avrov k v k K o v ,
5 rd 8 roppardra) e v e k a ^ i c m p , t & v 8 acov r e y y u r e p o v
& el ev r r k e o v , ro 8e ro p p > rep ov iv e k r r o v . to p.ev
yap iy y v r d r o ) ( l k r r a K p a r e r a , rd 8e rr o p p i r a r a r v -
rco v fjK io r a 8 a. r f] v a m c r r a c n v ra, 8 p .e r a v K ara ko-
yov rjhr] r r js a r o c n a -e a S , u>arep Kal btiK V V ovcrv o p .a -
o 0 rjx an K oL
T 8e o y r ja r& v & crrpw v eK acrrov crcf> apoebes ju- n
ku rr &v T s e v k o y c a s v ro k & f o . eret y a p 8 e 8e n c r a o n ov
ve<f>ijKa<r K iv e tr a 8 av r& v , f] 8 e cftvcrs o v b e v k o y t o s
ovbi ] i& r r p TTOe, b r jk o v or K a a y r^ a r o o v r o v a-nehcoKe
15 r o s a K iv ^ T o s 6 fjK io T a i c m k i v t j t i k o v . rfK icrra 8e Kivr\TiKov rj
(r<f>apa b r b fir jb e v e y e v o p y a v o v r p b s rf]V Kvrjcrv. erre
b r jk o v o r crcfiapoebrj h.v erj r v SyKOV. en 8* o fio c s p-tv
S n ra v ra K al v , f bi reArvrj b e iK v v r a 8 a t & v repl ttju
o\//v o r cr<f>apoe)i]S ov yap av Kal
iy v e r o a v a v o p .e v r]
o (p d v ov cra r a p-ev r k e o r a /r jv o e 8rjs rj &p.<f>(Kvpros, ara
8 i S i^ o t o /m s . Kal T ra kv b r v a r p o k o y i K v , o r o v k &v
ijcrav a l t o v r j k io v e K k e t y e s pL rjv o eb es. & crr e r e p i v r o o v -
r o v , b r jk o v o r K a l f 2\X a a v er a c p a p o e b fj.
A vov 8 arcoplav ovcrav, repl 5tv eiKorcos hv ootmtovv s
*5 aTroprjcree, Trepareov keyev t <f>avop.evov, albovs av
eva vop.Covras rfjv rpodvp.Cav pjakkov rj pcrovs, e rs
3 5 vepupophv rov ovpavov M 2 g i b i r e om . F 3 r i ri. fiev tyyv-
to to F 5 roppt&Ttpov e t iyyvrarov F 6 ael ho c lo co E L r :
p ost &K\mv $ n iurrtpav H S * l a 6vo\dfot tbx6yas F 14 cjto-
B^Suct F 15 ia r 1 Ktyjrdy J 16 /u)j Si iv H *vopy
vov M 17 post rj add. r i &trrpa H rv] Kari rov H 5j 8
S1 20 Kal F 2 3 pnvoeSis M v]] 4<rrlv v F 34 iro -
pv F S 1 oiay F S 'E 2, om . E 1 om . E * 6<rr<rovv eiKOTOJs
tiv H
138
GKYZ ZERNE
sz konusu. Nitekim madem gkyznn son emberinin devini

minin hem yaln hem de en hzl olduu, tekilerin devinimlerinin 35
ise-hem daha yava hem de ok sayda, karmak olduu kabul 2(
edildi (her biri kfndi dairesinde gkyznnkne kart devini
yor) , ussal olan u: yaln ve ilk embere en yakn olan, kendi
dairesini en ok zamanda tamamlayacak, ona en uzak olan ise en 5
ksa zamanda; tekiler de daha yaknlarsa daha ok zamanda, daha
uzaklarsa daha az zamanda.43 nk en yakn olan en ok etkilenir,
en uzak olan, uzaklktan tr en az. Aradakiler de matematikile
rin gsterdikleri gibi, uzakln oranna gre. 10
11 Yldzlarn her birinin ekli kre biiminde, en ok bunun kabul
grmesi ussal. Nitekim madem onlarn doal olarak kendileri arac
lyla devinmedikleri, doann da hibir eyi bo yere yapmad
kantland, u ak: doa, devinmeyen nesnelere, devinmeye en az
elverili olan ekli vermitir. Devinmeye en az elverili olan ekil 15
ise kre, nk hibir devinme organ, arac tamyor. Dolaysyla
yldzlarn ktleleri kre biimli olsa gerek. Bu hem hepsinde hem
de bir tekinde ayn ekilde byledir. Ayn kre biimli olduu gzle
grnyor. yle olmasayd, byyp klrken en ok yarmay
biiminde, ember biiminde ve belli bir zamanda yanm daire bii
minde olmazd. Yine gkbilimcilerce de gsteriliyor ki, Gne tutul- 20
mas yarmay biiminde olmazd. Dolaysyla biri byleyse, tekile
rin de kre biimli olaca ak.
12 mdi madem zerine soru sorutabilecek iki glk var, grne -
ni aklamaya almalyz. Felsefeye susayan biri, haklarnda ok 25
nemli sorularmz olan eyler konusunda ok az da olsa bir gr
139
IIE P I OTPANOY B. 12 a gb
ba rb tj)iko(TO(f>as b\jri}v Kal piKpas enropCas ayana

repl &v ras pey iaras H\opev nopas. lo rt 8 nokk&v ov-
tc ov T o o v T o o>x t)Kiora 0avpa<rrov, 810 rCva nar' air Cav ovk
e ra nkeov neyovra rrjs npdrtjs <f>opas Kivera nkeCovs 30
Ktv7jcriy, akka ra pcrav nkeCcrras. evkoyov yap &v bo-

eev eva rov rp&rov a&paros piav Kivovpevov <f>opav t o
nkr\a-aLrarov eka^Caras Kiveada Kivrjcres, otov bvo, rb 8
e\opevov rpes j rva &X\ijv roavrqv rv. vvv 8e <rvp-
fiavet rovvavrov ikrrovs yap rjkos Kal <rekqvr] Kivovvra 35
Kivr/ad s rj r&v nkavapevcov &.<rrpa>v evia. KaCro nopp&repov ag2a

rov pea-ov Kal nktjcraCrepov rov np&rov <rdparos elav av-
r&v. brjkov 8 rovro repl ev'mv Kal rfj ofre yeyovev' rrjv
yap o-ekrjvrjv etopaKapev byropov pev ova-av, vnekdov<rav
8e r&v crrepmv rov rov "Apeos, Kal n0Kpv(f>evra pev Kara ro 5
pekav avrrjs, eekOovra be Kara rb <pavov Kal kapnpov.
opoiois be K a l nepl rovs kkovs arepas keyovarv o l rrka
rer^pr/Kores k nkei<rr<ov ir&v Alyinro Kal Baftvkvvot,
irap* &v TroAAas m a r e s e\opev repl e/caarov t&v arpmv.
- toto r e 8r) biKaCoos noprjo-eev av rs, Kal ba rva ttot 10
air Cav iv pev rij npcarj) <pop roaovrov ia rv aorpcov nkfjos
a r e r&v vapdprfroov eva boKev rrjv nacrav r v, r&v 8
kkiv ev x>P ekacrrov, bvo 8 rj nkeuo ov <f>avera iv rfj
avrfj ivbebepeva <f>op. 14
n e p l br) tovtoov 0 /rev p e v K a k & s M
e x e ca l rijr i n i n k e o v a v v e a v , KaCnep p i K p a s e \ o v r a s 15
(f> o p p s K a l roa-avrrp> n o a r a a iv n e y a v r a s r&v n e p l a v r a
3 7 Stf/ty J , Sfv M &yar] olim iyarv E 3 8 tr H M

31 cHjo-es] (popcs F tiv om . H 32 eva S6ee 0 , T ut vid.
3 5 A?)\os m f) aeKifvr $ S P Kiveira F H M a g 1 a avrv tlfftv F .
4 ( r e k j j v r v ] S \ j v 1/ v E n r e < r e \ 8o v < r a y F 5 r v i a r e p u v E ' i S ' : r b v
a < r r 4p a E " % B e k k e r , r v H t r r p u v L , dub. T r b v r o S E rec-: r b v E ,
rov L i - r O K p v p e v r a E : iu c o K p v < p 8e v r a $ L , & T O K p v f } e v r a S 6 < pa-
vepbv H SC 7 o i r a p a r e r t p r i K r e s F H M , non S p 8 a l r u \ v p ost
irX e i < r r . add. F 1 10 r t ] 8 J F E rBC- S )/ om . E rec,F M , in ce rto E 1
K a l Sri S k M 11 < p o p om . F a r & v 8] i r r l 8 i r v H M 13 8]
re L 14 8jj E*M : 8 t J F H r , p e v S i] L S E S 15 v K e o v L , r K c l u F
%Xo l " r a a t p o p / i a s M , a t p o p u a s e x 0VTa5 ^ 16 a r i a r a a t v om . L
141.48 &
140
GKYZ ZERNE
sahibi olmay isterse, kstah saylmak yerine alakgnll saylmak

daha tehlikeli olabilir diye dnyoruz. -B u tr pek ok alacak
ey arasnda hi de az alas olmayan bir ey u: acaba niin ilk
devinenin en uzanda olanlar ok eitli devinimler tamyorlar 30
da, aradakilerin en ok sayda devinimleri var? Nitekim ussal olan
u diye dnlse gerek: ilk cisim tek devinimle devinirken, en
yaknnda olann en az sayda devinimi olur, szgelii iki olur,
olur ya'da dizilie gre baka bir sayda olur. Oysa olan, bunun
tam tersi. Gne ile Ay, ortadan ok uzaktaki, ilk cisme onlardan 35
ok daha yakn gezegenlerin bazlarndan daha az sayda devinimle 29:
deviniyor. Baz durumlarda bu gzle bile fark ediliyor. Gnn
birinde, Ay yarm daire biiminde idi ve A resin44 altndan
geiyordu, Ares Ayn karanlk yarsnda kayboldu, kl, parlak 5
ksmnda yeniden ortaya kt, biz bunu gzledik.45 Baka yldzlarla
ilgili olarak da benzeri bilgileri, bu konular uzun, sredir, yllar
boyu incelemi olan ve yldzlarla ilgiii gvenilir bilgileri kendilerine
borlu olduumuz Msrllar ile Babillilerden alyoruz. - u soru da
hakl olarak sorulsa gerek: acaba niin ilk devinim emberi iinde 10
bunca sayda, oradaki diziliin btn saylamaz grnecek denli
ok yldz var da, teki devinim emberlerinde her yldz tek tek
ayr; ayn daire iinde bal bulunan iki ya da daha fazla yldz
grnmyor?.
Her ne kadar bunca uzaktan onlarda olup bitenlerle ilgili olarak
pek az dayanak noktamz varsa da, bu konularda inceleme yapmak 15
ve daha ok yarglama olana kazanmak iyi olur. Yine de elimizdeki
141
2Q2d ;O EP OTPANOT B. 12
(TVtxf3 avovTaiv op.a>s 8 k r&v toiovtov eapovcnv ovbev Xo-

yov av 8o'etev eva r vvv a.'nopovp.evv. aAA r/p es ws 7rept
(ru>fxr(nv avr&v povov, kal fj.ovd8av rdv- pev eyvriv,
30 a\j/vx,aiv be rapurav, davoovfieda- be 6 s fierexovTU>v
{nroXap.fi6.veiv rpeis Kal & V 5' ovroo yap ovdev 8e ra-
pkoyov eva r avp.fialvov. eoiKe yap r& p.ev apara eôvr
nrdpêv to ev av ev -rpea>s, r& 8 iyyurara ba dkyrjS
K a l p.as, ro s 8e ropparepc ba rkeovuv, marep eni ct&j-
25 fiaros r p.ev ovbe yvp.va0 p.evov ev e\e, ro be p.iKpa rep-
Trarfjaav, r& be Kal bp6p.ov bel Kal tÂrjs K a l K o v a e m s ,
rkv 8 erepa ov8' orocraovv itovovvti rovro y av eri vira
zyaov, aAA erepov r. ecrn be ro Karopovv yake-nov t) ro
roXXa rj rb ttoXX6.kis, olov pvpovs arpaykovs Xtou? fiakev
30 ap.r\ \avov, AA* e v a rj b v o p a o v . K a l nakv orav r o h l p.ev b e j )
r o v b ' e v e K a rarjcra, r o v r o 8 aX X ov Kal r o v r o e r e p o v , ev piev
e v i rj bva-l p h o v e T r r v y e v , oaut 8 a v b a rsXe6vu>v, }(a.e~
292 b n m r e p o v .b o 8e vopCev K a l rrjv r& v aarputv rp a v e v a
Toavrrjv o t a rrep rj r&v (u>u>v K a l <pvr>v. k a l y a p evrava
a l r o v vdpcoT rov ttXe a r a rpa.es ttoXXS>v yap r&v e v b v -
v a r a rvêv, m o r e roX X r p a r r e v , K al aXXo>v e v e K a . (rai
5 8 as a p a r a ey p v r ovdev b e l rpafetoy ea r y p a v r o ro o v
e v e K a , rj ,8e r p a s a eC e a r v e v hv crv , o r a v K al ov ev eK a $
Kal r tovtov eveKa.) r&v 8 aXXu>v wa>v eXrrovs, t& v 8e
X7 5 K T& V TOLOVTUV (t& V OID, F) : K T& V Se EL O.V &\CT/OV
S' 18 eTva om. FM 19 avr& v u-ovav Er : a v r & v f i 6v a v FL, p. 6v o v
a v r & v JHMS'S1 2 0 ra v T T i M 21 y a p ] y a p K a l E Soe E 'L F :
Soetv JFM (qui post elva pon u nt), HE2 evat rapdAoyov H ttv p o st
y a p add. solus M 23 rb e 2] t o v E1 34 t e o p p a r r e p a ELrS0: r o p p a -
T T a FH , t t o p p S r a r a JM 25 OrSp : i y e v EL fiiK p a ] fiu c p a K a l
M 26 Spi/ov, rt&\7js in v e rs o ord in e JFMr rb tih L 5 e om . L
Kivô-eaj FM, K a x o v T t r * u s ci. B y w a t e r 28 rb (1) om . E rb (2)]
t JF M T 29 X i o v t E 1 (X/- deletum ) LS : K ^ o v t HSLVP (m argo),
Xovs 1) Kyovi FMJ (m argo), x lKovs x >Ko/s J1, t) x>Kiovs Erec- âX-
Xev JFE2 30 fi] k a l H 32 ^ ELS0: K a l <f>r 8o JM (non
S')- ftdSov EHLSC: JFMr 2Q2b i vofilnv om . E1 2 r&v
tjrjTVv F 3 r&v om . E 1 4cpdrr
$ L r :! m E 'S ' avrb E J M S : avr J 1F H L r rb om . E 1 6 M
{V ti E L : itrrv de! JHM r, el F 7 r&v S] Kal Si) Kal rv S c
142
GKYZ ZERNE
dayanak noktalarndan bakldkta imdi sorulan soru hi de tutarsz

olmasa gerek. Ne ki biz yldzlar, birlikler dzeni tayan ama tama
men ruhtan bamsz cisimler olarak dnyoruz. Oysa onlar 20
eyleme ve canlla katlan varlklar olarak da ele almamz gerekir.
Ancak bylece olanlar, hi de usa aykr grnmeyecektir. Nasl
bedenlerle ilgili olarak, kimi hi beden almas yapmad halde 25
salkldr, kimi iin bu kk gezintilerle gerekleir, kiminin ko
mas, bol altrma yapmas gerekir, kimi ise kendini pralasa iyi
durumu bulamaz, hatta tersi gerekleir, tpk bunun gibi en iyiye
zaten sahip olan birinde iyi, bir eylemden bamsz olarak zaten
vardr, ona en yakn olan azck, tek bir eylemle bunu elde eder,
daha uzak olanlarnsa daha ok eylemde bulunmalar gerekir.
Bunun ne kadar olduunun ve ne sklkla yaplmas gerektiinin
dorusunu bulmak zor itir. Szgelii zar atanlarn on bin kez de
atmas olanaksz, ama bir ya da iki kez daha kolaydr bu. Yine belli 30
bir nesnenin belli bir nesne iin yaplmas gerekiyorsa, bunun da
baka bir nesne iin, yine bu sonuncusunun da baka bir nesne
iin yaplmas gerekiyorsa, bir ya da iki kez isabet ettirmek kolaydr
ama bantlar oaldka bu gleir. Bunun iin yldzlarn eylem- 292
lerinin tpk hayvanlann ya da bitkilerinki gibi olduunu dnmek
gerekiyor. Burada da en ok eylem insana dyor. nk insan
pek ok bakmdan iy iy e isabet ettirebilir. Dolaysyla pek ok ey
yapmaldr, bakalar iin de (oysa en iyiye sahip olan iin hi eylem
gerekmiyor, nk kendisi bir ama; eylem ise hep iki ynldr, 5
hem ama iin hem de bu amacn arac iin olabilir). teki hayvan-
%
143
I1EPI OTPANOT B. 12 29a 13
tprr&v fjLinp Tis K a l jjLia crcos* tj y a p e v r i c r r v o v r v y o

av, &a-rep K a l v d p c o r o s , fj K a l Ta r o k k a r u v r a rpo odov
ecrTi rps t o a p arov . t o pev o v v exet Ka ptTe\e t o v ap&rov, 10
r a<piKveTa evdvs b k y c o v , r Se dia r o k k & v , r
8 o v b * e y ^ e p e , k k i K a v o v e h r e y yu s ro6 e a ^ r o v e k -
0 e v ot o v e it v y e a re'Aos, r p . e v br) ael v y a v e , r 8
la y y a v ev , r e b p a p o v Kal l o y y a v d e v , r e K a l a k X o Tl
r p a v tov bpapev evena, ocrre r k e o v s a i K iv r jc r e s- e r e p o v 15
8 dvvare rpos r v y a v a k e v , k k r p o s ro bpapev
pvov 77 a y v a v r j v a , K a l tovtcov d rep ov r ik o s av ro s. p.d-
k a r a pev yap K e v o v Tvfcev a p a r o v r a m r o v r i k o v s* e l be
p.7), det a p e v o v cttlv ocna a v ey yv rep ov 7/ rov a p i a r o v . K a l

ba tovto 7]p ev yfj o k c o s ov K i v e r a , r a 8 eyyvs okty as ao
K iv r j c r e s - ov y ap c u p L K v e r a rps r o ecryarov, k k p.eyj)i
orov b v v a r a rvêv rrjs deord rijs apyjjs. o 8e r p & r o s ov-
pavs evdvs rvyydve bia p a s KivTjcretos. ra 8 evrS> picrat t o v
r p c T o v K a l r&v icr^drcv c p i K v e i T a p e v , b rkevusv 8
cf>iKvera Kivrjcrecv. 25
repl 8e rfjs r o p a s o r Kara p.ev 25
r r j v r p c o T ijv p la v ovcrav <f>opv rok rkrjOos crvvecrrrjKev a-rpcov,
r&v akkcov \ a > p ls e c a c r T o v ekrjcpev I b a s K iv r c r e s , b ev

pev av r s rptrov ev k o y co s olrjdeCrj rovd v r p y ev vorja-a
yap bel rrjs ^co^s K a l ry s apyrjs ecdcrrjjs rokArjv vrepoyrjv
eva Trjs rpcorrs rpos r a s & k k a s , ett] 8 hv tjbe avpfiaC- 3
vovcra Kara k o y o v rj pev yap rpcTij p ia o v c r a ro k ka ki-
v e r& v crcop arc v r& v Q e ic a v , ai 8e r o k k a l o g a tv p v o v
e/cdoT7j' r & v y a p r k a v c a p e v c a v e v o r o v v r k e o v s cp ep era cf>o- 2 9 3
pas. rav rrj re ovv v u r a e 7j <f>v<Ti$ K a l r o e r v a r d v ,
9 6 &p$pa>7ros F H L M E 2 kcu ) E ] Ta SAAa roAAa M, ra AAa F ,

rAAo H Sota olim E t i evdvs Stocks : 771*5 codd. 12 ou5 om.
E1 eyôjpl H 13 e 7} vyUa J H M E r<>c* 5^ om . 4 * r ael om . E 1
19 ael] 7e H oaov F 22 orov ^ : ov E 2L S C ; om. E 1 rrjs BeordrTjs
tv %iu F 2 3 t< om. H L , B e k k e r 25 t &v K v r a t S* fi\v
KOLTa J 2 6 rty om. E 1 27 /5/a eXytpe M 29 5e t . . . e:a-
<tt7)S tu rb ato o rd in e H 3 t?}s Trpd>Ti)$ post AAa? pon. F 7$5e3 V
E1 3 2 t o Oeov M 2 g 3 * 1 tftopas êpera J F 2 vcra] e t
ro L , f o r t .'E 1 (ê: 7} in ra s.) Te tj L .
144
GKYZ ZERNE
larn daha az eylemi var, bitkilerin se kck, daha dorusu tek

eylemi var. Nitekim ulalabilecek olan ya tektir, szgelii insann
ulat gibi, ya da en iyiye giden yolda pek ok ey vardr. mdi 10
kimi nesne en iyiye sahiptir, ondan pay alr; kimi az bir abayja
hemen ular, kimi ok abalayarak bunu elde eder, kimi onu
aramaz bile, snrnn yanndakine gitmesi yeter. Szgelii am a
salkllk: kimi hep salkldr, kimi zayflarsa salkl olur, kimi
koarsa ve zayflarsa, bir bakas komak iin bir baka ey yaparsa
salkl olur, dolaysyla eylemler ok sayda. Ama bir bakas da 15
sala hi kavuamaz, vard yer yalnzca komak ya da zayflamak
olur, onun iin bunlardan biri ama olmu olur. En yksek derecede
en iyi ey amacna ulamaktr. Bu olmuyorsa en iyiye ne denli
. yaknsa o denli iyi olur. te bunun iin yeryz de hi devinmiyor, 20
ona en yakn olanlarn devinimleri en az. nk bunlar snra
ulaamazlar, en tanrsal balangcn, ilkenin belli bir noktasna
kadar ulaabilirler. lk gkyz hemen tek bir devinim araclyla
ular. Birinci ile sonuncunun arasndakiler ise ularlar ama pek
ok devinim araclyla. 25
ilk, nde gelen devinimin tek olmasna karn ok fazla sayda
yldzdan olumas, tekilerin ise her birinin ayr bana kendine
zg devinimleri olmas sorusu ile ilgili olarak, ilk olann tek olmas
nedeniyle bunun sz konusu olmas ussal kabul edilse gerek. nk
ilk devinimin tekilere gre yaam ve her bir ilke asndan 30
stnlk tadn dnmek gerekiyor, bu stnlk de orantl
oluyor. Nitekim ilk devinim tektir ve pek ok tanrsal cismi devindi
riyor, tekilerse ok saydadr ve her biri tek bir cismi devindiriyor.
Gezegenlerden her biri ok sayda devinimle deviniyor. mdi doa 29
byle eitlik salyor ve bir. tr dzen gerekletiriyor; bir yandan
145
293a n E P I OTPANOT B. 12
rrj fie v pu <j)op vokka r o b o v a a a<p.o.Ta, t& 8 evi

crc/jum TroAAas p o p s ' nal ti 8 a roe > ey o v cn . a & fx a
5 a t aA A a (p o p a , o r roAAa a d ifia r a k iv o v tlv al r p o r r js
reA eu ra as Ka rrs v a trrp o v i y p v a r j s* e roAAas yap
a tfia ip a s rj rek e v r a a a <f>apa e v b e b e n e v r f <f>epera, e K aan ]
8e (T (f> a p a c r & j i t i r v y y ^ v e L o v . K e iv r js & v o v v k o i v o v e lr j ro
epyov a v r fj fie v yap Kaory/ r 8os < j> v a e < f> op, a fin ] be
o o o v T r p t r K e r a , tta v r o s be T r e T r e p a a p .e v o v cr>fj.aTOS tt p o s r e-
r e p a a p .e v o v fj b v v a .fj .is ca rlv .

aAAa repl /xev r> rrj; eyKi-
K k o v (f> e p o p .e v ()v e p i j r a r o f r r a K a r a re
K v r jc r v a& T puv
r t f v o v a t a v etrrl al Kara ro a y r \ p . a , r e p L re rrs < fio p s
Ka tj?s rafecos avT&v.

15 A onrov b e r e p l r r js y rjs e h r e v , o v r e r v y y v e Kep.evr), g
Kal r r e p o v t &v rjpefj.ovvrc v ea rr lv rj r& v Kivovp.evu>v, K a l r e p l
r o v ar^rjfj.aTos a v r r js . repl fj.tv o v v Trjs Oeaecos o v tt/v aiTrjv
r a v r e s e\ ov a boav, aAAa t &v r k e a T c a v e r l tov fiia o v
n e a a t key ov T oov , o a o tov o k o v o v p a v o v re'rrep a a fj.ev ov e t v a i
20 <f>aav, iv a v T ic o s o l rep l r r jv T a k i a v , K ah.ovfj.evoi 8 Ilu a -
y o p e o k i y o v a t v erl fxev y a p rov fiecrov ttv p e t v a i ( fta a ,
rrjv b e y rjv , e v t &v a r p o v o v a a v , kvkAco tp ep o fie v rjv r e p l r o
fie a o v v v K T a T e K al rjjiepav r o e tv . e r i 8 i v a v r i a v a k k r j v
T a v r rj KaTaaKev& ova-L y rjv , rjv a v rty O o v a ovojj.a K a k o v a v ,
25 o v 7rps ra (f> a v o /x e v a rois Aoyov Kal ras a l r i a s C vr o v v T e s ,
aAAa rpos T iv a s k o y ov s Kal b o a s avrS v r < p a w 6 p .e v a
r p o a ik K O V T e s K al r e p < o jx e v o o v y K o a fx e v . roAAos 8 hv
Kal i r e p o s ovvboei f ir b e v r f j y r j r r j v t o v fx e a o v ypav
a r r o b b o v a , r t t i o t o v o v k k t & v < f> av o fj.e v < v a&povav aAAa

30 fj.a k k o v k t& v koycav. t& yap r / ^ u o r a r u o io v r a r p o a r j-
3 tpop om . E 1 aroStSovtra F H ;4 r<5e] rb E 1, tovto E 2S l - 5 al

om. E 1 tpopcd E \J LM : arpaipa E aF H r S V r E H : o n . J F L M
r S P E rB- KflvTjs e x Knivas co rrectu m E 1 ut vid. Kovbv eTj] e?j/ koi-
vbv H : i)y E 1 9 ciutt) P r a n t l : avri) M, avr-r] cum c e tt. B e k k e r v
om. F atSos E avrat E 10 npimsevra E ra iroV L E *
r e E L : om . $ r 13 * tpl re E L : Kal -repl * x^Pas J r5 w
H 1 8 &ravres exou<r E L : ex ov(Tlv ravres 3 4 tclvttjv F
Svofta E L r : om . Ê 01 a 6 kiyovs Kal 56as E H L r : $6l-as Ka! \iyovs
JF M S P 3 0 ^/c] Kal 4k J
146
GKYZ ZERNE
tek devinime ok sayda cisim verirken te yanda tek cisme ok

sayda devinim ayryor. Bunun iin teki devinimler tek cisim
tayor, nk tek yldz tayan en sondaki devinimden nce 5
gelenler ok sayda cisim devindiriyor. Nitekim en son kre pek
ok kreye bal olarak devinir, her bir kre ise bir tr cisim
oluturur. Dolaysyla onun ii ortak bir i. Nitekim her birinin
doal olarak kendine zg bir devinimi vr, bu sanki bir ek gibidir 10
ve her snrl cismin olana snrl bir cisme gredir. mdi dairesel
devinen yldzlarn devinimleri zerine konutuk, bunlar varlka
ve ekilce nasllar, onlarn yer deitirmesi ve dizilii nasl, bunlar
sylemi olduk.
13 imdi yeryz zerine konualm: nerede bulunuyor, acaba 15
duraduran bir nesne mi yoksa devinen bir nesne mi, biimi nasl?
Onun konumu ile ilgili olarak herkes ayn gr paylamyor:
gkyznn btnnn snrl olduunu ileri srenlerin ou onu
ortaya yerletiriyor. Bunlarn karsnda ise talya evresindeki
dnrler, Pythagoras diye adlandrlanlar var. Bunlar ortaya 20
atei koyuyor, yeryznn bir yldz olduunu, ortann evresinde
dairesel dnerken de gece ile gndz oluturduunu iddia ediyor
lar. Ayrca bu yeryznn karsnda, kar yer adn verdikleri ikinci
bir yeryz kabul ediyorlar, bunu kabul ederken de kuramlarn ve
aklamalarn grnenlere deil, grnenleri kuramlarna ve 25
sanlarna uydurmaya alyorlar. Yeryznn ortada olmamas
gerektii grne katlan ok sayda baka kiiler de var, onlar da
inanlarn grnenlere deil, daha ok sayltlara balyorlar.
Nitekim onlar en saygn nesne iin n saygn yer bulunduuna 30
147
a
IIE P I OYPANOY B . 13 293
K e v T t jv T ip .u o T & r r \v v n d p x e v x <*) P a v > e v a 8e nvp fie v y r js

T tp m re p o v , to be n epas to v p era v , r 8 ecry aro v K al
r p e ao v n ip a s' cocrr e/c to v tc o v a v a k o y d p e v o ov k o o v ra
e ti rou jx e a o v T tjs a (f> a tp a s K e a d a a v r r jv , kka pkkov
r ir v p . en 8 o t y e Y lv O a y o p e o K a t S a r p a k la r a npoa- 293 b
r \K tv (ftv k a .T T e o O a r K v p u > T a r o v to v n av ro s r 8e peaov
e v a to io v to v [o] A o s (p v k a n rfv o v o p o v a t o to u ttjv e y o v
tt)v y<pav nvp u ta n e p t pA aov n k u ts keyopevov, K at to
to v peyeO ovs jie a o v K al to v n py p aro s ov p ecro v K al r r js 5

(fy v a e & s. K a r o K adnep ev ros o s ov ravrov to v
kal to v a o jp a r o s fie a o v , o v r o s v n o k r\n re o v pakkov K al n epl
to v okov ovpavov. 8ta p e v o v v t c l v t i j v t t j v a i r i a v o v e v a v r o v s

8e 6 o p v fit< r 6 a n e p l to n v, 0118 5 e l a d y e v (p v k a K r jv eni r
kevrpov, akk' e K e t v o rjTev t o p e a o v , n o d v t i Kay nov ve- 10
(f)VKev. e K e v o f i e v yap pxv r p e a o v K a l T p a v , ro 8e t o v
ro n o v p e a o v eo/ce r e k e v r f j pakkov rj a p x f i ' to pev yap
opppevov r peaov, t o 8' opCov r nepas. rpuorepov 8e
to Ttepexv K a l t o ire pas rj T o nepavopevov r pev yap
vkr] r 8 ovala r r j s avardaecos kar iv. 15
rept p .ev o v v r o v r o n o v 15
r r js y r js raT r\ v e x o v a r v e s r i) v 8 d a v , 6pou > s 8e Kat n e p l
p o v r js K a l KtvrjcreaiS' o v y a p rov avrov rp on ov a r a v r e s v n o -
k a p fl v o v a v , ak\ oerot p e v p rjh en i rov peaov K e a d a
(f> aav a v r r jv , k i v e a a KVKkt) n e p l r p ea o v , ov povov 8e
r a r r jv , akk K a l r r jv a v r x O o v a , K ad an ep e n o p e v n p d r e - 20
pov. evios 8e 8 o n e K a l n k e o a a m p a r a r o a v r a e v 8e x e a f f a
31 r u u r ip a v JM (non S p) t n e p x t l v ~\ e v a F , om . H Yns H
32 tov E L J 2 : t & v 4 >r 3 3 rb om . E 1 3 4 r ijs a r p a l p a s neaa
a ii T ^ y E L r : K c trO a r r j s c r fr a ip a s a v r f y F H M , K c tr B a r r / v <r<pa?pav a v r f j s J
p . K A o v '] p } ) v F 1 2 g 3 b t > om . J 7 ] re E : o m . M K a l om . E
to ] tovto L 3 t s e c lu s i: h a b e n t codd . e t S , om . T ut vid. avr^v
E1 4 irv p om . J 5 t o v ( 2 )] t o t o v J F M 6 to ] t > t o v H L
r n i f i a r o s K a l t o v pov M 7 K al r b tov H to fit tr o v J F 9 &rl]
repl F 1 10 Ti] t c L , B e k k e r 11 y a p om. F 12 t c \ c v t t )
et a p x h M 15 a T u r e u s L 1 6 repl om . F 17 A a f i f i a v o v a t v E
1 9 <t>a(rv a T T jv K i v e a d a om . E 1 rcpi] fj r c p 'J 2 1 T o a v r a
rnifiara F
148
GKYZ ZERNE
inanyorlar, atein topraktan daha deerli olduunu, snrn arada

bulunandan deerli olduunu dnyorlar, ama en u noktann
orta ile snr olduuna inanyorlar. Dolaysyla bu sayltlara
dayanarak ortadaki krede yeryznn deil, atein bulunduunu
dnyorlar. Ayrca Pythagoraslar, btn un en nemli yerinin 293
zellikle korunmas gerektiinden tr (orta byleymi) bu yere
sahip olan atee Zeusun Bekisi adn veriyorlar. Sanki orta mutlak
anlamda kullanlyormu gibi ve sanki bykln ortas demek,
nesnenin ortas ve doann ortas demekmi gibi! Oysa nasl 5
canllarda canlnn ortas ve bedenin ortas ayn deilse; btn
gkyz ile ilgili olarak da byle kabul edilmeli. Bu neden yznden
onlarn btn konusunda hi korkmalar gerekmiyor, nbetiyi
de merkeze koymasnlar, tersine o ortay arasnlar, nasl bir ey, 10
doal olarak nerede, bunu. Nitekim o orta bir ilkedir ve deerlidir,
ne ki uzamn ortas bir ilkeden ok, bir balangtan ok, bir sona
benziyor. nk orta snrlanmtr, snrlayan ise snr. Saran nesne
ile snr ise snrlanan nesneden daha deerli. Nitekim biri madde,
teki teki ise btnn varl, tz, ousias. 15
mdi yeryznn yeri zerine, yine duradurmas ve devinimi
zerine kimileri bu grleri tayor. Herkes ayn grte deil, daha
nce dediimiz gibi onun ortada olduunu bile kabul etmezken,
daire biiminde devindiini, hatta yalnz onun deil, kar yerin 20
de daire biiminde devindiini ileri srenler var. Kimilerine gre46
149
293b n E P I OTPANOT B. 13
cp ep e crd a r e p l r jj.e<rov, rjf v b r jk a b a ttjv e r n r p 6 <rdrj-

crtv r r js -yrjs. b o Kat r a s Trjs <re\j>r]s e K k erfre s r k e o v s r)
T a s t o v r jk o v y y v ecr O a (p a c r v t& v y a p (pepppevcov e K a a r o v
25 a v r u p p a r r e v a v r f j, a A.A. o v fxovov r r jv y rjv . e r e l y a p o v k ec r rv
t) yrj K tv r p o v , aAA u e 'x e r o rjp o'cp a tp ov a v r r js o K o v , o v d e v
K c kvev o l o v r a T a < pavop.eva a v p f i a v e v op.oLu>s p-Tj K a r o -
k o v o -iv r jjjlv e r l t o v K v r p o v , a>cnrep K av e i t t i t o v p .e a o v
rjv f y rj o v d e v y a p o v b e v v v r o e v e r b r jk o v t ] v r/p-icreav
30 r e '^ o v r a s rjp& s b p e T p o v . ev o be K a l K ep ev rjv l to v
K ev r p o v (paarlv a v r r jv K k e c r d a K al K iv elc rd a r e p l t o v b a r a v r o s
o3 T e r a f ie v o v ro K o v , a -r e p ev r <3 T p a t a y e y p a r r a .
33 raparKrjcrCcs
b e K al r e p l t o v a - ^ p a T o s ap.<pa-fir)TeTai t o s p.ev y a p b o n e
ev a a -(p a p oeb -q s, t o s be r K a r e a K al r a -^ rjp a r v p r a -
2 9 4 a v o e b js n o ov v T a b e TeK pnjpov o r bvvcov Kal v a r e k k c o v o
r jk p s e v d e a v Kal o v rep ifp ep rj Tijv cnroK pv^tv c p a v e r a r o o v -
p .e v o s v r d Trjs y rjs, <os b e o v , e n e p f)v c rep a p o eb rjs, r e p -
<peprj y v ecrO a t i j v a r o r o p r v , o v r p o c r K o y t jp e v o t o r e r o -
5 crTr]p.a t o v rjK ov r p o s rr)V y rjv Kal to Trjs r e p c p e p e a s p -ey e -
d o s , ws e v t o s (p a v o p e v o s /iK p o s k v k K o is e v d e a (p a v e r a
r o p p m e v . b a p,ev o v v r a v r r jv t i j v ( p a v r a c r a v o v b e v a v r o v s r -
c r r e v b e piri KVKkoreprj r b v o y kov e v a r r js yrjs" a k A. n
n p o c m d e a a , K al tpacrl b a t t jv T jpep.iav v a y K a o v r <ryrj-
10 p .a t o v t e \ e v a v r r jv .
10 K al yap brj o l r e p l r r j s K iv r /c r e m s K a l
T r js j i o v r j s e l p r j p . e v o T p o n o r o k k o l T v y x v o v < r v . r p . e v o v v
2 2 S i 65i)\a J F M tTnrpiaetnv L , Tnrpiecrv E (vid. 2 9 7 h 2 9 ) 23

om . E 1 2 5 a v rrj B onitz : uvt }]V cod d ., S ftvrtv L 26 ouv}
oS u v M 27 o l 6v t 6 (sup ra posito 0 1 ) H ^ 7 )] a l /jlti L 28 K al H
si F H r : om . E J L M , e i P ra n tl ro om . M 2 9 ore E rec' 3 0 jr-
f j o r r a ? r/juSs S t d / e T p o v E L : a w e x u v r a > r r j s 8 a / x e r p o v $ r S (qui r jf t y a n te
r r j s addit) 31 \ \ e a 0a t K a l K i v e a B a E 1 (nisi fallor) M S A l. : e iAe?rral
k . Ki/. J F , lA A c t r d a solum e x S im p licii co n ie ctu ra B e k k e r, e K e t r B a solum
H L , revolvi et noveri T (vid. 2 9 6 a 26, Tim . 4 0 b) 3 2 t fraynevov M
33 post <TXh p a T o s add. av T T js F Socet e v a E L r : e v a t 8o k & 2 9 4 &a
K o l E L r : aAA 4 T7)^ a r o r o f i ^ / y v e a O a F 7 a ir o s F 9 5ia]
Kal Sek E 2 a v y K i] F 10 87; om. E L
150
GKYZ ZERNE
ise yeryz arada olduu iin bizim grmediimiz bu tr pek ok

cismin ortann evresinde dnme olasl var. Bunlar Ay tutulma
larnn Gne tutulmalarndan daha ok olmas bu yzdendir
diyorla'r, nk yalnzca yeryz, dnya deil, devinenlerin her biri
araya giriyormu! Nitekim yeryz merkez olmad iin, tersine 25
onun btn yarmkre uzak olduu iin, grnenler merkezde
bulunmayan bizlere yeryz ortadaym gibi grnyormu, buna
bir engel yokmu. Zaten bunun iin bizim ortadan yarap uzun
lukta uzakta olduumuzu fark edemiyormuuz. Timaiosta yazld 3C
gibi47 bazlar da yeryz geri merkezdedir ama btn kesen
kutupta gerili olarak sallanp dnmektedir diyorlar.
ekli konusunda da yaklak ayn gr farkllklar var. Kimi
lerine gre48 kre biimli, kimilerine gre49 dz, kimilerice gre de
davul biiminde. Gnein doarken ve batarken, ufukta ember 2!
biiminde deil, dz izgi biiminde bir kenar oluturmasn tank
gsteriyorlar; kre biimli olsaym izginin ember biiminde
olmas gerekiyormu! Oysa Gnele yerit uzakln ve emberin 5
bykln hesaba katmyorlar: grnen kk emberlerde bile,
uzaktan dz grnyor. mdi bu kurgulama yznden onlarn
yeryz ktlesinin kre biimli olmadna inanmalar gereklii
hi de yok. Ayrca unu da ekliyorlar: duradurmas yznden
yeryznn bu ekli tamas zorunlu. 10
Devindii ya da duradurduu konusunda da ok eitli grlere
rastlanyor. Dolaysyla bu soru ile ilgili olarak hepsine bakmak
151
IIE P I OTPANOT B. 13 294
a r o p fjc r a r a r v a v a y n a lo v er e k e v ray a yap a k v r o r e -

p a s b a v o a s t o fr) d a v fia e v r& s ro T e \xiKpbv fjiev fL pov
r r js y r js , tiv p.erecpcr 6 e v <pe 6 fj, p e p e r a K a l f ie v e v o v k ee-
Aet, Kat t r k e o v ael rrov , r a a a v he r r jv y rjv e t s 15
(j)e trj fie r e c a p c r a s , ovk av (f> eporo. v v v 8 r / p e p e t o c t o v t o v
fi p o s . aAAa p.rjv k& v et t i s t & v <pepojj.eva>v fio p a t v a v r r js ,
r p lv rec rev , vcftapour] tt)v y rjv , o& 6']<rera Kara (j.rjdevos
v r e p e o - a v r o s . tStrre ro p.ev a r o p e iv etKorcos k y e v e r o <fXo-
o-ocprju a r a c r v r 8e r e p l T a s t o v t o v k v c r e s , pr) p k k o v 20
a T o r o v s e v a b o K e v T r j s .a r o p a s , a v p c r eev a v t i s . o te v
y a p , 8ta T a v r a a r e p o v r k u t c o r r js yrj s e v a cpacrv, [ t r
a r e p o v a v r r jv e p p & v d a Ae'yovres,] & tn rep a e v o c p v r js o K o-
kocf>a>vos, v a /xr; i r p a y l a r e y l e r i (rjT ov v T es t t j v a lr ta v " 8to
Kat E fir e b o K k r js o v t u is ere r k r j ev , e lra v [<] 25
e Trep r e p o y a y r js r e f i d r ) Kal 8 a \ j/k a s a lO r jp ,

)S Sta 7toAAjv St) yAaicrcnjs p r jB e v r a fx x v rai(a s
K K y v r a aro/A aT u v, o k y o v r o v r a v r o s iS o v r a t v . 28
o t 8 (f>' v b a r o s K e c r a . to v to v yap a p y a - 28
raTov r a p ik r j< ^ a p .t v to v koyov, ov <f>acrv e h r e v S a k r jv
to v M tA ^ tr o , >? 8 ta r rk u > T r)v e v a fx e v o v tr a v a c r r e p 30
v k o v rj t i r o o v r o v erep o v (n a l y a p t o v t o > v l i r a e p o s jJev o v -
6 ev r e c p v K e fie v e v , a kk i(j> v b a ro s), & e r ir e p ov rv avrov
koyov o v r a r e p l r r js y r js K al t o v v b a r o s r o v o y o v v r o s r r jv y r j v
ovbe yap rb v b t p n erpvK e ftA v e v p .e r e o ip o v , a A A erti r v o s
e c r r v . ert 8 <3 <r r e p r jp tib a r o s K ovcporepov, K a l y r js v bco p - 2 9 4
c crre r & s o o v r e r d K o v < f> o r e p o v K a rcoT ep co K e c r a r o v f i a p v -
12 &\roTfpa F H L S : a K v r a r e p a s E 1 ut vid., a \ o y w r e p a s J M T l 6 c u p i7j

H , a t p ie L , atp rj S p ip efie v J r o t r o v t o v { o v ) ci. Byvvater 17 k & v
L : K a l E 18 rpiv] repl L v rS (co d . F ) , rep! r i s r e p l S (c o d . A )
ro 5r v M S rp 2 2 t r . . . 23 Ae y o v r e s om. E J L r S : hab en t F H M
A etiu s (cf. D iels Vors. 11. A . 4 7 ) 2 4 eâre om . M 2 5 eln ilo v E L r : '
e fo r itv w s 3> 27 57/ om . M y \ c atraj E 1 28 iy K e y v r a t F e S iT c o v
E rec'H i p ' om. E 1 7 i p om. E 1 2 9 'Av om , E tp a r v ] e p a a l
fifv HM r t i v @ a \ 7j v r a y F 3 3 /cal] k al repl E 2 3 4 aAA 4t t l
tiv < S ;1 e v i t l v o s S e E 2 g 4 b u S a r o s CC7/P F K o v tp O T tp o s J 2 oIoV
T e JH L M rS c : o to y r a E F K e t r B a 1 p o st 3 < p v a v pon. F
152
GKYZ ZERNE
gerekiyor. una herhalde ancak Vurdumduymaz bir dnce

amaz: kck bir toprak paras yukar frlatldnda, yukarda
kalmak istemiyor, dyor, daha byk bir para her zaman daha
hzl dyor da, topran, yeryznn tamam yukar kaldrlp 15
braklsa nasl olur da dmez? Nitekim o ona ar olmasna karn
duraduruyor. Onun paralan devinirlerken, dmeden nce toprak
altndan ekilse, kar koyacak hibir ey olmadndan tr
aaya dmeye devam edeceklerdir. Dolaysyla bu sorun herkes
iin felsefe malzemesi olmutur. alacak olan ise, bu konunun
zm nerilerinin, sorunun kendisinden daha garip olduunun 20
dnlmemesi. Nitekim kimileri bu yzden yerin altnn sonsuz
olduunu ileri srmler, szgelii Kolophonlu Ksenophanes
nedeni arayarak bana i amamak amacyla, yerin kknn
sonsuzdan geldiini sylemitir. Bunun iin Empedokles de onu
u szlerle eletirir: 25
Yerin derinliinin sonsuz, aiter in de fazla olmas,

btnn pek azn gren kocaman azlardan
dklen bo szler.50
Kimi de yeri, topra suyun stne koyuyor: bu kuram, bize

ulaanlarn en eskisi. Miletoslu Thales bunu ileri srm. Yani yer
bir tahta paras ya da byle bir ey gibi suyun stnde yzerek 30
duruyormu (nitekim bunlardan hibirinin havann stnde dur
mas doal deil, ama suyun stnde duruyorlar). Sanki yeri tayan
su ve yer zerine ayn sorun ortaya kmyormu gibi! Nitekim su
da doal olarak yle asl kalmaz, bir eyin zerindedir herhalde.
Ayrca nasl hava sudan daha hafifse, su da topraktan daha hafif. 29*
Dolaysyla daha hafif olann daha ar olandan aada bulunmas
153
294b n E P I OTPANOT B. 13
r e p o v t t]v <pv<rv ; r i d e lr e p ok.rj TrecpVKe p v ev i(f> v b a r o s ,

b r jk o v o r K al r & v p.opa>v K a v r o v [ a v r r js ] ' niv 8 o v < j>avera
5 to v to y y v o p e v o v , a k k a r b r v y o v j i o p o v ( p e p e r a e l s fiv d o v ,
Kal 6a r r o v r o pe ov" a k k e o i K a m p e x p TLV S O jT elv, a k k
o v p eX P L 'n eP b v v a r o v r r js r o p a s - racn y a p rjp.lv r o v r o
vv v rjO es, /Jtfj r p b s ro r p a y p a TroteLcrda rrjv rjrrjarv a k K
rrpos r o v r a v a v r ia keyovra' Kat y a p av rbs iv a ir & rjrel
o p .ix P L^ k t l x V a v r k e y e v a v r s a v r & . b o b e l
rbv p ekkovra K a k & s rjT rjaev i v a r a r i K o v e v a b a r& v o l-
KelcV iv o-r& o-etov r& y e v e , r o v r o 8 e a r l v eK r o v r c r a s r e d e m -
13 p rjK ev a r a s b a p o p s .
13 A v a p e v r js 8e Kal A v a a y o p a s K a l
A r jp o K p r o s r b r k d r o s a r o v e v a (p a rr rov p e v e v a v r r jv .
15 o v y a p . re p v e v akk irn to a p A ^ e v rov ep a rbv k r c o e v ,
oTrep ( p a v e r a r a 7rA.ros e^ o v ra r& v c r a p a r a v tr o e lv ' rav
r a y a p K a l Trpos ros v e p o v s l^ e t b v v K i v r jr c o s b a rr jv v r e -
p ecrtv . r a v r b brj r o v r o t r o e lv r& r r k r e [(p acrj r r jv y jv r p s
rov tn r o K e p e v o v epa (r v 8 ovk e x o v r a p e r a c r r f j v a r o r o v
20 k v v dpou> r& KrcOev r jp e p e lv ) , & <nrep r ev r a l s K k e-
\ f/vbpas vb<op. or 8e bv v ara r o k v (3 p o s (p ep e v r o -
k a p .(B a v o p .ev o s K al p iv c o v o a rjp , r e K p r jp a T rokka key ov -
<rv. Trp& rov pev o v v e l p.rj T rk a r v r b (rx v ija TVS 7V S ecrrt,
b a rov ro pev ovk av r / p e p o l. K aC ro r r js p o v i j s o v r b r k -
25 r o s a r o v e f 8>v keyovcr v , kka r fie y e o s pakkov b a
y a p r r jv < rre v o X a > p (a v o v k r jv trd p o b o v r jp p e v e b a
4 Kaarrov E J F L M : eKaarov airrrjs H T , avrr)S %Ka<rToy S " 5 tpepera

fiipov F . (pepemi ek fivQ6i' \ fiveTa S u t v id . 9 rb' om . F ovros
E 'L IO fiTiSev H eê J L I t Ka\s Cvrâev om. E 1 ohceltes H M
14 afrtov rov fievev a.vrt)v tpatrtv F 15 ovde yap M irarun&Cev E J L S 0
(5 2 4 ) : TMta>naTev F H M S P (5 2 6 ) tov (2 ) om . E 1 16 &<rrtp H
17 y&p om. F , yhp K al om. J . S u(TKiprjTws eê F 18 ravrb Si)]
ravra 8e E 2 roev an te r^v pon. F H tpaa. om. E : h a b en t ce te ri
19 rov fieraarjva L , rov /lerarrrijva D iels 2 0 a9p6 tp T S : apoas
J F M , d 9pia> E L , a9piov H (cf. de Inc. A n im . 7 0 5 * 4 e te .) faanep] &s
vpbs P ra n tl 2 2 K a l . . . af/p om . F , om. M keyovatv om . pr. J
2 3 oZv om. E L rrjs yjf] ravrji S '(co d . A ) 2 4 rpe/te M,
fioir F o] aS ob E 2 5 fiivov p o st rkdros add. F M , post peye-
605 J artov iarv e{ J F M
154
GKYZ ZERNE
doaca nasl olanakl olur? Yine, yerin btn suyun stnde doal
olarak duracak olsa, onun paralar da onun zerinde durur, bu
ak. Oysa bunun byle olduu grnmyor, tersine her para
batyor, ne denli byk bir paraysa o denli abuk batyor. Demek 5
ki bunlar soruyu bir yere dein aratrmlar grnyor, ama sofuda
olanakl olana dein deil. Hepimizin bir alkanl var: aratrmay
nesne ne ise ona gre deil, kart sylenen ne ise ona gre yapyo
ruz. Kiinin kendisi de, kendine artk kart syleyecei bir ey
kalmayana dein aratrr. Bunun iin doru aratrma yapmak c
isteyen kiinin, cinsce nesneye zg itirazlarla kar kmas gerekir,
bu da btn ayrc zelliklere bakmaya baldr.
Anaksimenes, Anaksagoras ve Demokritos yerin duradur-
masnn nedeni onun dz olmasdr, diyorlar. Aada bulunan
havay kesmemekte, dz cisimlerin yapt gibi, bir kapak biiminde 15
rtmekteymi. nk dz cisimler kar koyduklar iin rzgrla
kolay devindirilemezler. mdi bunun aynn yer, dzl, yassl
nedeniyle alttaki havaya kar yapyormu (hava da kacak yete
rince yer bulamad iin, aada birikmi duruyormu), tpk su 20
saatindeki su gibi. Sktrlm ve durgun havann ok fazla arl
tayabildii konusunda da pek ok rnekler veriyorlar. mdi her
eyden nce yerin ekli dz deilse, bu yzden duraduruyor olmaya-
. cak deildir. Duradurmamn nedeni onlarn szn ettikleri dzlk 25
deil, daha ok byklktr. Nitekim sktrlm hava, k yolu
155
I1EPI OTPANOT B. 13
rb Trkrjos' ro kv s 8' e o r l 8 a t vtto p ey edovs Trokkov iven ro-

kap.five< rda ro v rrjs yrjs. cocrre rovro fiev vrtapê, Kav
<r<f>apoe8r) fiev [fj yrj] fj, rr)kiKavrr] 5 e t o p.eyedos p e v e l
y ap Kara to v eneivoiv K oy ov. 30
oAcos 8e Trps to vs o v reo 3
k e y o v r a s r e p l T tjs Kivr)(reco o v ir e p l p .o p m v e a r l v fj ap.q>L(T-
firjT rjcrii, akka r e p l o k o v r v o s K al tta v r o s . e a.pXVs y&P
b o p u r r e o v ir o r e p o v i c r r tls r o t s a u p a cr tpvtre K iv rjcn i rj o v 8 e -
p.La, K a l r r e p o v (p v tre f i e v ovk ecrr, f i a 8 ecrrt\ lir e t 8e
r e p l r o v r c o v d c o p c r r a ttp o r e p o v o t r a K a ra rrjv r a p o v a a v 8 v v a - 2 9 5
p.v e y o p - e v , ^ p jcrreoi' : VTrpyovcni). e l y a p p rjh ep C a <f>v-
(re K v rju is i c r n v a v r & v , ovb% /3 ta to s ecrra," e l 8 e p rj i c r n p .rjre
<j)vcre p r j r e fiC a, o k a >s o v d e v Kivrjdrjcrerai" r e p l y p ro v ra tv
o r v a y K a o v c r v p fia v e v , Z u o p tr r a r r p r ep o v , K al Trpos t o v - 5
Tos o r o v 8 r\pep.ev e v b e ^ e r a c m ervep y a p Kivrjcrs v r a p ^ e
rj /3ta rj p v cre, ovra> K a l r p e p l a . o k k a /xr;> e t y e i t r r kiVtj-
<us t i s K ara <pv<rv, o v k &v fj f i a 10s erj <f>opa j i v o v o v 8
?}pe/j.rjcrs utcrr e l f i a v v v fj yrj p .ev e, k a l crvvrjkO ev errl r
p.ecrov <pepop.evr) 8 ta r r jv bC vtjcrv r a v r r jv y a p r r jv a l t t a v t r v r e s 10
k e y o v c r v k r & v ev r o s v y p o s K al repl t o v e p a < rvp.fiav6v-
T(t)V e v r o v r o s yap ael (p ep era r a peCm Kal fia p v r e p a
TTpos to fie c r o v rr js 8 v rjs. 810 87 T]V y rjv r a v r e s o tr o
r b v o v p a v o v y ev v & crv , i r l r b p.earov cruvekO ev ( p a c r v o n 8e
p .e v e , 0 }T ov(r rr jv a lr a v , K a l k e y o v c r v 01 p.ev r o v r o v r o v 15
r p o r o v , o r r b t t k r o s K a l r b p.'eyeOos avT rjs a r o v , ot 8 toer-
27 rb om . EL 4<rrl EL : irrrlv 6 a.7)p 4>r aro\afx0ver8a $E %

nepAapfSdvecrSa S p 3 8 7rapxel F, vrlpot H K ol J 29 V
yrj an te rj addunt FHr, p ost jj LSP fiev $ : fivt E^LI'SP 3 0 trpus
EHLrSP: irpis -ye JFM 31 oe E fiepv $ 3 2 rvos Aov
F 3 3 n s om . E M S 295 a 3 H <pv<riKT) EL, co rr.
E1 ut vid. 3 o T) EL (non S ) icra* H 8e] yp M 4 ovSh
F yp ro&ruv EL : rovrav yap Fr, r e ykp Sij rovroy JHM 6 yap
HL : yp K a l JFMr, om . E1*2 7 y{\ fi^ L, om. E1 t s Klvyas
M 9 Sor tl ex Scrre co rr. E1 avvr]KSov M 10 ra.vrj]v e t
rrvrts transp on . E1 u t vid. L 11 Kal ELr : (ptpoulvav K a l 13 K a l
ESP: a l r 3>L 13 Sjj.E : K a l <f>, ) j jra l Lr, B e k k e r 16 K a l ]
avrrjs Kal E K a l rb nytBos utpote c a n 2 9 4 b25 male co n g ru en tia se c i.
K u b richi
156
GKYZ ZERNE
olmad iin, nicelik yznden duradurur. Nitekim onu rten yer

kendisi byk olduu iin hava oktur. Dolaysyla yer kre bii
minde olsa bile, byklke o nicelikte olmak kouluyla ayn ey
sz konusu olacaktr. Nitekim onlarn kuramna gre duraduruyor. 30
Aslnda devinim zerine bunlarla ilgili bir tartma, paralarla
deil, btn ve her ey zerinedir. Nitekim bata unu belirlemek
gerekir: acaba cisimlerin doa gerei bir devinimi var m yok mu;
acaba doa gerei yok da zorla m bir devinim var? Am a madem
ki, daha nce gcmz yettiince bunlar zerine aratrma yaptk, 29
bunlar u anda kullanmak gerekiyor. Onlarn doa gerei hibir
devinimi yoksa, zorla devinimleri de olmayacaktr. Doa gerei de
zorla da devinimleri yoksa, hi mi hi devinmeyeceklerdir. Bunlarn
byle olmasnn zorunlu olduunu daha nce belirledik, bir de buna 5
ek olarak bu durumda duradurmann da olas olmadn belirledik.
nk nasl devinim ya doa gerei ya da zorla sz konusu olursa,
duradurma da yle. Ama doa gerei bir devinim varsa, yer dei
tirme yalnz zorla olmaz, yalnzca duradurma da. Dolaysyla imdi
yer zorla duruyorsa dnme, girdap yoluyla ortaya gelmitir. Sv 10
nesnelerde ve havada olup' bitenlerden yola karak, herkes bu
nedeni ileri sryor. Nitekim bunlarda daha byk ve daha ar
olanlar her zaman girdapla, hortumla ortaya srkleniyor. Bunun
iin gkyznn olumu olduunu ileri srenlerin hepsi yerin orta
ya geldiini ileri sryor. Dolaysyla niin onun duradurduunun
nedenini ararken kimi yerin dz olduunu, onun byklnn 15
buna neden olduunu ileri sryor, kimileri ise, szgelii Empedokles,
157
295 n E P I O TPA N O T B . 13
r e p E fM re o K / s, t t j v t o v ovpavov (p o p a v K V K k a r e p e o v c r a v
K a l .6 a .T T 0 v (f> e p o p .e v r v rj rrjv r r js y i j s ( p o p a v K c o k v e v , K a O r e p
r iv t o s K v d o s v b op* K al yap tovto kv kAm tov K vdov
ao (p e p o /tiv o v r o k k a K is Karta tov \ a ^ K 0 ^ y v o p ^ v o v o p w s o v (f>e-

pera K a r to , re< j> vcbs ( f > e p e a 6 a , a t t )v a v r fjv a lr a v . naL-
ro p.t)T rrjs i v t js kiAvovotjs p.jre tov T rkd rov s, a k k refeA-

o v t o s tov aep os, 77ot ror o lo -O y c r e r a ; r p o s } ie v y a p r /xe'-
crov /3ta, Kat \ x iv e f i ' a - Kara fp v c r v be ye a v a y K a io v e-
25 v a T i v a a v T r js ( p o p d v . a v T r j o v v T r o r e p o v av u > r) K a r t a , r) ro O
ia r v ; evat jx e v yap r v a a v a y K a io v ' el e prjev fi k k o v
K rca rj a v o , o avta arjp ji,j K cakv e ttjv avca (p o p d v , o v b *
av o v r ttj y fj K u tk v o t t jv k (x tw Ta yap a ir a tS > v av-

t 5>v v a y K a o y e v a a r a r o s a v T o s . eri e iT p o s Epre-
3 0 BoK ea k&v K e v o t s e h r e e v . ore yap r a o r o ^ e ia etmjKet
\ a tp ls vno ro vetKous, rs a r a rr) yjj t t js p .o v r js yv; ov
y a p j Ka rore a ratrera r ? jv b v r j v . r o T r o v e Kat r /*?j
(T v v v o e v o t t i t p o r e p o v jxev t a r r jv iv t jc t iv i fy e p e T O r a j i o p a
T rjS y r js r p s r p e 'cro v v v e a tu a l r a v ravra ra /3a -
35 p o s f y o v T a ( f i e p e r a r p s a v r r jv ; ov yap rj ye iv t j T r k r jc r d -
2 95b <Te t T rps r jji s . eri e K al r T tv p a v c a eperdi a t iv a -

