KARAYOLU LE TEHLKEL MADDE

TAIMACILII (ADR)

Giri Tehlikeli Maddeler; doal zellikleri veya tama esnasndaki durumlar

sebebiyle; genel emniyet ve dzeni, zellikle umumu, nemli mallar, insanlar,
hayvanlar ve evreyi tehlike sokan madde ve nesnelerdir.

ADR
Anlamas Orijinal Ad: ACCORD EUROPEN RELATIF AU TRANSPORT
INTERNATIONAL DES MARCHANDISES DANGEROUS PAR ROUTE
ngilizce: EUROPEAN AGREEMENT CONCERNING THE

K
INTERNATIONAL CARRIAGE OF DANGEROUS GOODS BY ROAD

Trke: ULUSLARARASI KARAYOLLARINDA TEHLKEL MADDELERN

ST
TAINMASINA DAR AVRUPA ANLAMASI

J
LO
ER

Tehlikeli Maddelerin Uluslararas Karayolu Tanmasna Dair Avrupa Anlamas

(ADR), Birlemi Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafndan
dzenlenmi bir konvansiyon olup, taraf lkelerin topraklar zerinden ya da
N

snrlar arasnda gerekletirilen tehlikeli madde tamalarn kapsamaktadr.

ADR Konvansiyonu 30 Eyll 1957 tarihinde Cenevrede imzalanm ve 29 Ocak
1968 tarihinde yrrle girmitir.
D

ADR, devletler aras bir anlama olup, genel ve devletler st bir uygulatc
merci bulunmamaktadr. Uygulamada, karayolu denetimleri devletler
tarafndan gerekletirilmekte ve anlama hkmlerine uyulmad takdirde
ihlal edenlere kar ulusal makamlar tarafndan kendi i mevzuatlarna gre
yasal ilem uygulanmaktadr. Zira ADR Anlamas bizzat para cezas
ngrmemektedir.

ADR Anlamas, belli sayda istisna hari olmak zere, sz konusu

anlamann gereklerinin yerine getirilmesi kouluyla karayolu aralaryla
uluslararas tehlikeli madde tamacl yaplabileceini ngrmektedir.
Tehlikeli maddelerin ADR kapsamnda snrlandrlmasna ynelik sistem, BM
Tavsiye kararlarn yakndan takip etmektedir.
Yaps Konvansiyonun 9 blme ayrlm olup, A ve B eklerinden olumaktadr.
Konvansiyonun yaps u ekildedir:-

Ek- A: Genel Hkmler ve tehlikeli maddeler ve nesneler iin genel

hkmler

Blm 1 Genel Hkmler (muafiyet, tanmlar vb.)

Blm 2 Tehlikeli Madde Snflar
Blm 3 Tehlikeli Madde Listesi ve snrl miktarda ADR

K
ambalajlanm tehlikeli maddeler (Limited

Quantities- LQ)

ST
Blm 4 Ambalajlama, IBC v.b ilikin hkmleri RID
Blm 5 Sevkiyat Kurallar (iaretlendirme, etiketlendirme IMDG-
ve dokmentasyon) Code
Blm 6 J
Ambalajlarn yapm ve testlerine ynelik
zorunluluklar,(IBC), byk ambalajlar ve tanklar
LO
Blm 7 Tama, ykleme, boaltma ve elleleme
koullarna ilikin hkmler
ER

EK- B: Nakliye tehizat ve tamalara ilikin hkmler

Blm 8 Ara ekibi, tehizat, faaliyeti ve
dokmantasyonuna ynelik zorunluluklar
N

ADR
Blm 9 Aralarn yapm ve onayna ilikin zorunluluklar

RID= demiryolu ile tehlikeli maddelerin tanmas, IMDG- Code= denizyolu ile tehlikeli
D

maddelerin tanmasdr.

Genel hkmler ve tanmlar ieren Blm 1, Konvansiyonun nemli bir

blmdr; zira dier blmlerde kullanlan tm terimlerin aklamalarn ortaya
koymakta ve muafiyet olaslklarnn yan sra baka dzenlemelerin
uygulanabilirlii dahil olmak zere ADR Konvansiyonunun kapsam ve
geerliliini net bir ekilde tanmlamaktadr. Ayrca bu blmde eitim, anlama
hkmlerinden ayrlma ve geici tedbirlerle birlikte tehlikeli madde tamacl
zincirindeki eitli paydalarn gvenlie ilikin ykmllklerini tanmlayan
hkmler de yer almaktadr. Gvenlik danmanlarna ynelik zorunluluklar
dahil, gvenlik zorunluluklarnn yerine getirilmesini destekleyen kontroller ve
dier tedbirlere ilikin hkmler de ayrca dahil edilmitir.
 Yeniden dzenlenmi ADR Konvansiyonunun nemli bir ksm BM rakamlarna
ait saysal dzende sralanm tehlikeli maddeler listesi ieren ve Blm 3.2de
yer alan A Tablosudur. Bir tehlikeli maddenin ya da nesnenin UN- Numaras
belirlendiinde, bu tablodan bu madde ya da nesnenin tanabilmesi iin zel
zorunluluklarn neler olduu ve hangi blmlerde yer ald bulunabilir. Ancak
eitli blmlerde yer alan genel zorunluluklar ya da snfa dayal gerekliliklerin
zel zorunluluklara ek olarak uygulanaca unutulmamaldr.

