USTALANIE WZORW

I
NAZW SOLI
Spis treci
Pojcia podstawowe
Wzr oglny soli
Znane kwasy, wartociowo reszt,
nazewnictwo pochodzcych od nich soli
Wartociowo znanych metali
Ustalanie wzorw sumarycznych
Przykad I
Przykad II
Ustalanie nazw soli
Przykad I
Przykad II
Ustalanie wzorw strukturalnych
Przykad I
Przykad II
Okrelanie liczby atomw
poszczeglnych pierwiastkw w czsteczce soli
Przykady
 Podstawowe pojcia

Definicja soli
Jest to zwizek chemiczny, ktrego czsteczka zbudowana jest z
kationu (kationw) metalu i anionu (anionw) reszty kwasowej.

Wzr sumaryczny
Umowny zapis, ktry okrela tylko rodzaj i liczb atomw
wchodzcych w skad czsteczki.

Wzr strukturalny (kreskowy)

Wzr uwzgldniajcy rodzaj, liczb atomw oraz wizania
midzy nimi.
Indeks stechiometryczny
Liczba atomw danego pierwiastka w czsteczce

Wartociowo
Okrela liczb wiza chemicznych, jak tworzy atom
danego pierwiastka (grupa funkcyjna) z atomami innych
pierwiastkw (grupami funkcyjnymi) tworzc czsteczk
danego zwizku

Pojcie wartociowoci dotyczy atomw zwizanych

w czsteczkach.
W stanie niezwizanym wartociowo wynosi 0
 A B

n m

M oznacza n oznacza ilo atomw

symbol metalu metalu
w czsteczce
R oznacza wzr
reszty kwasowej m oznacza ilo reszt w
czsteczce
A wartociowo metalu w tym zwizku
B - wartociowo reszty kwasowej
W czsteczce soli
Iloczyn wartociowoci metalu ( A) i iloci atomw
tego metalu (n) rwny jest wartociowoci reszty
kwasowej (B) i jej iloci (m)

Axn=Bxm

UWAGA
Nie zapisuje si indeksw stechiometrycznych
( tzw maych wspczynnikw), jeli ich warto wynosi 1
 Wartocio- Wzr Wartocio-
Nazwa kwasu Wzr wo reszty wo Nazwa soli
niemetalu kwasowej reszty
Kwas
chloro- HCl I Cl I chlorek
wodorowy
Kwas
bromo- HBr I Br I bromek
wodorowy
Kwas
siarko- H2S II S II siarczek
wodorowy
Kwas
azotan
azotowy HNO2 III NO2 I (III)
(III)
Kwas
azotowy azotan
HNO3 V NO3 I (V)
( V)
 Wartocio- Wzr Wartocio-
Nazwa
Wzr wo reszty wo Nazwa soli
kwasu
niemetalu kwasowej reszty
Kwas wglan
wglowy
H2CO3 IV CO3 II (IV)
Kwas
siarczan
siarkowy H2SO3 IV SO3 II (IV)
(IV)
Kwas
siarczan
siarkowy H2SO4 VI SO4 II (VI)
(VI)
Kwas
fosforan
fosforowy H3PO4 V PO4 III (V)
(V)

Reszta kwasowa ma wartociowo rwn iloci atomw

wodoru w czsteczce kwasu
Wartociowo wybranych metali
 Kroki, jakie naley podj, aby ustali wzr sumaryczny

1) Ustalamy jakiego kwasu jest to sl R

2) Ustalamy jakiego metalu jest to sl Me
3) Wstpnie zapisujemy symbol metalu i wzr reszty kwasowej
MeR
4) Ustalamy wartociowo metalu - A
5) Ustalamy wartociowo reszty kwasowej B
6) Dobieramy indeksy stechiometryczne - n, m
7) Sprawdzamy czy iloczyn wartociowoci metalu i indeksu
przy nim jest rwny wartociowoci reszty i indeksu przy niej
Axn=Bxm
8) Cieszymy si z poprawnie wykonanego zadania
 Pamitaj !