Tia; o v y a p a y e t t jd b C v tjv . e l e ToSro < p ip e< r 6 a C ir o v r e -
(p V K ev , b r jk o v o ti K al r r jv y r jv o h j r e o v . a A A a /xtjv o v e r f j
b v r j ye t fia p v K al Kovepov tSptrrat, aA A a raiy rrp o r e p o v
5 v r a p ^ o v r o v f i a p i u > v Kat K o v c p iv r a fie v e ls r p crov ep)(e-

rat, r a ir n r o k e ta tt jv Kivtjn-v. r\v a p a K al r p lv ye-
v e c r a t t t jv b v r jv fia p v re Kat K ov (f> o v , a T iv topiaro K al
17 SaBeovaav S p 18 6&tto> L ^ ri/v E J F S P : rT]f I I L M F c^>opay]

yp. <j>vtrv m argo E a o yyvafievov J 'L M 83 Kw\var}S L nre-
e\8ivros S to ck s : vve\8ivros codd. 2 4 p ost /3a (1 ) add. H
fiia (2 )] Kal E ye $ : om. E L r 25 Karaj fj &ya> F 2 6 81) E
(non S ) 2 7 koiKvoi J (,non S c) 2 8 ttjv y-r\v H 2 9 artov S 1
3 0 k.v eKfi>6 rs E L : Kjtevi t s Uv ^>E I''C'S C ereev E : etroev F S e
(cod. A ), etro J H L M E rtc SeiTT^Ke J , Vr^Ke E 1 31 t Is E L S c :
t Is v 4 >Erec- 3 4 5e] Be Sij L 3 5
yap 5 4 E aF ye 5 ta F 4 cal E L : Kal ro (J> 6 tiivr)<rv M 7 fiapv
re Kal Kovpov E 1L r : rb piiy fiapv tu S i Kotyov 4>E2, fo rt. S p i } aA\a E 2
al] 1) E*
158
GKYZ ZERNE
gkyznn dairesel yer deitirmesinin, yerin deviniminden daha

hzl olduu iin, tpk bardaklardaki su gibi, onu engellediini
sylyorlar. Nitekim bardak dairesel dndrldnde ou kez
tuncun altnda bulunan su, aaya devinmesi doalken, ayn 20
nedenle aaya doru devinmiyor. Ne ki sarmal onu engellemezse,
hava altndan kenara ekildiinde yer nereye gidecek? Nitekim o
ortaya doru zor ile deviniyor, ortada zorla duraduruyor. Doaya
uygun bir devinimi olmas zorunlu. mdi bu acaba yukarya m, 25
aaya m; nereye? Doal bir devinimi olmas zorunlu. Ama yukar
dan daha ok aaya doru devinmezse, yukardaki hava ise yukar
ya devinimini engellemezse, aadaki hava da aaya devinimini
engelleyemez, nk ayn nesnelerin nedenlerinin ayn nesneler
iin ayn olmas zorunlu. -A yrca Empedoklese u da sorulabilir:
N efret tarafndan eler ayrldnda, o zaman yeryz iin bir dura- 30
durma nedeni var myd? nk neden olarak o zaman da sarmal
gsterilemeyecektir-. Daha nce sarmalla yeryznn paralarnn
ortaya getirildiini dnmek de anlamsz. O zaman niin imdi
ar olan her ey ortaya doru gidiyor? Sarmal bize yaklayor deil. 35
-A y rca niin ate de yukarya doru deviniyor? Nitekim bu 295*
devinim sarmal araclyla deil. Ate doal olarak herhangi bir
yere doru deviniyorsa, yerin, topran da doal olarak bir yere
doru devindiinin kabul edilecei ak-. Ne ki ar ile hafif de
sarmal ile belirlenmi deil, tersine ar ile hafif daha nce bulundu
undan tr devinimle biri ortaya doru, teki yukar doru 5
gidiyor. Demek ki ar ile hafif, sarmal olumadan nce de vard.
yleyse onlar belirleyen ne idi, onlarn doal devinimi nasl idi,
159
ITEPI O TPA N O T B . 13 a9 5 b
7r<S e r e t f i v K e t < fie p e < r 8 a rj r o v ; r e p o v yap ov ros abv v arov
e v a a v u t rj K r a , b d p a r a b e t o v t o s r fia p v n a l K ov tp ov .
Oi fiev ovv rAecrro rep l T as a l r a s r a v r a s b a r p / 3 ovcrv 10

eteri 8e r v e s o o a ttjv O fioiorrjT (pacrtv av rrfv fie v e v , cutr-
rep Ttav pâV Avo.Cjjavbpos- p ,kX ov fj.ev y a p o v e v avu) ?/
K ra tj e ls ra. r k y a (pepecrOa Trpoar/Ke r e7rt r o v jiecrov
IbpvfJievov K al o p o lo s rp o s r a ec r ^ a ra iy o v a jx a 8 abv-
v a r o v e ls r e v a v r o v rtoecrd a rrjv kvt}(tlv' u>ctt avycrjs 15
fn evev. t o v t o 8e k e y e r a KOft^/s fiev , o v k a k t j d s d e K a ra
y a p t o v t o v r o v \ 6y o v a v a y K a o v a r a v , o r a v r e d fj e m r o v
fiic ro v , fxevev, a r e K al r o n v p fjpejj.r\<rei' r y a p elp rjfiev ov
o v k o o v e<rr rrjs y r js . aAAa firfv o v b a v a y K a o v . ov y a p p.o-
v o v (p a v e r a jievovcra>. e m rov fiecrov, aAAa Kal <f>epofj.evr] 20
rrpbs ro jjLetrov. orov yap o ro v v ( p ip e r a fio p o v a v rr js,
a v a y K a o v evravO a tpepecrBa Kal rrv o k r / v ov 8e (p ip e r a K a r a
<j)v<rv, Kal p iv e e v r a v d o K a ra (pvcrv. ovk apa 8ta r b
jjo teos %Xlv Ttpbs T a ecrâra* t o v t o fie v y a p racr k o iv o v ,
r 8e (pipecrO a -jrpos r fj.erov b o v rrjs y rjs. a r orov 8e Kat 25
t o v t o jie v (jjr e v , b a r t t o t f i i v e fj yrj erl r o v fxecrov, r
8e rvp (/.r rjrev b a tL e m r o v ecr^ arov . el p iv y a p K a-
Kevco (pvtre to t t o s e tr ^ a r o s , b rjkov or a v a y K a o v e v a
r v a K al r f j. yf) <pv<re t o t t o v e l 8e fj.rjbe ra v r r j o v r o s o t o t t o s ,
aAAa 8ta rrjv av y K tjv fi e v e rr/v rrjs o fio o r r jr o s (ifn rep 30
rep l rrjs r p ^ o s Aoyos rrjs lo y y p & s fie v o p o ta s 8e Tcavrrf
r e v o fiiv r js , or ov b a p p a y tj( r e r a , Kal r o v rrev m r o s K al 8-
\j/vTOs <r(f>6b p a fie v , o p o m s b e , Kal t 5>v ebubifM v K al tto -
t 5)v t a o v a r iy o v T o s' K al y a p t o v t o v r jp tp tiv a v a y K a o v ), rj-
8 H
r e p v K e 9 &va> f) E L r : t u &vco K a l t u $ S p K al E S P : K al t u
12 liv 'yap] yap hv J 13 jrpor^jre E H L r S p : vpoaisKev
JF M to om. E*>2 15 t u i y a v r l o v E L r : r a v a v r i a $ S P 19 e/rrj]
fTri E yrjs om. E 1 \17\V ov8* om . J , fj-7]U oni. H ouS* F H M : o v k
E L rS P 2 0 / i e v o v r a om. J , p o st n t r o v pon. M t p e p o /e y r ] . . . 21
T io v v om . E 12 2 i Trpbs] 4 r l F Ufpos F H M 22 K a l om .
E1 (peptral t i KaTa H 2 3 five E F H L r S p : /x4vev JM ivrav-
0o? E L i v T a v B a $ S P 2 6 /itr ! ju' E r' c', juy ^7/ J 2 9 fnjfif: M :
/i?) ovSi (d eleto ov) E , pdre L , JF H rS p 3 0 fitvev L t t jv om .
FH 3 2 StpvTos Kal Teyvros
160
GKYZ ZERNE
nereye idi? Sonsuzluk olsa, yukar.ya da aa olmas olanaksz,

oysa ar ile hafif bunlarla belirleniyor.
ou kii bu nedenler zerinde duruyor: eskilerden Anaksi-* o
mandros gibi kimileri yerin benzerlik, e uzaklk yznden'
durduunu sylyor. Nitekim ortada yerleen ve snrlara gre eit
olan eyin daha ok yukarya, aaya ya da yanlara devinmesi sz
konusu deil. Ayn anda kart yne devinmesi ise olanaksz, 15
dolaysyla duradurmas zorunlu. - Bu kuram zekice, ama doru
deil. O zaman ortaya yerletirilen her eyin bu kurama gre
duradurmas zorunlu, dolaysyla ate de [ortaya yerletirilse]
duraduracaktr, nk iddia edilen ey yalnzca yere, topraa zg
deil. - Ne ki kuram zorunluluk da iermiyor, nk yer, toprak
yalnzca ortada duraduruyor deil, ayn zamanda .ortaya doru da 20
deviniyor, grnen bu. Onun bir paras, nereye deviniyorsa,
tmnn de oraya devinmesi zorunlu. Doaya uygun olarak nereye
deviniyorsa, orada durmas da doaya uygun olur. Dolaysyla snrla
eit durumda olduundan tr deil bu. nk bu btn nesneler
iin ortak, oysa ortaya doru devinmek yalnzca topraa, yere zg. 25
-Toprak niin ortada duruyor diye sorup da sonra niin ate uta,
snrda duruyor diye sormamak garip. nk atein doa gerei
yeri u, kenar, snr ise, ak ki yer, toprak iin de doa gerei olan
bir yer bulunmas zorunlu. Yer, toprak iin bu konum doal deilse,
benzerlik yznden duraduruyorsa (tpk sa zerine yaplan 30
temellendirme gibi: her yandan ayn gle ekilirse paralanmaz
m. Ya da ackan susayan kii yiyecekten ve iecekten ayn
uzaklkta ise donakalrm. te bunun da duradurmas zorunlu),
161
I1E P I O TPA N O T B. 13
35 t t jt o v av rois n epl t t js t o v nvpos povrjs en i t & v eay.ra>v.

2 g 6 a davfm arbv 8e ka l rb nepl fiev rrjs fiovrjs nrev, nepl 8e rijs
(fiopas avr&v p.r) (rjrev, 8 a t Lv a lrtav rb fiev ava) (pe'pera
r 8 in i t \xeaov firjhevbs ifino8i(pvTos -----aAAa firjv ov8
k r j e s i a r t Aeyofievov. Kara <ruê/3rj/cos ftevrot t o v t
5 krjes, co a v a y K a o v fievev e iri t o v fjteaov nv <S fitfdev
fiakkov 8epo T] 8epo Kiveada rpo<ri}Keu aAAa 8ta ye
t o v t o v t o v koyov ov /xevet aAAa K i v r j j o - e r a , ov fievro okov
aAAa hteanaafievov. o yap avros pfioae Aoyos Kat erl

rov nvpos avyur] yap redev fievev 6p.oms a n ep rrjv yrjv'
io ofioCas yap ee rps ti/ ajfieuav t & v e u y a T i v o t i o v v a k k
ojucos olaffjjaera and rov fiecrov, a n ep K a l (pavera < f>epo-
fievav, v p.rj r K C kvj], rps t ta ^ a r o v nkrjv okov
npos %v a~r\fxeov (toto yap a v a y K a o v fiovov avnfiavev K
to Aoyou roC repl Tjs ofioortjTos) aAAa t avkoyov fiopov
15 rps to avkoyov rov ecrîrov, keyca 8 otoy to reraprov
ftepos rps t reraprov p.epos toC repteôiTOS ot>0e> yap
a r y f i r j r & v atufiAriv e a r v . wanep 8e Kaz eK f i e y a k o v avvek-
60 rvKvo/ievop es eAaTTt to'ttoi), ovrco k & v e ikrrovos els
fJiel<>> fiavorepov y y v f i e v o v wa r e Kav f) y r j t o v t o v t o v rpo-
20 rov eKiueTO dr to fieaov 8ta ye ti> t?; s o/zoiottjtos ky o v ,

et jur <f>vae rrjs yrjs ovros ronos r j v . ocra ovv rv y y v e
rept re tov <rxi}/tTos avrjs v n o k a p f i a v 6p . e v a Kat rep't to-
rov Kat f i o v r j s K a l Kivqaeu>s, a - ^ e b a v r a v r earv.
H/*es 8e keymfiev np&rov norepov <?xe Kivrjav rj fiev e f 14
25 Kanep yap enofiev, ol fiev airrjv ev r&v arpav eva not-
3 Q6 * I fiv om . E (non S c) s avrcov om . S c r/r] riya rore H

3 8] Si Kra F ku Avovtos S 4 ye ecri F to t] to E , rovri
ye J H M r 5 ry t in ras. E 1* * 6 ye h a H 7 êve L r
8 Searatruevov E L : Saardfieyoy 4>SP, discerptum T 9 redev E JL S P :
reOevros ^ rE /ievev [iiv H SoTrep] nrepl J 16 r om . E L
17 <rweK(hI L 18 o8to] otiru Se F 19 neov F fiavtirepav F
Kal J 21 Trj yr7 F , om . E 1 oEros E
H L E 2, i T07ror ovros J M S P, i tottos F 2 2 vrro\afif)avofievov M
23 (r)] F 24 Kiyo/ev S 1 (cod . A ) 2 5 -yap om . E 1'2 efrat
E L r : om. <t>, B e k k e r
162
GKYZ ZERNE
ate niin kenarda duraduruyor diye de sormak gerekir. -O nlarn 35

duradurmalar zerine aratrma yapp, devinimleri zerine aratr- 29
ma yapmamalar, hibir ey engellemedike niin biri yukarya
doru gidiyor, teki ortaya doru gidiyor diye aratrmamalar da
artc. -A slnda sylenen doru deil. Buradan ok uraya
devinmesi uygun olmayan bir nesnenin ortada durmas ancak
ilineksel anlamda zorunlu olabilir. Ama tam da bu kuramdan tr 5
o durmayacak, btnyle deil, ama paralanm olarak devinecek-
. tir. Ayn temellendirme atee de uyacaktr. Onun da tpk toprak
gibi bir yere yerletirildiinde duradurmas zorunlu olur. nk
son snr noktalarna gre ayn durumda olacaktr. Ne ki grd- 10
mz gibi, bir engel olmadka ortadan kenarlara doru devinecektir.
Ama btn tek bir noktaya doru devinmiyor (bunun yalnzca
benzerlik, ayn durumda lma kuramna bal olarak byle olmas
zorunlu), tersine oranl para oranl snra doru deviniyor, yani 15
dediim drdnc para drdnc paraya doru. nk nokta
cisimlere ait bir ey deil. Nasl sktrlm bir cisim daha byk
bir yerden daha kk bir yere girerse, ayn ekilde daha kk
bir yerden daha byk bir yere geince de geveyecektir. Dolaysyla
yerin doa gerei konumu bu olmasayd, benzerlik, ayn durumda 20
olma kuram gerei bu tarzda ortadan evreye doru devinirdi-.
mdi yerin, topran ekli, onun nerede olduu, duradurmas,
devinmesi zerine kabuller yaklak bunlar. ;
14 imdide, yeryz acaba deviniyor mu yoksa duruyor mu, ;bunu
syleyelim. Dediimiz gibi kimi onu yldzlardan biri yapyor, kimi 25
163
I1 E P I O TPA N O T B . 14
ovcrv, o t 8 eni r o v fiearov iv r e s k k e t r d a Kat K iv ead aC (pacr

repl t o v r k o v jiearov. o t t 8 i a r v b v v a r o v , b rjkov k a fi o v -
crv ap\r]V cos ei7rep (p e p e r a er k t o s ov cra tov /j.<tov e t r
em tov /jteo-ov, v a y K a o v av rrjv /3ta KivecrdaL T avrtjv ttjv
Ka>i]<TLv ov y a p a v rr js y e Trjs yrjs i t r r v Kal y a p h v t& v 3 0
fxoptu>v in a a T o v ra v r rjv e \ e rrjv ( p o p v vvv 8 i n e v d e la s
t v T a (f>epTat Tvpos r b p .e a o v . boTrep or^ o lo v t a ib o v el-
v a , fia o v y ova-av Kal r a p <j>h t i v rj b e y e t o v ko<t(lov
ra s b o s . eri r v r a ra <pepop.eva ttjv (popav ttjv
iyK V Kkov VTToX.enr6iJ.eva ( p a v e r a K al K iv o v jiev a r k e io v s 35
f i a s (p op as ea> Trjs rpoiiTrjs <r<paipas, u m r e Kal rijv yrjv 2g 6 b
a v a y K a io v , e r e rep l r jj.ecrov r lir i t o v p etro v Keijievr]
(p e p era , b v o K i v e c d a (p op s. to v to v 8e c r v jx fia lv o v T o s vay
K aov y L y v etrd a tr a p o b o v s Kat TpoTras t & v iv b e b e jie v a v aarp ay v .
to v to 8 o v ( p a v e r a y y v o fie v o v , k k e l T a v r a K a ra t o v s 5
aiTois v a r e k k e t K al Sera t o t t o v s a v r r js . e r i 5 rj (popa
T&v f i o p a v K al o k r js a v rr js fj K ara <pv<rv t t i t o p ea o v t o v
r a v r s i c r r v b a r o v r o y a p K a l, r v y ^ a v e Kep-evi] vvv irsi
r o v Kevrpov b a v o p r jv e e 8 a v r s , ir e l r a v r o v apuporepcav
e crr r p.e<rov, rp os r r e p o v (p e p e r a T a fi p o s e\ o v T a K al 10
r a fi-opta rrjs yrjs K ara. (pv<rv tr o rep ov o r r o v r r a v ro s ecrr
jx ia o v , rj b o r t rr js yrjs. vdycr] 8rj r p o s t o to v r a v r o s
Ka y a p ra ko v ( p a K al r r v p e l s T o v v a v r io v ( p e p o p e v a t o s
fi p e r [r rjs y^s] r p o s f e < r y a r o v ( p e p e r a t o v T r e p e y o v r o s t o t t o v
to x e < r o v . c r v jifie fir jK e 8e r a i r jh a ro v e v a r r j s y r j s Kal t o v 15
7ra v r s " (p ep era yap K al im t r r js y r js fx e < r o v , kka
Kara (r v jifie fir jK o s , $ rb jj.e a -o v ey e iv r& rov r a v r o s
26 T\\etr0a E , L M S P : efAAetra J , el\Ae?tr0a E -, cAeaSa H , om . F ,

revolvi T (cf. 293*31) <pa<r p o st ri\ov /xe<rov pon. F 27 rikov fiecrov
E L : fieroy raKov $ r 2 8 tbaivera J 29 Kveada fila H 3 0 iarv]
itrrlv fj Kmjtrs L 33 V ] re F H ye om . H 3 4 itSos E L r :
a86s cffTtv 0 t)]V tpopitv om. E 1 2 Q 6 111 popas s c r ip s i: popas
codd. atpalpas F : popas H , om . E J L M r 4 vapiSovs H L r : rpo-
80v J F M , rdpaSov E 1 5 tpaivera om . E 1 r a ana F 6 Kal
E l L r : re Kal 0 8 Sh 4 : om . E L r S yap tovto F Kal $ : k&v
el E L rS 9 dawoprf(rfte 8 &y $ : Satropâeey hv E L r S 10 rpuj]
7rjs M 14 rrjs yrjs om . E L r S : hab en t 17 iv om . J
164
GKYZ ZERNE
de ortaya koyduktan sonra ortadaki merkez evresinde sallandrp

devindiriyor. Bunun olanaksz olduu bizimilkemiz asndan ak
a ortada, nk deviniyorsa,ister orta noktann dnda ister orta
noktada olsun, onun bu deviniminin zorla olmas zorunlu, bu devi
nim yerin, topran kendine zg devinimi deil. Yoksa paralarn- 30
dan her biri de byle devinirdi, oysa btn paralar ortaya doru
dz izgi biiminde deviniyor, imdi grdmz bu. Zor ile olan
ve doaya aykr olan bir devinimin ebedi olmas olanaksz. Oysa
evrenin dzeni ebedi. -A ynca dairesel yer deitiren btn nesneler
kalclk tayorlar ve ilk krenin dnda tek devinimden daha
ok devinimleri var, bu grnyor. Dolaysyla yer de ister orta 35
nokta evresinde ister ortada dnsn, iki devinim tayacaktr, bu 29<
zorunlu. Bu olsa akl yldzlarn gidilerinin ve sapmalarnn
[onun iin de] olmas zorunlu. Oysa bu grnmyor, tersine yldz- 5
lar her zaman yeryznn ayn taraflarnda douyor, batyor. -A yr
ca onun btnnn ve paralarnn devinimi doaya uygun olarak
her eyin, btnn ortasna doru. Bu yzden de imdi merkezde
yerlemi bulunuyor. Madem her ikisi iin de orta nokta ayn, arlk
tayan nesne ve yerin, topran paralar doal olarak nereye 10
gidecek, diye sorulsa gerek. Acaba btnn ortas olduu iin mi
orta noktaya, yoksa yeryznn ortas olduu iin mi orta noktaya ?
Btnn ortasna, bu zorunlu. nk hafif nesneler ve ate ar
nesnelere kart yne doru deviniyor, ortay saran blgenin snrna
doru gidiyorlar. Demek ki yeryznn ortas ile btn ortasnn 15
ayn olmas ilineksel. nk nesne, yeryznn ortas, btnn
ortas olduu iin, yeryznn ortasna doru devinmektedir, ama
165
ssg6b EfEPI O TPA N O T B . 14
fjiilT a . o n 8e ( p e p e r a ka l r p o s to r f j s ' y r js p .i< r o v , < rr jp .eo v
o n ra < f> ep op L tv a /3a.prj em T av rr)v ov irap a k k r jk a
20 ( p e p t r a dAAa 7rpos o p o a s y ta v a s , & arre r p o s ev r p e c r o v

fy e p e r a , K al r rjjs y?j?. (p a v ep b v tolvvv o tl vayK rj tti
tov peaov e lv a r r jv y r jv K al a K iv r/ro v , 8ta re ray e lp r ] p .e -
vas a lr ia s , K al b o n r /3ta p n rrov p ev a avca fi p r ) K ara
a r p r jv 7raA.1v < j)e p e r a e ls r a ir o , av es r e p o v rj bv-
25 v a p s KplTtTr\.
35 or /xe> o5> ovre Kivera o v t ektos fcera t o v

fiecrov, (pavepov eK rovrcov repos be rovros bfj\ov eK t v
eprjpevuv t an ov rfjs povrjs. el yap pvre 7re<f>VKe < pe-
perda iravroOev upos t o pecrov, cotrrep (f>avera, K a l t
rvp rb t o v p.ecrov 1rdA.1v rpos t eerârov, bvvarov eve-
30 yGrjva orovv popov avrrjs /rro t o v pecrov prj fiacrdev p a
yap (f)opa ro evs K a l a r k r j t o v n k o v , aAA ovx at e v a v -
rta* r) S a7r tov }xi(Tov t?) em t pecrov evavrCa. el rot-
vvv orovv pop tov bvvarov i v e \ ^ V va rb t o v peaov, tpave-
pv or K a l TijV oXr\v e n bvvardrepov el s o yap r f10-
35 pov Tre(f)V K e (peperrda, K a l t o K o v evrava r e ^ V K e v & ot
a g f erep bvvarov Kivrjdfjva prj vr KpeCrrovos ter^vo, vay-

Kaov v e r j a v T r j v pevev em t o v pecrov. paprvpe 8 rov-
to ls Kal Ta r a p a r & v f i a O r j p a r i K & v Keyjieva repl r r j v
cnpokoyav ra yap rfavopeva crup-fiaCve pera/3a\\ov-
5 rcav t & v tr^rjprcv os u>p r n a r&v aa rp a v ] r s , as e7r
6 t o v pecrov Kepevrjs rfjs yrjs.
6 r e p l p .ev o v v tov r r o v K al p o -
v rjs K al Kivrjcrets, ov r p o r o v e \ e , rocrav ra elprjcrdta r e p l
a v r r js . cr^ rjp a 8 e y e v o-(f> ap oebes v a y K a lo v a r n jv e t a -
<ttov y a p r & v popC ov /3apos eê P^XPL n p o s r p e c r o v , Kal
18 K al om . E s o fiiv o v post fictrov add. L 21 ftrl] K al erl E1

3 5 K tv e ra t] Kera J 2 8 rdvroOev p ost /trrov pon. J M Srrep]
& a rtp K al H 2 9 v a K v p o st rvp pon. J H M 30 Itra crS h E 3 2 rp]
ttis E1 3 4 aSvvaTTfpov p ost S n pon. F, p o st \ t\v H 3 5 rt<p.
<(>!pea6at] pepera H 297 a l fi)j] ti fiv E 0- 3 avrbv p-evuv EFLr :
f it v t v abriu JHMSPS1 . 3 Kal om . H 5 os] of E'1 6 ov
om. F 7 ?jy] v f i i v Frec, t> K al M 9 /nepv FHM
166
GKYZ ZERNE
ilineksel olarak. Yeryznn ortasna da yneldiinin kant u:

ar cisimler yere doru giderken, derken biribirilerine kout
deil, eit ayla gidiyorlar, dolaysyla tek bir orta noktaya doru, 20
yani yerin ortasna doru gidiyorlar. Dolaysyla yerin ortada olmas'
ve devinimsiz olmas zorunlu, bu hem sylediimiz nedenlerden
kyor, hem de yukar frlatlan ar nesneler, frlatan g sonsuz
bile olsa, yeniden ayn noktaya dyor, buradan. 25
mdi yeryz ne deviniyor ne de ortann dnda bulunuyor,
sylediklerimizde kan bu. Yine sylediklerimizden duradurmas-
nn nedeni de akla kavuuyor. Grld gibi, toprak doal
olarak her yerde ortaya doru deviniyorsa, onun bir parasnn da
zorlanmadka ortadan ayrlmas olanaksz. nk tek nesnenin 30
tek devinimi var, yaln nesnenin kart devinimleri yok, yaln bir
devinimi var. Ortadan evreye doru devinim, ortaya doru olan
devinime kart. Onun bir parasnn ortadan evreye doru devin
mesi olanaksz ise, btnnn ortadan evreye doru devinmesi
ok daha olanakszdr. nk para doal olarak nereye gidiyorsa,
btn de doal olarak oraya doru devinir. Dolaysyla daha fazla 35
bir g olmadka devinmemesi zorunluysa, onun ortada duradur- 297
mas gerekir. Bu konuda matematikilerin gkbilim konusunda
syledikleri de bunlar destekliyor. Yldzlarn dizilileri onlarla
belirlenen ekil deiiklikleri olurken, grnenler ancak yerin orta- 5
da bulunmas kouluyla, grnd gibi oluabilirler.
mdi yeryznn konumu, duradurmas, devinmesi zerine ve
deviniminin tarz zerine syleyeceklerimiz bu kadar. Onun kre
biimli olmas zorunlu. nk onun paralarndan her biri orta
noktaya dein bir arlk tayor ve daha kk para daha byk
167
I I E P I O TP A N O T B . 14
r ek arrov v r b t o v n e o v o s u > 6 o v p .e v o v ovy^ o o v re Kvp.aC- o
ve v, dAAa a - v m e e a d a & K k o v K a l a v y y u i p e v e r e p o v
e r e p c , etos a v e \ 6 r j e m t o f i e c r o v . 8e 8e v o r jc r a r Aeyo-
lxevov cScnrep a v e y y v o / j e v r j s t o v T p - n o v o v K a l tS > v . <f>v<ro-
Adyco k e y o v c r L r v e s y e v e c r d a . -n k rv e K e v o p .e v (3 a v a i r & v -
ra T ] s Karco 0 opay fie k r o v 8e r d e v a r a k r / d e s , K a l 15
<pva to v to o v n f S a C v e v b a t o <f>v<rv x .LV ^>epecr0a r
fipos e X 0V n p o s t o fiio - o v . ev bvvpLe o iv o v to s to v fiy-

fxaros r a b io .K p iv o p .e v a /xoa>s T r v T o e v 1rpos to
e< p ep ero
n earov. e r \ o v v o p o a t s a r o t & v etrârti; b r j p r p e v a T a p .0 -
p a e r v v r y d r r p b s To p-ecrov, e r aAAcos e y o v r a , Trorjcre 20

rav ro v . o t p e v o v v pouo ye T a v r a y O e v r b t 5>v e r r y -
tc v (p e p o p .e v a > v rpos ev p ecro v vayKaov o p o o v y y v e -
cr a TtvTT) to v o y kov, (fr a v e p o v to v yap itS lv tti rpocrrt-

0 e p e v o v c r o v avyKrj direke v to v p ecro v r eay aro v to v to
be to crxV H a < r < fia L p a s e a r v . ' ovbev be b o c r e rp b s ro v Ao- 25

yov, ovb el p.7] n av ray O ev opLO im s crvved e T rps ro p .e < ro v
ra p .6 p a a v r r j s . r yap r k e o v det rb rp b av ro v ek arrov
n p m d e v a v a y K a o v p .e \p < - rov p -e c ro v r r jv p o r f jv e y v T a tv
p.<poLV , Kal rov j3 a p v r e p o v v p o co o v v ro s fJ.e\p to v to v r

eAarroz; /3apoy. o yap av r s a m p r jc r e e , r r jv a v T T jv e \e 30
to v to is k v c r v el yap o v a r/s em to v p .e < r o v Kal c r(f> a p o e b o v s
r r js , y r j s T T o k k a r k a c r o v fi p o s e r y y v o r o i rps r e p o v f ] f u -
< r < f)a [p o v , o v k lo ra t ro av rb p .e < r o v ro v okov K al r r r j s y r j s

ata r e rj o v f i e v e e n ' r o v p . e a o v , f) e t r e p , r \p e p .r](T e y e Kal v v v Kal
lir] r p.e<rov expv<ra, fj ri^VKe Kive<rda. r piev ovv 2 9 7 13
I'o ovk otovra E 1 i r au/jLireecrBa J 12 eni ro filaav e\8y F
5e 5 ev/OTjtra J tuv om . L 13 14 yeviaBa Tives H fiev]
uev T7}V L 16 <pi<re F 17 ^yuaros $ S P : fiapcos E 1 (?) L r
( fiiypaTos in ra s. E reo') 2 0 jro^<ro J 21 ye E L : tu F , om. J H M r
2 2 <pepu.evov F ev fierov E JM : ev tu fietrov (jiepos H ) H L , t o fiemov
jrrec.pp 2 4 avayKrf arexev trov H 2 5 rtpapa L r , <r<papoe5 es
E 2S P 2 6 ovSe fii] E 1, 08 ti |i-T? J uvvKBo F , I \?) 37 t o (2 )
om . E 2 8 ?/v avayK. E 1 (?J/ d el.) 2 9 rpo<ra>$ovvTos H L 3 1 to
fie<rov F , rai fcrtp J M oorr' 3 2 roKKarKaaiiDS F imylyvoro L S P :
ertyvono E 1, iryevotTO $ E 2 3 4 t) (2 ) om . J -ye] re E S C (cod. A )
Kal vv ho c lo co S : p o st Kivetra codd. 2 9 7 b fiil om . E 1 (on S )
T] *) L
168
GKYZ ZERNE
para tarafndan itildiinden kmeleme olanaksz, tersine gittike 10

daha ok sktrlyor ve ortaya ulaana dein her bir para teki
paraya yol ayor. Szn ettiim durumu kimi doa dnrleri
nin51 de devinimin olumasn kabul ettii tarzda anlamak gereki
yor. Ancak onlar zorlam ay aaya doru devinmenin nedeni say
yorlar. Ne ki doruyu grmek ve arlk tayan nesnenin ortaya 15
doru devinmesi doa gerei olduu iin bunun byle olutuunu
sylemek daha yerinde. mdi karma olanak halinde olduu iin,
oraya buraya yaylm paralar her yandan ayn ekilde ortaya doru
geliyor, bunu sylemitik. yleyse ister ayrlm paralar kenardan
ortaya doru ayn ekilde devinsin, ister bu ayn ekilde olmasn 20
ayn sonu kar. Paralar kenarlardan ortadaki tek noktaya doru
her yandan ayn ekilde deviniyorlarsa, ktlenin her yerde benzer
olmas zorunlu, bu ak. nk her yanda eit okluk eklenince,
ortann kenarlara uzakl zorunlu olarak her yanda eit olacaktr,
bu ise kre ekli demektir. Onun paralar orta noktaya doru her
yandan ayn biimde gelmiyorlarsa da temellendirmemiz asndan 25
bir fark yok. Daha byk olan para nndeki daha kk paray
ortaya doru zorunlu olarak srkleyecektir, nk her ikisi de
oraya ynelik ve ar olan daha hafif olan oraya dein srklyor.
Burada sorulabilecek sorunun zm de ayn: nitekim yeryz, 30
toprak ortada ise ve kre biiminde ise, yarmkrelerden birine
ar arlk binerse, btnn ve yetyznn orta noktas ayn olma
yacaktr. Dolaysyla ya yeryz ortada duradurmayacaktr ya da
doal olarak oraya ynelecei orta nokta olmadan kalacaktr. mdi 2S
169
297b IIE P I OTPANOT B. 14
r o p o v n e v o v r o v r k a r i v I b e v 8 o v \ a \ f j r d v puK pov (TTiTeCvav-

r a s , K a l b e k o v r a s r s to v p .e v o r o a o v o v v p e y e o s f i p o s e x o v
(p e p e c r d a r p d s r pA crov. b r jk o v yap a s ovx' p e y jn T v
5 &\f/acr0 a to v K tv r p o v t cr^ a ro v , k X a b e l K p a r e v t
r\ 4o v %(s h v k f i r ) Ttp a v r o v p Jo -tp r 6 p etfov ' p -e\ p t o v t o v
y a p t \ e rr)v p o r y v , o v b e v r o v v v bu u f> ep e t o v t o k e y e v M
f i d k o v K a l fiopC ov rot} r v y o v T o s rj i r l o k r js r r js yfjs* ot y a p
b a /U K p o rrjra fj p yedos e lp tjr a r o v fifia ' v o v , kka
o K a r a r a v r d s t o v porrjv %xovT oS ^ r p e c r o v m crre e r e
B kt] r o d e v i<f>epero e i r e ka ta f ie p o s , v a y x a o v f i i x P l r o v r o v
<f>4pe<r0a ea>s &v r a v r a x o O e v o p a itu s k fir i r p ecrov , v t-
<raopA>a>v r & v I k a r r o v a v m r o t &v n e ov oov r f j Trpo<i<re r r js
p o m js . etr o v v e y e v e r o , r o v r o v i v a y K a o v y e v e t r d a t r v r p o t o v ,
15 &<tt tjtav ep d v o t t < r<papoeibrs fj y i v e c r s a r n j s , e r y e v r jr o s
d el b t a r e k e p.4vov< ra, r v a v r o v r p o t o v e x e v o v r e p k&v e l y -
17 y/ofit/rj ro r p r a v l y e v e r o .
17 Kara rovrov re br) rv koyov vayKaiov
eva ro (rxypa <r<papoeibes avrfjs, Kal o n rvra (pepera r
fiapea -rpds ojMias y<ovias, aAA ov irap kkrjka' tovto be
o recfiVKc rpos ro <f>vae <rtj>atpoet&4s. rj ovv ca ri a(f>apoebrjs,
7/ <f>v<re y e tr<papoetbys. be 8 naarov keyev roovrov eva
b <f)v<re fiovkera eva Kal 6 vtpxe, k k a p.r) /3a
Kal rapa (f>vcrv. ri 8 Kal 8a r; <f>avofieva>v Kara rrjv
a<r0j<riN o ir e yap hv al rrjs (rekrjvrjs icketyes ro avras
5 hv eZx0V Ts aroTOftas" n>> y a p ev fiev t o s K ara prjva
a irtrtivavras ELM rS 0: hrariaavras JFH 3 fipos t x ov hoc loco
Sp : post (ittrov codd. 4 rpds rh fittrov <pfpr6a JM ov JF 5 cpa-
t>j yp. KaPtv E* 6 air M yltp roirrov L 7 rjjv om. E L
(non S) Satptpe t o v t o E 'L r : t o v t o afytptt $ 8 t o v ficKou
JFM Kal F* g ipera J 11 rito y E 1, tvx &v (supra
posito J8(v^ F fifrh. A 1V(> roirov] toSc S(cod. A), fort Al.
13 ttv om . FM \afio F vayKa(ofifvuv L 13 T fj ptrnijs ora. F
14 <{ yovy H 15 iyenfros om . J F , S ut vid. 16 SartAe? 4>SP s
om . E L r Ky el $ r : Kal E L S P 17 t 3] tw rb L r t ] Sk H ,
om . S* 5j om . J H M 19 Pdpt SP S1S/olas S PS : r i s ipolas
E L (cf. ag6bao, 3 i b34') a 7 6 4>SP : om . E L r 5*] ykp M 3 3 ft
bt&pXt : 6rdpx*y E L r S b ( 3 ) om . S* 2 4 tty om . $ 2 5 plv
ykp iv <f>
170
GKYZ ZERNE
sorun bu. Ne ki arlk tayan her bykln ortaya doru

devindiini bizim nasl anladmza biraz dikkat edilir de ayrm
yaplabilirse zmn grlmesi g deil. nk ak olan u:
kenar merkezle bitiene dein deil, daha ok olan ktle orta nokta- 5
y kendi ortasna alana dein etkin olacaktr. Nitekim onun yneli
mi buraya dein. yleyse burada bir kum tanesinden, herhangi
bir parasndan ya da topram-yeryznn btnnden szetmek
arasnda bir ayrm yoktur. En kk para iin, byk bir para
iin deil, ynelimi ortaya doru olan her ey iin sz konusu du
rum var. Dolaysyla ister topran, yerin btn isterse bir paras 10
bir yerde devinsin, daha kk paralar daha byk paralar
tarafndan ynelimin itmesine eitlenerek her yandan ortaya doru
ayn ekilde oluncaya dein devinirler. mdi yeryz olutuysa, kre
biiminde olacak ekilde olumutur. Olumamtr da hep duradu- 15
ruyorsa, ilk kez olumu olsayd nasl oluacaktysa o tarzdadr, bu
zorunlu.
mdi hem bu temellendirmeye gre onun eklinin kre biimli
olmas zorunlu hem de btn ar cisimler biribirilerine kout ola
rak deil, benzer ayla dyorlar, bunun iin. Bu doa gerei kre 20
biimli bir nesnede doal olan ey. mdi o ya [kendi bana] kre
biimlidir ya da doa gerei kre biimlidir. Ne ki her bir nesneyi,
zor ile ya da doasna aykr olarak naslsa yle deil, doaca nasl
olmay istiyorsa ve naslsa yle aklamak gerekir. Ayrca duyumla
alglanan, grlen nesneler araclyla da bu aka anlalyor.
Nitekim Ay tutulmalar kesitleri byle olmazd: aylk biim deiik
liklerinde her tr farkl biimi alyor o (dz, ibkey, dbkey), 25
171
I IE P I O TPA N O Y B . 14 297b
ayrnaTurfiois r<ras Kapftve ras bapeces (koi yap

evtiea yive rai kal &p<t>KVpros Kal KoCkr]), -repl be ras
(K ketyes &el l x rrjv oplovaav ypanfirjv, 5>ar
Kvprrfv
etreCrep KkelveL Sa rrjv rrjs yrjs irnrp 6 (r6 T]av, rf rrjs yrjs
v etr] Trep<f>epea rov oyrjparos alrCa <T(f>apoetbr}s ovara. r 30
8e b a rrjs r v trrpcov (pavratrlas ov povov (pavepdv Sri re-
pKpeprjs, &\ka Kal ro fxeyeOos ovk ovtra peykr] fiiKpas
yhp ytyvofievr]s peraaracrecis r/fv rpbs ftea-rjufipCav Kal
&pKT0 V emhrj\)s erepos yyvera 6 optpv kvk\os, u a r e ra
vrep Ke(f>a\rjs acrrpa p.ey&Kt)v eyev rrjv p.eraôk^v, Kal 2 9 8
fjLTj Tavra fyaiveaOa irpos perov re Kal jie<rr]y.fiplav fiera-
fiaivovcrur vo yap iv AlyuiTTO) fiev aarepes op&vra Kal
repl Kvrpov, iv ros rpbs apKrov b i \a)pCos ov% opvra,
koL ra bk ravros iv ros Trpos S-pcrov <f)avopeva t& v 5
&<rrp(ov iv Keivo s ros tottois roera bvcrv. Sxtt ov p.ovov k
rovToiv brjkov rcpuftepes ov rb o^rjfia rrjs yrjs, ik k a Kal
<r<f>a(pas ov p.ey6.\r]S' o l ycip v ovrco ra \v ttlStjAov itoCe
fieGurrapvos ovt) fpayy. bo rovs vrrokap.fivovras crvv-
rrrev rov repl ras paKkeCas trrrjkas rorov r repl tt/v 10
lvdcrfv, xal tovtov rov rpom v eva rrjv dkarrav p.(av, p.rj
\ia v VTro\an/3 veu> Srirra boKev keyovcr be reKpapo/evo
Kal ros i\e<f>a<nv, S n repl apôrepovs rovs tottovs rovs
iaârovs om as ro yivos avr&v i<rrlv, ws rtv iayrcav b aro
crvvrrev &k\rjkos to v to TreTrovBrmv. Kal rG>v fiar/ar- 15
koiv oaro rb peyeos vakoyietrffa Trepvra rrjs Trepi(f>e-
peas, els rerrapKOvra klyavcrw etva fivpbas [oraSlonv]'
2 6 Kanffdvew J 2 8 $op!(ov<rav F 2 9 yrjs ( 1 ) om . E 1 31 8 i ]
Bt Kal E 1* * , om . M rks S E rec- u t vid. S r i] 6 E 1 ^ 6ppp^s]
<T<papoeSf)S H 3 3 y ip ] S i M, om. E f](v nsraariottes J , ft/y
tifrafidatus F H M S P (cf. 2 9 8 * 9 ) o l] fl F 2 9 8 * I xep] ir ip rrjs
F e x el f 3 ybp] y^P F 5 on' E 1 tpavifuva om.
F 1, p o st trrpuy pon. F * 6 r)/y Svcrtv E re& 8 odra raxv seci.
B la s s 1 0 t s om . L HpaK\c(as J H L : *HpaK\fou F M E rec,
in ce rto E 1 ( t i t . . . r su pra litu ram ), 'HpacKtiav (o n isso rks rrÂos) S
ut vid. t $ ] rv E rec- a 8 f om. E 1 13 rorrous rovs t<rxa~
revoyras M , 4axartvoyras rirravs F H (n o n S p) (cf. Meteor. 3 6 a ba a )
15 truydrrct E 1 I otro E L r : Si tffo 17 cTaZiuv om .
E J S : h a b e n tF H M r
141.48 6
172
GKYZ ZERNE
oysa Ay tutulmalarnda her zaman belli bir ibkey izgisi var.

Dolaysyla Ay tutulmas, yeryznn arada kalmasyla oluyorsa,
bu eklin nedeni kre biimli olan yeryznn evresi olsa gerek. 30
te yandan yldzlarn grntleri araclyla onun yalnzca
dairesel olduu deil, ayn zamanda fazla byk olmad da ortaya
kyor. Nitekim birazck kuzeye ya da gneye gittiimizde belli bir
kre deiik grnyor; dolaysyla bamzn stndeki yldzlarda 298
byk bir deime oluyor ve kuzeye ve gneye gidenler iin yldzlar
ayn grnmyor. Kimi yldzlar Msrda ve Kbrsta grlebiliyor,
oysa kuzey lkelerinde grnmyor; kuzeyde srekli grlebilen 5
yldzlar gney lkelerinde douyor, batyor. Demek ki bunlardan
yalnzca yeryznn eklinin kre biimli olduu deil, ayn zaman
da krenin pek byk olmad da anlalyor. yle olmasayd azck
bir yer deitirmeyle hemen bunca farkllk grnmezdi. Bunun
iin Herakles stunlarnn bulunduu yer ile Hindistann bulundu- o
u yerin birletii yollu savn pek de yabana atlmamas gerekiyor.
Bu sava kant olarak da filleri gsteriyorlar. nk her iki yerin
snrlarnda da bu hayvanlar varm; bu smrlar biribiriletine bitiik
olmal ki, bu byleymi. Yeryznn evresini hesaplamaya alan 15
matematikiler de yaklak drt yz bin stad51'olduunu sylyorlar.
173
IIE P I O TP A N O T B . 14
e $> reKpapopevos ov fiovov &<f>apoeb} t v oy k o v vay-

Kaov eva rrjs y y s, ak\ a Kal pir) fiiyav rpos t t& v a\-
20 \oov aarputv [ityedos.
Ylepl pev ovv r ov ttprirov ovpavov m r&v pep&v, e n 8e

25 Trepl t&v ev avrt tytpop.evu>v aarpav, eK rlvu>v re oureoratr
Kal r01 arra rrjv (ftvcrv IcrrC, irpos 8e tovto s or ayevtjra
Kal &(f>dapTa, be\i)\-66ap.ev nporepov. e-nel 8e t&v (pvae
Keyop-evcuv ra pev errv ovcra ra 8 epya kal rdi) tovtcav
(\eyto 8 ov<Tta$ piev Ta re a 7rXa rratpara, olov Tivp Kal
30 yrjv kal Ta av(rro\a tovtois, Kal o<ra e/c tovtcov, olov tov re
cruvokov ovpavov Kal r a popa avrov, Kal ndX.iv Ta Te f<3a
Kal r a <pvra Kal ra popa tovtu>v, rddr} 8e Kal epya Tas
Te Kivrja-es ra s tovtiov eKdarov Kal t&v aKKtav, ocrav earlv
a ra Tavra /cara rr\v 8wap.1v rrjv eavr&v, n 8e ra s a\-
2 g 8 b \oi(cres Kal ra s es ak\r]Xa p.eraf&es), (pavepbv o n rrjv
TT\eicrTT)v (Tvp.j3a.ivei rijs uepl ( p v a e u s Icrropas repl aru>p.dru)v
evai' TTa-a yap at <pv<riKal ovaCa rj crp-ara rj p era <r0-
p.roiv yiyvovra /cat peyed&v. t o v t o be 8r}A.o> k re roB Sco-
5 p[<r6at r a ro ecrr <pvcre, Kal eK rrjs Kad e/caora ecopas.
riept p.ev ovv t o v Trpdrov r&v aroi'yetav eprjra, Kal tto o v t i
ttjv (fvav, /at or a<f>8apTov K a l ayevrjrov korv 8e nepl
t o iv Sdoi elrev. p a be <rujj./37)o-era ,7rep t o jjt c o v \eyovcr
K a l rep yevecreas Kal <f>6opas b a < T K e \ { r a c r $ a r yeveas yap
10 jro t o naprav o v k ecrrv, j povov ev t o v t o i s t o s (rroyêos
K a l ros k rovrtov ecrrv. avrd be t o v t o rp&rov cra )S eoapij-
2 0 atrrepuv E T* 2 5 avafievav J H M 2 6 ro E 'f 'S * : ro;a
JH L M Kal Sri F 27 5 ] iretb S c 2 8 flcrw J F M S
ToTuv om . E 1 2 9 r e om . F 0T0V om . F 3 0 r a ] Sra J F M r
3 3 reis om . J F &AAwv Hal rv E 1 3 4 aVa avrat (sc. Kivf)<Ttts)
S ut vid. T a v r a E H L : raC ro ra. rroxea J F M r TTjr ( 1 ) on. M
2 g 8 b fitrafioAs H L 2 trropltf E 1 5 i<rr om . E , rala ta n
ra S c 6 Tt om. E . 8 Svey L 11 LCus] outojs
F E " C-
174.
GKYZ ZERNE
te bu kantlara gre yalnzca yeriri ktlesinin kre biimli olmas

deil, teki yldzlarn byklne gre pek byk olmamas da
zorunlu. 20
nc Kitap
imdi ilk gkyz ile ksmlar zerine, onun iinde devinen

yldzlar zerine; nelerden kuruludurlar, doa asndan nasldrlar, 25
bunlardan szettik, olumam olduklarn ve yok olmayacaklarn
da daha nce sylediydik. Madem doa gerei olduklar sylenen
nesnelerin kimileri yarlklardr, kimileri ise bu varlklarn eserleri
ile etkilenimleri, durumlardr (varlklar, ousialar dediim yaln
cisimler, szgelii ate, toprak, bunlarla e sralananlar; ayrca
bunlardan oluanlar, szgelii gkyznn btn, onun paralar; 30
ayrca hayvanlar, bitkiler, bunlarn ksmlar; eserler ile etkilenim-
lerden kastettiim ise hem bunlarn her birinin kendi olanaklarna
uygun olarak devinimleri hem de nedenleri bunlar olan baka
nesnelerin devinimleri, nitelik deitirmeleri, birinden tekine de-
imeleri), doa zerine aratrmalarn en byk ksm cisimler
zerine olacaktr, bu ak. nk btn doal varlklar ya kendileri 298
cisimdir ya da cisimlerle, byklklerle birlikte oluurlar. Bu, doa
gerei olanlarn ne tr nesneler, olduunu belirlediimizde ve tek
tek nesnelere baktmzda ak. 5
mdi elerin ilki, nce geleni zerine konutuk, doaca nasl
bir eydir, bunu syledik; yok olmaz, olumamtr, bunu da syle-
mitik. imdi ise iki konu zerine konumamz gerekiyor: nitekim
bu konular zerine szedince olu ile yok olu zerine de enine
boyuna aratrma yapmak gerekiyor. Nitekim olu ya hepten yok, 10
ya da yalnzca bu elerde ve bu elerden kurulu nesnelerde var.
lkin herhalde una bakmak gerekiyor: acaba bir olu var m yok
175
IIEPI OYPANOY r . 1 ag8b
t t o v , m r t p o v t a r v rj o v k H o tiv . o l pev o v v r p o T tp o v 0 tAo<ro(j-

c r a v r t s TTtpl r r js k r jd e a s K a l trp b s o t s vvv k ey o p ev fjp ts
k o y o v s Kat tt ps K k r jk o v s b n }v i\ d rj< ra v . o l p .tv y a p a v t& v
o'Acos v t k o v y e v e c r v K a l < p d op v o v 6 t v y a p o v r e y iy v t< r 8 a l s
( p a ir v ovTt (p d t p t c r a t & v o v r a tv , o k k a pvov b o K tv rp.v,
o o v o l T ttpi N ltk crcro v T t k al Tlapptvdjjv, o v s, t l K a l raA A a
Aty o v c r K a k & s , a k k ' ov <pv<riK&s ye b t vofjCcra k i y t v '
r y a p e v a a r r a T&v o v tc v y e v r jT a K al okcos .Kivr}Ta
pkkov taTiV trtpas Kal t t p o r e p a s rj Trjs vcrts, t r t p t a r a t rts yv&trs rj (ppovrjcrs, ovtc f i t r r j -
v t y K a v trl T a v r a t o v s tKttv k o y o v s . t r t p o be T iv t s &cnrtp
eriT rjb ts rr\v t v a v r i a v t o v t o l s t a y o v b o a v . t a l y a p r v t s 01 25
<pa<rv ov ev ayevrjTOV eva t& v r p a y p a r a v , kka r a v r a
y L y v ta d a , y tv p ev a be ra p.ev cpapra h a p e v t v ra be
r a k v <f>6tCpt<j6a , p a k l a r a p.ev ot rep' 'H crobov , etra Kat
t & v aAAcoz/ ol rp& T o ( p v c n o k o y r ja a v T t s . o l 8e T a p t v aAAa
r v r a y v tcrO aL cp ar Kal p tv , tv a 8e r r a y m s o v d i v , ki' 30
be ti povov in o p -ev etv , e o v T avra r v r a p e r a c r y r jp a r i-
ecrda Trt<j>VKtv o r ttp eo K a cr f io v k e c r d a k iy tv aAAot rt
r o k k o l K al ' p n k e r o s EêVto?. etcrt be r v e s Kal ot
tr v cr& fta y t v r jr o v Troovcrt, (r u v r d e v T ts Kal b a k v o v r ts ts
TTiTrtba Kal t e r r ib u v . 299*1
r e p l fjLv ovv t &v a k k i v trtp o s 1
it t i k o y o s ' Tos be ro v ro v t o v T p o rro v keyova K al r v ra
12 rirepov] vpirepov E1 vpirepo <pt\o(ro<p^<ravres HM, <pthocro<p4aav-

res ttp6repov F 13 vvv om. E* 14 p o st Kiyovs add. Kal vpbs 17/s
Fl Kal rphs &\\iKoui om . E1 15 #Aa>s vtAov E1 ut vid. LrS1 : ive-
Aov 8Kus JHM, 8\a>s om. F 17 o om . L 19 a n te ayevvra
add. Z\ws HM 2 1 n'ev om. ESP rapa] Sa M 22 tprov vorjaa
HM 2 3 A ttj HMSpErec- r ts om. u t v id . E1 3 4 Ikc S 1
rves om . JF 2 6 parv] <patrv Sri F1 _ 2 8 rov HcrioSov JE!SP
3 0 ycvitrBa E <paart ELr : re patr $ 31 r&vra ravra HM 32 p ost
TtpvKtv add. Srrtp f}o i\tra f iv ra! ti/ho/j rpay/arela E1 ftov\e<r9a om .
L, post \ iy e v pon. F 3 3 Kal ot JHM : o Kal FLr, o E . 2 9 9 *2
tarat F ruv rpitcav rovrov JFS1, rOLUvrav rpvrov M
176
GKYZ ZERNE
mu? Daha nceleri doruluk zerine felsefe yapanlar, hem bizim

sylediklerimize gre hem de biribirilerine gre farkl grler
tayorlard. Onlardan bazlar olu ile yok oluu hepten yok sayd
lar, varolanlarn hibiri ne oluur ne de yok olur, yalnzca bize yle 15
grnr dediler, szgelii Melissos ile Parmenides. Aslnda bunlarn
dedikleri baka bir alanda yerinde, ama doa bilimi asndan
geerli olamaz. nk olumam ve hepten devinimsiz olan baz
nesnelerin varl konusu, doa biliminden nce gelen baka bir 20
aratrma alanna giriyor. Oysa onlar duyulur olanlarn varl dn
da baka hibir ey araclyla varlklarn varolmadn kabul etti
ler, ama yine de bu tr baz varlklar olduunu dnen ilk kiiler
oldular -onlarda bir bilgi ya da saduyu var idiyse, o bu idi-,
temellendirmeleri o alandan alp bu alana tadlar. Baz baka
dnrler ise bunlara kar grteler: nesnelerden hibiri oluma- 25
m deildir, her ey oluur; oluanlarn kimi yok olmakszn kalr,
kimi ise yeniden yok olur diyenler var. zellikle Hesiodos ve teki
ler iinde de ilk olarak doa felsefesi yapanlar. Kimileri de teki
her ey oluur, akar, hibir ey varlk kazanmaz; ama yalnzca tek 30
bir ey kalr ve btn teki nesneler ekil deimeleri araclyla
ondan oluur diyorlar. yle grnyor ki bunu pek ok baka
dnr yannda Ephesslu Herakleitos savunmu. Kimileri var,
bunlar her cismi oluabilir klyor: yzeylerden kurulup yzeylere
dnerlermi cisimler!53 29
mdi tekiler zerine baka yerde konuuruz; bu son tarz ileri
srp btn cisimlerin yzeylerden bir araya geldiini savlayanlarm
177
IIE P I OTPANOT T. 1
ra e c id a r a a v v iT r a c n v e en tn e b c iv ocra fie v aK ka crv fi-

fia C v e A e y e v v n ev av rta r o s p .ad r)p .a(rv , in n o \ r js
5 ib e lv K aC ro bU a tov rj fxfj K iv ev rj n u r r o x e p o s abra Ao-
y o s K iv ev r & v v n o 0 eo'ea>v. n e r a b r jk o v o r r o v a v r o v k o y o v
kari (rrep ea fe v e in n ih a > v o v y K eo - a , in 'm eh a 8 k
y p a ji f i& v , T avra? 8 k a r y x & v ov rco b' ix v r a > v ^ K
v&ycr) r o r r js y p a f i ^ s f i e p o s ypa/j.p.rjV c i v a r n epl bk rov -
o To>v in e c r K e n r a n p o r e p o v i v t o s n e p l Kivrjo-eos \ o y o i s , or
o v k t a r v b a C p e r a p-yo]. o cra 8e r e p l t & v <f>v<rtK&v cra>nd-
Ttv abv v ara < rv\ fialve K e y e v r o s n o o v a T as a r 6p .ov s
y p a p .fj.d s, in i p iK p o v $ea>ptfcra>p.ev Kal v v v ra p .ev yap
en K f(va> v abv v ara c r o fx fia iv o v T a K al t o is <f>vo-cos o k o -
15 \ o v 0 T)<re, r a b k r o v r o s i n K e v a v oi>x a n a v r a b a ^ rb ra
fiiv i a<f>apicrea>s X iy e a r 6 a , ra p .a 6 r\p.ariKa, r a be <j>v-
triKcl k npocrde<reu>s. roAAa b i a r l v h r o s d b a p e r o s ov%
o o v re v n d p ^ e v , r o s b k rpvcriK os v a y K a o v . [otov e tC
e a r v b a C p e r o v ] i v b a p e r de n d rj d a tp e r n dvra x<s* V y a p K ar e b o s
i) K ara c rv fifieftriK o s, K ar etb os jie v o o v x P <*lxaT 0S T
\ ev K o v rj ro p K av, K ara o v fifie fiijK o s be, v <5 v n d p -
X e fj b a p e r o v , S crre ocra n\ a t& v n adr)fj.dr< )vy n d v r
o t i b a p e r a t o v to v to v rp o n o v . b b t b v v a r o v i v r o s r o a v -
25 ro ts in c r K e n r e o v . e br\ t & v a b v v d r a v i o r l v e K a r e p o v f i i p o v s
H y b iv x o v t o s f i d p o s T a &{icf)a) <xU> f t d p o s , r a 8 ao-flrra
a a > p .a ra n dvra rj Hvta fid p o s i x e l> ô v V 7V Kat T
v h a p , w s k&.v a v r o l <f>aev, el tj o r y j i r fir jb e v %x l f l d p o s ,
b r jk o v or ovb' ai y p a n p a l, e 8e fxrj a v r a t , o v b e r a inC-
4 J roro\i)s F 5 IStv] fa n v ISftv F M E 0* hbcatov] ikoiov H
6 lir*ra ] f n iT o Si F M 7 om . E 1 8 ovra S] av oStois HM
18 oov . . . iStalptTov se c lu si, ora. S ut vid. rl] r i L 19 Sa-
ptrov] Saptriv M , P ra n tl 3 0 rdvrj M 21 r ] r i re F aa t)
E L r : Kal *S> irdpxtt J ' rdpxv F H L M , fii irdpxf E * 23 $
om . E tAS a n te wivr pon. H ra6/jd.rtev2 raBrrv ca/iruv E 1
2 4 rbv om . F 3 5 fiipovs om. E 2 6 fldpos (2 ) om . H M 2 7 rovr
E r ! f) v iv ra 4>LSP Ttvo H M a 8 Kat L <f)aev3 <t>csv tv H M
v] *1 p ir F t x 01 J M E c- 2 9 /lj] fiijS H M avrd M SnKovir
oM i F
178
GKYZ ZERNE
dedikleriyle matematikilerin dedikten eliiyor, bu ok ak. Yine

de dorusu ya bi ses karmamak ya da varsaymlarndan daha 5
gveniler temellendirmelerle onlar deitirmek. Ayrca u ak:
cisimleri yzeylerden, yzeyleri izgilerden, izgileri noktalardan
oluturmak, bunlann hepsi ayn temellendirmeye dayanr. Bu byle
ise izginin parasnn izgi olmas zorunlu olmaz. Bunlar zerine
daha nce devinim konusunda yaptmz konumalarda, bolne- o
meyen uzunluk olmadn gsterdik,54 ama izgileri blnemez
yapanlar doal cisimlerle ilgili olarak nice olanakszlklarla
karlayorlar, buna ksaca imdi de bakalm: matematikilerin
karsna kan olanakszlklar doa bilimcilerine de uyacaktr ama 15
doa bilimcilerinin karlatklar olanakszlklarn hepsiyle mate
matikilerin de karlamalar zorunlu deil, nk matematiksel
nesneler soyutlamaya, ayrmaya dayanyor, doa bilimine ait
nesneler ise eklemeye. Blnemeyen nesnelerde bulunmas
olanaksz olan pek ok ey doal nesnelerde zorunlu olarak
bulunuyor. Szgelii bir nesne blnemez ise, blnemez olan
nesnede blnebilir bir eyin bulunmas olanaksz, oysa etkilenim-
lerin, duygulanmlarn hepsi iki biimde blnebilir: ya biimce 20
ya da ilineksel anlamda; biimce, szgelii renk asndan ak, kara;
ilineksel anlamda ise, blnebilir bir nesnede bulunan eyler; dola
ysyla nice yaln duygulanm, etkilenim varsa bunlarn hepsi bu
tarzda blnebilir. Bunun iin bunlarda olanaksz olan ne, bunu
incelemek gerekiyor. ki nesneden hibiri arlk tamazken onlar
dan her ikisinin bir arl olmas olanakszsa; duyulur olan cisim- 25
lerin ya hepsi ya da kimileri arlk tayorsa (szgelii toprak, su ya
da sylenebilecek baka bir ey); noktann ise hibir arl yoksa,
izgiler de arlk tamaz; izgiler arlk tamazsa yzeyler de
179
IIEPI O TPAN O T T. 1 299a
T reSa* Smtt o> 8e r&v atapAr^v oid ev . 30