K
Belli tehlikeli maddelere verilmi olan UN- Numaralarn gsteren bir alfabetik

endeks Genel Sekterelik tarafndan hazrlanarak Blm 3.2 Tablo Bye

ST
eklenmitir. Bu sayede BM numaras bilinmedii zamanlarda Tablo Aya
ulamann kolaylatrlmas amalanmtr.

Deiiklikler
J
ADR Konvansiyonuna taraf lkeler her 6 ayda bir toplanr ve Konvansiyonda
yaplabilecek deiiklikler hakknda fikir alverilerinde bulunup karar alrlar.
LO
Teknolojideki gelimeler, deien sanayi uygulamalar gibi deien koullar
dikkate alnarak kabul edilen bu deiiklikler nda Konvansiyon her 2 senede
bir yenilenmektedir. u an iin 2005 versiyonu gererli olup, 2007 versiyonu, 1
Ocak 2007 tarihi itibar ile 6 aylk bir gei sresi ngrlerek yrrle
girecektir.
ER

Ama Karayoluyla uluslararas tamaclkta gvenliin artrlmas,

N

Tehlikeli maddelerin tanmasna ilikin BM Tavsiyelerine (UN

Recommendations) dayanarak tehlikeli atklar dahil olmak zere tehlikeli
mallarn snflandrmas, paketlenmesi, etiketlenmesi ve test edilmesiyle alakal
hkmlerin, dier tama ekilleri ile uyumlu biimde ortaya koyulmas,
D

Karayoluyla tehlikeli mal tayan aralarn yapm, donanm ve ileyiine

ynelik koullarn ortaya konmasdr.

Yasal
Kapsam Tm Birlemi Milletler, BM Avrupa Ekonomik Konseyi (UN/ECE) ye lkelerine
ve dier Avrupa lkelerinin yan sra BM AEK faaliyetlerine katlmaya arlan BM
yesi lkelere aktr.
nemli
Maddeleri Anlamann 2. Maddesine gre, A Eki ile tanmas yasaklanan tehlikeli maddeler
uluslararas tamalarda kabul edilmezken, dier tehlikeli maddelerin uluslararas
tanmas aadakilere uyulmas kouluyla mmkn olacaktr:

- Sz konusu maddeler, zellikle de bunlarn ambalajlanmas ve

etiketlenmesine ynelik olarak A Ekinde ortaya konan koullar,

- Sz konusu maddeleri tayan aralarn yapm, donanm ve altrlmasna

K
ynelik olarak B Ekinde ortaya konan koullar.

Bununla beraber, ADR Konvansiyonu 4. Madde uyarnca her bir Szleme Taraf

ST
tama esnasndaki gvenlik dndaki sebeplerle topraklarna tehlikeli mallarn
giriini dzenleme ya da yasaklama hakkn sakl tutar. Szleme Taraflar ayrca
ikili ya da ok tarafl anlamalar ile, A Eki ile tanmas yasaklanm baz
J
maddelerin belli koullara tabi olarak kendi topraklar zerinde uluslararas olarak
tanmasn ya da A Ekine gre uluslararas olarak tanmalarna msaade edilmi
olan tehlikeli maddelerin A ve B Eklerinde belirtilen koullardan daha az kat
LO
koullarda kendi topraklarnda tanmasn dzenleme hakkn sakl tutar.

ye Devletler 27Avrupa Birlii lkesi- Almanya, Fransa, talya,Malta

ER

2007 itibariyle 15 AB d lke- Rusya, svire, Arnavutluk, Azerbaycan,

1 Kuzey Afrika lkesi- Fas
Toplam 43 lke
Trkiye henz ye deil. Ancak, 06.12.2005 tarihinde Resmi Gazetede
N

yaynlanan Karar No.: 54534 ile Trkiyenin ADR Konvansiyonuna taraf

olunmas uygun bulunmutur. Trkiyenin yeni "Karayoluyla Tehlikeli
Madde Tama Ynetmelii" 2007 ylnda kaca tahmin edilmektedir.
D

Avrupa Birlii ile mzakere srecinde Ulatrma grmelerinde ADR

Konvansiyonuna taraf olmak ve gereklerini yerine getirmek ana
artlardan bir tanesidir- (AB Direktif 94/55).
AB
ve ADR Uluslararas tamalarda uyumun salanmas ve Avrupa Birlii ierisinde serbest
ticaretin kesintisiz ekilde ilemesi amacyla ADR Konvansiyonunun A ve B Ekleri,
AB ye lkeleri tarafndan birbirlerinin topraklar zerinden ve arasnda
gerekletirilen tehlikeli madde tamalarnn dzenlenmesinin temel dayana
olarak kabul edilmitir. Karayoluyla tehlikeli madde tamaclna ilikin olarak ye
lkelerin yasalarnn uyumlatrlmasna ynelik 21 Kasm 1994 tarihli ve 94/55/AB
sayl Konsey Ynergesi uyarnca ADR, 1 Ocak 1997 tarihinden itibaren AB ye
lkeleri ierisindeki ve arasndaki tehlikeli madde tamalar radyoaktif maddeler
 dahil- iin geerli hale gelmitir. 94/55/AB sayl Ynerge 2000/61/AB sayl
Ynerge ile gncellenmi bulunmaktadr.

