KATERANGAN

KITAB AL AJURRUMIYAH

Disusun jeung diterbitkeun ku

YAYASAN PONDOK PESANTREN AL-FATMAH
Pertigaan Pasirhayam No. 32 Cianjur Tlp. 0263 262971

1
 BUBUKA

. ,
Kitab Al Ajurrumiah anu masyhur karya Syeikh Asshonhaji diajarkeun hampir
di unggal pasantren. Ngabahas dasar-dasar ilmu nahwu pikeun ngartikeun
Bahasa Arab. Penting pisan santri maham ieu kitab sateu acan ngabahas kitab-
kitab nahwu anu langkung jero bahasana.
Buku katerangan ieu disusun kalayan tujuan ngagampangkeun pemahaman
santri kana eta kitab. Buku ieu dilengkapan contoh-contoh sederhana sareng
tabel-tabel, oge penjelasan tambahan tina kitab-kitab nahwu jeung taqriran
Jurumiyah anu disusun ku Pondok Pesantren Manbaul Ulum Al-Musri.
Penyusun neda hapunten tina kakirangan sareng kelepatan dina peyusunan
ieu buku, kalayan nyuprih koreksi ti nu mahir. Muga Allah maparin ganjaran ka
kamanfaat tina ieu buku kanggo sakumna umat islam anu nuprih ilmu, amin.
Cianjur, Jumadal Ula 1438/ Februari 2017

Penyusun.

2
BUBUKA .
DAFTAR ISI
BAB KALAM ..
Patokan Kalam .
Babagian Kalimah ..
Ciri-Ciri Kalimah Isim .
Ciri-Ciri Kalimah Fiil .
Ciri-Ciri Kalimah Haraf ..
BAB IROB ..
Patokan Irob .
Babagian Irob ..
BAB CIRI-CIRI IROB .
Ciri-ciri irob rofa
Muhimmah (fiil mudhori, jama mudzakkar salim, jama taksir, jama
muannats salim, isim mufrod, asma`ul khomsah, isim tatsniah) ..
Ciri-Ciri Irob Nashob ..
Ciri-Ciri Irob Khofad .
Ciri-Ciri Irob Jazm ..
Muhimmah ( isim ghoiru munshorif)
Fashal Murobat ..
BAB PIRANG-PIRANG KALIMAH FIIL
Hukum Fiil ..
Amil-Amil Nasab .
Amil-Amil Jazm ...

3
BAB PIRANG-PIRANG ISIM ANU DIROFAKEUN
BAB FAIL
Patokan fail
Babagian fail
BAB NAIBUL FAIL
Patokan naibul fail
Fiil mabni majhul
Babagian naibul fail
BAB MUBTADA & KHOBAR
Patokan mubtada
Patokan khobar
Babagian mubtada
Babagian khobar
BAB AMIL ANU ASUP KANA MUBTADA & KHOBAR
jeung dulur-dulurna
jeung dulur-dulurna
jeung dulur-dulurna
BAB NAAT
Isim Marifat
Isim dhomir
Isim alam
Isim mubham

Isim anu katerapan

4
 Isim anu di mudhofkeun kanu 4
Patokan isim nakiroh
BAB ATHOF
Huruf-huruf athof
BAB TAUKID
Hukum taukid
Lafadz-lafadz taukid
Babagian taukid
BAB BADAL
Hukum badal
Babagian badal
BAB ISIM-ISIM ANU DINASABKEUN
BAB MAFUL BIH
Patokan maful bih
Babagian maful bih
BAB MASHDAR
Patokan mashdar
Babagian mashdar
BAB DHOROF ZAMAN & DHOROF MAKAN (Maful Fih)
Dhorof zaman
Dhorof makan
BAB HAL
Patokan hal

5
 Syarat hal
BAB Tamyiz
Patokan tamyiz
Babagian tamyiz
Syarat tamyiz
BAB ISTITSNA
Parabot Istitsna
Irobna mustatsna ku lafadz
Irobna mustatsna ku lafadz , ,
,
Irobna mustatsna ku lafadz
, ,
BAB LAA ANU NGANAFIKEUN JENIS ( )
BAB MUNADA
Babagian munada
Hukum munada
BAB MAFUL MIN AJLIH
BAB MAFUL MAAH
BAB ISIM-ISIM ANU DI JEERKEUN
Babagian isim anu dijeerkeun
Isim anu di jeerkeun ku haraf
Babagian idhofah

6


BAB KALAM

Patokan Kalam

) (
Kalam teh nyaeta lafazh anu kasusun, mere faidah jeung ku bahasa Arab.
Patokan lafazh:

Hartosna: sora anu ngawengku kana sawareh huruf hijaiyah.
Patokan murokkab:

Hartosna: lafazh anu kasusun tina dua kalimah atawa leuwih.
Patokan mufid:

Hartosna: Kalimah anu kaharti, anu sae cicing ti jalmi anu nyariosna sareng ti
jalmi anu ngadanguna.
Patokan wadho:

Hartosna: kubahasa arab.
Ari ngaran kalam nyaeta anu pakumpul persyaratan anu opat diluhur.
Contohna: , contoh eta mangrupa lafazh, kasusun tina dua kalimah,

7
mere faedah tegesna teu nyababkeun jalma anu ngadangu nungguan kecap
terusanana, jeung make bahasa arab.
Ari anu teu pakumpul persyaratan anu opat teu disebut kalam. Saperti lafazh
sabab teu kasusun tina dua kalimah, jeung ( hartosna lamun
zaid dating) sabab ngabutuhkeun kana kecap terusanana nyaeta jawab (maka
.....), jeung kecap-kecap basa lian arab teu disebut kalam mungguh ahli nahwu
().

Babagian Kalimah

) , , :(
Kalimah (kata/ kecap) kabagi tilu:
1. Kalimah isim ( kata benda )
2. Kalimah fiil ( kata kerja )
3. Kalimah haraf (kata sambung )
Patokan kalimah isim:

Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana mana dina awakna sorangan bari
henteu dibareungan ku zaman, contona: , .
Patokan kalimah fiil:

Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana mana dina awakna sorangan bari
dibareungan ku zaman, contona: , .
Patokan kalimah haraf:

8
Hartosna: hiji kalimah anu nuduhkeun kana mana dina lian awakna sorangan,
contona: , , .
Ciri-ciri Kalimah Isim

, , ,(
, , , , , , , , : .
) . , , , ,
Ari kalimah isim eta bisa dikanyahokeun ku 4 pirang-pirang ciri:

1. Jar, contohna:
2. Tanwin , ari tanwin eta kabagi kana 4 bagian:
a. Tanwin tamkin, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana isim murob,
contoh:
b. Tanwin tankir, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana isim mabni,
contoh:
c. Tanwin muqobalah, nyaeta: tanwin anu sok terapna kana jama
muannats salim, contoh:
d. Tanwin iwadh ( gaganti) contoh: tanwin dina lafazh asalna
3. Katerapan alif lam
4. Katerapan huruf anu sok ngajarkeun, nyaeta aya 10:

9
No Haraf Jar Manana Contoh
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10
, ,
(,,)

10
Ciri-Ciri Kalimah Fiil

) .(
Ari ciri kalimah fiil eta aya 4:
1. Katerapan huruf , contoh: ,
2. Katerapan sin tanfis , contoh:

3. Katerapan saufa taswif , contoh:

4. Katerapan tatanis sakinah , contoh: ,

Ciri Kalimah Haraf

) . (
Ari ciri kalimah haraf nyaeta teu bisa katerapan ciri fiil jeung ciri isim.