& X X a p.r\v o t t t } v a r - 3 0
y p .r )v ov o 6 v re fi p o s fyev, < > a v e p o v . to p . e v y a p fia p v
& nav K al fia p v r e p o v K al ro K ov< pov ka l K o v ( f)o r e p o v iv h e y e -
rai t iv o s e v a . r 8e fia p v r e p o v rj K o w f> o r e p o v t a-to ovk 2g g b

a v y K t] f i a p v rj kov < (> ov e v a , u < m e p K al to p . e v p -y a p .e i-
o v , ri> 8 f i i o v ov r v r a s p tiy a ' r o A A a yp i< m v h p .-
Kpa ov ra r X & s o p .w s fieC a ere patv ia r lv . el brj b av

fia p v &v fia p v r e p o v rj, vyKTj fi p e p . e i o v e lv a , ro 5
fia p v r a v b a p e r o v &v e ir j. ?} b k a r y p -r ] b a C p e r o v v tto -
( c e r a . e T e l t o p .e v f i a p v tsv k v ov ti, to be K ov<f>ov f i a v o v ,
l o r t 8 t t v k v o v /jm v o v b a r], < m K al
ttv k v 7 K al fia v ij. & W a r p ik v ttv kv o v b a p e r o v , fj 8 e 10
a r y p L T ) b a C p e r o s . e l b k r a v r f i a p v r j p a k a K v rj o - K k r jp v
v y K t) e lv a , p d b o v 4k to v tc v bv v arv n crvv ay ay eZ v .
pakaK ov f i i v y ap t els kavr v te iK o v ----r bk yneiKov bat,-

perov a-Kkrjpv b i r /at) ireiKOV. 14
a X \ a p.r)v o v b k p rj 1 4
k y p v r o )v f i p o s !< m n f i p o s . to T e y a p e r l -n6 <ra>v crvp.fij- 15
tr e ra to v to K al e rl tto im v , tr& s b o p o v c r p.rj fiovX . 6p .e v o i
T r k n e v ; Kal e l T tav p .e ov f i p o s fi p o v s fi p e , crv p -
fir jo - e r a K a l c k o o t o v t& v p ep & v fi p o s %xe v ' c* a
rerrapes < rry p .al fi p o s ey o v tr , t 8 l/c rX e 6vu>v r) T o b l
fia p e o s o v tos fia p v r e p o v , S bk fia p e o fia p v r e p o v v y K i] 20
3 a Kal t u Kovrpov om , E s g g ba ko] y k p E /uev om . E 3 rdy-

r u s E L r : r v S 1* p o st f i i y a add. iv d y K r F 4 o fia s E L r : om .
$ irtpuy E L r : rvv trdpuv 0 Si E 1L 5 jf] el Si E 1
T ] al rb F H M E rec 7 t t om . E 1M 7 - 8 fiaviv r i irr,
t b Si ruKydy fiavov Satpepc J F 2 8 r\<iw J F 9 post ivwjrdpxev
add. pdpos E a rr] ttrra E rec-, B e k k e r 9 - 1 0 ai e 1rvKvf) J H
11 ti Be rv] irrh> E 1, ere -rv E * t) ( 1 ) om . J F <r\i)pv f fiaKaebv
H a (vyayty H M 1 4 <rc\tpiiv. . CnreKoy a n te 13 r re-
k o v Satptriy pon. ^ 15 t 6 Te] Kal F H M . b J 16 evi om . F
r J L : t) t s F H M , oSrus (Avras ? ) E 1, oix T u t vid. nh om . J
17 p ost rKd-rretv ad d. (tAoyov el-rrev J 18 afiapv H M E 2 19 to -
auvSl E rec*, rouS 2 P ra n tl ao <p Si fiapeos fiapvrcpoy om . E B o n itz :
6 L , t u cum ce te ris S
180
GKYZ ZERNE
arlk tamaz, bu ak. Dolaysyla cisimlerin hibiri arlk ta

maz! 30
Noktann bir arlk tamasnn olanakl olmad ak. nk
ar olan her nesne bir baka nesneden daha ar olabilir, hafif
olan da baka bir nesneden daha hafif olabilir. Herhalde daha ar 29
ya da daha hafif olann hafif ya da ar olmas zorunluluu yok,
nasl ki byk, daha byk olabilir ama daha byk olan byk
olmasa da oluyor, nitekim pek ok nesne var, bunlar saltk anlamda
kk olmalarna karn yine baka nesnelerden daha byktrler.
Demek ki, ar olarak daha ar olan bir nesne varsa, onun arlka
daha fazla olmas zorunlu, dolaysyla her ar nesne blnebilir. 5
Oysa nokta blnemez diye kabul ediliyor. - te yandan ar nesne
sksa, hafif nesne seyrekse, sk olan nesne seyrek olandan eit
ktlede daha ok eyi bulundurmas asndan farkl olur. mdi bir
nokta ar ve hafif olursa, sk ve seyrek de olacaktr. Ama sk olan
nesne blnebilir, oysa nokta blnemez. Her ar nesnenin ya 10
yumuak ya da sert olmas zorunluysa, buradan olanaksz olan
karmak daha kolay: yumuak nesne, bastrlabilir bir nesnedir -
bastrlabilir nesne ise blnebilir-, sert ise bastrlamayan bir ey.
Ar bir nesne de arlk tamayan nesnelerden oluamaz.
Nesnelerin nicelik ve niteliklerinde ortaya kacak eyi, uydurmak 15
istemiyorsak, nasl belirleyeceiz? Her ar nesne baka bir ar
nesneden arlk asndan daha fazla ise, paras olmayan nesne
lerin her birinin de bir arlk tad sonucu kacaktr. Nitekim
drt nokta bir arlk tayorsa, bundan daha byk olan arlklar
dan oluan nesne daha ar olursa; belli bir ar nesneden daha 20
181
299b n EP I OTPANOT T . 1
fiapv eva, <3<nrep Kal <5 kevKod kevKorepov kevKov, <8crre
t fi((ov fi aryfifj fiapvrepov ea r a a<f>apedevros t o v
23 trou. uore Kal ?; /xfa <myjuj fiap oi ee.
ir v i _/
23 e r i e t (i V r a e r -
7rea /cara y p a p p i r j v
\io v o v iv b e y e r a a v v T L d e c r a , a ro ro v
35 uxn rep yap y p a p .p .r j rpo y p a ^ jir jV p .ff> O T e p u > i < tv v tl-
B e r a , Kal Kara p .r jK o s K a l K ara T rk ro s, be Kal erre-

8or T T ine& t t v av r v r p o to v . y p a p jjJ r b i b v v a r a y p a p .j i r f
a v v rO e a d a Kara y p a fip .i]v e r r B e n i v r ] , ov p i)v Trpo<m0e/xe-

v r j. a k k a fir jv ye Kal Kara 7r\(iro? i v b e ^ e r a < r v v r iQ e ~
el
30 rra, lo ra r c r & p a 6 o v r e c r r o t ^ e T o v o v r e k a r o ^ e c a v , c r v v -
r 6 e p .e v o v k t & v ovrco < T v v r 6 e p .e v a ) v i m v e b m v . eri e ftev
n k r \6 e f i a p v r e p a r a ( T a p a r a t & v i r n r e b ( a v , Scrrep ev rw
3 0 0 a Tifzafo b p c r r a , h f j k o v s e e Kal 7) y p a p .p . 7] K a l f)
ary/nrj f i d p o s " d v k o y o v y a p r p s a k k y k a e ^ o v c r v , a t c n r e p
Kal r p o r e p o v e lp r/K a p L e v . e l 8 pj) r o v r o v aêpe ti> r p o r o v
akX a t r r jv p .e v y r j v e v a fia p v t he rv p K o v p o v , e crra
5 Kal r & v T r n r ib c d v t p .e v K 0V (f)0V t be fia p v . K al t& v y p a p .-
f i & v b i] K al r& v a ry fi& v ic r a v T m s ' t yap r r js y r js eme-

bov efcrra fia p v r e p o v rj t to v T rv p o s. okoa 8e o v p .f i a C v e rj
l r jb e v tto t e v a p e y e d o s, rj b v v acrd aC y e a v a p e ijv a , e r e p
o fio c s tfxt v T iy iA y T tp s y p a p .f j.r jv , y p a p p .r j 8e rp s

10 T r i r e b o v , tovto 8e rpo? c r & p .a -H av ra yap e li a k k r jk a
v a k v 6 p .e v a e li ra t r p & r a a v a k v d r jc r e r a i' & ar iv h iy o r &v
, cryjLias p .o v o v e v a , c r & p a b e p .r \ 6 e v . 7rpos 8e tovtoh K al el
9 1 tp B o n itz : ro codd. e t S &<rre] Strre Kal F 23 fu aryiifi

gerainandum c i. P ra n tl 2 3 - 3 Zerre a n te cpapeSevros ponendura c e n se t
P e ip e rs 2 5 yap E : yp Kal 5> L r 27 irtre'Stp rbv av-rbv om . E 1
rby abrbv Tporov post Set p o n. F 2 8 emrde/cmj e t rpotrrfffievj
F M E S : iriTtBtdvjv e t Tpotmdtfievjv E 'J H L T , in ce rto S ov fiyv
H L M : c i u ov J FE, ov E 1, ov pt6vov T 2 9 avvrO. ivS. F 3 ^
om . E 1 At] k tv F 3 2 rv\ Tct rv E 3 0 0 a 1 OTiyu.rj Kal
f ypap/ri H M 4 fiapv om . J 5 fiapv to Se Kovtpov J F 6 r&v
om . M t b 7ctp] Kal y&p r i F 7 t) (2 ) om . E r S p, non S 1 8 iv tl-
vep H 9 7* x ei J F arynh J F H L r : fiovhs M S , tny/j.)) in ras.
E 1 u t vid. 10 t(s] Trpbs H M 11 iySfxfTa om isso tv E S P
la jiiv as F
182
GKYZ ZERNE
ar olan nesnenin ar olmas zorunlu ise -nasl ki ak bir nesneden

daha ak olan nesne aktr-, kan sonu u olur: eit say atldkta,
bir nokta daha byk olan nesne daha ar olacaktr, dolaysyla
tek nokta da arlk tayacaktr! ,
Ayrca yzeylerin yalnzca izgiye gre birletirilebilecei sama.
Nasl bir izgi teki izgiyle, her iki adan da, yani hem uzunluuna 25
hem de enlemesine birletirilebilirse, bir yzeyin de bir baka yzey
le ayn tarzda birletirilmesi gerekir. Bir izgi bir baka izgiyle,
biribirine eklenmeksizin, yan yana da birletirilebilir. Yzeyler de
bu ekilde enlemesine birletirilebilirlerse, kendisi bir e olmayan,
elerden de olumayan, bu biimde birletirilmi yzeylerden olu- 30
an bir cisim meydana gelir. -Ayrca Timaiosta55 belirlendii gibi
cisimler yzeylerin okluu asndan daha ar iseler, ak ki, hem 30(
izgi hem de nokta arlk tayacaktr. nk daha nce dediimiz
gibi, bunlar biribirilerine bal. Ama fark burada deilse, fark
topran ar, atein hafif olmasndaysa, yzeylerin biri ar, teki 5
hafif olacak, izgilerde de noktalarda da bu byle olacak; topran
yzeyi ateinkinden daha ar olacaktr. Ksaca noktann izgiyle,
izginin yzeyle, yzeyin de cisimle bants ayn ekildeyse, ya
belli bir zamanda hibir byklk olmayacak, ya da ortadan kalka
bilecektir. Nitekim hepsi biribirine dnnce, ilk olanlara dnle- 10
ektir, dolaysyla yalnzca noktalarn olmas, ama hibir cismin
olmamas olas olabilecektir. te yandan zaman da ayn ekilde
183
IIE P I OTPAN O T T. 1 3<>oa
o xpvos 6fwCa>s %Xl avapoiT av iro t e % ivbe\otT' &v dvape-

drjvat' t o y a p vvv t6 arop av olov <rn.yy.ri ypap.p.rjs ia r v . ro
8 avrd <rvp.fiaJLve Kal ros &pdp.S>v <rvvTide<r to v ovpa- 15
v 6 v evo y a p Trjv tpvcrv i &pt6p,&v <rwlordurv, &<ntep t&v
TlvdayopeCanv Tives' r a pev yap <f>v<riKa aatp-ara (fyavera
fip o s eôz^ra, Kal Kov(poTrjTa, ra s 8 povdbas ovre o-dfiara
n oeiv 0X6v re ovvTdepvas ovre (3dps %xev'
2 tfOr 8 avayKalov vtapxeu> Kvr\<rv ros ewr\os <rw- 20
p.aa (pvcre tiv a Tracrtv, k rvbe brjkov. enel yap Kivovp.eva
<j>au>era, KtveardaC ye avaynaov /3ta, el p.r{ oKelav fy e
kivtjo-iv Tb be j3 Ca Kat napa <f>vcrv t avrov. aAAa p.r\v el
rapa <pvcrv eorC rs kLvt}<tis, dvdyKt] eva Kal Kara <$>v<rv,
irap rjv avrr] kal el to \\a l a l rapa <f>v<rv, tt/v Kara 25
tpvcrtv p-av Kara <pvcrv p.ev yap ank&s, rapa. <f>v<rv 8
XeL n o k k a s e K a o r o v . e r i b e K a l k r f j s f\ p e p.as b r j k o v '
Kal y ap r\pep.ev avayKalov r (3La rj ara <fyv<rv / ta 8e 3
fieve ov k a l (ftepera /3
ta, K a l K a r a <f>v<rv ov K a r a <f)vav.
irel ovv v- 30
erv, bijkov o t i Kal rj (f>opa f] iv ra v d a K a r a cpvav avrr
el be 0 tq, t C t o (pipecrda K t a k v o v ; e l p.ev r\pep.ovv, t o v av-
t u v K V K\rj<rofjLev ky ov ' d v d y K t ] yap r/ cara <f>vt i v eva r
T T p& T ov ijpepovv rj els arepov leva, orep ahvvarov' el 8e b 300
Kivovp.evov t k c K v o v (frepecra, Kadrep <f>t]crlp E/unreSo-
Kkrjs t t ) v yrjv vrd Trjs bvrjs rjpepev, t t o v av icf)ipeTO, ire-
8rj els .repov bv v arov ; ovdev yap yCyvera bvvaTOV, r
8 ancepov bekev abvvarov. cScrr avdycr) arrjva t t o v r <f>e- 5
13 ?x01 F tv (al J F L r : om. EHMSP hvrpijtrBa FL, avapeitrBat
Sp 15 <rvvr8e<r $ E rw:S1: avvufrUr E1ut vid. LF1(cf. 1. 19) 16 rwv]
Kal rv L 18 Kal om . E trifutra E S P : <rfia ^>Lr 1 9 crvvrt-
Bepevas F H fSdpos *Xelv' "Ot i fiiv oZv otre v iv ru v ydvttris iarv obff
nr\ t ovSevos, StjAov k twv tipufiivav E a (vide 301 ^31; fe re eadem
com m odius leg u n tu r) 2 0 i.vdyKTf F a n te Kvrav addunt ol F H M
a (putrc Tiyi vrv om . E 1 I n t S jf F H yap om . E 22 *ye] r e J H
KvTttrv exfl E 3 3 5c om . E 2 4 Kal Kark (pucrv eva M 25 ol
om . E H 27 v o \ \ i E 1 2 8 Se om . E 2 9 Ka
oS K a ri pitrv om. E 1 3 1 airov E 3 0 0 b e/ om . J leva]
eva L 2 'Efir. <pt)trlv H L M r S p 5 aSvvarov om . H
184
GKYZ ZERNE
oluyorsa, o da bir zaman ortadan kalkacak ya da ortadan kalkmas

olas olacaktr. Nitekim blnmeyen ar tpk izgideki nokta gibidir.
Gkyzn saylardan oluturanlar iin de ayn ey sz konusu: 15
nitekim kimileri, szgelii kimi Pythagoraslar doay saylardan
oluturuyor. Doal cisimlerin arlk ve hafiflik tadklar grn-
yor, oysa birlikler, saylar birletiklerinde ne cisimleri oluturabilirler
ne de arlk tayabilirler.
2 Btn yaln cisimlerin doa gerei bir deviniminin bulunmas 20
zorunlu, bu uradan kyor: madem devindikleri grnyor, kendi
lerine zg bir devinimleri yoksa, zor ile devinmeleri gerekir. Zor
ile demek doaya aykr demektir. Ne ki doaya aykr bir devinim
varsa, doaya gre de bir devinim olmas zorunlu ki, teki berikine
aykr olsun. Doaya aykr devinimler ok sayda ise, doaya gre
devinim tek. Nitekim doaya gre olan yalndr, oysa her bir cismin 25
doaya aykr pek ok devinimi var. -Ayrca duradurmadan da bu
kyor: duradurmak ya zor ile ya da doaya gre, bu zorunlu. Bir
nesne zor ile nereye deviniyorsa, orada zorla durur; nereye doru
doasna gre gidiyorsa orada doaya gre durur. mdi madem orta
daki bir nesne ortada duraduruyor, bu grnyor, bu doaya gre 30
ise, ak ki, buraya doru yer deitirmesi onun iin doaya gre
olur. Ama bu zor ile ise, devinmesini engelleyen ne ola? Bu duradu-
ran bir nesne ise, ayn temellendirme evresinde dneceiz: nk
ilk duraduran ya doa gerei duradurur ya da sonsuza dein gider,
olanaksz olan da bu. Ama devinmeyi engelleyen nesne, yeryz- 30
nn sarmal tarafndan sabit tutulduunu savlayan Empedoklesin ,
ileri srd gibi, devinen bir nesne ise, madem sonsuza dein
devinmesi olanaksz, nereye doru devinecek? Olanaksz olan
hibir ey oluamaz, sonsuza gitmek olanaksz. Dolaysyla devinen 5
185
300b IIEPI OTPANOY T. 2
pofievov, KaKe pr/ ji'a pevev aX ka K ara <f>vtrv. el 8 ea rlv
r\pe\(a Kara <j>v<rv, e<rr Kal kCvt]<tis K ara <f>v<rv, r els rov-
8 TOV TV TOTTOV (popd.
S 8 Kal AevKCrru K al AjfioKpCr<j>,
r o s k e y o v a v e l K iv ecrd a r a rp S tr a (T ap a ra ev r K ev
o Kal rq> n e p t), k e c r i o v r ( v a k iv ijctiv K a l r s rj K a r a <f>v<rv
a vr& v KLVt](rs. el yap & kko vn akkov K i v e r a /3a t & v
<TT0 ixe(a> v, a k k a K al K a r a <f>vo-v d v d y K i] r v a e v a Kivrjtrv
k o t o v , ira p ' rjv f) f i l a o s l a r y Kal 8e r r jv rp<&Tr)v K iv ov a-av
p.7] {3 Ca K iv ev , akka K ara (f>v<rv e ls a -rep o v y a p e a v ,
15 e l p rj t i H o r a K a r a <j>vtrv k iv o v v T r p r o v , aAA d e l r b r p o -
r e p o v /3ta K iv o v p e v o v K ivrjo-e . r a v r b h e t o v t o o v p fi a L v e v
a v a y K a io v K av el Kadrrep i v rw T p a t p y ey p a rra , Ttplv
y e v i t r d a r b v K ap ov K i v e r o r a a r o ^ e a rd K rm s. v d y K ij
y a p rj p C a o v e v a rrjv Kvrjtrv rj K a r a <f>vtrv. et 8e K ara
io (pvcrv K i v e r o , v d y K rj K o trp o v e v a , i d v r s fio v k r y r a 6 eu>-
p e v k;<TTTi<ras ro r e y a p r p & r o v k iv o v v vdyK r] K iv e v , a v r b
K iv o v p e v o v K ara (f)v<rv, K al r a K tv o v p e v a p r) /3a , e v r o s
oK eC os r j p e p o v v r a t o t t o i s , r o e v rjv rep Hôvo- v v v r d v , r a
p e v f t d p o s e \ o v r a e n i r p e t r o v , r a 8e Kovôrrjra' [ lx o v r a ] a r r o
25 rov pecrov' ravrrjv 8 Korpos t\ e TqV bdaraarv.----ri 8e ro-
ctovtov ir a v ep o r av r s , m r e p o v [8uj>ar> 17] ov-% oov t tfv
Kivovêva ardiKra? Kal piyvvcrOa roavras ft(es e v a , i
<ov cruvCarara r a K ara (pvcrv a v v a r a p e v a o & p a ra , key a
8' oov o a r Kal crdpKas, Kaddrrep EpreboK krjs <f>ta-l y iv e -
30 a-ffa i n i rrjs tfikdrrjTos- k e y e yap ws
31 rrokkal pev Kopcra t vavêves i/Skaryo-av.
1 0 K a l iv t F a Tivh. om . E 1 13 t V ] rt* fxcv H M 14 icimv]
KU'Oi/fifVjv Kivtv S p AAa] aX\k * a } F H E rec <rv] itrrtv M 15 (trr
F rb Om. E 1 rpSrepov] Ttp&rov F H M 1 6 kuoi/tyov fia F U T ,
fiia <pfp6/itvov H 8 abrb M 18 ardCTos ret ar. i/cveTra S p 30
flovkoiTO F 31 alrrii F L , p ro b a t A l. : o 6 r {iarrb) E J H M r S (5 8 4 . 3 i
*ok \v fifiKluv r i ix^ y7UV ) a 3 *^ |' / t x ov(rl ^ 24
fifv yhp F t x avTa (a ) om - : h ab en t E H L M r 35 Sitrrcurv
E S PS ! : 8<ra|v 4> L r 2 6 Svvarbv fj om itten d a cum E 1S : h ab en t
4 >Lr oa t S p 37 Toaror tits om . E 1 39 ylvttrBal <pi)trty
H M S 31 roAAa! E F M S CS : roKKp J H L r (cf. de A n . 430*39,
de Gen. A n im . 732 ba o ) avavx*vos E 1 (? ), S (5 8 6 . 30)
186
GKYZ ZERNE
- nesnenin zor ile deil, doa gerei durduu yerde kalmas zorunlu.
Duradurmas doaya gre ise, bu yere doru yer deitiren devimlimi
de doaya gre olur.
Bunun iin ilk cisimler bolukta ve sonsuzlukta hep deviniyorlar
diyen Leukippos ile Demokritosun bunun nasl bir devinim oldu
unu ve onlarn doal deviniminin ne olduunu aklamalar l(
gerekir. Nitekim elerden biri teki tarafndan zorla devindiriliyor-
sa, her birinin zorla deviniminin ona aykr olduu doaya gre
bir devinimi de var demektir, bu zorunlu. lk devinenin de zor ile
deil, doaya gre devinmesi gerekir, nk doa gerei ilk devinen
bir nesne olmasa, hep daha nce gelen zorla devinen bir nesne 15
olsa, bu sonsuza gider. -Timaios ta yazld gibi,56 evren olumadan
nce eler dzensiz olarak deviniyorduysa, ayn sonucun kmas
gerekir, nk devinimin ya zorla olmas ya da doaya gre olmas
zorunlu. Doaya gre deviniyorlardysa, duruma akl banda baka
caksak olursak, evren, dzen zaten var demektir, bu zorunlu. 20
nk hem kendisi doa gerei devinen ilk devindirenin devindir
mesi zorunlu, hem de devinen nesnelerin zorla deil, kendi yerlerin
de durmakta olan nesneler olmalar sz konusu. Bylece imdiki
dzen oluacaktr: arlk tayan nesneler ortaya, hafif nesneler
kenarlara! Evren tam da bu dzeni tayor zaten. -Ayrca, acaba 25
dzensizce devinen nesneler doaya gre kurulmu nesneleri
kuracak nesneler olabilirler mi, diye sorulabilecektir. Demek istedi
im, Empedoklesin Sevginin egemenliinde kemik ile eti
oluturmas. yle diyor: 30
Boyumuz bir sr kafa ortaya kverdi.57
187
r o ls 8 a r e p a e v areipu> rd kivb6- 31
te v a roov < rv , c y & v k v r k i v o v v , a v y c q p ia v (p e p e c r a t
(p a p v , & or ovk & t 6 .k t ( s Kivjj&joera, el 8 a r e p a r a ki-

v ov v ra, *a T as <popas a v a y K a o v n e p o v s e l v a i' el y a p p o i*
T teTrepa<rp.eva, ras rs lora* ov yap r p }) <f>epe<rda e ls
r o a v r o fj r a i a c r v n fia tv e i' o v h e y a p vvv e ls t o av ro

p era ir fa n a , aAA ra o vyyevrj \xovov. eri to araK ras
ovev e o r v e rep o v rj ro T rapa (j>ij<rtv' 37 y a p r s 7j o K e ia 5

r> a l c r d r j T & v (p v c r s e a r iv . aAAa x q v K a l t o v t o c l t o t t o v K a l
a h v v a r o v , r a r e p o v a ra k to v ^ x eiV v rjcrv ' ear yap <f>v-
a s e K iC v rj t& v r p a y fid r a v o a v eê r a r\e ia > kal TOV

r h e ic o y ^ p o v o v ' o v ( x f i a v e o v v a v r o s T o v v a v r ia v r j j v jxev ara-
ia v e v a K a ra <j>v(rv, t t j v 8e r a v K al rdv K 0 (r p .0 v T rap a 10
(jivcrv' KaCro ovbev <bs e r v \ e yCyvera tS>v Kara <f>vcrv. oiKS
8e t o v t o y e avrd K a k s 'A vaayopas Aa fe v e aKorqTU)V
y ap a p ^ era KOcrpoTroev. Trep&vra 8e K al o l aAAo <rvy-
K p iv o v r is 7T6 Trkv K tv ev K a l b u iK p tv etv . e/c becrrrcav 8 Ka\
K ivovp vuiv o v k e v Koy ov roev t t j v y e v e a v . 810 Kal Efirebo- 15
K k f j rapakeCiTe TT jr i m r r js <f>t\6rqros' ov y a p hv fjbvvaT O
oviTTrjo'ai t o v ovpavdv k Keycopurnevtov p.ev KaTaoKevd(V3
(TvyKptrv 8e rov b a tj\ v <^în/\ra' k haKeKppevmv y h p
a v v e < m )K e v o 007x0? t & v aroêCatv' &<tt vayKaov yivecrda
i evos k a l avyKeKpnevov. 20
o r f i e v t o Cv v v e o r (p v a iK ij t s k - * o
n jc r s e n d a - r o v r v o-wjuara)i/, rjv o v f i i a K iv o v v r a o v b e r a p a
<f>v&v, (p a v e p d v k t o v t m v oti 8 e v a f y f i v a v a y K a o v po-
3 0 I 2 mffajcTfj.fva H r is om. H cStcd yap fjrtptrBa E 1 t&

JF E 2 6 t & v a l t r O j T a v om. E 1S P i t r r l < pv< rs L. 7 t u t>
taetpov J F S cE r'-, t 6 y t repov HM (pvas E S P : f] (pvffs JF L M ,
t i j pvtrs H 9 t Ktlova L m/xffalve
avrb E 1 i l odSiv] y* ovSiv F , ovSiv yhp (om isso KaTOt) S 1 (codd.
AF) s koAs] rat S L , K aks p o s t \ a$fv addito *13 -14 Kplrovrts
E1 14 t c E 16 otoAhVei H o u ] oSe E 2L 17 tAv
opai'ii'] K&afkav S c g SifVTTjKev F1 ytvttrda E 2H 90 mrf-
Kfiepififiivm J rolvvv E*L : o lv 3 2 tpavtpily k tovt&v\ k robittv
Sj\ov H fx e>' **',a
188
GKYZ ZERNE
Sonsuz nesneyi sonsuz iinde devindirenlere gelince: devindiren

tek ise, yer deitirmenin tek olmas zorunlu, dolaysyla dzensiz
biimde devinmeyeceklerdir. Devindirenler sonsuz saydaysa yer
deitirenlerin de sonsuz sayda olmas zorunlu, nk snrl sayda 3C
olsa bir dzen olacak; nitekim nesneler ayni yere giderse dzensizlik
olmaz. imdi de her ey deil, yalnzca ayn cinsten olanlar ayn
yere gidiyor. -Ayrca dzensiz olan bir ey doaya aykr olandan
baka bir ey deil, nitekim duyulur nesnelerin kendine zg dzeni 5
doadr. Ne ki sonsuz olann dzensiz bir deviniminin olmas da
garip ve olanaksz. Nesnelerin doas, nesnelerin daha ok sahip
olduu hem de daha uzun sre sahip olduu bir ey. Oysa bunlarda
tersi kyor: dzensizlik doa gerei, dizi, dzen ve evren doaya
aykr! Doaya gre olan hibir ey ise rastgele olmaz. Bunu Anak-
sagorasm iyi kavrad grnyor: o evrenin oluumunu devinimsiz
olanlardan balatyor. Bu ayn eyi nesneleri bir biimde karlat
rarak, sonra devindirerek ve ayrarak yapmaya alan bakalar
da var. Zaten oluu ayr ve devinen nesnelere balamak ussal deil. 15
Bunun iin Empedokles de bu ii Sevgiye brakyor, ayr olanlardan
oluturup sonra Sevgi araclyla birletirmeye kalksa gkyzn
kuramazd. nk evren ayr ayr elerden kurulmu, dolaysyla
tek ve birleik bir eyden olumas zorunlu. 20
yleyse cisimlerin her birinin doal bir devinimi var, bu devini
mi zorla da gerekletirmiyorlar, doaya aykr olarak da gerekle
tirmiyorlar, sylediklerimizden kan bu. Kimi nesnelerin arlk
189
30l a IIE P I O T P A N O T T. 2
tttjv fipovs xal Kov<f>oTr)Tos, k t& v 8e brjkov. Kivecra p.tv

yp (f>ap.ev avaynaov evar el 8e ur) ee <f>v<re porrjv t
a Ktvovpevov, S v va ro v Ktvecrda rj rps rd ptiaov rj rb ro
fj<Tov. Ictt) yap rb fiev i<j>* ov A fiapes, to 8 i<p' o i B
(3pos fX0V> %vr]V(xQu> $e To fiapes rr\v T A, r 8e B iv
t <2 i<t> \povif rijv TE* fteui yap oa-6 r\creTaL t fipos
X0V' Sr) dapefj t cr5>p.a to e x ov jpos a s ^ "T E
30 TTpos tt/v TA (bvvaTv yap oHrats fX elv ^ps t i tS>v iv av-
Tj popiaiv), el rb okov (ftepera rtjv okr}v rrjv F E , r /uo-
pov ItvyKt) iv r avrat X P Vepeo0a , S o r e
t(tov olcrdrja-fTaL to fiapes Kal to /3pos lp(o>* orep abvva-
3 0 l b t o v . o 8 a v rb s k o y o s K a l T tl KOVtfroTrros. t i 8 ei Icrrcu Tt
<rp,a K t v o v ptevov p - r fr e K o v f p o r r j T a pr\re f p o s e x o v > ovyK r\
toto j3 ta KiV(T0a t, f C a de K i.v a v p .e v o v aretpov Ttotev rrjv kC -

vrjtTiv. iret yp 8waju.fr t i s rj K t v o v a a , ro 8 ik a r r o v Kal
5 rd Kovtporepov vro T r js airrrjs b vvpeats rketov Ktvr\6r<reTa,
KKtvrjo-ai ro p.ev i<f> S t A , t fia p e s , rrjv T E , t 8
i<ft <5 t B, t fia p o s e x v , iv t tara XPV<? TVV r A .
b tatp edevros 8rj t o v (3 p o s lôm j crcaparos s ^ T E rps
Tj> T A, OTjpfrjcreTa t o a(f>apovpevov ar t o v ft p o s eô;-
10 to s (rotp-aros trjv T E <pepew6 a t iv r ura xpoV&>, Trerp
t oAo> i<f>ipTo rrjv TA . r yap r)(OS eet r roS eA.r-
t o v o s 'irpos t o t o v p.eovos ws r peov crpa Trpos r ekar-
tov . tcrov pa t fia p e s ocr^crerat aS>p.a Kal t o /3apos
lj(o> v r ar XPV(P- t o v t o 8 ah v v a T ov w a r i v e trav-
15 tos ro TtporeOevTos ftetov Kiv^trera ba-rrpa r fla p e s ,
23 KOV<pTT)ra M SÂov #/c rvSf
H s6 rd Ea ajSapesl
j8ap E 1 27 fidpor om. E 1 a/3apes] fapis E 128
ag 8tj3 Es 30 amji] aT) Eroc in ras. 32 <pepea8a tJjv 7 8
HM 33 ?x0>' P<pos L_ 3 0 i b 1 ^rl] ?r H ! c/l Si) E 1
a (ifa* $ . p ifrf k. F ^Xftv L 3 rotv H : voc EJFLMr (post
Kvrtrv pon. F) 5 ird J F (?) aurjs om. E 1 6 | rd] o HM
7*] 78 F T rb (1) om. F r i fidpos] fpos J, t /3 ^pos E
8 5i;] oSv $ &s . . . 10 adifiaTos om. E1 10 (pepttrBat post XP^,V
pon. F irfl yp E 2 iz rb (3) om. M 12 t o toC] toO to E1
*3 ou /m om. F 15 rpoiTTtBfvros Mr KiyrHftrai Ê*
190
GKYZ ZERNE
ya da hafiflik ynelimi58 tamas zorunluluu ise uradan kyor:

devinimin olmas zorunlu, savunduumuz bu. Devinen nesne doa
s gerei bir ynelme tamayacak olsa ya ortaya doru ya da ortadan 25
evreye doru devinmesi olanaksz. Diyelim A arlktan bamsz,
B arlk tayan nesne. Arl olmayan cisim TA yolunu gesin,
B da ayn zaman iinde TE yolunu gesin. Arlk tayan cisim
daha ok yol alacaktr. Arlk tayan cisim TE ile TA oranna
gre blndkte (ondaki ksmlarndan birine gre byle almak 30
olanakl), cismin tm FE nun tmn geerse, ayn zaman iinde
parann TAy gemesi zorunlu, dolaysyla arlk tamayan cisim
ile arlk tayan cisim eit yol alm olacaktr, oysa bu olanaksz.
Hafiflikle ilgili olarak da bu byle. Ayrca devinen bir cisim ne 3 0 1'
hafiflik ne de arlk tayan bir cisim olsa, bunun zor ile devinmesi
zorunlu, zor ile devinen nesne ise sonsuz devinim gerekletirecek
tir, nk madem bir devindiren g var, daha kk ve daha hafif 5
olan cisim ayn g tarafndan daha ok devindirilecektir: arl
olmayan A, TEu gesin, arlk tayan cisim B da eit zaman iinde
TA y gesin. Arlk tayan cisim TE ile TA oranna gre bln
dkte, cismin btn TAy getii iin, arlk tayan cisimden o
alman para TE yolunu eit zamanda geecektir, sonu bu. nk
daha kn daha bye gre hz, daha byk cismin daha
kk cisme oran gibi olacaktr. Demek ki, arlk tamayan cisim
ve arlk tayan iim eit yolu eit zamanda gemi olacak. Oysa
bu olanaksz, dolaysyla yola daha ok yol eklendike arlk ta
mayan cisim daha ok yol geecek, yle ki sonsuz yolu geebilecek! 15
191
riE PI O TPAN OT T. 2 30ib
a r s e p o v av (fie p o t r o . 16
(f> avepov ovv or a v y c j r a v (T&jia 16
f i p o s %xLV V K0 V<f>6rr)T a h o ip a p e v o v . irre l b e tp v cn s f ie v
e a r v fj e v a v r v r p ^ o v a a Kivr<reu)s p x v > b v v a p u s 8 fj e v
aAA<a rj f aA A o, K tvrjcn s 8e 77 f ie v K ara (pvtrv fj 8e /3 f a
7r S <ra, tt\v f ie v K ara (pvcrv, o o v r& A & u rr\v K arc, B r - 20
rco rnor\<re rb K ara h v v a p .iv , rr jv 8e vapa <f>v(nv oAcos
avrq. r p o s &n<j>6r e p a 8e & <ntep opyvu XPV T<? u e p
{re<f)VK.e y a p o v r o s Kal Kov<f>os e v a K a l fa p v s )" t t)v p.ev o v v
v co TTOLT/cret < popav fj Kod<f>os, o r a v d a fj K al k fir ) rfjv
pX V v a r o T rjs bvvji.e<>s, r r /v bk Kano 1raA.iv fi /3 a p v s m 25
<uo"7re p yap eva<f>\fraa-a T rapabbo crv k n a r ip t . 8 d K a l o v
T ra p a K o k o v O o v v r o s r o v K iv r\ u a v ro s <f>epera r b fi'a K ivrjO ev. el
yap n rj ro o v r o v r <ra>pa vT rr}pxev, ovk hv rv /3 a kLvi)-
& s . K al rr jv K ara <j>voiv b eK& crrov K vtjcnv ovveT rou pi e
r o v a i r v r p o m v . 3
S r i piev o v v Hnrav fj Kovcftov r) f i a p v , K al 30
7Tis a l r a p a <f>v<rv l^ o u c rt K im lere s , k r o v r m v (faa v ep o v . or
8 o v r e rvT iv k a r i y e v e c r s o v d a t rAs o v d e v o s , b r jk o v k rG>v
'irpoeprjfj.evm v' b v v a t o v y a p r a v r b s a d o p a r o s e v a y e v e c r v ,
e l [iri kal K evbv ev a C r bv v arov Kex<*>pi-0p-evov" iv w yap 302 a
& r a rorto ro v v v y v p .e v o v o r e i y e v e r o , i v to v t< o r p o r e p o v
r o K ev o v a v a y K c u o v e v a cr<B/xaro fir jd e v b s o v r o s . aAAo f ie v
16 trv h o c lo co J F S C: p o st trya L r S , an te avdyKi} H M , om . E

r i KovtpSnj E 1 Bcepur/evov HXL, item S A l., qui p ost raya p o n u n t: ro
Saprfievov 1> E -r yev om . E 1L 18 iv (2) om . E 1 19 t) fi
S t o c k s : y r L , c e te r i e t S p (co d . A ) (cf. Metaph. 1 0 1 9 16, 1 0 4 6 * 1 1
e te .) fiAAo] A <f H r Si . . . 20 Karh <pv<rv om . E 1 fiiaos L ,
B ekker 2 0 rr/v /u^v] r/ y iv E 2 8ttov F 2 2 ai-M F H M r :
atrrfv E JJ L , r ar^ E 2 3 4 dritv . . Svvdyeus om . M 2 6 ykp]
yikp iv kepi F 1 tyf/ara. seq u en te ras. 2 litteraru m , E 1 27 0la
E L r : rapk tpitrv $ S P e] y E 1 2 8 t] t i rb H M , B e k k e r jv
E J S P : t,v f, F H L M 2 9 irovpit u t vid. E 1 31 %xovtri Kiv{atts
E L r : Kuri)<Tts t x o v a l v ^ S A l . K roiruv E L T : iv rovros $ S A 1. <pavc-
puv S Srt ot/rt A l. 3 2 SAo'] &s Srjhor A l. 33 flprin*vwv $
3 0 2 1 X t i eva F 2 vvv E L r : om . $ yevSyevov E 1 (?) L Sre
iyevero J H e t su p ra litu ram E 0-: el iylyvero L , e! iylyvero 8re iyevero
F 1M, el iyevero I* e t B e k k e r 3 eva p o st 2 pirepov pon. H M
9-vovros JM
192
GKYZ ZERNE
mdi ak ki, her cismin belli bir arl ya da hafiflii olmas

zorunlu. Madem doa, nesnenin kendinde bulunan devinim ilkesi;
g, olanak ise her nesnede baka; her devinim de ya doaya gre
ya da zorla; doaya gre bir devinim, szgelii bir tan yere dmesi, 20
gce, olanaa bal olarak daha hzl olacak, doaya aykr devinim
ise neyse o. Ama her iki durumda da hava bir ara grevi grr
(nk o doal olarak hem hafif hem ar). mdi hafif olarak, yuka
rya doru itildii ve gce, olanaa bal kaynaktan etkilendii
srece devinimi tayacak, ar olarak da yine gce, olanaa bal
olarak yere doru devinimi tayacaktr. Yani g, olanak her iki 25
ynde de bir biimde havaya bal olarak kendini gsterecektir.
Bunun iin zor ile devinen nesne, devindiren nesne onu braktn
da da devinimini bir sre srdrr. Nitekim byle bir cisim bulun-
masayd, zor ile devinim de olmazd. te yandan her nesnenin
doaya gre devinimini de ayn tarzda artrr. 30
mdi her cismin ya hafif ya da ar olduu, doaya aykr devi
nimlerin nasl olduu, bu sylediklerimizden kyor; her cismin
bir oluu olmad, saltk Anlamda da hibir cismin oluu olmad
ise daha nce dediklerimizden.59 Nitekim ayr bana bir boluun
varolmas olanakl deilse, her cismin bir oluunun olmas olanak- 302
sz; nk bir cisim olutuu zaman onun imdi olutuu yerde,
daha nce hibir cisim yoksa boluk olmas zorunlu. nk bir
302a IIEPI O TPAN OT T. 2
yap akkov rr<3fxa y y v ecr a b v v a r o v , o o v e a ip o s rtv p ,

5 S k c o s 8 eK /j.r)bev s a k k o v -npovTrdpyovTO S p e y e d o v s dbvva-
tov '/xdXcrTa y a p a v k b v v d f i e t i v o s o v r o s o d / a r o s e v e p -
yeCa y e v o r a v o & p .a . aAA e l r b bvvd/ute o v o & p ta jir jd e v
o tiv & kko cr&jxa iv e p y e la r p o r e p o v , n evov eora K e^ eop-
(TjlvoV.
o Aonrov b erev tivmv i o r y e v e o s <rop.dro}v, Kal 3
ba t [ o tiv . erel ovv i v ftn aov r\ yv& m s b a t&v rpTcav,
rp&ra b i r& v ivvnap^vTutv ra o ro y e a , (TKeTrreov irola
T&v TOiovrav (TMfidrmv errrl o t o xa, Kal ba tC o tiv , erera
fjtera Tavra Trocra Kal rtot a n a . rov ro 8 e o ra <f>avepov
15 VTToQep.ivos Ts o tiv fj tov oro^ etov <f>vos. eora> brj oro y eo v
t&v <ra)/xara)v, e is 6 rAAa <r</xara bap era, ivvrdpypv
bvvifiet T) ivepyeCa (toto y a p -norepois, e n fMpcrfrjT-jcn-
fjtov), avrb 8 i o r l v abatperov e$ erepa t& elbet tolovtov y ap
Tl rb crrovyeov aravres Kal iv a-nao (3ovkovra Aeyev. el
20 brj t elptjfxevov i o r <rroi)(eto>, avayKt] elva a rra r o a v ra
t&v oeofiTCV. iv [iev y ap oapK.1 Kal Aa> Kal tKaorta t&v
toiovtcv e v e o r bvvpe Ttvp Kal yrj tpavepa y a p T avra
KeCvcuv KKpvofieva. ev be rvpl o a p rj vkov ovk ivvndp-
\ovotv, ovre Kara bvvap.v ovre k o t iv e p y e a v ieKptvero yap
35 &v. ofiocot 8 ovb ei ev r jiovov etj roovrov, ovb iv Kevt'
ov yap ei e o r a o p rj oorovv rj t&v akkoiv orovv, ovma <j>a-
reov evvrdp\ev bvvdfie, kka Trpoodeu>pj]reov tis 6 rporos
4 yiyvtaOat trupa JF* o-dparos ylve<r6a H M bvyarov O im E 5 ^*
Aou E F L r S c : om . J H M 6 yap tty E L r : fiev yap yap S c ie]
iv E 1 Tivus om . J F 7 aK\* . - - a>fxa om . E 1 8 etTTat E L S C:
i<rr 10 yivcus <rvfidr<av E L M r S cS 1s <ro*fj.aro>v yevcrs J F , yvt~
<rs H I I 4u ora. L ' 12 7roa] ti P ran tI 13 ierrl p o st 12 7roa
pon. J F , om. M 14 v6<ra E 1M S : droVa J F H L /cal re/eal J F H E 2
k o l (noa) E JF H M S : r o a J L 15 T t L t < t t . E aL 17 yap~\
5i F S p dvorepus H M n 1<tt\v E 2 18 %rpov M 19 r&v <rrof
jgcfflM' M #al] T Ktd H M 2 0 &rra d v a ir u v <r, ro a v ra H , &rra t>v a.
eva ToaSra M 21 rai ( 2 ) ] ko! 4u JH M , non S c 2 2 evetm :
ta r t E L r ravra\ Ta rrfSe H , ret roaSe M 23 Kal F 4w-
rdpxl F F 2 4 otfre Kar* ivpyeap om . E 1, p o s t tvvr. pon. HM
2 5 0^5* E 2 6 ov EH L r ; ov J F M 27 Trpo6wpr)T4ov
H r , Oecprjrcoy S 1. .
194
GKYZ ZERNE
cisimden baka bir cismin, szgelii havadan atein olumas

olanakl ama daha nce baka hibir byklk yoksa, bu hepten 5
olanaksz. Olsa olsa olanak halinde olan bir cisimden etkinlik
halinde bir cisim oluabilir. Ne ki olanak halinde olan cisim daha
nce etkinlik halinde baka bir cisim deilse, ayr bana boluk
varolacaktr.
3 imdi bize unu sylemek dyor: hangi cisimlerin oluu var 10
ve bunun niini ne? mdi madem her nesne konusunda bilgi ilk
olanlara bal, ilk bulunan nesneler ise eler, btn cisimlerin
eleri nelerdir ve bunun niinini, sonra da bu eler ka tanedir
ve nasldr, bunlan incelemek gerekiyor. enin doasnn ne oldu
u kabuln ortaya koyarsak bu ak olacak: cisimlerin esi teki 15
cisimlerin ona ayrld, onlarda olanak halinde ya da etkinlik
halinde bulunan ey olsun (bunun nceliklii henz tartmal) .
e cinsce deiik eylere blnemez. Herkes her nesnede byle
bir eye e diyor. mdi e byle bir eyse, bu tr olan eylerin 20.
cisim olmas zorunlu. Nitekim ette, odunda, bu tr nesnelerin her
birinde olanak halinde ate, toprak var; nk onlarn berikilerden
olutuu aka grnyor. Ama atete et ya da odun bulunmaz,
ne olanak halinde ne de etkinlik halinde. Byle olmasayd onlar 25
ateten oluurlard. Bu tr bir e yalnzca tek olsayd da atete
onlar bulunmazd. Et, kemik ya da bu tr baka bir ey olacak olsa
bile, onlarn olanak halinde atete bulunduunu ileri srmek
gerekmez, tersine onlarn olu tarz ne, buna baklmal. elerle
I1E P I OTPANOT T . 3 3Q2a
r r js y e v e r e m s . A a a y o p a s b E/xre8o/cA.e iv a v r c o s k e y e
r e p l t&v (rroyL c v. o p .ev y a p Trvp kal y y v Kal r a o w r o i) ( a
tov tois aTOiêa (f>Tjcrv e v a t&v a a p a T a tv Kal a v y K e c r d a 30
tto lv t k tovtcov, A v a a y o p a s 8e T o v v a v r o v T a y a p o p o o -
p e p r j (TTOêa ( k e y t o 8 o lo v cr p K a Kal oo-tovv Kal t&v toi-
ovtcv (L K a a ro v ), epa 8e K a l inip pt.lyp.aTa tovtoov Kal t&v a k - 302 b
k m v (n rep p A rt v TrvTo>v e v a y a p etcarepo/ a v r & v i ao-
p r c v t&v fio o /e p & v ravriD V tf8 p o crp ,ev v . b K a l y (y v e < r d a
n v T k T o v ro iv * t y a p ru p Kal tv aepa T T pocrayopeve
rav ro. i t r e l 8 i c r r l r a v r o s <pvtriK0v a p . a r o s kCw]<tis o U e a , 5
t&v 8e Kivtf<Ta>v al p.ev a t r k a L a i 8e piKTa, Kal al p e v
piKTal t&v fiiKT& v a [ 8e r k a t t &v a r k & v ela C , <f>avepv
o r l r a a r r a <rd>p.aTa a r k a . eleri y a p Kal Kivrjtres r k a .
toare 8r jk o v Kal o n e<rr oToêa kal 8 a t i <ttiv.
4 U oT ep ov bi ren ep a crp e v a rj d r e p a , K al e 'n en ep a o -- 10
. 7.Uva, Trocra t v dpOpv, esofievov av eli] o -K O ir e v . rp&Tov
p.ev ovv o r o v k ea r v an ep a, K a r e p oovraC rz/es, eajpr)-
Teov, K a l Ttp&rov t o v s K a v r a r a 0p.010p.eprj trroêa roovv-
r a s , K a O d r e p K a l A vaaypas. ovOels yap t & v o v t c o s ovvTCv
dpd&s kap.fiv e t (rroy eov op&pev y ap ro k k a K a l t & v 15
piKT&v a - m p - d r a t v eis o p .o i o p .e p r j bapovpeva, keyoo b olov
(rpKa K a l ocrrovv k a l vkov K a l kCov. & c t t en ep r avvderov
o v k e c r i (TToycov, ov% c n r a v e c r r a r o o p . o i o p . e p e s o r o ^ e o v ,
k k t o baCperov es erep a t & eSe, Karep eXpt)ra

