Dz.U.01.142.

1591
2002.03.31 zm. Dz.U.2002.23.220 art. 1
2002.06.22 zm. Dz.U.2002.62.558 art. 29
2002.10.27 zm. Dz.U.2002.113.984 art. 43
2003.01.01 zm. Dz.U.2002.214.1806 art. 1
2003.07.11 zm. Dz.U.2003.80.717 art. 72
2003.11.17 zm. Dz.U.2003.162.1568 art. 126
2004.01.01 zm. Dz.U.2002.153.1271 art. 17
2004.05.01 zm. Dz.U.2004.102.1055 art. 3
2004.07.01 zm. Dz.U.2004.116.1203 art. 4
2004.07.27 zm. Dz.U.2002.214.1806 art. 1
2005.10.10 zm. Dz.U.2005.172.1441 art. 1
2006.02.02 zm. Dz.U.2006.17.128 art. 1
2006.09.01 zm. Dz.U.2005.175.1457 art. 1
2006.10.06 zm.wyn.z Dz.U.2006.181.1337 oglne
2007.03.19 zm.wyn.z Dz.U.2007.48.327 pkt 4
2007.08.01 zm.wyn.z Dz.U.2007.138.974 oglne
2007.10.22 zm. Dz.U.2007.173.1218 art. 2
2008.10.25 zm. Dz.U.2008.180.1111 art. 1
2009.01.01 zm. Dz.U.2008.223.1458 art. 45
2009.04.01 zm. Dz.U.2009.52.420 art. 5

USTAWA

z dnia 8 marca 1990 r.

o samorzdzie gminnym.

(tekst jednolity)

Rozdzia 1

Przepisy oglne

Art. 1. 1. Mieszkacy gminy tworz z mocy prawa wsplnot samorzdow.

2. Ilekro w ustawie jest mowa o gminie, naley przez to rozumie wsplnot samorzdow oraz
odpowiednie terytorium.

Art. 2. 1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu wasnym i na wasn odpowiedzialno.

2. Gmina posiada osobowo prawn.
3. Samodzielno gminy podlega ochronie sdowej.

Art. 3. 1. O ustroju gminy stanowi jej statut.

2. Projekt statutu gminy powyej 300.000 mieszkacw podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady
Ministrw na wniosek ministra waciwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrw.

Art. 4. 1. Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia:

1) tworzy, czy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice,
2) nadaje gminie lub miejscowoci status miasta i ustala jego granice,
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich wadz.
2. Rozporzdzenie, o ktrym mowa w ust. 1, moe by wydane take na wniosek zainteresowanej
rady gminy.
 3. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane s w sposb zapewniajcy gminie terytorium moliwie
jednorodne ze wzgldu na ukad osadniczy i przestrzenny, uwzgldniajcy wizi spoeczne, gospodarcze i
kulturowe oraz zapewniajcy zdolno wykonywania zada publicznych.
4. Nadanie gminie lub miejscowoci statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana dokonywane
s w sposb uwzgldniajcy infrastruktur spoeczn i techniczn oraz ukad urbanistyczny i charakter
zabudowy.
5. Zmiany, o ktrych mowa w ust. 1, nastpuj z dniem 1 stycznia.

Art. 4a. 1. Wydanie rozporzdzenia, o ktrym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga zasignicia przez
ministra waciwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych
przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkacami, a w przypadku zmian granic gmin
naruszajcych granice powiatw lub wojewdztw - dodatkowo opinii odpowiednich rad powiatw lub
sejmikw wojewdztw, z zastrzeeniem ust. 2.
2. Konsultacje z mieszkacami w sprawach zmiany granic gmin lub granic miasta polegajcej na
wyczeniu obszaru lub czci obszaru jednostki pomocniczej gminy i jego wczeniu do ssiedniej
jednostki pomocniczej tej gminy lub do ssiedniej gminy mog zosta ograniczone do:
1) mieszkacw jednostki pomocniczej gminy objtych zmian - przez odpowiednie rady gmin,
2) mieszkacw gmin objtych zmian naruszajc granice powiatw lub wojewdztw - przez
odpowiednie rady powiatw lub sejmiki wojewdztw.
3. W przypadku niewyraenia opinii, o ktrej mowa w ust. 1, w terminie 3 miesicy od dnia
otrzymania wystpienia o opini, wymg zasignicia opinii uznaje si za speniony.

Art. 4b. 1. Wydanie rozporzdzenia, o ktrym mowa w art. 4 ust. 1, na wniosek rady gminy wymaga:
1) wniosku rady gminy poprzedzonego przeprowadzeniem przez t rad konsultacji z mieszkacami,
wraz z uzasadnieniem oraz niezbdnymi dokumentami, mapami i informacjami potwierdzajcymi
zasadno wniosku,
2) opinii rad gmin objtych wnioskiem, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z
mieszkacami, a w przypadku zmiany granic gminy naruszajcej granice powiatw lub wojewdztw -
opinii odpowiednich rad powiatw lub sejmikw wojewdztw,
3) opinii wojewody waciwego dla gminy lub gmin objtych wnioskiem.
2. Do wniosku i opinii, o ktrych mowa w ust. 1, przepisy art. 4a ust. 2 i 3 stosuje si odpowiednio.
3. Rada gminy wystpuje z wnioskiem, o ktrym mowa w ust. 1, do ministra waciwego do spraw
administracji publicznej za porednictwem wojewody, w terminie do dnia 31 marca.
4. Rada Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb postpowania przy skadaniu wnioskw, o
ktrych mowa w ust. 1, oraz dokumenty, ktre naley doczy do wniosku.

Art. 5. 1. Gmina moe tworzy jednostki pomocnicze: soectwa oraz dzielnice, osiedla i inne.
Jednostk pomocnicz moe by rwnie pooone na terenie gminy miasto.
2. Jednostk pomocnicz tworzy rada gminy, w drodze uchway, po przeprowadzeniu konsultacji z
mieszkacami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, czenia, podziau oraz znoszenia jednostki pomocniczej okrela statut gminy.
4. (skrelony).

Art. 5a. 1. W wypadkach przewidzianych ustaw oraz w innych sprawach wanych dla gminy mog
by przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkacami gminy.
2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkacami gminy okrela uchwaa rady gminy.

Art. 5b. 1. Gmina podejmuje dziaania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorzdowej
wrd mieszkacw gminy, w tym zwaszcza wrd modziey.
2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych rodowisk moe wyrazi zgod na utworzenie
modzieowej rady gminy majcej charakter konsultacyjny.
3. Rada gminy, powoujc modzieow rad gminy, nadaje jej statut okrelajcy tryb wyboru jej
czonkw i zasady dziaania.

Rozdzia 2
 Zakres dziaania i zadania gminy

Art. 6. 1. Do zakresu dziaania gminy nale wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,
niezastrzeone ustawami na rzecz innych podmiotw.
2. Jeeli ustawy nie stanowi inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o ktrych mowa w ust. 1, naley do
gminy.

Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W

szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy:
1) adu przestrzennego, gospodarki nieruchomociami, ochrony rodowiska i przyrody oraz gospodarki
wodnej,
2) gminnych drg, ulic, mostw, placw oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodocigw i zaopatrzenia w wod, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ciekw komunalnych,
utrzymania czystoci i porzdku oraz urzdze sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadw
komunalnych, zaopatrzenia w energi elektryczn i ciepln oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy spoecznej, w tym orodkw i zakadw opiekuczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
8) edukacji publicznej,
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad
zabytkami,
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenw rekreacyjnych i urzdze sportowych,
11) targowisk i hal targowych,
12) zieleni gminnej i zadrzewie,
13) cmentarzy gminnych,
14) porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli oraz ochrony przeciwpoarowej i
przeciwpowodziowej, w tym wyposaenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
15) utrzymania gminnych obiektw i urzdze uytecznoci publicznej oraz obiektw administracyjnych,
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciy opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
17) wspierania i upowszechniania idei samorzdowej, w tym tworzenia warunkw do dziaania i rozwoju
jednostek pomocniczych i wdraania programw pobudzania aktywnoci obywatelskiej;
18) promocji gminy,
19) wsppracy z organizacjami pozarzdowymi,
20) wsppracy ze spoecznociami lokalnymi i regionalnymi innych pastw.
2. Ustawy okrelaj, ktre zadania wasne gminy maj charakter obowizkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zada wasnych wymaga zapewnienia koniecznych
rodkw finansowych na ich realizacj w postaci zwikszenia dochodw wasnych gminy lub subwencji.
Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje si odpowiednio.

Art. 8. 1. Ustawy mog nakada na gmin obowizek wykonywania zada zleconych z zakresu
administracji rzdowej, a take z zakresu organizacji przygotowa i przeprowadzenia wyborw
powszechnych oraz referendw.
2. Zadania z zakresu administracji rzdowej gmina moe wykonywa rwnie na podstawie
porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina moe wykonywa zadania z zakresu waciwoci powiatu oraz zadania z zakresu
waciwoci wojewdztwa na podstawie porozumie z tymi jednostkami samorzdu terytorialnego.
2b. Spory majtkowe wynike z porozumie, o ktrych mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74, rozpatruje
sd powszechny.
3. Gmina otrzymuje rodki finansowe w wysokoci koniecznej do wykonania zada, o ktrych mowa
w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegowe zasady i terminy przekazywania rodkw finansowych, o ktrych mowa w ust. 3,
okrelaj ustawy nakadajce na gminy obowizek wykonywania zada zleconych lub zawarte
porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminw, o ktrych mowa w ust. 4, gminie przysuguj odsetki w
wysokoci ustalonej dla zalegoci podatkowych.
 Art. 8a. (utraci moc).

Art. 9. 1. W celu wykonywania zada gmina moe tworzy jednostki organizacyjne, a take zawiera
umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarzdowymi.
2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna moe prowadzi dziaalno gospodarcz wykraczajc
poza zadania o charakterze uytecznoci publicznej wycznie w przypadkach okrelonych w odrbnej
ustawie.
3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gmin zada o charakterze
uytecznoci publicznej, okrela odrbna ustawa.
4. Zadaniami uytecznoci publicznej, w rozumieniu ustawy, s zadania wasne gminy, okrelone w
art. 7 ust. 1, ktrych celem jest biece i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludnoci w
drodze wiadczenia usug powszechnie dostpnych.

Art. 10. 1. Wykonywanie zada publicznych moe by realizowane w drodze wspdziaania midzy
jednostkami samorzdu terytorialnego.
2. Gminy, zwizki midzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego mog
sobie wzajemnie bd innym jednostkom samorzdu terytorialnego udziela pomocy, w tym pomocy
finansowej.

Rozdzia 3

Wadze gminy

Art. 11. 1. Mieszkacy gminy podejmuj rozstrzygnicia w gosowaniu powszechnym (poprzez

wybory i referendum) lub za porednictwem organw gminy.
2. (skrelony).

Art. 11a. 1. Organami gminy s:

1) rada gminy,
2) wjt (burmistrz, prezydent miasta).
2. Zasady i tryb przeprowadzania wyborw do rady gminy oraz wyboru wjta (burmistrza, prezydenta
miasta) okrelaj odrbne ustawy.
3. Ilekro w ustawie jest mowa o wjcie, naley przez to rozumie take burmistrza oraz prezydenta
miasta.