11


BAB IROB

Patokan Irob

(
) .
Ari ngaran irob nyaeta barobah pirang-pirang tungtung kalimah ku sabab
beda-bedana amil anu asup kana eta kalimah, rek barobah dina lafazhna
atawa kira-kirana.

Contoh parobahan dina lafazh: , , .

Contoh parobahan anu dikira-kiraeun: , ,

Babagian Irob

) . , , , :(
Ari babagian irob eta aya 4: rofa, nashob, khofadh (jar) jeung jazm.

) . , , ,(
Irob anu osok asup kana kallimah isim eta aya 3:
1. Irob rofa, contoh:
2. Irob nashob, contoh:

12
3. Irob khofadh, contoh:

) . , , ,(
Irob anu osok asup kana kalimah fiil eta aya 3:
1. Irob rofa, contoh:
2. Irob nashob, contoh:

3. Irob jazm, contoh:

13



BAB CIRI-CIRI IROB

Ciri-ciri Irob Rofa

( : , , ,) .
Ari ciri irob rofaeta aya 4, nyaeta: (1) dhommah, (2) wawu, (3) alif, (4) nun.

( : ,
, ,
) .
Ari dhomah bisa jadi alamat/ciri rofa dina 4 tempat:
1. Isim mufrod, contoh:
2. Jama taksir, contoh:

3. Jama muannats salim, contoh:

4. Fiil mudhori anu teu katerapan nanaon tungtungna, contoh:

( : ,
, , , , , ) .
Ari wawu bisa jadi alamat/ciri rofadina 2 tempat:
1. Jama mudzakkar salim, contoh:

14
2. Asma`ul khomsah , contoh:
, , , ,

) .(
Ari alif bisa jadi alamat rofa dina satempat nyaeta dina isim tatsniah, contoh:

(
) . , ,
Ari nun bisa jadi alamat rofa dina satempat, nyaeta dina:
Fiil mudhori anu katerapan dhomir alif tatsniyah, dhomir wawu jama, atawa
dhomir ya muannatsah mukhotobah. Tah fiil ieu disebatna afaul khomsah
(fiil 5). Wazan jeung contohna aya dina table ieu:

Wazan

Contoh

Muhimmah:
Patokan fiil mudhori:

.
Hartosna: kalimah anu tuduh kana zaman eukeur/ bakal.

15
 Patokan jama mudzakkar salim:

.
Hartosna: hiji lafazh anu nuduhkeun kana loba (lalaki) ditambahan ku
wawu jeung nun dina tingkah rofa, jeung ku ya sarta nun dina tingkah
nashob jeung jar.
Patokan jama taksir

Hartosna: Jama anu barobah tina adegan mufrodna.
Ari parobahan jama taksir eta aya 6 warna, nyaeta:

1. Tabdil syakl faqot (dirobah baris), contoh: jama tina ( singa)

2. Ziyadah faqot (ditambahan hurufna), contoh: jama tina

(dulur)
3. Naqsh faqot (dikurangan hurufna), contoh: jama tina
(kamerekaan)
4. Tabdil syakl maa ziyadah, contoh: jama tina
5. Tabdil syakl maa naqsh, contoh: jama tina

6. Tabdil syakl maa ziadah wa naqsh, contoh: jama tina

Patokan jama muanats salim

Hartosna: kalimah isim anu dijamakeun ku alif jeung ta tambahan.

16
 Patokan isim mufrod

Hartosna: kalimah isim anu lain tatsniyah, lain mulhaq tatsniyah, lain jama
lain mulhaq jama, jeung lain tina sawareh asma`ul khomsah .
Ari syaratna asma`ul khomsah bisa diiroban ku irob itmam (nyaeta
tingkah rofana ku wawu, tingkah nashobna ku alif, tingkah jar ku ya) eta
aya 4, sakumaha dina qoidah:

*
Kudu mufrod kudu mukabbar kudu idhofah *
Ulah diidhofahkeun kana ya mutakallim
Lamun teu cumpon syarat anu opat eta maka teu diiroban ku Irob itmam.
Saperti sabab teu mufrod, sabab ditashghir,
sabab teu diidhofahkeun, sabab diidhofahkeun kana ya
mutakallim.

Patokan isim tatsniyah

Hartosna: kalimah isim anu tuduh kana dua bari ditambahan ku alif sarta
nun dina tingakah rofa, ku ya sarta nun dina tingkah nashob jeung jar.

17
Ciri-ciri Irob Nashob

, , , , :(
) .
Ari irob nashob eta bisa di kanyahokeun ku 5 pirang-pirang ciri: (1) fathah, (2)
alif, (3) kasroh, (4) ya, (5) ngabuang nun.

, :(
,
) .
Ari fathah eta bisa jadi alamat/ciri irob nashob dina 3 tempat, nyaeta:
1. Isim mufrod, contoh:
2. Jama taksir, contoh:
3. Fiil mudhori anu tungtungna teu katerapan nanaon, contoh:

, ,(
) . ,
Ari alif eta bisa jadi alamat irob nashob dina satempat, nyaeta dina asma`ul

khomsah , contoh: , , , ,

18
 ) .(
Ari kasroh eta bisa jadi alamat irob nashob dina satempat, nyaeta dina: jama

muannats salim, contoh:

) .(
Ari ya eta bisa jadi alamat irob nashob dina 2 tempat, nyaeta:
1. Isim tatsniyah, contoh:
2. Jama mudzakkar salim, contoh:

(
) .
Ari ngabuang nun eta bisa jadi alamat irob nashob dina satempat, nyaeta dina

afalul khomsah, contoh:

Wazan-wazan afalul khomsah sateu acan kateurapan amil nashob:
) ( , , , ,
Wazan-wazan afalul khomsah saatos kateurapan amil nashob:
) ( , , , ,
Ciri-ciri Irob Khofadh (Jar)

) . , , :(

19
Ari pirang-pirang ciri irob khofadh eta aya 3: (1) Kasroh, (2) Ya, (3) Fathah

:(
) . , ,
Ari kasroh eta bisa jadi alamat/ciri irob khofadh dina 3 tempat, nyaeta :
1. Isim mufrod munshorif ( anu bisa narima tanwin ), contoh:
2. Jama taksir munshorif, contoh:
3. Jama muannats salim, contoh:

, :(
) . ,
Ari ya eta bisa jadi alamat/ciri irob khofadh dina 3 tempat, nyaeta:
1. Asma`ul khomsah , contoh:

, , , ,
2. Isim tatsniyah, contoh:
3. Jama mudzakkar salim, contoh:

) .(
Ari fathah eta bisa jadi alamat/ciri irob khofadh dina satempat nyaeta dina
isim ghoiru munshorif, (isim anu teu bisa narima tanwin), contoh:

,
20
Ciri-ciri Irob Jazm

) . , :(
Ari pirang-pirang ciri irob jazm eta aya 2, nyaeta: Sukun jeung ngabuang (
nun / huruf illat ).

