SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

Tytu oryginau: The Daily Stoic: 366 Meditations on Wisdom, Perseverance,
and the Art of Living

Tumaczenie: Tomasz Walczak

ISBN: 978-83-283-3500-4

Copyright 2016 by Ryan Holiday and Stephen Hanselman

All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form.
This edition published by arrangement with Portfolio, an imprint of Penguin Publishing
Group, a division of Penguin Random House LLC.

Polish edition copyright 2017 by Helion SA

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form
or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any
information storage retrieval system, without permission from the Publisher.

Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu

niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod
kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd

towarowymi ich wacicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice
informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za
ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub
autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci
za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.

Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/stoicy
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.

Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)

Printed in Poland.

Kup ksik Ksigarnia internetowa

Pole ksik Lubi to! Nasza spoeczno
Oce ksik
 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

 SPIS TRECI

WPROWADZENIE 9

CZ I: POSTRZEGANIE
STYCZE: JASNO 16

LUTY: NAMITNOCI I EMOCJE 48

MARZEC: WIADOMO 78

KWIECIE: OBIEKTYWNA MYL 110

CZ II: DZIAANIE
MAJ: WACIWE DZIAANIA 142

CZERWIEC: ROZWIZYWANIE PROBLEMW 174

LIPIEC: POWINNOCI 205

SIERPIE: PRAGMATYZM 237

CZ III: WOLA
WRZESIE: HART DUCHA I ODPORNO 270

PADZIERNIK: CNOTA I DOBRO 301

LISTOPAD: AKCEPTACJA AMOR FATI 333

GRUDZIE: ROZMYLANIA NAD MIERTELNOCI 364

POZOSTA STOIKIEM 397

MODEL PRAKTYKI PNYCH STOIKW ORAZ SOWNICZEK

NAJWANIEJSZYCH POJ I FRAGMENTW 399

UWAGI NA TEMAT TUMACZE, ODWOA I RDE 414

ZALECANA DALSZA LEKTURA 416

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik
 STYCZE

JASNO

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 17

1 stycznia
KONTROLA I WYBR

Podstawowe zadanie w yciu polega na tym, by identyfikowa i odpo-

wiednio dzieli sprawy na zewntrzne, nad ktrymi nie mamy kontroli,
oraz na te zwizane z naszymi wyborami. Gdzie wic naley szuka do-
bra i za? Nie w pozostajcych poza nasz kontrol rzeczach zewntrznych,
ale w sobie, w wyborach, ktre do nas nale [].
EPIKTET, DIATRYBY, 2.5.4 5

N ajwaniejsz praktyk w filozofii stoickiej jest odrnianie tego, co

moemy zmieni, od rzeczy niezmiennych. Tego, na co mamy wpyw,
od tego, na co wpywu nie mamy. Gdy lot jest opniony z powodu pogody,
adne krzyki na przedstawiciela linii lotniczej nie zakocz burzy. adne
proby nie zmieni Twojego wzrostu ani miejsca urodzenia. Niezalenie od
tego, jak bdziesz si stara, nie moesz zmusi kogo, by Ci polubi. Do-
datkowo czasu, jaki marnujesz na te niezmienne aspekty, nie powicasz na
rzeczy, ktre moesz zmieni.
Grupy osb wychodzcych z naogw odmawiaj Modlitw o pogod
ducha: Boe, uycz mi pogody ducha, abym godzi si z tym, czego nie mo-
g zmieni, odwagi, abym zmienia to, co mog zmieni, i mdroci, abym
odrnia jedno od drugiego. Uzalenieni nie maj wpywu na naduycia,
jakie dotkny ich w dziecistwie. Nie mog odwrci wyborw, jakich do-
konali, ani cofn krzywd, jakie spowodowali. Mog jednak zmieni swoj
przyszo dziki sile, jak maj w chwili obecnej. Zgodnie ze sowami Epik-
teta mog kontrolowa wybory, jakich dokonuj teraz.
To samo dotyczy nas samych. Jeli potrafimy jasno okreli, ktre czci
dnia pozostaj pod nasz kontrol, nie tylko staniemy si szczliwsi. Dodat-
kowo zyskamy istotn przewag nad innymi, niewiadomymi tego, e tocz
walk, z ktrej nie mog wyj zwycisko.