Art. 11b. 1. Dziaalno organw gminy jest jawna. Ograniczenia jawnoci mog wynika wycznie z
ustaw.
2. Jawno dziaania organw gminy obejmuje w szczeglnoci prawo obywateli do uzyskiwania
informacji, wstpu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a take dostpu do dokumentw
wynikajcych z wykonywania zada publicznych, w tym protokow posiedze organw gminy i komisji
rady gminy.
3. Zasady dostpu do dokumentw i korzystania z nich okrela statut gminy.

Art. 12. Zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego okrela odrbna ustawa.

Art. 13. (skrelony).

Art. 14. Uchway rady gminy zapadaj zwyk wikszoci gosw w obecnoci co najmniej poowy
ustawowego skadu rady, w gosowaniu jawnym, chyba e ustawa stanowi inaczej.

Art. 15. 1. Z zastrzeeniem art. 12 organem stanowicym i kontrolnym w gminie jest rada gminy.
2. Jeeli siedziba rady gminy znajduje si w miecie pooonym na terytorium tej gminy, rada nosi
nazw rady miejskiej.

Art. 16. Kadencja rady gminy trwa 4 lata liczc od dnia wyboru.
 Art. 17. W skad rady wchodz radni w liczbie:
1) pitnastu w gminach do 20.000 mieszkacw,
2) dwudziestu jeden w gminach do 50.000 mieszkacw,
3) dwudziestu trzech w gminach do 100.000 mieszkacw,
4) dwudziestu piciu w gminach do 200.000 mieszkacw oraz po trzech na kade dalsze rozpoczte
100.000 mieszkacw, nie wicej jednak ni czterdziestu piciu radnych.

Art. 18. 1. Do waciwoci rady gminy nale wszystkie sprawy pozostajce w zakresie dziaania
gminy, o ile ustawy nie stanowi inaczej.
2. Do wycznej waciwoci rady gminy naley:
1) uchwalanie statutu gminy,
2) ustalanie wynagrodzenia wjta, stanowienie o kierunkach jego dziaania oraz przyjmowanie
sprawozda z jego dziaalnoci,
3) powoywanie i odwoywanie skarbnika gminy, ktry jest gwnym ksigowym budetu - na wniosek
wjta,
4) uchwalanie budetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budetu oraz podejmowanie
uchway w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego tytuu,
5) uchwalanie studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz
miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego,
6) uchwalanie programw gospodarczych,
7) ustalanie zakresu dziaania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im skadnikw mienia do
korzystania oraz zasad przekazywania rodkw budetowych na realizacj zada przez te jednostki,
8) podejmowanie uchwa w sprawach podatkw i opat w granicach okrelonych w odrbnych ustawach,
9) podejmowanie uchwa w sprawach majtkowych gminy, przekraczajcych zakres zwykego zarzdu,
dotyczcych:
a) zasad nabywania, zbywania i obciania nieruchomoci oraz ich wydzierawiania lub
wynajmowania na czas oznaczony duszy ni 3 lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy
szczeglne nie stanowi inaczej; uchwaa rady gminy jest wymagana rwnie w przypadku, gdy
po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawieraj kolejne umowy, ktrych
przedmiotem jest ta sama nieruchomo; do czasu okrelenia zasad wjt moe dokonywa tych
czynnoci wycznie za zgod rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz okrelania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wjta,
c) zacigania dugoterminowych poyczek i kredytw,
d) ustalania maksymalnej wysokoci poyczek i kredytw krtkoterminowych zaciganych przez
wjta w roku budetowym,
e) zobowiza w zakresie podejmowania inwestycji i remontw o wartoci przekraczajcej granic
ustalan corocznie przez rad gminy,
f) tworzenia i przystpowania do spek i spdzielni oraz rozwizywania i wystpowania z nich,
g) okrelania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziaw i akcji przez wjta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsibiorstw, zakadw i innych gminnych jednostek
organizacyjnych oraz wyposaania ich w majtek,
i) ustalania maksymalnej wysokoci poyczek i porcze udzielanych przez wjta w roku
budetowym,
10) okrelanie wysokoci sumy, do ktrej wjt moe samodzielnie zaciga zobowizania,
11) podejmowanie uchwa w sprawie przyjcia zada, o ktrych mowa w art. 8 ust. 2 i 2a,
12) podejmowanie uchwa w sprawach wspdziaania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel
odpowiedniego majtku,
12a) podejmowanie uchwa w sprawach wsppracy ze spoecznociami lokalnymi i regionalnymi innych
pastw oraz przystpowania do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych i regionalnych,
13) podejmowanie uchwa w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placw bdcych drogami publicznymi
lub nazw drg wewntrznych w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych
(Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2086, z pn. zm.), a take wznoszenia pomnikw,
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,
14a) podejmowanie uchwa w sprawie zasad udzielania stypendiw dla uczniw i studentw,
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeonych ustawami do kompetencji rady gminy.
3. (skrelony).
 4. (skrelony).

Art. 18a. 1. Rada gminy kontroluje dziaalno wjta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz
jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powouje komisj rewizyjn.
2. W skad komisji rewizyjnej wchodz radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubw, z wyjtkiem
radnych penicych funkcje, o ktrych mowa w art. 19 ust. 1.
3. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budetu gminy i wystpuje z wnioskiem do rady gminy w
sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wjtowi. Wniosek w sprawie absolutorium podlega
zaopiniowaniu przez regionaln izb obrachunkow.
4. Komisja rewizyjna wykonuje inne zadania zlecone przez rad w zakresie kontroli. Uprawnienie to
nie narusza uprawnie kontrolnych innych komisji, powoywanych przez rad gminy na podstawie art. 21
ust. 1.
5. Zasady i tryb dziaania komisji rewizyjnej okrela statut gminy.

Art. 19. 1. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczcego i 1-3 wiceprzewodniczcych
bezwzgldn wikszoci gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowego skadu rady, w
gosowaniu tajnym.
2. Zadaniem przewodniczcego jest wycznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad
rady. Przewodniczcy moe wyznaczy do wykonywania swoich zada wiceprzewodniczcego. W
przypadku nieobecnoci przewodniczcego i niewyznaczenia wiceprzewodniczcego, zadania
przewodniczcego wykonuje wiceprzewodniczcy najstarszy wiekiem.
3. (skrelony).
4. Odwoanie przewodniczcego i wiceprzewodniczcych nastpuje na wniosek co najmniej 1/4
ustawowego skadu rady gminy w trybie okrelonym w ust. 1.
5. W przypadku rezygnacji przewodniczcego lub wiceprzewodniczcego rada podejmuje uchwa w
sprawie przyjcia tej rezygnacji nie pniej ni w cigu 1 miesica od dnia zoenia rezygnacji.
6. Niepodjcie uchway, o ktrej mowa w ust. 5, w cigu 1 miesica od dnia zoenia rezygnacji przez
przewodniczcego lub wiceprzewodniczcego jest rwnoznaczne z przyjciem rezygnacji przez rad
gminy z upywem ostatniego dnia miesica, w ktrym powinna by podjta uchwaa.

Art. 20. 1. Rada gminy obraduje na sesjach zwoywanych przez przewodniczcego w miar
potrzeby, nie rzadziej jednak ni raz na kwarta. Do zawiadomienia o zwoaniu sesji docza si porzdek
obrad wraz z projektami uchwa.
1a. Rada gminy moe wprowadzi zmiany w porzdku bezwzgldn wikszoci gosw
ustawowego skadu rady.
2. Pierwsz sesj nowo wybranej rady gminy zwouje przewodniczcy rady poprzedniej kadencji na
dzie przypadajcy w cigu 7 dni po ogoszeniu zbiorczych wynikw wyborw do rad na obszarze caego
kraju.
2a. Po upywie terminu okrelonego w ust. 2 sesj zwouje komisarz wyborczy na dzie
przypadajcy w cigu 21 dni po ogoszeniu zbiorczych wynikw wyborw dla caego kraju lub w
przypadku wyborw przedterminowych na dzie przypadajcy w cigu 21 dni po ogoszeniu wynikw
wyborw do rady gminy.
2b. W przypadku wyborw przedterminowych pierwsz sesj zwouje osoba, ktr Prezes Rady
Ministrw wyznaczy do penienia funkcji organw jednostki samorzdu terytorialnego. Przepis ust. 2
stosuje si odpowiednio.
2c. Pierwsz sesj nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru przewodniczcego rady, prowadzi
najstarszy wiekiem radny obecny na sesji.
3. Na wniosek wjta lub co najmniej 1/4 ustawowego skadu rady gminy przewodniczcy
obowizany jest zwoa sesj na dzie przypadajcy w cigu 7 dni od dnia zoenia wniosku. Wniosek o
zwoanie sesji powinien spenia wymogi okrelone w ust. 1 w zdaniu drugim.
4. Do zmiany porzdku obrad sesji zwoanej w trybie okrelonym w ust. 3 stosuje si przepis ust. 1a,
z tym e dodatkowo wymagana jest zgoda wnioskodawcy.
5. Na wniosek wjta przewodniczcy rady gminy jest obowizany wprowadzi do porzdku obrad
najbliszej sesji rady gminy projekt uchway, jeeli wpyn on do rady gminy co najmniej 7 dni przed
dniem rozpoczcia sesji rady.
 Art. 21. 1. Rada gminy ze swojego grona moe powoywa stae i dorane komisje do okrelonych
zada, ustalajc przedmiot dziaania oraz skad osobowy.
2. (skrelony).
3. Komisje podlegaj radzie gminy, przedkadaj jej plan pracy oraz sprawozdania z dziaalnoci.
4. W posiedzeniach komisji mog uczestniczy radni niebdcy jej czonkami. Mog oni zabiera
gos w dyskusji i skada wnioski bez prawa udziau w gosowaniu.

Art. 22. 1. Organizacj wewntrzn oraz tryb pracy organw gminy okrela statut gminy.
2. Statut gminy podlega ogoszeniu w wojewdzkim dzienniku urzdowym.

Art. 23. 1. Radny obowizany jest kierowa si dobrem wsplnoty samorzdowej gminy. Radny
utrzymuje sta wi z mieszkacami oraz ich organizacjami, a w szczeglnoci przyjmuje zgaszane
przez mieszkacw gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia, nie jest jednak
zwizany instrukcjami wyborcw.
2. Radni mog tworzy kluby radnych, dziaajce na zasadach okrelonych w statucie gminy.

Art. 23a. 1. Przed przystpieniem do wykonywania mandatu radni skadaj lubowanie:

"Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, lubuj uroczycie obowizki radnego
sprawowa godnie, rzetelnie i uczciwie, majc na wzgldzie dobro mojej gminy i jej mieszkacw."
2. lubowanie odbywa si w ten sposb, e po odczytaniu roty wywoani kolejno radni powstaj i
wypowiadaj sowo "lubuj". lubowanie moe by zoone z dodaniem zdania: "Tak mi dopom Bg."
3. Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, ktrzy uzyskali mandat w czasie trwania
kadencji, skadaj lubowanie na pierwszej sesji, na ktrej s obecni.
4. (uchylony).

Art. 24. Radny jest obowizany bra udzia w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji
samorzdowych, do ktrych zosta wybrany lub desygnowany.

Art. 24a. 1. Z radnym nie moe by nawizywany stosunek pracy w urzdzie gminy, w ktrej radny
uzyska mandat.
2. Radny nie moe peni funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego zastpcy.
3. (skrelony).
4. (skrelony).

Art. 24b. 1. Osoba wybrana na radnego nie moe wykonywa pracy w ramach stosunku pracy w
urzdzie gminy, w ktrej uzyskaa mandat, oraz wykonywa funkcji kierownika lub jego zastpcy w
jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystpieniem do wykonywania mandatu osoba ta obowizana
jest zoy wniosek o urlop bezpatny w terminie 7 dni od dnia ogoszenia wynikw wyborw przez
waciwy organ wyborczy.
2. Radny, o ktrym mowa w ust. 1, otrzymuje urlop bezpatny na okres sprawowania mandatu oraz 3
miesicy po jego wyganiciu.
3. Radny otrzymuje urlop bezpatny bez wzgldu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy. Stosunek
pracy zawarty na czas okrelony, ktry ustaby przed terminem zakoczenia urlopu bezpatnego,
przedua si do 3 miesicy po zakoczeniu tego urlopu.
4. W przypadku radnego wykonujcego funkcj kierownika lub jego zastpcy w jednostce
organizacyjnej, przejtej lub utworzonej przez gmin w czasie kadencji, termin, o ktrym mowa w ust. 1,
wynosi 6 miesicy od dnia przejcia lub utworzenia tej jednostki.
5. Niezoenie przez radnego wniosku, o ktrym mowa w ust. 1, jest rwnoznaczne ze zrzeczeniem
si mandatu.
6. Przepisy ust. 1-5 stosuje si odpowiednio w przypadku obsadzenia mandatu rady w drodze
uchway rady gminy podjtej na podstawie przepisw ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza
do rad gmin, rad powiatw i sejmikw wojewdztw (Dz. U. Nr 95, poz. 602 i Nr 160, poz. 1060 oraz z 2001
r. Nr 45, poz. 497 i Nr 89, poz. 971).

Art. 24c. Po wyganiciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub
rwnorzdnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadajcym wynagrodzeniu, jakie radny
otrzymywaby, gdyby nie przysugujcy urlop bezpatny. Radny zgasza gotowo przystpienia do pracy w
terminie 7 dni od dnia wyganicia mandatu.

Art. 24d. Wjt nie moe powierzy radnemu gminy, w ktrej radny uzyska mandat, wykonywania
pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Art. 24e. 1. Radni nie mog podejmowa dodatkowych zaj ani otrzymywa darowizn mogcych
podway zaufanie wyborcw do wykonywania mandatu zgodnie z art. 23a ust. 1.
2. Radni nie mog powoywa si na swj mandat w zwizku z podjtymi dodatkowymi zajciami
bd dziaalnoci gospodarcz prowadzon na wasny rachunek lub wsplnie z innymi osobami.

Art. 24f. 1. Radni nie mog prowadzi dziaalnoci gospodarczej na wasny rachunek lub wsplnie z
innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w ktrej radny uzyska mandat, a take
zarzdza tak dziaalnoci lub by przedstawicielem czy penomocnikiem w prowadzeniu takiej
dziaalnoci.
1a. Jeeli radny przed rozpoczciem wykonywania mandatu prowadzi dziaalno gospodarcz, o
ktrej mowa w ust. 1, jest obowizany do zaprzestania prowadzenia tej dziaalnoci gospodarczej w cigu
3 miesicy od dnia zoenia lubowania. Niewypenienie obowizku, o ktrym mowa w zdaniu pierwszym,
stanowi podstaw do stwierdzenia wyganicia mandatu radnego w trybie art. 190 ustawy, o ktrej mowa
w art. 24b ust. 6.
2. Radni i ich maonkowie oraz maonkowie wjtw, zastpcw wjtw, sekretarzy gminy,
skarbnikw gminy, kierownikw jednostek organizacyjnych gminy oraz osb zarzdzajcych i czonkw
organw zarzdzajcych gminnymi osobami prawnymi nie mog by czonkami wadz zarzdzajcych lub
kontrolnych i rewizyjnych ani penomocnikami spek handlowych z udziaem gminnych osb prawnych
lub przedsibiorcw, w ktrych uczestnicz takie osoby. Wybr lub powoanie tych osb na te funkcje s z
mocy prawa niewane.
3. (skrelony).
4. Jeeli wybr lub powoanie, o ktrych mowa w ust. 2, nastpiy przed rozpoczciem wykonywania
mandatu radnego albo dniem wyboru wjta lub przed zatrudnieniem na stanowisku sekretarza gminy,
powoaniem na stanowisko zastpcy wjta, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy
oraz osoby zarzdzajcej i czonka organu zarzdzajcego gminn osob prawn, osoby, o ktrych mowa
w ust. 2, s obowizane zrzec si stanowiska lub funkcji w terminie 3 miesicy od dnia zoenia
lubowania przez radnego albo wjta czy te od dnia zatrudnienia na podstawie umowy o prac lub
powoania na stanowisko. W razie niezrzeczenia si stanowiska lub funkcji osoba, o ktrej mowa w ust. 2,
traci je z mocy prawa po upywie terminu, o ktrym mowa w zdaniu pierwszym.
5. Radni nie mog posiada pakietu wikszego ni 10% udziaw lub akcji w spkach prawa
handlowego z udziaem gminnych osb prawnych lub przedsibiorcw, w ktrych uczestnicz takie osoby.
Udziay lub akcje przekraczajce ten pakiet powinny by zbyte przez radnego przed pierwsz sesj rady
gminy, a w razie niezbycia ich nie uczestnicz one przez okres sprawowania mandatu i dwch lat po jego
wyganiciu w wykonywaniu przysugujcych im uprawnie (prawa gosu, prawa do dywidendy, prawa do
podziau majtku, prawa poboru).
6. (uchylony).

Art. 24g. (skrelony).

Art. 24h. 1. Radny, wjt, zastpca wjta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz
osoba wydajca decyzje administracyjne w imieniu wjta s obowizani do zoenia owiadczenia o
swoim stanie majtkowym, zwanego dalej "owiadczeniem majtkowym". Owiadczenie majtkowe
dotyczy ich majtku odrbnego oraz majtku objtego maesk wsplnoci majtkow. Owiadczenie
majtkowe zawiera informacje o:
1) zasobach pieninych, nieruchomociach, udziaach i akcjach w spkach handlowych oraz o nabyciu
od Skarbu Pastwa, innej pastwowej osoby prawnej, jednostek samorzdu terytorialnego, ich
zwizkw lub od komunalnej osoby prawnej mienia, ktre podlegao zbyciu w drodze przetargu, a
take dane o prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej oraz dotyczce zajmowania stanowisk w
spkach handlowych,
 2) dochodach osiganych z tytuu zatrudnienia lub innej dziaalnoci zarobkowej lub zaj, z podaniem
kwot uzyskiwanych z kadego tytuu,
3) mieniu ruchomym o wartoci powyej 10.000 zotych,
4) zobowizaniach pieninych o wartoci powyej 10.000 zotych, w tym zacignitych kredytach i
poyczkach oraz warunkach, na jakich zostay udzielone.
2. Osoba skadajca owiadczenie majtkowe okrela w nim przynaleno poszczeglnych
skadnikw majtkowych, dochodw i zobowiza do majtku odrbnego i majtku objtego maesk
wsplnoci majtkow.
3. Owiadczenie majtkowe wraz z kopi swojego zeznania o wysokoci osignitego dochodu w
roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korekt skadaj w dwch egzemplarzach:
1) radny - przewodniczcemu rady gminy,
2) wjt, przewodniczcy rady gminy - wojewodzie,
3) zastpca wjta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba
zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoba wydajca decyzje
administracyjne w imieniu wjta - wjtowi.
4. Radny i wjt skadaj pierwsze owiadczenie majtkowe w terminie 30 dni od dnia zoenia
lubowania. Do pierwszego owiadczenia majtkowego radny jest obowizany doczy informacj o
sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia dziaalnoci gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy,
w ktrej uzyska mandat, a wjt informacj o zaprzestaniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, jeeli
tak dziaalno prowadzili przed dniem wyboru. Kolejne owiadczenia majtkowe s skadane przez
radnego i wjta co roku do dnia 30 kwietnia, wedug stanu na dzie 31 grudnia roku poprzedniego, oraz
na 2 miesice przed upywem kadencji.
5. Zastpca wjta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba
zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoba wydajca decyzje
administracyjne w imieniu wjta skadaj pierwsze owiadczenie majtkowe w terminie 30 dni od dnia
powoania na stanowisko lub od dnia zatrudnienia. Do pierwszego owiadczenia majtkowego zastpca
wjta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzdzajca i
czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoba wydajca decyzje administracyjne w
imieniu wjta s obowizani doczy informacj o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej, jeeli prowadzili j przed dniem powoania lub zatrudnienia. Kolejne
owiadczenia majtkowe s skadane przez nich co roku do dnia 30 kwietnia, wedug stanu na dzie 31
grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwoania ze stanowiska lub rozwizania umowy o prac.
5a. Jeeli terminy okrelone w ust. 4 lub 5 nie zostan dotrzymane, odpowiednio, przewodniczcy
rady gminy, wojewoda lub wjt w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia niedotrzymania terminu wzywa
osob, ktra nie zoya owiadczenia do jego niezwocznego zoenia wyznaczajc dodatkowy
czternastodniowy termin. Termin ten liczy si od dnia skutecznego dostarczenia wezwania.
6. Analizy danych zawartych w owiadczeniu majtkowym dokonuj osoby, ktrym zoono
owiadczenie majtkowe. Osoby, ktrym zoono owiadczenie majtkowe, przekazuj jeden egzemplarz
urzdowi skarbowemu waciwemu ze wzgldu na miejsce zamieszkania osoby skadajcej owiadczenie
majtkowe. Owiadczenie majtkowe przechowuje si przez 6 lat.
7. Analizy danych zawartych w owiadczeniu majtkowym dokonuje rwnie urzd skarbowy
waciwy ze wzgldu na miejsce zamieszkania osoby skadajcej owiadczenie majtkowe. Analizujc
owiadczenie majtkowe, urzd skarbowy uwzgldnia rwnie zeznanie o wysokoci osignitego
dochodu w roku podatkowym (PIT) maonka osoby skadajcej owiadczenie.
8. Podmiot dokonujcy analizy, o ktrej mowa w ust. 6 i 7, jest uprawniony do porwnania treci
analizowanego owiadczenia majtkowego oraz zaczonej kopii zeznania o wysokoci osignitego
dochodu w roku podatkowym (PIT) z treci uprzednio zoonych owiadcze majtkowych oraz z
doczonymi do nich kopiami zezna o wysokoci osignitego dochodu w roku podatkowym (PIT).
9. W przypadku podejrzenia, e osoba skadajca owiadczenie majtkowe podaa w nim nieprawd
lub zataia prawd, podmiot dokonujcy analizy owiadczenia wystpuje do dyrektora urzdu kontroli
skarbowej waciwego ze wzgldu na miejsce zamieszkania osoby skadajcej owiadczenie z wnioskiem
o kontrol jej owiadczenia majtkowego.
10. W przypadku odmowy wszczcia kontroli owiadczenia majtkowego podmiotowi, ktry zoy
wniosek w tej sprawie, przysuguje odwoanie do Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
11. Do postpowania w sprawie kontroli owiadczenia majtkowego stosuje si odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572 i Nr 83,
poz. 931, z 2000 r. Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1103 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 14, poz. 143, Nr
81, poz. 877 i Nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 89, poz. 804, Nr 141,
poz. 1178 i Nr 153, poz. 1271) dotyczce kontroli owiadcze majtkowych osb zatrudnionych lub
penicych sub w jednostkach organizacyjnych podlegych ministrowi waciwemu do spraw finansw
publicznych.
12. Podmiot dokonujcy analizy owiadcze majtkowych w terminie do dnia 30 padziernika
kadego roku przedstawia radzie gminy informacj o:
1) osobach, ktre nie zoyy owiadczenia majtkowego lub zoyy je po terminie,
2) nieprawidowociach stwierdzonych w analizowanych owiadczeniach majtkowych wraz z ich
opisem i wskazaniem osb, ktre zoyy nieprawidowe owiadczenia,
3) dziaaniach podjtych w zwizku z nieprawidowociami stwierdzonymi w analizowanych
owiadczeniach majtkowych.
13. Prezes Rady Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia, wzr formularza owiadczenia
majtkowego radnego oraz wzr formularza owiadczenia majtkowego wjta, zastpcy wjta, sekretarza
gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarzdzajcej i czonka organu
zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoby wydajcej decyzje administracyjne w imieniu wjta,
uwzgldniajc zakazy okrelone w odniesieniu do tych osb w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997
r. o ograniczeniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez osoby penice funkcje publiczne (Dz. U.
Nr 106, poz. 679, z 1998 r. Nr 113, poz. 715 i Nr 162, poz. 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 483, z 2000 r. Nr 26,
poz. 306 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 214, poz. 1806).