) (
Ari sukun eta bisa jadi alamat/ciri irob jazm dina satempat, nyaeta fiil
mudhori shohih akhir. tegesna dina fiil mudhori anu tungtungna lain

mangrupa huruf illat, contoh:

,(
) .
Ari ngabuang (huruf illat/nun) eta bisa jadi alamat irob jazm dina 2 tempat,
nyaeta:
1. Fiil mudhori mutall akhir (anu tungtung mangrupa huruf illat). Saperti
lafazh: , , lamun katerapan amil jazm kudu dibuang huruf
illatna, jadi: , ,

2. Afalul khomsah , contoh:

21
Muhimmah
Ari patokan isim ghoiru munshorif , nyaeta:
,

Hartosna : sakur isim anu nyarupaan kana fiil kalawan dua illat anu bangsa
cabang, hiji balik kana lafazh hiji deui balik kana mana, atawa hiji illat anu
illat dua.
Ari illat fiil eta aya 2 :

1. Lafzhiyah, nyaeta dicetakna fiil tina mashdar ( )

2. Manawiyah, nyaeta butuhna fiil kana fail ( ) .
Ari illat-illat anu nyegah tanwin dina isim eta aya 10, sakumaha dina
qoidah:

*
Jama wazan fiilna tanis sarta alamiah *
Tarkib mazji ziadah ujmah rejeung washfiah
1. Shighah muntahal jumu. Ari patokan shighah muntahal jumu nyaeta:

Hartosna : sakur kalimah anu sabada alif taksirna aya 2 huruf atawa 3
huruf anu huruf tengahna disukunkeun.

Ari wazan shighah muntahal jumu: , ,

22
 2. Wazan fiil, isim anu anut kana wazan khusus fiil ) ,(
saperti ,
3. Adl, hartosna pindahna isim tina hiji shighah kana shigah anu sejen
tanpa Ilal atawa tashrif, saperti asalna
4. Tanits, ari tanits kabagi tilu:
a. Tanits lafzhi, yaeta isim anu katungtungan ku alif tanits atawa ta
tanits tapi makna lain awewe, contoh: ,
b. Tanits manawi, yaeta isim anu maknana awewe bari teu
katerapan ciri tanits, contoh:
c. Tanits haqiqi, yaeta anu katerapan ciri tanits bari maknana
awewe, contoh: , ,
5. Alamiah, hartosna ngaran, contoh:
6. Tarkib mazji, hartosna ngarangkeupkeun dua kalimah jadi sakalimah,
Contoh:
7. Ziadah alif nun, hartosna tambahan alif jeung nun, contoh:
8. Ajam, hartosna bahasa anu lain bahasa arab :

9. Washfiyah, hartosna kata sifat, contoh:

Isim ghoiru munshorif kudu ngabogaan dua illat; lafzhiyah jeung
manawiyah, atawa hiji illat anu nempatan dua illat. Hiji illat anu nempatan
dua illat nyaeta (1) alif tanits, jeung (2) shighah muntahal jumu. Illat
manawiyah nyaeta (1) washfiyah, jeung (2) alamiyah. Anu nyegah tanwin
bareng jeung washfiyah aya tilu illat lafzhiyah nyaeta (1) adl, (2) wazan
fiil,jeung (3) ziyadah alif nun. Anu nyegah tanwin bareng jeung alamiyah

23
aya 5 illat lafzhiyah nyaeta anu tilu tadi ditambah tarkib mazji jeung
amjam. Langkung jelasna tingal table dihandap.
Jadwal Isim Ghoiru Munshorif
No. Illat-illat Panyegah Tanwin Contoh
1
Hiji illat anu 1 Alif Tanits ,
nempatan
dua illat 2 Shighat muntahal jumu ,
2 Illat Illat lafzhiyah Contoh
manawiyah
1 Adl
,
2 Wazan fiil
Washfiyah ,
3 Ziyadah alif nun
,
Alamiyah 1 Adl
Dua illat,
lafzhiyah
,
jeung 2 Wazan fiil
manawiyah ,
3 Ziyadah alif nun
,
4 Tarkib mazji
,
5 Ajam
,
6 Tanits
, ,

24


Fashal Murobat

) . , :(
Ari pirang-pirang kalimah anu diiroban eta aya 2 bagian: (1) kalimah
anu diiroban ku harkat, (2) kalimah anu diiroban ku huruf

, , :(
) . ,
Ari pirang-pirang kalimah anu diiroban ku harkat eta aya 4: (1) Isim mufrod,
(2) jama taksir, (3) jama muannats salim, (4) fiil mudhori anu can katerapan
naon-naon tungtungna.

) .(
Anu opat eta sadayana dirofakeun ku dhommah, dinashobkeun ku fathah,
dijarkeun ku kasroh, jeung dijazmkeun ku sukun.

, :(
,
) .

25
Kajaba tilu kalimah: (1) jama muannats salim anu ciri irob nashobna ku
kasroh, (2) isim ghoiru munshorif anu ciri irob khofadhna ku fathah, (3) fiil
mudhori mutall akhir anu ciri irob jazm na ku ngabuang nun tungtung.
Contoh-contohna aya dina table dihandap ieu:
Jadwal Murobat bil Harokat
Ciri rofa/ Ciri Nashob/ Ciri Jar/ Ciri Jazm/
No Murob
Contoh Contoh Contoh Contoh

Isim Mufrod
Dhommah Fathah Kasroh -
Munshorif
-
1
Isim Mufrod Dhommah Fathah Fathah -
Ghoiru
Munshorif
-
Jama Taksir
Dhommah Fathah Kasroh -
Munshorif
-
2
Jama Taksir Dhommah Fathah Fathah -
Ghoiru
Munsorif


Jama Dhommah Kasroh Kasroh -
3 Muannats
Salim

-
Dhommah Fathah - Sukun
Fiil Mudhori
Shohih Akhir -
4 Dhommah anu Ngabuang
Fathah -
Fiil Mudhori dikira-kirakeun Hufur Illat
Mutal Akhir
_

26
 , , :(
, ,
(.
Ari pirang-pirang kalimah anu diiroban ku haraf eta aya 4, nyaeta: (1) Isim
tatsniyah, (2) jama mudzakkar salim, (3) asma`ul khomsah , (4) pirang-pirang
afalul khomsah .

) .(
Ari isim tatsniyah eta dirofakeun ku alif, dinashobkeun jeung dikhofazhkeun
ku ya.

) .(
Ari jama mudzakkar salim eta dirofakeun ku wawu, dinashobkeun jeung
dijazmkeun ku ya.

) .(
Ari asma`ul khomsah dirofakeun ku wawu, dinashobkeun ku alif, jeung
dikhofazhkeun ku ya.