Snflar Tehlikeli Maddeler 9 Snfta toplanmaktadr

Snf 1- Patlayc Madde ve Nesneler

K
Snf 2.1- Yanc Gazlar

ST
J
Snf 2.2- Yanc ve zehirli olmayan gazlar
LO
Snf 2.3- Zehirli Gazlar
ER

Snf 3- Yanc Sv Maddeler

N

Snf 4.1- Yanc Kat Maddeler

D

Snf 4.2- Kendi kendine Yanan Maddeler

Snf 4.3- Su ile temasnda yanc gaz karan maddeler

Snf 5.1- Yakc (oksitleyici) Maddeler

 Snf 5.2- Organik Peroksitler (2007de ylnda deimitir. Alt sar/ st
krmz ve ortada alev)

Snf 6.1- Zehirli Maddeler

K
ST
Snf 6.2- Bulac Maddeler

J
Snf 7- Radyoaktif Maddeler
LO
Snf 8- Andrc Maddeler
ER

Snf 9- Farkl tehlikeleri olan Madde ve Nesneler

N

Tablo A Blm 3.2 Tablo A, ADRnin en temel tablosudur. Bu tablo tm mevcut

tehlikeli maddeleri ve nesneleri UN Numarasna gore sralar. Tm madde ve
D

madde gruplar drt haneli UN Numaralarna gre yaplandrlmtr. rnein;

UN 1202 Mazot, UN 1203 Benzin, UN 1830 Kkrt Asidi gibi.

Her tehlikeli maddenin en nemli ve ayrt edici zellikleri tabloda kodlanm

ekilde verilmitir. rnein; snflandrma, etiketlendirme, paketleme talimatlar
gibi.
 rnek: Methanol
UN sim ve Snf Snf Kodu Paketleme Etiket
No. Tanmlama Grubu
3.1.2 2.2 2.2 2.1.1.3 5.2.2

(1) (2) (3a) (3b) (4) (5)

1230 METHANOL 3 FT1 II 3+6.1

K
Paket
zel Limited Paketleme zel Birlikte

Koullar quantities Talimat paketleme paketleme

ST
koullar koullar
3.3 3.4.6 4.1.4 4.1.4 4.1.10
(6) (7) (8) (9a) (9b)
279 LQ0 J P001 IBC02 MP19
LO
UN portafit tank ADR tank

Talimat zel Tanker zel Tamada

koullar kodu koullar kullanlacak tanker
4.2.4.2 4.2.4.3 4.3 4.3.5, 6.8.4 9.1.1.2
(10) (11) (12) (13) (14)
ER

T7 TP2 L4BH TU15, TE1 FL

Tama iin zel koullar

N

Tama Paketler Dkme Ykleme, letme Tehlike

kategorisi boaltma, Numaras
tama
1.1.3.6 7.2.4 7.3.3 7.5.11 8.5 5.3.2.3
D

(15) (16) (17) (18) (19) (20)

2 CV13, S2, 336
CV28 S19

Bu rnek UN 1230 Methanol tamak iin gerekli tm artlar ve zellikleri

gstermektedir. rnein, stun (4) paketleme grubu IIye iaret etmektedir.
 Bu maddeye ilikin talimatlar ADR 2.1.1.3 bulunur ve aadaki gibidir:-

Paketleme Yksek tehlikeli madde

Grubu I
Paketleme Orta tehlikeli/tehlikeli madde
Grubu II
Paketleme Az tehlikeli madde
Grubu III

K
Limited quantities (LQ) (Snrl Miktar) 7 nolu stunda gsterilmektedir. Bu

ST
durum Methanol iin herhangi istisna olmadn ifade etmektedir. 8 Nolu
stunda ise, paketleme talimat, ADR 4.1.4deki P001 ve IBC02 verilmektedir.
Bu da Methanoln maksimum kapasitesi 450 Litre olan elik variller ile
J
tanabilecei anlamna gelmektedir.
LO
ER
N
D

Katlmclarn
sorumluluklar Tehlikeli madde tamasna katlan taraflarn sorumluluklar ADRde tarif
edilmitir (Blm 1.3, 1.4). (Gnderen, Tayan, Ara sahibi, Ykleyen vs.)
stisnalar Tehlikeli maddelerin tanmas baz zel durumlarda ADR hkmlerinden
muaftr. rnein tehlikeli maddeler;

kiisel ihtiyalar iin tanyorsa, (herkesin kolayca temin edebilecei,

uygun paketlenmi (sznt yapmayacak gvenli) tehlikeli maddeler)
makinalarn iinde bulunuyor ve almalarn salyorsa
llimited quantities (snrl miktar) ve ADR 1.1.3.6ye gore yaplan
tamalar (tanker ve dkme tamalar hari)
acil durumlara mdahale