Przy iloci n, m = 1 nie wpisujemy indeksu

Reszt kwasow R traktujemy jako cao, wic jej
ilo w czsteczce zapisujemy stosujc nawias
okrgy (R)
Przy dobieraniu wspczynnikw (indeksw
stechiometrycznych) stosujemy zasad najmniejszej
wsplnej wielokrotnoci
 Przykad I

Chlorek elaza (III)

Jest to sl kwasu chlorowodorowego (solnego) HCl
elaza trjwartociowego Fe
FeCl
Wartociowo Fe w tym zwizku wynosi III (A)
Wartociowo reszty kwasowej ( Cl ) wynosi I (B)
n x A = m x B ; n x 3 = m x 1 FeCl3
Sprawdzamy: 1 x 3 = 3 x 1
Przykad II

Siarczan (VI) miedzi (II)

Jest to sl kwasu siarkowego (VI) H2SO4
Miedzi dwuwartociowej Cu
CuSO4
Wartociowo reszty kwasowej (SO4) wynosi
II
Wartociowo Cu w tym zwizku wynosi II
n x 2 = m x 2; CuSO4
1x2=1x2
Fe2(SO4)3
Jest to sl kwasu siarkowego (VI) ( H2SO4), czyli
siarczan (VI)
Jest to sl elaza trjwartociowego Fe (III)
Nazwa siarczan (VI) elaza (III)

Al(NO2)3
Jest to sl kwasu azotowego (III), czyli azotan (III)
Jest to sl glinu
Nazwa azotan (III) glinu
 Wzory strukturalne (kreskowe) soli

Uwagi wstpne:
- Atom danego pierwiastka tworzy z innymi ilo
wiza rwn jego wartociowoci, czyli ilo wiza
( kresek we wzorze) odchodzcych od symbolu
atomu pierwiastka musi by rwna jego
wartociowoci
- Ukad atomw reszty kwasowej jest taki jak w
kwasie
Proponowany algorytm postpowania
1. Piszemy wzr sumaryczny MenRm

2. Piszemy wzr sumaryczny kwasu od ktrego pochodzi dana sl HBR

3. Piszemy wzr kreskowy kwasu i zaznaczmy reszt kwasow

4. Z lewej strony w kolumnie piszemy symbole metalu w iloci n (symbol

oznacza 1 atom)
5. Z prawej strony w kolumnie wzory reszt w iloci m

6. czymy za pomoc kresek pamitajc o wartociowoci

7. Sprawdzamy: czy:
- od symbolu metalu odchodzi ilo kresek rwna jego
wartociowoci
- od kadej reszty kwasowej odchodzi ilo kresek rwna
wartociowoci reszty
- ilo symboli atomw i ilo wzorw reszt jest rwna
indeksom stechiometrycznym we wzorze sumarycznym
 Przykad I
Piszemy wzr sumaryczny MenRm

Ca(NO3)2
Piszemy wzr sumaryczny kwasu od ktrego pochodzi dana sl
H BR

HNO3
Piszemy wzr kreskowy kwasu i zaznaczmy reszt kwasow
 symbole metalu w iloci n (symbol oznacza 1 atom) Ca
Z prawej strony w kolumnie wzory reszt (w iloci m)

Ca

czymy za pomoc kresek

pamitajc o wartociowoci

Sprawdzamy
 Przykad II
Piszemy wzr sumaryczny MenRm

Wglan glinu Al2 (CO3)3

Piszemy wzr sumaryczny kwasu od ktrego pochodzi dana sl

HBR

H2CO3

Piszemy wzr kreskowy kwasu i zaznaczmy reszt kwasow

Z lewej strony w kolumnie piszemy symbole metalu w iloci n (symbol
oznacza 1 atom)
Z prawej strony w kolumnie wzory reszt w iloci m

Al

Al

czymy za pomoc kresek pamitajc o wartociowoci

Sprawdzamy
 Ustalanie iloci poszczeglnych atomw
w czsteczce soli

Men(R)m

Ilo atomw metalu wynosi n (rwna jest indeksowi

stechiometrycznemu przy symbolu metalu
Ilo m to ilo reszt w czsteczce

Liczb atomw poszczeglnych pierwiastkw znajdujcych si w

resztach kwasowych R obliczamy mnoc indeks stechiometryczny
stojcy przy symbolu danego niemetalu w reszcie przez indeks
wskazujcy na ilo reszt w czsteczce soli
 Men(NxOy)m

N symbol niemetalu w reszcie kwasowej

O symbol tlenu w reszcie kwasowej
x ilo atomw danego niemetalu w
reszcie kwasowej
y ilo atomw tlenu w reszcie kwasowej
m ilo reszt kwasowych w czsteczce soli
Ilo atomw Me = n
Ilo atomw N = x m
Ilo atomw O = y m
 Przykady

Al2(SO4)3

Ilo atomw glinu w jednej czsteczce - 2

Ilo atomw siarki w jednej czsteczce - 1 x 3 = 3
Ilo atomw tlenu w jednej czsteczce - 4 x 3 = 12

Mg(NO3)2

Ilo atomw magnezu w jednej czsteczce 1

Ilo atomw azotu w jednej czsteczce 1 x 2 = 2
Ilo atomw tlenu w jednej czsteczce 3 x 2 = 6