) .(
Ari afalul khomsah eta dirofakeun ku nun, dnashobkeun jeung dijazmkeun ku
ngabuang nun. Contoh-contohna aya dina table di handap ieu.

27
 Jadwal Murobat bil Huruf
Ciri rofa/ Ciri Nashob/ Ciri Jar/ Ciri Jazm/
No Murob
contoh Contoh Contoh Contoh

Isim
Alif Ya` Ya` -
1
Tatsniyah
-
Jama Wawu Ya Ya -
2 Mudzakkar
Salim
-
Asmaul
Wawu Alif Ya` -
3
Khomsah
-
Tetepna
Nun
Ngabuang
Nun
- Ngabuang
Nun
Afalul
4

Khomsah
-

28


BAB PIRANG PIRANG KALIMAH FIIL

). , :(
Ari kalimah fiil eta aya 3:
1. Fiil madi, anu patokanana:

Hartosna: kalimah anu tuduh kana pagawea anu geus kaliwat, contoh:

2. Fiil mudhori, anu patokanana:

Hartosna: kalimah anu tuduh kana pagawean anu eukeur atawa bakal
dipigawe, contoh:
3. Fiil Amr, anu patokanana:

Hartosna: kalimah anu tuduh kana marentah migawe dina waktu waktu
anu bakal disanghareupan, contoh:

Hukum Fiil

) .(
Ari fiil madi hukumna mabni kana fathah tungtungna salilana.

29
 ) (
Ari fiil amar hukumna mabni kana alamat jazm salilana.

) .(
Ari fiil mudhori cirina dimimitian ku salah sahiji opat huruf panambah anu
dikumpulkeun dina pangucap

) .(
Ari hukumna dirofakeun salilana sahingga kaasupan amill nashob, atawa amil
jazm.

Amil-amil Nashob

, , , , , , : ,(
) . ,
Ari pirang-pirang amil anu nganashobkeun eta aya 10:

No Lafazhz Manana Loghat Contoh

1
Mashdariah Yen

2
Nafi Moal

3 Jawab Lamun
:
30
 kitu maka
:

4
Talil Supaya

5
Talil Supaya

6
Inkar Nepika

7
Ghoyah Sahingga

8
Sabab Maka
sababna

9
Maiyah Sarta

Intiha Nepika

10
Istitsna Anging

Catatan:
Huruf mashdariyah nyaeta anu na`wil fiil kana mashdar, saperti contoh
eta dita`wil jadi
Patokan lam juhud nyaeta dipiheulaan ku atawa

31
 Syarat fa` jeung wawu bisa nganashobkeun nyaeta kudu jadi jawab tina
tholab (parentah/ larangan) atawa jawab tina nafi.

Amil-Amil Jazm

, , , , , : ,(
, , , , , , , , ,
) . , , , ,
Ari pirang-pirang amil anu ngajazmkeun eta aya 18. Anu 18 eta kabagi kana 2
bagian:
1. Anu ngajazmkeun kana hiji fiil , nyaeta aya 6:

No Lafazh Mana na Logat Contoh

1
Nafi Henteu/ acan

2
Nafi Henteu/ acan

3
Istifham Naha henteu

4
Istifham Naha henteu

5
\ Amr/ dua Kudu/ mugi

32

6
\ Nahyi Ulah/
henteu
mugi
\

2. Anu ngajazmkeun kana dua fiil , nyaeta aya 12:
No Lafazh Mana na Logat Contoh

1
Syartiah Lamun

2
Syartiah Kana naon wae

3
Syartiah Singsaha jalma

4
Syartiah Naon wae

5
Syartiah Lamun

6
Syartiah Naon wae

7
Syartiah Iraha wae

8
Syartiah Iraha wae

33
 9
Syartiah Dimana wae

10
Syartiah Dimana wae

11
Syartiah Dimana wae

12
Syartiah Kumaha wae

Sajabi 18 amil anu kalangkung kakuping oge jazm fiil mudhori ku khusus
dina syiir, saperti dawuhan syair:

34



BAB ISIM-ISIM ANU DIROFAKEUN

( , : , ,
, , , , ,
: , , ,) .
Ari isim-isim anu dirofakeun eta aya 7:

1. Fail, contoh:
2. Naibul fail, contoh:

3. Mubtada, contoh:

4. Khobar mubtada, contoh:

5. , contoh: Isim
6. Khobar , contoh:
7. Isim anu tumurut kana isim anu dirofakeun, nyaeta aya 4:
a. Naat ( sifat ), contoh:
b. Athof ( panyambung ), contoh:

c. Taukid ( panguat ), contoh:

d. Badal ( pangganti ), contoh:

35


BAB FAIL

Patokan Fail

( ) .
Ari fail nyaeta isim anu dirofakeun tur disebutkeun samemehna fiilna.

Babagian Fail

( : . ,
, , , , ,
, , , , ,
, , , , ,
, , , , .
, , , , ,
, , , , , ,) .
Ari fail eta kabagi kana 2 bagian: (1) fail isim zhohir, (2) fail isim dhomir
Sakumaha dina qoidah:

*
Bada fiil kudu aya fail tembong #
mun teu aya tangtu failna disimpen

36
Patokan isim zhohir:

Hartosna: isim anu nuduhkeun kanu dingaranana, kalawan henteu make qoyid
mutakalim, ghoib atawa mukhotob.
Contoh fail isim zhohir:
. , , , ,
Fail irobna rofa, cirina rofa dina isim mufrod, jama taksir, jeung jama
muannats salim dhommah. Sedengkeun iisim tastsniah ciri rofana alif, jama
mudzakkar salim jeung asmaul khomsah wawu, contoh:

. , , , ,
Lamun failna muannats fiilna kedah diterapan ciri tanits, contohna:
, , , , ,
. , ,
Lamun faiilna rupa isim anu diidhofahkeun kana ya` mutakallim maka alamat
rofana dikira-kirakeun, contoh: ,
Patokan isim dhomir:

Hartosna: isim anu nuduhkeun kanu dingaranana, kalawan make qoyid
mutakalim, ghoib, atawa mukhotob.
Contoh fail isim dhomir, anu mangrupa dhomir muttashil mahall rofa:

37
 Fiil Madhi Fiil Mudhori Wuqu
No.

10

38
11

12

13

14 /

39



BAB MAFUL ANU TEU DISEBUTKEUN FAILNA (NAIBUL FAIL)

Patokan Naibul Fail

) (
Ari anu ngaran naibul fail nyaeta isim anu dirofakeun tur teu disebutkeun
sarta eta isim failna.
Tegesnamah ari ngaran naibul fail teh nyaeta kalimah anu tumiba saparantos
fiil madi madhi/mudhori mabni majhul, contoh: ,
Fiil Madhi jeung Mudhori Mabni Majhul

) .(
Fiil madhi mabni majhul harokat awalna didhommah sedengkeun harokat
samemeh akhirna dikasroh sakumaha qaidah:

) .(
Sedengkeun fiil mudhori mabni majhul harokat awalna didhommah, harokat
samemeh akhirna difathah sakumaha qaidah