TrpoTepov. e n S o v b ' oItcs kap.j3 d vo vras t arroyeov d v d y K r j 20
roelv d n e p a ' t d v r a y a p Tavra a r o b o j c r e T a Kal n en e-
pacrpevutv o v t c v , edv r s Xa/3rf r o a v ro y ap 7rot7jcre, k & v
28 ivavrltts EfiirtSoKktt $S* 31 rv HM 3 2 8*] S?j E adpca
EHLM rSc : <JAa adpKa J F 302b rv/>] rvp /cal L nlypara E L r :
fy/a 4 2 avr&v Kartpov HM 3 t& v E : om. $ L 4}Qpo-
ffficvov M : 1)$parfieyav EJFH Lr ylyvta)at $ : yfvaB a E L r 5
post aifta ros pon. JFE1 orri] m v r b s ro JF, om. S 1 7 ci<r om.
F 9 o"roxfov M 10 d o n . F 13 ro om. E 14 i
ELr : om. $ 16 Sfioo/epr] fiipr) E1 17 oarovr et v\ov
EHLMrp: 6ara et v\a JF eftrep] #r*l E*Lr : E1 19 trtpov
M ao ov8 JF SMS : oi/fl' H, om. ELFlr \anflivovra. <rroxôv E1
2 1 Tavra T &ToSo0^<rc(r0a E
196
GKYZ ZERNE
ilgili olarak Anaksagoras Empedoklese kar kyor: Empedokles

ate, toprak ve bunlara e cisimlere e adn veriyor ve her eyin
bunlardan olutuunu ileri sryor. Anaksagoras ise ona kar: o 30
e parallara e diyor (kastettiim, szgelii et, kemik, bunlardan
her biri), havay, atei btn teki tohumlarn karm sayyor. 3021
Onlardan her biri grnmeyen e parallarn hepsinin karm
imi. Bunun iin her eyin bunlardan olutuunu da ileri sryor,
ate ile havaya da zaten ayn ad veriyor. Oysa madem her doal 5
cismin kendine zg bir devinimi var, devinimlerin kimi yaln kimi
kark, kark devinimler bileik nesnelere yaln devinimler de
yaln nesnelere ait, baz yaln cisimlerin varolduu ak. Nitekim
yaln devinimler de var. Dolaysyla elerin varolduu ve bunun
niini ortaya kyor. ,
4 unu aratrmaya sra geldi: eler acaba snrl sayda m yoksa 10
sonsuz sayda m, snrl saydaysa ka tane? Birincileyin kimilerinin
dndkleri gibi sonsuz sayda e olmadna bakmak gerekiyor;
ncelikle de Anaksagoras gibi btn neseneleri e paral elerden
oluturanlara bakalm: byle dnenlerden hibiri eyi doru
anlamyla almyor. Bileik cisimlerin pek ounun da e parallara 15
ayrldn gryoruz; kastettiim szgelii et, kemik, odun, ta.
Dolaysyla bileik olan e deilse, her e paral olan ey deil,
daha nce dediimiz gibi trce, biimce baka nesnelere ayrlama-
yan ey e olsa gerek. - te yandan e byle anlaldnda bile 20
onu sonsuz sayda yapmak zorunlu deil. Doru alnrsa, snrl
sayda olsa bile btn nesneleri ayn ekilde oaltmak olanakl.
197
302b I1EPI OTPANOT T . 4
bvo r rpia povov ?) rotavra, nadrep eyêtpe al Ejonre-

boKkrjs. eretyap Kat & s avros crvpfiatve pr/ rvra Ttotiv
25 e opotopep&v (jrpoo~o)7Tov yap o v k k rpoa'anrtov Totovatv, ovb
akAo r&v Kara <f>vnv io-fflparo-pevcov ovdev), (pavepdv or
mkkS> j3 ekrtov tenepaapevas roev ra s apys, Kat Tavra s
w eka^ta-ras Trvrav ye r&v aiiT&v pekkovrov beUvvaa,
Kadarep aovr Kat ot iv ros [/.a6rjp.a<nv' det yap ra re-
30 reparpiva kapfivovcnv ap)(as rj rS> elbet, r) rS> rocr. eri
el (r& jia atiparos erepov keyera K ara ras olneCas 8ta-
(pops, at 8e r&v o-a>pTu>v bta<f)opal reTrepacrpeva (8 ta-
3 0 3 a <pepov<r yap ros alo-drros, Tavra 8e Trerrepavr a r be be
to v to bet)(drjva), <f>avepov or Kal ra orotêta v y K r] re-
3 repacrpeva eva.
3 akk a au8 ws erepoi Tives keyova-v,
oov AevKimros re Kat ArjpoKpros o Afibrjprrjs, evkoya ra
5 a-vpfiavovra' (fratr yap eva r a rrp&ra peyedrj rkrjde pev
arrepa peyeOe 8e abaipera, K a l ovr e evos Trokka yyve-
(ra ovre k rokk&v ev, akka rfj to v tc o v o v p r k o K r j Kat
TTepnrake rrvra yevvva. rporov yap rva K al ovro
Kavra ra ovra tto io v c tiv apdpovs K at aptQp&vk K at yap el
10 pr/ a-atp&s brjkovo-v, optas t o v t o j3 ovkofra keyev. K a l rpos
t o v t o l s , irrel 8 ta<pepe T a acSpara a y j j p a c n v , aretpa 8e ra
c^jjptara, Aretpa K a l ra h rk a . <rw/xar (facrtv eva. toiov
be K al r eKctarov ro tryrjpa r&v a r o ^ e t c a v , oiev eTrbpcrav,
a kka povov rw Trupt rr\v atpapav atebanKav aepa be K at
15 S8cp Kat T akka peye 0 et K al ptKprrjn bekov, o>s ova av

avr&v r r jv (pvcrv oov ta v c n te p p C a v rvroyv t& v a r o ^ e c v .
23 4n xepe $ 2 4 yctp om . M 25 4k rpoffnrov F 27 7roAA.)

jutucpp J F 2 8 aTv] S/Tlov E (non S p) SeiKVUO'Bttt] riyvtcrSa ErM'
29 rtis nPKepturnivas F, rerepao-jueVa L 31 trfia om . E1 3 03 &I
rtreparfifva HM 2 tpavtpov om . E1 ayytci] p ost o n pon. JFES,
p o st eTva HM 3 066' i>s L, ovtois E1 8 erfp o H 4 Te om.
F 8 repnraXi S (609. 25 codd. DE) : rfpnrAe{e ELr, eVaAAae
vide D iels Vors. 5 5 . A . 5 8 , Hermes 4 0 . 3 0 6 y ev 4aQa. M yap] Se Lr,
fo rta sse E1 (n o n Sc) 13 Kal r ELScr : om . <f* Kaarov om . E1'2,
post <rxvâ ponunt Er'c'L t b om.t v <rrotxeio> om. F oueV
irStipurav E '^ L : ovBiv eri Siptrav JHMr, oiiKer Stcpto'ay F S 14 /to-
vp $ 16 r v om . E1
198
GKYZ ZERNE
Empedoklesin de yapmaya alt gibi, yalnzca iki ya da tane

bu tr e bile ayn sonucu verecektir. Nitekim madem onlar da
btn nesneleri e paral olanlardan oluturamyor (nitekim onlar
ne yz yzlerden oluturabiliyor ne de doaya gre biimlenmi 25
baka bir eyi), ak ki, ilkeleri snrl sayda almak, matematikile
rin de dnd gibi her eyi ayn ekilde aklayacaklar iin
olabildiince az sayda e almak daha iyi. Matematikiler her
zaman ya biimce ya da nicelike snrl eyleri ilke olarak alyorlar.
-Ayrca bir cisme kendine zg ayrmna gre bir cisimden farkldr 30
deniyorsa, cisimlerin ayrmlar da snrl ise (cisimler duyumlarna
gre ayrlyor, bunlar da snrl. Elbette bunu gstermek de gereki- 303
yor) , elerin de snrl olmas zorunlu, bu ak.
Ne ki Leukippos ile Abderal Demokritos gibi kimi baka
kiilerin dedikleri de ussal deil. unu ileri sryorlar: ilk byklk
ler okluka sonsuz, byklke blnmez; birden ok, oktan da 5
bir olumaz, tersine her ey onlann balantsyla ve i ie gemesiyle
oluur. Aslnda onlar da btn varlklarn bir tarzda say olduunu
ve saylardan olutuunu dnyorlar. Aka sylemeseler de
demek istedikleri bu. te yandan, cisimler ekilleri asndan farkl 10
olduklar iin ve ekilleri sonsuz sayda olduu iin, yaln cisimlerin
de sonsuz sayda olduunu ileri sryorlar. elerin her birinin
nitelii ve ekli ne, bunu kesince belirtmediler, yalnzca atee kre
biimini uygun grdler! Havay, suyu ve tekileri byklk ve 15
kklk asndan ayrdlar, sanki onlarn doas btn elerin
199
T tp r o v p .ev o v v K a l r o v r o s r a v r b v a/xapT?jjLia r ju.r] T ren e -

p a < r (ie v a s k a f 3e v T a s p -^ s, o v r a v r a T avra k e y e v . ----
eri 8 et ju.r) r e p o r & v <r(fi.Twv at bacftopa, b i j k o v o n
ovk earat ra crToyia arepa. r p d s 8e rov ros avyKt] p-ye- ao
a 6a tc? p.adr\p.aTLKas e rto r^ a s aropia (rutp-ara keyov-
r a s , k a l r o k k r & v evbo oov Kal r 5>v (f>avop.evMV K a r a r i/v
a < rdi](n v avapev, tte p l 5>v e p r j r a rrporepov e v r o s r e p X P -
v o v K al kivt)<tu>s. afta h e Kal i v a v r a k ey ev avrovs a v r o s
vyKri' bvvarov y ap a r o j i a v o v r t a v rS tv <rrotxewv [ l e y e d e 35
Kat p.iKpdrT]Ti ba<j>epev a ep a K a l y rjv K a vbcap' o yap
o o v t e a k k r j k a i v y y v e c r a r vroke\j/e y ap det ra p.e-
y o r a <r<Lp.ara eK.Kpiv6p.eva, <f>ao b ovrco yLyvecrBa vbcop
K a l a ep a K a l y rjv - e f a k k r 'jk w v . eri ovbe Kara rrjv rovrcov
nr6krj\jnv b o e e v tiv arepa y i y v e a d a r a erroêa, e r e p 30
ra fiev <ra>p.ara ba<j>epe ayrip-ao-, r a 8 o y n a r a rravra
cryKera e< Trvpap.th(v, r a jiev evBvypafj.\xa e evdv-
ypfifMuv, f) be cr(f>apa 6 ktu> fiopav. avyKt] y ap e- 303
v a rv as p x as r v <r)(T//xdrcov. &crre etre ftta ere bvo etre
rkeovs, Kal r a cnrka <rd>fj.aTa rotravra ecrra r r k r jB o s .
e r i 8 e l Kacrr) f i e v r & v < rroxeia> v e& H r s o K e a k iv rja-s,
K al r\ t o v a r k o v <rca/xaros a-n kr}, jjmj ewrt 8 a l r k a K iv jcres 5
a r r e p o 8 t a ro fjijre r a s a r k s <f>opa s -n k e o v s e v a b v o v
p-rjre r o is t o t t o v a T r ep o v s , o v k a v et?j o v b ' o v rco s a r e p a r a
aTOixea.
5 ^ r r e l 8 v y K i\ r e r e p v d a ra a rr o ^ e a , k o r v <tk-
^ j/acrda r r o r e p o v r k e a t e c r r a rj e v . ev o y a p %v fx 6v o v v r o - 10
17 Kal tovtois Tavrhv E L r : r a i r i Kal rovros ( + ioiKev aKo\ov0e?v F M )

SrS 1 Trerepatrfifvoy L 18 t o v to E r 19 rofidruv H M r S A l.
et su pra 1ituram E r' c- : a-^ri/idruv J F L 2 0 e o ti F 22 rwv (2 )
om . F H M 2 3 rprov L r , irp irov E 1 (-ep- supra E a) 2 5 r v
om . E 1 2 6 vSap Kal yjv J F 27 o'tovra E 1 jroAêt J ,
ivt\el<l/fi M S P oej] e E *, aUl H L 2 8 awp.ara om . J , S u t vid.,
ra.u- in r a s .E iyupvAneva M 2 9 eri S H M 3 0 fare/> $ E rec :
^ r e i E ' L r 31 t o t r y f t f u u T i H M 3a ^ v y K e v r a M T a] K ol ra. HM
3 0 3 b 2 rv om . H 3 rA] avra L cr/ta E 1 4 o'Toêia']
(ru/idrar F E y? 5 ] M 6 S/cV E ree-L 7 ivelpous 4 >r :
relpovs ilva E L oSti] tbs H M 9 r a a r o ^ 7a om. J F 10 tpi-
rfpov L ev ( 1 ) ] oC L
200
GKYZ ZERNE
bir tohum karmym gibi. -Birincileyin ilkeleri snrl sayda

yapmamakla bunlar da ayn hatay yapyor, aslnda yle olmasayd
da her eyi her adan bunlarla aklayabilirlerdi. -Ikincileyin ci
simlerin ayrmlar sonsuz sayda deilse, eler sonsuz sayda olma
yacaktr, bu ak-. te yandan blnmez cisimleri kabul edenler 20
matematik bilgilerle elikiye derler, hem de daha nce devinim
ile zaman zerine konuurken szn ettiimiz,60 inanlr olan,
duyulara grnen pek k eyi yok sayarlar, bu zorunlu. -Kald ki
kendi kendileriyle elikiye dmeleri de zorunlu, nk eler 25
blnmez olursa; havay, topra, suyu byklk ve kklk
asndan ayrmak olanaksz, nitekim biribirilerinden oluamazlar.
Hep en byk cisimler ayrldnda, bir sona ulalacaktr, oysa
onlar suyun, havann, topran biribirilerinden byle olutuunu
savlyorlar. -Ayrca cisimler ekilleri asndan farkl iseler ve btn
ekiller piramitlerden, dz izgi biiminde olanlar dz izgi 30
biiminde olanlardan, kre ise sekiz paradan bir araya geliyorsa,
onlarn kabulne gre de eler sonsuz sayda deil demektir, nk 30;
baz ilk ekillerin olmas zorunlu. Dolaysyla ilk ekiller ister bir,
ister iki, ister daha ok olsun, ne kadarsa yaln cisimlerin okluu
da o kadar olacaktr. -Ayrca elerin her biri iin kendine zg
' bir devinim varsa, yaln cismin devinimi yalnsa; yaln yer deitir
melerin says ikiden ok olmad iin ve devinme yerleri-ynleri 5
de sonsuz sayda olmad iin, yaln devinimler sonsuz sayda
deilse, eler de bu biimde sonsuz sayda olamaz.
5 Madem eler snrl sayda olmak zorunda, acaba birden ok
sayda m olacak, imdi sra bunu incelemekte: kimileri yalnzca 10
201
303* IIEPI O T PA N O T T. 5
r d e v r a , ka l tovto ol piev vbcop, ot 8 a e p a , o i 8e irvp, ol

8\ v b a r o s fev k erro rep o v a e p o s 8e rrvKvorepov, o rep ey ev
13 <pa<rl r& vras ro is ovpavovs arepov ov.
13 oo-o p i v ovv r v
tovto m ovcrv vbcop rj depa rj v b a r o s p e v kerroTepov a ip o s 81
i{> rvKvdrcpov, e r k tojtov twkvott)ti Kal navdnjTi raXXa
yevv&crv, o v r o kavdvovcrv a v r o l av rois & kko r t rporepov ro v
o to iy e (ov Troovvres' lo r y a p f) p ev k t&v aroyeC atv y iv e a s
avvdecrs, <3 s <$>acrv, jj 8* e ls r a aroêa btkvcrs, S or3
hv&yKrj rporepov ev a rj} <pvcre ro kerrop.epe(rTepov. ire' ovv
20 <f>aa rvTcov t& v <Ta>\rtav r b rvp k e r r o r a r o v e v a , rp&-
tov hv e?j tt) (p v ae r o tvp' ba<f>epe b ovev, vyK i) y a p
ev t i t&v & k k a v ev a rp&rov, Kal pr/ r b pitrov. i n b\ rb
ph> rvKvoTTjTi n al p a v o rrjt rSAAa y ev v av o v d iv ba<f>epe rj
keTTTOTrjTi icat tayirr\ri' ro p ev y a p k e rro v ftav ov , r b bk
*5 rta\v j3 o v k o v r a ev a ttvkvov. r k v 8e r b kerro r^ T i Kal
Trayyrrjr r a v r o v Kal to piKporrjTi' kerrov
p ey ed e K al
y.ev y a p r o fUKpfjepe', rra^y 8e r o p ey a ko p .ep 4s t o y a p
irreKTevopevov i-tr rrokv kerrov, toiovtov b i ro k ptiKp&v
p.ep&v trvveoTos, toor avrols (rvpftaCve p e y id e K al piKporr]Ti
30 bapelv rrv r&v kXa>v ovcrCav. ovru be bop opevos r a v ra
o-vp^rjarera k e y e v rpos r t , Kat ovk l o r a t rk& s to p.ev
rvp r b 8* vbcop r o 8 atfp, k k a r o a v rb rpos p e v ro b e
304a rvp, rpos b e r a k k o arp, orep crvpaCve Kal r o ls rketa
p k v r a , (rro y ela kiyovcr, p ey e d e 8 K al piKporrjTi bacpe-
p ev <f>&<TKOvoiv* ir e y a p r ttoctS> hcoptcrra S-Kaorov, o r a
Ts k 6y o s trpos & kkr]ka r&v peye& v, tucrre r a ro v ro v Zx.0VTa
I i rovro E H L r S p : tovtuv J F M 14 aepa 1) SSapT 15 rvKvi-
rjr Kal navTirr E L r : naviryr Kal raKvirifr J F H S P, fua/irarov Kal
mKvirarov M 1 6 oS ro } ouro Si J F 17 ykp] fiev ykp olim E
2 0 rp om . J \errofMpe<TTa.Tov J a a n te r rvp ad d . rb \trro -
fiepttrTcpov F 1 3 3 miKi/drarov Kal naviraroy M 3 4 yhp om. J 1
3 6 Kal (a )] Kal rb 9 27 fitv om . J l F fjuKpOfi.ephs] terrofitpis J
39 avvtaros E J : avretmi F H L M S (vid. 3 o 8 b6 ) {uju/Salvey M kal
om . E 1 3 1 <rvafia(ytt F rb /tiv ar\s M 33 ro 5 SSap om. J
3 0 4 * 1 t i om . H M 4 p ost e^ orra add. /uoa F JH
202
GKYZ ZERNE
tek e kabul ediyor; buna su, hava, ate diyenler var; kimi de
btn gkleri sonsuz olarak kuatan, sudan daha seyrek, havadan
daha sk bir eydir o diyor.
Bu tek e olarak suyu, havay ya da sudan ince havadan sk
olan alp, buradan sklap younlamaya bal olarak teki nesne
leri oluturan nice dnr varsa bunlar, eden daha nce gelen 15
baka bir eyi hesaba kattklarnn farknda bile deiller. Nitekim
dediklerine baklrsa olu, elere dayanan bir birleme; bu da
elere ayrlma anlamna gelir, dolaysyla daha seyrek olann
doaca daha nce gelmesi zorunlu. mdi madem atein btn cisim
ler iinde en seyrek olduunu ileri sryorlar, ate doaca en nde 20
gelen olsa gerek. lla onun olup olmamas fark etmez. Ortadakinin
deil, tekilerden herhangi birinin tek olmas zorunlu. -Ayrca
teki nesneleri sklk ve seyreklik araclyla oluturmak, incelik
ve kalnlk araclyla oluturmaktan hi farkl deil, nitekim
seyrek olan incedir, kaln olan ise sk. Yine incelik ve kalnlkla 25
demek de byklk ve kklkle demektir. Nitekim ince kk
paral; kaln ise byk paral. ok yaylan ey incedir, byle olan
ey de kk paralardan oluur, dolaysyla onlar da teki nesnele
rin varln byklk ve kklk asndan ayryorlar, kan
sonu bu. Ne ki her eyi byle belirleyenlerin greli bir ey ileri 30
srdkleri ortaya kyor: nk mutlak anlamda ate, su, hava
olmayacak; ayn nesne u nesneye gre ate, baka bir nesneye
gre hava olacaktr, bu ise daha ok sayda e kabul edenler iin 30
sz konusu olan sonucu karr; oysa onlar byklk ve kklk
asndan ayrdklarn ne sryorlar.61 Madem her bir nesne
nicelik asndan belirleniyor, byklklerin biribirilerine gre bir
oram olacaktr, dolaysyla daha byk nesnelerin iinde daha
203
IIE P I OTPANOY T. 5 304*
tov \ o y o v r p h s a k k r j k a a v d y K rj ro fjiev a e p a e v a r Se s
Trup t o 8e y rjv to 8 vbcop , b t a t i v m a p ^ e v i v ros p .e i-
or tovs t& v ek a T T ov o a v A o y o v s . 7
> o(ro t 8e Trvp VTToTidevra to 7
crTOLyeov, tvto p e v ba< pevyov< rv, AAa 8 atro s a v a y -
K a io v & k o y a <n>jujS a i v e v . -a fte; yap a v r & v cryj)p.a irep-
TTTovcrL Tu> rvpC, K adn ep ol r r jv r v p a p .ih a T ro o v v re s, KOI 10
T ov rm v o l p .ev a r k o v a r e p a t s k e y o v r e s o r t & v p .ev <Txf]p.dT<jiV
Tp.i]TiKu>TaTov T) 7w pap.C s, 8e crcpdTutv t Trvp, o l 8e
t &v
KOfAvpOTepas t u Aoyo iTpocrayo/res or ra. fie v crc ip -a ra
Kavra < rvyK eiT a k tov k erro p -ep e c T T a ro v , r a 8e <ryj)p.aTa
ra orrepea k tv p a n lb t v , Smtt i v e t &v p& v a-ap-drcv 15
ro tv p k e r r o r a r o v , t &v b e <ryrjxdTmv i) r v p a p u s k e r r o -
flepecrraTov Kal rp&TOV, to 8e t i p&Tov cryfjp-a ro rpdiT ov
crcfJLaTos, m p a p l s a v erj to r v p . ol 8e repi f v 0^17-
/juiT os ovbev d n o fy a iv o v T a , k c r r o /je p e o T a T o v b e fio v o v ttoi-
o v trv , rer k tovtov < rvvrQ ep.evov <j>aa\ y i y v e a d a raA A a 20
K an ep hv el avp.(f)va-(op.evov ^jnjypuiTOS. 21
apLtfiOTepos 8e ar
Tavra <rvp.f3aC v e bv<rxf P*i' *1 V&v yap a r o fio v to rp& T ov
<rp.a rotoOer, r d k v ij o v a v ol rp o T e p o v elpr\ p.ivo k o y 01
rp d s T a v r rjv r q v v ro d ecrv . ti ov k iv b e ^ e r a t t o v to k e y e v
(pvcriK& s fS o v k o p A v o s e t o p e v . el yap r a v cr&p.a a< L p.ar 25
. crvfi^krjT v K ara t n o ero v , \ e 8 avdkoyov ra p-eyedr]
rd re t& v o p .o o p .ep & v r p s a k k r j k a al ra t& v a r o y e lc a v
6 rcpxv M iv ora. F 7 rovs ry] t oirruv E 11 arKov-

crripus : rhoiarepov E L , am bigua S c Keyoutrv E , fo rt. S , quem
ar\oi<rrtpo Kiyovav leg isse su sp ico r 12 t/mjtuc<dt<t>; F , r/it)Ttcw-
repov M 15 k E L S P : k rv 16 A.rTo/ifp<XTaTov E L T S P :
fitKpofitptaTarov 4 1 17 /cai] cal t o M x8 (i(V om . F r 19 post
pivov add. rb oTo^tov F a o tpaa post yiyveada pon. $ yiyvt-
aa $ S P : ytviaBa E 1 ut vd. I J 21 /] 01 J crv/j-p>aupvav E ' r S :
<TVfitf>von4vov ({u/i-) # L S * (codd. A D F ) E 0- ap.<t>ordpas J 2 2 p.iv
om . J H 2 3 <T/xa] <rx?Ma E rec rooCtr E F L r S 0 : ro4)<rou<rc J H M
2 4 rairjy t V E L r : rijv avrijv ravr-nv J F , ri/v avryv H M 25 tpvriKs
0ovKofievos E L r : (pver. fSo\o/ievovs H M , Pov\o/x4vovs <pv<r. J F t i] fi E 1
2 6 rb om . E L
143.48 7
204
GKYZ ZERNE
kk olan nesnelerin oran bulunduu iin, biribirilerine gre 5

bu oran tayan nesnelerin biri hava, biri ate, biri toprak, biri de
su olur, bu zorunlu.62
mdi atei e olarak alanlar bunu hesaba katmyorlar, ama
nlar iin tutarsz eyler de zorunlu olarak kyor. -N itekim kimi
leri atee belli bir ekil biiyor, szgelii piramit eklinde diyenler 10
var; bunlarn iinde de kimi basite yle diyor: ekillerin iinde
en belirleyici olan piramit, cisimlerin iinde de ate. Kimi ise daha
sslce temellendiriyor ve yle diyor: btn cisimler ince paral
olandan kurulur; katilarn biimi ise piramitlerden, dolaysyla
madem cisimlerin iinde en incesi ate, ekillerin iinde de en 15
incesi, en nde geleni piramittir; nde gelen ekil nde gelen cisme
aittir, yleyse ate piramit eklinde olsa gerek!63 -Kimileri ise ekli
zerine hi konumuyor, yalnzca en ince paraly e yaparken,
teki nesneler bundan tpk flenip toplanan tozlar gibi olumular- 20
dr diyor.
Her iki taraf iin de ayn kmaz var: ilk cismi blnmez yapyor
larsa, bu varsayma kar daha nce yaptmz temellendirmeler
yeniden sz konusu edilebilecektir. Ayrca doa bilimi asndan
bakldkta bu sylenemez, nk her cisim, her cisimle nicelik 25
asndan karlatrlabilir ise, e paral olanlarn byklkleri
ve elerin byklkleri biribiriyle belli bir orant tayorsa (szge-
205
3<Ma n E P I TPANOT T. 5
(o o v r a t o v Travrbs v b a r o s rps t o v -rav ra e p a Kal t o v

crTOtêlv rps r o r o ^ e o v , o p o t a s b e K al e iri t& v k k a v ) ,
30 o S* ctr)p 7rXf t a v j o v v b a r o s K al o k a s to k er r o fie p e a T e p o v
t o v T tayyjieperT epov, <f>avepov o r K al r a r o L ^ fo v e k a r r o v
2<rra t o t o v v b a r o s rj r ro epos* e l ov v t e k a r r o v p-eye-
0os e v v r a p y e tu> yteov, b ta p e r b v v eh ) t to v aep os
304** a r o \ e o v . (icraurtos e K al r t o v rvpos K al o k a s t& v k e -
TrrofM epearepav. e i he b a p e r v , t o s jav oyyfiarC C ovo- t
Ttvp ovp.flrj<reTa pr) e v a r t o v Trvpbs p e p o s rvp d ia to
fir) o v y K e ia d a tt /v r v p a p b a e/c m p a p C b a v , ti bi pr)
5 s a v a & p a e v a rj o ro ^ eo v rj eK o r o ^ e a v (r y a p p e p o s
roG rvpos o v r e rvp ov e r e p o v rrro ^ eo v ovbev)' r o s b e r
p t y e e bopCovcr rporepo; r to v crrotêfov a r o ^ e o v e v a ,
K al t o v t e is a n e p o v fiabCev, errep atav a & p a b a p e r b v K al
r p iK p apepi< T rarov a r o y e o v . ri 8e Kat r a v r o s ovp/ 3a(ve
10 keyev a s ravrdv rps pev robe rvp e c r i rpos a k k o 5
ir rjp, Kal rkv vbap Kal yrj.
11 Kovov be tsatrv appr^ pa
ros kv r or^ eov vrordepevos r p a v povrjv k Cvtjo-lv itoi-
ev (pvcriKjjv, Kal rrvrav ttjv avrrjv. op&pev y ap ttav r
<f)V(TiKv a& pa Kivr)creas e)ôv apyj)V. el ovv arcavra ra <r<b-
15 p a r a v Tt eorij a v eXr) p a kLvt)<tis' K a l r a v r r ) v
trav rav
a v a y K a o v rketo y t y v j r a , K iv e tr d a p a k k o v ,
o o - a t e p hv
m rep Kal r rvp ocrto hv irk e o v y t y v r j r a , ( p e p e r a a r-
r o v &va 1-7)1; a v r o v (p o p v . (rv p f 3 a ( v e 8e t t o k k a n a r a <ppe-
a d a t darrov. 8> a r e 8a r e T a v r a , K a l rpbs rou ro ts er rel 8 uS-
28 ri] rb F co rr. 30 k 1 om . M A as om . E K erroptparfpov
JFSP: -to to v EHLrM 3 1 to om . M raxvfifpf<TTepov FSPE5:
- t t o v E'Lr, [tya.Aofj.epf<TTFpov J H M 32 to ( i ) om . M 33 Clfpos]
0 aTOs E 3 0 4 b3 spatium s e x litterarum p ost o-v/fTicreTat J 5 ^ (2)
om . E t o v m pbs nipos $ 6 <rr.J r v (rro^fi& v E S &rfipa J
10 \ 4yu v E1 fitv om . H A ttI om. E1 1 1 77) K a l 85 ap T , 8Sa>p
Kal y y y L 12 ToteV Kvr\<fv VI 13 t o om . HM S p r4 (pv-
triKti>v (sic) E1 16 rAfav J F ytvrua EL 17 Kal . . . tr<f
om . E Sfftp rfp hv (E)L vAela EFL (non S p) <ptpetr8a jf
18 Hra> . . . 19 Bttov om. L dcTTov tpcpetrBut k& tu H 19 T*
om . E
206
GKYZ ZERNE
li tm suyun tm havayla; enin eyle orants ve tekilerde

de bu byle ise) ve hava sudan daha oksa, genel olarak da daha
ince paral olanlar daha kaim paral olanlardan daha ok ise, 30
ak ki, su esinin nicelii havanmkinden daha az olacaktr. mdi
daha az olan byklk, daha ok olan byklk iinde bulunuyor
sa, hava esi blnebilir olacaktr. Ate esi ve genel olarak ince 304*
paral olanlarda da bu byle olacaktr. -N e ki her cisim
blnebiliyorsa, atee belli bir ekil verenler iin u sonu kacak:
atein paras ate deildir, nk piramit piramitlerden olumaz;
ayrca her cisim ya bir edir ya da elerden oluur kabuln
de geersiz saym olacaklardr (nk atein paras ne ate oluyor 5
ne de baka bir e). Byklk asndan belirleyenler iinse,
eden daha nce gelen bir e olmas ve bunun sonsuza dein
gitmesi sz konusu, nk her cisim blnebilir ve en kk paral
olan cisim edir. Ayrca bunlar iin u da kyor: ayn ey belli o
bir nesneye gre hava olur, su olur, toprak olur.
Tek eyi e olarak ortaya koyanlarn hepsinin ortak yanlgs,
yalnzca tek doal devinimi ve her ey iin ayn devinimi kabul
etmeleri. Nitekim her doal cismin bir devinim ilkesi tadn
gryoruz. mdi btn cisimler tek bir ey ise, hepsinin devinimi 15
tek olabilir. Nasl ate ne denli ok olursa o denli daha hzl yukanya
doru devinirse, bu devinim de cisimler oklatka artar. Oysa
olan u: pek ok nesne yere doru daha hzl deviniyor, dolaysyla
hem bunun iin hem de daha nce doal devinimlerin birden ok
207
n E P I OTPANOT r . 5
p u r r a r p d r e p o v o r r k e t o v s ta (f>v<TtKol K ivrcrets, b r jk o v o tt 20
b v v a r o v ev e v a r oToxeo/. eretb r b e o v r e a r e t p a o v r e e v ,
t k e t a a v y K rj e v a K a l r e r e p a c r p e v a . '
6 'E r u T K e r r e o v he -n p & ro v r orepov a ih e c r r v rj y v o -
p e v a (f>de[peTar t o v t o v yap b e t \ 0 e v T o s (pavepov e v r a t Kal
r 6<t a r t a Kal r o t eo r v . ib ta p e v o v v e v a b v v a ro v 25
p p e v yap Kal r v p Kat vbojp Kal eKa<rrov t v r k v crco-

p r a t v btakvopevov. v y K t ] b e ?j r e t p o v e v a rj crracra
ttjv b ta kv a t v . el p e v ovv retpov, ev ra t Kal o \ p 6 v o s o r r j s

btakva-ean a r e t p o s , K a t T r k t v 0 r f j s t r v v d e t r e t o s e K a a r o v
yap ev k k u x p 6vu> btakv erat Kal a v v T t e r a r > v poptuv. 3 0
c o a T e avpjirjtrerat eu> t o v netpov x p o v o v a k k o v e l v a r e t p o v ,
o r a v o Te t j j s ovvdecreos aretpos y k c u e r i r p o r e p o s t o v t o v
6 r r js b a k v a e a s . & < r r e t o v r e t p o v e c o ytyverat retpov
orep bvvarov. et be o - r y / r e r a t r o v f j b t a k v t r t s , ? jr o aropov 3 0 5 a

ecrra ro tru p a ev <0 c r r a r a , T] b a p e r o v pev ov p e v r o t 8 -
atpedr}tr6p.evov o v b e r o r e , Kadrep eotK ev E p . r e b o K k r j s jB ov ke-

ara k e y e t v . a r o p o v p.ev ovv o v k e o r a b th r o v s rp rep o v elp ry
p e v o v s koyovs' k k a p.r\v oib e b a p e r o v p.ev o v b e r o r e b e b a - 5
kv6r]crop.evov. r y a p ekarrov a p t a r o v p .et(p v o s ev<f)dap~
rorepov ea rtv . eXrep ov v Kal r o ro k v (fid etp era t Kara r a v -
rr\v rt]v <f>dopv, &< rre b a k v ea d a t e is e k a r r a , eri pakkov
r o v r o ro~xetv evkoyov r e k a r r o v . b v o 8e rp o ro v s p & p ev
cf>6epdp.evov r o rvp' vro r e y a p t o v ev a v r o v <f>8etpera arfiev- 10
vvp.evov, k a l a v r o vtp a v r o v p a p a tv p e v o v . r o v r o b e 7racrx.e
r e k a r r o v vtto t o v rkeC ovos, Kal d a r r o v , octc a v fj e k a r -
2 0 eu] af tpopal Kal H 31 ev om . E 1 rd om . J F e r e l E S P

23 rAelco aviyKt) E L r : av&yKTj rKtii $>SPS* rerep.'} terep. r ffToêa
HM 2 3 r6repov om . E 1 yev6p.*va L . fo rta sse E 1 2 4 tpBeipe-
t at om . E ' L r *yapj 8e F ftrra Kal om . H 25 ra<r] vs L
Kotra. Kal iro t &rra H M s 6 r v p ] rb r v p et H5a>p] rd SStep $ 27
87) P ra n tl ) (1 ) om . E 1 2 8 repos J F 3 0 SAA.^] S\cp M
fiepv L 3 1 &repov eva J F 3 2 5 ] eij H M S P (codd. nonn ulli)
t o v t o v rpirepos (-pov M ) $ 3 3 t o v om . E 1 yiyverat E : ylyvetrBa
4 >Lr 3 0 5 1 1 (TvaT-rjtreTa M 2 tc>] t i E 2 4 r p o T e p o v s J 5 Si
ora, J 7 sT orn. H 8 fi\Kov post t o v t o pon. H 9 to v to ]
t6 E1 10 trvvafSevvvusvov J 'n Kal om. J v r ' arov M
208
GKYZ ZERNE
sayda olduunu belirlediimiz iin64, u ak: e tek olamaz. mdi 20

madem ne sonsuz sayda e var, ne de tek e var, onun birden
ok sayda ve snrl sayda olmas zorunlu.
6 imdi de birincileyin unu incelemek gerekiyor: eler acaba
ebedi mi, yoksa oluup yok mu oluyorlar? Bu gsterilirse, onlarn
says ile nasl olduklar da akla kavuacak. -O nlarn ebedi 25
olmas olanaksz, nk atein, suyun ve yaln cisimlerden her
birinin zlp gittiini gryoruz: zlp gitme ya sonsuza dein
srecek ya da bunun bir sonu olacaktr, bu zorunlu. mdi sonsuza
dein srse, zlp gitmenin zaman da sonsuz olacaktr,
birlemenin zaman da. nk paralardan her biri baka baka
zamanlarda zlyor, birleiyor. Dolaysyla sonsuz zamann 30
dnda baka bir sonsuz zaman olduu sonucu kacak: biri
birlemenin sonsuz zaman, teki de bundan nce zlmenin
sonsuz zaman. Yani bir sonsuzun dnda baka bir sonsuz oluuyor.
Bu da olanaksz. zlme bir biimde duracaksa, iinde zlme- 305
nin durduu cisim ya blnmez olacak ya da Empedoklesin demek
istedii gibi, blnebilir olacak ama aslnda hibir zaman bl-
nemeyecek! mdi nceki temellendirmelerimizden tr blnmez
olmayacaktr. Ne ki hibir zaman blnemeyecek olan ey bolne- 5
bilir bir ey de olamaz. Nitekim daha kk cisim daha byk
cisimden daha kolay yok olabilir. mdi ok olan, daha ke doru
zlecek ekilde, bu tarz yok olma asndan yok olsa, ussal olan
bunun daha kk olan iin ok daha kolay olmas. Atein iki
tarzda yok olduunu gryoruz: hem kart tarafndan sndrlp 10
yok oluyor hem de kendi kendine yanp tkeniyor. Bu daha kk
olann daha byk tarafndan yok edilmesi biiminde oluyor, hem
209
I1EPI OTPANOT T. 6
rov. <8ot avyur) <f)6apra Kal yevrjra eva r a crroêa r&v

14 <ru>pdru)v.
14 7rel 8 eo t t yevrjra, jro e a<ra>nrov rj en <r<o-
15 fia ro s ecrra rj y^veas, Kal et eK crcifiaros, ijro e kk ov
rj e akkrjko)V. o fjiev ovv e f aau>nrov yeVv&v ko y os roc
acpcapcrpevov Kevov. irav y a p rb yvopevov ev rv y'vera, Kal
j/rot acrc&ftarov ecrra ev S fj yivecrs, rj ee cr&p.a- Kal el
y iv ee <r&y.a, bvo /a ecrra crcofiara ev r& avr , ro
20 r e yyvofievv Kal ro rpov-npyov el b' acr<p,aTov, a/ay/oj
nevbv ev a a<f>capo-fxtvov rov ro 8 o r abvvarov, bebeiKra
Trporepov. aAAa fir)> ovS* ek au>p.ar6s rvos iyxtope y -
vecrda r a <rro\ea" crvpLfirjcrera yap akAo a& fia nporepov
eva rwv trroyeCcDV. rov ro 8 el pev ee fip os rj Kovtf>orqra,
25 r&v crroyeuav ecrra n , prjbe/iiav 8 eyov p o r r jv a K iv r y r o v ecrra
K a l j j . a 0 T ) i x a r i K o v roovrov be ov o v k ecrra ev r o r c o . e v <2 yap
rjpefie, ev rovrm Kal Kivecrffa bvvarov. K a l el p.ev / ta, rapa 3
3
cjivrrv, el bk fij / ta, Kara cjyvcrv. si p.ev ouv ecrra iv rorcp
K a t 7rov, ecrra r r&v crroyev el 8e pnj ev tottgj, obev i
30 avrov e o r o f rb y ap yvp-evov, K a l e ov yiyvera, avycr

p.a eva. ire' 8 ov r e e acroparov yyve&da bvvarov.
ovr e f k k o v cr&jiaros, k erera e kkrktv yyvetrda. 7
riaA.U' ovv ercTKfTTTeov r s 6 rpotros rrjs e kkrjkcov
yevicrecas, nrepov o>s Ep/neboKkrjs k e y e Kal Ar/ponpros,
35 rj w s o l e t s T a 7rt7r8a bakv ov rts, rj ecrrv a k k o s t i s rpo-
3 5 b k o rapa rovrovs. -o t p.ev ovv Tiepl EfnreboK kea Kal Arjfw-
Kprov kavOavovcrv av ro l avrov s ov yevecrv e akkrjkav ro-

ovvres akka. cpavofievrjv yevecrv ew x p y o v yap eK aarov k-
14 ytvrfTuv M Vjroi] 1) F 15 ti om. J tjro ELSP : t) $
17 atyupurfiivav sc r ip si (vid. 1. 31) : yevvupvov E L r, om . $ v rv
ylvertu, K a l addendura c i. A l., h a b et om isso k al M : o m . EJFHL1
18 lv~\ t) iv olim E fj e{ <Tfia om . E1 ti] f) E1 19 fo r a W :
ftt L, fo rta sse E1 ( etrra in r a s .) 8,/a p ost rrfiaTa ponunt JHME2,
p o st a ry F 33 vpirepov $S' : Kat vp&rtpov EL rvos EFLrSpS ' :
ivbs JHM ytviaBa E 24 ?{e ELrSp : ^ 35 Ecrra
(3) HLMrSp : itrr EJF 37 Kal (a ) om . H 38 /ui) om . J
2 9 Kat tt ou om . M oSip] obSi rt F 3 5 els om . HL a n v om . E
305b1 repl om. E1 2 oCre EL, oSe c i. D ie ls
210
GKYZ ZERNE
de ne denli daha kkse o denli abuk oluyor. Dolaysyla,

cisimlerin elerinin yok olabilir ve oluabilir olmas zorunlu.
Madem eler oluabilir eyler, olular ya cisimden bamsz bir
eye baldr ya da bir cisme baldr; bir cisme balysa, ya baka bir 15 '
cisme ya da biribirilerine. Oluu cisimden bamsz bir eye balayan
kuram ayrlm bir boluu hesaba katyor demektir. nk her
oluan nesne bir eyin iinde oluur, olu neyin iinde oluuyorsa
oras ya cisimden bamsz bir ey olur ya da bir cisim. Bir cisim olsa,
ayn anda ayn yerde iki cisim olacaktr: biri oluan cisim, teki daha
nce bulunan cisim. Ama iinde oluun olduu yer cisimden bamsz 20
ise, ayrlm olarak bir boluun varolmas zorunlu. Bunun olanaksz
olduunu daha nce gstermitik.65 -N e ki aslnda eler bir
cisimden de oluamaz, nk bu durumda elerden daha nce
baka bir cismin varolduu sonucu kacaktr. Bu cisim arlk ya da
hafiflik tayacak, olsa, kendisi elerden biri olacaktr, ama hibir
ynelme tamyorsa devinimsiz ve matematiksel bir nesne olacaktr. 25
Oysa byle bir ey bir yerde olamaz; nk nesne nerede durmakta
ise, orada devinmesi de olanakl olur; yani zor ile devinirse doaya
aykr, zor ile deilse doaya gre devinebilir. mdi bir yerin iinde
ve herhangi bir konumda ise, kendisi elerden biri olacaktr; bir
yerin iinden deilse, ondan hibir ey oluamayacaktr, nk
oluan nesne ile oluann ona bal olduu eyin ayn anda birlikte
varolmas zorunlu. Madem elerin ne cisimden bamsz bir eyde 30
olumas olanakl ne de baka bir cisimden olumas olanakl, eler
biribirinden oluuyorlar demektir.
7 mdi biribirilerinden oluma tarz ne, bunu incelemek gerekiyor:
acaba Empedokles ile Demokritosun dedii gibi mi yoksa, cisimler
yzeylere dner, yzeylerde zlr diyenlerin veya bunlann dnda 35
baka bir tarz vardr, diyenlerin iddia ettii gibi mi? -Empedokles 3051
ile Demokritos, eleri biribirinden olutururlarken, asl anlamda
oluu deil, olu gibi grnen bir eyi kurguladklarnn farknda
211
IIE P I OTPANOT I\ 7 305b
K p C v ec rd a C cf> a< n v, u H r r e p a y y e [o v r r js y e v 4<re cas o v c n j s k k '
ovk k tiv o s v k r js , ovbe y iy v e c r d a p e r a /B a k k o v r o s . e r e r a 5
k l v ot/Tis o v b e v t } t t o v & k o y a T a o v fi/S a tv o v r a . to yap av rb
ft c y e O o s o v b o K e a v fi.m k t ] Q e v y C v e c r d a f i a p v r e p o v . a v y K t] b i
t o v t o k e y e v r o s <j><TKOVO-v K K p C v e c d a t t o vdcop k t o v a e p o s
em m p^ ov' orav yap v b o p i aep os y iv r jr a , /3 a p v r e p o v
io T iv . e r 8 e t v p .e p .y p . 4vu>v <T>p.T<V o v k a v y K t ] y m p u r d e v 10
d rep ov del r k e a ) to tto v e r iy e tv ' orav 8 i v baros r jp
y e v r jr a , irkeC a> K a r a k a p -fl v e to tto v to yap \ e t T o p .e p e t r r e -

pov iv n k eC o v T or< a y iy v e r a . (p a v ep ov 8e to v to ye K al iv
r fj ]x e T a fi < r e i' b a r p ^ o p iv o v yap K al T r v e v p .a T o v p . 4v o v to v
vypov p r jy v v T a ra r e p U y o v T a to v s oyK ovs y y e a d ia tt ] V 15

a r e v o y j p la v . & < tt e l f i e v o k c o s p.r) i c r r K e v o v p . q b i r e c r e l -
vera ra o d p . a r a , K a d r e p (p a a lv oi T avra key ov res, <f>a-
vepov to dvvarov" el 8 lo r t K ev ov K al ir e c r a o -s , akoyov
to e f a v y K T js ac ir k tim to tto v iiT ik a p .f i v e v tS x cPlCfie'

v o v . vy K T ] 8e K al v r o k e tr e v t t ji e f k k jk a v y e v e c n v , 20
e r e p ev r re re p a a -p v m p e y 4 6 11 p.r] iv v T t p y e a r e p a
[p e y i6 rf\ T t e r e p a a - p . 4v a . orav yap k yrj s vha>p y 4v t )T a ,
<f)ripr]T aC ti r r js yrj s, e r e p K K p C c re tf y iv e c r s " K al r k v
orav k r r js v r r o k e n r o p . 4vr\s, b ia a y r c its . el fie v ovv del r o v r

e o r a , <rvp./3r j< r e T a iv r> T r ir e p a o -p . 4vu> n e p a tv v r p y e v 25
ir e l 8^ to v t b v v a r o v , o v k a v d e l y C y v o tT o e f a .k k r jk u > v . 36
V -
OTl 2 6
p e v o v v o v k lo r t r fj K K p c r e f j e ls a kX r]k a p e r f i a a - s , e p i}-
r a . kehrera 8 e ls a k k tjk a p e r a fi k A o v r a y y v e c r a u
to v to bk b i\& S ' fj yap r fj p e r a tr ^ r jp a r L a e , K a d r e p k
5 05f] E1, ou L
ov y y v e r a E 0* 6 k < (supra posito k lv) FL
9 Hrapxov E
o 5e~j 8e alE a y a p EJFrSp: 5* HLM 13 fit-
(o v $ *ye ora. JHMT 14 rv tv fiar o n lv o v HE*, tryfvp .arov E1
t o v om. EL 15 ly y e a om. E' 1 6 fiil] jn jS e v E* 18 tV]
2ti L 19 ir \a /fid y e E, \ a f i / 3lvep F 20 av&ycr] e SS1:
avdy K i L, &X\aK7) Se E1 . a 4w rdpxr> Jr 'L 23 fity e S i) om.
EJFrSSp : habent HLM 33 Kicpurs JErec* 24 travr& s post
S r a v pon, HM oZv om. F 25 r e p a iv m r< lp xey j t! n rd p x * >' E1
27 % ora r ti om. M &X\a F a8 57? HM E*
212
GKYZ ZERNE
deiller. Nitekim her bir enin zaten bulunan bir ey olarak

ayrldm ileri sryorlar: sanki olu, bir maddeden bamsz ola
rak, bir deime olmakszn, bir kaptan kar gibi olurmu gibi! Bu 5
byle olsa bile kan sonular yine us d. Nitekim ayn bykln
sadece bastrmayla daha ar olduu grlm ey deil. Bunlarn
dedikleri u anlama geliyor: su nceden bulunan bir ey olarak
havadan ayrlarak oluuyor, su havadan olutuu zaman arlk
oalyor! - te yandan bileik cisimlerden biri ayrldnda daha o
ok yer kaplamas her zaman zorunlu deil: sudan hava olutuu
zaman daha byk yer kaplyor, nk daha ince paral nesne
daha byk yerde bulunur. Bu, deimede de aka grnr: sv
cisim buharlatnda ve basn olutuunda, ktleyi saran kaptan 15
fkryor, nk yeri daralyor. Dolaysyla bunlar iddia edenlerin
dedii gibi, boluk kesinlikle yoksa, cisimler de kendileri yaylamaz
sa, olanakszlk aka ortada; ama bir boluk ve yaylma varsa,
ayrlan cismin her zaman daha ok yer kaplamasnn zorunlu olma
masnn temeli yok. -Snrl byklk iinde sonsuz sayda snrl 20
byklk bulunamazsa, biribirilerinden oluu da bir yana brakmak
gerekiyor, nk topraktan su olutuu zaman, olu bir ayrlma
ise, topraktan bir ey kopmu olacaktr; geri kalan topraktan da
yine su olutuunda bu byle olacak; bu hep byle olursa, snrl
bir cisim iinde sonsuz cisim bulunduu sonucu kacaktr. Bu 25
olanaksz ise, her zaman biribirilerinden olumalar da olanaksz.
mdi elerin biribirilerine dnmnn, deiiminin ayrlma,
kopma yoluyla olmad sylenmi oldu. Ama eler biribirilerine
dnyorlar, sav [henz] yerli yerinde duruyor. mdi bu ikibiim-
213
35b IIE P I OTPANOT I\ 7 *
30 r o v a v r o v nr\pov y t y v o r a v <r<j>apa K a l kv/ 3 o s , fj rr) b a k v r e

ro i r r e b a , ><rrep e v o (pacrv. e l [xev o v v r f j y .e r a -
r j} e l s
<r)(rLiartcre y v e r a , o v n f i a h e e a v d y c r js , a r o j x a \ e y e iv
ret (ru pL ara' b a p e r v y a p oircov o v k e c r r a ro r o v n v p o s
p i p o s rvp, o v b e t o r r js y r js y rj, b a ro p.r\ e v a p-VT f T
35 T tjs 7T vpapC bos p 4p o s r & v r m irv p a fjtb a p jre ro r o v cv fiov
306 a K v fio v . e l b e r f j r & v e m r e b c a v b t a k v c r e , n p & r o v f ie v a r t t o v
ro fif] T id v r a y e v v v e a\X.r\\(ov, o rtep dvayter] \ e y e v a v -
ros, xa \ e y o v c r v . o i r e y a p e v k o y o v i v /jlovov d f io p o v y e -
v i a - d a r r js p -e r a jid e r e ta s , o v r e < f>a(vera K ara r r jv aicO rjcrv,
5 aAA hoCcs r d v r a /xera/3aAAeu> e ls aAATjAa. ovfx/ 3 a f o e
brj r e p l r & v (j>avop.evuv k e y o v c r prj 6fj.o X o y o v p .e v a k e y e v
r o s < p av o p .ev os. ro v ro v b a ir o v t o /lm/ K a k & s k a f i e v r a s
TTpiTas p x s, aAAa r a m a /3 o v \ e c 0 a t r p o s T iv a s boas
p u r fie v a s d v d y ev . 8e yap o ons t & v p .ev aio-O rjr& v alcrOrj-
10 ras, t & v b e d ib o v a i b o v s , r & v b e <f>0 a p r & v <f>0 a p r a s e v a
Tas ap)(as, oAcos 8 o p o y e v e s tos tforoKeifievos. ol 8e 8ta
r r jv T o v rm v <fXCav r a v r o v o e v io iK a o - r o s ras 6 e ( r e s e v
ro s Arfyots ba< fiv\ T T O vav' r a v y a p V Trop.evovcn r b <rvfi-
fia v o v >s k j e s e^ ov res apâs, & frrep ovk iv la s beov
15 K p v ev k r& v a r o fia v o v r u t v , K al [ l a k l a r a k to v reAovs.
reAos 8e r r js p&v ro rjriK rjs eTncmjpujs r b e p y o v , r r js b e (f>v-
criKjs ro p a v o fie v o v d e l KVpcos K a r a t t j v a c r 0 t)<rvs <rvp.-
f i a v e 8 a v r o s y A k a r a t t ) v y rjv e v a a r o y j e o v , K a l jidvr\v
&<f>0a p r o v t e ir e p to a b d k v r a v d< f)dapr 6v t ia r r l Kal a r o -
20 X e o v rj y a p yrj p.ovt] a b d k v r o s e ls aAAo <r& a . aAAa
jxf\v o i b ' ev ros b a \ v o p .e v o s fj t & v r p y u v a v T T apaK prjm s
3 0 ytvotr' lv S p, om . F al] t) Ere<% 31 r h om . F K a S a r tp

4 >SP r p ] i v Ti) F 3 2 ylvovra EL \ tyev] e v a E2 3 3 etrn
H 3 4 /x^Te om . M r b (3 I om . J 3 5 t iv r m om . HM ' rb
om . E 3 0 6 a x rt?] r a rp E1 u t vid. L ro/ov E 2 p o st
r d v r a add. fi p o v F 1 3 /cal] K a l /*}) J f i i v o v ] f l i p o v FM 6 B)j
EL : e fi)/ om . M &vofio\oyo6/itva H M g Sciprftevas H L
II o t ] f i H 13 </>v\<lrTov<rv HM 17 Ie2r b tpavifitvov L
18 fiKrrct ri]V y r jv ELrS1 : rijv y r jv ftd\<rra 9 ol tovrjV (u p B a p ro v ] fl
K a l ftivv S u t vid. 1 9 p o st &Sd\vrov ad d. K a l E t ] y' H, om. M
s \voftfvos E1
214
GKYZ ZERNE
de olabilir: ya aymbalmumundan hem kre hem de kp olumas 30

gibi, ekil deitirme yoluyla ya da kimilerinin dedii gibi yzeylere
ayrlma yoluyla. -m di ekil deitirme yoluyla oluyorsa, cisimlerin
zorunlu olarak blnmez olduu iddia ediliyor demektir. nk
blnebilir olurlarsa, atein paras ate olmaz, topran paras 35
. da toprak olmaz, nitekim ne piramitin paras piramittir ne de 30
kpn paras kp. -A m a yzeylere zlme yoluyla oluuyorlarsa,
birincileyin hepsinin biribirinden olumas tutarsz; dolaysyla
olumadklarn kabul etmek zorundalar, zaten kabul ediyorlar.
Yalnzca tekinin deimeye katlmamas da ussal deil6, duyumla
grnen de zaten bu deil, hepsinin biribirilerine deimesi ayn 5
ekilde. Dolaysyla grnenler zerine konuuyorlar, ama
syledikferi grnenlere uymuyor! Bunun nedeni ilk ilkeleri
yerinde almamalar, her eyi nceden belirlenmi sanlara bal
olarak yrtmeye almalar. Oysa duyulan cisimlerin ilkeleri 10
kesinlikle duyulur; ebedi olan nesnelerin ilkeleri ebedidir; yok
olan nesnelerin ilkeleri de yok olur, bu zorunlu; ksaca ilkeler
tayclarla e cinsten olmaldr.67 yle grnyor ki bunlar
sanlanna olan ballklan yznden temellendirmelerinde tezlerini
[ne pahasna olursa olsun] koruyan kiilere benziyorlar. Nitekim
sanki doru ilkeler'ellerindeymi gibi, kimi grleri olan bitenlere
bal olarak, en ok da hedefe bal olarak deerlendirmek 15
gerekmiyormu gibi, yerlerinde sayyorlar. Oysa yaratc bilimin
hedefi eserdir, doa biliminin hedefi ise asl anlamyla hep duyuma
bal olarak grnendir. -O nlar iin en ok, topran e olmas
ve yalnzca onun yok olmayan olmas sz konusu, nk
zlemeyen, ybk olmaz olan ey bir e olur, yalnzca toprak baka
bir cisim iinde zlmez. -N e ki zlebilenlerde de geriye 20
genlerin kalmas ussal deil. Ama bu biribirilerine dnlerinde
215
nEPI OTPANOT r. 7
evkoyo. avpfiaive bi Kal t o v t o iv rrj els kkyka pera-
(3ae a ro i avamv t& nkr)6e orvverrva rpydvuv. t i 8*
avyKT] ros Tavra keyova-v o v k k a&paros noev yeveav
Srav yap e inmibajv yivrjra, o v k k trdparos lo ra yeyo- 25
vos. rps 8e t o v t o i s avdyK t] pr] nv ar&pa kiyev baperov,
aAAa pêaa ras aKp^tarras ina-rrjpas' al pev yap
Kat t v o tjt v kapj3dvova baperov, al padr)pariKa(, ol
be ovbe r ala-Tjrv nav avyx<^pova b t fiotikeada aa>-
ev tt)V vnddeerv. avyKT] yap oao a^rjpa noovav k A itto v 30
r&v oTOfêov K al tovt< hoplova ras ova [as avr&v, bai-
pera noev avr' rrjs yap nvpapibos rj rrjs cr<paCpas 8a-
pedeCcrtfs ra)s o v k iara r kemopevov <r<f>apa rj nvpapis.
tSore rj r tov nvps pepos ov nvp, ak A ara ti nporepov rov
aroytLov, b t nav eva t/ aroêov rj k aroêCcv rj oi>x 306b
nav cr&pa baperov.
8 "Okois be r n e p a a ra nk crd p a r a oy rjp ari-
ev k o y o v i a r , n p & rov pev on o - v p fi r j a e r a pr] d v a n k r\ -
p o v trd a t o k v ' iv pev yap to s i n n e b o s rp C a c r ^ p a r a 5
b o K e o v p n k r fp o v v t v ron ov, TpCycavov K a l r e r p y u iv o v Kal
e y o v o v , iv Vk t o s a r e p e o s bvo pdvov, n v p a p is K al kv-
j3os' avyKT] b e n k e o ) rovru > v k a p f i v e t v b a t n k e< o Ta
a r o \ e a n o e v .- e n e r a < f> alvera n v r a p e v r a a/rka a d -
p a r a a y r p a r o p e v a t<j> n e p e y p v r roVa, p a k l a r a b e r 10
vbcop K a l o rp . b a p e v e v p e v o v v r t o v oro ^ eo v c r ) ( ^ a
abv v arov " v yap &v i j n r e r o n a rra ^ fj r o v n e p e ^ o v r o s r
okov. aAAa p r jv e l p e r a p p v d p o - d r jo -e T a , o v k t i e a r a vba>pt
e t n e p t & a y r l a n be< j)epev. tocrre <f>avepv o r o v k e a r v t o p a -
p e v a T a a - ^ r jp a r a av r& v . aAA o iK e v fj (f>va s avn) t o v t o 15
a r jp a v e v r jp v , o Kal K a r a k o y o v ia r C v a a n e p yp iv
24 E
r o a v r a ;o K K om . E L aufjuirav F . y v a v F
a6 A e y t y ] t v a t
F 3 0 <Txr]p-aroTrotov<nv tK c u r r o v F 3 3 ret \ t i i r i -
fitva F 3 4 tov ( 1 ) om . E 1 3 h 1 <rroxf â'J <rrox*lov E , non
S 6 K a l ( i ) om . F 7 p.6v o v E L r : f i i v a 4>SP 9 r y r a
om. H 12 o v S f yclp H M 13 /leropptfl/ufrtTa F trrv M
15 ahry J L M r S : avrov E H ,rovruv F ar$f] aurb r E rec, a ir v F 1
1 6 fc] 5tj F H M yitp K a l $ in om. E 1
216
GKYZ ZERNE
sz konusu oluyor, nk eler okluka eit olmayan genlerden

kuruluyor68. -Ayrca bunlar syleyenler iin oluun bir cisme
dayandrlmamas zorunlu, nk eler yzeylerden olutuu 25
zaman, bir cisimden olumu bir ey olmayacaktrlar. -Ayrca her
cisim blnebilir demek yerine, en kesin bilimlerle atmaya
girmeleri zorunlu. Nitekim matematik bilimler dnlr olan
da blnebilir sayyor, bunlar ise varsaymlarn kurtarmak adna,
duyulabilir her ey iin bile bunu geerli saymyor. nk her bir
eye bir ekil bienler ve onlarn varlklarn bu ekille belirleyen- 30
ler, eleri blnmez klmak zorunda. Nitekim piramit ya da kre
blndnde kalan ey nasl bir kre ya da piramit olur? Dolaysy
la ya atein paras ate olmaz, eden nce gelen baka bir ey
olur (nk her ey ya bir edir ya da elerden oluur) ya da her 306
cisim blnebilir deildir.
8 Aslnda yaln cisimlere ekil bimeye almak, birincileyin,
btn tamamlanamayacandan tr tutarsz. Nitekim yzeyler
iinde yalnzca bir yer doldurur: gen, drtgen, altgen; 5
katilarda ise yalnzca ikisi: piramit ile kp. Oysa daha ok e
kabul edildii iin, bunlardan daha ok ekil kabul etmek zorunlu.
-Ikincileyin btn yaln cisimlerin kendilerini saran yere gre ekil
ald grnyor, en ok da su ile havann. Demek ki enin ekli- 10
nin kalclk tamas olanaksz, yoksa btn, saranla, kuatanla
her yandan bitiik olmazd. Ne ki baka bir ekle girecek olsa, tam
da ekilce farkl olduundan tr, artk su olmayacaktr. Dolay
syla onlarn ekilleri belirli deildir, bu ak. Ama doann kendisi 15
bize ussal olan gsteriyor: nasl teki nesnelerde taycnn biim-
217
3o6b riEPI O TPAN O Y T. 8
to s k k o s aees K a l &pop<f>ov b e t v m K e p e v o v e v a
(p k a r a y p hv o v tc o b v v a r o p v d p l e a d a , n a d a r e p e v rpopeva>v t& v K ara ra Trdtj
b u u p o p & v . ---- n p s b e tovto s n & s e v b e x e T a y y v e a d a r p K a
K a l d o r o v v rj o t i o v v a & p a t & v a v v e y & v ; o v r e y a p e av r& v
T&v aro\ eC a> v eyx<ope 8 a r o p rj y y v e a d a a v v e \ e s K Trjs
5 a v v 8 e a e m s , o v r e/c t & v ir m e b o > v c tv v t l e p e v c v r y a p a r o -
y t a y e v v r a r jj o v v d e a e K a l o v r eK t & v a r a y e ' a v . & ar
kv T is a K p f i o k o y e a d a f i o v k r ) r a K a l p-q e c T ra p ob ov r o v s
koyovs n o h iy e a a to v s t o i o v t o v s , v a p o v v r a s o ^ e r a t . rr jv
39 y e v e a v e/c t& v ovt<v.
39 kk p rjv k a l r p s r a Trdrj r e k cu
30 r a s b v v p e s K al rs K iv q a e s o v p < jx v a r a y jjp a r a
r o s a d p a a v , e ls h p k a r a fk e \ J / a v r e s o v rco 8l e v e p a v .
o l o v e n e l t ttv p evK ivrjT ov e a r . K a l ep p a v ru c o v K a l k o v o t i k o v ,
o p ev im r ja a v avr a< f> apav, 01 bi tv p a p b a ' T av ra
yp ev K iv r)T o ra T a p e v b t 6 e k a ^ C a r a v - n r e a a K a l ijct-
307a ara fie flr jK e v a , 6e p p a v r i K zu(araTo>, naCe
8e Kat O e p p a v e r a s y to v C a s, s <f>aav. rp & ro v p e v o v v
K ara tt\v K iv rja v p tp orep o b r jp a p r r jK a a v ' el yp K al
5 e o r v evKtvTjTO Tara T a v r a t& v a ^ r /p r c v , a k k ov t t /v to v
Trvps K iv rja v evKivr)ra * p ev y p to v r v p s vu> K a l K a r
e v ea v , T avra 8 c v k iv r jr a KVKka>, rr jv K a k o v p e v r jv tev k i-
18 bv om . M 1 9 o Stu S i nal M 2 0 avyBtros alcrOjros H M

Sdrep J H M a r J F H L S E * : om . E 1M S ' 2 2 <rdpKa] /cari
trdpKa M 2 3 arfia rv <rvytx^v E F L r S : rv o v v M t u v crapdruv J ,
rv ffufulray H M 2 6 ov r ] oK airra L 3 8 robs t o i o v t o v s $ :
t o v oroxelov avro E 1, t o v <rrox*lov airobs L r E 2, S u t vid. t jv
yivtvv Sfrera H M rijv om . F S P 2 9 k t v v t w v om . E'>*
xai om . E 1 rh om . F r e om . M 3 0 t eki ( r ) om . H to s
<rifj.atr ret <rx^MaTa o'd/iara t o s <TX'hllaa E rec' 3 4 evKiyifrirtpa.
F 3 0 7 a 1 Kal flepnavTiKcoTctra E 2 8^ Kat KautrTiKMTOTa om . E *
3 4 J F M r S p : om . E 'H L 5 tK in jT fS raT aJ aapLTuv F l 7 kvkA<p
om . E L S P kvAmtlv kIvt\< xiv M
218
GKYZ ZERNE
den ve ekilden bamsz olmas gerekiyorsa (Timaiosta yazld

gibi69, ancak bu ekilde hereyolabilen in ekle girmesi olanakl olur),
ayn biimde elerin de bileik cisimler iin bir madde gibi d'
nlmesi gerekir. Bunun iin biribirilerine deimeleri, dnmeleri 20
de olanakl, nk ayrmlar durumlarna, hallerine uygun farkllk
tayor.70 -A yrca et, kemik ya da herhangi srekli bir cismin
olumas nasl olanakl olacak? Bu, elerden olamaz, nk srekli
bir cisim, birletirilmeyle de olumaz, birletirilen yzeylerden de
olumaz. Nitekim eler, elerden olumu bir eyi, birletirmeyle 25
oluturamazlar. Dolaysyla san dnlecek olursa, bu tr
kuramlarn varolanlardan oluu ekip aldklar grnecektir.
Ne ki cisimlere ekiLverirken en ok onlara baktklar haller,
etkilenimler, olanaklar ve devinimlerle ilgili olarak da ekiller
cisimlerle uyum gstermiyor. Szgelii ate kolay devinen, stan, 30
yakan bir nesne olduu iin, ona kimileri kre biimini, kimi de .
piramiti uygun grd! nk bu ekiller en kk yzeylere bitiik
olduklar iin son derece kolay devinirler; ayrca biri btn olarak 30'
a, teki de en keskin a olduu iin, en stc, en yakc olanlardr,
nitekim alarla yakarlar, strlar dediler. mdi birincileyin devinim'
le ilgili olarak her iki taraf da yanld, nitekim bu biimler en kolay
devinen biimler olsalar bile, atein devinimi asndan kolay 5
devinimli deiller. nk atein devinimi yukar ve aa dz izgi
biimindedir; oysa bunlar yuvarlanma ad verilen devinim asn-
219
IIE P I O TPA N O T T. 8 307*
<rv. Irer e earv fj yij tcvfios ba t fi(j3r)iceva Kal pA-
vevi nevet 8 ov ravrayov kk' iv r avrrj s rorut, k bi
rov kkorpov <j>epera p,rj Kmkvopivr), K a l r .rvp be K a l io
ra dkka gj a-avrats, brjkov or K a l r Trvp Kal enaarov r&v
aroyemv iv fiev tG> akkorpCu> totti atyapa ecrra fj ttv -
pap.Cs, iv be r> o UeCto kv(3 o s . eri 8 el Oeppave K al KaCet
r Trvp 8 ras ymvCas, ravra eora Ta aroyea epfiav-
t l k 6l, fiakkov 8 <ra>s erepov erepov rrdvra yap e%e yu>- 15
vas, oov ro re O K red p ov K al t babeKdebpov. Ai)poKpCr<a
8e K al ] o-(j)apa as ycva t i s ocra ripve >s evKvrjrov.
aterre boiare r<3 pakkov K a l fjrrov. t o v t o b' or lo rt \frevbos,
<(>avepdv. pa bi avp@r\creTa Kal ra jmOr\pariKa a<&-
para KaCev Kal epfialvev %Xl 7 -P KaKeva ytavas, ao
Kal vetrv iv avros aropo Kal apapa Kal rrvpapCbes,
kX(s r e Kal e earv 8xopa peyidi), kadrep <f>aaiv. e
yap ra pev Ta be py, keKreov rf)v ba<f>opdv, akk' ov%
a'jri ovroi keKreov &s kiyovav. -eri el ro Katopevov rv-
povra, to be rvp ecrr atyapa rj irvpap.Cs, av&yKrj ro Kao- 35
fievov yCyvecrda <rcf>aCpas fj TrvpapCbas. rb piev ovv repvev
Kal bapev ovrcos crrco Kara koyov avpfiavov r o^?}-
fiari' t b i dvdyKTjs rt)v nvpapCba roev mpapCSas
fj t t ) p cr<papav c<j>a(pas Travreks akoyov, Kal opaov er
irep e tis aoCrj rrv jidâpav els jmyaCpas bapev rj 30
rv TrpCova els ir pCovas. e r i bi yekoav tps t bapev p.o-
vov cnrobovva rd a-^rjpa ra> mpC4 boKe yap pakkov a~vy-
9 d i ravraxoG ELr (ubtque) : o>x Z IS t(rrlv TSp 13 e/]

t M 14. jforat p o s t <ttoix*o pon . J F 1 5 trtpov om . E1 16 p o st
8 a>5. addu n t ita! (r) m/pap(s ElHLMr 17 r tfiv fi s tKvijtov] Kait
FLr tKi'rTjro H M 18 r a ] rb L1 toOto ! 8t] Slore S i E1
(art E F S 1 : (crra L r : om . JHM t/cvSos] t o v t o flevSes E 1 31 p ost
rofiot add. Kal tcbfio1 F , Kvfio H 3 a KaBJnrtp <patri> om . E 1L r
a 3 7 p] 8i yhp in ras. E 34 s Ktyovrv om . E 1 25 8 i om .
E1 tr<paipd ia r J F S P, ia r l om . H r a Kaipeva F 06 crtpapav ^
nvpafitSa E rl!C,S p 3 7 Kal E L : Kal rb $ oS ru t om . $ 38 rvpa-
filSas Ttotv ^ 29 <r<palpas om. F 1 s evep tis M 30 &tot
EF fj r'nv u. E Sape<rfla T u t v id . 3 1 rpbs^ rb rpbs J H M S 1
32 rb om . H M
220
GKYZ ZERNE
dan daire biiminde kolay devinirler. kincileyin, salam olmas

ve duradurmasmdan tr toprak kp biiminde ise, o her yerde
deil, kendine zg yerinde kalyorsa, engellenmedike kendi yerine
yabanc yerden gidiyorsa, ate ile tekiler iin de bu byleyse, u o
ak: ate ve teki elerden her biri baka bir yerde kre ya da
piramit eklinde olacaktr, kendine zg yerinde ise kp biiminde!
- te yandan ate, as yznden styor, yakyorsa, btn eler
stc olacaktr, ama b belki birinde daha ok, tekinde daha az
olacaktr, nk hepsinde a var: szgelii biri altgen, teki on 15
keli. Kald ki, Demokritos iin kre, bir a olarak kolay devinimli
olduundan tr kesicidir de. Dolaysyla daha okluk ya da daha
azlk bakmndan bir farkllk olacaktr. Oysa bunun yanl olduu
ak. stelik matematiksel nesneler de yakar, str sonucu
kacaktr, nk dedikleri gibi blnmez byklkler varsa, onlar 20
da a tayor ve onlarn iinde blnmeyen kreler, piramitler
var. Ne ki biri yakyor, teki yakmyorsa, ayrm ne pnu sylemek
gerekir, yoksa onlarn yapt gibi basite byle iddia edip geilemez.
- te yandan yakan nesne kzdrrsa, ate de kre ya da piramit
ise, yaklan, kzan cismin de kre ya da piramit haline gelmesi 25
zorunlu. mdi kesmek ve ayrmak, ekil asndan orantl .byle
bir sonu karyor, oysa zorunlu olarak piramitin piramit ya da
krenin kre yaratmas hepten sama. Bu sanki ban baklara,
testerenin testerelere ayrlmasnn dnlmesine benziyor. -A y- 30
rica atee yalnzca kesmek bakmndan bir ekil bimek gln.
nk ate, paralara ayrmaktan ok, birlikte seip toplamaya
221
o f ITEPI OTPANOT I\ 8
33 Kpvev Kal a rvvopi ev rj h a K p iv e v . h a K p iv e p-ev y a p r a firf
307 b op.6<pv\a, o v y K p v e be ra op.6<pv\a' Kal rj piev a v y K p -
<ys KaO aiT o ecrr (to y a p o~vvopev Kal e y o v v tov -rrv p o s ),
fj be boLKpurs Kara <rvpj3 ej3 r]K6 s {avyKpivov y a p t op.6-
<f>v\ov e a p e r a k k o r p o v ). <3o r V r p o s a p cp m eXPVv
5 c n r o b o v v a rj p . \ \ o v lir i r crv y K p v ev .- rpos de tovto s,
e 7re r O ep p v K al r \Jn>xpv iv a v r a rfj b v v p e , bv-
v arov a r o b o v v a rw \jn>xp& cr^/Ji r i' 8e yap e v a v r o v
ev a to a r o b b o p e v o v , ovO ev . S e v a v r o v e a r l c r ^ r jp a r . 8
x a i r v r e s a r o \ e k o v n a ( r roro* K a r o rp o a r jK e v rj rarra
o d cp o p cr a c r y ^ p a m v rj p r j b i v . e v o b e r e p l r r js bvvpec s
a v r o v r e p a d e v r e s e lr e v e v a v r i a K ey o v c rv a v r o l a v r o s . (p aoi
yap e v a -tyvxpbv t p - e y a k o p e p e s . a r a v v K f ie v Kal
jxt) b u e v a b a t&v ropcav. b r jk o v roC vvv oti K al to O ep p v
a v erj t S or toiovtov 8? del t \ e n r o p e p e s . aJore ovp-
15 fiaive iMiKporrjTi K a l p e y e d e bacfrepev r e p p o v K a l t o
\jrvxp6v, dXX ov to s aryrip.acnv. r i 8 el az/om a l ir vpa-
p b e s , al p e y k a av e e v ov rvp o v b a r o v t a-^rjpa tov
K a e v , k\ r o v v a v r L o v . o r p,ev ovv ov to s cr^ p a cr 8a-
<epe r a aToêla, tpavepov eK t&v elpijpevov lre l 8e kv-
10 p id r a r a batfiopal t&v (Tcofxru>v a re Kara r a rdj] Kal r a
epya Kal Tas b v v p e s (etccrrov yap eva <papev t&v (f>v-
ae koi ep y a Kal ir a d i] K al v v a p e s ), irp & r o v tiv et] r e p l
T ovT ojv k e c r e o v , o-rrcos em p rjaa v T es r a v r a K f i a p e v r a s eca-
otov r p o s eK a o r o v ba<f>opas.
33 ol rrvvoplav om. H Suucplvetv om . E 18 SaKplvei] Stucpivev H L M

3 7b4 Xph M , XPV H 5 vps tovtols 5 e S 1 7 TL om - E * L
8er yap E L r : tia rb Sev piv $ 8 fjnjBev J F eVrf E L r S p : elva
$ (trX7May <rX ^ *nTI H ay d u ck , fortasse r e c te 9 roAeAotra(Ti
E H L M r : 7ro\e/rou<rt J F S 1* 13 pv^puv elva J F 13 'tb om . H
14 et E L : tv eh) F r S c, om . J H M av/Balve kal niKpTtr Kal E S e
15 fvxpbv Kal ro Bepfiiv F 18 rovvavriov & L : ro ivavrl E 1, ro evav-
riov r S 1 Be'tpepev E 1L 1 2 0 r&v om . E 1, B e k k e r r i (1) om . E 1
(n o n S ) 21 ras om . E (n o n S c) 2 2 erf\ ei E 1, e r Kal E 2
2 4 rpbs] irap' F YP
222
GKYZ ZERNE
benzer, nitekim e kkl olmayanlri ayryor, e kkl olanlar

topluyor, bir araya getiriyor. Toplama kendinde olan (toplamak, 307
birletirmek atein ii), ayrmak ise ilineksel (e kkl olan top-
luyor, yabanc olan ayryor). Dolaysyla ya her iki bakmdan da
bir ekil verilmeliydi ya da daha ok toplama bakmndan. - te 5
yandan scak ile souk olanak asndan kart iseler, soua bir
ekil bimek olanaksz, nk verilecek ekil kart bir ekil
olmaldr, oysa bir ekil bir ekile kart olmaz; Bunun iin hepsi
bunu savsadlar. Oysa ya her eyi ekillerle belirlemek uygun olurdu
ya da hibirine ekil bimemeliydi. Souun olana konusunda 10
konumaya kalkan baz dnrler de kendi kendileriyle eliiyor.
Nitekim gzeneklerinin biribirine yapk olmas ve onlann arasna
girilememesinden tr souk olan eyin byk paral olduunu
ileri sryorlar.71 yleyse ak ki, scak olan da arasna kolay girilen
ey olsa gerek! Byle bir ey ise her zaman ince paral. Dolaysyla 15
scak ile souk, ekilleri asndan deil, byklk-kklk
asndan farkllar sonucu kacaktr. -Ayrca piramitler eit deil
se, byk piramitler ate olmayacak, ekil de yakmann nedeni
deil, kart olacak. -m di eler ekilleri bakmndan farkl deil
dirler, sylediklerimizden kan bu. Ama madem cisimlerin en
nemli farkllklar onlarn hallerinde, duygulanmlarnda, eserle- 20
rinde ve olanaklarnda bulunuyor (nk her birinin doa gerei
ileri, eserleri, duygulanmlar, zellikleri ve olanaklar olduunu
sylyoruz), ncelikle bunlar zerinde durmak gerekiyor. Bylece
onlarn nasl olduuna bakarsak, her birinin her birine gre farkn
da belirleyebiliriz.
223
IIE P I OTPANOT A. 1 307
I le p 8e f i a p e o s n a l K o v t ft o v , t . t e c r r lv eK rep ov Kat t s
rj (p v a s av rv , a -K e r r e o v , K al 8ta t i v a ir a v e x o m Ta?
b v v jie s rav ras. Z ar yap tj r ep l av rv 6e a > p a r o s -7rept 3 0
K iv r ja - fc s Xoyos oKea" fia p y a p K al KOV(f)OV r b v v a tr a
K i v t a O a ( f> v ( r ik s tto> s X e y o j j . e v . ( r a s 8e e v e p y e a s oy o p ar
avrv ov K f r a , rX r]V e r s o l o r o rr\ v p o T r r jv e v a r o o v r o v . )
8a 8e ro rrjv <f>v<riKrv jiev eva TTpayfj.areav repl Kirf]- 308a

<reas, T a v r a 8 \ev ev kavros oov (fi>Tivp' a r r a K iv y o - e o o s ,
irvre pey yjpvra ras bvv/xetrv avrv, TrXr]V ov batpiKacrC
ye, rXr}V oX(y<>v. Ibovres ovv rp&rov ra rapa rv XXcov
eiprjjieva, K a l baTtoprjOavres ocra TTpos rr/v crKe\j/v ravrrjv 5
beXev avayKaov, ovrca K a l r <f>avo(ievov Tjjj.1v ermuev
repl avrv. 7
keyera brj ro fiev onrXs fiapv K a l K ovcpov, 7
r . 8 TTps erepoV' rv yap eôvrov fipos < f) a jie v r pe v

eva Kovfporepov r be fiapvrepov, oov vXov \oXkov. tepl
piev otiv rv arXs Xeyojxeva>v ovbev eprjra rapa rv rp- 10
repov, repl be rv TTps erepov ov yap Xeyova r ear r
fiapv K a l ri r K o v p o v , XXa r r fiapvrepov K a l K o v p o -
repov ev ros eôvcr fipos. p.aXXov 8 ecrra brjXov o
Xeyop.ev 5 8 e. ra fiev yap ael Tre<f>VKev m rov fiecrov <f>e-
, ra 8* ael T rp s r fie a o v . ro v rav be r fie v m 15
rov pe'crov ( f> e p e c r 6 a , Kara) 8e r r p b s
r f i e a o v . - r o r o v y a p r uj v o fi e v e v a t i i v r o v p a v
r fie v v a t r b e K r a , K a d r e p r v e s o v c r v ov y a p e-
va r fie v avm r 8e Karco <j> ao -iv , erep T r v r j} opoo's i a r ,
A a8 J H L M : om . E F r
t rls~\ v s H 3* ry F H L M r :
TEJ 3 0 8 * 1 /xiv J F L M : om . E F r Kvr](nv E 2 rjy KiHj-
atas $ 3 E L : ov fi^v $ S P 4 oSv] rolvvv J 6 avay-
kcuov] o.vo.yov E 9 ^ om . E * v\ov E 1 0 ovSev p ost
rp6rcpov p o n . M 12 rt rb (1 ) om . E Kal ri r i Kov<p6rtpov F
13 4<rrl F - i A.pyo/t> E L r : rb teyi/tcvoy $ x6 Ktyofitv F
17 t eva F '
224
GKYZ ZERNE
Drdnc Kitap
imdi ise ar ile hafif konusunda inceleme yapmak gerekiyor:

her biri nedir, onlarn doas nedir, hangi nedenle bu olanaklar
tayorlar? Onlarla ilgili aratrma devinim konusundaki temellen- 30
dirmelere zg, nitekim bir nesnenin doal olarak devinme olana
tamasndan tr ar ile hafiften szediyoruz. (Onlarn etkinlik
hallerinin adlar yok, ancak ynelme byle bir ad olarak dnle -
bilir.) Doa aratrmas devinimle ilgili olduu iin, ar ile hafif 308
ise kendilerinde bir tr devinim kvlcm tadklar iin, herkes
onlarn bu olanaklarn kullanyor; ancak pek az dnr dnda
kesin belirlemelerini yapmyorlar. ncelikle bakalarnca sylenen
leri grelim, bu aratrma ile ilgili olarak ayrt edilmesi zorunlu 5
olan sorunlar bulalm, sonra onlarla ilgili olarak bizce grneni
syleyelim. .
mdi ar ile hafif bir mutlak anlamda bir de baka bir nesneye
gre kullanlyor. Arlk tayanlardan birine daha hafif, birine
daha ar diyoruz, szgelii tun tahtadan daha ar. Mutlak
anlamda kullanl daha nce sylediklerimiz arasnda hi geme- 10
di, daha nce yalnzca baka bir eye gre kullanld. Nitekim ar
nedir, hafif nedir, bunun deil, arlk tayan nesnelerde ne daha
ar, ne daha hafif, onun sz geiyor. Dediimiz! ey yle daha
ak olacak: kimi nesneler doa gerei hep ortadan kimi ise hep
ortaya gidiyor. Bunlar iinde ortadan devinime yukarya, ortaya 15
devinime ise aaya adn veriyoruz. -Kimilerinin72 sand gibi
gkyznde yukar ile aa diye bir eyin varolduunu dnme
mek tutarsz. Nitekim onlar, yukar ile aa yoktur, nk gkyz
225
308a IIE P I OYPANOT A. 1
*o K al T rav ra^ od ev a v rO ro v s eo ra r o p e v o jie v o s Hk c k t t o s av rs
a v r a j. ^ jL tes 8 e r rov r a v r d s e< rxaT 0 V a v \ e y o p .e v , o Kal

K a r a ~t jv d e c r v e t r r l v a v a ) Kal r f j <f>vcre t p & r o v ' e r f i 8 r r
r tov o v p a v o v Z ary arov K al fie a o v , b r jk o v or e crra K al ava>
K al K ara, o r e p Kal ol tto K K o I X e y o v c r , ttK ^ v ov\ lk v& s .
*5 tovtov 8 arov o r vofilovaiv ovx ofiooV em tt.vtj) t v

ovpavov, aXX ev eva. fiovov r vrsep rjjJ.as r]fx<T<paCpov, erel
TTpo<TVTTokaj36vTes Kal kvkXu> toiovtov, K a l to jieaov ojj.ous
XIV rps arav, r p.ev avoa <f>tj<TOva-v eva, r 8e fxecrov
Ktlrto. clttKs p.ev ovv Kov<t>ov \eyop.ev to ava) <f>ep6p.evov Keti
30 rps r lo-^ aro v, fiapv 8e atk&s r Kano Kal rps t
ILaov vps aX\o 8e Kovcpov Kal Kovfprepov, ov hvov e y o i-
Toov fpo s Kal tov oy kov crov Karto (pepera drepov <f>v~
<re OaTTov.
T & v br r p o r e p o v iK d o v r a ) v e n i t t } v r e p l t o v t c o v (tk& J/iv 2
35 crxe8v o rK ea rro r e p l r & v o v r a ) (3apea)V K a l K0v<f>a)v eip rj-
KacrL p o v o v , o<ra)v a p u p o r e p a v ex v ra )v fi p o s d rep ov etrr
3 0 8 b Kov<f>oTepov o v rco b e b eX 06v r e s o l o v r a buapCo-a K a l r e p l
r o v uttX & s Kov<f)ov K al f i a p e o s ' o b e \ o y o s a v r o s o v k 2(f>ap-
p.0TT e. brjA ov 8 fcrra r o v r o fjia \ \ o v T rpoeX dovcn v. K ey o v cr
y a p r K ov(f> orepov K a l f i a p v r e p o v o l p.ev & <ntep e v r & T -
5 p a tta rv y x d v eL y e y p a p jie v o v , ( ia p v r e p o v pev r e* r \ e o -
va)v r & v a v r & v cv v eoros, Kv<f>orepov b e r e eA.arT ovaav,-
uHTirep p o X j 3 o o v p 6X(3 b o s o TrXeio)v f t a p v r e p o s K a l ^gAkoS
âKos. ofjLoCoas b e K al t& v XXa>v t & v o p o e b & v e K a tr r o v
i v VTrepoxfj y a p T&v icra)v p o p [a )v (S a p v r e p o v eK a crro v e o -r v . rov
2 3 ita! (2 ) om . M 2 4 orep E : &<rvep 3 >SP, &s Srep L 2 6 fi&yov

om . H M 2 7 vpoavTTo\ap.fi&vovTs E 2 2 8 fietrov (cara)] (itaov Kal
ro E 1 ut vid. (jieaov d e l.) 3 0 orA.s r b E rec : r b cm\s codd ., rAs
rb rAs S ? 31 oE P r a n t l : t codd., S Suev L 3 2 aa v
St/kov F . P o s t ttrov e x c id it fo rtasse re i co m p arate g rav is d escrip tio
Sarepov ci. B y w a te r 3 4 4 \ 86 v r u v post (TKfipv pon. F 3 5 tcov-
<pav r e Kal fiapcay F 3 6 fLvov J H L M r : judyvv E F Stov L
3 0 8 bl oJ6v Te ptcrBa E 1 3 fxW ov t o v t o HM 6 o v y ecrd s E 1 :
a vv ea rtis F L ]S C (cod . A ), <ruvrrriKs J H M E 2 (vid. 3 0 3 b2 9 ) 7 fioKt-
PSou om. E 1 d om . E 1 ttAciovav olim E xaA
8 rv &\\uv om. E 1 jlioioeiSv F H
226
GKYZ ZERNE
!
her yerde benzerdir, her yerden yryen her kii kendi kendisinin 20
karsndan geleni'dir, diyorlar.73 Oysa biz btnn u snrna yukar
adn veriyoruz, o konumca da yukardadr ve doa gerei ilktir.
Madem gkyznn bir u snr ve ortas var, ak ki, yukars ile
aas da olacaktr. ou dnr de zaten bunu sylyor, ancak
syledikleri yetersiz. Bunun nedeni de gkyznn her yerde benzer 25
olmadna, bizim zerimizdeki yarm krenin tek olduuna inan
malar. Gkyznn kre biiminde tek olduunu ve orta noktann
btne gre ayn ekilde olduunu kabul etseler, yukan vardr
diyeceklerdir, ortaya da aa adn vereceklerdir. -M utlak anlamda
hafif dediimiz; yukanya ve u snra doru devinen, mutlak anlam- 30
da ar dediimiz ey ise aaya, ortaya doru devinen eydir.
Arlk tayan iki cismin ktlesi de eitse, ikisinden aaya doru
doal olarak daha hzl giden dier nesneye gre bir nesneye hafif,
daha hafif diyoruz.
2 Bunlar zerine aratrma yapanlarn ou, biri arlk tayan,
teki daha hafif olan nice nesne varsa onlar zerine yalnzca bu 35
anlamda ar ve hafif nesnelerden szettiler. Bu anlamyla ele alnca
mutlak anlamda hafif ile ar konusunu da belirlediklerini sandlar. 3081
Oysa onlarn kuram yerinde deil. Bunu yol aldka greceiz.
Kimileri daha hafif ile daha ardan, Timaiosta yazld gibi74
szediyor, yani ok sayda ayn paralardan bileik olan daha ar, 5
daha az sayda ayn paralardan bileik olan cisim de daha hafif.
Tpk daha ok kurunun daha az kurundan, daha ok tunun
daha az tuntan daha ar olmas gibi. E biimli olan baka cisimle
rin her birinde de bu byle, nk her cisim e paralarnn fazlal
227
ITEPI OTPANOT A. 2 3<>8b
avrv h e r p r o v K al ukov pokfihov <f>a<rv' e/c t iv m v yp o

r& v avr& v e v a r v r a ra (T ap a ra K al /utas v k r js , aAA
o v b o K e v . ovrco hi] bcopcrpev< ov ovk e p r j r a r e p l tov r k & s
Kov(f)ov K a l f i a p e o s vvv y a p ro p e v rv p det Kovcpov ka l a v co
ot o v b k y o r r j r a r & v r p y v c u v , e & v a v v e c r r a - 15
v a (p acrv e K a o r o v a v r & v , r rv p a v a* (p e p e c r d a 7re<pVKev ro
re yp r k e o v r jr r o v hv ecp ep ero K al fia p v r e p o v [av] rjv k
r k e v c o v o v rp y m v co v . v vv b e (p a v e r a r o v v a v rC o v ocrto y a p
a v fj r k e o v , K o v cp r ep o v i & r K a l avut ( p e p e r a r r o v . K al
av coev be k tio r o k y o v o< r0r}<rera r r o v irv p , ro 8e 20
Trok f i p a b v r e p o v . r p s b e r o v r o s , ere l r pev eAaor<ra>
ex v r opoyevrj K o v tp o r ep o v e v a (p acr, ro 8e r r k e a t /3a-
pv rep ov , epa 8e K al vhcop K al rv p eK r& v avr& v e v a
r p y a tv a t v , aAAa b a ( p e p e v o k y o r r jr Kal r k r j e , b r
p e v a v r& v e v a ko v c p o r e p o v r b e fia p v r e p o v , eorat rt Trkrj- 25
6 o s e p o s o f i a p v r e p o v v b a r o s e c r r a . a v p f i a v e 8e Ttv rov -
v a v ro v ' eC r e yp o r k e a v ] p ava> (p ep era pakkov,
K al oka s orovv p e p o s e p o s av<o ( p e p e r a k to v v b a ro s. 28
ot 28
pev ovv rovrov r o v r p o r o v r e p l K ov (p ov Kal fia p e o s b a tp c r a v
to s 8 ovx Ik a v v eboev ov roo b e k e v , aAAa K a r e p ov re s 3
p ^ a o r e p o r a s y k k a s K a v o r ep m s e v o r /c r a v rrep l r& v
vvv k e ^ d e v r o iv . (p a v e r a yp e v a t v p e v eAarra)
oy kov
r & v a r & p r o v , o v r a b e f i a p v r e p a . b r jk o v o v vs o > x iK a v v

r ( p iT K e v e t r m v c r v y K e c r a r & v r p & r t o v ra I c r o f i a p r j
to-a yp hv r jv t v SyK ov. ra 8e T r p & r a K a l a r o p a ros 35
10 5 e E F L M r : j j J H fuAou] uAov K a l F 12 5i) E H L M : 5e
JF rS p 17 r e om . F , T ut vid. tv (1 ) p o st y p pon. E ' L r , om.
HM tv (2) om . E J : h a b en t F H L M r ^1/] 1) E 1, \v Kal J 18 rp-
yavov F 19 <p4pt<rBa J 21 ir e tS i F 22 r ifi- x ov H M
in o o y e v r j J H 23 SSup Kal rvp E L r : rvp Kal SSap 0 24 5 o]
S r L 2 5 fipaSvrepov E 2 6 & om. E 1 27 uKKoy epe
rdi Sva F 2 9 rdy rpitov rovrov L fiapeos Kal Koitpov S 31 to
rAiKtai $ : rys vvv jKiKas E ' U 3 3 Syra, fiapvrepa 5 i E ! F &s
om . E 1 3 5 tv om . L
228
GKYZ ZERNE
ile daha ar oluyor, kurunla tahtamnki de ayn tarzdadr, diyorlar. 10

Btn cisimler belli ayn paralardan ve tek maddeden oluurmu,
ama yle grnmyormu! -m di byle belirlendikte mutlak
anlamda hafif ile ardan szedilmi olunmaz, nk grlen u:
ate her zaman hafif ve yukarya ykseliyor, toprak ve topraktan
olan btn cisimler ise aaya, ortaya doru gidiyor. Dolaysyla 15
onlarn, elerin her birinin onlardan olutuunu iddia ettikleri
genlerin azl yznden ate yukarya doal olarak devinmez.
nk daha ok ate daha az ykselirdi, daha ok genlerden
olutuundan tr daha ar olurdu. Oysa grlen bunun kart:
ate ne denli oksa, o denli hafif ve yukarya o denli hzl ykseliyor.
Yukardan aaya doru da az ate daha hzl devinecektir, ok 20
ate ise daha yava! - te yandan madem daha az e cinsten para
tayann daha hafif, daha ok tayann daha ar olduunu;,
havann, suyun, atein de ayn genlerden olutuunu, ama azlk
ve okluk bakmndan farkl olduklarn, bunun iin onlardan
birinin daha hafif, tekinin daha ar olduunu iddia ediyorlar, 25
sudan daha ar olan bir hava okluu olacak demektir! Oysa her
ey tam tersi oluyor. nk daha ok hava yukarya doru her
zaman daha ok ykseliyor ve genelde havann her paras sudan
yukar deviniyor.
mdi bunlar hafif ile ar konusunu bu tarzda belirlediler. Kimi
lerine ise bunlar byle belirlemek yeterli grnmyordu;75 aca 30
daha eski olmalarna karn imdi konutuumuz konuda daha
acl dnenler vard: nitekim grnyor ki, baz cisimler ktlece
daha kk ama daha ar, dolaysyla u ak: e arlkta olanlar
eit ilk paralardan bir araya gelmilerdir demek yeterli deil; yle
olsayd ktlece de eit olurlard. Ar cisimleri oluturduklar ilk 35
229
308 IIE P I OTPANOT A. 2
p .e v eiTLTTtba \e y o v c r iv e &v avveart]Ke ra fia p o s e x 0VTa '

309* r v a - c fi r i v , aro n o v ro < f> v a - ros 8e orep ea p a k \o v
e v b fy tT C L L \e y e v to p .f ( o v e v a fia p v r e p o v a v rto v . t & v 8e
(rv v d irt v , e r e b r /T te p ov (p a v e r a to v to v e K aarro v % xe v v

T p io v , aW a jro..a f t a p v r e p a 6 p > p .e v ek rT co to v SyKO v
5 o v ra, n a $ ir e p e p b v âKoV, erep o v to a r o v o o v ra i re
Kal k i y o v m v e v o i' to yap n e v v ip .'n e p k a p ^ a v p .e v o v k o v -
<f>(ev ra crtofiara 0 T e p a ' r k e o v y a p fy e v K evov. 8ta to v to yap K al to v
SyK O V e v a p.ea> < r v y K e p .e v a ir o X .X a .K is e$ tr o v crTepe&v fj
I(5 K a l e k a r r o v c t i v . ocos 8 e Kat t t c l v t s a r o v e lv a to v K o v (p o -

repov to T t k e o v e v v n p y e v K evov. X e y ovcr p .e v o v v t o v t o v t o v
T p o ro v , a v y K i] 8e r p o a O t v a r o s o v rco b t o p o v c r p.r] p . v o v
, to K evbv f y e v r k e o v , hv 77 K o v f p o r e p o v , W a K al to crre-
peov ekaT T ov " e yap v T r e p i e Tjs r o a v r r \s a v a k o y t a s , ovk
15 l a r a K 0V (f>0T ep 0V . 8ta yap to v to K a l t o r v p e l v a ( fia c r k o v -
<f>OTaTOv, O T t r k e c r r o v e \e K evov. a v p .^ r \a r e T a o v v p iK p o v
:t r v p o s r o k i v X P V(T V r k e o v e y o v r a t o K ev b v e v a K o v < p o rfp o v ,
et p .i) K al (TTepebv e e n o k k a T i k d a o v ' & a r e t o v t o k e c r e o v .
E v o p ie v o v v t & v p.r] ( p a a K o v T o v e v a K e v o v o v b e v 81copt-

ao a-av re p l kovôv k < u /3 a p e o s , o o v A v a a y o p a s K al E/x7re8o-
K?jy ol 8e b o p c r a v T e s p ev , ov (fta c rK o v re s be e v a K evov,
ovbev e r o v 8 ta rC t a pev a r k s K ovcpa ra be f a p e a r<Sv

c r c o p a T u iv , K al (fte p e ra ra fie v ael ava> Ta 8e Kara). eri
8e r e p l to v e v a pLeCa* t o v o y K o v o v r a K o v ty o re p a r & v ek ar-
25 t o v c o v e v a treofiaTCV o v b e v e r e f j.v q < r d r j( r a v , o v b e b r j k o v ttgs k
tS > v e ip rjp e v o iv opokoyovpeva ros < f> a v o p .e v o s a v u fitfa r e ra
3 0 9 * 1 rd om . F M ' a-repeh 8e A id. 2 ffapvTfpov eva E 2, elva nal

fiapvrepov F avrv 3e rv E 1 3 kclotov hoc loco E r S p : a n te
rbv om . L *X0V M 4 a X \ h . . . 12 Tpivov ort. M 5 re
om. F 1 6 T trdi/ara Koutplev J F H 8 yap (2") E L M r : 8e J F H
9 tvat (itlova J , t x flv ^ C ova E H <rvyKetneva om . J 10 Kal (1)
om . J F i r T tl] Ttp J 14 t ^ ] ros E 1 18 Kal crrepeuv ti pi)
jL A id. t) (rrepebv F 21 oul ot J . yLiTj Aid. 22 rt] to E 23 Zti
Se E F L r : ovSe J H M 24 Svra^ ra E 'L , e j j o m M 2 5 877A0V]
Se\ov E roc' r s E F : orai H L M , arep J 2 6 6/okoyovnevov F
230
GKYZ ZERNE
ve blnmez yzeyleri ileri srmek ise tutarsz olacaktr, nk

onlar iin daha ok ktlenin daha ar olduunu sylemek olas. 309:
Bileik cisimlere gelince: her birinin bu tarzda olumad grnd
iin, ynle kurun gibi, pek ok daha ar nesnenin ktlece
daha kk olduunu grdmz iin, bazlar baka bir nedenin 5
olduuna inandlar ve boluk cisme girer, onu hafifletir, kimileyin
daha byk cisimlerin daha hafif olmasna yol aar, dediler76.
nk o nesneler daha ok boluk tarm! Bunun iin eit kat
paralardan ya da daha kklerinden oluan cisimler ou kez
ktlece daha byk oluyormu. Genel olarak da her cismin daha 10
hafif olmasnn nedeni daha ok boluk bulundurmasmdanm.
mdi bunlar bu tarzda konuuyor. Byle belirleme yapanlar iin
unu da eklemek gerekir: daha hafif olan yalnzca daha ok boluk
tamaz, ayn zamanda daha az da kat para tar, nk bu tr
oranlamay aacak olsa, daha hafif olmayacaktr. Bu yzden atein
de, en ok boluk tayan cisim olduu iin, en hafif cisim olduunu 15
sylyorlar. mdi u sonu kmaktadr: ok katl kat paras
olmayacak olsa, daha ok boluk tayan ok miktarda altn az
ateten daha hafif olur. Demek ki sylemek istedikleri bu.
Anaksagoras ve Empedokles gibi, boluk olduunu iddia
etmeyen dnrlerden bazlar hafif ile ar konusuna hi dein
mediler, bazlar77 ise boluk olduunu iddia etmedikleri halde, be- 20
lirleme yaptlar ama niin baz cisimlerin mutlak anlamda hafif,
bazlarnn ar olduunu; niin bazlarnn hep yukarya bazlarnn
hep aaya gittiini onlar da sylemediler. Ayrca kimi cisimlerin
daha byk ktle tamalarna karn daha kk cisimlerden daha
hafif olmalar konusuna hi deinmediler; onlarn syledikleriyle
grnenlerin nasl uyuaca konusu da ak deil. Atein hafiflii 25
231
n E P I OTPANOT A . 2 39a
k ty tv a v r o s . a v a y K a io v 8e K al to s v tp l T r js to v r v p o s
K O vtyoT T jT os a l r a > n t v o s ro 7roA.ii K tv o v ix e v v y tb b v *v T a^s

a v r a is e v e ^ fr r d a b v a ^ t p t ia s . tk a rro v p -tv y a p e crrtp tb v
rv akkcov o-to/aartov, K a l to K t v o v r k e o v a k k ' opcos ea r a t 30

tl T rvpbs t t \ t } 0 o s v ro o rtp to v Kal t o T r k r jp ts V T r e p f i k k c
t & v r tp u y o p -iv a v crrt p t v e v t i v i p.iKp> T r k r fd t y r j s . ia v 8e

K al to K t v o v , r & s b o p o v a t o cn rk& s fia p v ; rj y a p
tG> T r k e o v c r r e p t o v t y t v rj r w t k a r r o v K t v o v . t l p .tv o Z v t o v t o
<ft r jc r o v c n v , t c r r a t i T k r j& o s y r j s o v t h s k C y o v i v < crrtptdv k e r r a t 3 0 9 13

ik a r r o v rj iv r o k k r k tf tL r v p o s . opoC w s 8e /c> r<2 Ktv
8op<rco<rV, t a r a t t i K o v tp o rtp o v t o v n k s Kov<f>ov K a l <f>tpo-
fit v o v a t i av m a /T o ov ael K o v < f> 6 r ep o v t &v ^ o v tc v fi p o s 5

K al k a ra ) (jttp o n iv m v , t 8e K O V ffto T tp o v ovk a ti K o v p o v b a
to k iy tc r O a i. kal iv to s y o v a fia p o s rtp o v tT tp o v K ov< po-
r t p o v , o to v y r js v8a>p. a k k a p jjv o v b i rw r Ktvov av& koyov
ty tv T T pos r b r k r jp ts K av ov kvcra tt/v ktyo/jtivjv v v v a r o -
pC av. cruju./3j7<rera y a p K a l t o v t o v t o v r p o n o v k t y o v c r v a c r a v - 10
t > s to ahvvarov. iv yap rw r k t L o v t , T tv p l K a l i v rw eA r-
t.o v i t o v a iiT o v t t k o y o v t a rtp td v r p o s t o K tv o v . < f> tp tT a

8e yt o ltt o v to r k e o v av a Twp to v ik a r r o v o s , K al Karu
8t n a k v o h ta v r o s o ts k tla > v \ p v t r o s K al 6 [ i 6k j 3 b o s o jx o a > s
8 e a t t > v a k k t a v t K a a - r o v t & v i y o v r m v f i p o s . o v k h t 8 e r o f i - 15
TO <rvp.(3 a i v t i v , t i n i p TOVTt h lt o p U T T a i TO f i a p v K a l K0V<f)0V.

o lto tt o v 8e Kat t i 8 r d K tv b v ft e v a v a ) ( p t p o v r a , ro 8e jce-
vov av rb 1u.r). kk p.r\v et y e r p .tv K tv o v ava> TTftpVKt
< f)ip t(rd a , K a ra 8e ro r k r jp t s , K al S a to v to to s a k k o s
27 avrovs F T7j om . F 2 9 ivS fxe<r^cu ^ tu trrpeov H M

31 wtrep$d\r M 3 3 Kal . . . Sopovtr om . E 1 y a p toi re<TToy F
to v to \ Srat F 3 ^ 9 ^ 1 fb arpbv F L E 2 2 kv$ om . E 1 3 T 0 *>
om . E 15 4 oru E 1 : t!) $ L S P 5 Kovpoy ael om. E 1 e/]
alel Kat L , Kal E 2, fcrra a ei J M 8 u8cop yrjs $ t^j om . F 9
om . F 11 ir\ 4 ov L iv om . F H M r 12 \6yov e(et F
7rpos] Kal J H 13 y t om. $ r ffrrov post rp pon. H M 14 rcCAy
crau T s] 6S.Trov F 4 (a') om . F 1 5 ol M r v F 16 t o
Kovpov J H M 17 Kal E L r : /ctj> <p(povra E L T : tpeperat J H ,
{peprjraL F M 18 (pcptaGa Trttpvrcc F
232
GKYZ ZERNE
konusunda, onun ok boluk tamasn neden gsterenlerin de

yaklak ayn kmaza girmeleri zorunlu, nk teki nesnelerden
daha az kat para ve daha ok boluk tayacaktr, ama yine de
kk bir toprak okluundaki kat paralar aacak nicelikte kat 30
paralan olan, dolu bir ate nicelii olacaktr. Onlar boluktan
szediyorlarsa, mutlak anlamda ar olan nasl belirleyecekler? Ya
daha ok katlk ile ya da daha az bolukla belirleyecekler: ilkiyle
belirleyecek olurlarsa, iinde ok fazla ate niceliindekinden daha
kk katlk bulunacak kk bir toprak paras olacaktr. Bolukla 309
belirleyecek olurlarsa mutlak anlamda hafif olan ve hep yukarya
giden bir cisimden daha hafif olmasna karn hep aaya giden bir
cisim olacaktr-Oysa bu olanaksz, nk mutjak anlamda hafif olan
cisim, arlk tayan ve aaya giden cisimlerden her zaman daha 5
hafiftir; daha hafif olan cisim ise her zaman hafif deildir, nk
arlk tayan cisimler iinde, birine tekine gre daha hafif denebilir,
szgelii suya topraktan daha hafif denir. -N e ki imdi szn
ettiimiz sorun boluk ile doluluun oran araclyla da yeterince
zlemez. nk bu tarzda konuanlar iin de olanakszlk sz
konusu olacaktr. Nitekim daha ok atete ve daha az atete bolua 10
gre katlk oran ayn olacaktr, oysa daha ok ate yukanya doru
daha az ateten daha hzl gidiyor; yine daha ok altn da, kurun da
aaya doru daha hzl dyor. Arlk tayan teki cisimlerin
her biri iin de bu byle oluyor. Oysa ar ile hafif bolukla 15
belirlenseydi bu byle olmazdi. -Boluk yznden yukanya gidilmesi,
ama boluun kendisinin yukanya gitmemesi de tutarsz. Ne ki boluk
doal olarak yukanya gitse, dolu da aa, teki nesneler iin de her
233
39b n E P I OTPANOT A . 2
ao a T i a tjs < popas e/carepos, ov ev r e p l t& v o v v d e r u v ebe

< tk o t t(lv a t L T a piev cov ip a r a 8e /3a p e a t & v (rcfxdt(v,
a A a r e p l t o v t o i v a ir & v e l n e v 8 ta t l t p .ev Kov<j)ov, r d b
<?Xet P d p o s , e n be t l t a l n o v r o v p.] b e c r r a v a t r k r jp e s
K al t o K e v o v . a k o y o v 8e Kal to y d tp a v r Ktv> r o e v , &<r-
35 r e p o v k a v r o y p a v r v a o v tfa v " a v a y K a io v 8 , e l r e p K iv e lr a
t K ev o v , e v a a v r o v r v a t o t t o v , o v /u.era/3aAAe K a l e l i
o v . r p o s b e t o v t o s t i r f j s K ivycrecos a T io v ; o v y a p bt) t o y e
K ev ov ov yap av r K i v e r a fio v o v , akka K al t a rep to v .
&cravT(s b e <rvp.(3 a i v e K av rtsa A A o o s b o p p , p e y e d e Kal
30 < rp.iK poT T]Ti tcol& v (3a p v r e p a K a l Kov<f>6 r e p a d r e p a t & v ere-
pa>v, K al k k o v o v r v o v v T p o m v K aratT K evd u v, p o v o v 8e rrfv
avTT/v v\ t]v olttacrv a r o b h o v s , rj r k e o v s piev v r e v a v T ia s b e
f i v o v . fii s fie v yap o ia -r js o v k lo r a t a r k s fia p K a l
K ovrpov, &<rtep r o s eK t & v r p y & v m v a v v a r a c r v ' iv a v r a s be,
3 IOa K ad n ep o t K ev ov K a l r k r ip e s , ovk e c r r a r a fj.e r a v t &v
a r \ & s fia p e a v K al Kovcpuv a t iv' a ir ta v fia p v r e p a K al

K o v tp o r ep a a W r j k m K al T&v r k & s e c r r v . t 8e f i e y e e K al
fiiK poTr]Ti bopC ev T ten kacrp .ev ta piev eo iK e f m W o v t &v npo-
5 repov, on 8 i v b e ^ e r a i KaO e K a c rr o v t o e v ba< f> pas t& v
reT T apctiv c r r o y e ia v , acr<f>ake(TTepcs eê T ips Tas ep /rp o-
crd ev d r o p L a s . t 8e p a v r o e v <f)vcnv t & v t&> fie y e O e 8ta-
(ftepovTcov a v a y K a io v ravT v 0-v p . a v e v r o s p -a v T roovcnv
i\ . 7]v , K a l n r j 7 a t k & s e v a fit]d e v kov<(>ov p -rp e <j)ep6p .ev ov
10 a v a ), a k k ' 77 v o r e p i o v rj Kdkfi6p.evov, K a l rokXa pupa
o k y m v p .eydX m v f t a p v r e p a e v a . ei be to v to e o r a , crvp-
30 Kartpas om . E 1 21 Kovtpa ra Si [Sapea E L r : fiapea ra 8e Kov<pa O
23 ex6i] e x fl T f Tb ( i ) om . F 1' 3 4 Kev6v~\ ttfviv el olim E , non
Sp t . . . 2 5 x&Pav om - E 1 25 avrcj! L , B e k k e r 2 6 Ktviv]
Kivovv J tiv o avrov F H M 27 Ttj
om . F 2 9 -j8 a ra om. E kUv n s &\Xos L 31 Kv 4>E2
3 2 hravrias E 3 3 fx(v om. F 3 1 0 4 1 rb 7rXrjpfr 0 2 tiVo
y afrav M 3 vAs LrAlvp : ttASiv E 5>, utrum p ro b av erit S dubi-
ta ri p o te st 4 vpor4pwv F 5 tatpopcts E L r : tiatpopav ^ 6 ao'tâ-
\{<TTcpov F 7 tu 8e F toeiv E 1!1' L P : ttolovvtl J H M , E 0- in
ra s. 9 ni)5lv fva H M /zT^rt] /i]8i H M 10 varepittvov
234
GKYZ ZERNE
iki yana yer deitirme nedeni bu olsa, o zaman bileik nesnelerle 20

ilgili olarak, niin kimi cisimler hafif kimi cisimler air diye deil,
boluk ve dolulukla ilgili olarak, niin biri hafif, teki ar diye ve
boluk ile doluluun ayrlmamasnn nedeni ne, diye aratrma
yaplmas gerekirdi. -Sanki boluun kendisi bir tr yer deilmi
gibi, boluk iin bir yer kabul etmek ise us d. Madem boluk 25
deviniyor, onun oradan kaca ve oraya girecei bir yer olmas
zorunlu. - te yandan devinimin nedeni ne? Boluk deil, bu aik,
nk yalnzca o deil, kat olan da deviniyor.
O baka trl belirlenirse ve nesnelerin birinin tekinden daha
hafif ve daha ar olmas bykle ve kkle balanrsa78 ya 30
da baka bir tarzda aklanrsa, btn nesneler iin yalnzca tek
madde ya da ok sayda ama yalnzca biribirine kart maddeler
ayrlrsa yine ayn sonu kar. nk madde tek olsa, tpk gen
lerden oluanlar iin olduu gibi, mutlak anlamda ar ve hafif
olmayacaktr. Boluk ile doluluk gibi kart maddeler alnsa, mutlak 31 (
anlamda ar ve mutlak anlamda hafif olan nesnelerin arasndaki
nesneler niin biribirilerinden ve mutlak anlamda yle olan nesne
lerden daha ar ve daha hafif olacaktr ? Byklkle ve kklkle
belirlemek ise daha ncekinden daha dsel grnyor. Drt
enin her birine gre ayrmlar yapmann olas olmas ise nmz- 5
deki sorun asndan daha gvenli. Ama byklke farkl olan
nesnelerin doasn tek yapnca kan sonu ile, tek madde ayran
lar iin kan sonu ayn: o zaman ne mutlak anlamda bir hafif
cisim olur ne de mutlak anlamda yukarya devinen cisim olur, tersi
ne ya itilir79 ya ekilir ve pek ok kk cisim az sayda kat paras 10
olan byk cisimden daha ar olur. Byle olunca da ok hava ile
235
IIE P I OTPANOY A. 2 3 *
fi rjererat. Irokvv a ep a Kal ro\v ttvp v aros ev a fiapv-

rep a Kal yrjs okCyrjs. tovto 8 eo-rv abvvarov. r a p.ev ovv
rrapa r&v aAAcov elpij}xeva Tavra, Kal rovrov k e y e r a tov
TpOTTOV. 15
g 'Hfj.es de keycofiev rtpStrov boparavres rrepl ov p a k ora
cmopovcrC rv es, ta t i t a p.ev avu> (pepera ra 8e k Arca T&v
<T(fjT(av det Kara (ftvcnv, r a 8 e Kat vco Kal kAtch, fiera
8 Tavra repl ySapeos cac Kov<pov Kal r v avp.(3aw6vra)v
repl a v ra Tradt)ixru>v, ba r v a iria v eKacrrov yiv era. Trepl 20
fxev ovv rov (pipecrOa els to v avrov rotov eKacrrov opLous vro-
KrjTtreov &<nrtp Kal repl r a s aAAay yevetres Kal p era -
fioA s. irel yap eleri rp els a kivrjcres (tj p.e> ka r a fxe-
yeOos, 7) 8 e icar eZ8 os, f) 8 e Kara rorov), ev eKcrrrj rov-
ra>v rrjv x e T a f i o k ) v op&pev yvofievrjv e n rS>v e v a v r o v els r a 25
evavrCa K a l r a f i e r a ^ v , K a l o v k els r r v y o v r> Tvyvr
fieTa/3o\rjV ovcrav S fio C a ts 8e o v 8e k i v t ) t i k o v r rv\ov r o v r v -
y p v r o s* cOC &crrep r \AoL>rdv K a l r av^rjrv e r e p o v ,
o v r a > K a l r a k k o t a i r i K o v k a l r a v ^ r jr iK v . r o v a i r v 8rj
rpoTTOV v-no\r]irreov K a l r Kara r o r o v KtvrjTiKov K a l klvt\- 30
r o v o v r rv^v e v a * rot)r v \ 6 v r o s . - e l ovv els r avu> K a l
r k A tc k i v t ) t i k v p.ev r a p v v r i K v K a l r K o v f p K r r i K o v ,
K i v r j r v 8 e r hvvp.e j3ap> icat K o v c p o v , r 8 es r o v av
r o v ron ov <j>epe<rda e K a c r r o v r els r avrov ebos e c r r <f>epe-

tr O a (at ravrrf [w.kXov a v rts v r o a/3ot o e k e y o v ol a p - 3 iOb
Xao, o n r ofioov ( p e p o t r o rps r op-oov. t o v t o yap ov

ra atpa ro\vv M fiapirtpov F M 13 yrjs~] rrjs J i<rrh> om . F
16 Ktyoififv E H : K(ya/xfv J F L M r rpTov \py. $ r 18 Kal (1 )
E L r : om . O 2 0 kcuttov E L r : e K a t r r a $ .3 3 a l om . JH M
/cara] r a E 1 2 4 rj Sh Karct rSrov, V 5e a r* ISo H M 2 5 rhjv
om . F 26 K at ( 1 ) ] K at e ls FH TV X 0V t > om . E 2 7 t ^ v fU t r a -
P o \ i) v F K tv T ]T ica F 28 c i F a v ^ t jT iK o v L 3 0 K tv r r & v K a l
K trrjT iK u v F K i r n r b v ] r b K iv y r b v E 1, r b K iv r y r iK o v L 31 roC] K a l
m r r o v E 2 el o l v t s E ' L r : e/s o Z v J F M , s i o l v H , e/ f i e v A l., t i f i i v
els S vp - 33 K im )T iK h . F r b ( 3 ) om . $ 3 3 kivtjtikv L K al
om. L 3 4 r S r o y om . L f K a a r o v . . . tpcpaa om. E 1 tls TC)]
es a i r b L 3 lo b 1 p.\\ov om . E 1, p ost t u pon. S 1 s A tp era
FLrErec-
141.48 8
236
GKYZ ZERNE
ok ate, az sudan ve az topraktan daha ar olur. Oysa bu olanaksz.