Art. 24i. 1. Informacje zawarte w owiadczeniu majtkowym s jawne, z wyczeniem informacji o

adresie zamieszkania skadajcego owiadczenie oraz o miejscu pooenia nieruchomoci.
2. Wojewoda i przewodniczcy rady gminy przekazuj wjtowi kopie owiadcze majtkowych, ktre
im zoono.
3. Jawne informacje zawarte w owiadczeniach majtkowych s udostpniane w Biuletynie
Informacji Publicznej, o ktrym mowa w ustawie z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji
publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 oraz z 2002 r. Nr 153, poz. 1271).

Art. 24j. 1. Radny, wjt, zastpca wjta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz
osoba wydajca decyzje administracyjne w imieniu wjta s obowizani do zoenia owiadczenia o
dziaalnoci gospodarczej prowadzonej przez ich maonka, wstpnych, zstpnych oraz rodzestwo,
jeeli dziaalno ta wykonywana jest na terenie gminy, w ktrej osoba obowizana do zoenia
owiadczenia peni funkcj lub jest zatrudniona. Obowizani s oni rwnie do zoenia owiadczenia o
umowach cywilnoprawnych zawartych przez ich maonkw, wstpnych, zstpnych i rodzestwo, jeeli
umowy te zawarte zostay z organami gminy, jednostkami organizacyjnymi gminy lub gminnymi osobami
prawnymi i nie dotycz stosunkw prawnych wynikajcych z korzystania z powszechnie dostpnych usug
lub ze stosunkw prawnych powstaych na warunkach powszechnie obowizujcych.
2. Osoba, o ktrej mowa w ust. 1, ktrej maonek, wstpny, zstpny lub rodzestwo w okresie
penienia funkcji lub zatrudnienia tej osoby zostali zatrudnieni na terenie danej gminy w jednostce
organizacyjnej jednostki samorzdu terytorialnego, zwizku jednostek samorzdu terytorialnego albo
rozpoczli wiadczy prac lub wykonywa czynnoci zarobkowe na innej podstawie w spkach
handlowych, w ktrych co najmniej 50% udziaw lub akcji posiadaj jednostki samorzdu terytorialnego,
jest obowizana do pisemnego poinformowania o tym fakcie osob, ktrej skada owiadczenie
majtkowe. Obowizek zoenia informacji dotyczy rwnie przypadku zmiany stanowiska przez
maonka, wstpnego, zstpnego lub rodzestwo zatrudnionych w podmiotach, o ktrych mowa w zdaniu
pierwszym.
3. (utraci moc).
4. Do skadania owiadcze, o ktrych mowa w ust. 1, stosuje si odpowiednio przepis art. 24h ust.
3.
5. Do owiadcze, o ktrych mowa w ust. 1, oraz informacji, o ktrej mowa w ust. 2, stosuje si
odpowiednio przepisy art. 24h ust. 6 i 8, z tym e nie przesya si ich waciwemu urzdowi skarbowemu i
nie podlegaj one analizie przez urzd skarbowy.
 6. Owiadczenia, o ktrych mowa w ust. 1, oraz informacja, o ktrej mowa w ust. 2, podlegaj
ujawnieniu na zasadach okrelonych w art. 24i, z tym e ujawnieniu nie podlegaj informacje dotyczce
adresw zamieszkania osb je skadajcych oraz osb, ktrych one dotycz.

Art. 24j. (uchylony).

Art. 24k. 1. Niezoenie owiadczenia majtkowego w terminie okrelonym w art. 24h ust. 4 i 5,
owiadcze, o ktrych mowa w art. 24j ust. 1, lub informacji, o ktrej mowa w art. 24j ust. 2, w terminie
okrelonym w art. 24j ust. 3 przez:
1) radnego - powoduje utrat diety do czasu zoenia owiadczenia lub informacji,
2) wjta, zastpc wjta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy,
osob zarzdzajc i czonka organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osob wydajc
decyzje administracyjne w imieniu wjta - powoduje utrat ich wynagrodzenia za okres od dnia, w
ktrym powinny by zoone owiadczenie lub informacja, do dnia zoenia owiadczenia lub
informacji.
1. Niezoenie owiadczenia majtkowego mimo upywu dodatkowego terminu, o ktrym mowa w
art. 24h ust. 5a przez:
1) radnego lub wjta - powoduje wyganicie mandatu w trybie odpowiednio art. 190 ustawy, o ktrej
mowa w art. 24b ust. 6 lub art. 26 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezporednim wyborze wjta,
burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, z pn. zm.),
2) zastpc wjta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osob
zarzdzajc i czonka organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osob wydajc decyzje
administracyjne w imieniu wjta - powoduje utrat ich wynagrodzenia za okres od dnia, w ktrym
powinno by zoone owiadczenie do dnia zoenia owiadczenia.
2. Jeeli sekretarz gminy lub skarbnik gminy nie zo w terminie owiadczenia majtkowego, rada
gminy odwouje ich, w drodze uchway, najpniej po upywie 30 dni od dnia, w ktrym upyn termin do
zoenia owiadczenia.
2. Jeeli skarbnik gminy nie zoy w terminie owiadczenia majtkowego, rada gminy odwouje go, w
drodze uchway, najpniej po upywie 30 dni od dnia, w ktrym upyn termin do zoenia owiadczenia.
3. Jeeli zastpca wjta, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarzdzajca i czonek
organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoba wydajca decyzje administracyjne w imieniu
wjta nie zo w terminie owiadczenia majtkowego, waciwy organ odwouje ich albo rozwizuje z
nimi umow o prac najpniej po upywie 30 dni od dnia, w ktrym upyn termin do zoenia
owiadczenia.
3. Jeeli sekretarz gminy, zastpca wjta, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba
zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz osoba wydajca decyzje
administracyjne w imieniu wjta nie zo w terminie owiadczenia majtkowego, waciwy organ
odwouje ich albo rozwizuje z nimi umow o prac najpniej po upywie 30 dni od dnia, w ktrym upyn
termin do zoenia owiadczenia.
4. Odwoanie i rozwizanie umowy o prac w trybie okrelonym w ust. 2 i 3 jest rwnoznaczne z
rozwizaniem umowy o prac bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 1 pkt 1 Kodeksu pracy.

Art. 24l. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w owiadczeniu majtkowym, owiadczeniach, o
ktrych mowa w art. 24j ust. 1, albo informacji, o ktrej mowa w art. 24j ust. 2, powoduje
odpowiedzialno na podstawie art. 233 1 Kodeksu karnego.

Art. 24l. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w owiadczeniu majtkowym, powoduje
odpowiedzialno na podstawie art. 233 1 Kodeksu karnego.

Art. 24m. 1. Wjt, zastpca wjta, skarbnik gminy, sekretarz gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarzdzajca i czonek organu zarzdzajcego gminn osob prawn oraz
osoba wydajca decyzje administracyjne w imieniu wjta w trakcie penienia funkcji lub trwania
zatrudnienia oraz przez okres 3 lat po zakoczeniu penienia funkcji lub ustaniu zatrudnienia nie mog
przyj jakiegokolwiek wiadczenia o charakterze majtkowym, nieodpatnie lub odpatnie w wysokoci
niszej od jego rzeczywistej wartoci od podmiotu lub podmiotu od niego zalenego, jeeli biorc udzia w
wydaniu rozstrzygnicia w sprawach indywidualnych jego dotyczcych mieli bezporedni wpyw na jego
tre.
2. Podmiotem zalenym w rozumieniu ust. 1 jest podmiot, w ktrym:
1) przedsibiorca posiada bezporednio lub porednio wikszo gosw w jego organach, take na
podstawie porozumie z innymi wsplnikami i akcjonariuszami,
2) przedsibiorca jest uprawniony do powoywania albo odwoywania wikszoci czonkw organw
zarzdzajcych podmiotu zalenego,
3) wicej ni poowa czonkw zarzdu przedsibiorcy jest jednoczenie czonkami zarzdu albo
osobami penicymi funkcje kierownicze w podmiocie pozostajcym z przedsibiorc w stosunku
zalenoci.
3. Zakaz, o ktrym mowa w ust. 1, nie dotyczy nabycia przedmiotu lub usugi dostpnych w ramach
publicznej oferty, a take nie dotyczy przedmiotw zwyczajowo wykorzystywanych w celach reklamowych
i promocyjnych oraz nagrd przyznawanych w konkursach na dziaalno artystyczn.

