Algebra zdarze

Przestrzeni zdarze elementarnych (przestrzeni wynikw) nazywamy zbir wszystkich

moliwych wynikw dowiadczenia losowego.

Zdarzeniem elementarnym nazywamy kady jednoelementowy podzbir przestrzeni

wynikw.

Zdarzeniem (zdarzeniem losowym) nazywamy kady podzbir przestrzeni wynikw.W

rachunku prawdopodobiestwa stosujemy nastpujce oznaczenia i okrelenia:
Przykad 1

Dowiadczenie polega na dwukrotnym rzucie monet.

Niech A bdzie zdarzeniem polegajcym na tym, e przynajmniej raz wypadnie orze, a

zdarzenie B - wyniki obu rzutw bd takie same.

Zdarzeniu A sprzyjaj zdarzenia elementarne: {(o, o)}, {(o, r)}, {(r, o)}, co moemy zapisa:
Prawdopodobiestwo warunkowe
Prawdopodobiestwo warunkowe zajcia zdarzenia A, pod warunkiem zajcia zdarzenia B,
liczymy ze wzoru:
P(A|B)=P(AB)P(B)
gdzie P(B)>0.

Przykad 2.
W urnie jest 8 kul: 4 biae i 4 czarne. Wybieramy losowo bez zwracania 2 kule. Wyznacz
prawdopodobiestwo tego, e druga wylosowana kula bdzie czarna, gdy pierwsza
wylosowana kula bya biaa.
Rozwizanie:
Wprowadmy oznaczenia:
A - druga wylosowana kula jest czarna,
B - pierwsza wylosowana kula jest biaa,
AB - pierwsza wylosowana kula jest biaa, a druga wylosowana kula jest czarna.
Chcemy obliczy prawdopodobiestwo zajcia zdarzenia A, pod warunkiem, e zaszo
zdarzenie B. Skorzystamy ze wzoru:
P(A|B)=P(AB)P(B)
Liczymy potrzebne prawdopodobiestwa:
P(B)=48=12
P(AB)=4847=27
Zatem mamy ostatecznie:
P(A|B)=P(AB)P(B)=2712=47

Zdarzenia niezalene s to zdarzenia nalece do tej samej rodziny zdarze (przestrzeni zdarze),
dla ktrych spenione jest rwnanie P(AB) = P(A)P(B). Jest to pojcie zwizane
z prawdopodobiestwem warunkowym. Taka zaleno zdarze zachodzi wtedy, gdy
prawdopodobiestwo zdarzenia A jest takie samo (nie zmieni si) bez wzgldu na to czy zaszo
zdarzenie B czy nie dla tego wanie niezalene, bo jedno zdarzenie w aden sposb nie wpynie na
warto prawdopodobiestwa drugiego zdarzenia. Czsto natomiast bywa, e gdy chcemy obliczy
prawdopodobiestwo zdarzenia A i jednoczenie wiemy, e wystpi zdarzenie B to jestemy w stanie
dokadniej okreli prawdopodobiestwo, jednak nie w zdarzeniach niezalenych. Dla przykadu:
trzykrotny rzut monet, zdarzenie A - wypadnie trzy razy orze, zdarzenie B - za pierwszym i drugim
rzutem wypadnie orze. W takim przypadku, jeli wiemy, e wystpi zdarzenie B bylibymy w stanie
duo dokadniej obliczy prawdopodobiestwo zdarzenia A, jednak w przypadku zdarze
niezalenych taka informacja nie uatwi niczego.

Przykad: Rzut kostk, zdarzenie A wyrzucona ilo oczek jest liczb parzyst, B wyrzucona ilo
oczek jest wiksza od 2. Moemy te rozpisa zdarzenia wpisujc liczb wyrzuconych oczek, jako
wynik zdarzenia losowego, wtedy:

={1,2,3,4,5,6}

Zdarzenie A={2,4,6}
Zdarzenie B={3,4,5,6}

AB={4,6}

P(A)=|A|||=36=12

P(B)=46=23

P(AB)=26=13

Majc wyliczone prawdopodobiestwa moemy sprawdzi warunek z definicji:

P(AB)=P(A)P(B)

13=1223

13=13

Rwno jest prawdziwa, wic zdarzenia A i B s zdarzeniami niezalenymi od siebie. Co oznacza, e

w tym przypadku gdybymy byli pewni, e przy rzucie kostk wypadnie liczba parzysta to nie
zmienioby prawdopodobiestwa wypadnicia liczby oczek wikszej od 2 ( i odwrotnie zdarzenie B
nie jest zalene od A).