mdi bakalarnca sylenenler bunlar, iddia tarzlar da bu. 15
3 Biz ise ncelikle kimi dnrlere en ok zorluk karan eyi
belirleyelim, yani niin kimi cisimler doa gerei hep yukarya gidi
yor, kimi cisimler hep aa; kimi cisimler de hem yukar hem aa
gidiyor, bunlar syleyelim, sonra da arlk ile hafiflik konusunu,
onlarn zelliklerinin, etkilenimlerinin her biri hangi nedenlerle
oluuyor, bunlar konalm. -H e r nesnenin kendi yerine gitmesi 20
konusu tpk teki olularda ve deimelerde olduu gibi dnl
meli: imdi devinim, deime var (byklke, biimce, yerce),
bunlarn her birinde deimenin kartlardan kartlara ve ortadaki-
lere olduunu, rastgele bir nesnenin rastgele bir nesneye dnme
diini gryoruz. Ayn ekilde rastgele bir devindiren de rastgele 25
bir eyi devindirmiyor, deitirmiyor; nasl nitelik deitirten ve
byten nesne belli bir nesne ise, nitelik deitirebilir olan ve
byyebilir olan da yle. Demek ki yerce devindiren ile devinebilir
olann rastgele eyler olmadklarn ayn tarzda dnmek gerek. 30
-m d i arlatran ve hafifletiren nesne, yukarya ve aaya
devindiren bir nesne ise, devinebilir olan nesne de olanak halinde
ar ve hafif ise ve her nesnenin kendi yerine devinmesi, kendi
biimine doru devinmesi demek ise (eskilerin benzer benzerine
gider80 sz de daha ok byle anlalabilir, nk bu her bakm- 310
dan olan bir ey deil. Nitekim biri yeryzn, topra imdi Ayn
237
3 io b I1EPI OTPANOT A . 3
a-vfjfiave rravrms' ov y ap ev rs /xTa0fj r )v yrjv ov vvv

jj cekr/vr], oto-rcrerat t>v nopav enaarov Trpos avrrjv, a k k
5 orov rrep Kal vvv. oka>s fiev ovv ros bjioLos Kat aba<f>opos
v t t o t t } s avrrj s kiVTjcreats a v y K i ) rovro a v ^ a v e v , w er 6 ' orov
TiffpVKev ev t i <pepecr6a p-opov, Kat r rav. ret S o ro-

ttos eart to rbv vepeôvTos -repas, Trepeye 8 e n a v ra r a
KtvovfMeva a v a K a l Kara) to re ecrârov k a l to \xicrov, tov to
io be tponov rv a y tyvera to ebos rov repuyop.tvov, rb el s rov
avrov tottov (pepecrOa Trpos t o ofioov ecrr (fepecrdai' ra yap
e<f>erjs o/xota earrv akkrjkos, otov vbcop ip K a l ai]p rvp. v-
TraX.iv be k ey ev ros piev peo-os ecrrt, ro s 8 fc/uots ov, olov
aepa fiev Tjbar, vbcop be yfj el yap t o vdrepov Tips r
15 v(f>' avTo, a s ebos Trpos vkr)v, ovras \ e ttpos akkrka),
rb br] r)rev 8 ta Tt <\>epefa r ttvp avut k a l rj yr\ Karn,
rb avro etrr K a l 8 ta Tt r vy aarbv a v K i v f j r a K a l jera-
j3.\Xr] p vyacrrov, els vyeav ep\era a XX ovk eis ke v K O -
rrjra. 6jxous be K a l r a k k a Trvra r a kkoa>rd. aAA
20 jnjji; at to airjTOV o rav fJ.eTaf3akX.ri f a v ^ r o v , o v k eis
vyeav ep y era a k k es juteyedovs vrepoyrjv. /xota>? 8 e Kat
rovTiv e K a a r o v r p.ev ev t> ttom t o 8 ev r t t o c t c fiera-
j3 kket, Kat ev roma r a p.ev Kovpa avco ra 8 e fia p ea
Karw 7r.?;> or Ta p.ev ev av ros 8ok eyev pxhv TVS
25 p . e T a o k T j s (keyco b e t o (3apv Kal r o kov<(>ov), ra 8 o v ,
a k k e a > e v , o l o v t o v y a a rbv Kal t o a v r j r v . Kairot evtore
Kat T av ra e . avr& v (ie r a fla k k e , K al fiiKpas yevop,evr]s
e v rots ew KLvrjcreiS ro p . e v els vyCeav ep y tra t b els
a v tjrjv Kal 67Tel TavTov ro vyaorrov Kat to voaov bsKTiKOv9

3 y ^p] &P<* E 25 K
7 %v om. E fx6pov <j>pea"Ba F 8 t o om . J M 9 re om, J
10 ti' arov om. E 1 I I rpovov M 12 rj? E 1, H e k k er (n o n
S p) afyp E L r S p : o S to ^ 13 /XV F M E Tec* : om. E ^ H L r 14 yiip
om . E 1 ct.va>Tepct> F 16 5^ c i. A l . : Se codd. (peperai p o st rDp
pon. HM ttal 7] yi} E F L r : 17 5 e yij JH M 19 r a om. E F s Kal
om . HM 2 2 to v tu v ] reov &AAwv ci. Al- 24 om . E^ 25
F t o ( 2 ) $ : om . E L 2 6 ai E F L r : ^ J H , f M 27 ytyvo-
fiV7}s E rec* 2 8 TOis] atros E 2 |)0v F E 2 29 a E : a&jfftv
^L t o ( 2 ) om. E 1
238
GKYZ ZERNE
bulunduu yere yerletirse, paralarndan her biri oraya deil,

yeryznn, topran imdi bulunduu yere doru devinir. Genel 5
olarak benzer olan, farkl olmayan nesneler iin, bunun ayn
devinimle olmas zorunlu, dolaysyla tek para nereye doal olarak
gidiyorsa, btn de oraya gider. Madem yeryz kuatann snr
ve, btn devinen cisimleri yukarda ve aada saran ey ise u
snr ile orta, ve bu, kuatann bir tr biimini oluturuyor, kendi 10
yerine gitmek demek, benzerine gitmek demektir. Nitekim
biribirinin ardndan gelen eler, biribirine benzerdir, yani su
havaya benzer, hava da atee. Ortadakiler iin bu sylenebilir ama
utakiler iin sylenemez, yani hava suya, su topraa benzer, nk
yukarda olan ile altta olann ilgisi her zaman biimle maddenin 15
ilgisi gibidir; aralarndaki iliki byle), niin ate yukanya, toprak
aaya deviniyor diye aratrmak ile iyileebilir olan iyileebilir
olarak devindiinde ve deitiinde niin iyilemeye doru gidiyor
da ak olmaya doru gitmiyor diye aratrmak ayn ey olur. Btn 20
teki deimelerde de bu byle: byyebilen nesne byyebilir bir
ey olarak deitiinde, sala doru deil, byklk fazlalna
doru deiir. Ayn ekilde bunlardan her biri nitelike, nicelike
deiir; yer asndan da hafif olanlar yukarya, ar olanlar aaya
devinir. Ancak kimi nesneler deimenin ilkesini kendinde tayor
grnyor (ar ile hafifi kastediyorum), kimi nesneler ise bunu 25
tamyor, ilke dardan geliyor, szgelii iyileebilir olan ile
byyebilir olann ilkesi darda. Geri bunlar da kimileyin
k end iliklerind en deiir ve dardan kk bir devinim
olutuunda biri iyilemeye doru, teki artmaya doru gider,
iyileebilir olan ile hastalanabilir olan ayn olduu iin, iyileebilir
239
I 1E P 1 O T P A N O T A. 3 3 io b
eav fj.fi KLvrjdrj 17 v y t a a r o v , e ls v y U a v t fie p e r a , ev 8 ?} 30

v o a r ep v , e l s v 6 <rov. jm \ X o v 8e r [ apv K a l r K ov/pov t o v t o i v
ev ea v r o s e x eLV 4} a ^VTat TVV &PX*IV T iy y v r a r a Trjs
o v a [ a s et v a t rrjv t o v t m v v k r j v cn jfjeov -8 o r fj (p o p a r o k e -
k vp.ev( v c t t l , K al y e v e a e v a r a n ) t v K iv q a e m v , cucrre Trpcorr
a v ett] K ara rrjv o v a Lav a v r r j K iv y a s . o t a v p.ev o v v y y v r j r a 3 i a
e v d aros a t)p K al k f i a p i o s K ovcpov, e p ^ e r a e ls to ava>.
fx a 8 e o r Kov<pov, K a l o v k t i y C v e r a , a k k 1 e/ce e a r v . <f>a-
vep ov Sr) o r d v v fx et v , e l s iv r e k e ^ e a v o v ep^ era eK e
kol e l s t T o a o v r o v K a l to toiovtov , ottov rj evreA.ex.eia K a l ocrov 5
KqX o o v [at 07tod], r 8 o ito a l r o v K al r o v ?/8rj v r a p ^ o v r a K a l
ov r a y fjv K a l rv p K iv ecr a e l s r o s avr& v r o t o v s p .rjh ev d s
en T rob ovT os. K al y a p fj rp ocp r, 'ot a v ro K cukvov, K al t
i y a c r r o v , orav ro e T ta ^ o v p j j rj, ( p e p e r a ev vs. K a l K tvet

8e ro r e e a p ^ r js TTOtfjaav k a l r v r o c n T a a a v rj o d e v a r e - 10
T rjbrtaev, K a d r e p e p r j r a e v r o s nrpaiTOLS K oyoLS, ev o t s bco-
pCo/Jiev o r ovO ev tovtcv a v r o e a v r b K iv e. h a r i v a p .ev o v v
a lr a v (ft e p e r a t (av (f>epop.ev u>v e K a a r o v , K a l r (j>epecrOa e l s
tv av rov tottov t i e a r v , e p r jr a .
4 T as 8e b a p o p a s K al ra <TVjJ.f3 a t v o v r a rrep l av ret vvv 15
k e y a p e v . n p & r o v p ie v o v v b o p a d u t , K a a n e p ( p a t v e r a r a m ,
fia p v pev a r k s to r a c r v v (f> L ttr< x iJ.ev ov , K o v c p o v 8e r T ia c r tv
e n trro k o v . a tk & s 8e keyca e ls- r e r yevos fik e r to v , K al
o c ro ts fr) /tc p o T e p a v r p y e r o lo v a t v e r a rv p o sp ie v r
rvxp v [x e y e 6 o s avm (f> e p o p .e v o v , e a v piri t i t v ^ J] Kiokvov ere- 20

p o v , y r js 8e k d r c o - r o v av ro v rp n o v 8e K al B a rro v r o rk e to v .
akku>s 8e j3 a p v K a l K o v (f> o v , o ls a \x < ^ 6 re p a v ra p \e r K al
30 ryavrov H e/s] <p' J H M 31 (t v&aov om. E12 t (2)

om. FHLM 33 &vo\e\v/vu>v E1FHMrSp: -fiivov Erec', -fttvas J ,
- fie v T ] L 3 1 i e 1 K ara] K a t H a r a L F S 1 a i / r t ) fj K. $ E 2 2 ra F
3 tart/ S t o c k s : itrriv cod d . 4 Se F S r i r S. M 5 (*)
om . E L (ca! ( 2 ) ] Kt (Is J M S P r6 ( 2 ' om . L Srov S p : ov codd.
Tl om . M 6 al ottov om . F S P : h a b en t E J H L M r post fiS-r add. a l F
7 t ottov s] tttovs Ka 1olim E 9 iriaôv E J F : itruTyjbv H L M fj.7] rj
E XJ H l . r : a p O f F M S PE 2 fb d (u s F jcal K tv e F i l M : k i v ( E L F S 1, koJ
cv(ra J o irb jtffav L 12 kavrb om . E 1L 15 avrv J
18 r t rb $ S P : T E L r 2 0 ficy(0os] /lipor M 21 5e rpirov ^>r
240
GKYZ ZERNE
olarak devinirse iyilemeye, hastalanabilir olarak devinirse 30

hastala doru. Ar ile hafif olann bunlardan daha ok kendi
iinde devinim ilkesi tadklar grnyor, nk onlarn maddesi
varlklarna ok yakn. Kant da u: yer deitirme bamsz nesne
lere zg ve olu bakmndan devinimlerin sonuncusu, dolaysyla
bu devinim varlka ilk olsa gerek. mdi sudan hava ve ar olandan 311
hafif olan olutuu zaman, oluan yukarya doru gider: ayn anda
hafiftir, henz olumamtr, orada vardr. yleyse ak ki, olanak
halinde var iken, oradaki gerekliine, tamlna doru, belli bir
nicelie, belli bir nitelie doru gider; yani niceliinin, niteliinin,
tamlnn olduu yere. Zaten bulunan ve varolan topran ve 5
atein bir engel yoksa kendi yerlerine gitmelerinin nedeni de ayn.
Nitekim besin de engelleyen olmadnda, iyileebilir olan da
engelleyen olmad zaman hemen ynlerine gider. Daha nceki
konumalarmzda da dediimiz gibi, devindiren de hem balangta
devinimi gerekletirerek hem de bulunduu durumunu deitire- 10.
rek devindirir: bunlardan hibirinin kendi kendini devindirmedi
ini de orada belirlemitik.81 mdi yer deitirenlerin her biri niin
deviniyor, kendi yerine gitmek nedir, bunlar sylemi olduk.
4 Ayrmlarm ve zelliklerini de imdi syleyelim: imdi birincileyin 15
unu belirleyelim: herkesin de dnd gibi mutlak anlamda
ar, btn cisimlerin altna giden, mutlak anlamda hafif ise btn
cisimlerin stne giden ey. Mutlak anlamda derken hem cinse
hem de her ikisi de kendilerinde bulunmayan cisimlere bakarak
konuuyorum: szgelii bir ey engellemezse herhangi bir ate
byklnn yukarya, toprankinin ise aaya gittii grnr. 20
Ayn ekilde byk paralarn da daha hzl gittii grnr. Baka
anlamda ar ile hafif, her ikisinin bulunduu nesneler iin kullan-
241
IIE P OTPANOT A. 4
yap eT M ro A (o v cr tlc ti Kal v<f>[<rravra, K a d t e p i r i p K a l

v b o ip ' atrks p . e v y a p o v b e r e p o v r o v r a v K o v t p o v rj f l a p v ' yjs
25 fiev y a p afjL(j>a> K o v t p o r e p a ( e r n ; o k ( e y a p avrfj r tv)(ov
avr&v popov), t rvps 6e fiapvrepa (vtpCa-rara y a p av t & v o t t o -
trov a v r j \ x o p o v ) , npos i a v r b e cmk&s t o p.ev f t a p v t b e
K ovboy a r )p p.ev y a p ottoctos & v 17, T r n r o k e v b a r , v b o p
be o r o t r o v h v f j , a ipi v ^ r r a T a - e r e l be K a l t & v akktav ra

30 fjt e v e ^ e fipos r a b e K o v c fo r r jT a , b i j k o v S r i t o v t u > v p . e v a l *
Tca t t avratv q ev' t o s o v v e r o s ba<f>op' K a r a y a p t o
K e C v t a v T e r v y r j K e v a t o S piev T s k e o v t o v b e k a r r o v , e c r r a r a
fxev KOV(f>a r a /3apea t & v cratp.drcv. c o c r r e rep K e C v m v

\ eK T eov r a k k a y a p a K o k o v d e t o s rpdros, orep i(j)apev
35 XPVvaL " K o t e v K a l r o v s ba r o r k r j p e s t o f i a p v k e y o v r a s
3i b K al b a t K evd v t K ov cf> ov . o v f i a v e 8 rj p .rj n a v r a y p v T a v r a
/3a p e a b o K e v eva Kal K ovrj>a b a r r jv t& v r p c r a v b a < f> o -
pv" key at 8 o lo v iv p ie v d e p fia p v r e p o v e a r a r a k a v r a o v
u k o v p o k f i b o v fiv c a o v , i v be v bar K 0 v<j>6 r e p 0 v a tn o v 8
5 o n r d v r a fid p o s e y e T tk\ v ropbs Kal KOV<j>6rr]Ta T r k r fv y r js .
y r jv p .e v o v v K a l o a r a yrjs e ^ e n k e c r r o v , n a v T a y o v f i p o s e \ e v
a v a y K t o v , v b a t p b e n a v r a y o v T r k rjv e v y fj, ep a bk r k r jv ev
v bar Kal yfj- iv rfj av rov yap X & p q' ita m a fia p o s e^ e
T r k rjv t r v p o s , Kal o i r i p , t r r j p .e o v b' or e K e r k e o v o r e -
1 0 < f> v < rtip ev os c k t k o s t o K e v o v coor e n ep os e^ e n k e o v rj
y r js K al vb a ro s, iv fie v vbar ivbeêra KOv<p6repov e v a
r v s , iv 8e dep fia p v r e p o v ' ep p .h > yap ovk T r n r o k d e ,
. 13 r 8 e v b a r T M r o k d e .
13 Sn 8 far r arrk&s Kov<pov Kal

arks (3apv, k r&vb ia r l pavepov. A eyco 8 rrks kov-
15 <pov h ael &va> Kal (3apv b el /cara) TT<f>VKe pepecrda [iri
2 4 0B6 (Tcpov E F M 2 6 fiapvrcpov M 07 avret F H M M^'l

piv yap E M 3 0 fiiv (2 ) p ost Srj\ov p o n it E 31 /caril Kal H
yap p o st Ktivuv p o n u n t E L Ktlvuv rb F 3 4 & \\a E 3 ^ 1 Ka0
Ka Tovi J H M 5c S 1 vavraxji M S 1 3 iv om. F 1 fiapvrt E
frro rb t . M S P 6 yfjy] yrj E M 7 ravraxv # E rw 8 fidpos
?Xfl SanuTa F 9 rAtov cAjcet F I I cal] 1) Kal F 4'
fiap Kal cKs Kovpov S 1 15 /cal rAs $api L
242
GKYZ ZERNE
lir, bu nesneler bazlarnn stne kar bazlarnn da altna girer,

szgelii hava ile su. Bunlarn hibiri mutlak anlamda hafif ya da
ar deil. Her ikisi de topraktan daha hafif (onlarn her paras 25
topran stne kar), ateten daha ardr (onlarn her paras
atein altna girer), ama kendi aralarnda biri mutlak anlamda ar,
teki mutlak anlamda hafiftir, nk hava ne nicelikte olursa olsun
suyun stne kar; su ne nicelikte olursa olsun havann altna
girer. -M adem teki cisimlerin kimi arlk kimi hafiflik tayor, 30
ak ki, bunlarn hepsinin nedeni, bileik olmayanlardaki ayrm.
nk onlarn birinden daha ok, tekinden daha az alm
olmalar bakmndan kimi cisimler hafif, kimi cisimler ar olacak
tr. Dolaysyla onlar zerine konujnak gerekiyor, nk teki 35
cisimler ilk elere uyar: an dolulukla, hafifi bolukla aklayanla- 3 1 11
rm da bunu kabul etmeleri gerektiini sylyoruz. te yandan ar
ya da hafif nesnelerin, ilk elerin ayrm yznden her yerde ayn
olmadklarnn grnd oluyor. Kastettiim u: szgelii havann
iinde bir talant arlndaki bir tahta, bir m na 82 arlndaki
kurundan daha ar olacaktr, suyun iinde ise daha hafif. Nedeni
de u: atein dnda her cisim bir arlk tar; toprak dnda her 5
cisim de bir hafiflik tar. mdi topran ve en ok toprak para
tayan btn cisimlerin arlk tamas zorunlu; su, topran
iinde olmas dta kalmak zere her yerde, hava ise suyun ve topra
n iinde olmas dta kalmak zere her yerde arlk tar. nk
ate dnda her cisim kendi yerinde arlk tar, hava da. Kant
u: hava ile doldurulmu bir tulum, bo bir tulumdan daha ar
eker. Dolaysyla bir nesne toprak ve su yerine daha ok hava
tayorsa, onun suyun iinde bir nesneden daha hafifken, havann 10
iinde o ayn nesneden daha ar olmas olas. nk havann
stne kmayacaktr, suyun da altna inmeyecektir.
Mutlak anlamda hafif ile mutlak anlamda arn varolduu
uradan kyor: mutlak anlamda hafif dediim, engellenmedike
hep yukarya; mutlak anlamda ar da engellenmedike doal 15
243
IIE P I OTPANOT A. 4 3ib
K(Xv6nfVOV r o a v r a y a p e a r t r v a , K a l ov% u x rrep o o v r a

T tv es t& v r f x * lv f i p o s ' f i a p v fxev y a p b o K e r t r lv e v a K a l
e r i p o s , K a l e l (frep ecrd a rrpds r o fie a -o v . e c r r S 6/iouos K al
r K ovtpov. o p & fie v y a p , K a d r e p ep rjT at T rp o rep o v , o n ra
y e r jp a Ttacrv iH p a -ra ra K al <f>epTa r p s r p aov. a W a 20
fj.r\ v& pt< rra t \xe<rov. el to lvvv e crr t t t o T ta a v i r n r o k ^ e ,
K a d r e p tp a C v era t r r v p K a l i v av rat r a ep t. avco (f>epo-
fie v o v , o b' ar)p r)crvx<*v, b r jk o v o r tovto c p e p e r a r p s r
ca -)(aT O V . <Sore /3tipos o v b e v o o v r %X( l v -v t o ' v ( p ia T a T O y a p
tiv aXA(j) el 8e tovto, erj a v ti & kko, o ( p e p e r a k t l r 35
i< jy a jo v , o r a a t o s (p ep o /x e v o s eT rn ro k e. v v v 8 o v b i v
(^ aC v era . ro & pa rvp o v b e v /3a p o s , ovbe rj y rj Kov<f>o-
T tjr a o v b e fiL a v , e r e p itp U r r a r a t Trcrt Kal r o v(pi(TT fj.evov
( p e p e r a r a i ro y.e<rov. kk fir jv o r y c a r fie c ro v r p s o
% (p o p a t o s x ov<T l /3a/)oy K a l <f>' o v t o s K o v (p os, b r jk o v 30
j r o W a x o 6 e v , ttp ro v p iev r e ls & rep ov /xrj iv b e x e (r 6 a
(p e p e t r a t fir jd e v . & <nrep y a p o v k e o t iv o i f f e v a b v v a r o v , ovrts
ovhe y ty v erat' rj b e (p o p a y e v e a t s ir 0 6 e v r o . e r r e r a r p s
o p -o la s ( p a lv e r a y t a v ia s to f ie v rv p a v a ( p e p je v o v , fj be
yrj (carco K a l ir a v t fia p o s e x ov- Scrr a v y K tj, (p ep e c rd a 35
r p s t [lea ro v . ( t o v t o b e ro T e p o v (rv jj.[ia iv e t p o s t T rjs y rjs 3 12*
p J< ro v T) 7rp s t rofi r a v r o s , e t r e l t o v t o v e a r v , a k k o s k o -
y o s .) e r e l 8 e t ra crv i ( p a t d f i e v o v ( p e p e r a rr p b s t jie c r o v ,
a v y K t] ro Ttacrv e r rrr o k a ^ o v (p e p e o -d a rp s t ea^ arov
Trjs x <*P a s> * v j f TTOtovvTa r i j v k v 7]<tw' e v a v n o v y a p ro fie v 5
fjLeaov r ecrâra), r o 8 e v< purT .fievov a e l r e m r r o k o v r .
810 K a l e v k o y a s r f a p v K a l K ovtyov v o e c r r v K a l y a p o\
16 rva >L : om . E r S 17 %xtl 18 <rr . . . 2 0 eVov om . L

2 0 yerjph rt&fiara rcurv M re K al J F 132 ravrif rtp E 4 t x f v
otfv T avro J H , sim ilia F M avr6v E {npltrrro E F 25
E L r : trcpov ^ S p 2 6 t ] oB c i. P ra n tl ivaro\d(ft 4> rS p : 4rmo-
Acto-fi E L 2 9 y' om . S ' Har S 1 : i<rrl Codd., B e k k e r 3 0 fidpos
%X<>v<rt M 31 Travraxi9 ev J rb E F 3 2 Sa-rtp yap ovk sar iv om . E 1
3 4 (pa(vETa~\ tpfptra F H E recS p /iv\ fiev yap K j} I 2 a l rpirepov
J Trjs yrjs om . F 1 2 ravrbv atrv lariv Ê* 3 ipurTatievov
E1 5 fiev m . F 1 6 fiiaov eap r $ F 1 itparfivcv E H L T :
6$l<rra<rBa J F M 4wro\a(iv 4> 7 rb Kovpov M -
244
GKYZ ZERNE
olarak hep aaya giden ey. Nitekim byle cisimler var ve

kimilerinin sand gibi83 her cisim arlk tamyor. Nitekim baz
baka kiiler var, bunlara gre de arlk var ve hep ortaya doru
gidiyor. Ama hafif de yle. Daha nce dediimiz gibi topraktan
olanlar her cismin altna giriyor ve ortaya doru gidiyor, bunu 20
gryoruz. A m a orta nokta belirli. mdi her cismin stnde
ykselen, atein de grnd gibi, havann iinde bile yukarya
giden bir ey varsa, ama hava duruyorsa, onun u snra gittii
ak. Dolaysyla o cismin hibir arlk tamas olanakl deil.
yle olsayd baka bir cismin altna girerdi. Ama byle olsa, u 25
snra giden, btn devinen cisimlerin stne kan cisim o baka
nesne olurdu. Oysa byle bir cisim grmyoruz. Demek ki ate
hibir arlk tamyor, toprak da btn cisimlerin altnda kald
ve ortaya gittii iin hibir hafiflik tamyor. Ne ki arlk tayan
cisimlerin oraya gittii, hafif nesnelerin de oradan gittii bir orta 30
nokta var, bu her bakmdan, ncelikle de hibir cisim sonsuza dek
devinemeyecei iin aka ortaya kyor. Nitekim olanaksz olan
hibir ey olmad gibi, olumaz da. Yer deitirme ise bir yerden
bir yere bir olutur. Kald ki atein e ayla yukar ve her ar
cismin de ayn ekilde aa gittii grnyor. Dolaysyla orta 35
noktaya doru devinmesi zorunlu (bu acaba yeryznn m ortas 312
yoksa btnn m ortas - n k ayn ey-, bu baka konu).
Madem btn nesnelerin aasna giden cisim ortaya gidiyor,
btn cisimlerin stne kan cismin orada devinimin oluturul
duu yerin u snrna doru gitmesi zorunlu. nk orta, u snra 5
kart, aa giden ise her zaman yukar ykselene kart. Bunun
iin ar ile hafifin iki ayr ey olmas ussal- nk iki yer var, orta
245
312* IIE P I OTPANOT A. 4
to ttoi bvo, r nea-ov K a l r eayarov. lo rt 8e 8j t i Kal

p.erav t o v t c v , rrps k K a r e p o v airr&v key era ddrepov
o lo rt yap a>s i<r\arov Kal p.e<rov puporepov ecrrl r f/.erav
ba t o v t o lo r t i Kal aAAo (3apv K a l Kov(po>, oov tibcop K a l
rjp (fapev be r p.ev Tiepeyov t o v ebovs eva, r 8e rept-
cypnevov rrjs vkrjs. e a r 8 iv ttacr ros yeve<rv avrrj fj b.-
oraa-s K a l yap iv r row Kal ev rw ttoct> icrrl r p.ev
15 i>s ebos fikkov, r 8 <>? vArj. K a l ev roi K a r a rorov
toiravrci r p-ev avca t o v &p<rjj.evov, r 8e Karcu r?}s
jare Kat avrfj rfj vAr) rjj t o v fiapeos Kal K o v (f> o v , f) piev
t o i o v t o v bwp.e, flap ios vArj, y 8 roovrov, kojov' K a l ear
piev f avrij, r 8 eva ov ravrov, <2crvep Kal r vocrepov

20 xat r v y a a r r o v . r yap e'yat o v T a v r o v blOTrep ovbe r vocrt-
5et evat r vyev.
T /ue> oi e)(o TOiavTrjv vArjv Kovtf>ov Kal det art), 5
r 8 rrjv evavrav fiapv Kal ael Karta' ra 8 ere pas fiev
TOVTO)v, )(OV(ras 8 ovrco rpbs aW tf\as o>s avrat arASis,
25 Kat avca Kal Karca <j>ep6p.eva' 8 di)p K a l vbcop eyovcr
Kat K 0V (f> 6 rr]T a Kal fipos e K & r e p o v , K a l vbtop p'ev ttAtjv
yrjs -nacrv i^Lcrrara, arp 8 ttAtji 1rvps Ttacrv eTtnroAe.
erel 8 ecrrlv ev -nauv ernroA&e Kal ev & nacrv
vcpCorara, avdya) bvo aAAa eva h K a l vfyaTaraL rv
3 Kal ernroAde rvL t S a r e vycr] Kal ras vAas eva ro-
&avras otrarep Tavra, rerrapas, ovrco be r e n a p a s Sis [iav
p.ev arvTatv rfv K o r r jv , a \ \ :a>s r e Kal el yiyvovra e a \ -
8 S S)/ 'f E 2 : 5!; E 'L S 1, 5e T rb /ierafi* (Is non S CS* 9 t K a l rpos
LM 10 <rr] ef r i. P r a n tl ia r l E 1J 1F L M r : om . H et
(re ce n tio re s m anus) E J 11 jjp K a l SSop F 12 eva rov eSovs H M
13 iv w<r om . E 1, iv om . J F ^ I I ros] rovros ros F E S avry f
J H M S P : t] avri] F L r E * , aSrr E 1 14 iv (2) om. F 18 roov-
t o v ( i ) ] t o i o v t o v F rec roovrov ( 2 )] rbv E 1, toSSe F , rb rodvSe E 2
19 Kal om . M 2 0 rb (1 ) om. E 1 yap E L : 8 $ r 2 3 -ret P r a n t l :
rb codd. S crfp a r] 8e repas A lvpT h . 25 &vu K a l K a r a $ : k t i
K a l va E L r (pepifieva P r a n t l : (pep6/xfvas codd. e t S A l. j)p] al &
a^p M v$u>p~] rb SScep F M E 2 2 6 K a l (1 ) E F L r : om . J H M 2 8 %v
E F L : %v jx6vov J H M T 3 0 roaavras elvat >SP 3 2 k & v JH M
yiyvovra J F H : yivuvra M, yiyvera E 1 ut vid. L
246
GKYZ ZERNE
ile u snr. Demek ki bunlarn ortas olan bir ey de var, ki bu

onlarn her ikisine gre her iki ad da alr. nk arada olan ey
her ikisi iin hem orta hem de u snr. te bunun iin hem ar 10
hem hafif olan baka bir ey var, yani su ile hava. Saran ey biime
zgdr, sarlan ise maddeye, iddiamz bu. Btn cinslerde bu
ayrlma var. Nicelikte ve nitelikte de bir, daha ok biim olan, bir
de daha ok madde olan ey var. Yere gre olanlarda da bu byle: 15
yukan, belirli olana zg, aa ise maddeye. Dolaysyla ar ile
hafifin kendi maddesinde de olanak halinde byle bir ey olarak
arln maddesi, yine olanak halinde byle bir ey olarak hafifliin
maddesi var. O ayn ey ama tpk hastalanabilir ve iyileebilir olan
gibi, varoluu farkl. Nitekim varolu ayn deil. te zaten bunun 20
iin hasta olmakla salkl olmak ayn deil.
5 mdi byle bir maddesi olan cisim hafif ve hep yukarya gidiyor,
bunun kart maddesi olan da ar ve hep aaya gidiyor. Bunlar-
dan farkl maddeleri olan cisimler ise, biribirileriyle bantlar tpk
mutlak anlamdakiler gibi olduundan hem yukarya hem aaya
gidiyorlar. Bunun iin hava ve su, her ikisi de hem arlk hem 25
hafiflik tayor ve su, toprak dnda hepsinin, altna gidiyor, hava
da ate dnda hepsinin stne. Madem btn nesnelerin stne
kan tek bir nesne ve btn nesnelerin altna giden tek bir nesne
var, birinin altna girecek, tekinin stne kacak iki baka nesne
olmas zorunlu. Dolaysyla bunlara karlk gelecek sayda drt 30
madde olmak zorunda, bylece drt madde, zellikle de biribiri-
lerinden olutuklar iin, btn cisimlerin ortak maddesi olacaktr.
247
H E P OTPANOT A. 5 3i2a
AtjAw, dAAa r eva erepov. ovbev yap K ca k v e t 5>v evav-

Tiaav e v a p e r a v Kal k v Kal r k e u ), t n r e p ev y p p L a a - v 3 i a b
m k k a ^ s yap k e y e r a r /JLera^v Kal t o f ie t r a v . ev jie v
ovv r fj av rov Tv *X vr< ov Kal ftpos Kal Kov<poTT)ra
X P?
eKacrTOv eye /3 p o (f/ 8 e yrj ev arracrv [e x e t /3pos])' kov-
(f>Tr]Ta 8 ovk e \ e , e i p r} e v o s eriT T oka e. b o Kal vtto- 5
0T7)ju/>i> (jev <j>epera e l s r a e<j>er}s k fco, rp p e v e l s
rr)v tov fibaros y p a v , vbu>p 8 e e l s rr jv r r js y rjs. ava> 8
e s ttjv to C t v p o s , a v a p o v p .iv o v t o rrv p os, ovk o l a B r j a e r a o
a rjp , el jj.rj fia , Kal r o v b cop t n r a r a , orav y ev r j-
& urr e p
r a r k rtirreb o v clttov cnrcrr) r s v o r f} s <pops, 10
ev Ka'
rjv ( p e p e r a r vbcop ktui. o v b e r vbcop e s ttjv ro t; aepos,
dAA. rj & s v v v eprjra. f yrj be tovto ov rroye, o n o v x
'ev r eiTiTTebov. , 810 r /xev vbcop e l s to yyeov rvpcoev
tnrara, yrj 8 ov. &<rrrep 8 e o v b f) yrj vu>, o v b e ro irvp
k t ) ecrv vtftapovp-evov tov a e p o s ' o v b e v y a p eê /3dpos o v b 15
i v rfj a v r o v \dipa, &a-rep o v b 5 fj yrj Kov<p6rr)ra. <f>epera 8e
arc r a b v o vrooTrcoflevcov, oti r jxev a r k s ftapv e t r r v
r crv vffriorara, r 8 e r p o s r fia p v , o v e l s rr jv a v r o v
\dpav r o s e r r o k d e , b o o o T r jr a r r js v k r js . 19
ff 5 .
OTl O 19
a v a y K a o v r o e v c ra s r a s b a tj> o p as a v r o s , h r jk o v . e l p e v 2
yap p .(a v k rj Trdvroov, o to v rj r Kevov rj t T rkrjpes rj t
peyedos rj r a rp iy a tv a , rj ra m a ava> rj rrd v ra Karon o l-
(rrjcreTa., fj 8e e r e p a tp o p a o v k t i e t r r a i' &<rr rj kov<()ov o v b e v
l a r a a r k s , e l r r d v r a p e r r e jx a k A o v r> k jxe ovatv e v a
33 oSe B e k k e r e rr o re ty pograph ico yap om. E 1 3 I 2 br ev eva

jteTaJ a l ir\elta F 2 rro\Xaxs . . netrov h a b e n t : om . E L P S
3 al ( r ) E L : om . $ r 4 exe fipos (s') om . E H M r S : h ab en t
F L , e t a n te 5 Sw J 5 M E L r : AA. ^ $ S P 6 pev (1)
om . F t FL 9 et fi^ E L I 1: cth\' j $ 10 aritre M 12 5 e
yrj F ov om. J 14 yrj 5] r 5f yrj J A id ., f yrj S H M ovS f;]
ov M 15 -/xevov om . E 1 oSjy] ovSe A id. ovS tv~] oiSiv ev E 2
16 ovSe yrj J Kal k Ato> M r a 5o kotoi F Bl6tl F itrrv
ft] els tijv xo P ra n tl 1 8 rpos t i ] ^rj rrav E 2 u t vid. ipav abrov
F 2 0 avros om . M 21 t o (3) om. J H M 2 3 f/J et L M
popk, om . E 1 2 oKfV] o v k E T el M ovSc/] ovKer H 2 4 tarv J
248
GKYZ ZERNE
Ama varolular farkl. Nitekim renklerde olduu gibi, kartlarn

. arasnda olanlarn hem tek hem de ok olmasna hi engel yok, 312
nk ara ile orta ok anlamda kullanlr. yleyse hem arlk hem
hafiflik tayan her cisim kendi yerinde arlk tar (ama toprak
her yerde arlk tar). Ne ki ykselen nesnelerin iinde deilse,
hafiflik tamaz. Bunun iin bunlarn kendi durumlar deitirildi- 5
inde aasndaki ardna doru gider, hava suyun yerine, su
da topran yerine doru. Buna karlk hava, ate kalksa bile yuka-
nya, atein yerine gitmeyecektir, ancak zorla olur bu: tpk suyun
bastrdmas gibi: suyun yzeyi tek olunca ve biri onu hzla fkr- o
tnca su aa deil, yukar gider. Su da havann yerine gitmez, olsa
olsa imdi dediimiz gibi gider. Toprak ise byle bir etkilenime
uramaz, nk yzeyi tek olamaz. Bunun iin stlan bir kapta
su taar ama toprak tamaz. Nasl toprak yukarya gitmezse, hava
ortadan kalktnda bile ate de aaya gitmez. nk nasl toprak 15
hafiflik tamyorsa, ate de arlk tamyor. Ne ki teki ikisi
durumlar deitirildiinde aa gider, nk mutlak anlamda ar
olan nesne, btn nesnelerin aasna gider, ama greli olarak
ar olan nesne ya kendi yerine gider ya da m addesinin
benzerliinden tr, neyin stndeyse oraya doru gider.
Demek ki bunlara eit aynmlar verilmeli, bu ak. -Nitekim
btn cisimlerin maddesi tek olsa, szgelii boluk, doluluk, byk- 20
lk, gen olsa, ya btn nesneler yukarya gidecektir ya da btn
nesneler aaya gidecektir, artk baka bir yer deitirme olmaya
caktr. Dolaysyla btn nesneler byk cisimlerden olutuu iin,
daha ok paradan olutuu iin ya da dolu olduu iin yere derse,
249
3i2b n .E P I OTPANOT A. 5
*5 <r>jxaTv rj e/c T rkeovcav rj o n Ttkrjpr] ( t o t o 8 o p & n e v r e ,

K a l b e b e iK T a o n d/xoo>? kra> r e el K al T tav ray p v <f>epe-
r a K a l a v c o ) e a v b e r b K ev o v rj n r o o v r o v o del a v ca, ovk
earat b ael K arco. K al rw v x e r a v br) ev ta earat kAtc
B rrov yrjS' ev yap r r o k k ) a e p r p y u t v a r k e io ) rj ra
30 a r e p e a rj r a jJLtKpa e v r a t , o v ( p a v e r a 8 o v b e i v p .o p o v e -
pos K ara) <$>ep6p .ev o v . o/xouos 8e k a t evl rov Kovcpov, e a v
K ev o 7rot7j Tis v r e p i) ( iv r f j v k r ) . e a v 8e b v o , r a / e r a v
77(2 e c r r a T ro o v v ra h r o e a?jp r e K a l v b u p ; { o o v et rs
313 (j)aCr] e v a r b K ev ov k a l r k fp e s ' t [xev o v v tv p K ev o v , btd
a v ca , rr]v 8e y rjv T rkrjpes, b o K aray ep a 8e r k e o v
Trvps f y e v , v b m p 8e y rjs). ecrra y a p r v b o p 6 r k e o v
e e tv p o k y o v depos, k<u arjp ro k s o k y o v v b a r o s y rjv
5 T rkeU ^ & arre b erjo -e a e p o s r t TTkrjos O a r r o v ( fe p e a d a t K a r a
v b a r o s o k y o v . r o v r o 8 o v ( ft a v e r a o b a /o v o v b e r o r e . a v cty a ]
ro L v v v , & a t e p K al r nvp a v u t, on ro8i exe, o o v r Ke
v o v , r a 8 a k k a o v , K al rr jv yrjv K&ra>, o n rb r k r jp e s fy e ,
K al r o v aepa e i s rr jv avrov K al a v d r e p o v rov v baros, on
10 robC r eê, K a l t vbcap K a r o , o n r o t v b e r . e i b e fjv
ev rt ufpc rj b v o , ap.<f)(t> 8 n rd p e T a v r a e K a r ip u , t a r a t
r 7rkrjO os e/car e p o v o v r e p e e vba>p re aep os o k y o v rS>
ava> K a l a rjp v b a ro s r K&ra>, K a d r e p e i p r j r a T ro k k K is.
T 8e ayjuiTa ovk ara ro <fiipeada rk&s rj 6
15 Karo) rj avut, k k a rov Oarrov rj j3pabvrepov. b hs 8 a-
rCas, ov xakenov tbetv m p etra yap vvv ba n r a Trka-
2 5 r\ypes,F r t om . E J>*L 2 6 r e ] r E 1 u t vid. Kal om . E
27 cal del. F r' 0' t i toiovtov] rb r o o v r o E 1 2 8 t a r a 4 S *S P : a r v
ELr t <J>rS'S<>: rb L , om . E } ,] 5 E 2M S*, fo rt. J F ara
e v a F S 1 2 9 t $ om . 3 0 ouOev J F H , ovS'ev M 3 2 ro^trp
F S E 2 v r ip e ^ o v $ 33 ri] K a l r s M &] > S 1 (cod . A ) 3I3 1
e ly a t om . E t o ( i ) E : om . nrvp Ktvi/~\ Kevov rb T v p F Sb
&vu om . M 2 K a l &vu J F H Sb K a l K a r a H M , fort. L r\tla> M
4 r\tlta y r j v F H M 5 O r r o v <pepetr8a E L r : <pfp etrB a B r r o v
7 t 4 ( r ) om. ELS1 g t V ] t v FHLES ut vid. 10 ro6vSe r t ]
t o i o v t o v Se J, roivSe HM, toSI F 8cj Se y t F Jfv\ t} E1 ut vid. FL
i r to to ] t 4 S v o EF1 T a v r a . . . v r t p f ( e om . L 12 K a r t p p F
t JHMr : ou EL, F repfjfi E r e ] nroKv re m argo H 13 jjp]
clÎP ro\vs m arg o H 15 S om . F 1 6 r ] re M
250
GKYZ ZERNE
mutlak anlamda h afif olmayacaktr (oysa bunu hem gryoruz hem 25

de unu gsterdik:84 her zaman her yerde hem aaya hem yukarya
ayn ekilde devinim var). Hep yukarya devinen ey, boluk ya da
byle bir ey olsa, hep aaya giden hibir ey olmayacaktr.
Aradakilerin bazlar da topraktan daha hzl aaya decektir,
nk ok hava iinde daha ok gen, daha ok katlk, daha 30
ok para olabilecektir. Oysa aaya giden tek hava paras bile
grnmyor. Madde bakmndan ona fazlalk yklenecek olursa,
hafif ile ilgili olarak da bu byle. -N e ki iki cisim varsa, aradakilerin,
yani hem havann hem de suyun yaratt etkileri yaratan eyler
nasl olacak? (Szgelii boluk ve doluluk kabul edilirse: ate bo,
bunun iin yukar gidecek, toprak dolu, bunun iin aa gidecek; 31:
o zaman hava daha ok ate tayacak, su da daha ok toprak.)
Nitekim o zaman az havann tad ateten daha ounu tayan
bir su olacak ve az sudan daha ok toprak tayan oklukta bir
hava olacak, dolaysyla bir hava okluunun, az sudan daha hzl 5
aaya dmesi gerekecektir. Oysa bu hibir yerde hibir zaman
grnmyor. Ayrca nasl ate kendinde byle bir eyi, szgelii
boluu tad, baka bir ey tamad iin yukarya gitmek
zorundaysa, toprak da dolu olduu iin aaya gitmek zorundaysa,
hava da byle bir ey tad iin kendi yerine ve suyun stne, su
da byle bir ey tad iin yere doru gitmek zorunda olmalyd. 10
mdi bu ikisi tek ya da iki ey olsa, ikisinden her birinde her ikisi
de bulunacaktr ve sk sk sylediimiz gibi her ikisinin de yle bir
nicelii olacaktr ki, bu nicelik yukar gitme asndan suyu az hava-
nn stne karacaktr ve havay da suyun altna indirecektir!
6 . Biimler ise mutlak anlamda aaya ya da yukarya devinmenin
deil, daha hzl ya da daha yava devinmenin nedeni. Niin bu 15
byle, bunu grmek zor deil. Nitekim imdi niin geni demir ve
251
n E P I OTPANOT A. 6 3i 3a
3 77
r e a crbrjpa Kat fio\j Sos e ri rXe eiri roB v baros, 6.KXa
be i\rr<o Kal rjrrov fia p ea , hv fj crrpoyyvKa rj puiKp,
dtov fiekovi], Kara) (pepera, Kal o n ev a b a fMiKporrjra
77
e rt re, olov to \j/rjyp.a Kal a \ k a yedbt] Kal kovlopT&bt] 20
em tov epos. tepl br rovrmv aravrayv t piev vop.iev a-
tio v elva wcrrep ArjfioKpros ovk opd&s eê. Kevos yap
(prjcn. r a va<j>ep6p.eva epfta e/c to v varos vaKutyevev
ra rk area t&v eyvTmv 'ftpos, ra 8e a r e v a bartrrev 3l3b
oKya yap elva r a avTiKpovovra avros. ebet b ev r ep
eri fj,a\Xov to v to lYOiev, &<rtep ZvLcrTarat KaKevos avros.
aA. evcrras k v e p.a\aK&s' <f>rjoi yap ovk els t> op/av tov
(tovv, Keycuv crovv rf/v Kivrjav t&v vco (f>epopevu>v <rutpTu>v. 5
8
erel etrrl r a p ev ev bapera t&v crvvey&v r a rjrrov, 8
kal baperiKa br) to v avrov rponov ra p.ev ja\Kov r a 8
]ttov, rav ra s eva vop.urreov atray. evbaperov fiev ovv ro
evopcrrov, Kal /x\\ov t fia k A o v ijp be fm k k o v ib a r o s
tolovtov, vbaip be yrjs, Kal ro fAarrov 87/ ev eKoTto y iv e 10
evbapertorepov Kal batrn ra pov. Ta piev ovv eôvra
-nXaros b a ro 7roA.i1 'nepkap.ji.vev eTTipevet, ta t fr) 8
batnrcrda ro skelov pabia>S r a evavrm s ey o v ra ros 8
aryjpaar b a ro oKyov repkapfSvev <f>epera Karon, ba
r bapev paboas. Kal ev ep tto\v p.a\\ov, ocrw evba- 15
8
p erd fep o s vbaros etrrv. erel e ro re pos e%e rv a layyv /3
K ad rjv (pepera k6ltu>, Kal r a avveyrj trps r prj ba-
<rm aa, Tavra b e 7rps a W t]k a av[j.f3\ A ev eav yap
vrepl\\r fj rxys f] rov jSdpovs rrjs ev r& crvveê nrps
rrjv bacnraav Kal bapetrv, (3<rera Kara) Barrov, eav be 20
. 17 6 fulfafiSos F 18 fjrra E L ff] t) Kal F H E 2 puKpi, E F H
19 E1 a K a l M J M E rec 2 3 & v u xevt M, a.voKa>xt{v ci. P e a rso n , p ro bat D iels 3 ^3 b 2 hmiKpovi-
fie v a F H 3 n p o st r o t v po n. H toOto /xcAXov E H L r K fiv o s
FH s \ 4yu M aov L : rbv <rovv 0 , om . E 6 <rvvexs L
7 5e F H M r 10 yrjs Si vup H 12 i v / i e v e . . . 14 r t p A a f i f i v f i v
om. L 14 oKyuv J 5& t b (a ) om . E 15 (vSatpcT<T(pov M
16 r e om . E 1F 1H L 17 p.)) J M I 1: om . E F JH L 18 S F H L M :
87) JE , Si E 1 19 7rep/3aAfj L tj (1) om . E 2 0 Siaraav M
Kal] Kal Tr\v FHM
252
GKYZ ZERNE
kurun paralar suda yzyor da, daha kk, ve daha az ar olan

nesneler, szgelii bir ivi gibi yuvarlak ya da sivri nesneler suda
batyor ve niin kimi nesneler, szgelii toz, ty, toprak paralar
kklkleri yznden havada uuuyor, sorusu soruluyor. Btn 20
bu nesnelerle ilgili olarak, nedenin Demokritosun dedii gibi
olduunu dnmek doru deil. O, sudan ykselen scaklk arlk
tayan geni nesneleri yukarda tutuyor, dar olanlar ise tutamyor,
nk onlarn direnli az eyi var, diyor. Oysa o kendisini kendi 313
iinde tutuyorsa, havada bunun ok daha fazla gereklemesi
gerekirdi. Oysa halada engel zayf. nk ona gre basn yalnzca
tek noktaya ykleniyormu (yukarya giden cisimlerin devinimine
o basn adn veriyor). Ne ki madem srekli olan nesnelerin kimi
kolay blnebilir, kimi daha az blnebilir, yine ayn tarzda kimi 5
daha ok ayrr kimi de daha az, neden olarak bunlar dnmek
gerekir. mdi kolay blnen nesne kolay snrlanr ve ne denli kolay
blnrse o denli ok snrlanr. Hava sudan, su da topraktan daha
kolay blnr. Her cinste daha kk nicelik daha kolay blnr
ve daha kolay paralanr. Geni nesneler ok alan kaplad iin, 10
ok alan kaplayan nesne kolay ayrlamad iin yukarda kalr.
Buna kart ekilleri tayan nesneler az alan kapladklar iin ve
kolayca ayrldklar iin dibe batar. Havada ise sudan ayrlabilme
kolayl oranna gre daha ok olur bu. Madem arlk, ona bal 15
olarak aaya gidilen bir g tayor ve srekli nesneler de ayrla-
mamakla ilgili bir g tayor, bunlarn biribirilerine karlk gelmesi
gerekir. Nitekim arln gc, srekli nesnede ayrlmama ile ilgili
gc aarsa, aaya doru daha hzl, zorla batacaktr, ondan daha 20
253
3X3b IIE P I OTPANOT A. 6
a acrO ev ea rep a y , irn rokcret.. tep' piev ov v /3apeos icat Kovtpov

K al r v irep l a b r a <rvjUj3 e/3jjK07 H> bapCcrm tovtov rjp.iv r v
rp& nov.
33 t r v f i f t a v 6vTu>vJM iupupltrBa J tov to v ijjui'] r j f v r iv S t M

23 t pir av, t epl S i y tv eo ta s K ci <p6ops r v p it r t yuronivuv (yevi/itvov )
254
GKYZ ZERNE
zayf bir g tayorsa, stte kalacaktr. -m di ar ile hafif konu

sunda ve onlarn zellikleri konusunda bizim belirlememiz bu
tarzda.
255
Notlar:
1. Aristoteles btn (holon) szcn evrenin tm anlamnda da kullanyor.

2. Ortaadaki Aristoteles yorumcularnn, Aristotelesin yaptlarn Bat dillerine
eviren pek ok evirmenin, bu arada zellikle de buray hristiyan zel terimi
Gottesdienst diye eviren Paul Gohlkenin kulaklarn nlatarak, geen szcn
Tann deil, Tanrlar olduunu belirtmek zere altn ben izdim. retisinin
bana gelecekleri bilseydi Aristoteles de izerdi.
3. idea.
4. Drdnc Kitap btnyle bu konuya ayrlmtr, Aristotelese gre ar ile hafif
hep greli olarak kullanlan szckler, oysa mutlak anlamda ar ile mutlak an
lamda hafif var, teki dnrler bunu hesaba katmyorlar ya da aklamasn
yapmyorlar.
5. Fizik, 1, 6-7.
6. aither szcnn aei thein (hep komak)tan geldiine ilikin etimolojinin doru
luu konusunda dil bilimciler pek kukulu.
7. Metinde, orijinal metinle karlatrma yapmak kolay olsun diye, yunanca harfler
olduu gibi braklm, bu harflere gelen ekler harflerin yunanca okunuuna gre,
szgelii burada olduu gibi B (Beta)ya, konulmutur.
8. Fizik, 6, 2, 7.,
9. Herhalde Fizik, 3, 5-8.
10. Fizik, 4.
11. Bekker yaymnda da bulunan [aton ov ] u evirmedim.
12. Atomcular.
13. Metafizik, 10, 6; Fizik, 8 ,8 .
14. 1) toprak ve su (yere doru)
2) hava ve ate (yukarya doru)
3) ilk cisim (dairesel)
15.3,4. . '
256
NOTLAR
16. Gezegenler. .
17. nc Blmn banda.
18. Cisimden bamsz devinimin, yerin (dolaysyla boluun), zamann olamaya*-
ca; btn bunlarn varlklarnn belli bir cisme bal olduu; dolaysyla yer ve
zamann mutlak deil greli olarak varolduu konusu Fizikte ayrntlaryla
temellendiriliyor: bkz. Fizik, 3, 1; 4, 1-5; 4, 10-14.
19. Bkz. 1. not.
20. Aristoteles burada Platonculan kastediyor.
21. Herhalde Atomcular.
22. 1 stad 185 m.
23. Bir Attik talant 26,2 kg., 36,5 kg.lk eski takntlar da varm.
24. Atlas.iin bkz. Homeros, Odysseia, 1, 52-54; Hesiodos, Theogonia, 517.
25. Platon, Tmaios, 34 b.
26. Platon, Timaios, 36.
27. Platon, Timaios, 36 e.
28. akl yldzlat devinime sadan balarsa,- bizim ynlendirmemizin tam tersi bir
sonu kyor.
29. 13-14. Blmlerde.
30. Olu ve Yok Olu, 2, 3.
31. Olu ve Yok Olu, 2, 10.
32. Fizik, 3, 7.
33. Platon, Tmaios, 53 c.
34. 279 a 11.
35. Suyun yzeyi, topran yzeyinden daha mkemmel bir daire oluturuyor, hava-
nnki de suyunkinden. Bylece yeryznden uzaklatka dairesellik mkem
melleiyor.
36. 1,4. '
37. aniesis. Burada hzla ilgili terim olarak kullandm bu szck ile temel devinim
lerden yine eksilme, ortadan kalkma diye evirdiim phthisis kartrlmamal.
38. Fizik, 1, 1; 8, 7.
39. Pythagoraslar. Ayrca Platon, Timaios, 35-36.
40. Platon, Timaiosta (35 b - 40 b) gezegenlerin yeryzne uzakln u saylarla
belirliyor: Ay 1, Gne 2, Vens 3, Merkr 4, Mars 8, Jpiter 9, Satrn 27.
41. Aristotelesin kaybolan bir yapt olsa gerek.
42. Gezegenler, dnlerini, en son emberin kart devinimini yenerek tamamlamak
zorundalar. Batdan doup doudan batyorlar nk.
43. ilk embere en yakn gezegen olan Satrn, 29 yl 167 gnde dnn tamam
lyor; en uzak olan Ay ise 29 gnde.
44. Marsn.
45. Kepler, tlu olayn tarihi olarak .. 4 Nisan 357yi gsteriyor (yani Aristoteles
27 yanda): Astronomia nova, 323.
46. Pythagoraslar ve Anaksagoras.
47. Platon, Timaios, 40 b.
48. Parmenides, Philolaos.
49. Anaksimandros, Anaksimenes; Anaksagoras, Demokritos. .
50. Diels-Kranz, 31 B 39. ,
257
NOTLAR
51. Bata Anaksagoras.

52. Yani yaklak 73.600 km. Aristoteles, burada Eudoksosun ve Kallipposun tah
minlerini aktaryor. Yaklak 40.000 km. olan gerek uzunlua daha yakn
tahminler arasnda Arkhimedes ile Poseidonios'unkiler varm.
53. Pythagoraslar, Platoncular.
54. Fizik, 6 ,1 . .
55. Platon, Timaios, 56 b, 63 c-d.
56. Platon, Timaios, 30 a.
57. Diels-Kranz, 31 B 57.
58. rope yi ynelim diye eviriyorum; Aristoteles zel bir terim olarak kullanyor.
59. Fizik, 4, 8.
60. Fizik, 3 , 4; 4, 6-11; 6, 10.
61. Platon, Timaios, 57 c.
62. Platon, Timaios, 56-57ye gnderi. Orada elerin matematiksel oranlan yle:
ate 1/2; hava 1; su 2 1/2.
63. Pythagoraslar ve Platon.
64. Fizik, 4, 8.
65. Fizik, 4, 6-9.
66. Platon, Timaios, 55-56.
67. Altn ben izdim.
68. Timaiosta. ate 4 gen; hava 8 gen; su 20 gen olarak dnlyor.
69. Timabs, 51a.
70. Toprak ouk-kuru; su souk-ya; hava scak-ya; ate scak-kuru.
72. Anaksimandros, Demokritos, Platon (Tmaios, 62 c-e).
74. Platon, Timaios, 63 c.
75. Atomcular.
76. Demokritos (Diels-Kranz, 68 A 135).
77. Platon, Timaios, 62.
78. Demokritosun yapt gibi.
79. Leukipposa gnderi.
80. Empedokles (B 62, 6); Anaksagoras (A 41); Leukippos (A 1, 31); Demokritos
(A 38 ve 165).
81. Fizik, 255 b 24.
82. Bir talant 60 mna.
83. Atomcular.
84. 3, 2.
258
Aristoteles Szl
259
ARSTOTELES SZL
Yunanca-Trke akrasia: kendine egemen olmama

akrates: kendine egemen olmayan
akribeia: kesinlik
akribes: kesin
< akribologia: kuruu kuruuna
adiairetos: blnmez hesap etme
adikema: haksz eylem aksia: deer
adikia: adaletsizlik aksioma: iddia - itibar
adoksia: kt n alazon: arlatan
adoleskhes: geveze alazoneia: arlatanlk.
adynamia: gszlk - olanakszlk aletheia: doruluk - hakikat
adynatos: olanaksz alethes: doru dikaios: doru
aei: her zaman epieikes: doru orthos: doru
agathos: iyi aletheutikos: doru konuan
agenetos: olumam allage: alveri
ageratos: yalanmaz alloiosis: bakalama - nitelik
agnoia: bilgisizlik deitirme
agroikos: dadan inme allotrios: uzak
aidios: ebedi alogs: akldan pay almayan
aikia: kt muamele yapmak ameres: parasz
aiskhrokerdeia: kirli kazan amphisbetesis: sorun
aiskhrologia: ak sak sz anagkaios: zorunlu
aiskhropragein: kt davranmak anagke: zorunluluk
aiskhyne: utari anaiskhyntia: arszlk
aiskhyntelos: utan verici anaiskhyntos: yzsz
aisthesis: alglama - duyu - duyum anaisthesia: duyarszlk
aisthetos: duyulabilir - duyulara analgesia: vurdumduymazlk
verilen analogia: benzetme - oranlama -
aitetikos: isteyen orant
aitia: neden analysis: zmleme
akhreios: ie yaramaz , ana meson: orta terim
akinetos: devinimsiz-deimez anamnesis: anmsama
(deimeden bamsz) anaphora: ilgi kurma
akolasia: haz dknl andrapododes: kle ruhlu
akolastainein: haz peinde komak andreia: yiitlik
akolastos: haz dkn andreios: yiit
akon: istemeyerek aneleutheria: cimrilik
akousion: istemeyerek yaplan anisos: eit olmayan (eitlie aykn)
(istemeyerek olan) anisotes: eitsizlik
260
ARSTOTELES SZL
ano: yukar * aretai logikai: akl erdemleri

anoetos: dncesiz arete: erdeni
anomoia: benzemezlik aristeia: birincilik dl
anonymon: belirsiz ad arithmos: say
anteuergetikos: iyilikle karlk arkhe: balang - ilk - ilke -
vermeye hazr ynetim
anthropinos: insanla ilgili arkhitektonike: ba sanat
anthropos: insan askhemon: edepsiz
antidosis: karlk alma asotia: savurganlk
antikeimenon: eliik - devrik - astheneia: zayflk
tam devrik atarakhos: dingin
antiphasis: elilme atelos: tam olmayan
antistrephon: evirme athanasia: lmszlk
antithesis:' karolum athlios: sefil
aorgesia: fkesizlik atimia: onursuzluk
aoriston: belirsiz ad atimos: onursuz
aoristos: belirsiz atomos: blnmez
apate: yanltclk atykhema: talihsizlik
apatheia: etkilenmeme auksanein: artmak - bymek
apeirokalia: gsteri budalal auksesis: artma - byme
apeiros: sonsuz autarkeia: kendine yeterlik
aphili: dostluksuz autarkes: kendine yeter
aphilotimia: kaytszlk - onuru auto kath hauto: kendi bana
umursamazlk automatos: rastlant
aphobia: korkusuzluk
aphorismenos: belirlenmi banausia: kabasabalk
aphtharton: bozulmaz - yok olmaz barys: ar
apodeiksis: kant bia: zor (zor ile)
apodidomi: aklamak biaios: zorla yaplan
apodosis: alma bios: yaam
apokrisis: karlk blabe: zarar
apolaustikos bios: haz yaam boethema: yardm ,
ponos: zahmetsiz, bomolokhia: aklabanlk
apophansis enantia: kart nerme boulesis: isteme
apophansis haple: yaln nerme bouleusis: enine boyuna dnme
apophais: deilleme
aporia: kmaz - sorun daneismos: bor verme
apo tykhes: belirsiz dapane: datma
areskos: koltuku deilia: korkaklk
261
ARSTOTELES SZL
deinotes: beceriklilik egkrateia: kendine egemen olma

demos: halk eidos: biim - kavram - tr
diagraphe: ana izgiler einai: olmak (varolmak)
diairein: ayrmak eironeia: istihza
diairesis: ayrma - blmleme ekhein: iyelik
diaita: yaanan evre ekhomenes: ieren
diakrisis: ayirma ek logismou: hesapla
dianoia: dn eksaiphnes: birdenbire
dianome: paylatrma eksakriboun: incelemek
diaphora: aync zellik - aynm eksousia: iktidar
diastema: ara nesne (ara mekn) eleutheria: zgrlk
diathesis: tutum - yatknlk eleutherios: cmert - soylu
didaskalia: eitim eleutheriotes: cmertlik -
dikaioma: hakl eylem elleipsis: eksiklik
dikaion: hak elpis: umut
dikaion epanorthtikon: dzeltici empeiria: deneyim
adalet empodon: sradan
dikaion oikonomikon: aile hukuku enantios: kart
dikaiopragia: adil eylem enantiosis: kar olma
dikaios: adaletli - doru - hakl enantiotes: kardk
dikaiosyne; doruluk (adalet) endeia: eksiklik
dike: hak endekhomenos: olumsal
dikhaion: ikiye blen ey endoksos: nl
diorismenos: sreksiz energeia: gereklik (etkinlik)
diorismos: belirleme entelekheia: gereklik
doksa: kan - san - n - yarg (tamamlanma)
dolophonia: tuzaa drerek entimos: onurlu
ldrme epagoge: induksiyon- tmevarma
dosis: verme epainetos: vgye deer - vlen
doulapatia: klelerin akln elme epaktikos: tmevarm (teklere
douleia: klelik bakma)
dynmis: olanak (g) epanaphora: ilgi kurma
dynasteia: egemenlik epanorthoma: telafi edilme
dynato: olanakl ephekses: ardk
dyselpis: karamsar epideksiotes: yol yordam bilme
dyseris: kavgac epieikeia: doruluk
dyskolos: etin epieikes: doru
dyspraksia: kt durum epikhairekakia: hasetlik
dystykhia: talihsizlik epimeleia: aba
262
ARSTOTELES SZL
epi pleion: kaplam geras: ayrcalk

episteme: bilgi - bilim geusis: tadalma duyusu
epsteme apodeiktike: tamtlamal gnome: anlay
bilim gnorimos: bilinir
epistemon: bilen kii gnosis: bilgi
episteton: bilinebilir gonia: a
epithymia: arzu grammata: yaz
epitimesis: yerme grammatike: dilbilimi
eremein: durmak (duradurmak, grammatikos: okuryazar
duraklamak) gramme: izgi
eremia: dinginlik - durgunluk - graphe: resim
durmak (duradurmak, durak' gymnasia: beden eitimi
lamak)
ergon: eser - i hama: ayn anda - birlikte -
ergon anthropou: insann ii zamanda
eskhaton: u hamartia: yanlg
estin (einai): -dr'Vardr haphe: dokunma duyusu
ethos: ahlak - alkanlk - karakter hapla somata: yalm cisimler
eudaimonia: mutluluk haples: saltk olarak (saltk
eueksia: salamlk anlamda)
euemeria: iyi koul haplos: genel anlamda
euergesia: yaplan iyilik haptesthai: bitiik olmak
eueteria: iyi koul harmonia: uyum
eugeneia: soyluluk hedone: haz
eunoia: yaknlk duyma hedys: ho
eupeithes: uysal he erotesis dialektike: eliikli soru
euphyia: yetenek heis: tam-bir
eupraksia: iyi durumda olma heksis: huy - iyelik
eutheia: dz izgi helikia: ya
euskhemosyne: efendilik helksis: ekme
eutrapelia: nktedanlk hen: bir
eutrapelos: kvrak zekl - akac heneka: ama
eutykhia: talihlilik heuresis: bulma
euzoia: iyi yaam hoi en aksiomasi: yksek mevkide
olanlar
gastrimargos: obur holokleros: btn
ge: yer holon: evren (dzen, gkyz)
genesis: olu holos: btn - genel anlamda
genos: alan - cins - tr homilia: bakalanyla iliki
263
ARSTOTELES SZL
homoia: benzer kala kagatha: gzel ve iyi

homoioma: tasarm kallos: gzellik
homoiotes: benzerlik , kalokagathia: gzel ve iyi olma
homonymia: eadllk kanon: l
homonymos: eadl kata diametron: apraz
homotakhes: ehzda (sabit hzda) kata logismon: hesapl
hopoter etykhon: geliigzel kata logon: akla uygun
horismos: tanm katametaphoran: eretileme yoluyla
horizein: belirlemek katapeltes: sapan
horme: iddet kataphansis: nerme
horos: snr kataphasis: evetleme
hos katholou: btnsel kaplam kata physin: doaya gre
hoti katholou: btnsel kaplam kata symbebekos: ilineksel olarak
hybris: kstahlk (ilineksel anlamda)
hygieia: salk kata synteken: uylamsal olarak
hyle: konu - madde kata topon metabole: yer deitirme
hyparkhon: bulunan kata to symbebekos: rastlantsal
hyperbole: anlk kategorein: yklemek
hyperokhe: stnlk kategoria: kategori - ykleme
hypokeimenon: zne - tayc kath hekasta: tek tek olanlar (tek
hypolepsis: san tek ele almanlar)
hyponoia: ima kath hekaston: tekil
hypothesis: varsaym katholou: genel - tmel
kato: aa
iatrike: tp katorthotikos: baarl
idea: ide katorthoun: isabetli olmak
idios: zg keisthai: durum
ison: eitlik kenon: boluk
isos: eit kerdos: kazan
isotakhes: ehzda (sabit hzda) khalepos: ters adam
isotes: eitlik'- khara: sevin
kharieis: sevimli
kairos: uygun zaman kharis: kran
kakegoria: amur atma khaunos: kendini beenmi
kakheksia: bedenin salam khaunotes: kendini beenmilik
olmamas khora: yer
kakia: ktlk khoris: ayr (ayn bana)
kakos: kt khoriston: ayr (ayr bana)
kakourgein: kt iler yapmak khreia: kullan
264
ARSTOTELES SZL
khrema: mal-mlk - para "loidorema: hakaret

khroma: renk lopodytes: arak
khronos: zaman lype: ac
kimbikes: varyemez
kinesis: devinim - hareket makarios: kutlu
klope: hrszlk makhimos: mcadeleci
koinonia: bir arada olma malakia: zayflk
koinos: ortak mataios: bo
kolaks: dalkavuk mathesis: retim
kolasis: cezalandrma megalokindynos : byk tehlikeleri
kosmiotes: dzenli yaam gze alan
kosmos: bezeme - evren (dzen, megaloprepeia: ihtiam
gkyz) - ss megaloprepes: muhteem
kouphon: hafif megalopsykhia: yce gnlllk
krinein: yargda bulunmak megalopsykhos: yce gnll
krisis: yarg megethos: byklk
krites: yarg meiosis: azalma
ktema: mal mekos: uzunluk
ktesis: sahip olma melos: mzik
kybeutes: barbutu meros: para
kyklophoria: dairesel yer deitirme mesidios: ortac
kyklos: daire - dairesel mesos: orta (ara)
kyrios: asl - en bata - nemli mesotes: orta olma
metaballein: deimek
legomenos: sylenen metabole: deime - dnm
lemma: ele geirme metaksy: orta (arada)
lepsis: alma metameleia: pimanlk
lestes: haydut methodos: aratrma
lethe: unutma metrion: doru l
logismos: akl metrios: alakgnll-ll-uygun
logoi eksoterikoi: herkese ak metron: l
konumalar mikrokindynos: kk tehlikelerin
logos: aklama - akl - kavram - adam
konuma - neden (niin, gereke) mikroprepeia: eli sklk
- nerme - sav - sz - tanm - mikroprepes: eli sk
tartma - temellendirme - tmce mikropsykhia: psrklk '
- uslamlama mikropsykhos: psnk
logos apophantikos: bildirsel misos: kin
tamdeyim (bildirsel tmce) mnesikakos: kinci
265
ARSTOTELES SZL
moikheia: zina oreksis: arzu

mokhtheria: ktlk orektikon: itah duyan
mone: durmak (kalmak) orekton: arzu edilen ey
monimos: kalc organon: ara
monotes: tek bana olan orgilos: sinirli
morphe: biim - ekil orgilotes: fkelilik
orthos: doru - sa
nearos: toy orthos logos: sa akl
neikos: kin osme: koku alma duyusu
nemesis: infial duyma oukh hekon: isteyerek yapmayan
nemetikos: paylatrc oukh hekousion: isteyerek
neo: gen yaplmayan
nike: utku - zafer ouranos: evren (dzen, gkyz)
noema: kavram ousia: z - servet - varlk (tz)
nomimos: yasaya uygun ousia deutera: ikincil z
nomisma: para
nomos: yasa paideia: eitim
nomothetes: yasa koyucu paideia orthe: doru eitim
nomothetike: yasama sanan paidia: aka
nous: us - pan: evren (dzen, gkyz)
nouthetesis: t verme pante: her ynden
nyn: an (imdiki an, imdi) paradeigma: rnek
paraggelia: talimat
ogkos: ktle (arlk) parakatatheke: gvence paras
oikeios: uygun - yakn paranomos: yasaya aykm
oikonomike: ekonomi paranymon: tremi
oinophlygia: ayyalk parergon: yan i
okneros: ekingen paskhein: edilginlik
oksyphonia: barma pathetikos: etkilenimlerle ilgili
oksys: etkili pathos: duygulanm - etkilenim -
oligorein: az nem vermek etkilenme - tutku
olophyrtikos: yaknan peplegmenon onoma: bileik ad
oneidos: ayp peras: snr
onoma: ad - belirsiz ad periekhein: sarmak (kuatmak)
onoma diploun: bileik ad periphora: embersel, dairesel yeT
ononfa haploun: yaln ad deitirme
onomatopoiein: ad bulmak phasis: szce
onyparhkei: ikindir phaulos: erdemsiz
opsis: grme pheidolos: hasis
266
ARSTOTELES SZL
philia: dostluk - sevgi * proagogeia: batan karma

philokhrematos: mal-mlk seven proairesis: tercih
philosophia: felsefe prosthesis: ekleme
philotimia: onur dknl' pros ti: ilgi (grelik, bant)
philotimos: onur dkn pros to koinon: kamu ilerine ilikin
phoberos: korkutucu pros to tykhon: rastgele
phobos: korku prote ousia: ilk z
phone: ses proteron: ncelik
phora: yer deitirme protos: dorudan - ilk
phortikos: az bozuk - kabasaba psephisma: halkoyu
phronesis: akl bamdalk pseudes: yanl
phronimos: akl banda pseudomartyria: yalan yere
phthisis: eksilme (kilo verme) tanklk etme
phthonos: kskanlk pseustes: yalanc
phthora: yok olma (yokolu) psykhe: ruh
physei: doal olarak ptosis: hal
physis: doa - doal yap - z ptosis onomatos: ad durumu
planetes: gezegenler ptosis rematos: eylem durumu
pleoneksia: karclk
poia: nelik rema: eylem
poiein: etkinlik rema aoriston: belirsiz eylem
poietikos: yaratma ile ilgili risis: atma
poion: nasllk - nitelik rope: ynelme
poiotes: nitelik
polis: kent semainein: belirtmek - imlemek
politeia: siyasal dzen - toplum - semaion: im
ynetim semantiks: anlaml
polites: yurtta skepsis: konu
politikos: siyaset adam skhema: biim
poneria: ktlk skhole: dinginlik
poneros: kt skleros: kuru
poson: nicelik skomma: alayl aka
pote (kategorilerden biri): zaman soma: beden - cisim
pou: uzam (yer) sophia: bilgelik
pragma: konu - nesne - olgu sophos: bilge
pragmateia: alan - aratrma - konu sophron: ll
praksis: eylem sophrosyne: lllk
praos: sakin spudaios: ciddi adam - erdemli
praotes: sakinlik stasis: yerlemek (durmak, kalmak)
267
ARSTOTELES SZL
steresis: yoksunluk timoria: hn alma

stigme: nokta to dektiko hyparkhein: stlenen
stoikheia: e(ler) iin
syggnome: balama tode ti: dorudan belli bir nesne
syggnomonikos: balanabilir to dioti: neden (niin, gereke)
nitelikte to eu: iyi - olumlu
symbebekos: ilineksel to hetton: daha azlk
symbletos: karlatmlabilir tokistes: tefeci
symblon: simge to koinon: kamu
symploke: balant to mallon: daha okluk
synallagma: alveri to on: olan
synapsis: balama topos: yer (uzam)
syndesmos: eklem to tauton: ayn
synekhes: srekli trophe: besin maddesi
synesis: doru yarglama tropo: biimce
synkrisis: birletirme - kanma - tryphe: mank
toplama . tykhe: rastlant - talih
synonymon : eanlaml typo: biimsel olarak
synthesis: birletirme tyrannos: tiran
syntheton: bileik
syzen: ortak yaama zelo: hrs
zemia: zarar
taksis: d zen sra (dizili) zetesis: aratrma - soruturma
tapeinos: aalk zoe: yaam
tekhne: sanat zoon: canl - hayvan
teleios: kendisi ama-mkemmel'
tam
telos: ama - hedef - son (ama)
thanatos: lm
theia moira: tanr vergisi
theoria: seyretme - teori
theos: tann
theriotes: canavarlk
thesis: durum - tez
thrasys: cretli
thrasytes: cretlilik
thymoeides: fkeli mizal
thymos: fke - tutku
time: onur - dl - sayg
268
ARSTOTELES SZL
Trke -Yunanca anlay: gnome

ara: organon
arak: lopodytes
ara nesne (ara mekn): diastema
aratrma: methodos - pragmateia
ac: lype - zetesis
a: gonia ardk: ephekses
aklama: logos arszlk: anaiskhyntia
aklamak: apodidomi artma: auksesis
ak sak sz: aiskhrologia artmak: auksanein
ad: onoma arzu: epithymia - oreksis
adalet: dikaiosyne arzu edilen ey: orekton
adaletli: dikaios asl: kyrios
adaletsizlik: adikia aa: kato
ad bulmak: onomatopoiein aalk: tapeinos
ad durumu: ptosis onomatos arlk: hyperbole
adil eylem: dikaiopragia atma: risis
ar: barys ayp: oneidos
az bozuk: phortikos aync zellik: diaphora
ahlak: ethos ayrma: diairesis - diakrisis
aile hukuku: dikaion oikonomikon ayrmak: diairein
akl: logismos - logos ayn: to tauton
akldan pay almayan: alogos ayn anda (birlikte): hama
akl erdemleri: aretai logikai ayn (ayr bana): khoris - khoriston
akla uygun: kata logon ayncalk: geras
akl banda: phronimos ayrm: diaphora
akl bandalk: phronesi ayyalk: oinophlygia
alan: genos - pragmateia azalma: meiosis
alayl aka: skomma az nem vermek: oligorein
alakgnll: metrios
alglama: aisthesis barma: oksyphonia
alkanlk: ethos balama: syggnome
alveri: allage - synallagma balanabilir nitelikte:
alma: apodosis - lepsis syggnomonikos
ama: heneka - telos balama: synapsis
an (imdiki an, imdi): nyn balant: symploke
ana izgiler: diagraphe barbutu: kybeutes
anmsama: anamnesis baanl: katorthotikos
anlainl: sertantikos bakalaryla iliki: homilia
269
ARSTOTELES SZL
bakalama: alloiosis bir: hen

balang: arkhe bir arada olma: koinonia
ba sanat: arkhitektonike birdenbire: eksaiphnes
batan karma: proagogeia birincilik dl: aristeia
beceriklilik: deintes birletirme: synkrisis - synthesis
beden: soma birlikte: hama
beden eitimi: gymnasia bitiik olmak: haptesthai
bedenin salam olmamas: bor verme: daneismos
kakheksia bo: mataios
belirleme: diorismos boluk: kenon
belirlemek: horizein bozulmaz, yokolmaz: aphtharton
belirlenmi: aphorismenos blmleme: diairesis
belirsiz: aoristos - apo tykhes blnmez: adiairetos - atomos
belirsiz ad: anonymon - aoriston - bulma: heuresis
onoma bulunan: hyparkhon
belirsiz eylem: rema aoriston btn: holokleros - holos
belirtmek: semainein btnsel kaplam: hos katholou -
benzemezlik: anomoia hoti katholou
benzer: homoia byklk: megethos
benzerlik: homoiotes byk tehlikeleri gze alan:
benzetme: analogia megalokindynos
besin maddesi: trophe byme: auksesis
bezeme: kosmos bymek: auksanein
biim: eidos - morphe - skhema
biimce: tropo canavarlk: theriotes
biimsel olarak: typo canl: zoon
bildirsel tamdeyim (bildirsel cezalandrma: kolasis
tmce): logos apophantikos ciddi adam: spoudaios
bilen kii: epistemon cimrilik: aneleutheria
bileik: syntheton cins: genos
bileik ad: onoma diploun - cisim: soma
peplegmenon onoma cmert: eleutherios
bilge: sopho cmertlik: eleutheriotes
bilgelik: sophia cretli: thrasys
bilgi: episteme - gnosis cretlilik: thrasytes
bilgisizlik: agnoia
bilim: episteme aba: epimeleia
bilinebilir: episteton . amur atma: kakegoria
bilinir: gnorimos apraz: kata diametton
270
ARSTOTELES SZL
ekingen: okneros * doru: alethes - dikaios - epieikes

ekme: helksis - orthos
eliik: antikeimenon dorudan: protos
eliikli soru: he erotesis dialektike dorudan belli bir nesne: tode ti
elime: antiphasis doru eitim: paideia orthe
embersel, dairesel yer deitirme: doru konuan: aletheutikos
periphora doruluk: aletheia - dikaiosyne -
etin: dyskolos epieikeia
karclk: pleoneksia doruluk (adalet): dikaiosyne
kmaz: aporia doru l: metrion
izgi: gramme doru yarglama: synesis
zmleme: analysis dokunma duyusu: haphe
dostluk: philia
dadan inme: agroikos dostluksuz: aphilia
datma: dapane dnm: metabole
daha azlk: to hetton durgunluk: eremia
daha okluk: to mallon durmak (duradurmak,
daire, dairesel: kyklos duraklamak): eremein - eremia
dairesel yer deitirme: durmak (kalmak): mone
kyklophoria - periphora durum: keisthai - thesis
dalkavuk: kolaks . duyarszlk: anaisthesia
deer: aksia duygulanm: pathos
deilleme: apophasis duyu: aisthesis
deime: metabole duyulabilir: aisthetos
deimek: metaballein duyulara verilen: aisthetos
deimez: akinetos duyum: aisthesis
deneyim: empeiria dncesiz: anoetos
devinim: kinesis dn: dianoi
devinimsiz (deimedenbamsz): dz izgi: eutheia
akinetos dzeltici adalet: dikaion
devrik: antikeimenon epanorthotikon
-dr: estin (einai) dzen: taksis
dilbilimi: grammatike dzenli yaam: kosmiotes
dingin: atarakhos
dinginlik: eremia - skhole ebedi: aidios
doa: physis edepsiz: askhemon
doal olarak: physei edilginlik: paskhein
doal yap: physis efendilik: euskhemosyne
doaya gre: kata physin egemenlik: dynasteia
271
ARSTOTELES SZL
eitim: didaskalia - paideia felsefe: philosophia

eretileme yoluyla: kata metaphorav
eklem: syndesmos geliigzel: hopoter etykhon
ekleme: prosthesis gen: neos
ekonomi: oikonomike genel: katholou
eksiklik: elleipsis - endeia genel anlamda: haplos - holos
eksilme (kilo verme): phthisis gereklik: energeia (etkinlik) -
ele geirme: lemma entelekheia (tamamlanma)
eli sk: mikroprepes geveze: adoleskhes
eli sklk: mikroprepeia gezegenler: planetes
en bata: kyrios grelik: pros ti
enine boyuna dnme: bouleusis grme: opsis
erdem: arete gsteri budalal: apeirokalia
erdemli: spoudaios g (olanak): dynamis
erdemsiz: phaulos gszlk: adynamia
eser: ergon gvence paras: parakatatheke
eadl: homonymos gzellik: kallos
eadllk: homonymia gzel ve iyi: kala kagatha
eanlaml: synonymon gzel ve iyi olma: kalokagathia
ehzda (sabit hzda): homotakhes
- isotakhes hafif: kouphon
eit: isos hak: dike - dikaion
eitlik: ison - isotes hakaret: loidorema
eit olmayan (eitlie aykr): hakikat: aletheia
anisos hakl: dikaios
eitsizlik: anisotes hakl eylem: dikaioma
etkilenim: pathos - haksz eylem: adikema
etkilenimlerle ilgili: pathetikos hal: ptosis
etkilenme: pathos halk: demos
etkilenmeme: apatheia . halkoyu: psephisma.
etkili: oksys hareket: kinesis
etkinlik (gereklik): energeia hasetlik: epikhairekakia
etkinlik: poiein hasis: pheidolos
evetleme: kataphasis haydut: lestes
evirme: antistrephon hayvan: zoon
evren (dzen, gkyz): holon - haz: hedone
kosmos - ouranos - pan haz dkn: akolastos
eylem: praksis - rema haz dknl: akolasia
eylem durumu: ptosis rematos haz peinde komak: akolastainein
272
ARSTOTELES SZL
haz yaam: apolaustikos bios isabetli olmak: katorthoun

hedef: telos isteme: boulesis
herkese ak konumalar: logoi istemeyerek: akon
eksoterikoi istemeyerek yaplan (istemeyerek
her ynden: pante olan): akousion
her zaman: aei isteyen: aitetikos
hesapla: ek logismou isteyerek yaplmayan: oukh
hesapl: kata logismon hekousion
hn alma: timoria isteyerek yapmayan: oukh hekon
hrs: zelos istihza: eironeia
hrszlk: klope i: ergon
ho: hedys ie yaramaz: akhreios
huy: heksis itah duyan: orektikon
itibar: aksioma
ieren: ekhomenes iyelik: ekhein - heksis
ikindir: onyparhkei iyi: agathos - to eu
iddia: aksioma iyi durumda olma: eupraksia
ide: idea iyi koul: euemeria - eueteria
ihtiam: megaloprepeia iyilikle karlk vermeye hazr:
ikincil z: ousia deutera anteuergetikos
ikiye blen ey: dikhaion iyi yaam: euzoia
iktidar: eksousia
ilgi (grelik, bant): pros ti kabasaba: phortikos
ilgi kurma: anaphora - epanaphora kabasabalk: banausia
ilineksel: symbebekos kalc: monimos
ilineksel olarak (ilineksel anlamda): kamu: to koinon
kata symbebekos kamu ilerine ilikin: pros to
ilk: arkhe r protos koinon
ilk z: prote ousia kani: doksa
ilke (balang): arkhe kant: apodeiksis
im: semaion kaplam: epi pleion
ima: hyponoia karakter: ethos
imlemek: semainein karamsar: dyselpis
incelemek: eksakriboun karma: synkrisis
induksiyon: epagoge karlatrlabilir: symbletos
infial duyma: nemesis karlk: apokrisis
insan: anthropos karlk alma: antidosis
insann ii: ergon anthropou kar olma: enantiosis
insanla ilgili: anthropinos karolum: antithesis
273
ARSTOTELES SZL
kart: enantios <kt davranmak: aiskhropragein

kartlk: enantiotes kt durum: dyspraksia
kart nerme: apophansis kt iler yapmak: kakourgein
enantia ktlk: kakia - mokhtheria -
kategori: kategoria poneria
kavgac: dyseris kt muamele yapmak: aikia
kavram: eidos - logos ' noema kt n: adoksia
kaytszlk: aphilotimia kullan: khreia
kazan: kerdos kuru: skleros
kendi bana: auto kath hauto kuruu kuruuna hesap etme:
kendine egemen olma: egkrateia akriboloia
kendine egemen olmama: akrasia kutlu: makarios
kendine egemen olmayan: akrates kk tehlikelerin adam:
kendine yeter: autarkes mikrokindynos
kendine yeterlik: autarkeia kstahlk: hybris
kendini beenmi: khaunos ktle, arlk: ogkos
kendini beenmilik: khaunotes
kendisi ama: teleios madde: hyle
kent: polis mal: ktema
kesin: akribes mal-mlk: khrema
kesinlik: akribeia mal-mlk seven:
kskanlk: phthonos philokhrematos
kvrak zekl: eutrapelos muhteem: megaloprepes
kin: misos - neikos mutluluk: eudaimonia
kinci: mnesikakos mcadeleci: makhimos
kirli kazan: aiskhrokerdeia mkemmel, tam: teleios
koku alma duyusu: osme mzik: melos
koltuk: areskos
konu: hyle -pragma - pragmateia nasllk: poion
- skepsis neden (niin, gereke): logos - to
konuma: logos dioti
korkaklk: deilia neden: aitia
korku: phobos nelik: poia
korkusuzluk: aphobia nesne: pragma
korkutucu: phoberos nicelik: poson
> klelerin akln elme: doulapatia nitelik: poion - poiotes
klelik: douleia nitelik deitirme: alloiosis
kle ruhlu: andrapododes nokta: stigme
kt: kakos - poneros nktedanlk: eutrapelia
274
ARSTOTELES SZL
obur: gastrimargos l: kanon - metron

okuryazar: grammatikos ll: metrios - sophron
olan: to on lllk: sophrosyne
olanak, g: dynamis lm: thanatos
olanakl: dynatos lmszlk: athanasia
olanaksz: adynatos ncelik: proteron
olanakszlk: adynamia nemli: kyrios
olgu: pragma nerme: kataphansis - logos
olmak, varolmak: einai rnek: paradeigma
olumlu: to eu vgye deer: epainetos
olumsal: endekhomenos vlen: epainetos
olu: genesis z: ousia - physis
olumam: agenetos zg: idios
onur: time zgrlk: eleutheria
onur dknl: philotimia zrte: hypokeimenon
onur dkn: philotimos
onurlu: entimos para: khrema - nomisma
onursuz: atimos para: meros
onursuzluk: atimia parasz: ameres
onuru umursamazlk: aphilotimia paylatrc: nemetikos
oran: analogia - logos paylatrma: dianome
oranlama: analogia . psmk: mikropsykhos
orant: analogia psnklk: mikropsykhia
orta, ara: mesos pimanlk: metameleia
orta, arada: metaksy
ortac: mesidios rastgele: pros to tykhon
ortak: koinos rastlant: automatos - tykhe
ortak yaama: syzen rastlantsal: kata to symbebekos
orta olma: mesotes renk: khroma
orta terim: ana meson resim: graphe
ruh: psykhe
dl: time
fke: thymos sa: orthos
fkelilik: orgilotes sa akl: orthos logos
fkeli mizal: thymoeides salamlk: eueksia
fkesizlik: aorgesia salk: hygieia
e (ler): stoikheia sahip olma: ktesis
retim: mathesis sakin: praos
t verme: nouthetesis sakinlik: praotes
275
ARSTOTELES SZL
saltk olarak (saltk anlamda): aklabanlk: bomolokhia

haples arlatan: alazon
sanat: tekhne arlatanlk: alazoneia
san: doksa - hypolepsis ekil, biim: morphe
sapan: katapeltes marklk: tryphe
sarmak, kuatmak: periekhein iddet: horae
sav: logos kran: kharis
savurganlk: asotia
sayg: time tadalma duyusu: geusis
say: arithmos talih: tykhe
sefil: athlios talihlilik: eutykhia
servet: ousia talihsizlik: atykhema - dystykhia
ses: phone talimat: paraggelia
sevgi: philia tam: heis - teleios
sevimli: kharieis tam devrik: antikeimenon
sevin: khara tam olmayan: atelos
Seyretme: theoria tanm: horismos - logos
snr: horos - peras tantlamak bilim: episteme
sra (dizili): taksis apodeiktike
sradan: empodon tann: theos
simge: symbolon tanr vergisi: theia moira
sinirli: orgilos tartma: logos
siyasal dzen: politeia tasanm: homoioma
siyaset adam: politikos tayc: hypokeimenon
son (ama): telos tefeci: tokistes
sonsuz: apeiros tek bana olan: monotes
sorun: mphisbetesis - aporia tekil: kath hekaston
soruturma: zetesis tek tek olanlar (tek tek ele
soylu: eleutherios alnanlar): kath hekasta
soyluluk: eugeneia telafi edilme: epanorthoma
sylenen: legomenos temellendirme: logos
sz: logos teori: theoria
szce: phasis tercih: proairesis
srekli: synekhes ters adam: khalepos
sreksiz: diorismenos tez: thesis
ss: kosmos tp: iatrike
tiran: tyrannos
aka: paidia toplama: synkrisis
akac: eutrapelos toplum: politeia
276
ARSTOTELES SZL
toy: nearos verme: dosis

tz (varlk): ousia . vurdumduymazlk: analgesia
tutku: pathos - thymos
tutum: diathesis yakn: oikeios
tuzaa drerek ldrme: -yakman: olophyrtikos
dolophonia yaknlk duyma: eunoia
tmce: logos yalanc: peustes
tmel: katholou yalan yere tanklk etm e:.
tmevarm (teklere bakma): pseudomartyria
epaktikos yaln ad: onoma haploun
tmevarma: epagoge yaln cisimler: hapla somata
tr: eidos - genos yaln nerme: apophansis haple
tremi: paranymon yanlg: hamartia
yanltclk: apate
u: eskhaton yan i: parergon
umut: elpis yanl: pseudes
unutma: lethe yaplan iyilik: euergesia
us: nous yaratma ile ilgili: poietikos
uslamlama: logos yardim: boethema
utan: aiskhyne yarg; doksa - krisis
utan verici: aiskhyntelos yarg: krites
utku: nike yargda bulunmak: krinein
uygun: metrios - oikeios yasa: nomos
uygun zaman: kairos yasa koyucu: nomothetes
uylamsal olarak: kata synteken yasama sanat: nomothetike
uysal: eupeithes yasaya aykn: paranomos
uyum: harmonia yasaya uygun: nomimos
uzak: allotrios ya: helikia
uzam (yer): pou * topos yaam: bios - zoe
uzunluk: mekos yaanan evre: diaita
yalanmaz: ageratos
n: doksa yatknlk: diathesis
nl: endoksos yaz: grammata
sdenen iin: to dektiko hyparkhein yer: ge - khora - topos
stnlk: hyperokhe yer deitirme: kata topon
metabole - phora
varlk (tz): ousia yer (uzam): topos
varsaym: hypothesis yerlemek (durmak, kalmak):
varyemez: kimbikes stasis
277
ARSTOTELES SZL
yerme: epitimesis
yetenek: euphyia
yiit: andreios
yiitlik: andreia
yok olma (yokolu): phthora
yok olmaz: aphtharton
yoksunluk: steresis
yol yordam bilme: epideksiotes
ynelme: rope
ynetim: arkhe - politeia
yukan: ano
yurtta: polites
yce gnll: megalopsykhos
yce gnlllk: megalopsykhia
ykleme: kategori
yklemek: kategorein
yksek mevkide olanlar: hoi en
aksiomasi
yzsz: anaiskhyntos
zafer: nike
zahmetsiz: aponos
zaman: khronos - pote
(kategorilerden biri)
zamanda: hama
zarar: blabe - zemia
zayflk: malakia * astheneia
zina: moikheia
zor (zor ile): bia
zorla yaplan: biaios
zorunlu: anagkaios
zorunluluk: anagke
278
IN D E X
68 *- 99b = a68 l - 299b
ooa- i 3 b = 3ooa- 3 i 3 b
+ = recu rrit non sem el in co n textu
aapes 7 7 b 19. 0 1 * 2 6 + ai<Mip 7 0 b a s - 5 . o a b 4 Sa<}r\i>s aifl^p

ayatcv tvropias 9 l b27- 94*26
ayyelov o 5 b4 , B5. a b i 3 nl/>(i'8*8
Hyetv ypapfii) 8 7 b 8 o I o B ttt A v 7 5 b 5, I I . 0 3 * 1 i o ip a v b i
aytvTfTOv ro<rax \eyera 8 0 b6 + aVfljrrfr 7 8 * 1 0 r b a ltr B ifr b v r a v
rb Kvpias Aeyfievov 8 2 * 2 7 coni. i v SAt; 7 8 * 11
HtpBaprov 8 3 * 3 1 . 8 ba6 a<r(h<rs 9 0 b3 3 . 0 6 * 4 , 17
ayl)pa.rov 7 0 b2 a ir c r d a 8 0 * 1 9 . 9 5 a 3 2 . 0 9 * 3 8
yartia rv Bev 6 8 a i 4 nfr*ov 9 5 * 2 9 . 9 0 h25
te 8 l b l l cu^t' quid s it 7 9 * 2 3 - 7 i r a/cuv
&Si)\os 8 5 b 6 7 9 *3 2 . 8 3 b28
Salperos 8 o b 1 1 . 9 9 11 + o lk iv t jto v K a l n a S t/M T U cS v 0 5 * 3 3
aStd\vros o 6 ai 9 & x\a < rros 8 8 * 3 5
n 5 i<lpopos o b 5 opp. l r i r a a i s , & vt< rs 8 8 * 1 9
aSvva/ua 8 8 b i 4 S u c o \ o v 8e 7v 6 8 * 2 0
o 5ivarov yivttrBa fii IvSeêrat yeve- a K o i c v 8 1 * 2 2 . 9 p b 3 2. 9 1 * 4
<rOa1 7 4 b i4 . o o b4. n b32 dist. K p iP fia 8 ^ i i $
tf/evSos 8 b3 + aSuvarov vr06i- iu c p fie a r e p o v 6 9 b 2 I . 79*39 ^TroT j j-
trtas, r\s eod em lo co Aeyera p a o K p fie tr r a r a 0 6 * 3 7
S x s, fl yap t fr; a\i]6es eva I u e p if}o \ o y tu r 6 a o 6 b37
erev o n yivor tur, 1) r $ iril fitMus K p i r a r o v 79 *3 3
8ob a s y n . Hrorov 73 15. 8 1 a K O t t a 7 1 b 6 . 9 8 b i 3
JS- 9 9 b 13 - 0 9 b x con i. S v a r i \ j f l 8 b4. 82 *38, ete.
8 a2+ aSvvar&repov g 6 b34 a K \ o 6 r e p o v 8 0 *13
ael 8 / 8 b 2$. 8 2 3. 8 2 b i 5 el fi)/ iA A o a o -i K iv r )< n s K a r a r b r o i v 7 0 * 3 7
tv 8 3 b 16 rhv el ^p6vov 8 0 *3 1 a \ \ O T p o v opp. o iK e lo v 7 6 * 1 2
aetSts co n i. fiapfov o 6 b 17 A oyov 8 9 * 6 . b 3 4 A.J'ycus9 1 b 1 3
ai\p 7 o b 3 2 . 8 7*32. 8 9 *2 7 . O Ib 3 2 . 4A.U5TO 8 4 * 2 9 . 9 4 * 1 3
11 *38. b 3 . I 3 a 25, 27 Svvarat ifid p r ifia 03* 17. 0 4 b I I
iro\i Ppos (pfpev iroKanBavi/evos juavp? 7 9 * 2 9
K t f i c v a v 9 4 b22 a fie r a P \ r iT iis 7 9 a3 3
aSavaaa al aifitirrs 84* 1 = &/X7IXav* 90b2o. 9 1 a 4
atSos 8 6 a9 Aftopos rris (lerafidaftas 06 * 3
aSavaros 7 b 9 - 84 a3 litfioptpov con i. ifiB cs 0 6 b 17
flpeV 93 a 29 fitpKVpros oeA^vr) dist. jut)voeiS^S|
adpoev 0 2b 3 x 6r o f i o s 91 b2o. 9 7 b27
PuyvrTos 7 4 b 6 . 9 8 * 3 -ro 9 2 a8 a f i t p a ^ r t r v 7 9 b9 a u p t r fU r - n tr s 94 b
aSos 7 0 b2 3 . 8 s a 2 3 . 8 6 a 9 oSev 31 k n ^ u r f i r t r f a n o v 0 2 * 17
rop (pvtrv a. 8 6 * 18 Screpov au(p6rpi 68 * 17
8 4 *1 7 avAytv 0 6 * 9
aiSirts 8 4 1 vdyK T i = (8 10 8 4 *15 - r e K y f p o v
a'Sc 9 l b 25 7 7 * 1 2 . 8 7 b3 4
279
INDEX
vapcv 8 3 * 6 . 0 3 * 2 3 68bSI ete. r i jUM 6ya tov i p u r -
a.vaK.)ntrtv 8 0 * 3 4 f y o v , t b e kira r f j s v h t js 1 2 * 1 6
& ,v a K w x t v t v 13*3 3 iv a r r a r ta 7 0 b 33
ava\a)if3&vtv 71 b I 7 iw u > fia \ la t iy i/a K o s , & vu> ful\ w s v id e
itva\\oturov 7 0 * 14 + 8 8 * 1 3 sq q .
ivakoyla 7 3 b3 3 . 0 9 * 1 4 & (ta s 9 t b a 5
avaKayieoda 9 3 * 3 3 . 9 8 * 1 6 ifo v y 33. 97 b7
avKoyov 7 3 b 3 ete. h ip a r o s o a ba
raA.^ci' 7 0 * 3 4 . o o * r io p ltr r u s 7 6 * 3 1 . 8 o b3
Ai'afo'y{pas TTtp'i CToytitvy 0 1 * 13. 03 a e a B is 7 0 b 3 . 8 4 * 1 4
* a 8 - b 14. 0 9 * 3 0 c v o u d f t alBepa & ra ( 7 0 19
vrl rupd'j 7 o b 3 4 . o a b4 tepl yrjs T rap ra trS a 9 0 b6
94 b i3 resp icitu r 69*t i . 89* h r a v a r o s K lv r /t r s 7 9 b I . 88 * i 1 = ku-
16. K \ o 5pos eep\ yijs 9 S b 13 re - k r tp ix s 7 o b i9 . 7 9 b29
sp ic itu r o 3 b l a (o 5 SScitot fiev \ c r - c a r tp ia 7 9 * 3 6
roTtpov, iip o s Sk TVKvirepov) repoy trS/ta ovk itti A c . 5~7 t&
ApaJ/eVtjr -rfpl yr,s 94 b 13 respi- &xtpov ovk ivSexeTa Kiye<r$at 7 2 *
ctu r o 3 b rx 3, 21 aoivarov &ntpov vrb rtrepa-
h draKtv 7 3 b32. 8 5 *8 . b3o ap.ivov itadtv r t) rorjtra t> rere-
hviravms 84 * 3 3 paerpevoy 7 4 b3 3 sqq. repav nr
&v<nr\i)poyy o 6 b4 ict!pov oi'Scy ev$(xfra racv 7 5 *
a v a p x 9f i i ) r e s 9 3 * 1 2 34 f vcpoy tfVs, /3aStetr 0 0 b
&varfh\cv 9 0 * 15 . 9 4 * 1 14. 0 4 b 8
iraroA-fj 8 s b 18 irex >' 7 i l l 3 - 9 3 b 2 , 3 0
iy a v ^ s 7 0 * 1 3 i.T n j'K K a y p .iv Y iv f r a a r o v r s Z fv p p o v o s 84*
avav^rtriv 70 *35 3~
ei'n5x f >' K p v a (E m p e d .) o o b 3 i i m a r a 9 8 * 12
vSptds 8 5 * 4 o ttA S t r d / a r a 6 8 b 2 8 + . 9 8 * 2 9 . 0 6 b 3
&ve<rtf 8 4 * 3 4 opp. ^r/ra<rr 8 8 * 1 8 + r a t K tv T jir ts 6 8 b 3 o + . 0 2 b 7 , e t e .
a v B p t ir t y o s 7 0 b i 3 vpcirVco 8 7 b 33 ipnp. 9 6 b 3 I r b 7r.\ov rp<{-
k v t v a t 88b a6, 27 r tp o v r v a v v B T u y 8 6b 17 a r \ o v -
k v u r i f a v 9 3 *3 . 9 7 b i3 (T r e p u s 0 4 * 1 1 & r\ > s o p p . e f
' l t r x t v 8 9 * 3 3 VTroecreis 8 l b 5 . ctrAs (3a p v , k o O -
avonaofiapis 7 3 b2 3 p o v * i 7 s q q .
avofioofitpes 7 4 * 3 1 , 32 I n r o S fS fiK r a o p p . i t K e r a 9b 18
avrcptira/Tos 9 4 * 1 9 ivTepf trs 9 4 b t r o K p v p O c v T a 9 2 * 5 a u r K p v ty s 9 4 * 2
&*o \ a f i B a v 6 p t t y o s 9 4 b 2 l
, 17
a v r tr T p a fifitv c e s 7 3 * 1 voA .eti' 7 2 * 2 4 , 2 6 + . aToAfAu/teVo
&VTIKOS O p p . SiatTITT^S 7 9 b x l o b33
& v rtce < r 8 a 7 7 * 2 3 . 8 4 b33 S rovoy 8 4 * 1 5
i p T t K iy o v / jt fy r v 7 2 b4 a v c p ia o p p . t ln r o p la 9 i b 28 & *o p i-
a v T iK p o v o v T a I 3 b 3 a j' 9 i b2 4
a v r K e y t v a v r b s a r 9 4 b l o h.r&<TTa<rs 9 0 * 1 6 . b23. 9 3 *16
a v r lr o v s 0 8 *3 0 & w 6 (T T tifia 9 1 * 3 1 . 9 4 * 4
a v T i v 9 3 * 3 4 . b 30 roro/na 9 7 b 2 5
&/0 8 4 b s r s q q . 0 8 *16 -2 1 = Toy B ']b 2 g . 0 4 * 1 9
itto < p a iv f< r 6 a t ^ l b ^ .
p^Kovs &PXV 8 4 b 2 4 rb toO Svj w a n irp u en s d is t . i v a v r i o v 8 2 * 4 , 6
a fi e r s b 2 7 r p i r t p o y tov S e (ov S.TTTt<r8a 8 o b 8 , 9 , 3 1 . 8 7*34
K a r a y iv tt r v 8 5 * 2 1 fi/cc Kal k o t 'A/^ (i<TT^p) 9 2 * 5
280
INDEX
p 6 /6 s 7 a 1 ! . 0 0 * 15 upayfa 8 5 b 2 i , 2 3
p a r a %xt,v 9 a * a a . b 5 <>7) 6 8 b 7. 8 o ba 7 , 3 0
a p U T e p i v B c. a passim &<f>8apros rotrax&s Atyfra 8 o b 2 5 - 8 *
& p K T o s 98 *3, 4 1 r i Kvpdrara Atyipcyov a- 8 1 * 3
p / o v l a t & tTTpwv B c . 9 coni. ayevrjrov 8 2 * 3 1 +
p x a o , oi 7 t b3- 7 9 23. o b l op- apttycu 9 4 * 1 4 , 16
XaorepoL tt}s vvv jjAKas 0 8 1131 cu(>iKyf<r6a 7 0 b2 0 . 7 4 b 17
a p x < o A ti-yo c o n i. T r a r p o L 8 4*3 a<t> t< rrdva trans. 9 0 * 3 4 in tran s.
& p x h & p x ecrâ l B c . 2 p a s s im . = oev 6 9 b 16 a tp a r a r B a 7 1 b9
6j> t j p ^ a r o , t l f j p x * r o K t v o v f i t v o v 8 5 b a<popl(ttv 0 5 * 2 1 . i b . 1 7 . 0 7 b i0
7 7} a p x h S v v d p t fi n e i o v t) ( i y i B t 1 a tp o p u l] 9 2 * 1 6
7 1 b 12 ioroT7j 9 2 b 2 2 T w y <pB ap- S ^ u X o 8 4 b3 3
t v , S iu y 0 6 4 10 T r p ir a a p x > 6 8 b 6 . 84b
fia S ife v 7 2 * 1 1 . 8 1*9 e i S m t p a v /8.
32 + e tc . 6 8 b25- 7 i b l 7
0 4 b8
a < T tv e a opetvs 9 0 * 1 8
/3a 0 o s 8 4 b 3 5 . re /9a 8?j 9 4 * 2 6
trtiSs I I b 1 0
( E m p e d .)
a C T ip 9 0 * 19 . 9 2 * 5 . 9 8 * 3
fia iv c v 0 7 * 1 , 8
&<rrpa su bstan tia eorum 8 9 * 1 1 - 3 5
fid p fla p o 7 0 b 7
m otu s 8 9 b - 9 o b ordo 9 1 * 2 9 -
f i d p o s r o v a r e l p o v cru>fj.aTos & n n p 6 v i e r r
bo figu ra 9 i b - 2 3 avaro-
73*34 sqq. t c K c p o v t v a t f f d p a s
Aa, Ss/rei tck &<rrpav 8 5 b 18
o S / i'a T o i'7 3 b 2 9 s q q . = f i a p v t i 7 3 13
uarpi.ydkos 9 2 * 2 9
1 + 3 pa< f i d p o s 8 1 * 8 f i d p o s Zxelv
iurrpoA oyia 9 1 * 3 1 . 9 7 * 4 Sct r v
p a s s i m , e . . t a f i d p o s t=xo y T a
atrrpAoytcccv 9 t b 2 l
I io o / tp tp e r a c o b24
it r ifi/e r p a 73 b 1 1
a p v k o 2 K o v p o v l i b . A jBapb arA ais
tTfitpuvos o 6 b3o
d e f in it u m 1 1 * 1 7 j8 ap <5 d i s t . /3 a -
acnpaAccrTepus 10 *6
p v v T tK v 1 0 * 3 2 TO f i a p v TTVKvv T l
cr;oAo 8 4 * 3 1
9 9 b7 7roAAa fi a p v T e p a . iA a T T i r b v
cur&fiaTos 0 5 * 1 7
t y K o v Sv ta , 0 9 * 4
oTo/cror 8 0 *7, 8 & to . k t o )S s y . ra p
P a p in s 73 *26
<f>i<ry 00b 18 +'
/Ehfcrcs 8 7 b 9
r a |/ o O i* 3
/SfA77 <ptpOfj.tva 8 9 * 2 3
TfA cvT irros 7 3 * 5
p tK rn 13 *19
T tA ^ o p p . T A flO 8 4 * 7 . 8 6 b 2 3
/3a tpfpftrSat, Kivta&a 6 9 * 7 ete. la-
A tA oi 8 4 * 1 9
Xbs &/ifx<wos r r j s fiias 9 1 * 4
&T0juo y p a f i / u d 9 9 * 1 2 & r o / m m / ta ra
P & fc a B a 9 6 b30. i 3 bao
( D e m o c r it u s .) 0 3 * 3 1 t 2> i w rb
fiaia b.v&ym) 8 4 * 1 5 filaay iraflor
&TO/IOV 0 0 * 1 4
91*5 plao clvi)<rs, < p o p i 9 1 * 2 3 .
arorov o p p . h /a y K a o v 89 b r5
Tpvrov 8 4 * 3 5 9 6 33
j 3K a o r d v t t v (E m p ed .) o o b 3 l
a v ^ d y trB a t 7 0 *3 3 a v ^ a y o fiy i) c tA ^ y i}
J3A.E1T61V o 6 b 3 l
9l bi9
( ia flS fia 7 9 b 3 2
a t ffj o b 8 9
fio iA t < r 8 a 9 7 b 2 2
a ^ r ja s 7 0 * 3 1 + lo ba6
a i p i y
avTapKtcrrdrr) con i. ipari) 7 9 * 2 1 98*9
P p o v T 'f 9 0 " 3 S
avrofiaroy, rb con i. t2> i r i 83
fiu B is 9 4 b5
* 3 1, 33. 8 7 b25 opp. h/dycrs
f A o s o p p . oA j ^ y i j 70 *5. 76*3.
89ba
9 7 b8
a s
A e y e r a t t o /ua0j/*ariKt{ o p p . Ac r p o r - y e r p d 9 *2 7. 84*33. o 8 b l4
B fir te s 9 9 * 16 7Verr 7 0 * 3 3 . 9 8 b 9 + . o b3 3 +
281
INDEX
f) o p y f v e a t t v iT r d r n I o b3 4 (cf. mvrSeva 9 8 b34. 0 4 b27, 30 o p p .
II 3 3 } y v & r s r i j s y r js 9 7 b 15 avvundva 8 0 *12
y tV T ir o v ro ffaxw K e y e r a 8 o b 1 5 -2 0 . SdAvms 0 4 b29. 0 6 *1
8 ba 8 co n i. <f>0apriv 8 2 * 2 3 . 8 3 b fiafiaprvev 0 7 * 4
ao fiiane ve iv 8 8 *3 1
ytvvv 83b3 i . 8 6 ba8. 9 5 * 1 4 e| StdneTpos 7 1 * 1 3 . 77*24. 8 1 * 7 . 9 3 b
iura/drav ytvvv \ iy o s 0 5 * 16 30
<y & o 6 8 b . 8 6 b i 7 s y n . K a r ijy o p a , Stavffiftv o b3 i
a * 13 Stdvoa a\vroTcpa 9 4 * 13 = actio
yeiSjs 1 3 * 2 0 co g itan d i 8 0 b 3 = 8d{a 7 0 * 2 6
yi) e lem en tu m 7 7 *2 8 + . o 6 aao. o 8 b Stamrrev 13 b
14- o b i 4 , 16 kvdyKY) yqv elva 6arop/ 7 7 b 2 9 . 0 8 * 5
.8 6 * 3 0 te rra e glo bu s B cc. 13, 14 SappfryvvtrBa 9 5 b32
rairrb fiirov rrjs yTjs Kal rov ravris SaoraBa 9 0 * 6 . I 3 b 11 SetmraTfie-
96b r s q q . a * vov 7 4 b l 8 . 9 6 * 8
yijpas coni. <p8ltrs 8 8 b 16 Sdmta<rs T 3b2o
ylyve<r8a 70 * 14. 7 4 b l4 . 7 9 ba . 0 5* Sdaratrs 6 8 b6. 7 4 b20. 8 4 b23. 8 5 b
33. o o b25- 1 3 * 1 3 r v &<TTpcnv
1
y y m s 98ba3 8 8 b 10
ypd/ifiJl n eyidovsrh i<j>' ev 6 8 * 8 . SdcrT7)ixa 7 i b30. 8 8 b i2
7 1 b3r - 7abi7&t o / i o i ypafifiat Sare\ev 80*30. 83*30 ete.
9 9 * a ypau.fi)] rpbs ypa/nbv rs SarldttrBa 80*20
<rvyrl9era 9 9 b 3 4 + Kara ypafifir,v Sarpltv 05 b 14
ibidem Sa<pepev 7 i b 5 . 8 o b3 5ta<pepe<r9a
7P<^<=v 7 2 * 1 3 . 7 9 b3 4 98 1 4 Sa<f>()>6vTws 7 7 * 6
y p v t& v , r b 7 8 * 3 1 y p tr r d r r is = Ka/j.- Satpevyev 0 4*8
m ) \ 6 n ) s i v fr v l 7 8 *39 Sta</>v\drTev Tas 8e<rts 06* 13
y v fiv e < r 8 a l 9 2 * 2 5 5 5ao-ffaAa 80 * 1
youv/o 8 7 * 1 8 . 9 b 2 0 . 9 7 b 1 9 . b 34 StSotrBa 83 * 6
ScABiv 7 2 * 3 , 29. 08 b
!a\j/\bs afrfp ( E m p e d o c l e s ) 9 4 * 2 6 SsfeAfle' 7 9 b5
B C. 2 p a s s im . * t o v 7 r\ a - Seva 91 * 2. b 4. 07 b 13
ravs hpxh 4b a 5 Scrrdva 9 0 * 3 5 . 95*30. 0 1*15.
& i) H K p i T o sd e e le m e n lis 7 5 b 30 s q q . 0 9 b 33
o o b 8 . o 3 * 4 - b 8 . 0 5 * 3 4 . b i- 0 7 * SiKati/ara 79 b 9
16. 13 *2 3 r e s p ic itu r o o b 3 2 95 * 13- o b 3
r b h A c I to alrov t o v iv tv r j j v yrjv Slv/trs 8 4*24. 9 5 * 1 0 co n i. kvA iitis
9 4 b l4 9 0 * 10
h u k y v G H T ts 9 0 2 7 * opifiv 0 9 *3 3 . 8 ob 17 . SapltrBat
Sdypa/ifia 7 9 b 3 4 - 8 0 * 1 , 3 (p a s s.) 9 8 b 4, ete. (m ed.) 08 b
8ta8eSd<r0 7 0 b 1 7 Supofievov o b i7
SuiSrKos 9 0 b 2 Sxirofios crKijVTi 9 l b2 i. 9 2 *4
a fV e s 8 0 * 2 3 $\l/rjv 9 5 1>32 <p\o<ro<pas 8. g t b2 j
Sapev 8 o b 4 . 9 7 b 3 - 05*2. 0 8*6 s/ga 7 0 b20. 8 3 b30. 9 8 b25 Blt-as
daperdiv 68 *6, 28. 0 5 * 2 , 5 Kal Kiyovs 9 3 * 3 6 (cf. 0 6*8 )
81 atpfcrs 9 7 b 2 6 . 1 3 b 2 0 e:? tV iV e S a Sp6/j.os 9 2 *2 6
8 6 b3o SeTo 96 b 6
SatpfTtKs c o n i. tvSaiperos I 3 b 7 S6va/iis 7 b22. 8 * r . 83*20. b 4.
S a m jT ^ s 7 9 1 1 1 8 5 * 1 , 24, 29. b4. 9 3 * 1 1 . 9 7 * 1 7 .
SaKvaUv 9 0 b 3 4 . 9 1 * 2 2 O lb 8 . 0 2 *7 . 1 1 * 4 8. ronfriK^ f)
S a jcoa fieT v 8 0 * 2 0 vaBrtriKf 7 5 b 5 oSe^ta S. toD
StaKittv sy n . Satptv 0 5 * 5 opp. 7 t7 oyevo 83b 13
282
INDEX
ivvturBa, Svvdfievov 8 3 * 5 + . 7 b 3 1 Stoptrev rtpl Kovpov Kal Hapios 09 *
Zvvaris (-6v) 8 * e t bp a ss im (v id e 45 u- *9
varov) ip.irtpiXaixfia.veiv 0 9 *6
Svvetv 9 0 * 15 . 9 4 a r Sffis 8 5 b i9 . 4/viSov 73 b 7
9 8 *6 t/nrpo&Btv 8 4 b25, 29 sqq. opp . or-
Sur/cuTjrs xe* '9 4 l>17 o-0ev ib. 3 1. 8 5 * 14
8v<rx*pe< 0 9 *2 9 Bvijti . 8 4 *14 HfHpptOV 84*32
$vtrx(PVs 0 4*22 (fi\jwxos 75 a a6. 8 4 *2 3 . 8 5*29. 9 1 *
SaStKdtSpov 0 7 * 1 8 a3
iva\ \ d 7 9 b 14. 8 0 * n . 8 9 * 5
t~ytcpa.T'{]S 90*20 iv av rlo y 7 0 b 3 2 + . 8 2 * 6 . 8 6 * 3 + . 10
eyKvc\os Kvt]<rts, popd 9 3 * 1 1 . 9 6 * 3 5 *2 5 ev evi eV. 6 9 * 1 4 iv a v r la s
<?. <p\o'ro<p4na.Ta 7 9 *3 0 aafiara 7 4 * 6 . 8 5 b2 5 . 9 3 * 2 0
8 6 * 1 1 . b6. 9 0 *2 ' ^vayTi^TTjres 7 1 * 2 6
tyXaPi *v 73 b I 5 - o 6 b 24 iv a v r la a s 7 1 * 5 . 2 8 b 6 ete.
(SaSifia 9 5 b33 ivaro\anPdvftv 9 4 b37
eSo op p . 0Aj 7 8 * 9 + sy n . poptpl ivapfxivos 9 0 b23
77b33 + Tb ju6< rfp e x f to fva$>f/a<ra 01 b 2
5 e Trepu^^Lvov rtjs uArjs 1 2 * 1 2 ivSeSefieva ros kvkA ois o'rpa 89*33.
Sapetrffa Kar i . dist. /cara avfiflc- b33- 9 a i 9- 9 1 * 1 1 - 93*7
fijc6s 9 9 * 30 ^v5e'xo0o* 6 9 b3 i . 7 0 * 1 0 . 7 4 b i4 .
eivo, = e ssen tia 1 3 * 1 9 + 83 b3 2 > ete.
eoaytv 7 i b I l ifv$o(a 0 3*22
KfiiAheaBaL 7 l b2g iv ep y e a 83*20. 02*8 , 24. 0 7 b32
(K&atrs 6 8 b3 ^ve'êcrOat 09 * 29
4c0epfialvecr6a 8 9 *27 4v<rrdva 8 * s o . I 3 b 3, 4
eK0\ifie<r0at 10 * 10 . ftcAtf't 77 b 2 ivrrTaTtKs, i v m a o s 9 4 b , 12
KKtxvrat (E m p ed .) 94 *2 7 fvrfXcxeta 1 1 * 4
eKKplveaa 0 2*23 eKKptms 0 5 b 23 tvropvs 87 b 15
K\fi(s ort\4vs, t)\iov 9 1 b 22. 93 b 23. 4vmdpxsw 9 1 * I x - 0 2 * 1 2 , 3 3
9 7 b34 + <,yi'oy o 6 b7
Kmpovv 8 9 * 3 1, 24 iaptv 7 0 * 2 1 . 0 7 b4
eKpnrr^v g 6 b25 iapr<r0at 7 9 * 29
<EKtTT.tTlS 8 6 * 19 e fij (v .l.) o b 12
e\drra v 81 *26 4&dxaros 7 lb IO- efco0 v 79 a 8
8 7 *2 5 . 8 8 b33 fârdru <popd, 17 7 9 * 2 0
i\<pavres 98* 13 erdyttv 6 8 * 2 0
X<r<rtra t) o<|<s 9 0 17 Ttayayh 7 6 * 1 5
Atctv = fi&pos fX flv I l b 9 iravapfpftv 8 5 * 2
iWeirev 6 8 b 4 iraveptaBa o o b2
<'EAA.7;' 70 b 7 irdva 8 7 * 9
^/ijueAS g o b3o. -etrrepov 84b3 IvtKTaas o 5 b l 8
Z/reSpKXrjs 'AcpayavTtvos 79 b 16 ; irtKrelvev o 3 b2 8 . 0 5 b l 6
c a n n en eiu s citatu r 9 4 *2 5. o o b3o; ?jre<rflat 8 9 * 1 1 , 13. 0 2 b n
d o ctrin a de e lem en tis e z p o n itu r &rex(ly 87* 17
T c. 7 (o y iv a v e aAKf\\v 1r01.fi, emjSaAA.et' 7 2 * 2 5
a\\b. tpavofivifv yevt<rv 05 b 3); de iry ly v ta B a 9 7 * 3 2
m undi a etern ita te 7 9 b 6 sqq ; wlSi )\ os, - m 9 3 b 29. 97 b34- 98 *8
te rr a e quietem v o rtici a tlrib u it irtSiopifiv 03 * 13
9 5 * o s q q . o o b 3 (cf. 84 *24); prin- iriSoars 7 7 * 3 2
cip ia eius A m o r e t D isco rd ia 8o* erfeuT'iîrai 87 b 8
1 1 . 9 5 a 3 i- 0 0 b30. 0 1 * 1 5 o5 f>- iriKpaTOvv, r b 6 9 *2 +
283
INDEX
imKauPdvftv 0 5 b 19 8 1 *2 8 . 88 *1 4 . o b 12 ete.
irtnivtv 1 3 1113 itp a r y a (sc. r fy v t d v o a v ) o o bfll
iri)iifjLV \< TK t< T6cu 0 9*2 5
irireSos a d j. 8 6 b i 3 rb 4-jrUtSov (rjv 7 9 * 3
su b st. 6 8 * 8 . 7 3 b 8 . 8 6 b i 3 . o b 5 Cvrtv 9 4 b6 , 9
ete. P la t n ico n m se n te n ta e re- ( fir r a s 9 4 b 8
fellu n tu r 8 6 b3 7 . 9 9 * 1 . 0 6 * 1 o it7 9 * 2 4 . 9 2 * 2 1 , b2 9 . f tS o s
ir r A ty 1 3 *1 7 , ao 8 6 *9
tnt\4frTttv 9 4 * 2 5 {ov 8 4 b 15. 8 5 * 1 5 . 8 8 b i 5 + . 93>'6
l*nro\dfiv opp. v<pirra<r6a 6 g b a6. (lT V p O V 0 8 * 3
7 3 *3 7 . 77 b 8 . 1 1 *1 8 , 38. a * 6 .
X3ba fjK t v 7 9 * 4 - 0 4 *2 3
tmroKjs 9 9 * 4 o b i
f\ u c la 8 3
Mrovos 8 4 * 1 7 ?Aor 7 8 b 17. 9 0 * 1 5 . b 8 . 9 l b 2 2.
irntp6<r6r\ms 9 3 ba a (v .l.-to r u ). 9 7 b2 9 9 3 b24 vide KKtups
TiaKttrtaBa 9 9 * 10 iin c p a 9 3 *2 3
irt<rr^ftt y rtpl <p6<rtas 68 * I toitj- T)fU KK\tOV 7 1 * 1 1 +
rucf, pvvtKT) 0 6 * 1 6 &Kpf}*<rT*Ta T jfii< r< p alp ov 8 s b o , 3 3 , 2 4 . 9 3 b 2.
i. 0 6 * 3 7 08*2 6
irl<rxflv n * 9 ' H p K K f i a <rrijA.a 9 8 * 10
ittiraa s op p. vttns, &Kfij 8 8 *1 9 + " R p d K K t iT o s 6 ' p e r r o s 7 9 b6 . 9 8 b3 3
ba t resp icitu r 8 9 * 1 6 . o 3 b
iiFiTtivtv 8 8 b37* 8 9 * 3 . 9 7 ba i i p e t u v 8 9 * 4 , 7. 9 4 * 1 6 . 9 5 * 6 . 00*
MrrScs 9 0 * 3 3 . 9 8 b2 5 38
inrt icva ypa//fj ypa//vtv 9 9 b s 8 y p tu 'a 8 6 * 2 6 . 9 5 * 7
im nfiv 8 5 * 2 6 HcrfoSos 9 8 b 2 8
TriTvyxdyfiv 8 8 * ' . 9 3 * 3 2 T )< r v x d ( t tv b 2 3
Tr<pivfta 8 5 b3 0
irxtpey 7 5 b a SaArjs 94 * 3 9 re s p icitu r 0 3 b u
iruvvfiia 7 o 2 3 . 7 9 * 3 8 S a v fia iT T o s 7 1 b 15
pya Kal rdBi) d ist. ovala 9 8 * 2 8 , d f c r S a 8 0 * 2
3 2 khctt6v itrrtv, wv iorlv tpyov, B e y 7 o b23
tuefca tov fpyov 8 6 * 8 BftO S 7 9 * 2 8 + . 8 4 * 3 . 8 6 * 1 0 + . -0T-
ip^ptt) KaTaSucd(t<r8at 79 b 10 pos, - 6 r a r o s6 9 *3 1 . 7 9 *3 4 . 8 8 *4 .
f<rxaro rito (v .l. itrxarfvovrts) 9 8 * 9 3 b23 - a s 7 9 *2 3 r b 0 e o v 7 0 b
14 axarov tov ravris 0 8 * 2 1 . 7 + . 7 8 bl5 . 7 9 *3 2 . 8 6 *1 0
l o b9 0e<ir, eof 6 8 * 1 5 . 7 0 b 6. 8 4 * 1 2 4 0.
ertpos 9 9 * 1 Bdrtpa 7 2 * 12 irtpas o iS ^ v d r y v c o i f 7 1 * 3 3 B to v iv e p -
84b9 y e a & 6 a v a < r ia 8 6 * 9 f i a v r e t a re p l
thaurfhrr&rtpa 8 9 * 7 r b v B e i y 8 4 b 3 (c f. 7 0 b 6 )
flSalptra I 3 b6 + Beppalvfiv 0 7 * 3 , 13, 2 0
* 4^9e o 8 7 b 3 i o 6 b3 a . 0 7 * 1
e p fia v r iK s
tvBfaypafifii), tpopd 6 9 b 13. 6 8 h 8 + . B fp u S r ifs8 9 * 1 9 , 33
7 b 34 - 7 1 1 3 - t/ ebBi 7 5 b 8 Biats Satpv\drrfiv 0 6 * 13
tyBvypafipos 8 6 b I 3 , 2 5 . 0 3 * 3 3 Bttapftv 7 4 * 2 0 . 7 7 b 8. 0 0 b2 0. 0 4 * 2 5
o 6 b34 0 7 * 5 +
v k ( v ijt o s Beap/a 7 1 b 6. 9 8 b5
fCô-yov 8 9 ba a -rtpov 8 9 * 2 2 - - 0 v t)t6 s 8 4 * 1 4
rarov 8 6 b3 4 tv\6yas def. 7 9 b l 8 BopvfitaBa 93b9
ebipurros I 3 b9 Bpcos opp* alSds g bs6
tvropia 9 1 ^ 2 7 9 5 b3 i
e6<p9apt o v 8 o ba 5 -6rtpov 0 5 * 6
<papfl6T T f l V o 8 b2 fS A 6S a2 i . 7 4 b2. 7 6 b 2. 8 5 * 2 5
284
INDEX
ISos (v .L ) 7 4 b3 2 . 9 2 ba7 ete. rprov Kivovv 88b I + k.
Spietv at&fiara repl rb y.iaov (eri ro T a s n r o B e a e t s , T a f i e y c r r a t v fi a B i ] -
>e<ro;)Sp;/ievo87a 3 l . 9 5 ,)l 4 S- (tariKv 7 i b . 77*9. 9 9 *5
pv<r0a 7 8 b i 5 K tn jtr s K i t r f a e s rA.at, f i i K r a i 68b
kovs 6gba 30 + . 0 2 b6 K ivT )< reus g en era 10*
fMetrBa 9 3 b 3 i . 96*2 6 23 K i r f t r e a s a p x h 6 8 b 6 (cf. 8 4 11
9 8 *1 1 2 6, 27) a v a y K a io v m i p ^ v k . r o s
l luv 8 4 * 3 4 r \ o t s < ro/j.acn 0 0 * 2 0 r o <r< papo-
hraadrva .87 b 10 t S o v s S v o K iv f)< rets 9 0 * 9 p .a i S v -
iaofiapis 7 3 b 24. o 8b34 v a r o v 4r l T & v a v H a r o t e o ' B a t r r j v k .
aos 74 t a . 7 4 b 3 2 ete.
itrratrBa opp. els &v(tpou iivat 0 4 b27
95 15 k
KIV 7IT M 0V 88 V 9 1 15. 1 0 *3 7 + .
Itnapla irepl (pv&eas 9 8 2 10*3 0
ia r is 9 1 * 1 4 KIVT)TV 1 0 * 3 0
l<rxvav8t)va 9 2 b l 4 , 17 K\etpvBpa 9 4 1120
icrtfs 7 5 ba o . 9 7 * 1 . I 3 b 6 + k l\ o s OPP* K vprS s, A B v s 7 0 3 S
I-mAfa 93*20 KOl\OTpOV 8 7 b6
KofiAfs 9 0 b i4 - 9 5 b 6 -o r tp te s 0 4 * 1 3
Ka6i\ ov o p p . k o to ftSpos 74*20 k vutis 9 2 * 2 6
opp. tpv<rucs 80*33. 8 3 18 (cf. 82 Kpcrj) o o b3o (E m p ed.)
* 14) KOO/J.OTTOieV 01 * 13
KaUv 0 7 * 2 + k 6<t h o s syn . t c | s 0 1 * 1 0 sy n . o v -
K av ortp u s o8 b3 i p a v s , t o v S \ o v a v a r a r s 7 4 * 2 7 +.
KaiKiv 8 9 * 1 1 . 9 3 * 2 4 ol KaXoifj.tvo 8 0 * 3 1 . 8 s b 12. 9 6 * 3 3 . o o b 8 + .
TlvBayipeto 84b 7. 93 * 20 01 * 19 c r c p a p o tfir s , K a r a tc p ifS e
Kafnrv\TT]S 7 8 * 2 9 ev ropvos i k. 8 7b i5
KapreptK^repov 87b34 K o v t p l ft v 0 9 * 6
K a p rep is 9 1 * 1 K O U (p t(T T lK V I O * 3 2
KaraStKiitcrBa 7 g b o Kovtpov Kal fiapv, lib. A Kovpov dist.
K arafifrpe'v 73 * 32 KovtptTTik Sv 10 *33 K. rAcS 0 9 b
KararKevdev 9 3 a 24. 01 * 17. 0 9b3 l 5 + . 11 * 17. b 14 (c f.6 9 b 25 ) d is t
KaraardifLevov 70 * 9 K. rpbs &AAo 0 8 * 2 9 +
Karatpdvai 68 * 18 Kov<p6rt s 73 * 26. o o b 24. 0 1 * 2 3
Kardpao'is 86 * 26 KpaSalvfTa V of/s 90 * 22
KaTa\pia6a 70b24 KpaTv 7 1 * 3 0 . 9 1 b 7
Karex(tv 8 4 * 16 Kplvetv 7 9 b 13
Karryopla 81 * 32. (v.I.) 68 * 18 Kvaffos 95 * 19
KaroiKv 9 3 b 28 Kvffos o 6 b7. 07 * 8, 13
K&ropOovv 92 * 28 kvkAcv 00 * 33
kc(to 84b2 i. 0 8 a 18 al. r b &yu t o v kv k\ ik 6s 89*30 -K as 7 2 b24
SpOfievov, t b K. Trjs v\rjs 1 2 0 16 k 6kK os 69 * 20. 79 b 2 rp rov t v im -
rb fiv&> al k. iv t o s <pvros Kal to t reS av < tx v ^ t u v 86b 18 + . ovk %a-
(pos 841117. 8 5 * 1 7 K a rarip m t iv &retpos k . 7 2 b20 piavK. 97
77 a 3r b34 k 6kK def. 7 9 * 1 3 (cf. 0 2 * 1 , 8. (cf. 8 6 * 3 ) kvk\<p (ptpoficvov cr/j-a
0 5 * 1 7 ,2 1 . 09*6 + ) OVKHTlKi- 6 9 b30. 7 0 * 3 3 . al. k k K o i t v
vbv ro ovpavov 79 * 12 &<Tpccv sy n . (rtpatpa, B c. 8
KevTDOV 72 * 14 KVK\OTtp\S 9 4 * 8
Kijpi o5 b3 o KVK\o<f>opla (v.L ) 8 4 * 7
kB aplfev 8 b o -tVa 88b32 KvhUo-Ba 9 0 * 2 5
KIVttV, KIVttoBai 7 2 b24. 77 * 1 4 . 0 7 b3I k \ h tis con i. SiVtjiti 90 *10
141.4R 9
285
INDEX
Kvnaivfiv 97 * IO fUvfiv 7 6 * 3 3 . 0 7 * 8 ou <(>(pera Kork
Krpos 9 8 * 4 <pvtrtv, Kc peye 1 ivrauBoT 9 5 b 2 3
K v p d r a ra t & pxa t 85 * 26 K vpu & rarov, fitv o v r e s k a r i p t s 9 0 * 2 1
r b 93 ba K v p lu s 8 o b 3 a . 81 3 * . / iep o s 8 5 b 3 i caTck /t. 7 4 * 2 0 . 97b n
0 6*17 /ifin t fiP p ia 9 8 * a
KvprJs 70 b35. 9 7 b a8 v id e ko7A.o f4<rov roW a x s \ 4yercu I 2 b2 opp .
ku A v iv 8 4 * 1 6 ivavrla 82 * 18 opp. ttipas 9 3 b 13
K<?os (v .l.) 9 3 * 2 9 ju. r o v ra v ris8 7 * 3 1 . g 6 b 15. o b9.
12 * 3 ou raitrb t o v fcSou a l t o 5
tri/M T O S f i . 9 3 b 4 + d v /i. 8 8 *
\ a fiir p iv 9 2 *6 30 +
\rro^ (i^ s 0 3 b 1 9 . 0 4 * 3 0 H tr a fia lv fiv 9 8 * 3
\ tw ris 0 3 b l 9 , 2 4 + liMrdfiaa-ts g8 bI. 05*27. 0 6 * 2 2 /t.
\ e r r ir s 0 3 b34 + e fe &AAo y 4vos 68 b I
Aeu/cnrros 75h30. oob8 . 03*4 tterafio\f) 7 0 * 2 9 . 77 * 16. 10 a 3 5
koyiK&rtpov opp. tputrcs 7 5 b l 2 fit r a W d T T iv 78b39
Apyo = defin itio 78 *4 sy n . ^tflo fiera, rb 7 6 b . 9 3 * 3 2 . 1 2 * 9 . 6 1 ,3
84*3 , 21 = ratio m ath em atica fic r a p p v 0 fid c < T ( ) a 0 6 b 13
7 4 * 7 < 7 5 * I 3 > *8. 90 b 22 = ratio, lierdaratrs 97b33
a rgu m en tu m , opp. Ta tpavifieva / u eraox ^ iU a r i^ c ( r 0 98b3l
70 4. 7 2 * 6 . 79 b9. 9 3 * 25 , 26. 96 * /t6Ta<r^ 7;/i^T((rs 0 5 b2g
30 X, Sji*v Sjjs, iv rp 78 *24 fifT a r iS e r d a t 8 9 b 19
\v*w(4op(a) 9Qb33. I 3 b4 f i T e < e p l e t v 9 4 * 14, 1 6
\ v t r s 97 *31 ptrtvpos 94 * 34
fifr p e v 73bi 3
fitrpov 8 7 * 3 3 , 2 5
f ia fr fx a .T a 9 9 * 4 . 0 2 b2 g fijj/cos & 4 b 3 4 . 8 5 * 2 0 . b 8 . a r d /x.
l i a S r / j a T i c d ,-ret 7 1 b I I o p p . Tcfc t p v a u c d 9 9 b 2. S a t p e r a fi. 9 9 * 1 1
9 9 * 16. -kov co n i. &Knjrov 0 5 * 2 6 /fo 97b25
fia B tifia r iK o l 9 I b 9 . 9 7 * 3- 9 8 *15 fitvoeSfs 9 l bs o , 3 3
/. i r u r r i i f u U 0 3 * 2 1 ( c f. 7 i b l l ) /jTy/ta 97aJ 7
p a K a p o s 84 * 29 H ik t & s 6 8 b 1 8
fta K p d v 9 0 * 1 7 fjU K p d , r = ro/ua u t v i d . s b 3 o
/la K a c iv d e f. 9 9 b 1 3 - I3 b4 /iKpo/tepfit 0 3 b 2 7 . 0 4 * 16. b 9
/uu'rfi' 9 9 b 7 q u i d s i t , ib . 8 . o 3 b 2 4 fU K p 6 r j)s 0 3 b 2 6 +
f a v o - T fp o v 9 6 * 1 9 (iv a T a io s n b 4
ixav6ri)s 0 3 b 2 3 H v ilM 70bl 4
y ta v T tla 8 4 b3 ftopa 8 4 * 3 4
p d v r s 8 5 * 3 fi6 \ P S o s o 8 b 7 . b 4 . 13*17
p a p a iv e r B a 0 5 * 1 1 H o \ v / 3S 5 e s 8 9 * 3 5
paprvptv 7 0 b 5 . 8 4 * 1 3 . 8 8 * 7 . 9 * 3 3 fjL o y d S e s 9 2 * 1 9 . 0 0 *18
f i a r c U u s 9 4 * 2 7 (E m p ed .) y .6 p o v 6 8 b 5 ,1 3 . 7 0 * 4 . 8 1 * 1 0 . 8 4 b 6 .
/lirv 7 1 * 3 2 , 3 3 (cf. ib . 2 3 ) 9b34
07*3 0
fid x < u p a /uop<p-f 7 8 * 2 + a rjj ta1 arrr\v opp.
HXflr* 3 * a o - 06 * 37 fif/jtyfivTi fier rr/s vhrjs 77b32 (cf.
fityaho/icrfs o 3ba^ 7 8 * 14)
fieytBos Coni. (rc/ua 6 8 * a , 7. b 1 5, 19 flOVOtK S 90 b3 I
al. /t. #\<x<rT0*' 7 i b o ro- fiV $ tK S 8 4 * 2 3
<r n j 7 3 b 3 . 8 9 1)i 4 + ftv B o s 8 4 * 1 9
fieS'urraaat 8 g b . 9 8 * 9 /uupojrAdrov 7 1 b9
fit\as 93 * 6
MfA.<r<ro 9 8 b 17 vgkos apud Emped. 95*31
286
INDEX
vor/ra 7 8 *6 kyintros Kal &<t>8apros A c . IO -B c . I
voijriv 0 6 *2 8 <JXnpa trpapoeSks * x e< ^ ' 4* B c . 4
1otrtpiv o b3 i . r a * 19 4 i . e/j.\fvxos Kal e x el Kirf\atu>s &p-
viaov SfKTUciy o b29 Xvv 8 5 * 3 9 5 . trful r Bflov
vvv, r i 0 0 *14 8 6 * o
o<ra Aeyet) ovaias rd t e rA a dla ra
E tvoKpdrys re sp icitu r 7 9 b3a . . . Kal Stra k ro iruv 9 8 * 2 9 4>>-
S.tvorpdv-rts 9 4 *3 3 sq . (TIKO i . g 8 b3 vp&Tl) S. Ttcy <ro>-
(Aov o 8 ag. n b4 fiAruv 7 o b 11 (c 6 9 * 3 0 ) =rbrl
%v elva 7 8 * 4 , 1 9 . 9 3 b l 5 kotcI
tr/Kos 68b a . 7 9 * 7 . g o b 35. 9 6 17. t V <5. op p. yevitrt 11 * I v id e r<flr|
9 4 *8 . 9 7 * 3 3 . 9 8 *18 . o 5 b i5 . o 8 b t<pe\os 7 4 * 1 0
3 2 + . 0 9 * 4 ,3 4 btpBaknis iv 6<pBa\fiots <pa(vr8a
Sffev t/ kIvti< tis 85*23. b l 6 8 7*17
olctos 7 6 * 12 . 9 4 b . o r * 5 oxev 94 *33
ocrdfSpov 0 7 * 1 6 Sfi 8 1 * 2 6 . 9 0 * 1 7 +
o\y6ri]s 0 8 15
S\ov, Tb opp. rd Hffrr) 7 0 * 4 . 96*35 ttaylus 98 b30
= universum 8 6 b3 . o 6 b 5 i. Kt mlft} Kal ?p7a d ist. ovalat 98 * 2 8 ,3 3
rv 7 1 b 5 * 9 4 b3 2 8 x 7 a b xa. t 4 ir. Sapcra, n l r r a 5j x r 99*20
7 4 b2 9 . 8 0 * 2 3 co n i. rnlr/ms 75 *34
fiaKfo 8 7 * 3 4 . 8 8 * 1 3 riS-tuM 9 9 * 3 3 . 1 0 * 3 0
furyevis 0 6 * 1 1 . o 8 ba a raByruci Siva/us 75 b 5
i/oetSfo 7 6 b5 , 3 0 , 0 8 b8 , sed /ooe- v& kT ) 9 2 * 2 6
Sis 7 8 * 1 9 raju/tey^flj 7 i b i 3
ifioof)apT)s 7 b 3 3 , rdftrav 8 6 *6 . 9 3 *3 0
6/jtoouSfs, v id . i(u>fi8fo ra vS ^ er, r i o 6 b i 9
ifioofMfrf o2 b3 i + TravaTTtpfia 0 3* 16
S/uooj 0 7*39. o ba , 5 al. Sfioaya- vdvrj 6 8 * 7 . 9 7 *2 3
vla rapafTjva 7 1 * 8
Afio<Ti}s 95b l l , 30 rapaSSiva 70 b i4 . o bs 6
ifto\aryfv 90*8. 06*6. 09*36 /io- 7rapai}p7](rs 0 6 * 3 1
\070tifievMS 8 4 b 4 rapa\tr*i'8 5*26. 0 1 * 1 6
ifio r a x 4s 89b9 n-aptfAAaft? 87 * 18
&H<pv\os 07 bI rapd\oyov 9 2 * 3 1
i/u&vvfM 7ba rapa<p4pea8a 7 2 * 2 7
SmaBtV" opp. fftrpotrBev 84*32 + n'apcKrpfjScoda 89*20
TroBevovv 7 1 * 3 4 . 7 3 * 1 1 rapt\8tv 7 2 b 4, 9
&*oaaKi<Tovv 73 *32 raptvox*-ev 8 1 * 1 8
jp i' 7 2 * 5 . 8 1 * 2 0 . 9 0 * 3 4 al. tapba pSlv 8 7 b3 0
pfljf yavla 7 a b 36 napfitvtSts 98 b 17 -3 4
dplCtv 73 * 14- 9 3 b l 3 - 1 2 * 1 6 dpi- 7rdpoSos 9 4 b26. 9 6 b4. o 6 b27
(av k6k\os 9 7 b 3 4 rs S\ov Kal r> 7 1 b5 . 9 4 b 3 T
o-tS 78 *33, 34 7rcu> Hafios 6 8 b8 , 11. 8 4 b l o al.
ovStTfpos, -pus 8 s b 8 , a o rb w Kal r i t o rptaiv
oipavis Tptxs \ 4yerat 78 b o - a Hptrra 6 8 * 1 1 , a o
rprps S. 88* 15 (co n i. rpdrr <pop). jrc{<rx<H 69*34. 8 6 *3 3 *!
9 2 baa. 9 8 *3 4 ttrxaros 6. 70 15 vdrpo \6yo 8 4 *3
odpavrf s y n . ctfo/uu-o* 1 7 syn . raAa 8 4 *8 , 11
<p<ns 00* 15 8St i Ovpavis d ist. *axv/j.epifs 0 4 * 3 1
ovpavbs rKs 7 8 * 1 3 rAtlovs i . x a x 5 , - * n j s o 3 b a 5 +
ovx o6v t tva A c c . 8 , 9 <5 i. re v ^ v g sh sa
287
INPEX
vftpoScu 8 6 * 3 1 . t>7b l l ro jrifrij S v v a f i t s 7 5 b 5 in a r iifir 06*
rertpdvBat 7 i b2 7 . 7 3 * 4 rexepa- 16
afievos 7 3 * 14 . 7 5 b2 s al. koiv, r b ( c a t e g o r i a ) 1 2 * 1 4
re'pa 6 9 * 2 2 . 8 a b 18. 9 3 b 13 + , al. x o \ A o x t e y i f i e p a 80 b 2
Kfpivretv 0 4 * 9 r S \ o s SA r a v r b s r e r a /t y o s 9 3 b32.
xpepxe<rfla 7abl4 96*27 r<Ao r o ovpavov 8 5 b 9 +
repUxw 0 3 b a . 0 9 * 2 3 . o b8 + roptvriKs gob8
TtptKapL^dvtv 7 8 b 7 rdpot 0 7 b 1 3
Tre'pf 6 9 b 7. 8 7 b l 9 r o r r iv , r b ( c a t e g o r ia ) 1 2 * 1 4
repnrdAas 0 3 * 8 rorf 95b33
ntprartiv 9 2 * 3 5 r p d y / m r t x { v 9 4 * 2 4
mpppsiv 8 7 b xo K pa.yyjj.T txa, 0 8 * t
mprrpdpfirBa 7 3 *2 Tpif 88b33. g2b6 . r v (urrpuv
xcpiTi6e>a 8 5 b 3 9 2 *2 1. b
m ptrrs 9 0 b i 4 irpluv 07*31
KtpKptptaBa 8 7 * 2 . 9 0 * 5 KpooKoitv 79 b8
rrepKpepfe 70 b34. 9 8 * 7 rpo8vfi(tt 87 b3 i
Kep<ptp6ypa^fios 8 6 b i 4 rpotfva 90*34. b9
tepipopd 8 5 b2 8 . 8 7 * 1 3 . 9 1 * 3 5 rpovoeiv 91 *24
repvtrv 8 3 b 7 rpoa-dytv 04* 13
TTirTrevev 9b 14 TrpordrTfiv 84 bxo
rlars 7 0 b i 3 , 3 3 . 9 2 * 9 rpo(r5et<r8a 8 4 * 1 5 , 2 0
KUtrit 7 6 * 1 4 . 9 3 * 2 9 . 9 9 * 5 rpor&ucev 9 3 * 2 7
3t\dyos 8 5 b s + . 9 5 b X3 7rpotrryopia 6 8 * 1 6 , 1 8
rKdvriTes opp. iurripts ivStSf/evo T v p d r S e a s 85b20 e/c irpotrBttreus 9 9 *
9 0 *1 9 7] SeVTtpa repHpopd, ) rv 17
kKuv^tuv 8 5 bs8 rpoaBeopev 0 2 * 2 /
rXav<i/j.fva trrpa 9 2 * 1 . 9 3 * 1 rp6<r8ov o p p . atvTLKei/evov 8 4 b 2 2
Tr\d<T/j.a 8 9 * 6 . *>25 rpocrKetr8u 9 3 * 10
rAa-ro 8 4 b5 . 8 5 * 1 9 Karo ir. 9 9 b rpo<r\oylfe<r8a 9 4 *4
36 , 3 9 irpotrovondttv ^ oba2
rKdrrev 9 9 b i 7 . 1 0 * 4 rpoarBtva ypafifii)V d i s t . crrBva
r\arvs 1 3 * 1 6 9 9 b28
IAdray Timaeus cita tu r 8 0 * 3 0 . 9 3 b tpotrvroKafi&vnv 08*27
3 2 . 0 0 * 1 . b i7 - o 6 b i 9 . o 8 b4 i- rpitrattov rfjs tre\i)injs 90 * 27
dem dialogu s resp . 8 4 * 2 7 - 3 5 (a n rpirepov, rb 85 * 19 + ir. rij <hvat
m a m un di). 8 6 b2 7 (elem en ta). 86 bx6
9 9 * 2 . sqq. 0 5 * 3 5 sqq. Phaedo nporBeva 8 l * 3 4 . O lb l5
re s p . 9 5 b n d octrin a d e id eis Tpopaivea-Ba 7 9 * 3 1
7 8 * 1 6 d e m undi g e n e ra tio n e 7 9 b jrpoxetpt<rcur8at
32 sqq. rpouBtiv 9 7 * 2 8
rAeovaôev 7 o b 3 3 Trpiutrs 9 7 b 1 3
r\ryr 8 9 * 2 8 . 9 1 * 1 0 , 17 rp ro v , r b 7 9 * 3 2 . 8 8 b I 9 ir. opa-
x \)6os o 8 b2 4 , 2 5 al. v id . o v p a p is ir. ryua 9 l b 3 2
w\r<ndev 9 5 *3 5 ir. k v t iit is o b3 4 ir. <f>\ oo'o< pia 7 7 b
-rrKrjtraTepov, -alrarov 91 b 33 . 9 2 * 3 10
ir\oov 9 1 * 1 1 , 12 IIu 0 a iy o p e W d o c t r i n a d e n u m e r i s 6 8 *
tt\ o it 6s 9 4 * 3 0 i l . 0 0 * 1 5 , *7 d e c a e lo , d e a s -
rpevfiarovv 0 5 b 14 tr is ,e t c . 8 4 b 7. 8 5 * 1 0 . b2 5 . g o b 5
roStcos, 7 2 b2o sqq. 9 3 * 2 0 -3 1 . b , 20
walrj<rs al rdOos 7 5 * 2 4 ir. ry 5ta- irvcvs 9 9 b o -drjs 0 3 b2 3
ypa/iftdrav 8 0 * 3 TTVKVOVV 9 6 * l 8
288
INDEX
*Vp 7 6 * 3 . 7 7 * 2 9 . 8 7 * 3 3 . 8 g 4 28. V o 7 x p ' 97 * 11
9 3 * 2 1 ,3 1 + . 0 3 * 14 . 0 5*10 . o6 b avfi&alvev 7 0 * 5 . 8 o b5 . 8 b i 5 , 23.
32. o 8 b i3 . o b 6 8 g b 34 . 9 7 * 4 - 9 9 * 1 2 . o g h
x ;p a ^ 0 3 *3 9 . 0 4 * 1 2 , 1 5 . o 6 b7 ,3 3 a r i o v fifr fftiK ifs 9 9 * 2 1 , 2
nvpvos 8 9 1 16 <rvfiffdWey I 3 b 18
rvpoSv 07 * 24. x a b 13 a-vfifterpos 7 3 b 10. 81 * 7
rv/artUev 8 4 * 2
p affT i& vT i 84 * 32 trv/rdtv 9 7 * 11
frtiv g8b3o (ru/iTiA.<r0a 0 5 b 7
perev I2 b24 (Tv/rlm -fiu 8)b22
pirrttrBa 88 * 22. 96^23 (n /r\ 7]povv sy n . avarAtjpovv o 6 b6
fiorf 8 4 25. 9 7 a 28. b 7. 01 *22 , 24. avfi.rKK'f 0 3 * 7
0 5 * 2 5 . 0 7 b33. m e ta p h .8 4 * trvptpv&trBa 0 4 * 2 1
fivB/ietrBa o 6 b 8 trvfufHov'a g o b22
a v/j.(pavos f/otpos g o b 1 3 <r. A <fyo 8 4 b 4
0&p 78 * 29 + a v v d y e v = c o n c l u d e r e 9 9 ** 1 2 o-vv-
cPevvvtrScu 0 5 * 10 rfyfievr] 8 8 * 2 5
<rt\i\vT\ 78b i7 . 9 0 * 2 6 . 9 i b l8 . 9 2 * a v v a K o v e v 90b24
4 KAetyts t rjs <r. 9 3 b23- 9 7 b24 m/ydrr ftv 9 8 * 1 5
cjlfittov = p u n tu m tem poris 83 * i 1, av v ap rav 70b9
13 a v v h oK tv 9 3 1 28
trtyf gob27 t r v v S v d e v 7 1 * 1
(TtSrpta 13 17 cv>roupÊiv o b29
actys g 8 b2o trvvetrs 9 2 * 1 5
<TKXt)pis 9 9 b 13, 1 1 trvvexhs 7 8 b 17. 8 6 * 6 , 2 9 <r. eva
<TKom7<r9a 7 4 * 2 0 . 7 7 b l3 , 30 d ist. Srreotfa 8 7 * 34
aos (D e m o cr.) I 3 b5 -ovvfBjs 9 4 b8
a r a S a I 2 b 9 trvvBev 9 7 * 2 6
trtvOrp 76 * 4 a v v B ta t o p p . SAu<rs o 4 b 2g
c T i i S t o v 81 * 2 1 . 9 8 * 1 7 ov v 8\ if)ev o 7 b 12
trr8fir g6 b24 (rvveva 8 0 * 16
9 4 b 2 6. o s b l 6
o T f v o x *>pla crvvurravat 6 8 * 4 . 7 4 * 2 7 . 7 9 b i 4 , 28.
rr-repeSv 86b 13. 0 4 * 1 5 . o 6 b7 8 0*12. 9 9 *3 . o o b2 8. 01 a 17
aTtptms 86 * 25 a v a r y a n A iy ov 8 4 * 2 1
(TTTjKa 98 * 10 avvvotiv 95 * 33
(TTiyfi-f] 96 a 17. 00 * 14. 17 * 12 <TT. trvvopiCev 07 * 3 3 . b s
ovk 0x f ppos 99 *3 0 ctt. Sat- avvrlB taB a 04b30
perov itrKtra 9 9 b 6 avppev 87 b 6
trrtKfiev 90 * 18 (r<rrcurM> 6 9 * 3 1 . 8 0 * 1 7 , 2 5 . 8 8 b l 2 .
<ttoixôv d e f. 02 * 15 qu attu or e le- 93bl 5
m en ta 80 * 16. 95 30 Troa rri a i a r o x a 8 7 b2 i . 9 8 * 3 0 . 0 2 * 2 9
oro^ ea r c . 3 n-s yiyvera tr p a p a 7 2 b2o. 9 7 *2 5 . o 3 ai 4 . b . 0 6
aAAÂaj/ T c. 6 Tt&rtpov w\(ta ) b33 v p tcro v t tov a rs p ec o v {T L u u a T c c y
iv r c c. 4 , 5 ou t ol s <rxfyfiatr Sa- 8 6 b 2 4 ( c f . 8 5 b3 - 3 3 ) r p h s r it V iv
ppe 07 b19 rb i r p T o y r w v trr, T t f a V T p KLV7\(TlV X p 7)< ri(U c T a T 0 i ' 9 0 b 2
9 8 b6 fiK itrra kivh)t ik >v f a<p. 9 6 16 as-
ari/a 94 * 27 troru m a tp a p a 87 * 9 . 9 3 * 8 al.
<TTp<prOa 7 2 * 5 , 19 . b4 (râpoeBfo 8 5 * 3 2 . 8 6 b o . 8 7 * 4 . 9 0 *
<TTpoyyv\os 13 * 18 7> 9 al-
<rvyyevf)S 6 8 b 2g. 70 * 24. 0 1 * 4 7 5 b32- 8 6 b 10 + . 0 3 * 3 1 . 0 4 *
trvyKotrp&v 93 * 27 14. 0 7 b 8 t> TrpTOv trx ro rpc6-
trvyKpive> 0 7 b3 rov at&fueros 87 a 3
289
INDEX
trXViMrlttv 02ba. 0 4b 2. 0 6 b 3 rp6fios 9 0 * 2 2
<rxw*TJ<r/tol Tjs <rsA^fjj 97 b 26 rporf rv crrpav 96b4
( r d e u rJ)y OTrrffleriK. 06 * 29 rvyxdvev 8 4 * 2 5 . 9 4 * 1 1 s ervx*
<r|ua = tr ib u s dim ensionibus defini- 8 7 b3 5. 0 1 * 1 1 r i TX*'
tum 68 * a - b 25 (cf. 9 6 1 1 7 ) oiS^v 31
r. tu toO ovpavov 74 * 30 + rb TvpravoeMs 93 34
trpSyrov ff fia 8 7 * 3 . 9 I b32 (cf. r^xy rb Lirh r. opp. rb dl /cal r b s
6 9 * 3 1 . 70 b ) eov <r. 86 * i t . W rb roA .8 3 * 3 3 ( cf- 8 9 b 2 7 )
9 2 b3 3 K K h t f , k v k A i k v tr. 8 6 *
12. *>7. 8 9 * 3 0 (cf. 78b 12. 8 7 b i9 ) rydey 7 7 * 1 6 -(T-ni/ IOb 2 9 . 1 2 *
rA r. op p . <riWeTa, p-iKrd 68b2. 20
6 9 *3 . 7 i bi 7 . 74b 3- 98 *29. 02b 6yp<fe o 5 b 15
7 - 0 3b5- o 6 b3 fap yfjs rtrv vptarara 1 2 * 2 6 .
<Ta/artKs 7 7 b i 4 1 1 * 2 8 (cf. 6 9 * 1 8 . 8 7 * 3 2 ) T h a lis
crunpla 84 * ao doc t rin a 9 4 * 2 8 . 0 3 b I I SSarot
ivupdvea tnpapofiSfs 8 7 b I , 6 rb
T u A .a vra o i' {A.OV 7 1 b3 iv ros KudBos S. 9 5 * 1 9 8. efe rb
T a\ avrov 81 * 9 yyeov rvpalv <rrra I 2 b I 3
t<{j Kal rvarratm 80* 17 r . t o v k &u - S\7i 7 8 * 9 + . 8 3 b4. 8 6 * 2 5 . 9 3 b i 5 .
fiov 9 6 * 3 4 . o o b 23. 0 1 * 5 , 10 0 5 b5. o 6 b 7. o b i 5 , 3 1 . 1 2 * 1 3 + .
turrpuv 9 3 * 12 b19, 21 la dyKt Tas vKas fiyat
tx < ii 89b35- o b rerrapas 1 2 * 3 0
T ax s 77 * 29- b 4 . 8 9 b 3 4 -vTtjs 81 * 6rdpx^v 9 5 * 3 . 9 7 b22
26. g o b 2 l Trevavrios 8 0 * 6 . 9 9 * 4 . 9b3 2
relvttrBa 9 5 b 3 2 T e r a / i 4v o v 9 3 b 3 i jreA9t' 9 5 * 2 2
rtK/alpetrBa 98 * 12 {nrtpfidAAtv 73 b I 2 . 8 8 b3 4 . 0 9 * 3 1
TfK/i^piOv 77 * 1 1 , 27. 94 * 1 Tp/3oA^ 81 * 16, 2 5
riA ttov 68 * 2 1. 86b 19, 2 1 opp. tc - rptx*>' 8 1 * 2 6 . 0 9 * 14 -oxfl 8 *
A^ 8 4 *7. 8 6 b22. 10. o 8 b9 . o b2 i -
reAeToy 7 9 b3 nrtpSev 90 *3 *
t c Aoj 8 i * n , 19 = c a u s a fin a lis {nrtp<pvrs 91 * a .
0 6* i 6repxc<r8a 9 2 * 4
T e /jv tL v 7 2 * 1 4 . 9 4 b 1 5 tt6Stis 7 1 * 3 4
rerp d y w o v 7 2 b 1 9 . o 6 b 6 iriSv/u 7 1 * 3 2
rex>') 0 6 * 1 6 6r68e<rs 7 4 * 34 . 7 6 b8 . 7 7 * 9 . 8 7 b5.
r ^ K fiv 8 9 * 24 9 9 *6 . 0 6 *3 0 faroe'o-e&s opp.
rjpev 9 2 * 8 ffA S 81 b 5
T iiiv a , r ( 6e<r0a 7 g b 1 8 . 8 b 2 3 . 8 3 * vito k ot 8 8 * 1 6
1 7 . b i5 - 8 6 b 3 4 vroKeoOa 6 g b l8. 7 0 b 3> 8 6 * 2 1 , 3 0
r l/t o s 9b 16 . 88 * 4 . 9 0 * 3 2 rb ivoKtifiivov 7 0 * 1 5 . 0 6 * 1 1 . b i7
r n ijfia 9 0 * 4 vroAetrtv 9 6 * 3 5 . 0 3 * 2 7 . 0 5 b2 0
T fn )T lK :6 s 0 4 * 1 2 6v6\t^s 7 9 b 6
r ir o s ir r r b r o O re p U ^ o v r o s r ip a s nroptvetv 0 6 * 1 3
10 b7 r . o K i a r v ro O o v p a v o vrtoatv 1 1 *1 0 .
79* ra r i v o v S a tp o p a l 7 1 * 5 , 26. nrarBeva 8 l b 14
73 * 9 J 3 - 7 7 b l 4 + 1 2 * 8 a/<r0?- vtTTtpos o b3 4 -/fev 1 0 * 1 0
r b y o v S i v f i i l i> r 6 r p 7 5 b n ( c f . 0 9 ' v<papev 9 4 * *8
b3 5 ) t . o le e o , \ \ 6 r p o i 7 6 * 12 &<p<rrdva 8 4 * 2 3 -crrarBa 6 9 b 24.
. < p i< ra t ttos 9 5 b 3 8 , 2 9 77 b i 5 - 7 8 b3o . 1 1 * 1 7 , s 9 - a * 6
rp fa , r p d s 6 8 * I I , 1 3
T p fy u y o v 8 6 b 3 5 - 8 7 * 2 . 0 6 * 2 1 . b 6 (patv6p.fva. 7 0 b 4. 8 7 b l 7 . 97*4 . 0 3*
rptXV 6 8 * 2 4 2 2. 0 6 * 7 , 17. 0 9 * 2 6
290
INDEX
tpacoeSfo 8 7 *3 0 <pv<T6\oyos 9 7 * 13
ptu/is 9 2 * 6 cj><m = T b r v 6 8 b x . 0 0 * 1 6
(pavraala 9 4 * 7 . 9 7 b3* = ipX^> Kivfreas 6 8 b l6 . o i b l 7
<f>tpev 7 9 b3 a tptptaBa 7 2 * 1 5 al. (opp. Siya/us) M ultis locis a deo
<p8apriKiis 8 6 *3 3 v ix d istin g u itu r, u t 7 0 * 2 0 . 7 1 * 3 3 .
<p0apr6y A c . 12 passim , plerum que 8 8 * 2 . 9 0 * 3 1 . b 13. 9 1 * 2 4 opp.
co n i. yevTjrdv r d &rb r& xvs 8 9 b3 Kar piatv,
<p8tyyta0at 7 9 *a3 nap <p&av siv e /3o p e rsae p e oppo-
<p0fipf<rBa 7 0 * 1 5 . 79b3o n un tur, u t6 9 * 8 , 8 6 * 1 6 + <pvas
<pBlvovaa <reK)vr) g b20 = ovala 8 7 b20. 0 2 * 1 5 repl 0.
tpBlas co n i. yrjpas 88b x6 iaropia, iratrii) 6 8 *1. g 8 b2 t
<pdopi coni. y evtas 7 * 22- 9 8 b 9 r 5 ckchttov A-eyt toio Ctov , (pvae fiov-
<p\a 0 6 * 12 Kera evat Kal t rrrdpxfi 9 7 b 3 2
<pt\o<Ta<pfv 9 8 b l 3 <pvr6v 70*32. 8 4 b l7 , 37. 8 5 * 18
<ptXo<r6<pi)fia 79 * 30. 94 * 19 90b23, 4
<pAoao<pa 7 7 b lO. 9 i b27
<p\6ao(po 7 l b3 XO\ k 6 s 9 5 *2 0 . o 8 b 7
<f>\6T7is o o b3o. 0 1 * 1 6 X a \ K o r6 v a g o b 38
<popA = yivea ls toBiv vo n b33 <p. j'e i' 9 1 * 19
ffi(rvxos, Plaos g * 23 olctla 90* X*p$<tM )TO 8 7 b 16
2 yevicrt ia r ir i) r p Kivfaeav, X o i 9 2 *2 9
rpirij Kara rijv ovalan xob33 r- Xpefa 6 9 b2 i
<ra <p. % KvK\(j> t) ir tvBtias 1) /xiktt) X p iy o s a p B fib s K iv fa ta s 7 9 * 1 4
68bi7 K^K\tp ipi 7 0 b 32* 8 8 * 2 3 X - o k carv to ovp av ov 7 9 * 1 3
^ a v r a <J>. 7 1 * 3 1 + . av&fiaKos <f>. X- e \ x t a r o s ovK t a r t v 7 4 * 9 !<-
8 8 * 19 . rptoTTi <p., i^ ardru <j>. 79* a r T]s rpa eus p ta p tev os i 4\ dx< fros
20. 8 8 * 15 (c 9 2 II) 14) X- 8 8 b3 3
<j>pda)<rs g 8 b23 X<ipo 8 7 * 1 7 . o 9 b 2 4 + . 12 * 5 . b3
(ppovrttv 90 *3 2 X&>pfe<'0 2 * 1 . 05 19
<pv\ad A6s 93 b 3 X P ^ 9 5 43 1
cp v rrv 1 1 b g
<pv<rtc6s <t>. rtifiara 6 8 b l4 - 7 4 b 5 - ipfCSos d ist. Svvarov 8 b3 - l 4
9 8 b3. 99*16, 18 (opp. /laSrariKd). fnjyfia 0 4 * 2 1 . 1 3 *2 0
0 4b i 4 <p. Kvro-s 0 1*2 0 . Q4.b l3 yj/tpi' 91 * 18
<p. ivurHnr, trctys g 8 b20. 0 6 * 1 6 \j/o'ipos 9 0 b i 3 + . 9 1 * 1 0 , 1 7
vatKs 98b 8 . 0 4 *25. 0 7b 32
op p . ca0d\ov 80*32. 83b i7> 77b30
(pvaoAoyc'p g&bag y o fiS e s a x v / l a 8 7 * 2 0
291
I I I !
| I I , k

Aristoteles Gökyüzü Üzerine

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Aristoteles Gökyüzü Üzerine

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

ARSTOTELES

Bu kitabn yayn haklan

Yunancadan eviren, Saffet Babr

Yayma Hazrlayan, Berna lner

Dost Kitabevi Yaynlan

Aristoteles (.. 3 8 4 -3 2 2 ) ie nereden balamak gerektiini abuk,

= cod. Parisiensis Regius 1853, saec. x ineuntis

2 6 8 1 tpatverat] Tvyx<tvt S (p. 5 5 4 ) 2 re om. E 1 4 e rn ]

Doa bilimi herhalde arlkl olarak cisimlerle, byklklerle; 268a

35 tov ecrrv' r&v 8 akkcov ro y.\v i n i bvo ro 8 efi' ev ws

her ynde blnebilir. Oysa teki byklklerden biri iki ynde, 25

a r d t o v fie c r o v , k 6.tc b e t t jv e77i ro f i e a o v . <wor a v a y K i)

dediim, ortadan, aaya dediim ise ortaya giden devinim.

avayKaov ev a rrjv roavrrjv <popv. t o y ap r ik e o v rpore-

nk tam olan tam olmayandan nce gelir, daire tam olanlar

<r[s k cT iV avrrj fj rj Karc)" r v p s yp Kivrjav p & jie v rrjv and

TTtTTokdov r o ts a v a ) < fiepop.evos. vyK rj 8rj nv rb <f>epo-

12 t t) Karat : tt)s kcltu L , om E 14 <ru\\oyonfvs E raTev- ,

Nitekim biz alevin devinimini ortadan [yukanya] dz izgi biimin

8 els r airro p e p e r a ro 8k ov Kal r popov Kara <f>v-

15 vov e evavrov re Kal v r o K e y ivov t i v o s , K a l <f>OeCpeada

vtt cruyyepoSs rpotTiovros K a l vakvopevov e ls rrfv S k jv

belirlemitik. Madem hem btn hem de para doaya uygun

rOos oaa pLeraftkke t& v (ftvatK&v aa>pL&T>v, eyov' 30

3 0 S i] S i rb L , om. E 1* 2 7 0 ^ 3 7n<rret/rrei E * L , fo rt. T h . 4 iarlv

cisimler iinde etkilenime gre deien nesnelerin hepsinin hem 30

22 iyardra E H L r : &vu J F M 2 4 Karaxpva E L r S p u t v id .: K a r a -

iin en yukardaki alan, toprak, ate, hava, su dnda; deiik,

to v Z rpos ro E iv r> @ fjfikvKkta. el 8e Kal avrat

13 T/yv] * a r TrjV F re& 1 6 t t ;] rov M 17 av rat] avrat ye M

T y a . nk ap ls ayn. N itekim her birini dz izgi

yarm dairesi zerindeki devinim. Bunlar kart olsa bile, bu yzden

<r$ov K al 6ttI(t 6 lo v K al r b b e tov kclt a p u rr ep d v ), a l 8e r}s

3 7 Kal r i F H L M S pE a r b ora. E rb ipar. M 8e] yap L

kartlklar ise yerlerin kartlklarna gre. Her iki devinim de eit

(rfievaiv t& v attk&v avyKr} TteTrepd.irfJ.dvov eva t avv 6 e- ao

byklk asndan snrl nesnelerden oluan bir bileik nesne 20

ypan^iT] a n e p o s , itf > 17 A TE, eni d re p a , 17 rd E- t;

kvkX ov fj r A rE and to v A K vrp o v, Tejivov<r nore

vov o yp ns X P V0S 'hv ^X^rl o v p a v o s,

n e n e p a trp e v o s . Kat o (f>riprjp.evos a p a , o v fj Tefivovo-a ecpe-

j o t a n ep o v . Shtt o v e tv KotrpLov, e l tfv a n e p o s .

13 i<p $ E L S 1 : ip' ls $ ra. d y e F H , f] ttov | H 13 r a ] r a

olan A TE izgisini alalm, bir de her iki ynde sonsuz olan BB

snrl. Demek ki, A TE nn BBy ilk kestii bir balang olacaktr.

<r6 a tta p a ry v a r e p o v rj rr\v a ir e p o v Ttap' ( K e v r jv o r a v

2 7 a 1* 1 irap] TrO.paKKi.TTri L r KaKeVjj rapaKKTre Keivrtv om . T

gemesi hi fark etmez; biri tekini, teki de onu geerken devinen

25 eri el ro r Kevrpov, fj 8 r AB arepos K al fj rb E rpbs

30 eoTa 8 eA.r/Av0 s. lora) yap pev [tevoav ovpavbs arepos, o

10 e l drep ov & p o r a , K al B d r e p o v a p u r jie v o v e a r a . rb 8e jie -

Nitekim diyelim ki gkyz durmakta olan bir sonsuz, onun iinde 30

(rov &pcrrar el yap oroevovv <f>eporo nra r o v<f><rrxevov,

ecrrtv arepo s fiapvrrjs, i ert t Kal Kovffiorrjs, tiv arepov fj t

nk yukarya giden sonsuz olacaktr.) Bu uradan kyor: diyelim

31 e<p $ ro E. E toC T K ttov ecrra' ro yap rov e\arro-

rov anrelpov (f>ape6fj r e%ov t ecf> w r E /3 pos, oov r

olsun. mdi E, T dan az olacaktr, nk daha kk bykln

tovtov, e l t i earv arepov fipos, Kiveada piev fj Toaovbe

jieov iv r <3 ikrrov. koyos b ovBeCs i a n rov arepov rps

erep iv orrjkiKtoovv xpov<o rerepaap.evu> be Kivera t are-

94 ear J F 96 k t v elpt/tivuv om. E s8 tot] iv t ovrtp

da kantlama asndan bir nem tamyor. nk sonsuzdan belli

p os, ofioCcS 8 e Kal Kov<fmrqra. Kat a>fj.aTa &p an ep ov