Art. 25. 1. W zwizku z wykonywaniem mandatu radny korzysta z ochrony prawnej przewidzianej
dla funkcjonariuszy publicznych.
2. Rozwizanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, ktrej jest
czonkiem. Rada gminy odmwi zgody na rozwizanie stosunku pracy z radnym, jeeli podstaw
rozwizania tego stosunku s zdarzenia zwizane z wykonywaniem przez radnego mandatu.
3. Pracodawca obowizany jest zwolni radnego od pracy zawodowej w celu umoliwienia mu brania
udziau w pracach organw gminy.
4. Na zasadach ustalonych przez rad gminy radnemu przysuguj diety oraz zwrot kosztw podry
subowych.
5. (skrelony).
6. Wysoko diet przysugujcych radnemu nie moe przekroczy w cigu miesica cznie
ptorakrotnoci kwoty bazowej okrelonej w ustawie budetowej dla osb zajmujcych kierownicze
stanowiska pastwowe na podstawie przepisw ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o ksztatowaniu
wynagrodze w pastwowej sferze budetowej oraz o zmianie niektrych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz.
1255, z 2000 r. Nr 19, poz. 239 oraz z 2001 r. Nr 85, poz. 924 i Nr 100, poz. 1080).
7. Rada Ministrw okrela, w drodze rozporzdzenia, maksymaln wysoko diet przysugujcych
radnemu w cigu miesica, uwzgldniajc liczb mieszkacw gminy, przy czym kwota wymieniona w
ust. 6 oznacza maksymaln wysoko diet w gminach o najwikszej liczbie mieszkacw.
8. Rada gminy przy ustalaniu wysokoci diet radnych bierze pod uwag funkcje penione przez
radnego.
9. (skrelony).
10. Minister waciwy do spraw administracji publicznej okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb
ustalania nalenoci z tytuu zwrotu kosztw podry subowych radnych, uwzgldniajc celowo
zwrotu rzeczywicie poniesionych wydatkw zwizanych z wykonywaniem mandatu oraz uatwienie
dokonywania rozlicze.

Art. 25a. Radny nie moe bra udziau w gosowaniu w radzie ani w komisji, jeeli dotyczy ono jego
interesu prawnego.

Art. 25b. Mandatu radnego gminy nie mona czy z:

1) mandatem posa lub senatora,
2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody,
3) czonkostwem w organie innej jednostki samorzdu terytorialnego.

Art. 26. 1. Organem wykonawczym gminy jest wjt.

2. Kadencja wjta rozpoczyna si w dniu rozpoczcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez rad
gminy i upywa z dniem upywu kadencji rady gminy.
2a. Wjtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie moe by osoba, ktra nie jest obywatelem
polskim.
3. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w ktrej siedziba wadz znajduje si w miecie
pooonym na terytorium tej gminy.
 4. W miastach powyej 100.000 mieszkacw organem wykonawczym jest prezydent miasta.
Dotyczy to rwnie miast, w ktrych do dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy prezydent miasta by
organem wykonawczo-zarzdzajcym.
5. (skrelony).

Art. 26a. 1. Wjt, w drodze zarzdzenia, powouje oraz odwouje swojego zastpc lub zastpcw i
okrela ich liczb.
2. Liczba zastpcw wjta nie moe by wiksza ni:
1) jeden w gminach do 20.000 mieszkacw,
2) dwch w gminach do 100.000 mieszkacw,
3) trzech w gminach do 200.000 mieszkacw,
4) czterech w gminach powyej 200.000 mieszkacw.
3. W przypadku gdy okrelona przez wjta liczba jego zastpcw jest wiksza ni jeden, w
zarzdzeniu, o ktrym mowa w ust. 1, wjt wskazuje imiennie pierwszego i kolejnych zastpcw.

Art. 27. Funkcji wjta oraz jego zastpcy nie mona czy z:
1) funkcj wjta lub jego zastpcy w innej gminie,
2) czonkostwem w organach jednostek samorzdu terytorialnego, w tym w gminie, w ktrej jest wjtem
lub zastpc wjta,
3) zatrudnieniem w administracji rzdowej,
4) mandatem posa lub senatora.

Art. 28. Do wjta i jego zastpcw stosuje si odpowiednio przepis art. 24e ust. 1.

Art. 28a. 1. Uchwaa rady gminy w sprawie nieudzielenia wjtowi absolutorium, podjta po upywie
9 miesicy od dnia wyboru wjta i nie pniej ni na 9 miesicy przed zakoczeniem kadencji, jest
rwnoznaczna z podjciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwoania wjta. Przed
podjciem uchway w sprawie udzielenia wjtowi absolutorium rada gminy zapoznaje si z wnioskiem i
opini, o ktrych mowa w art. 18a ust. 3.
2. Uchwa w sprawie absolutorium rada gminy podejmuje bezwzgldn wikszoci gosw
ustawowego skadu rady gminy.
3. Rada gminy moe podj uchwa o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwoania wjta z
przyczyny okrelonej w ust. 1 na sesji zwoanej nie wczeniej ni po upywie 14 dni od dnia podjcia
uchway w sprawie nieudzielenia wjtowi absolutorium.
4. Przed podjciem uchway, o ktrej mowa w ust. 3, rada gminy zapoznaje si z opini regionalnej
izby obrachunkowej w sprawie uchway rady gminy o nieudzieleniu wjtowi absolutorium oraz wysuchuje
wyjanie wjta.
5. Uchwa, o ktrej mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje bezwzgldn wiekszoci gosw
ustawowego skadu rady, w gosowaniu imiennym.

Art. 28b. 1. Rada gminy, po upywie 9 miesicy od dnia wyboru wjta i nie pniej ni na 9 miesicy
przed zakoczeniem kadencji, moe podj uchwa o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwoania
wjta z przyczyny innej ni nieudzielenie wjtowi absolutorium jedynie na wniosek co najmniej 1/4
ustawowego skadu rady.
2. Wniosek, o ktrym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwoania
oraz podlega zaopiniowaniu przez komisj rewizyjn.
3. Rada gminy moe podj uchwa o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwoania wjta na
sesji zwoanej nie wczeniej ni po upywie 14 dni od dnia zoenia wniosku, o ktrym mowa w ust. 1.
4. Uchwa, o ktrej mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje wikszoci co najmniej 3/5 gosw
ustawowego skadu rady, w gosowaniu imiennym.

Art. 28c. Jeeli zgoszony w trybie art. 28b wniosek o podjcie uchway o przeprowadzeniu
referendum w sprawie odwoania wjta nie uzyska wymaganej wikszoci gosw, kolejny wniosek moe
by zgoszony w tym trybie nie wczeniej ni po upywie 12 miesicy od poprzedniego gosowania.
 Art. 28d. 1. W przypadku wyganicia mandatu wjta przed upywem kadencji, przeprowadza si
wybory przedterminowe na zasadach okrelonych w ustawie o bezporednim wyborze wjta, burmistrza i
prezydenta miasta oraz w ustawie - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatw i sejmikw
wojewdztw.
2. Wyborw nie przeprowadza si, jeeli data wyborw przedterminowych miaaby przypa w
okresie 6 miesicy przed zakoczeniem kadencji wjta. Wyborw przedterminowych nie przeprowadza
si take wtedy, jeeli data wyborw miaaby przypa w okresie duszym ni 6 a krtszym ni 12
miesicy przed zakoczeniem kadencji wjta i rada w terminie 30 dni od dnia podjcia uchway
stwierdzajcej wyganicie mandatu wjta podejmie uchwa o nieprzeprowadzaniu wyborw.

Art. 28e. Wyganicie mandatu wjta przed upywem kadencji jest rwnoznaczne z odwoaniem
jego zastpcy lub zastpcw.

Art. 28f. W przypadku wyganicia mandatu wjta przed upywem kadencji jego funkcj, do czasu
objcia obowizkw przez nowo wybranego wjta, peni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady
Ministrw.

Art. 28g. 1. W przypadku przemijajcej przeszkody w wykonywaniu zada i kompetencji wjta

spowodowanej jedn z nastpujcych okolicznoci:
1) tymczasowym aresztowaniem,
2) odbywaniem kary pozbawienia wolnoci wymierzonej za przestpstwo nieumylne,
3) odbywaniem kary aresztu,
4) niezdolnoci do pracy z powodu choroby trwajcej powyej 30 dni
- jego zadania i kompetencje przejmuje zastpca, a w gminach, w ktrych powoano wicej ni jednego
zastpc - pierwszy zastpca.
2. Jeeli nie powoano zastpcy albo pierwszego zastpcy w trybie okrelonym w art. 26a, to w
przypadku przemijajcej przeszkody w wykonywaniu zada i kompetencji wjta spowodowanej przez
jedn z okolicznoci, o ktrych mowa w ust. 1, zadania i kompetencje wjta przejmuje osoba, o ktrej
mowa w art. 28h.
3. W przypadku przemijajcej przeszkody w wykonywaniu zada i kompetencji przez zastpc albo
pierwszego zastpc, spowodowanej przez jedn z okolicznoci, o ktrych mowa w ust. 1, zadania i
kompetencje wjta przejmuje osoba, o ktrej mowa w art. 28h.
4. Potwierdzeniem zaistnienia okolicznoci, o ktrych mowa w ust. 1, s odpowiednio:
1) zawiadomienie pracodawcy, o ktrym mowa w art. 261 3 Kodeksu postpowania karnego - w
przypadku okolicznoci, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1,
2) wezwanie sdu do odbycia kary pozbawienia wolnoci albo aresztu - w przypadku okolicznoci, o
ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) zawiadczenie lekarskie, o ktrym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o wiadczeniach
pieninych z ubezpieczenia spoecznego w razie choroby i macierzystwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31,
poz. 267) - w przypadku okolicznoci, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 4.
5. Wezwania, o ktrych mowa w ust. 4 pkt 2, sd przesya przewodniczcemu rady.
6. Zastpca, pierwszy zastpca albo osoba, o ktrej mowa w art. 28h, wykonuje zadania i
kompetencje wjta:
1) od dnia zatrzymania do dnia zwolnienia - w przypadku okolicznoci, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1,
2) od dnia wskazanego w wezwaniu do stawienia si w zakadzie karnym do dnia zwolnienia - w
przypadku okolicznoci, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) w okresie wskazanym w zawiadczeniu lekarskim - w przypadku okolicznoci, o ktrej mowa w ust. 1
pkt 4
- jednak nie duej ni do dnia wyganicia mandatu wjta.
7. W terminie 48 godzin od powzicia wiadomoci o zaistnieniu jednej z okolicznoci, o ktrych mowa
w ust. 1, przewodniczcy rady pisemnie informuje wojewod o zaistnieniu takiej okolicznoci i:
1) przejciu zada i kompetencji wjta przez zastpc albo pierwszego zastpc albo
2) koniecznoci wyznaczenia osoby, o ktrej mowa w art. 28h - w zwizku z przepisem ust. 2, albo
3) koniecznoci wyznaczenia osoby, o ktrej mowa w art. 28 h - w zwizku z przepisem ust. 3.
 Art. 28h. W przypadkach, o ktrych mowa w art. 28g ust. 2 i 3, Prezes Rady Ministrw, na wniosek
wojewody przekazany niezwocznie za porednictwem ministra waciwego do spraw administracji
publicznej, wyznacza osob, ktra przejmie wykonywanie zada i kompetencji wjta.

Art. 29. 1. Po upywie kadencji wjta peni on swoj funkcj do czasu objcia obowizkw przez
nowo wybranego wjta.
2. Po upywie kadencji wjta, zastpca wjta peni swoje obowizki do czasu objcia obowizkw
przez nowo powoanego zastpc wjta.