K
Genelde, tehlikeli maddeler kk paketler veya snrl miktar (limited

ST
quantities-LQ) ierisinde tanyorsa ADR hkmlerine tabi deildir.

rnein
J
20.000 adet 1er Litre ieler iinde Asetonun tanmas ADR hkmlerine
tabi deildir; ancak ayn miktar tanker ile tanyorsa ADR hkmlerine
LO
girmektedir.
ER
N
D
Multi-modal
Tama Eer karayolu ile yaplan bir tehlikeli madde tamas baka bir tama modu
ile devam edecekse, rnein tama denizyolu ile devam edecekse, bu
durumda yeni tama modunun hkmleri geerli olup, tamann bu
blmnde szkonusu kurallar ADRnin yerine gemektedir.

Tamann denizyolu ile devam etmesi durumunda konteyner paketleme

sertifikas-MO Belgesi (container packing certificate) arata bulunmas
gerekmektedir.

K
Tehlikeli

ST
Atklar Tehlikeli atklar da, ADR kapsamnda bulunan dier tehlikeli maddeler gibi
dikkate alnr, ierdii tehlikeli maddeye gore snflandrlrlar. Buna ramen,
ADR kurallarna ek olarak, uluslararas ve ulusal evre kanunlar da tehlikeli
atklar iin farkl tanmlamalar yapabilir, dokmanlarnda (atk belgesi) ilave
J
olarak da atn nakli, orjini ve imha noktasnn belirtilmesini isteyebilir.
lkemizde atklarn tanmas Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii
LO
erevesinde yaplr. (evre ve Orman Bakanl 14.03.2005 tarihli ve 25755
sayl Ynetmelik)

UN onayl
ER

Paketleme Tm maddeler UN onayl ambalajlarda paketlenmek zorundadr. Bu iaret

aada gsterilmi olup, test detaylarn, retim tarihi, onaylayan lke vb.
ieren bir kodlama sistemi ardnda yer almaktadr. rnein;
N

1 A 2 / Y 51 / S / D / 91 / 456 N ( kat maddeler iin uygun

bir varil)
D

1A2 : elikten yaplm varil, ember kapakl

Y : paketleme grubu II ve III
51 : brt arl
S : S= Solid= kat maddeler iin uygun ( sv madde
yklenemez)
D : Almanya onayl
91 : retim tarihi
456 : ambalajn kayt nosu
N : retici firmann kodu
Her ambalaj 5 nolu stunda (ADR Konvansiyonu Tablo 3.2 A) belirtilen etiketleri ve
UN-Numarasn tamaldr. IBClerde (Intermediate Bulk Containers) bu iaretler ift
tarfl olmaldr.

K
ST
J
LO
ER
N
D

ADR Ambalaj rnekleri

 Paket Kodlama rnekleri

K
ST
J
LO
ER
N

UN 1992 UN 1992
D

IBC etiketlendirilmesi

Tama
Evraklar Tm ADR sevkiyatlarnda mutlaka tama evra bulunmaldr. ADRye gore
bu evran belirli bir format bulunmamaktadr, buna ramen aada
gsterilen belirli detaylar iermelidir. Gnderen, tayana hazrlanmas iin
gerekli tm bilgiyi tama balamadan once yazl olarak bildirmelidir.
Evrak zerindeki tanmlar, ADR snflandrmalarndaki tanmlara birebir uygun
olmaldr. Maddenin ismi ADR 3.2 blmnde beliritilen isim olmal, UN-
Numaras iermeli, snf yazlmal, paketleme grubu beliritlmeli (varsa).
 rnein,
2821 Phenol solution, 6.1, II
Tanmlarn ardnda yke ilikin dier bilgiler bulunmaldr:
paketlerin adedi ve aklamas,
paketlerin arlklar (patlayc maddeler ve gazlar iin net arlk)
Gnderen ve Alcnn Ad ve irtibat bilgileri

Tama evra gnderen lkenin resmi dilinde yazlmaldr. Bu dil ngilizce,

K
Franszca ve Almanca dillerinden deilse, bu dillerden birisinde yazlm ikinci

bir tama evra hazrlanmaldr.

ST
Konteyner
Paketleme
Sertifikas Keza tehlikeli maddeler ile yklenmi bir konteyner/ara tamas denizyolu ile
J
devam edecekse, yklenen tarafndan ykn konteynerin ierisine emniyetli
bir ekilde ve doru yklendiini gsteren bir sertifika ibraz edilmelidir. (IMO-
LO
Dangerous Goods Declaration)
ER
N
D
 MULTIMODAL DANGEROUS GOODS FORM
1. Shipper / Consignor /Sender 2. Transport document number

3. 4. Shipper's reference
Page 1 of Pages

5. Freight Forwarder's
reference

6. Consignee 7. Carrier (to be completed by the carrier)

K
ST
SHIPPER'S DECLARATION
J I hereby declare that the contents of this consignment are
fully and accurately described below by the proper shipping
LO
name, and are classified, packaged, marked and labelled/
placarded and are in all respects in proper condition for
transport according to the applicable international and
national governmental regulations.
8. This shipment is within the limitations prescribed for: 9. Additional handling information
ER

PASSENGER AND
(Delete non-applicable) CARGO
AIRCRAFTCARGO
ONLYAIRCRAFT
10. Vessel / flight no. and 11. Port / place of loading
date
N

12. Port / place of discharge 13. Destination

14. Shipping marks * Number and kind of packages; description of goods Gross mass
3
D

(kg) Net mass Cube (m )

15. Container identification 16. Seal number (s) 17. Container/vehicle size & 18. Tare 19. Total gross
No./ type (kg) mass
vehicle registration No. (including tare)
(kg)
CONTAINER/VEHICLE PACKING 21.RECEIVING ORGANISATION RECEIPT
CERTIFICATE
I hereby declare that the goods described Received the above number of packages/containers/trailers in apparent
above have been good order and condition
packed/loaded into the container/vehicle unless stated hereon: RECEIVING ORGANISATION REMARKS:
identified above in
Accordance with the applicable provisions **

MUST BE COMPLETED AND SIGNED

FOR ALL

K
CONTAINER/VEHICLE LOADS BY

PERSON

ST
RESPONSIBLE FOR PACKING/LOADING

20. Name of company J

Haulier's name 22. Name of company
PREPARING THIS NOTE)
(OF SHIPPER
LO
Name / Status of declarant Vehicle reg. no. Name / Status of declarant

Place and date Signature and date Place and date

Signature of declarant DRIVER'S SIGNATURE Signature of declarant

ER

MULTIMODAL DANGEROUS GOODS FORM Continuation S

1. Shipper / Consignor /Sender 2. Transport document number
N

3. 4. Shipper's reference
Page 1 of Pages
5. Freight Forwarder's
reference
14. Shipping marks * Number and kind of packages; description of goods
D

Gross mass (kg) Net mass Cube (m3)

* FOR DANGEROUS GOODS: you must specify: proper shipping name, hazard class, UN no., packing group (where assigned)
and any other element of information required under applicable national and international regulations
Src
Talimatlar
(Yazl Talimat) Srcye mutlaka tad tehlikeli maddeye ilikin talimatlar verilmelidir. Yazl
talimat aadaki bilgileri mutlaka iermelidir:

Tanan tehlikeli maddenin ismi/ tanm

Snf, UN- Numaras
Maddenin sebep olabilecei tehlikeler
Tehlikeli annda yaplmas gerekenler, arata bulunmas gereken src iin
en az kiisel koruma tehizat

Yazl talimat kabin ierisinde grnr bir yerde olmaldr. Src, yazl talimatn

K
yola kmadan once okumal ve iinde yazlanlar bilmelidir. Yazl talimat ykn
yklendii lkenin, geilen lkenin, varlan lkenin ve srcnn anlayabilecei dilde

olmaldr. Gnderen yazl talimatnn ieriini Tayana iletmelidir. Gnderen

ST
ieriinden sorumludur. Srcnn eline gemediyse, yazl talimat srcye
ykleyen vermek zorundadr.

ADR Ara
Uygunluk Belgesi
J
Tablo Ada belirtilen aralarn uygunluklar onayl olmaldr. ADR uygunluk belgesi,
LO
aracn ADR Blm 9da belirtilen artlarn yerine getirdiini gstermektedir.

FL (yanc maddeler sv, gaz vb. uygun maddeler iin.), OX (hidrojen peroksit sulu
zeltili vb. uygun maddeler iin ve AT (FL ve OX dndaki maddeler iin uygun)
ER

ksaltmalar tankerler iin kullanlmakta, EX/II ve EX/III patlayc madde tayacak

olan aralar iin kullanlmaktadr.

Szkonusu uygunluk belgesi lkenin makamlar tarafndan verilmekte olup, bir yl

N

geerlidir. rnein Almanyada TV.

D
 K
ST
J
LO
ER
N
D

ADR Ara Uygunluk Belgesi rnei/ Almanya

Src ADR
Belgesi
ADR 8.2 Blm gereince tehlikeli madde tayacak olan srclerin mutlaka ADR
Belgesine sahip olmaldr. ADR Belgesi, srcnn ADR eitimine katldn ve
yaplan snavda baarl olduunu spatlayan belgedir. Temel eitim 2.5 gn
srmektedir. Tanker, patlayc madde, radyoaktif madde tayacak olan srcler 2.5
gnlk eitimi yansra ilave eitim almak ve snavlarda baarl olmak zorundadr.
ADR Belgesi 5 yl geerlidir.

Temel kurs 18 ders saati+ pratik

K
eitim
Tanker tamacl kursu 12 ders saati+ pratik

eitim

ST
Snf 1 kapsamndaki madde ve malzemelerin tanmasna 8 ders saati
ilikin uzmanlama program

ilikin uzmanlama program

J
Snf 7 kapsamndaki radyoaktif maddelerin tanmasna 8 ders saati

1 ders saati= 45 dak.

LO
ER
N
D

ADR Belgesi rnei/Almanya

aretleme
ve Etiketlendirme
Tehlikeli madde tayan tm aralar, aralarnda tehlikeli madde olduunu gsteren
portakal renkli, reflektrl ikaz levhas bulundurmak zorundadr. kaz levhas aracn
nne ve arkasna taklr.

siyah izginin
kalnl 1.5 cm

K
ST
J
kaz levhas rnei tanker/ tank konteyner/silo tank/ dkme tayan aralar iin
LO
Tanker, silo tank, dkme, tank konteyner ile tehlikeli madde tamas yapldnda
aracn nne ve arkasna ikaz levhas taklr. Ayrca, tankerdeki blme saysna gore
de ikaz levhas says deimektedir, her blmenin iki uzun kenarna levha taklr. kaz
levhas zerine gelmesi gereken numaralar ADR Tablo Ada, Kaza Talimatnda ve
ER

Tama Evranda belirtilir.

Paketler halinde tehlikeli madde tayan aralarn (TIR, Kamyon vb.) ikaz levhalar
zerinde numara (baz istisnalar hari) bulunmamaktadr. Bu tr aralarda sadece iki
N

adet ikaz levhas bulunur (n ve arkada).

D

Src ikaz levhasnn taklmas ve karlmasndan sorumludur

 aretlendirme rnekleri

K
ST
J
LO
ER
N
D
Tehlike
Numaras Tehlike numaras, tanan maddenin ne tr bir tehlikeye sahip olduunu gsterir.

K
0 rakam az bir riski/ ilave tehlikenin olmadn gsterir. rnein, 60 zehirli madde
anlamna gelir.

kaz levhas zerindeki rakamlarn anlam:

ST
2 Gaz etkisi
3 Yanc (sv, gaz, buhar) ve kendi kendine yanabilen sv madde
4 Yanc kat madde ve kendi kendine yanabilen kat madde
5
6
Yakc (oksitleyici)
Zehirli veya Bulac
J
LO
8 Andrc (asidik)
9 Ani ve hzl reaksiyon gsterme riski
ER

kaz levhas zerinde rakamn tekrarlanmas, szkonusu maddenin tehlikesinin ok

arttn, ok tehlikeli olduunu ifade etmektedir. rnein, 66 ok zehirli madde
anlamna gelmektedir.
N

lave rakamn olmas szkonusu maddenin ilave tehlikesi olduu anlamna

gelmektedir. rnein, 46 yanc kat zehirli madde, 886 ok andrc zehirli madde
demektir.
D

kaz levhas zerinde Xin anlam ise, arata bulunan maddenin kesinlikle su ile
temas etmemesi gerektii, su ile ar rekasiyon gsterdii ve yanc gaz rettii
anlamna gelmektedir.

Sayllarn tekrarlanmas tehlikenin arttn,

0 herhangi bir tehlike belirtmemekte olup, kendisinden nceki rakamn tehlikesi
olduunu,
Tehlike numarasnda X varsa, bunun su ile ar ekilde reaksiyona gireceini
gsterir.
Baz say kombinasyonlarn zel anlamlar vardr:
 22 derin dondurulmu gaz, boucu
X338 kolay yanabilen sv madde, andrc, su ile temasnda tehlikeli
reaksiyon gsterir
X42 Yanc kat, su ile tamsnda tehlikeli reaksiyon gsterir, yanc gaz
yaymaktadr
44 yanc kat, yksek derecede eritilmi
539 yanc organic peroksit
33 Kolay yanabilen sv madde
90 evreye zararl
99 Farkl tehlikeli madde, stlm durumda

K
Tehlike Numaras

ST
J UN- Numaras
LO

Tehlike
ER

Etiketlerin
Taklmas kaz levhasndan ayr olarak, tanker ve
trevleri, tank-konteyner ile, dkme
N

olarak tehlike madde tayan aralarda,

aracn iki uzun kenarna ve arkasna
etiket (plakart) taklmaldr.
Konteynerlerde ise her drt tarafna
D

etiket taklmaldr.

kaz levhas ve etiketler ancak arata tehlikeli madde kalmamsa kapatlabilir ve

kartlabilir. Bo temizlenmemi tanker dolu bir tankerden daha tehlikeli olduu iin,
tankerler ve dkme tamalar bo ve temizlenmi ise ancak ikaz levhalarn ve
etiketlerini kapatabilir.
Yangn
Sndrcleri Tehlike madde tayan aralarda mutlaka yangn sndrcler bulunmaldr.

o 7.5 Ton zeri aralarda- toplam 12 kg (2x 6kg)

o 3.5 Ton- 7.5 T aras aralarda- toplam 8 kg (6kg+2kg)
o 3.5 Ton altnda aralarda- toplam 4 kg (2x 2kg)

Yangn sndrclerine ulam kolay olmaldr. Yangn sndrcleri balang

yangnlarn mdahalesi iin uygundur. Srcnn mutlaka yangn tpn kullanm
konusunda eitimli olmas gerekmektedir. Yangn tpleri her iki ylda bir kontrolden
gemelidir.

K
Tehlikeli madde tayan aralarn yangn tpleri A, B ve C yangn snflarn kapsamak

zorundadr.

ST
A

B
J
LO
ER

C
N

Son kontrol tarihi

D

Yangn Snflar

Kat Yanc Maddeler

Sv Yanc Maddeler

Yanc Gazlar
Tehizat Arata bulunmas gereken dier tehizatlar:

Uyar Levhalar
Teker byklne uygun 2 adet takoz
El feneri (tanker tamalarda Ex-proof)
Ikaz yelei
Gaz maskesi
Gz ykama duu ve steril/destile gz ykama suyu
Kova/Toplama havuzu
Kum torbas veya buna benzer absorbe zellii olan tozlar
Baret
Koruyucu gzlk

K
Koruyucu tulum, elbise
Koruyucu eldiven

izme (antistatik tabanl, ucu demirli)

ST

Krek
Fra
Emniyet eridi (kaza yerinin emniyete alnmas iin)
J
Src yola kmadan nce tehizatlarn kontrol etmelidir. Tayan tehizatlarn
LO
kullanmna ilikin srcy bilgilendirmelidir. Src koruma tehizatn gerektii
zaman kullanmaldr. Unutulmamal ki, yazl talimatta yazan koruma tehizat
mutlaka arata olmak zorundadr.
ER
N
D

Sigara Ykleme ve boaltma esnasnda, aracn iinde, yaknnda, etrafnda sigara imek
yasaktr.
Gvenlik Genel olarak dikkat edilmesi hususlar

Yk emniyeti, ykn emniyetini salayacak yeterince germe kaylar vb.

gvenlik malzemeleri bulunmaldr.
Paketler alamaz
Hasarl paket yklenemez
Yiyecek ve gda maddeleri, zehirli, bulac ve Snf 9a ait maddelerle
ayr yklenmelidir
Sznt, akma sonrasnda yeni bir ykleme ncesi mutlaka temizlik
yaplmas gerekemektedir- Reaksiyon tehlikesi
Tankerler, zellikle yanc sv maddelerde, dolum ve boaltma

K
esnasnda mutlaka topraklanmaldr. (Yanma noktas 61C ve altnda
olan sv maddelerde)

Ykleme ve boaltma esnasnda motor kapatlmaldr. Motor sadece

ST
pompa vb. tehizat altryorsa alabilir.
Arata srcnn dnda kimse olamaz.
Birlikte ykleme yasaklarna dikkat edilmelidir.

yklenemez.
J
Etiketsiz, paket kodlamas, UN- Numaras zerinde olmayan ambalajlar

Yrtlm, okunulmas zor, karalanm etiketli paketlerin yklenmesi

LO

yasaktr.
ER

Tehlikeli*
Madde Gvenlik
Danman
N

Tehlikeli Madde,

tayan,
paketleyen,
D

ykleyen
dolduran veya boaltan,
gnderen,
alan veya depolayan

firmalar, bnyelerinde tehlikeli madde gvenlik danman (Safety Advisor)

bulundurmak zorundadr. Danman firma ierisinde tehlikeli maddelerin kurallara
uygun yapldn, evreye zarar verilmedii husular denetler ve hereyin dru
yaplmas konusunda yardmc olur (ADR 1.8.3.1).
 Grevi;

tehlikeli maddelerle doru alldn, bu ynde gerekli ynlendirmeyi ve

organizasyonunu yapar
alanlar tehlikeli maddeler hakknda bilgilendirir ve eitir
firma ynetimine, yerel makamlara ve bal olduu kurumlara yllk
raporlar hazrlar. Szkonusu raporlar 5 yl saklanr ve yetkili makamlar
istedii zaman vermek zorundadr
tehlikeli maddelere ilikin yaplan faaliyetlerin ADR hkmlerine gore
yapldn gzlemler, yaplmasna ilikin organziasyonu ve sistemi kurar
denetim yapar

K
* Dangerous Goods Safety Advisor

Sonu

ST
Tehlikeli yklerin tanmas, her dnemde zen gsterilmesi gereken zel bir takm
dzeneklerin varln ve ayr bir tama sistemi gerekli klmtr. Tehlikeli maddelerin
hayatmzn vazgeilmesi unsurlar olmas ve yllar itibariyle karayolu tamasnda art
J
gstermesi itibariyle, bu tama trnn belli ve uluslararas kabul grm esaslara
balanmas ihtiyacn ortaya koymutur. Bu vesileyle Tehlikeli Yklerin Karayoluyla
Uluslararas Tanmasna likin Avrupa Anlamas (ADR), Birlemi Milletler Avrupa
LO
Ekonomik Komisyonu (UNECE) tarafndan dzenlenmi, 30 Eyll 1957 tarihinde Cenevrede
imzalanarak 29 Ocak 1968 tarihinde de yrrle girmitir.