Kup ksik Pole ksik

 18 STYCZE

2 stycznia
EDUKACJA DROG DO WOLNOCI

Co jest owocem tych nauk? To plon najpikniejszy i najodpowiedniejszy

dla prawdziwie wyksztaconych: spokj ducha, nieustraszono i wolno.
Nie powinnimy wierzy posplstwu, utrzymujcemu, e tylko wolnym
wolno si ksztaci. Wierzmy mionikom mdroci, mwicym, e tylko
wyksztaceni s wolni.
EPIKTET, DIATRYBY, 2.1.21 23A

D laczego czytasz t ksik? Dlaczego sigasz po jakiekolwiek ksiki?

Nie po to, aby mdrzej wyglda, zabi czas w samolocie lub dowie-
dzie si tego, co Ci interesuje. Wszystko to moesz zrobi atwiej ni
dziki lekturze.
Wybr tej ksiki wynika z tego, e chcesz nauczy si, jak y. Zaley Ci
na wikszej wolnoci, ograniczeniu lkw i osigniciu spokoju. Uczysz si
czytasz i medytujesz nad mdroci wybitnych umysw nie dla samej
nauki, tylko w okrelonym celu.
Pamitaj o tym celu w dniach, gdy co Ci rozkojarzy i gdy ogldanie tele-
wizji lub podjadanie wydaje si lepszym pomysem ni lektura albo studio-
wanie filozofii. Wiedza zwaszcza samopoznanie to droga do wolnoci.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 19

3 stycznia
BD BEZWZGLDNY DLA RZECZY,
KTRE NIE MAJ ZNACZENIA

Jak wielu ludzi zabierao ci ycie, gdy nie bye nawet wiadom tego,
co tracisz? Ile zmarnowae na bezcelowy smutek, bezmyln wesoo,
chciwe dze, towarzyskie uciechy? Jak mao pozostao ci z ciebie? [Gdy
to pojmiesz] Zrozumiesz, e umierasz, zanim nadszed Twj czas!
SENEKA, O KRTKOCI YCIA, 3.3B

J edn z najtrudniejszych rzeczy w yciu jest mwienie nie. Odmawianie

w obliczu zaprosze, da, zobowiza. Rezygnowanie z tego, co robi
wszyscy inni. Jeszcze trudniejsze jest mwienie nie niektrym zabieraj-
cym czas emocjom: zoci, ekscytacji, zdenerwowaniu, obsesjom, podaniu.
aden z tych impulsw sam w sobie nie wydaje si grony, jednak jeli po-
zwolisz na jego nieopanowany rozwj, stanie si obcieniem.
Jeeli nie zachowasz ostronoci, wanie takie obcienia opanuj Twoje
ycie. Czy zdarza Ci si zastanawia, jak odzyska troch czasu? Jak sprawi,
by nie by cigle zajtym? Zacznij od opanowania potgi sowa nie. Nie,
dzikuj, Nie, nie zamierzam si w to wpltywa, Nie, teraz nie mog te-
go zrobi. Moliwe, e zrani to czyje uczucia. Moliwe, e zrazisz kogo
w ten sposb. Takie postpowanie moe wymaga cikiej pracy. Jednak im
czciej zaczniesz mwi nie sprawom, ktre nie maj znaczenia, tym cz-
ciej bdziesz mg powiedzie tak naprawd istotnym rzeczom. Pozwoli
Ci to y i cieszy si takim yciem, jakiego Ty pragniesz.

Kup ksik Pole ksik

 20 STYCZE

4 stycznia
WIELKA TRJCA

Oto jedyne, czego potrzebujesz w chwili obecnej: pewnoci sdw, dziaa

na rzecz dobra powszechnego i przyjmowania z wdzicznoci wszystkiego,
co przynosi ci los.
MAREK AURELIUSZ, ROZMYLANIA, 9.6

P ostrzeganie, dziaanie i wola. S to trzy czciowo pokrywajce si pod-

stawowe dziedziny stoicyzmu (wedug nich uporzdkowalimy t ksik
i roczn podr, jak rozpocze). Stoicyzm nie ogranicza si naturalnie do
tych trzech obszarw. Moglibymy przez cay dzie opowiada o wyjtkowych
przekonaniach rnych stoikw: Heraklit uwaa, e, Zenon pochodzi
z cypryjskiego miasta Kition i twierdzi, e. Czy jednak takie fakty s
pomocne w codziennym yciu? W jakim stopniu tego rodzaju ciekawostki
zwikszaj jasno umysu?
Zamiast tego na poniszej krtkiej licie podsumowujemy trzy najwaniej-
sze aspekty filozofii stoickiej, o ktrych warto pamita kadego dnia i w trak-
cie podejmowania kadej decyzji:
Kontroluj to, jak postrzegasz wiat.
Odpowiednio kieruj swoimi dziaaniami.
Ochoczo akceptuj to, na co nie masz wpywu.
To wszystko, co musisz zrobi.

Kup ksik Pole ksik

 JASNO 21

5 stycznia
JASNO OKREL SWOJE INTENCJE

Niech wszystkie twe wysiki zmierzaj do okrelonego celu, o ktrym po-

winiene pamita. To nie dziaania zaburzaj ludziom spokj umysu; to
faszywe przekonania prowadz ich do szalestwa.
SENEKA, O POKOJU DUCHA, 12.5

Z asada 29. z ksiki 48 praw wadzy brzmi: zaplanuj wszystko do koca.

Robert Greene pisze: Dziki zaplanowaniu wszystkiego do koca adne
sytuacje Ci nie przytocz i bdziesz wiedzia, kiedy si zatrzyma. agod-
nie steruj losem i pomagaj ksztatowa swoj przyszo, wybiegajc myl
daleko naprzd. Drugi nawyk z ksiki 7 nawykw skutecznego dziaania to:
zaczynaj wszystko z wizj koca.
Wizja koca nie daje pewnoci, e osigniesz cel aden stoik nie zgo-
dziby si z przeciwnym zaoeniem jednak brak wizji gwarantuje, e jej
nie zrealizujesz. Wedug stoikw oisis (faszywe mniemania) nie tylko pro-
wadz do braku spokoju ducha, ale te skutkuj chaotycznym i dysfunkcyj-
nym yciem oraz postpowaniem. Gdy Twoje starania nie s nakierowane
na konkretny cel, skd masz wiedzie, co robi kadego dnia? Na jakiej pod-
stawie zdecydujesz, czemu odmawia, a na co si zgadza? Jak okrelisz, e
naley zakoczy dziaania, e osigne cel lub e zboczye z drogi, jeli
wczeniej nie zdefiniowae, dokd zmierzasz?
Okrelenie tych rzeczy bdzie niemoliwe. Dlatego bdziesz skazany na
porak lub, co jeszcze gorsze, na obd wynikajcy z braku ukierunkowania.

Kup ksik Pole ksik

Tytu oryginau: The Daily Stoic: 366 Meditations on Wisdom, Perseverance,
and the Art of Living

Tumaczenie: Tomasz Walczak

ISBN: 978-83-283-3500-4

Copyright 2016 by Ryan Holiday and Stephen Hanselman

All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form.
This edition published by arrangement with Portfolio, an imprint of Penguin Publishing
Group, a division of Penguin Random House LLC.

Polish edition copyright 2017 by Helion SA

All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form
or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any
information storage retrieval system, without permission from the Publisher.

Wszelkie prawa zastrzeone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu

niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metod
kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi bd

towarowymi ich wacicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte w tej ksice
informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za
ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub
autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci
za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice.

Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/stoicy
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.

Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)

Printed in Poland.

Kup ksik Ksigarnia internetowa

Pole ksik Lubi to! Nasza spoeczno
Oce ksik