Art. 29a. 1. Objcie obowizkw przez wjta nastpuje z chwil zoenia wobec rady gminy
lubowania o nastpujcej treci:
"Obejmujc urzd wjta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczycie lubuj, e dochowam
wiernoci prawu, a powierzony mi urzd sprawowa bd tylko dla dobra publicznego i pomylnoci
mieszkacw gminy (miasta)." lubowanie moe by zoone z dodaniem zdania: "Tak mi dopom Bg."
2. W celu zoenia przez wjta lubowania przewodniczcy rady zwouje sesj rady na dzie
przypadajcy w cigu 7 dni od dnia ogoszenia wynikw wyborw wjta. Przepisy art. 20 ust. 2a i 2b
stosuje si odpowiednio.

Art. 30. 1. Wjt wykonuje uchway rady gminy i zadania gminy okrelone przepisami prawa.
2. Do zada wjta naley w szczeglnoci:
1) przygotowywanie projektw uchwa rady gminy,
2) okrelanie sposobu wykonywania uchwa,
3) gospodarowanie mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budetu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierownikw gminnych jednostek organizacyjnych.
6) (skrelony).
3. W realizacji zada wasnych gminy wjt podlega wycznie radzie gminy.

Art. 31. Wjt kieruje biecymi sprawami gminy oraz reprezentuje j na zewntrz.

Art. 31a. Wjt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzi oraz ogasza i odwouje
pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

Art. 31b. 1. Jeeli w inny sposb nie mona usun bezporedniego niebezpieczestwa dla ycia
ludzi lub dla mienia, wjt moe zarzdzi ewakuacj z obszarw bezporednio zagroonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu klski ywioowej wjt dziaa na zasadach okrelonych w
odrbnych przepisach.

Art. 32. (skrelony).

Art. 33. 1. Wjt wykonuje zadania przy pomocy urzdu gminy.

2. Organizacj i zasady funkcjonowania urzdu gminy okrela regulamin organizacyjny, nadany
przez wjta w drodze zarzdzenia.
3. Kierownikiem urzdu jest wjt.
4. Wjt moe powierzy prowadzenie okrelonych spraw gminy w swoim imieniu zastpcy wjta lub
sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzdu wykonuje uprawnienia zwierzchnika subowego w stosunku do pracownikw
urzdu oraz kierownikw gminnych jednostek organizacyjnych.
6. Status prawny pracownikw samorzdowych okrela odrbna ustawa.

Art. 34. (skrelony).

Art. 35. 1. Organizacj i zakres dziaania jednostki pomocniczej okrela rada gminy odrbnym
statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkacami.
2. Statut moe przewidywa powoanie jednostki niszego rzdu w ramach jednostki pomocniczej.
3. Statut jednostki pomocniczej okrela w szczeglnoci:
 1) nazw i obszar jednostki pomocniczej,
2) zasady i tryb wyborw organw jednostki pomocniczej,
3) organizacj i zadania organw jednostki pomocniczej,
4) zakres zada przekazywanych jednostce przez gmin oraz sposb ich realizacji,
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organw gminy nad dziaalnoci organw jednostki
pomocniczej.

Art. 36. 1. Organem uchwaodawczym w soectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sotys.
Dziaalno sotysa wspomaga rada soecka.
2. Sotys oraz czonkowie rady soeckiej wybierani s w gosowaniu tajnym, bezporednim, spord
nieograniczonej liczby kandydatw, przez staych mieszkacw soectwa uprawnionych do gosowania.
3. Sotys korzysta z ochrony prawnej przysugujcej funkcjonariuszom publicznym.

Art. 37. 1. Organem uchwaodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie czonkw ustalonej
wedug art. 17, nie wicej jednak ni 21.
2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarzd. Na czele zarzdu stoi przewodniczcy.
3. Przewodniczcy zarzdu korzysta z ochrony prawnej przysugujcej funkcjonariuszom publicznym.
4. Statut osiedla moe ustali, e w osiedlu organem uchwaodawczym jest oglne zebranie
mieszkacw. Oglne zebranie wybiera zarzd osiedla; art. 36 ust. 2 stosuje si odpowiednio.

Art. 37a. Przewodniczcy organu wykonawczego jednostki pomocniczej moe uczestniczy w

pracach rady gminy na zasadach okrelonych w statucie gminy, bez prawa udziau w gosowaniu.
Przewodniczcy rady gminy jest kadorazowo zobowizany do zawiadamiania, na takich samych
zasadach jak radnych, przewodniczcego organu wykonawczego jednostki pomocniczej o sesji rady
gminy.

Art. 37b. 1. Rada gminy moe ustanowi zasady, na jakich przewodniczcemu organu
wykonawczego jednostki pomocniczej bdzie przysugiwaa dieta oraz zwrot kosztw podry subowej.
2. Rada gminy moe ustanowi zasady, na jakich czonkom organu wykonawczego jednostki
pomocniczej oraz czonkom rady dzielnicy (osiedla), rady soeckiej, bdzie przysugiwaa dieta lub zwrot
kosztw podry subowej.

Art. 38. Odrbnoci ustroju gmin, ktre wykonuj zadania o szczeglnym charakterze, okrelaj
waciwe ustawy. Dotyczy to w szczeglnoci gmin uzdrowiskowych.

Art. 39. 1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wjt, o ile
przepisy szczeglne nie stanowi inaczej.
2. Wjt moe upowani swoich zastpcw lub innych pracownikw urzdu gminy do wydawania
decyzji administracyjnych, o ktrych mowa w ust. 1, w imieniu wjta.
3. (skrelony).
4. Do zaatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy moe
upowani rwnie organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i podmiotw, o
ktrych mowa w art. 9 ust. 1.
5. Od decyzji wydanej przez wjta lub organ, o ktrym mowa w ust. 4, suy odwoanie do
samorzdowego kolegium odwoawczego, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej.

Art. 39a. Prezes Rady Ministrw, w drodze rozporzdzenia, ustala instrukcj kancelaryjn dla
organw gmin i zwizkw midzygminnych.

Rozdzia 4

Akty prawa miejscowego stanowionego przez gmin

Art. 40. 1. Na podstawie upowanie ustawowych gminie przysuguje prawo stanowienia aktw
prawa miejscowego obowizujcych na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mog wydawa akty prawa miejscowego w zakresie:
 1) wewntrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
2) organizacji urzdw i instytucji gminnych,
3) zasad zarzdu mieniem gminy,
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektw i urzdze uytecznoci publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrbnych ustawach lub innych przepisach powszechnie
obowizujcych rada gminy moe wydawa przepisy porzdkowe, jeeli jest to niezbdne dla ochrony
ycia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porzdku, spokoju i bezpieczestwa publicznego.
4. Przepisy porzdkowe, o ktrych mowa w ust. 3, mog przewidywa za ich naruszanie kar
grzywny wymierzan w trybie i na zasadach okrelonych w prawie o wykroczeniach.

Art. 41. 1. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchway.
2. W przypadku niecierpicym zwoki przepisy porzdkowe moe wyda wjt, w formie zarzdzenia.
3. Zarzdzenie, o ktrym mowa w ust. 2, podlega zatwierdzeniu na najbliszej sesji rady gminy. Traci
ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bd nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliszej sesji
rady.
4. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarzdzenia rada gminy
okrela termin utraty jego mocy obowizujcej.
5. Wjt przesya przepisy porzdkowe do wiadomoci wjtom ssiednich gmin i starocie powiatu, w
ktrym ley gmina, nastpnego dnia po ich ustanowieniu.

Art. 42. Zasady i tryb ogaszania aktw prawa miejscowego okrela ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o
ogaszaniu aktw normatywnych i niektrych innych aktw prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718 i z 2001 r. Nr
46, poz. 499).

Rozdzia 5

Mienie komunalne

Art. 43. Mieniem komunalnym jest wasno i inne prawa majtkowe nalece do poszczeglnych
gmin i ich zwizkw oraz mienie innych gminnych osb prawnych, w tym przedsibiorstw.

Art. 44. Nabycie mienia komunalnego nastpuje:

1) na podstawie ustawy - Przepisy wprowadzajce ustaw o samorzdzie terytorialnym,
2) przez przekazanie gminie mienia w zwizku z utworzeniem lub zmian granic gminy w trybie, o
ktrym mowa w art. 4; przekazanie mienia nastpuje w drodze porozumienia zainteresowanych gmin,
a w razie braku porozumienia - decyzj Prezesa Rady Ministrw, podjt na wniosek ministra
waciwego do spraw administracji publicznej,
3) w wyniku przekazania przez administracj rzdow na zasadach okrelonych przez Rad Ministrw
w drodze rozporzdzenia,
4) w wyniku wasnej dziaalnoci gospodarczej,
5) przez inne czynnoci prawne,
6) w innych przypadkach okrelonych odrbnymi przepisami.

Art. 45. 1. Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decyduj o przeznaczeniu i sposobie

wykorzystania skadnikw majtkowych, przy zachowaniu wymogw zawartych w odrbnych przepisach
prawa.
2. (skrelony).

Art. 46. 1. Owiadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarzdu mieniem skada jednoosobowo
wjt albo dziaajcy na podstawie jego upowanienia zastpca wjta samodzielnie albo wraz z inn
upowanion przez wjta osob.
2. (skrelony).
3. Jeeli czynno prawna moe spowodowa powstanie zobowiza pieninych, do jej
skutecznoci potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy (gwnego ksigowego budetu) lub osoby
przez niego upowanionej.
 4. Skarbnik gminy (gwny ksigowy budetu), ktry odmwi kontrasygnaty, dokona jej jednak na
pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiajc o tym rad gminy oraz regionaln izb obrachunkow.

Art. 47. 1. Kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadajcych osobowoci prawnej

dziaaj jednoosobowo na podstawie penomocnictwa udzielonego przez wjta.
2. (skrelony).

Art. 48. 1. Jednostka pomocnicza zarzdza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporzdza
dochodami z tego rda w zakresie okrelonym w statucie. Statut ustala rwnie zakres czynnoci
dokonywanych samodzielnie przez jednostk pomocnicz w zakresie przysugujcego jej mienia.
1a. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do jednostki niszego rzdu, o ktrej mowa w art. 35 ust.
2.
2. Rada gminy nie moe uszczupli dotychczasowych praw soectw do korzystania z mienia bez
zgody zebrania wiejskiego.
3. Wszystkie przysugujce dotychczas mieszkacom wsi prawa wasnoci, uytkowania lub inne
prawa rzeczowe i majtkowe, zwane dalej mieniem gminnym, pozostaj nienaruszone.
4. Do mienia gminnego maj zastosowanie, z zastrzeeniem ust. 3, przepisy dotyczce mienia
komunalnego.

Art. 49. 1. Gmina nie ponosi odpowiedzialnoci za zobowizania innych gminnych osb prawnych, a
te nie ponosz odpowiedzialnoci za zobowizania gminy.
2. W przypadku zniesienia lub podziau gminy odpowiedzialno za jej zobowizania ponosz
solidarnie gminy, ktre przejy jej mienie.

Art. 50. Obowizkiem osb uczestniczcych w zarzdzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie
szczeglnej starannoci przy wykonywaniu zarzdu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego
ochrona.

Rozdzia 6

Gminna gospodarka finansowa

Art. 51. 1. Gmina samodzielnie prowadzi gospodark finansow na podstawie budetu gminy,
zwanego dalej budetem.
2. Budet jest uchwalany na rok kalendarzowy.
3. Statut gminy okrela uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w
ramach budetu gminy.

Art. 52. 1. Projekt budetu przygotowuje wjt.

1a. Bez zgody wjta gminy rada gminy nie moe wprowadzi w projekcie budetu gminy zmian
powodujcych zwikszenie wydatkw nieznajdujcych pokrycia w planowanych dochodach lub
zwikszenie planowanych dochodw bez jednoczesnego ustanowienia rde tych dochodw.
2. Projekt budetu wraz z informacj o stanie mienia komunalnego i objanieniami wjt przedkada
radzie gminy najpniej do 15 listopada roku poprzedzajcego rok budetowy i przesya projekt
regionalnej izbie obrachunkowej, celem zaopiniowania.
3. Budet jest uchwalany do koca roku poprzedzajcego rok budetowy.

Art. 53. 1. Procedur uchwalania budetu oraz rodzaje i szczegowo materiaw informacyjnych
towarzyszcych projektowi okrela rada gminy.
2. Do czasu uchwalenia budetu przez rad gminy, jednak nie pniej ni do 31 marca roku
budetowego, podstaw gospodarki budetowej jest projekt budetu przedoony radzie gminy.
3. W przypadku nieuchwalenia budetu w terminie, o ktrym mowa w ust. 2, regionalna izba
obrachunkowa ustala budet gminy w zakresie obowizkowych zada wasnych oraz zada zleconych w
terminie do koca kwietnia roku budetowego. Do dnia ustalenia budetu przez regionaln izb
obrachunkow podstaw gospodarki budetowej jest projekt budetu, o ktrym mowa w ust. 2.
 Art. 54. 1. Dochodami gminy s:
1) podatki, opaty i inne wpywy okrelone w odrbnych ustawach jako dochody gminy,
2) dochody z majtku gminy,
3) subwencja oglna z budetu pastwa.
2. Dochodami gminy mog by:
1) (skrelony),
2) dotacje celowe na realizacj zada zleconych oraz na dofinansowanie zada wasnych,
3) wpywy z samoopodatkowania mieszkacw,
4) (skrelony),
5) spadki, zapisy i darowizny,
6) inne dochody.

Art. 55. 1. Subwencje oglne s ustalane dla gmin wedug zobiektywizowanych kryteriw, ktre
okrela odrbna ustawa.
2. Minister Finansw ustala, zgodnie z ust. 1, wysoko i rozdziela subwencje oglne na rzecz kadej
gminy bezporednio z budetu pastwa.

Art. 56. (skrelony).

Art. 57. W uchwale budetowej okrela si rda pokrycia niedoboru budetu, jeeli planowane
wydatki budetu przewyszaj planowane dochody.

Art. 58. 1. Uchway i zarzdzenia organw gminy dotyczce zobowiza finansowych wskazuj
rda dochodw, z ktrych zobowizania te zostan pokryte.
2. Uchway rady gminy, o ktrych mowa w ust. 1, zapadaj bezwzgldn wikszoci gosw w
obecnoci co najmniej poowy ustawowego skadu rady.

Art. 59. Dyspozycja rodkami pieninymi gminy jest oddzielona od kasowego jej wykonania.
2. (skrelony).

Art. 60. 1. Za prawidow gospodark finansow gminy odpowiada wjt.

2. Wjtowi gminy przysuguje wyczne prawo:
1) zacigania zobowiza majcych pokrycie w ustalonych w uchwale budetowej kwotach wydatkw,
w ramach upowanie udzielonych przez rad gminy,
2) emitowania papierw wartociowych, w ramach upowanie udzielonych przez rad gminy,
3) dokonywania wydatkw budetowych,
4) zgaszania propozycji zmian w budecie gminy,
5) dysponowania rezerwami budetu gminy,
6) blokowania rodkw budetowych, w przypadkach okrelonych ustaw.

Art. 61. 1. Gospodarka finansowa gminy jest jawna.

2. Wjt niezwocznie ogasza uchwa budetow i sprawozdanie z jej wykonania w trybie
przewidzianym dla aktw prawa miejscowego.
3. Wjt informuje mieszkacw gminy o zaoeniach projektu budetu, kierunkach polityki spoecznej
i gospodarczej oraz wykorzystywaniu rodkw budetowych.

Art. 62. Kontrol gospodarki finansowej gmin i zwizkw sprawuj regionalne izby obrachunkowe.
2. (skrelony).

Art. 63. Odrbne ustawy okrel:

1) sposb powoywania, organizacj i szczegowe zasady dziaania regionalnych izb obrachunkowych,
2) podatki, opaty i wpywy uznane za dochody gminy,
3) oglne zasady procedury budetowej i gospodarki finansowej w gminach,
4) warunki zacigania poyczek przez gminy.

Rozdzia 7
 Zwizki i porozumienia midzygminne

Art. 64. 1. W celu wsplnego wykonywania zada publicznych gminy mog tworzy zwizki
midzygminne.
2. Uchway o utworzeniu zwizku podejmuj rady zainteresowanych gmin.
3. Prawa i obowizki gmin uczestniczcych w zwizku midzygminnym, zwizane z wykonywaniem
zada przekazanych zwizkowi, przechodz na zwizek z dniem ogoszenia statutu zwizku.
4. Obowizek utworzenia zwizku moe by naoony tylko w drodze ustawy, ktra okrela zadania
zwizku i tryb zatwierdzenia jego statutu.
5. Do zwizkw midzygminnych stosuje si odpowiednio art. 8 ust. 2-5 i art. 39 ust. 4.

Art. 65. 1. Zwizek wykonuje zadania publiczne w imieniu wasnym i na wasn odpowiedzialno.
2. Zwizek posiada osobowo prawn.

Art. 66. Gmina informuje wojewod o zamiarze przystpienia do zwizku.

Art. 67. 1. Utworzenie zwizku wymaga przyjcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin
bezwzgldn wikszoci gosw ustawowego skadu rady gminy.
2. Statut zwizku powinien okrela:
1) nazw i siedzib zwizku,
2) uczestnikw i czas trwania zwizku,
3) zadania zwizku,
4) organy zwizku, ich struktur, zakres i tryb dziaania,
5) zasady korzystania z obiektw i urzdze zwizku,
6) zasady udziau w kosztach wsplnej dziaalnoci, zyskach i pokrywania strat zwizku,
7) zasady przystpowania i wystpowania czonkw oraz zasady rozlicze majtkowych,
8) zasady likwidacji zwizku,
9) inne zasady okrelajce wspdziaanie.
3. Zmiana statutu nastpuje w trybie przewidzianym dla jego ustanowienia.

Art. 68. 1. Rejestr zwizkw prowadzi minister waciwy do spraw administracji publicznej.
2. Zwizek nabywa osobowo prawn po zarejestrowaniu, z dniem ogoszenia statutu.
3. Minister waciwy do spraw administracji publicznej okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb
prowadzenia rejestru zwizkw midzygminnych oraz ogaszania statutw zwizkw, uwzgldniajc
dokumentacj niezbdn do wpisania zwizku do rejestru, dane podlegajce wpisaniu oraz sposb
dokonywania zmian wpisw w rejestrze.

Art. 69. 1. Organem stanowicym i kontrolnym zwizku jest zgromadzenie zwizku, zwane dalej
zgromadzeniem.
2. W zakresie zada zleconych zwizkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje przysugujce
radzie gminy.
3. Do zgromadzenia zwizku stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce rady gminy.

Art. 70. 1. W skad zgromadzenia wchodz wjtowie gmin uczestniczcych w zwizku.

2. Na wniosek wjta rada gminy moe powierzy reprezentowanie gminy w zgromadzeniu zastpcy
wjta albo radnemu.
3. Statut moe przyznawa okrelonym gminom wicej ni jeden gos w zgromadzeniu. Dodatkowych
przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy.

Art. 71. Uchway zgromadzenia s podejmowane bezwzgldn wikszoci gosw statutowej liczby
czonkw zgromadzenia.

Art. 72. 1. Czonek zgromadzenia moe wnie pisemny sprzeciw w stosunku do uchway
zgromadzenia w cigu 7 dni od dnia jej podjcia.
2. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchway i wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy.
3. Sprzeciw nie moe by zgoszony do uchway podjtej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.
 4. Przepisw ust. 1-3 nie stosuje si do zwizkw midzygminnych utworzonych na podstawie art. 64
ust. 4.

Art. 73. 1. Organem wykonawczym zwizku jest zarzd.

2. Zarzd zwizku jest powoywany i odwoywany przez zgromadzenie spord jego czonkw.
3. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybr czonkw zarzdu spoza czonkw zgromadzenia
w liczbie nieprzekraczajcej 1/3 skadu zarzdu zwizku.
4. (skrelony).
5. (skrelony).

Art. 73a. 1. Do gospodarki finansowej zwizku midzygminnego stosuje si odpowiednio przepisy o

gospodarce finansowej gmin.
2. Plan finansowy zwizku uchwala zgromadzenie zwizku.

Art. 74. 1. Gminy mog zawiera porozumienia midzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich
okrelonych przez nie zada publicznych.
2. Gmina wykonujca zadania publiczne objte porozumieniem przejmuje prawa i obowizki
pozostaych gmin, zwizane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te maj obowizek udziau w kosztach
realizacji powierzonego zadania.

Art. 75. (skrelony).

Rozdzia 8

(skrelony).

Rozdzia 9

Stowarzyszenia gmin

Art. 84. 1. W celu wspierania idei samorzdu terytorialnego oraz obrony wsplnych interesw, gminy
mog tworzy stowarzyszenia, w tym rwnie z powiatami i wojewdztwami.
2. Organizacj, zadania oraz tryb pracy stowarzyszenia okrela jego statut.
3. Do stowarzysze gmin stosuje si odpowiednio przepisy Prawa o stowarzyszeniach, z tym e dla
zaoenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej 3 zaoycieli.

Art. 84a. Zasady przystpowania gminy do midzynarodowych zrzesze spoecznoci lokalnych i

regionalnych okrelaj odrbne przepisy.

Rozdzia 10

Nadzr nad dziaalnoci gminn

Art. 85. Nadzr nad dziaalnoci gminn sprawowany jest na podstawie kryterium zgodnoci z
prawem.

Art. 86. Organami nadzoru s Prezes Rady Ministrw i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych -
regionalna izba obrachunkowa.

Art. 87. Organy nadzoru mog wkracza w dziaalno gminn tylko w przypadkach okrelonych
ustawami.

Art. 88. Organy nadzoru maj prawo dania informacji i danych, dotyczcych organizacji i
funkcjonowania gminy, niezbdnych do wykonywania przysugujcych im uprawnie nadzorczych.
 Art. 89. 1. Jeeli prawo uzalenia wano rozstrzygnicia organu gminy od jego zatwierdzenia,
uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajcie stanowiska przez ten organ powinno nastpi nie
pniej ni w cigu 14 dni od dnia dorczenia tego rozstrzygnicia lub jego projektu, z zastrzeeniem ust.
1a.
1a. Termin, o ktrym mowa w ust. 1, wynosi 30 dni, jeeli zatwierdzenie, uzgodnienie lub
zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowicego jednostki samorzdu terytorialnego.
2. Jeeli organ, o ktrym mowa w ust. 1 lub 1a, nie zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzygnicie
uwaa si za przyjte w brzmieniu przedoonym przez gmin, z upywem terminu okrelonego w ust. 1
lub 1a.
3. Do zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania przez organy gminy rozstrzygni innych organw
przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje si odpowiednio.

Art. 90. 1. Wjt obowizany jest do przedoenia wojewodzie uchwa rady gminy w cigu 7 dni od
dnia ich podjcia. Akty ustanawiajce przepisy porzdkowe wjt przekazuje w cigu 2 dni od ich
ustanowienia.
2. Wjt przedkada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach okrelonych w ust. 1, uchwa
budetow, uchwa w sprawie absolutorium oraz inne uchway rady gminy i zarzdzenia wjta objte
zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej.

Art. 91. 1. Uchwaa lub zarzdzenie organu gminy sprzeczne z prawem s niewane. O niewanoci
uchway lub zarzdzenia w caoci lub w czci orzeka organ nadzoru w terminie nie duszym ni 30 dni
od dnia dorczenia uchway lub zarzdzenia, w trybie okrelonym w art. 90.
2. Organ nadzoru, wszczynajc postpowanie w sprawie stwierdzenia niewanoci uchway lub
zarzdzenia albo w toku tego postpowania, moe wstrzyma ich wykonanie.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje si do uchway lub zarzdzenia o zaskareniu rozstrzygnicia
nadzorczego do sdu administracyjnego.
3. Rozstrzygnicie nadzorcze powinno zawiera uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o
dopuszczalnoci wniesienia skargi do sdu administracyjnego.
4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza niewanoci uchway
lub zarzdzenia, ograniczajc si do wskazania, i uchwa lub zarzdzenie wydano z naruszeniem
prawa.
5. Przepisy Kodeksu postpowania administracyjnego stosuje si odpowiednio.

Art. 92. 1. Stwierdzenie przez organ nadzoru niewanoci uchway lub zarzdzenia organu gminy
wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie objtym stwierdzeniem niewanoci, z dniem
dorczenia rozstrzygnicia nadzorczego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do uchway lub zarzdzenia o zaskareniu rozstrzygnicia
nadzorczego do sdu administracyjnego.

Art. 92a. W przypadku zoenia przez organ gminy skargi na rozstrzygnicie nadzorcze, sd
administracyjny wyznacza rozpraw nie pniej ni w cigu 30 dni od dnia wpynicia skargi do sdu.

Art. 93. 1. Po upywie terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 organ nadzoru nie moe we wasnym
zakresie stwierdzi niewanoci uchway lub zarzdzenia organu gminy. W tym przypadku organ nadzoru
moe zaskary uchwa lub zarzdzenie do sdu administracyjnego.
2. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1, wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania uchway
lub zarzdzenia naley do sdu.

Art. 94. 1. Nie stwierdza si niewanoci uchway lub zarzdzenia organu gminy po upywie jednego
roku od dnia ich podjcia, chyba e uchybiono obowizkowi przedoenia uchway lub zarzdzenia w
terminie okrelonym w art. 90 ust. 1, albo jeeli s one aktem prawa miejscowego.
2. Jeeli nie stwierdzono niewanoci uchway lub zarzdzenia z powodu upywu terminu
okrelonego w ust. 1, a istniej przesanki stwierdzenia niewanoci, sd administracyjny orzeka o ich
niezgodnoci z prawem. Uchwaa lub zarzdzenie trac moc prawn z dniem orzeczenia o ich
niezgodnoci z prawem. Przepisy Kodeksu postpowania administracyjnego co do skutkw takiego
orzeczenia stosuje si odpowiednio.
 Art. 95. (skrelony).

Art. 96. 1. W razie powtarzajcego si naruszenia przez rad gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na
wniosek Prezesa Rady Ministrw, moe w drodze uchway rozwiza rad gminy. W przypadku
rozwizania rady gminy Prezes Rady Ministrw, na wniosek ministra waciwego do spraw administracji
publicznej, wyznacza osob, ktra do czasu wyboru rady gminy peni jej funkcj.
2. Jeeli powtarzajcego si naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza si wjt, wojewoda wzywa
wjta do zaprzestania narusze, a jeeli wezwanie to nie odnosi skutku - wystpuje z wnioskiem do
Prezesa Rady Ministrw o odwoanie wjta. W przypadku odwoania wjta Prezes Rady Ministrw, na
wniosek ministra waciwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osob, ktra do czasu wyboru
wjta peni jego funkcj.

Art. 97. 1. W razie nierokujcego nadziei na szybk popraw i przeduajcego si braku

skutecznoci w wykonywaniu zada publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrw, na wniosek
ministra waciwego do spraw administracji publicznej, moe zawiesi organy gminy i ustanowi zarzd
komisaryczny na okres do dwch lat, nie duej jednak ni do wyboru rady oraz wjta na kolejn kadencj.
2. Ustanowienie zarzdu komisarycznego moe nastpi po uprzednim przedstawieniu zarzutw
organom gminy i wezwaniu ich do niezwocznego przedoenia programu poprawy sytuacji gminy.
3. Komisarza rzdowego powouje Prezes Rady Ministrw na wniosek wojewody, zgoszony za
porednictwem ministra waciwego do spraw administracji publicznej.
4. Komisarz rzdowy przejmuje wykonywanie zada i kompetencji organw gminy z dniem
powoania.

Art. 98. 1. Rozstrzygnicia organu nadzorczego dotyczce gminy, w tym rozstrzygnicia, o ktrych
mowa w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 1, a take stanowisko zajte w trybie art. 89, podlegaj zaskareniu do
sdu administracyjnego z powodu niezgodnoci z prawem w terminie 30 dni od dnia ich dorczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do rozstrzygni dotyczcych organw zwizkw i
porozumie midzygminnych.
3. Do zoenia skargi uprawniona jest gmina lub zwizek midzygminny, ktrych interes prawny,
uprawnienie albo kompetencja zostay naruszone. Podstaw do wniesienia skargi jest uchwaa lub
zarzdzenie organu, ktry podj uchwa lub zarzdzenie albo ktrego dotyczy rozstrzygnicie
nadzorcze.
3a. Do zoenia skargi na rozstrzygnicie organu nadzorczego, dotyczce uchway rady gminy,
dorczone po upywie kadencji rady, uprawniona jest rada gminy nastpnej kadencji w terminie 30 dni od
dnia wyboru przewodniczcego rady.
4. Do postpowania w sprawach, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, stosuje si odpowiednio przepisy o
zaskaraniu do sdu administracyjnego decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji
publicznej.
5. Rozstrzygnicia nadzorcze staj si prawomocne z upywem terminu do wniesienia skargi bd z
dat oddalenia lub odrzucenia skargi przez sd.

Art. 98a. 1. Jeeli waciwy organ gminy, wbrew obowizkowi wynikajcemu z przepisw art. 190
ust. 2 i 6 i art. 194 ust. 1 ustawy, o ktrej mowa w art. 24b ust. 6, art. 26 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 20
czerwca 2002 r. o bezporednim wyborze wjta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984,
Nr 127, poz. 1089 i Nr 214, poz. 1806) oraz art. 5 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
ograniczeniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez osoby penice funkcje publiczne, w zakresie
dotyczcym odpowiednio wyganicia mandatu radnego, obsadzenia mandatu radnego, wyganicia
mandatu wjta, odwoania ze stanowiska albo rozwizania umowy o prac z zastpc wjta, sekretarzem
gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki organizacyjnej gminy i osob zarzdzajc lub
czonkiem organu zarzdzajcego gminn osob prawn, nie podejmuje uchway, nie odwouje ze
stanowiska lub nie rozwizuje umowy o prac, wojewoda wzywa organ gminy do podjcia odpowiedniego
aktu w terminie 30 dni.
2. W razie bezskutecznego upywu terminu okrelonego w ust. 1, wojewoda, po powiadomieniu
ministra waciwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarzdzenie zastpcze.
3. Przepisy art. 98 stosuje si odpowiednio.
 3. Przepis art. 98 stosuje si odpowiednio, z tym e uprawniona do zoenia skargi jest rwnie
osoba, ktrej interesu prawnego lub uprawnienia dotyczy zarzdzenie zastpcze.

Art. 99. 1. (skrelony).

1a. Przepisy o nadzorze nad gminami stosuje si odpowiednio do zwizkw i porozumie
midzygminnych.
2. W sprawach zwizkw i porozumie midzygminnych, wykraczajcych poza granice
wojewdztwa, organy nadzorcze dziaaj w zakresie swojej waciwoci miejscowej i za porednictwem
organw nadzorczych waciwych ze wzgldu na siedzib wadz zwizku lub porozumienia, chyba e
statut zwizku lub porozumienie przekazuje uprawnienia nadzorcze Prezesowi Rady Ministrw.

Art. 100. Postpowanie sdowe, o ktrym mowa w artykuach poprzedzajcych, jest wolne od opat
sdowych.

Art. 101. 1. Kady, czyj interes prawny lub uprawnienie zostay naruszone uchwa lub
zarzdzeniem podjtymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, moe - po
bezskutecznym wezwaniu do usunicia naruszenia - zaskary uchwa do sdu administracyjnego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si, jeeli w sprawie orzeka ju sd administracyjny i skarg oddali.
2a. Skarg na uchwa lub zarzdzenie, o ktrych mowa w ust. 1, mona wnie do sdu
administracyjnego w imieniu wasnym lub reprezentujc grup mieszkacw gminy, ktrzy na to wyra
pisemn zgod.
3. W sprawie wezwania do usunicia naruszenia stosuje si przepisy o terminach zaatwiania spraw
w postpowaniu administracyjnym.
4. W sprawach, o ktrych mowa w ust. 1, stosuje si odpowiednio art. 94.

Art. 101a. 1. Przepisy art. 101 stosuje si odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynnoci
nakazanych prawem albo przez podejmowane czynnoci prawne lub faktyczne narusza prawa osb
trzecich.
2. W przypadkach, o ktrych mowa w ust. 1, sd administracyjny moe nakaza organowi nadzoru
wykonanie niezbdnych czynnoci na rzecz skarcego, na koszt i ryzyko gminy.

Art. 102. Przepisw rozdziau niniejszego nie stosuje si do decyzji indywidualnych w sprawach z
zakresu administracji publicznej, wydawanych przez organy gmin, ich zwizkw lub samorzdowe kolegia
odwoawcze. Kontrol instancyjn w tym zakresie oraz nadzr pozainstancyjny i kontrol sprawowan
przez sd okrelaj przepisy odrbne.

Art. 102a. W sprawach, o ktrych mowa w niniejszym rozdziale, nie stosuje si przepisw art. 52 3
i 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270).

Rozdzia 11

Przepis kocowy

Art. 103. Ustawa wchodzi w ycie w terminie i na zasadach okrelonych ustaw - Przepisy
wprowadzajce ustaw o samorzdzie terytorialnym, z wyjtkiem art. 5 ust. 4 i art. 17, ktre wchodz w
ycie z dniem ogoszenia.