ADR Anlamas, belli istisnalar dnda bu anlamann gereklerinin yerine getirilmesi

kouluyla, karayolu aralaryla uluslararas tehlikeli yk tamaclnn yaplabilmesine imkan
ER

salamakta olup, bir lke nakliyecisinin dier bir lkeye tehlikeli yk tamasna izin
vermektedir.
N

Szkonusu anlamaya bugn 43 lke ye.

ADR Anlamasnn amalar unlardr.

Karayoluyla uluslararas tamaclkta gvenliin artrlmas,

D

Tehlikeli yklerin tanmasna ilikin Birlemi Milletler tavsiyelerine dayanarak tehlike

atklar dahil olmak zere tehlikeli maddelerin snflandrlmas, paketlenmesi,
etiketlenmesi ve test edilmesine ilikin hkmlerin, dier tama biimleri (deniz,
hava, demiryolu) ile uyumlu bir ekilde ortaya konulmas
Karayoluyla tehlikeli yk tayan aralarn yapm, donanm ve ileyiine ynelik
artlarn belirlenmesi.

Uluslararas tamalarda ye lkeler arasnda uyumun salanmas ve Avrupa Birlii

ierisinde serbest ticaretin kesintisiz ilemesi amacyla ADR Anlamasnn A ve B Ekleri, AB
tarafndan da benimsenmi bulunmaktadr. Anlama, ABne ye lkelerin topraklar zerinde
gerekletirilen tehlikeli yk tamalarnn dzenlenmesinin temel dayana olarak kabul
edilmektedir. Tehlikeli eya tamaclna ye lke yasalarnn uyumlatrlmasna ynelik
olarak karlan 21 Kasm 1994 tarih ve 94/55/ EC sayl Konsey Direktifi, ADR Anlamasnn
1 Ocak 1997 tarihinden itibaren ABne ye lkelerde uygulanmasn zorunlu klmtr.
Esasen, bir lkenin ulusal mevzuatnn uluslararas mevzuattan ayr gncellenmesi gereki
deildir.

Anlamann A ve B ekleri 9 ksm halinde aadaki ekilde yeniden dzenlenmitir.

Ek-A

Blm 1- Genel Hkmler

Blm 2- Snflandrma
Blm 3- Tehlike Madde Listesi, snrl miktarda paketlenmi tehlikeli maddelere ilikin zel
hkmler ve istisnalar
Blm 4- Paketlerin, IBClerin, Byk Paketlerin, Tanklarn Kullanm
Blm 5- Sevkiyat prosedrleri
Blm 6- Paketlerin, IBClerin, Byk Paketlerin, Tanklarn yapm ve testlerine ynelik

K
artlar
Blm 7- Tama, Ykleme, Boaltma ve elleleme koullarna ilikin hkmler

ST
EK- B

Blm 8- Ara ekibi, tehizat, faaliyeti ve dokmantasyonuna ynelik zorunluluklar

Blm 9- Aralarn yapm ve onayna ilikin artlar
J
Anlamann kabul edilmesi, Trkiyenin Avrupa Birlii ve uluslararas kurulular ile
LO
btnlemesine katk salayacaktr. Trkiyenin ADR Anlamasna taraf olmasyla birlikte
hem uluslararas tamalarda hem de yurt ii tamalarnda tehlikeli yk tamas uluslararas
standartlarda ve ok daha gvenli yaplacaktr.

ADR Konvansiyonuna bal olarak 25 ubat 2007 tarihine kadar uygulamaya ynelik
ER

ynetmelik Ulatrma Bakanl KUGM tarafndan hazrlanarak yrrle konulmas

planlanmaktadr.

ADR Konvansiyonunun iverenlere ynelik pek ok ykmllkleri bulunmakla birlikte,

N

bundan byle tehlikeli madde tamalarna ynelik olarak bir dizi tedbiri zorunlu klacaktr:

1- Tehlike Madde Gvenlik Danman (DGSA) istihdam gerekmektedir.

D

2- Tehlikeli madde tayan aracn sertifikasyonu: Aracn teknik spesifikasyonlarnn

uluslararas dzeyde kabul edilen kriterlere uygunluu gerekmektedir.

3- Tehlike madde tayan aracn srcsnn sertifikasyonu: Srclerin tehlikeli

madde tamas ile ilgili uygun mesleki eitim tamamlamalar ve her ye lkenin konuyla ilgili
birimi veya yetkili otoritesi tarafndan verilen bir sertifika almalar gerekmektedir.

Szkonusu hkmler, dier taraftan asl iverenin ykmllkleri arasnda yer aldndan
uygulamaya ynelik altyapnn oluturulmas ve gelitirilmesi asndan gerekli giriim ve
dzenlemelerin de bu erevede ele alnarak ksa zamanda sonulanmas gerekmektedir.

Unutmaynz! Tehlikeli maddelerin tanmasnda, eer tm taraflar gerekli artlar

yerine getirirse, o zaman tehlikeli bir tama olmayacaktr.