40
Catatan:
Fiil madhi anu jumlah hurufna leuwih ti tilu lamun dirobah kana bentuk
mabni majhul maka huruf anu narima harokat saenggeus huruf anu kahiji oge

didhommah. Contohna: , jadi ,

Babagian Naibul Fail

, . , :(
, . , ,
, , , , , , ,
) . , , ,
Ari naibul faill eta kabagi kana 2 bagian:
1. Naibul fail isim zhohir, contohna:

, , ,
2. Naibul fail isim dhomir, anu mangrupa dhomir muttashil mahall rofa,
contohna:
No. Fiil Madhi Fiil Mudhori Wuqu
1

2

3

41
4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14
/

42


BAB MUBTADA JEUNG KHOBAR

Patokan Mubtada

) .(
Mubtada nyaeta isim anu dirofakeun tur anu kosong tina pirang-pirang amil
anu bangsa lafazh. Sedengkeun anu ngarofakeun mubtada nyaeta amil
manawi ibtida (jadi mubtada)
Sakumaha cek qoidah:

*
Ari rofana mubtada ku ibtida * kitu deui rofa khobar ku mubtada
Ari amil teh perkara anu nuntut parobahan/ irobaya. Amil aya dua:
1. Amil lafzhi, nyaeta anu dilafazhkeun, saperti huruf-huruf jar, huruf-huruf
nashob, hufuf-huruf jazm, fiil mangrupakeun amil anu nganashobkeun
maful bih, jeung sajabana.
2. Amil manawi, nyaeta anu bangsa lafazh teu dilafazkeun, saperti amil anu
ngarofakeun fiil mudhori nyaeta kosong tina amil nashob jeung amil jazm.
Mubtada kudu mangrupa isim marifat. Isim marifat teh isim dhomir, isim
alam (ngaran),isim maushul, isim isyaroh, isim anu katerapan alif lam, jeung
isim anu diidhofatkeun kana lima isim anu tadi. Keterangan lebih jelasna
bakan dibahas dina bab naat.

43
Patokan Khobar

, .(
) . ,
Khobar nyaeta isim anu di rofakeun tur disarandekeun kana mubtada.
Contohna:
Dina jumlah ismiyah musnad ilaih teh mubtada`, sedengkeun musnad teh
khobarna. Dina jumlah filiyah mah musnad ilaih teh fail, sedengkeun musnad
teh fiil. Musnad ilaih teh dina istilah Bahasa Indonesia mah disebut subjek
(anu dicaritakeun), musnad disebut predikat (carita).
Khobar kudu nyaluyuan kana mubtada dina mufrod/ tatsniyah/ jamana, jeung
mudzakkar/muannatsna. Contohna:

. , , , , ,
Babagian Mubtada

. . , :(
, , , , , , , , , : ,
) . , , . , ,
Ari mubtada eta kabagi kana dua bagian:
1. Mubtada isim zhohir, nyaeta mubtada anu di jieun tina isim zhohir,
contoh:

44
2. Mubtada isim dhomir, nyaeta mubtada anu dijeun tina isim dhomir. Anu
musytarok antara jeung disebutkeun ku muallif aya dua belas sabab
mudzakkar jeung muannats. Riancian sadayana saluyu jeung wukuna aya
14, dina table ieu contohna.
No. Contoh Mubtada Isim Dhomir Wuqu
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

45
 11

12

13

14
/

Babagian Khobar

. . , :(
, , , :
, , , ,
) .
Ari khobar eta aya 2 bagian: (1) khobar mufrod, (2) khobar ghoiru mufrod.
Ari khobar mufrod nyaeta sakumaha dina patokan:

Hartosna: nyaeta khobar anu lain dijieun tina jumlah jeung lain tina syibh
(sarupa) jumlah. Contoh:
Ari khobar ghoiru mufrod eta kabagi kana 2:
1. Tina jumlah anu kabagi kana 2 bagian:
a. Jumlah ismiyah, nyaeta kumpulan mubtada jeung khobar, contoh:

46

b. Jumlah filiyah, nyaeta kumpulan fiil jeung fail, contoh:

2. Tina syibh jumlah anu kabagi kana 2 bagian:
a. Jar majrur, nyaeta sakumpulan huruf jar jeung isim anu di jarkeun.

Contoh:

b. Zhorof, contoh:

47


BAB AMIL-AMIL ANU ASUP KANA MUBTDA JEUNG KHOBAR

) . , , :(
Ari pirang-pirang amil anu sok asup kana mubtada jeung khobar aya tilu,
nyaeta : (1) jeung dulur-dulurna, (2) jeung dulur-dulurna, (3)
jeung dulur-dulurna.

Jeung dulur-dulurna

, , ,(
, , , , , , , ,
) , ,
Ari amalna nyaeta ngarofakeun kana isimna ( anu asalna mubtada) jeung
nganashobkeun kana khobarna.
Ari eta kabehna aya 13 :
No

1
Aya

2
Manjing sore

3
Manjing subuh

48
4
Manjing dhuha

5
Sapopoe

6
Sapeupeuting

7
Jadi

8
Henteu aya

9
Teu weleh

10
Teu pegat

11
Teu weleh

12
Teu weleh

13
dina satungtung
langgeng

( , , , , , ,.
, , ) .

49
 Ari anu katashrif tina jeung dulur-dulurna nyaeta fiil mudhori, fiil
amr, mashdar, isim fail, eta sarua amalna jeung shighah fiil madhi,
contohna:

, ,
Jeung Dulur-dulurna

, , : .(
. , . , , ,
, , , ,
) .

Ari amalna jeung dulur-dulurna nyaeta:

nganashobkeun isimna jeung ngarofakeun khobarna.
Ari jeung dulur-dulurna eta aya 6:

No Maknana Logatna Contoh

1
Saenyana

(Nguatkeun)
2
Saenyana

3
Tapina

(Nyusulan carita)

50
 4
Kaya2
saenyana

)(Nyarupakeun
5
Sugan

)(Ngabayangkeun
6
Manawi

)(Ngarepkeun
boa-boa

)(nguatirkeun

Jeung Dulur-dulurna

( .
, , , , , ,,
, , , ,
, ) .

Ari amalna jeung dulur-dulurnan nyaeta nganashobkeun kana

mubtada jeung nganashobkeun kana khobar, bari jadi mafulna duanana.
Contoh:
jeung dulur-dulurna eta aya 10: Ari

51
No

1
Nyangka kuring

2
Nyangka kuring

3
Nyangka kuring

4
Nyangka kuring

5
Yakin kuring

6
Yakin kuring

7
Yakin kuring

8
Ngajadikeun kuring

9
Ngajadikeun kuring

10
Ngadangu kuring

52



BAB NAAT

. , , , ,(
) . , ,
Naat (sifat) kudu tumurut kana manutna dina 4 tina sapuluh perkara:
1. Dina salah sahiji irob anu tilu:

a. rofa, contohna:
b. nashob, contohna:
c. khofadh, contohna:
2. Dina marifat atawa nakirohna, contohna: ,
3. Dina mufrod, tatsniyah, atawa jama:
,
4. Dina mudzakkar atawa muannats:
Sakumaha ceuk qoidah:
Rofa, nashob, khofadh, wahdan tatsniyah *
Jama tadzkir, tanits marifat nakiroh.

53
Isim-isim Marifat

, :(
, ,
) . ,
Ari pirang-pirang isim marifat eta aya lima: (1) isim dhomir, (2) isim alam, (3)
isim mubham; isim isyaroh jeung isim maushul, (4) isim anu katerapap alif
lam, (5) isim anu diidhofatkeun kana opat isim tadi.
Ari patokan isim marifat nyaeta:

Hartosna: isim anu nuduhkeun kana perkara anu tangtu.

Isim Dhomir
Isim dhomir, ari dhomir teh kabagi dua dhomir muttashil jeung dhomir
munfashil. Dhomir hukumna mabni, jadi teu diiroban, mung ngabogaan
mahall irob; rofa, nashob jeung jar. Wincikanana aya dina tabel di handap:
Mahall Rofa Mahall Nashob
Mahall
No. Muttashil
Munfashil Muttashil Munfashil Jar
Madhi Mudhori Amr

1 -

2 -

3 -

54
 4 -

5 -

6 -

10

11

12

13 -

14 -

Isim Alam
Ari isim alam eta kabagi tilu:
1. Alam isim, nyaeta ngaran naha ngaran jelema atawa liana, contoh: ,

55
2. Alam kunyah, nyaeta anu dimimitian ku atawa atawa , atawa

, contoh: , , ,
3. Alam laqob, nyaeta julukan, contoh: ,
Isim Mubham
Isim mubham teh nyaeta isim anu masih samah. Ari isim mubham aya dua (1)
isim isyaroh, (2) isim maushul.

1. Isim isyaroh, contoh: , , ,.

Kasamaran dina isim isyaroh bisa leungit jeung jadi tangtu ku ayana mushar
ilaih/ perkara anu dituduhkeuna, contoh
2. Isim maushul, contoh: , , , , , ,
Kasamaran dina isim maushul bisa leungit jeung jadi tangtu ku ayana
shilah, contoh: ,
Isim Anu Katerapan Alif Laf
Alif lam ngabogaan fungsi ngamarifatkeun. Ari makna alif lam aya dua:

1. , hartosna ngawengku sakabeh jenis, contoh:

2. , hartosna nuduhkeun kana perkara anu geus dipikanyaho, contoh:

Isim Anu Di Idhofahkeun Kana Anu 4 Diluhur

1. Anu diIdhofahkeun kana isim dhomir. Contoh:

56
2. Anu diIdhofahkeun kana isim alam. Contoh:
3. Anu diIdhofahkeun kana isim isyaroh. Contoh:

4. Anu diIdhofahkeun kana isim mausul. Contoh:

5. Anu diIdhofahkeun kana isim anu diterapan contoh:
Patokan Isim Nakiroh

.(
) .
Isim nakiroh nyaeta sakur isim anu umum dina jenisna teu tangtu kana salah
sahiji, gampanganana isim nakiroh teh sakur isim anu bisa katerapan alif lam.

57


BAB ATHOF

, , , , , , , :(
, . , ,
. , ,
, , ,
) .
Ari pirang-pirang huruf athof eta aya 10, anu diwincikeun dihandap. lamun
huruf-huruf athof ieu dipake ngatofkeun kana kalimat anu dirofakeun maka
anu diathofkeunana milu dirofakeun, atawa kana kalimat anu dinashobkeun
maka ngilu dinashonkeun, atawa kana kalimat anu dijarkeun maka ngilu
dijarkeun, atawa kana kalimat anu dijazmkeun maka ngilu dijazmkeun.

Contoh:

Lafazh diathofkeun kana lafazh , ari lafazh irobna rofa sabab jadi
failna , maka lafazh milu dirofakeun dibaca jadi . Contoh sanesna:

, ,

58
Wincikan huruf athof anu sapuluh sareng contohna:
No. Huruf Manana Logat Contoh
Athof
1
Jeung

(Mutlak kumpul)
2
Maka

(Tartib kalawan
paantel)
3
Tuluy

(Tartib kalawan
kapisah)
4
Atawa

(Pilihan)
5
Atawa

6
Ayakalana

7
Balikta

(mindahkeun)
8
Henteu

(Ngewehkeun)
9
Tapi

(Nyusul omongan)
10
Sahingga

(tungtung/ puncak)

59


BAB TAUKID

Hukum Taukid

) . , , ,(
Taukid (panguat) kudu tumurut kana muakkadna (anu dikuatanana) dina salah
sahiji irobna; rofa, nashob, khofadh, jeung dina marifatna.

Lafazh-lafazh Taukid

, , , , , : ,(
, , . , , :
) .
Lafazh-lafazh anu dipake keur taukid nyaeta:

1. hartosna dzat, contoh:

2. hartosna dzat, contoh:
3. hartosna sakabeh, contoh :
4. hartosna sakabeh, contoh:

5. Lafazh-lafazh anu tumurut kana , nyaeta: , ,, contoh:

60
Babagian Taukid
Ari taukid eta kabagi kana 2 bagian:
1. Taukid manawi, nyaeta taukid anu make salah sahiji lafazh anu geus
disebutkeun diluhur.
2. Taukid lafzhi, nyaeta ngabalikan deui lafazh muakkadna, contoh:

, ,

61


BAB BADAL

Hukum Badal

) . ,(
Badal (pangganti) kudu tumurut kana mubdal minhuna (lafazh anu digantina)
dina sakabeh irobna.

Babagian Badal

, , :(
, , , ,
,
) .
Ari badal eta aya 4 bagian:

1. , nyaeta lamun badal sarua jeung mubdal minhuna.

Contoh:

2. , nyaeta lamun badal mangrupa bagian tina mubdal

minhu. Contoh:
3. , nyaeta lamun badal mangrupa perkara anu kawengku ku
mubdal minhu. Contoh:

62
4. nyaeta lamun badal ngaganti mubdal minhu anu salah

diucapkeun. Contoh:

63

BAB ISIM-ISIM ANU DINASHOBKEUN

( . : , , ,
, , , , ,,
, , ,
, . : , , ,
) .
Ari isim-isim anu dinashobkeun eta aya 14:

1. Maful bih. Contoh:

2. Mashdar ( maful muthlak). Contoh:
3. Zhorof zaman. Contoh:
4. Zhorof makan. Contoh:
5. Hal. Contoh:
6. Tamyiz. Contoh:

7. Mustatsna. Contoh:
8. ( . Contoh:) Isim la

9. Munada. Contoh:

10. Maful min ajlih. Contoh:

64
11. Maful maah. Contoh:
12. Khobar jeung dulur-dulurna. Contoh:
13. Isim jeung dulur-dulurna. Contoh:
14. Isim anu tumurut kana lafazh anu dinashobkeun, nyaeta:

a. Naat. Contoh:
b. Athof. Contoh:

c. Taukid. Contoh :
d. Badal. Contoh:

65

BAB MAFUL BIH

Patokan Maful Bih

, ,(
) .
Ari ngaran maful bih nyaeta isim anu dinashobkeun tur katerapan pagawean.
Contoh: ,
Babagian Maful Bih

: . . :(
) .
Ari maful bih eta kabagi kana 2 bagian:
1. Maful bih isim zhohir, nyaeta maful bih anu di jieun tina isim zhohir.
Contoh:
2. Maful bih isim dhomir kabagi kana 2 bagian, nyaeta: (a) Maful bih isim
dhomir muttashil, (b) Maful bih isim dhomir munfashil

, , , , : ,(
, , , , , , ,
) .

66
Ari maful bih isim dhomir muttashil eta kabehna aya 12, nyaeta:
Dhomir
No. Wuqu Logat
Muttashil
1 Kuring

2 Urang sadaya

3 Anjeun lalaki sorangan

4 Anjeun awewe sorangan

5 / Anjeun lalaki duaan/

anjeun awewe duaan

6 Anjeun lalaki lobaan

7 Anjeun awewe lobaan

8 Manehna lalaki sorangan

9 Manehna awewe

sorangan

10 / Manehna lalaki duaan/

manehna awewe duaan

11 Manehna lalaki lobaan

12 Manehna awewe lobaan

67
 , , , , , : ,(
) . , , , , ,
Ari maful bih isim dhomir munfashil eta kabehna aya 12, nyaeta:
Dhomir
No. Wuqu Logat
Muttashil
1 Kuring

2 Urang sadaya

3 Anjeun lalaki sorangan

4 Anjeun awewe sorangan

5 / Anjeun lalaki duaan/ anjeun

awewe duaan

6 Anjeun lalaki lobaan

7 Anjeun awewe lobaan

8 Manehna lalaki sorangan

9 Manehna awewe sorangan

10 / Manehna lalaki duaan/

manehna awewe duaan

11 Manehna lalaki lobaan

12 Manehna awewe lobaan

68
Patokan dhomir muttashil, nyaeta:

Hartosna: dhomir anu teu bisa dijadikeun mimiti kalimah jeung bisa tumiba
dina sabada lafazh dina waktu ikhtiyar (sanes dharurat syiir).
Patokan dhomir munfashil:

Hartosna: dhomir anu bisa dijadikeun mimiti kalimah jeung bisa tumiba dina
sabada lafazh dina waktu ikhtiyar.

69

BAB MASHDAR ( MAFUL MUTHLAQ )

Patokan Mashdar

,(
) .
Ari ngaran mashdar (maful muthlaq) nyaeta isim anu dinashobkeun tur ayana
dina nomer katilu dina tashrifan fiil . Contoh: -
Babagian Mashdar

, . :(
, , .
) . ,
Ari mashdar eta kabagi kana 2 bagian:
1. Mashdar lafzhi, nyaeta mashdar anu ngamuwafakatan (nyaluyuan) kana
fiilna dina lafazh jeung manana. Contoh:
2. Mashdar manawi nyaeta mashdar anu henteu ngamuwafakatan kana
fiilna dina lafazhna, tapi ngamuwafakatan dina manana.

Contoh: ,

70

BAB ZHOROF ZAMAN JEUNG ZHOROF MAKAN

Zhorof Zaman

, , ,(
, , , , , , , , ,
) . ,
Ari ngaran zhorof zaman nyaeta isim anu tuduh kana waktu dinashobkeun
bari nakdirkeun (ngira-ngirakeun) mana ( dina). Contoh zhorof zaman aya
dina table di handap ieu:

No. Zhorof zaman Hartosna Contoh

Dina ieu poe

1

Dina ieu peuting

2

Dina waktu isuk

3

Dina waktu isuk

4

Dina waktu sahur

5

71
 Dina waktu isukan
6

Dina waktu peuting

7

Dina waktu isuk

8

Dina waktu sore

9

Dina salalawasna
10

Dina salalawasna
11

Dina hiji waktu

12

Zhorof Makan

, , ,(
, , , , , , , , , ,
) . , ,
Ari ngaran zhorof makan nyaeta kallimah isim anu tuduh kana tempat tur anu
dinashobkeun bari nakdirkeun mana ( di). contohna aya dina table ieu:

72
No. Zhorof makan Hartosna Contoh

1
Di hareup

2
Di Tukang

3
Di Hareup

4
Di Tukang

5
Di luhur

6
Di handap

7
Di deket

8
Sarta

9
Di lempengeun/
sajajareun

10
Di lempengeun/
sajajareun

11
Di lempengeun/
sajajareun

12
Di dieu

13
Di ditu

73

BAB HAL

Patokan Hal

,(
) . , , ,
Ari ngaran hal nyaeta isim anu dinashobkeun tur anu ngajelaskeun kana
perkara anu samar tina tingkah. Contoh:

, ,
Syarat Hal

, ,(
) .
Syarat hal aya tilu:
1. Kudu dijieun tina isim nakiroh
2. Kudu sabadana kalam tam
3. shohibul hal ( anu ngabogaan tingkah ) kudu dijieun tina isim marifat.

74

BAB TAMYIZ

Patokan Tamyiz

,(
, , ,
) . , , ,
Ari ngaran tamyiz nyaeta isim anu dinashobkeun tur ngajelaskeun kana
perkara anu samar tina pirang-pirang dzat.

Babagian Tamyiz
1. Tamyiz jumlah, nyaeta tamyiz anu kajelaskeun kasamaran dina nisbat
(hubungan antara fiil-fail atawa mubtada`-khobar). Contoh:
.,,,,
2. Tamyiz mufrod, nyaeta tamyiz anu ngajelaskeun kasamaran dina dzat.
Contohna: ,
Syarat Tamyiz

) (
Syarat tamyiz aya dua:
1. Kudu dijieun tina isim nakiroh
2. Kudu tumiba sabada kalam tam.

75

BAB ISTITSNA`

Istitsna hartosna ngajabakeun/ ngecualikeun. Ari waruga istitsna lengkapna

aya tilu: (1) nyaeta lafazh anu dikecualikeun, (2) nyaeta

lafazh anu dikecualian, (3) nyaeta lafazh/ parabot anu dipake

pikeun ngecualikeun.

Adawat (parabot) Istitsna`

, , , , , : ,(
) . , ,
Ari huruf istitsna` (tegesna parabot anu dipake pikeun ngajabakeun) eta aya 8:

(1) , (2) , (3) , (4) , (5) , (6) , (7) , (8) . mana

anging/ kajaba, sedengkeun mana lafazh anu sanesna salian.
Irobna Mustastsna` ku

, ,(
,

76
 . ,
, , ,
) .
Irobna mustastsna` ku eta aya tilu wincikan:

1. Lamun tumiba sabada kalam tam - mujab, maka hukumna wajib nashob.
Kalam tam didieu maksadna disebutkeun mustatsna minhuna (lafazh anu
dikecualianana). Kalam mujab hartosna teu kaasupan haraf nafi (anu

ngandung harti henteu). Contoh: ,

2. Lamun tumiba sabada kalam tam - manfi (kaasupan haraf nafi), maka
wenang jadi badal oge wenang dinashobkeun lantaran istitsna`. Contoh:

( jadi badal ) jeung (nashob lantaran

istitsna` )
3. Lamun tumiba sabada kalam naqish tegesna teu disebutkeun mustatsna
minhuna maka irobna gumantung kana tuntutan amilna. Contoh:

, ,
Irobna Mustatsna` ku , , ,

) . , , ,(

77
Ari barisna mustatsna ku lafazh , , , eta wajib
dijarkeun. Sedengkeun ari irobna parabot istitsna`na ( , , ,

)eta aya tilu wincikan, sakumaha mustatsna` ku :

1. Wajib nashob lamun kalamna tam mujab, contoh:
, ,
2. Lamun kalamna tam manfi wenang 2 jalan:
a. Jadi badal, contoh:
b. Jadi nashob, contoh:
3. Lamun kalamna naqish gumantung kana tuntutan amil, contoh:
. , ,
Irobna Mustatsna ku

,(
) . ,

Ari irobna mustatsna ku lafazh , , eta wenang 2 jalan, nyaeta:

1. nashob, parabot istitsna` dijadikeun fiil sedengkeun mustatsna jadi
mafulna, contoh:
2. jar, parabot istitsna` dijadikeun haraf jar, contoh:

78

BAB LA (ANU NGANAFIKEUN JENIS)

,(
) .
Ari amalna eta nganashobkeun kana isim nakiroh bari henteu
make tanwin, ngan syaratna:
1. paantel kana isim nakiroh

2. henteu di bulak-balik, contoh:

(
) .
Tapi dimana-mana henteu paantel kana isim nakiroh maka wajib
rofa jeung wajib di bulak-balik. Contoh

,(
) . ,
Dimana-mana paantel kana isim nakiroh bari di
bulak-balik maka wenang 2 jalan. (1) Imal nyaeta diamalkeun, (2)
ilgho` nyaeta dianggurkeun. Lamun diamalkeun isim nakiroh anu

79
kapanjinganana dimabnikeun kana ciri nashob, contoh: .
Lamun dianggurkeun isim nakirohna dirofakeun jadi mubtada`, contohna:
.
Numutkeun hukum tadi bisa disimpulkeun yen dina saperti lafazh
Aya 6 bentuk, 5 wenang hiji teu wenang. Lima bentuk anu
wenang nyaeta:
1. Ngamabnikeun isim nakiroh duanana, contoh:
2. Ngarofakeun isim nakiroh duanana, contoh:
3. Ngamabnikeun isim nakiroh anu kahiji, ngarofakeun isim nakiroh anu
kadua, contoh:
4. Ngarofakeun isim nakiroh anu kahiji, ngamabnikeun isim nakiroh anu
kadua, contoh:
5. Ngamabnikeun isim nakiroh anu kahiji, nganashobkeun isim nakiroh anu
kadua, contoh: . Anu kadua dinashobkeun sabab

diathofkeun kana mahallna isim anu kahiji.

Ari bentuk anu teu wenang nyaeta ngarofakeun isim nakiroh anu kahiji,
nganashobkeun isim nakiroh anu kadua contoh: , sabab teu
aya alesan nganashobkeuna.

80

BAB MUNADA ( ISIM ANU DIGEROAN)

Babagian Munada

, , :(
) . , ,
Ari munada eta aya 5 warna, nyaeta:
1. Munada mufrod alam. Ari anu dimaksud mufrod didieu nyaeta:

Hartosna anu sanes mudhof sareng sanes anu sarupa mudhof. Contohna:

2. Nakiroh maqshudah. Hartosna nakiroh tapi dimaksudkeun ka salah sahiji
jalma tertentu. Saperti pangucapna jalma anu lolong kanu aya

dihareupeuna,
3. Nakiroh ghoiru maqshudah. Hartosna nakiroh anu henteu dimaksudkeun
ka hiji jalma tertentu. Contohna:
4. Munada mudhof, hartosna munada anu di Idhofahkeun. Contohna:

5. Munada musyabbah bil mudhof, hartosna munada anu nyarupaan kana
mudhof, nyaeta anu sabadana mangrupa isim anu nyampurnakeun kana

maknana. Contohna .

81
Hukum Munada

,(
) .
Ari hukumna munada eta kabagiana 2 bagian:
1. Munada anu dimabnikeun kana dhomah teu ngangge tanwin, nyaeta aya 2:

a. Munada mufrod alam, contoh:

b. Nakiroh maqshudah, contoh:
2. Munada anu dinashobkeun, nyaeta aya 3:

a. Munada nakiroh ghoiru maqshudah. Contoh:

b. Munada mudhof. Contoh:
c. Munada musabbah bil mudhof. Contoh:

82

BAB MAFUL MIN AJLIH

(
) . ,
Ari maful min ajlih ( maful li ajlih ) nyaeta hiji isim anu di nashobkeun anu
disebutkeun pikeun ngajelaskeun sabab tumibana pagawean.

Contoh: ,

83

BAB MAFUL MAAH

,(
) . ,
Ari maful maah nyaeta isim anu dinashobkeun anu disebutkeun pikeun
ngajelaskeun dzat anu marengan kana pagawean.

Contoh: ,

(
) . ,

Sedengkeun ari khobarna jeung dulu-dulurna, isim jeung dulur-dulurna

tos dijelaskeun dina bab isim-isim anu dirofakeun, kitu oge pirang-pirang
tabi.

84

BAB ISIM-ISIM ANU DIJARKEUN

Babagian Isim anu Dijarkeun

) :(
Ari isim-isim anu dijarkeun eta aya tilu warna:
1. Isim anu dijarkeun ku huruf
2. Isim anu dijarkeun ku idhofah (jadi mudop ileh)
3. Isim anu dijarkeun sabab tumurut kana isim anu dijarkeun

Isim anu Dijarkeun ku Haraf

, , , , , ,(
, , , , , ,
) . , ,
Ari jar ku haraf eta ngangge haraf-haraf: , , , , , , , ,
haraf-haraf sumpah nyaeta , ,, jeung , , .
Sapalih haraf-haraf eta atos disebatkeun makna, logat, sareng contohna dina
bab kalam. Anu teu acan disebatkeun aya tilu:
, saperti dawuhan syair:

85
 , hartosna awit ti, contohna:
, hartosna awit ti, contohna:

Isim anu Dijarkeun ku Idhofah

) .(
Ari isim anu dijarkeun ku idhofah nyaeta isim anu jadi mudhof ilaih, contoh:
. Ari patokan idhofah nyaeta:

Hartosna: gabungan dua isim bari ngira-ngirakeun haraf jar anu ngawajibkeun
jarna isim anu kadua salawasna, contoh:
Isim anu kahiji disebut mudhof, sedengkeun isim anu kadua disebut mudhof
ialih. Mudhof iaih teu meunang ditanwin jeung narima alif lam.
Babagian Idhofah

. , ,(
). , , .
Idhofah kabagi dua, (1) anu ngira-ngirakeun lam, (2) jeung anu ngira-
ngirakeun min. anu ngira-ngirakeun lam saperti: sedengkeun anu

ngira-ngirakeun min saperti , , .

Idhofah oge bisa ngira-ngirakeun fi, saperti

86
87