Definicja (niezaleno dwch zdarze)

Zdarzenia A,B nazywamy niezalenymi jeli P(AB)=P(A)P(B)

W sytuacji z przykadu 3.1 rozwaane zdarzenia s niejako "fizycznie niezalene", opisuj one wyniki
rzutw dwiema rnymi kostkami. Naley jednak pamita, e zdarzenia mog by niezalene w
sensie powyszej definicji, nawet jeli opisuj wyniki tych samych eksperymentw. Dobrze pokazuje
to poniszy przykad.

Przykad 3.2
Rzucamy 3 razy monet. Zdefiniujmy nastpujce zdarzenia:

- wypada co najwyej jedna reszka,

- wypady i ory i reszki.

Mamy P(A)=12

(np. z symetrii) oraz P(B)=34 (bo z 8 zdarze elementarnych odrzucamy tylko 2). Ponadto AB
odpowiada wypadniciu dokadnie jednej reszki, wic P(AB)=38. Czyli zachodzi P(AB)=P(A)P(B)
pomimo tego, e zdarzenia A i B

wydaj si by od siebie zalene.

Ten przykad pokazuje, e o pojciu niezalenoci naley myle w terminach informacji, t.j. "czy
zajcie zdarzenia A
daje mi dodatkow informacj na temat zajcia zdarzenia B

?", a nie w terminach zwizkw fizycznych midzy zdarzeniami.

Na koniec naszych rozwaa na temat definicji niezalenoci zauwamy nastpujcy fakt:

Fakt 3.3
Jeli zdarzenia A,B

s niezalene, to niezalene s te zdarzenia A,B oraz A,B.

Dowd
Intuicyjnie powyszy fakt jest oczywisty. Jeli zajcie B nie mwi nam nic o A, to nie zajcie B te nie
powinno. Formalnie moemy rozumowa tak:
P(AB)=P(A)P(AB)=P(A)P(A)P(B)=P(A)(1P(B))=P(A)P(B).
Druga cz tezy wynika natychmiast z pierwszej zaaplikowanej do zdarze B,A

DZIAANIA NA ZBIORACH
Matematyka matura - dziaania na zbiorach: suma, cz wsplna, rnica

Na zbiorach liczb mona wykonywa kilka dziaa. Zanim przedstawimy, jak to si odbywa, naley
zapamita kilka znakw:

Pierwszy symbol (zawiera si w), oznacza e jeden zbir zawiera si w drugim.

Przykad:
Dane s zbiory:

Moemy stwierdzi, e zbir A zawiera si w zbiorze B, poniewa wszystkie elementy ze zbioru A,

znajduj si rwnie w zbiorze B. Zapisujemy to przy pomocy przedstawionego symbolu:

UWAGA: Gdy jeden zbir nie zawiera si w drugim, stosujemy symbol przekrelonego znaku zawiera
si w":
Kolejne trzy symbole reprezentuj okrelone dziaania na zbiorach:

Suma dwch zbiorw to zbir zawierajcy jednoczenie elementy obu zbiorw.

Przykad:
Dane s zbiory:

Cz wsplna dwch zbiorw, to zbir zawierajcy elementy znajdujce si jednoczenie w

pierwszym i drugim zbiorze.
Przykad:
Dane s zbiory:

UWAGA: Zdarzaj si zbiory, ktre nie maj wsplnych elementw. Takie zbiory nazywamy zbiorami
rozcznymi. Ich czci wspln jest zbir pusty.
Przykad:

Rnica dwch zbiorw to zbir zawierajcy elementy pierwszego zbioru, ktre nie znajduj si w
drugim zbiorze.
Przykad:
Dane s zbiory:

UWAGA: Tu take, jak w wypadku czci wsplnej, moe si zdarzy, e rnic zbiorw jest zbir
pusty.
Przykad: