2
CHAPITREIDFINITION,HISTORIQUEETRGLEMENTATION:...............................................2
IDEFINITION:............................................................................................................2
IIHISTORIQUE............................................................................................................3
IIILESDIFFERENTESNORMESDECONSOLIDATION............................................5
PARTIEI:LESMETHODESETSPECIFITESDESCOMPTESCONSOLIDES.......11
CHAPITREILAPRATIQUEDELACONSOLIDATION:............................................................11
ILesmthodesdeconsolidation:.................................................................................11
1lintgrationglobale:...........................................................................................11
2lntegrationproportionnelle...................................................................................25
3Lamthodedelamiseenquivalence:................................................................28
IILesretraitements......................................................................................................31
1lesretraitementsdharmonisation..........................................................................31
2Retraitementsoptionnels:......................................................................................34
3Eliminationdesoprationsintragroupe:...............................................................34
CHAPITREIILESCASPARTICULIERLORSDELACONSOLIDATION:......................................39
IIMPOTDIFFERE:...................................................................................................39
1lechampdesimptsdiffrs:................................................................................40
2lesretraitementscomptablesdescomptessociauxetlimptdiffer:....................41
alesmodesdamortissements:....................................................................................41
blvaluationdesstocks:............................................................................................44
clesresultatsinternedelentreprise:..........................................................................46
c1lesplusvaluedecession:.......................................................................................46
c2lamargesurlesstocks:.........................................................................................47
dlesavantagesfiscauxdauxdivergencesdelgislation:...........................................49
3lesdficitsreportables:.........................................................................................51
4lesdcalagestemporairesentrersultatcomptableetlersultatfiscal:...............52
achargecomptabilisemaisnondductibles:.............................................................53
bproduitcomptabilisaitmaisnontaxable:..................................................................54
5lesdiffrentsgenresdimptsdiffrs:..................................................................55
aLereportfixe:...........................................................................................................55
IIlesstructurescomplexesetlestauxdintrt:...........................................................56
1participationsrciproques:...................................................................................56
2lesstructurescirculaires:......................................................................................58
1
PartieI:lesprincipesfondomentalesdelaconsolidation:
Chapitre I- dfinition, historique et rglementation :
IDEFINITION:
Lanotioncomptableetfinanciredegroupedsignelensembleconstitu
parplusieursentreprises(filiales)placessouslagouverneconomiqueetfinancire
delunedentreelles(socitmre),quidfinitetcontrlelapolitiqueetlagestionde
lensemble,ellefaitprvaloiruneunitdedcision.
Lescomptesindividuelsdelasocitmrenepeuventeuxseulsinformer
correctementleslecteursdestatsfinancierssurlacompositiondesactifsdugroupe
ousursesrsultatsrels.Etlescomptessociauxdesfilialesprisisolment,euxsont
globalementinsuffisantpourlinformationduditlecteurdanslamesureoilsne
renseignentpassurlecontextedanslequelvoluelentrepriseetnemettentpasen
exerguelesprofitsinternes.Cequiaiguiselancessitdtablirdenouveauxcomptes,
donnantuneimagedensembledelactivitetdelvolutiondugroupe.Cescomptes
sontappelscommunmentcomptesconsolids.
Lestatsdesynthseconsolidsontpourobjectifdedonneruneimageglobale
delactivitetdelasituationdunensembledesocits,quibienquejuridiquement
indpendantessontsoumisesuneunitdedirectionetconstituentainsiuneentit
conomique.Ilsvisentprsenterlasituationfinancireetlesrsultatsdunensemble
desocitscommesicellescineformaientquuneseuleentit,donnantainsiune
imagedensembledelactivitetdelvolutiondugroupe.
Ilvasansdirequecettereprsentationsedoitdetrefidleauxprincipescomptables
fondamentaux et aux dispositions du CGNC (Code Gnral De Normalisation
Comptable).
Afindtablirlasituationfinancireetlesrsultatscorrespondantssousla
formeclassiquedunbilan,duncomptedersultatetduneannexe(information
complmentaire),ilsavrencessairedagglomreroudagrgerlescomptessociaux
dechacunedessocits.Cettetechniqueestditeconsolidation.Aceniveau,il
convientdesarrterbrivementsurladfinitionprconiseparleplancomptable
2
gnral, selon laquelle "consolider, cest substituer au montant des titres de
participationquifigureaubilanduneentreprise,lapartdescapitauxpropres()de
lentreprisemettricedtenueparlentrepriseconsolidante,ycomprislaquotepart
dursultatdelexercice,quicorrespondcestitres".
Ainsicettetechniquepermetelledeprsenteruneinformationdensemble
apureduncertainnombredimplicationscomptablesetfiscalespourtenterde
cernerdeplusprslaralitconomiqueetdonnerunephysionomieprciseetrelle
delentitconsidre,etceenvuedesatisfairelesbesoinsdesprescripteursdestats
financiersenloccurrencelesbailleursdefonds,lesactionnairesetlesanalystes
financiers.
IIHISTORIQUE
LespremierscomptesconsolidssontapparustoutdabordauxEtatsUnisau
re
dbutduXXsicle.LeSecuritiesActde1933enestla1 traductionlgislative
danscepaysolesrglesenmatiredeconsolidationserontprcisesnotammentpar
laSEC(SecuritiesExchangeCommission).
Souslinfluencedesgroupesamricains,cetypedinformationssestrpanduen
Europe,notammentlaboursedeLondresocertainessocits(enparticulier
hollandaises)ontsouhaitfaireappelaumarchfinancieranglosaxon.Acetgard,il
convientdesignalerquelapublicationdescomptesconsolidspourunensemble
dentitsrpondantcertainscritresestrendueobligatoireds1933auxEtatsUnis
etds1948enGrandeBretagne.
Cette ncessit ne sest toutefois fait sentir que plus tard en France. Une
recommandationduconseilnationaldelacomptabilit(rapportde1968approuvpar
unarrtministriel)prvoitlafacultdannexerdescomptesconsolidsauxcomptes
annuelstantdonnquelesinformationfinanciresindividuellespubliesparles
socitsmembres,nepeuventrendrecomptequedunemanireimparfaitedela
rentabilitetdelastructurefinanciredungroupe.Selonlesstatistiquesdela
3
commissiondesoprationsdebourse(COB)en1968,seules22socitscotes
publiaientdescomptesconsolids.
Parailleurs,surunplaninternational,lesrecommandationspourllaboration
descomptesconsolidsontfoisonn.Ainsiplusieursorganismesinternationauxsont
conduits prconiser la publication de tels comptes et dfinir leurs rgles
dlaboration. A cet effet, lONU cre en 1974 une commission des socits
transnationalesdontlestravauxportentsurlesinformationsdevanttreprsentes
danslesrapportsannuels.
LOCDEpublieen1976desprincipesdirecteurslintentiondesentreprises
multinationalescomprenantlapublicationdescomptesconsolids.
LInternationalAccountingStandardCommittee(IASC)estconstituen1973,il
englobeensonseinlesorganismesprofessionnelsdediffrentspays(lAllemagne,
lAustralie,leCanada,lesEtatsUnis,laFrance,laGrandeBretagne,leJapon,le
Mexique,etlesPaysBas).Ilavaitpourobjectifde*Formuleretpublierdesnormes
comptables,acceptablesauplaninternational,pourlaprparationdestats
financiers.
*Promouvoirleurutilisationlchellemondiale.
Plusgnralement,cetorganismetravaillelamliorationetlharmonisationdes
rapportsfinanciers,cequisestconcrtisllaborationdesnormescomptables
internationalesbaptisesIAS(InternationalAccountingStandard).EnMars1976,
lIASCmetsapremirenormerelativeauxcomptesconsolids,lanormeIAS3
intitulelestatsfinanciersconsolids.
LaCEEpublieenJuin1983laVIIdirectivequicompltesurleplandela
consolidationleprocessusdharmonisationcomptableinitiparlaIVdirective
relative aux comptes annuels des socits de capitaux. Ces directives ont t
compltes par deux directives sectorielles: la directive du 8 Dcembre 1986,
applicable aux banques et autres institutions financires, et la directive du 19
Dcembre1991spcifiquementconsacreauxentreprisesdassurance.Ainsiau1er
Janvier2005,touslesgroupesctsenBourseenEuropedoiventprsenterleurstats
desynthseconsolidsselonlerfrentielIASappeldsormaisIFRS(International
FinancialReportingStandards)etceenvertudurglementeuropendu19Juillet
4
2002.Celuicistipulequetouteslessocitscotesrgiesparlesnormesdedroit
nationaldunEtateuropendevrontappliquerlerfrentielIFRSdansleurscomptes
er
consolidsdesexercicesouvertscompterdu1 Janvier2005.
Aceniveau,Ilconvientdedireunmotsurunpayscommelenotre.LeMarocqui
sestengagdansunmouvementdeglobalisationirrversible;savolontaffichede
sinsrer dans un contexte national en perptuelle mutation (en loccurrence la
comptabilitinternationale)devraitetreaccompagnedemesuresfacilitantlalibre
circulationdescapitaux.Ainsi,leMarocsevoiedanslancessitvoirelobligationde
fournirunrfrentielcomptablepermettantauxentreprisesmarocaines,faisantappel
lpargnepublique,deprsenteruneinformationfinancireconformeladoctrine
internationaleetdonccapabledesduirelesinvestisseurstrangersenportefeuillepar
lebiaisdunecomptabilitunifielchellemondiale.Cestdanscesensque
ladoptiondurfrentielIFRS,enqualitdelangagecomptableinternational,revt
uneimportancecapitale.
Aupremierchef,lesentreprisesinterpellesparcesnormessontlesfilialesmarocainesdes
groupes europens cts.Et elles sont nombreuses dans le domaine des banques, des
tlcommunications, de l'agroalimentaire, des btiments, de l'industrie, etc.
Pourtreenharmonieaveclamaisonmre,cesfilialesserontappelesreconfigurerleur
comptabilitselonlesstandardsIFRSpourdesbesoinsdereporting.
Mais, sans forcment tre filiales de groupes europens, les entreprises marocaines
gagneraients'alignersurcesnormessoitparcequ'ellesrecourentaufinancementsurle
march international, soit parce qu'elles sont susceptibles d'intresser les investisseurs
trangersentantqueclient,fournisseursoupartenaires.
Ainsi,linstaurationdesnormesIASdevraitfairepartieintgrantedelavisionstratgiquede
lentreprise.Cecidautantplusquecechantiernencessitepasuninvestissementcoteux
comptetenuduretourimportantentermesdimagesetdecrdibilit.
IIILESDIFFERENTESNORMESDECONSOLIDATION
1)Lesnormesfranaises:
EnFrance,lesbaseslgalesetrglementairesquirgissentlesdispositions
relativesltablissementetlapublicationdescomptesconsolidsrsultentdela
5
miseenharmoniedestexteslgauxfranaisauregarddelaseptimedirective
europenne.Ellesersumeentroistextesprincipaux:
1)Laloin8511du03Janvier1985,intgrelaloisurlessocitscommerciales
du 24 Juillet 1966 et relative aux comptes consolids de certaines socits
commercialesetentreprisespubliques.Elledfinitcequisuit:
*lanotiondecontrle;
*lesgroupessoumislobligationdepublierdescomptesconsolids;
*lerapportsurlagestiondugroupe;
*lescritredechoixdesmthodesdeconsolidationouceuxdexclusiondecertaines
socits;
*lecontenudescomptesconsolidsetlesgrandsprincipescomptablesrespecter;
*lamissionducommissaireauxcomptes.
2)Ledcretn86221du17Fvrier1986,prisenapplicationdelaloidu03Janvier
1985etintgrdansledcretdapplicationdelaloisurlessocitscommercialesdu
23Mars1967.Cedcretnonce:
*lesdiffrentesmthodesdeconsolidation;
*lesrglesdeconsolidation(liminationdesrsultatsinternes,constatationdesimpts
diffrsetc.);
*lesmthodesdrogatoiresdecertainspostesdebilanoudersultat;
*lesmthodesdeprsentationdesdocuments(bilan,comptedersultat,annexe);
*lesrglesdepublication.
3)Leplancomptablegnralcompltetmodifiparlarrtministrieldu19
Dcembre1986prisaprsavisduconseilnationaldecomptabilit.Leplancomptable
gnraldveloppelesmodalitsdapplicationetlamthodologiesuivre.Lapartie
relativeauxcomptesconsolidssescindeentroissectionssavoir:
*Mthodesdeconsolidation;
*Rglesdeconsolidation;
*Etatsdesynthseconsolids.
6
2)Lesnormesamricaines:
Lesprincipescomptablesamricainssontdictsdirectementouindirectement
parlunedestroisinstitutionssuivantes:
1)LAICPA(AmricainInstituteofCertifiedPublicAccountants)cren1887,cet
institutadirigltablissementdeladoctrinecomptableamricaineeutraversde
diffrents organismes indpendants notamment: *LARB (Accounting Research
Bulletins)
*LAPB(AcoountingPrinciplesBoard)
2)LaSEC(Securities&ExchangeCommission),ellepubliedesrglesditesSX
rules
applicablesltablissementdestatsfinanciersdessocitscotes.
3)LeFASB(FinancialAccountingStandardBoard),cren1972,cetorganismea
djpubliplusdecentnormes.
Lesnormesconcernantplusparticulirementlescomptesconsolidspeuventtre
numresainsi:
*LARB51Consolidatedfinancialstatements(Comptesconsolids).
*LARB18Theequitymethodofaccountingforinvestmentincommonstock
(Mthodedemiseenequivalence).
*LeFAS52Foreigncurrencytranslationpourlaconversiondescomptesdes
entreprisestrangres.
*LeFAS109Accountingforincometaxespourlacomptabilisationdesimpts
diffrs.
7
3)Lesnormesinternationales:
Lenvironnementfinancierinternationalestenpleineflorescencequisetraduit
pardeprofondesmutations.Danscecontexte,laqualitdelinformationfinancire
gagedunencessairetransparencedemeureaucurdubonfonctionnementdes
marchsdontlesdrglementsrcentsnontfaitqueattiserlacruellencessit.
Enrponsecesexigencesconomiquesetpolitiquesladoptiondunlangage
comptableuniqueconstitueunenjeuessentieldelaviedesentreprisesvoireune
conditioncinquanoneleursurvie.Cestainsiquedesnormescomptables
internationalesdnommesIASonttenfantesnotammentparlIASC.Cestandard
sinscritdansunprocessusdeconvergenceversunemthodeinternationaleuniqueet
permetdoncauxentreprisesdeparlerunlangagecommunenmatiredinformation
financire.LesnormesIASquiconcernentparticulirementlescomptesconsolids
peuventtrersumescommesuit:
*LIAS27Lescomptesconsolidsetlacomptabilisationdesparticipationsdans
lesfilialespublieenAvril1989.
*LIAS28Comptabilisationdesparticipationsdanslesentreprisesassocies
publieenAvril1989.
NotonsaupassagequelesnormesIAS27et28remplacentlanormeIAS3,la
premirenormerelativeauxcomptesconsolidsquiavaittpublieenMars1976
parlIASC.
*LIAS31Informationfinancirerelativeauxparticipationsdanslescoentreprises
publieenDcembre1990.
*LIAS22Lacomptabilisationdesregroupementsdentreprisespublieen
Novembreetrviseen1993;
*LIAS21effetsdesvariationsdescousdesmonnaiestrangrespublieenJuillet
1983etrviseenDcembre1993;
*LIAS12LacomptabilisationdesimptssurlesbnficespublieenJuillet
1979.Elledfinitlesrglesdelacomptabilisationdesimptsdiffrs,dontla
reconnaissanceestobligatoireenconsolidation;
8
*LIAS7Letableaudesfluxdestrsorerie.EllearemplacenDcembre1992la
normerelativeautableaudefinancement;
*LIAS36Dprciationdactifs;
*LIAS38Immobilisationsincorporelles.
LesnormesIAS36etIAS38onttnouvellementrvisesetontdonnlieu
lanormeIFRS3introduisantainsidesmodificationssubstantiellesdanslesrglesde
comptabilisation desregroupements dentreprises.Cethmeavaitpourprincipal
objectifdefaireconvergerlesrglesIFRSaveclesnormesamricainesFAS141et
142surlethmedesregroupementsdentreprises.Deuxphasesdistinctesontt
dfinies.LapremirephaseaconduitlapublicationdunenouvellenormeIFRS3
quiannulelesprcdentesdispositionsdelIAS22,elleapermisgalementdes
rvisionsparalllesdesnormesIAS36et38.
4)Lesnormesmarocaines:
9
*Unifierlesconcepts,uniformiserlesmodesdecomptabilisationdesoprationset
assurerunelectureuniformedestatsfinanciers;
*Permettrelatransparenceetviterlesproblmesdedivergencedinterprtation
ayantdesrpercussionsfiscales;
*Produiredesinformationsharmonisessurlasituationfinancireetsurles
performances de lentreprise, permettant tous les niveaux de direction de
planifier,dedirigeretde contrlerleursactions;
10
PartieI:lesmthodesetspecifitsdescomptesconsolides
Chapitre I - la pratique de la consolidation :
I-Les mthodes de consolidation :
Aprsavoirexpliquerleprimtredeconsolidationetconnatrelessocitsquivont
fairelobjetdecechamp,nousanalyseronsdanscettepartielesdiffrentesmthodes
deconsolidationquivontservirregrouperlescomptesdesdiffrentessocitsdune
manireouduneautre.
Doncpouratteindrecetobjectif,ontrouvetroismthodes:
Lintgrationglobale;
Lintgrationproportionnelle;
Lamiseenquivalence.
1lintgrationglobale:
Lamthodedelintgrationglobaleconsistedabord;dintgrerdanslescomptesdela
socitconsolidantelescomptesdubilanetduCPCdelasocitconsolideaprs
retraitementsventuelsensuite,liminerlesoprationsetlescomptesrciproques,
enfinrpartirlescapitauxpropresetlersultatentrelesintrtdelasocit
consolidanteetlesintrt,parlantdintrtmajoritairesetlesintrtdesautres
socitsouactionnaires,ditsintrtsminoritaires.
Nousallonsillustrercettemthodetraversunexemplesimplifioonconsidreque
lasocitM(socitmre)dtient70%destitresdelasocitFacquisaumomentde
lacrationdecettedernire.
LebilanetleCPCdelasocitMetFseprsententcommesuit:
BilandeMetFau31/12/N
ACTIF M F PASSIF M F
Immobilisations 300000 395000 C.social 400000 300000
Titredeparticipation(1) 210000 Rserves 70000 80000
Actifcirculant 120000 140000 Rsultatnet 40000 50000
Trsorerieactif 10000 5000 Dettesde 40000 30000
financement
Dettesdupassif 90000 80000
11
circulant
Capitauxpropres
12
consolids 601000
(intrtsmajoritaires)
Intrtsminoritaires 114000(3)
+ 129000
15000(4)
Dettesdefinancement 40000 30000 70000 70000
Dettesdepassifcirculant 90000 80000 170000 170000
(1):PlusvaluesurlestitresintgreaurservedeMpourconstituerlesrserves
consolides.Ellesecalculeparladiffrenceentrelaquotepartdescapitaux
propres(horsrsultat)dtenueparMetleprixdacquisitiondesactionsau
momentdelaconsolidation.Donc:[(380*70%)210]=56.
(2):Lapartdursultatdanslesintrtminoritairesquidoittreliminbiensur
desintrtsmajoritaires.(50*30%)=15.
(3):Cestlapartdesintrtminoritairesdanslescapitauxpropres(horsrsultat).
[(300*30%)+(80*30%)]=114000.
(4):lapartdursultatdanslesintrtsminoritaires.
Lestitresdeparticipationdoiventtrelimins,carlesdeuxsocitsMetFforment
uneseuleentit,parconsquent,onnedoitpasfaireapparatredanslebilanconsolid
uneparticipationdungroupedansluimme.Cestitressontliminsencontrepartie
descapitauxpropresdeF(horsrsultat)aprsconstatationdesintrtsminoritaires
(horsrsultat),c'estdireencontrepartieduquotepartdescapitauxpropres(hors
rsultat)dtenuparMdansF.
Cetteliminationapourconsquencedefaireapparatreunediffrencede
consolidationquicorrespondladiffrenceentrelavaleurdestitresaumomentdela
consolidation(quotepartdescapitauxpropresdtenuparM,horsrsultat)etleprix
dacquisitiondecestitres.
Lcrituredelliminationdestitres:
13
Capitauxpropres(F) 380000
Titredeparticipation 210000
Diffrencedeconsolidation 56000
Intrtsminoritaires114000
BilanconsolidduM+F
LaconsolidationduC.P.C:
Laprocduredeconsolidationparintgrationglobaleexposecidessuspourla
bilanestlammepourlaconsolidationduC.P.C.Ainsilersultatnetdelexerciceest
partagentrelapartdugroupeetlapartdesminoritaires.
C.P.CconsoliddeM+F
14
Charges Montant Produits Montant
Ch.dexploitation 480000 Pdts.dexploitation 600000
Ch.financires 15000 Pdts.financiers 14000
Ch.non.Courantes 110000 Pdts.non.courants 126000
I.S 45000
Rsultatnet
90000
dontpartdugroupe 75000
[40+(50*70%)]
dontrsultatdes 15000
minoritaires(30*50%)
Total 740000 Total 740000
Ladiffrencedeconsolidation:
Lorsdelacrationdelasocit,lestitresdtenusparlasocitmrecorrespondent
laquotepartducapitaldelafiliale,doncilnyapasdediffrencedeconsolidation,
maisaucourdesexercices,lafilialesdgagedesbnficesoudespertesquisaffecte
aurserve,enconsquencelavaleurdestitresdelasocitMaugmenteoudiminue
selonlanaturedesrsultatdgagsparlasocitetladiffrencedeconsolidationest
ne.
Enrevanche,lorsquunesocitachtedestitresdunesocitdjconstitu,les
acquisitionsnepeuventgnralementseffectuerlavaleurcomptablesdescapitaux
propres,carlaprixdacquisitiontientencomptedautrelmenttelquedesplusvalue
latentessurlesactifsoupassif,lanticipationduneffetdesynergiepositif,
lacquisitiondunepartdemarch.
Cettediffrenceentreleprixdacquisitionetlaquotepartdescapitauxacquiscre
uneautrediffrencedeconsolidation.
Donc,commeilestconstat,nousavonsdevantnousdeuxnaturedediffrencede
consolidation:
1 laquotepartdersultatsengendrparlasocitdepuissacrationouson
acquisition,quiestdanslexempleprcdentde:56000
15
2 lcartexistantaumomentdelacquisitiondunesocit,appeldiffrencede
premireconsolidation.
Mmecettediffrencedepremireconsolidationsecomposede:
Plusoumoinsvaluelatentessurlespostesdactifoudepassifvaluau
momentdelacquisition,appellcartdvaluation.
Unepartienonaffectauxcomptesdactifoudepassifquireprsentelachat
duneclientle,lanticipationduneffetdesynergieappelecart
dacquisitionougoodwill.Cetcartestinscritlactifdubilanetestamorti.
Onpeutschmatiserlaffectationdelapremireconsolidationcommesuit:
Diffrencede
re
1 Ecartdvaluation
consolidation
Prix Ecartdacquisition
dacquisition
Quotepartde
capitauxacquis
Application:casdunediffrencedepremireconsolidation
er
ConsidronsquunesocitMacquisle1 janvierdelexerciceN75%destitresdela
socitF.
Acettedatelescapitauxproprestaientde300.
Lorsdelachat,MavaitprocdunevaluationdesimmobilisationsdeFqui
avaitpermisdeconstateruneplusvaluelatentede120.
LesbilansdesMetFau31/12/Nseprsentecommesuit:
16
BilandeMBilandeF
ACTIF Montant PASSIF Montant ACTIF Montant PASSIF Montant
Immob 100 C.social 150 Immob(1) 400 C.social 200
TitresF 400 Rserves 120 Rserves 100
A.circulant 50 Rsultat 80 A.circulant 200 Rsultat 80
dettes 200 dettes 220
Total 550 total 550 Total 600 total 600
(1):envaleurnettecomptable,c'estdire
horsplusvalue.
BilanrvaludeF
Prixdacquisitiondestitres:400 ACTIF Montant PASSIF Montant
Immob 520 C.social 200
CapitauxpropresdeFla Rserves 220
datedacquisition:300 A.circulant 200 Rsultat 80
Plusvaluesurimmobilisation:120 dettes 220
total 720 total 720
M+Frvalu
Dterminationdelcartdacquisition:
Prixdacquisition:400
Quotepartdescapitauxrvalus:315 420*75%
17
Donclcartdacquisitionestgale:400315=85
Lcrituredliminationdestitres:
CapitalF 150
RservesF 165
Titredeparticipation 400
Ecartdacquisition 85
1
Lcrituredelamortissementdelcartdacquisition:(duredamortissement :5
ans)
Dotationauxamortissements 17
Amortissementdescartsdacquisition 17
Cequiconduiraitaubilanconsolidsuivant:
BilanconsolidM+F
1
LanormeIAS22prcisequelcartdacquisitiondoittreamortiparpriseenchargesursaduredutilisation.
Lapriodedamortissementnedoitpastresuprieure5ans,moinsquunepriodepluslongue,nepouvant
tresuprieure20anscompterdeladatedacquisition,puissetrejustifi.
18
ACTIF Montant PASSIF Montant
Ecartdacquisition(8517) 68 C.social 150
Immob 620 Rservesconsolid 120
A.circulant 250 Rsultatdugroupe(14017) 123
Capitauxpropresdugroupe 393
C.social 50
Rserves 55
Rsultat 20
Intrtsminoritaires 125
Dettes 420
total 938 Total 938
Remarques:
LanormeIAS22prconiseunervaluationdesimmobilisationsjustedela
quotepartdeplusvaluerevenantlasocit(soit75%de120,c'estdire90)
etdanscecas,lacontrepartiedusupplmentdervaluation(30)neserapas
affectauxintrtsminoritaires.
Nousavonsjusqu'prsentsupposquelcartdacquisitiontaitpositif,c'est
direqueleprixdacquisitiontaitsuprieurlaquotepartdecapitaux
acquis.Maisdanslecasinverse,onsetrouvedevantuncartdacquisition
ngatifquicorrespondsoituneprvisiondeperteoudedfautderendement
delentrepriseacquise,soituneplusvaluepotentielledufaitdunacqureur
ralisdansdesconditionsavantageuse.
Cettecartestinscritdansunpostedepassifquienpratiqueunpostede
provisionpourrisquesetcharges.Cetteprovisiondoittrerapportaursultat
selonunplandereprisedeprovision.
Lesplusvalueslatentes(cartdvaluationnedoiventpastreretenucarelle
accrotraientlcartdacquisitionngatif.
19
DanslanormeIAS22,lcartdoittreintitulcartdacquisitionngatifet
considrcommeunproduitcomptabilisdavance,ildoittrerapportau
comptedersultatsurunepriodenepouvantpasexcder5ans.
Application:casdunediffrencedepremireconsolidation(Intgration
proportionnelle)
er
ConsidronsquunesocitMacquisle1 janvierdelexerciceN40%delasocitF
quiestcontrlepar3socit(Met2socit).
Acettedatelescapitauxproprestantde220.
Lorsdelachat;MavaitprocdunevaluationdesimmobilisationsdeFqui
avaitpermisdeconstateruneplusvaluede120.
LesbilansdesMetFau31/12/Nseprsentecommesuit:
BilandeMBilandeF
ACTIF Montant PASSIF Montant ACTIF Montant PASSIF Montant
Immob 150 C.social 150 Immob(1) 360 C.social 120
TitresF 200 Rserves 80 Rserves 100
A.circulant 100 Rsultat 60 A.circulant 160 Rsultat 80
dettes 160 dettes 220
total 450 total 450 total 520 total 520
(1):envaleurnettecomptable,c'estdire
horsplusvalue.
BilanrvaludeF
ACTIF Montant PASSIF Montant
Prixdacquisitiondestitres:200 Immob 480 C.social 120
Rserves 220
CapitauxpropresdeFladate A.circulant 160 Rsultat 80
dacquisition:220 dettes 220
total 640 total 640
Plusvaluesurimmobilisation:120
20
BilandeM+40%Frvalu
Dterminationdelcartdacquisition:
Prixdacquisition:200
Quotepartdescapitaux:136 340*40%
rvalus
Donclcartdacquisitionestgale:200136=64
Lcrituredliminationdestitres:
CapitalF48
RservesF 88
Titredeparticipation 200
Ecartdacquisition64
Lcrituredelamortissementdelcartdacquisition:(duredamortissement:5ans)
Dotationauxamortissements12,8
Amortissementdescartsdacquisition12,8
Cequiconduiraitaubilanconsolidsuivant:
21
Actif Montant Passif Montant
Ecartdacquisition(6412,8) 51,2 Capitalsocial 150
Immobilisations 342 Rservesconsolides 80
Actifscirculants 164 Rsultatdugroupe(9212,8) 92
Capitauxpropresdugroupe 309,2
Dettes 248
557,2 557,2
Application:casdunediffrencedepremireconsolidation(Miseenquivalence)
er
ConsidronsquunesocitMacquisle1 janvierdelexerciceN40%delasocitF
(influencenotable).
Acettedatelescapitauxproprestantde220.
Lorsdelachat;MavaitprocdunevaluationdesimmobilisationsdeFqui
avaitpermisdeconstateruneplusvaluede120.
LesbilansdesMetFau31/12/Nseprsentecommesuit:
22
BilandeMBilandeF
ACTIF Montant PASSIF Montant ACTIF Montant PASSIF Montant
Immob 150 C.social 150 Immob(1) 360 C.social 120
TitresF 200 Rserves 80 Rserves 100
A.circulant 100 Rsultat 60 A.circulant 160 Rsultat 80
dettes 160 dettes 220
total 450 total 450 total 520 total 520
(1):envaleurnettecomptable,c'estdire
horsplusvalue.
BilanrvaludeF
ACTIF Montant PASSIF Montant
Titresenvaleurhistorique:200 Immob 480 C.social 120
Rserves 220
CapitauxpropresdeFla A.circulant 160 Rsultat 80
datedacquisition:220 dettes 220
total 640 total 640
Plusvaluesurimmobilisation:120
Dterminationdelcartdacquisition:
Prixdacquisition:200
Quotepartdescapitauxrvalue:136 340*40%.
Donclcartdacquisitionestgale:200136=64
Titreenvaleurhistorique:200
Titremisenquivalence:[(120+220+80)*40%]=168
23
Lcrituredemiseenquivalence:
Titresdeparticipation 200
Titresmisenquivalence168
Ecartdacquisition 64
Quotepartdersultatmisenquivalence 32
[168[(120+220)*40%]
Lcrituredelamortissementdelcartdacquisition:(duredamortissement:5ans)
Dotationauxamortissements12,8
Amortissementdescartsdacquisition12,8
Cequiconduiraitaubilanconsolidsuivant:
Actif Montant Passif Montant
Ecartdacquisition(6412,8) 51,2 Capitalsocial 150
Immobilisations 150 Rservesconsolides 80
2
Titremisenquivalence 168 Rsultatconsolid(60+32 )12,8 79,2
Actifscirculants 100
Dettes 160
Remarque:
LaconsolidationduC.P.Cnesinfluencepasparladiffrencedepremire
consolidationpournimportequellemthode,maisleseulchangementestceluidela
chargecorrespondantlamortissementdelcartdacquisitionquiestentirement
diminudursultatdugroupeoudelasocitconsolidante.
2
Cestlaquotepartdersultatmisenquivalence.
24
Leprincipegnraldelaconsolidationtanttuditraverslintgrationglobale;
indiquonsmaintenantlesparticularitsdesautresmthodes.
2lntegrationproportionnelle
Lintgrationproportionnelleconsiste:
Intgrerdescomptesdelentrepriseconsolidantelafractionreprsentativedes
intrtsdelentreprisedtentricedestitresdansleslmentsdubilanetdu
rsultatdelentrepriseconsolideaprsretraitementsventuels.
Eleminerlesoprationsetlescompteslesconcernantrciproquement.
Consolidationdubilan
Unefractiondechacundespostesdactifetdedettesdelafilialeestsubstitueautitre
departicipationdtenusparlasocitmre;cettefractionestgaleaupourcentagedu
contrledelasocitmredanslecapitaldelafiliale.
Lesplusvalussajouteauxcapitauxpropresconsolids(rservesconsolidsetrsultat
consolid);cetteoprationnefaitpasapparatrelesintrtsminoritaires.
Exemple:NoussupposonsquelecontrleconjointdelasocitFestexercparla
socitMtitrede40%etlessocitsNetLsepartageant60%ducapital.
25
Actif M F consol Passif M F consol
Immobilisations 20000 1500 20600(1) Capital 15000 1000 15000(4)
social
Titresde 600
participation Rserves 4000 600 4040(5)
Actifcirculant 10000 1000 10400(2) Rsultat 300 100 340(5)
Trsorerieactif 2000 2000(3) Dettes 4300 800 4620(6)
Dettesde 9000 9000(7)
PC
32600 2500 33000 32600 2500 33000
(1)20000+40%*1500
(2)10000+40%*1000
(3)2000+0
(4)lecapitaldubilanconsolidestconstituparlecapitaldelasocitmre;les
postescapitalsocialdesfilialessonteleminsparlaconsolidation.
(5)onalavaleurdoriginedestitresdeparticipationlactifdeMestgale600
alorsquechacundespostesdactifetdedettereoivent40%dupostecorrespondant
deFsoit(40%*(1000+600+100)680;laplusvalusralisede80(680600)est
ventilentrelersultatconsolid(100*40%=40)etlesrservesconsolids(80
40=40).
(6)4300+40%*800
(7)9000+0
26
Ecriture:
CapitalF 400
ReservesF 240
ResultatF 40
Titresdeparticipation 600
Rservesconsolids 40
Rsultatconsolid 40
AffectationdescapitauxdeFauxcapitaux
propresconsolids
Remarque:
Lescartsdvaluationnepeuventtremisenvidencequepourlaquotepart
revenantaugroupe.
Laconsolidationducomptedersultat:
Leschargesetlesproduitsdelasocitmresontcumulsaveclafractiondescharges
etdesproduitsdelafilialecorrespondantaupourcentagedelamredanslafiliale.
Exemple:lescomptesdersultatdessocitsMetFsontrsumscidessoussachant
queMdtientuneparticipationde40%delacapitaldelasocitF.
LescomptesdersultatM LescomptesderesultatF
2500 Produits 1600
Produits
2000 Charges 1500
Charges
Resultatglobal 500 Resultatglobal 100
27
Comptedersultatconsolid
Produits
(2500+40%*1600) 3140
Charges 2600
(2000+40%*1500)
Rsultatconsoliddes
socitsintgres 540
(500+40%*100)
3Lamthodedelamiseenquivalence:
Lamiseenquivalenceconsistesubstituerlavaleurcomptabledestitresdtenusla
quotepartdescapitauxpropresycomprislersultatdelexercicedtermindaprs
lesrglesdeconsolidation.
Laparticularitdecettemthodeestdenepasprocderuncumultotal
(intgrationglobale)oupartiel(intgrationpartielle)maissimplementune
rvaluationdestitresdeparticipation.
Consolidationdubilan
Alactifdubilanconsolid,lestitresdeparticipationdtenusparlasocitmresont
restimsunevaleurgaleauxintrtsmajoritairesdelasocitmredansles
capitauxpropresdelafilialemiseenquivalence.
Exemple:
SupposonsquelaparticipationdeMdansFassureMuneinfluencenotableetqueunautre
actionnaireFquidtientlamajoritducapitalcequijustifieunemiseenquivalence.
28
Actif M F consol Passif M F consol
Immobilisations 20000 1500 20000 Capital 15000 1000 15000
social
Titresde 600
participation Rserves 4000 600 4040(1)
TPmisesen 680(1) Rsultat 300 100 340(1)
quivalence
Dettes 4300 800 4300
Actifcirculant 10000 1000 10000
Dettesde 9000 9000
Trsorerieactif 2000 2000 PC
Ecriture:
Titresdeparticipationmisesenquivalence 680
Titresdeparticipation 600
Rservesconsolids 40
Rsultatconsolid 40
Reestimationdestitresdeparticipationauniveaudes
capitauxpropresdesocitF
29
Remarque:
Lapriseencomptedelcartdacquisitionsefaitdelammemanirequen
intgrationglobale
Lcartdvaluationestdirectementimputaupostetitresmisesen
quivalence
Laconsolidationdescomptesdersultat
Lafractionappartenantelasocitmredanslersultatdelafilialemiseen
quivalenceestmentionnsuruneligneparticulireducomptedersultatconsolid;
ceposteestintitulquotpartdanslesrsultatsdessocitsmisesenquivalence.
Exemple:
Reprenonslexempleprcdent.
Lecomptedersultatconsolidestconformeaumodlesuivant:
Produits 2500
Charges 2000
Rsultatconsoliddessocits 500
intgres
Quatpartdersultatdanslessocits 40
misesenquivalence
(100*40%)
Rsultatconsolid 540
30
II- Les retraitements
1lesretraitementsdharmonisation
Envuedobtenirlhomognitdescomptesconsolids,desretraitementsetdes
ajustementssontsouventncessaires,voirobligatoires,pourtenircomptedela
diversit:
Despratiquescomptables
Desmthodesdvaluation
Lespratiquesdesocitspeuventtrediffrentesmmelintrieurdungroupe;ces
divergencestantencoreplusgrandeslorsquedessocitsdugroupesontsitues
ltranger.
Cesretraitementsportentobligatoirementsur:
Desharmonisationsdamortissementsetdeprovisions
Desajustementsdescomptesrciproquesentrelessocitsdugroupe
Autres
Dautresretraitementssontoptionnelsetontraiteraucoursdecettesection
linscriptionlactifdesbiensprisencrditbail.
11:Amortissement
Ilpeutexisterdesdiffrencessignificativesdanslesplandamortissementadopts
danschaqueentrepriseconsolidduesessentiellementladiffrencelielabase,au
modeetladuredamortissement.
Etparsoucidappliquerdesmthodesdvaluationhomognes;unretraitement
savrencessaire.
Exemple:
Supposonsquelesrglesdugroupeprconisentdamortirenfonctiondelaralit
conomique,unecatgoriedimmobilisationdonnesselonlemodelinaire,surune
durede4anssoituntauxdamortissementde25%.
31
LasocitFacquisunbiendecettecatgoriele1/1/Npourunevaleurde100.
Selonlesrglesdugroupe;elledevaitconstaterunedotationde(1000*25%)250au
titredelexerciceN+1orlasocitFsouhaitediminuersonrsultatimposableetopte
poursescomptessociauxpourunamortissementdgressifsoitde1000*25%*1.5=375
plusavantageuxfiscalement.
LcriturederetraitementenregistrerdanslescomptessociauxdeFpourretraiter
lamortissementseprsentecommesuite:
Amortissementdesimmobilisations(1) 125
Dotationsauxamortissements 125
(1)375250
12:Provisionsrglementes
Lesprovisionsrglementesnecorrespondentlobjetnormalduneprovisionmais
ilssontcomptabilisesdanslescomptessociauxenapplicationdedispositions
lgales;leplussouventdanslobjectifderductiondelachargedimpt.
Ellespeuventtredediffrentesnature:
Provisionpouraugmentationdesprix
Amortissementsdrogatoires
Provisionspourfluctuationdescours
Provisionpourreconstitutiondesgisements
Cesdiffrentsprovisionssontliminesenconsolidationentenantcomptepour
chaquemouvementdeleffetimpt(voirultrieurement):
Virementenrservesdesprovisionsantrieurementconstitues
Eliminationparlersultatdesprovisionsconstituesaucoursdelexercice.
Exemple:
32
SupposonsquunesocitFaitenregistrdanssescomptessociauxuneprovisionpour
haussedeprixpour200.
Lemouvementdecetteprovisiondelexerciceseprsentecommesuite:
31/12/N1 Dotations Reprises 31/12/N
200 80 30 250
LedcembreN;ilconvientdenregistrerlescrituresderetraitementssuivants
sachantqueleffetdimptseratraitultrieurement:
Anouveau:
Provisionsrglementes 200
Rservesconsolids 200
Eliminationdelaprovisionlouverture
Mouvementdelexercice:
Provisionsrglementes 80
Dotationsauxprovisions 80
Eliminationdeladotation
Reprisesdeprovisionsrglements 30
Provisionrglementes 30
Eliminationdelareprise
33
13:Lessubventionsdinvestissement:
Lentreprisebnficiedessubventionsdinvestissementafindacquriroucrerdes
valeursimmobilisesoudefinancerdesactivitslongtermes.
Enconsolidation,lessubventionsdinvestissementsontassimilesunproduitdiffr
repartirsurplusieursexercices;ellessontdoncliminespartransfertdansuncomptede
rgularisationpassif.
2Retraitementsoptionnels:
Lasocitconsolidantepeutfaireusagederglesdvaluationnouvelles,quireste
optionnelsetnousavonsoptdanscesretraitementspourlecrditbail.
Traitementducrditbail:
Lorsquunesocitsouscrituncontratdecrditbailpourlacquisitiondune
immobilisation,ellenenregistreaucuneoprationdanssonbilan,seulslesloyers
payssontinscritsaucomptedersultat.
Maisletraitementprvoitdenregistrerlesbiensenimmobilisationlactifdubilan
poursavaleurdorigineetdefairefigurerencontrepartieunedettefinancireau
passifquireprsentelemontantdubienenquestion.
Lapplicationdecetraitementprvoitaussidamortirlesbiensselonlamthode
habituellementretenueparlentreprisepourcettecatgoriedimmobilisation.
Dautresindications:
leloyerdoittreconsidrpourunepartie,unremboursementdelempruntet
pourlerestecommedesintrts.
Lesdptsdegarantieviennentendiminutiondelemprunt.
Leprixderachatestassimilunremboursementdelemprunt.
N.B:
Ilpeutyarriverquelesfraisfinanciersetlesdotationssoientsuprieursouinfrieurs
auxloyersenregistrsdanslescomptessociaux,cequifaitapparatreleffetdimpt.
3Eliminationdesoprationsintragroupe:
Lalogiquedelaconsolidationmetenvidencelliminationdetouteslesoprations
intervenuesaucoursdelexerciceentrelessocitsduprimtre,carilfaitprsenterles
comptesdecessocitscommesiellesneconstituaientplusquuneentitunique.
Ontrouvedeuxnaturesdoprationintragroupe;
34
Lescomptesrciproquesdesentreprisesconsolidesparintgration;
Lesrsultatsinterneslensembleconsolid.
Alliminationdescomptesrciproques:
Lescomptesrciproquesconcernegnralement:
LeC.P.C:
Lliminationdesachats/ventesinternes,dintrtverssetreus,redevancesversesla
socitmresetc.
Exemple:
AucourdelexerciceN,lasocitMavendupour1500desmarchandiseslasocitF.
CettetransactiondoittrelimindesventesdeAetdesachatsdeFdumontanttotaldansle
casdelintgrationglobale(I.G),maisdanslintgrationproportionnelle(I.P),latransaction
estlimindepourcentagedeparticipationdeMdansF.
LcrituredelliminationdanslI.GlcrituredelliminationdanslI.P
Ventes(M)1500Ventes(M)600
Achat(F)1500 Achat(F)600
Mdtient40%deF
LeBilan:
Lliminationdescrancesetdettesrciproquesquisontnotammentdescomptesdeclientes
etdefournisseurs,deffetrecevoiretdeffetpayer,deprtetdemprunt.
Exemple:
DanslasocitM,lecompteClientFestrestdbiteurde500,enrevanchedansla
socitF,lecompteduFournisseursMestcrditeurdummemontant.
Danslecasdelintgrationglobale(I.G),lliminationesttotal,tandisquedanslintgration
proportionnelle(I.P),lliminationestenproratadeparticipationdeMdansF.
LcrituredelliminationdanslI.GlcrituredelliminationdanslI.P
Fournisseur500Fournisseur200
Client500client200
Mdtient40%deF
35
Blliminationdesrsultatsinternes:
Aprslliminationdestransactionsrciproques,nousallonsmaintenanttudierllimination
desrsultatsinternesauseindugroupequiporteessentiellementsur:
Lamargeenstock;
Cessionsinternesdimmobilisation;
Dividendesinternes.
Margessurstock:
Lesventesdemarchandiseoudeproduitsentreunmmegroupeouentrelessocitdu
primtredeconsolidationpeuventengendrerdesmargesbnficiaires.Cettemargedoittre
limine,tantdustockfinalquedesrsultasdelasocitvendeuse.
ConsidronsdeuxsocitdummegroupeMetFetsupposonsquaucourdelexerciceNla
socitmavendulasocitFdesmarchandises1000.Lorsdelavente,lasocitM
raliseunemargebnficiairede200.
Supposonsmaintenantquecesproduitsnaientpastrevenduslextrieurdugroupeet
soienttoujoursdtenuparlasocitFlaclturedelexerciceN.
DanslescomptesindividuelsdeF,ilssontenregistrsenstockleurprixdachat,soit
(1000),cependantces1000correspondauprixderevientdeM(800)majordunemargede
200.Etpuisquedanslescomptesconsolids,MetFconstituentunemmeentit,cettemarge
de200incorpordanslesstocksdoittrelimin.
Lescrituresdelatransactionsontlessuivants:
1)Eliminationdelatransactionrciproques
Vente 1000
Achat1000
2)EliminationdelamargeenStock
Variationdesstocks 200
Stocks200
N.B:
Lliminationdelamargeenstockfaitapparatreunimptanticipquidoittreenregistr
danslimptdiffractifetquiestrsorblannesuivante.
36
Cessioninternesdimmobilisation:
Lescessionsdesimmobilisationsentrelessocitsduprimtredeconsolidationpeuvent
gnrerdesrsultatsdecessionquidoiventtreliminetlimmobilisationramenela
valeurlaquelleellefiguraitdanslebilandelasocitcdanteetlesamortissementscalculs
parlentreprisecessionnairesurlabaseduprixdacquisitiondoiventtregalementcorrig.
er
Illustronscettedmarcheparunexemple:le1 janvierdelexerciceN,lasocitMvend
er
lasocitFuneimmobilisation(matrieldetransport)pourunevaleurde900acquisele1
janvierdelexerciceN2pourunevaleurde1000.CetteimmobilisationtantamortiechezM
surunedurede5anslinairement.
Doncsavaleurnettecomptableladatedelacessionest: [1000[(1000/5)*2]]=600,par
consquentlaplusvalueraliseparMest900600=300(enngligeantlIS).
Lescrituresdecorrectionsncessairesle31/12/N:
1)Eliminationdelaplusvalueetreconstitutiondelavaleurnettecomptablede
limmobilisationladatedecession
Produitsdescessionsdimmobilisation 900
V.N.Adesimmobilisationscdes 600
Matrieldetransport 300
ChezF,limmobilisationestramene600,soitleprixdacquisition900minordelaplus
value300etcettevaleurde600correspondlavaleurnettecomptablechezFladatede
cession.
2)correctiondesdotationsauxamortissements
NoussignalonsdabordquelasocitFamortitlebienenmodelinaireetsursaduredevie
rsiduellequiresteaprsladatedecessionquiestdansnotrede3ans(52ans).
IlestgalementncessairedecorrigerlesamortissementscalculsparFavantllimination
delaplusvalue(900/3=300).Eneffetlimmobilisationtantramene)unevaleurde600,
doncladotationdelexercicenestplusquede(200=600/3),soitladotationquiauraittre
calculchezFsilacessionnavaitpaseulieu.
Donclcritureestlasuivante:
37
Amortissementsdesimmobilisations 100
Dotationsauxamortissements 100
(200300)
Dividendesinternes:
LesdividendesdistribusparunefilialeaucoursdelexerciceN,proviennentdebnfices
quionttralisparlasocitdistributriceaucoursdelexerciceprcdent.Ilsontdonc
djtcomprisdanslescapitauxpropresconsolidsdelexerciceN1.Cesdividendes
doiventtreliminsdes:
produitsfinanciersdelasocitmre;
capitauxpropresdelexerciceprcdentquifigurentmaintenantdanslesrserves
Exemple:
SupposonsquelasocitMdtient75%deF(filiale)etcettederniredistribueaucourde
lexercicedesdividendespourunmontantde1000,doncleproduitfinancierreuparMest
de750(1000*75%).
LacontrepartiedelliminationdesdividendesreusparMcorrespondlapartdeMdans
lesrservesdeS.
Lcrituredelliminationdesdividendesestlasuivante:
Produitsfinanciers 750
Rservesconsolides 750
38
Chapitre II- les cas particulier lors de la consolidation :
I - IMPOT DIFFERE:
Lexpositiondesmthodesdeconsolidations,ntaitquuneinitiationlavrai
pratique des comptes consolides, mais lintroduction des retraitements et des
harmonisationsdescomptesdessocitsdansleprimtre,nouspermetdtreplus
prochedelaralitdescomptesconsolides.
Daprscequonavuprcdemment,ilyanormmentdedivergencesentreles
pratiquesetmthodescomptablesdechaqueentreprises,puisquelenvironnement
juridique,conomiqueetfiscal,nestpastoujourslemme,cequiacrcommenous
lavons vu une grande dichotomie entre les ralits comptables des entits du
primtre.
Decefait,onestobligderetraitercescomptesetlesramnagerpouraboutir
finalementaunevisionfidledelafirme.Cependanttoutcequonvientdedirereste
moinscompletcausedelanonaffectationdelalgislationfiscaledanslescomptes
dugroupe,causedeplusieursoprationspratiquaientcommelesretraitementsetles
harmonisationsetautrespratiques.
Ceuxcidit,commeonlesaitlesretraitementsparexempletouchentgnralement
lescomptesdegestionetcesdernierssontlecurdelimpositionsurlersultat,donc
chaquemodificationonauraunimpactmassifsurladiteimptsurlessocits,
ventuellementparunecranceoudettequiserajouterasurlesentreprisesretraites.
Eneffetchaquemodificationdescomptesdegestionseralestimulantdunecrance
visavisdeltatouencorecommedettesenverselle.Ceraisonnementquisembletrs
simpleestlefondementdelimptdiffr,quiestsoitactifsilsagitdecrancevis
visdeltatouencorepassifsicestunedetteenverselle,quiseraconcrtiseaubilan
dugroupe,maisilfautsavoirquelaconstatationdel'imptdiffrneseraadmiseque
danslescomptesconsolidesdugroupeetdecefaitilnyauraaucunemodificationdes
comptessociaux.
Ceuxcidit,commenousl'avonsconstatlexamendesimptsdiffrscomme
complmentdelaconsolidationaffineralarsolutiondesproblmesdescomptesdu
39
groupe,cequinousramnevousinviterdanslechampdecetimpt.Puisaufuret
mesureonaurarsoudrelesproblmesycontribuantsacration.
1lechampdesimptsdiffrs:
Lechapitrepremierdansnotretravailabiensignallesretraitementsduales
diffrencesdanslesmthodesdvaluation,parexemplecelledelamortissementou
desprovisions,certainementquevouslavezremarquonsaitmitdansunmarch
parfaitsansfaireuneplacealimpositionfiscalecequiresteunpeuthoriquedans
notreralitconomique,decefaitilestlheurederevoirlesdiffrentsretraitements
aveclavisiondunfiscetaussidunfinancierquiveutminimisersonassiette
dimpt.Doncpourgnraliserlapremirecomposanteduchampdesimptsdiffers
estlesretraitementsdescomptessociaux.Maispasseulementsa,enplusparfois
lexistence dune entreprise dficitaire dans le primtre reste probable et son
existenceauneinfluenceimportante,carvueladductibilitdecersultat,ilnous
procureledroitdedclarerunecrancelatentesurltat,donccersultatdoittrelui
aussiintgrerdansnotrechamp.Dautrepart,lepassagedunrsultatcomptableun
rsultatfiscalestunedescausesdesimptsdiffrspuisquongnraleleschargesqui
nesontpasimposablesoulesproduitsnontaxables;fontlobjetdunerintgration
oudunedductionselonleursgenres,maiscettelogiquepeuttredunemanire
permanentecommecestlecaspourlensemblemajoritairedeschargesetproduits
retraitsmaisparfoisilyadeschargesetdesproduitsquicrentdesimptsdiffrset
cecicausedeleurscaractrestemporairesdansladductibilitetlataxation.
Enoutre,vuelexistencedtroiterelationentrelesgroupesilyauratoujoursdes
dividendesetdesdistributionsinternesdesrsultats,cetteoprationauragnralement
unimpactfiscalsurlegroupe,dufaitquelersultatinterneesttoujourslimindans
laralitdescomptesconsolids,cequiaurauneinfluencesurlesimpts,puisquils
sont comptabiliss gnralement dans les produits financiers, donc on est dans
lobligationdelesintroduiredansnotretudedelimptdiffr.
Finalement,ilnousresteuncasgnralementilestplusfrquentcestceluide
lcartdvaluationquiestunsurplusdeconsolidationetilestconsidrcommeune
40
plusvaluequiestobligatoirementtaxabledevantlaloifiscalecequiimposela
constatationdeladetteenversltatetdecefaitonlintgredanslechampdesimpts
diffrs.
GrossoModo,onadfiniquatreoprationsquignrentdesimptsdiffersonles
sites:
Lesretraitementsetamnagementsdescomptessociaux.
Lesrsultatsintragroupes.
Lesdcalagestemporairesentrelersultatcomptableetlersultatfiscal.
Lesdficitsfiscauxreportablesobligatoirement.
2lesretraitementscomptablesdescomptessociauxetlimptdiffer:
Lharmonisationdescomptesdugroupeestunetachequincessitelexistence
duncahierouunplancomptabledugroupe,maisvuladivergencequiexisteentreles
environnementsjuridiques,fiscalesetcomptablesonsetrouvetoujoursdevantdes
dichotomiesdanslescomptessociaux.Cequincessiteleretraitementdescompteset
cecientouchantplusieurscomptessoitdegestionsoudebilan,cequignredes
crancessurltatoudesdettesvisvisdelle.Danscetteoptiqueonauraexaminer
quelquesoprationspourpouvoirrapprocherlecontenuedelimptdiffrsurles
retraitements,onauravoir:
Lesamortissementsetleursmthodes
Lvaluationdesstocks
Lesavantagesfiscaux,subventionsetprovisionsreglements
Lesmargessurlesstocksetlesresultatsinternes.
alesmodesdamortissements:
Entreuneentrepriseduprimtreilyatoujoursdesdivergencesdanslesmodes
damortissementdesmatriauxdeproductionouautresimmobilisations,cequiexige
leretraitementdescomptesdelasocitpouravoiruneharmonisationtotaledes
comptesetgarderlimagefidledugroupe.
41
Parexemple,parfoisuneentreprisepeutopterpourunemthodedgressivepour
bnficierdurantlepremierexercicedumaximumdconomiedimptetdpuiser
sonpotentieldconomiedimpt,cependantlegroupeutiliselelinairepource
mmegenredematriaux,desefaitleretraitementaurauneffetsurlesimpts
diffrsparlacreationdunedetteoucrancelatente.Lexemplesuivantserafaire
preuvedexplicationpourenleverlesdifficultssurcetraitement.
Exemple:
Unmatrieldetransportestacquitle1/1/N1avecunevaleurde200parla
socitAmembredugroupeM,cematrielestamortiparlemodedgressif,tandis
que,legroupenadmetquelelinaire,doncildevratreretraitdanslescomptes
sociauxdelafiliale.
Lacorrectiondevratoucherlebilanetlecomptedeproduitsetcharges:
Ona:
Annes N1 N Dotation
dgressif 75 121.875 46.875
linaire 50 100 50
Avecletauxdelimptestde40%poursimplifier:
Lescrituresserontdelamanire:
danslebilan:
Amortissementdu
M.I N 6.875
rsultat 6.875
N1
Amortissementdu
M.I 15
reserve 15
N
Reserve 6
Impotdiffere
passif 6
42
DansleCPCC:au31/12/N
Dotationaux
amort.deM.I. 6.875
Amortissement
duM.I 6.875
Rsultat 6.875
Imptsurles
rsultats 6.875
Impotdiffereactif 2.75
resultat 2.75
Explicationdelopration:
Lorsdelaconstitutiondesamortissementsonaoptpourlesystemdgressifce
quinousaaidbnficierdeplusdconomiedimpt,paroppositionausystme
linairequisuitunrythmeconstantenmatirededduction;Lapremireanneona
eucommechargededotation70devant50parlelinaire,puisladeuximeanneona
eucommecumule121.875contre150pourlamthodeexigerparlegroupe,decefait
onarecouruauretraitementparlaminimisationdesamortissementsdgressifspour
lesramenerlavaleuradmetteparlegroupequiest150.
Ceuxcidit,lechangementdesamortissementsdanslescomptesaundouble
impactesurlesrsultatsetsurlesrserves;laugmentationdesdotationsde46.875a
50 a engendr une rduction du bnfice et par rcurrence une diminution de
l'imposition,doncplusdconomiedimpt.Lafractionrduitedursultaestun
bnficepourlegroupepuisquelabaseimposableseramoinsimportant,cequi
impliquequelentreprisemreoulescomptesdugroupesontenregistresaura
dclarercettediffrenceoucegaindimptcommecrancesurltat,onparledimpt
diffractif.Parcontre,danslebilanonalecumuledesamortissementsquidevratre
43
soldcarladotationtaitplusimportantequecelledugroupe,alorsonarduireles
amortissements,cequiauraunimpactvalorisantsurlesrservesdugroupe,puisque
chaque rduction des amortissements est une augmentation des rsultats et des
rserves;pourcela,nosrservesserontmajoresdelafractiondamortissement,cequi
sera une plus value, qui est gnralement taxable et gnre des impts quon
comptabiliseracommedesimptsdiffrspassif.
Eneffet,leraisonnementestsimplementlesuivant;unemajorationdesdotations
engendre plus dconomie dimpt impt differ actif. Une rgression des
amortissementsoudesdotationsestuneplusvaluequisajoutesurlesrsultatsousur
lesrserves,silersultatestdjreparti,cequiengendreunedettevisavisdeltat
onestdevantimptdiffrpassif.
blvaluationdesstocks:
Certainesentreprisesdugroupepeuventchoisirdesmthodesdvaluationde
leursstocksquidiffrentavecceuxadmisesparlegroupe,mmesi,laloiadmetleur
utilisationouparfoisparobligationtatiquedanslepaysouonexercelactivit.Ces
diffrencespeuventrsultersoitparlutilisationduCMUPouaussiFIFOou
autresmthodes.
Devantceconstatonestobligdefairedesretraitementspouravoirlesmme
normesappliquesdanstoutlegroupeetavoirtoujourslafameuseimagefidledu
groupe,cettecorrectionauracertainementunimpactsurlesimptsdelasocit,ce
quignreraeventuellement,desimptsdiffrspourlegroupe.Cettelogiquesera
bienexplicitedansunexempleconcret:
Exemple:
OnauneentreprisequiaadoptlamthodedeLIFOquidivergeaveccelledu
groupequileCMUP.Ona;
Annes N1 N Dotation
LIFO 200 300 100
CMUP 150 200 50
44
OnconstatedaprslexemplequelesstocksaveclamthodeduLIFOsont
revalorisesparrapportlautremthodedugroupe.Cequiexigeunretraitementpour
revenirlamthodedugroupe:
Resultat N 50
Reserve 50
stocks 100
Impotdiffereactif N 40
Reserve 20
resultat 20
AvecIS=50%
Danslecomptedesproduitsetchargesconsolides:
Var.desstocksde
produits 50
Stockdeproduit 50
Rsultat 20
Imptsurle
rsultat 20
Impotdiffereactif 20
Resultat 20
Explication:
SuitealutilisationdelamthodeduLIFOdanslecompteannuelonaeuune
survaluationdesstocksdeproduit,maislepassageaucomptedugroupepar
45
ladoptiondescomptesconsolidsdugroupeauraunimpactquiminimiserades
stocks,cequiimpliqueralabaissedesrservesetdesrsultatsselonlejeude
laffectationdesbnfices,ceciparlliminationdesproduitsstockerparlasocitce
quignreraunebaissedanslimptdclarerinitialement.
Lalogiquedliminationdescomptesdestocksducomptedesproduitsetcharges
parcontrepassationdescomptesnousdonneraunecranceadclaresurltatce
quonappellelimptdiffractif,tandisque,lesretraitementseffectuaientaucompte
dubilanparlliminationdescomptesdestocksbaisseraparlogiquelessurplus
dclarerauparavant,cequignreradesimptsdiffrsactifcommecrancesur
ltat.
clesresultatsinternedelentreprise:
Danslaprocdurederetraitementetdliminationdescomptesrciproques,ona
vuquelesachatsetventesdemarchandisesoudesesbiensontaucunimpactsurla
ralitdesrsultatssilssontnormalementretraits,maisparfoisquandilydes
stocksconstituaientparunedesentreprisesoudesprofitssurdescessionsdes
immobilisations,leproblmedelliminationposeproblemedepointdevufiscale,
carsauneincidenceflagrantesurlesrsultatsdugroupe.Pourbienclaircircepoint
onauratudierlesdeuxcasgnrauxquiexiste;lescessionsetlesmargessurles
ventes.
c1lesplusvaluedecession:
Entredeuxentits,ilpeutyavoirunecessiondimmobilisationquidgageuneplus
valuepourlasocitcessionnaire,cedernierdoittreliminedescomptespourles
besoinsdelaconsolidation,cequiyauradeseffetssurlafiscalitdugroupeetdes
rsultats.
Exemple:
Uneimmobilisationdontlavaleurdentrerestde1000,avecuneduredeviede5
ansatacquitparlasocitFenle1/1/N2etcderle1/1/Npour800auneautre
socitdugroupe.Onpratiquepoursimplifierlamortissementlinaire.
46
Annes N1 Amortissements V.N.C
Immobilisation 1000 400 600
Donconconstatequelavaleurcomptabledubiennestrienque600,cequiveut
direquenotreentrepriseaurabnficiede:
800600=200
Etpuisquonestdansuneseuleentit,danscecasilnepeutyavoirdebnficede
cegenreouendautretermedebnficeinterne,cequinousenvoiauxretraitements
parlliminationdesplusvalue:
Rsultat
exceptionnel N 200
immobilisation 200
Imptdifferactif N 80
Imptsurles
bnfices 80
Explication:
Lliminationdursultatdualacession,saprcisequilyauraunerductionde
limptsurcersultat,quiseraautomatiquementdclarercommeimptdiffreactif,
carpardfinitionilnyapasdeplusvalueintragroupe.Etaveccettecorrectionon
auracertainementuneharmonisationdescomptesetmmerductiondelavaleurde
limmobilisationchezlentrepriseacheteusecequigarderalemmetalementdes
dotations.
c2lamargesurlesstocks:
Laventeetlachatdanslegroupecommeonlasignaleestliminesans
incidencecommedesoprationsreciproques.Parfois,ilyadesmarchandisesqui
47
mmeacheterdanslegroupeilrestedanslesstockstoutemargecomprise.Cequi
voqueunretraitementetdoncdesimpactsfiscaux.
Exemple:
Une entreprise filiale achte chez une autre entreprise du groupe des
marchandisesavecunemargede40%sur2000.Dont80%estvenduet20%reste
danslesstocks.
Doncles20%de2000vontavoircommemarge:(2000*20%)*40%=160
Cemontantde160devratreliminedelavaleurdesmarchandisesdanslesstocks,
cestcequonvafairevraiment:
Stockde
marchandises 160
Variationde
stocks 160
Imptsurles
bnfices 160
Rsultat 160
Resultat 80
Imptdiffer
passif 80
Avraidire,lavariationdesstocksdemarchandisesachetaientserontrduitdu
montantdelamargepourlesramenerleurvaleurrellecommes'iln'yavaitpasde
transaction interne, cette opration aura pour consquence laugmentation des
bnficesdugroupeouplusprcismentceuxdugroupe.Ceciexigeralepaiement
dimpt comme dette envers ltat ce quon nome impt differ passif. Certes
loprationnatouchequelesrsultatsducomptedegestion,maisparfoisilsepeut
quonaitlobligationdetouchermmelesrsultatsmisenrserves.
48
dlesavantagesfiscauxdauxdivergencesdelgislation:
Chaquelgislationaccordedesentreprisesdesavantagescomptablesetfiscaux,
quincessitentdduiredesonbnficedeschargessousformededotationsdune
partetdautrepartdebnficierdunefractiondaideennumrairetelqueles
subventions.Chacunedecesmesuresauntraitementspcifiquemaisgnralementils
nesontpascomprisdanslechampdelaconsolidation,puisquesafraudelimage
fidledelentit.Decefaitetnotammentlorsquonprocdeuneconsolidationonest
obligedliminercegenredecomptespourreveniruneoptiquelogiquedelentit.
Maiscommeonlatoujourssignale,touteoprationsurdescapitauxousurdes
provisionsopposentunefiscalitquiestcacheetquonestobligedeconcrtiser.
Exemple:
Onprendralexempledesprovisionsrglementes:
Uneentreprisedansnotrechampdeconsolidationunesituationdesprovisions
commesuite:
Annes N1 N Dotation
Provisionrglemente 200 220 20
Onaprislecasleplussimpledanscetexempleetaussisansquilyaitdesreprises.
Doncdaprscequonasignaleilfautliminercetavantagefiscal,do
loprationsuivante:
Danslebilan:
Provision
rglemente 200
Rserve 200
Rserve 100
Imptdiffer
passif 100
Provision
rglemente 20
Rsultat 20
49
Rsultat 10
Imptdiffer
passif 10
DansleCPCC:
Provision
rglemente 20
Dotationpour
dprciation
de.. 20
Rsultat 10
Imptdiffer
passif 10
Explication:
Lorsdelaconstitutiondesprovisionsrglementesdanslasocitfilialeellea
bnficidemoinsdimpt,puisquecegenredechargeestdductiblefiscalement,
maisaprslepassageaucomptedugroupelesprovisionsserontliminesetles
conomiesdimptaussicequiaccrotralesbnficesetsaseraunedettesur
lentreprisequiseradclarercommeimptdiffrpassif,puisquilyaeuune
augmentationdesbnfices.Cegenrederetraitementtoucheralafoislescomptesde
gestionetenpluslebilan.
Delammemanireonauradduirelessubventions,avecdclarationcettefois
dimptdiffractifilfautsavoirquelessubventionspassentauCPCparlejeudes
reprisesquisontdesproduits.
50
3lesdficitsreportables:
La loi fiscale a toujours envisag davoir des avantages fiscaux pour les
entreprisesendifficults,commeestlecasquandonadesrsultatsngatifslorsdun
ouplusieursexercices.Lefisclaisseauxentreprisesleprivilgedeconsidrerles
dficitscommedeschargesreportablessurunautreexercicepourvuquilsoitpositif
etcommesaonpourralesabsorbertotalement.Certes,cettedmarcheestfacilemais
elledoittrelimiterdansletempsetcestlecaspour:
Ledficithorsamortissementnestdductiblequedanslalesquatre
prochainesannessinononperdcedroit.
Pourlesdficitsliesauxamortissementsilssonttoujoursdductibles
sanslimitedansletemps.
Cemcanismesimplededductibilitdynamiquedesrsultatsngatifsestaussiun
pilierdesimptsdiffrs,puisquelaprvisiondunedductibilitestuneprvision
dconomiedimpt,cettedernirenestrienquelimptdiffractif,quiestune
crancelatentesurltat.
MaislesnormesinternationalesI.A.S.conduitlanalyseaunniveauencore
plusapprofondie,quinadmetquelesdficitsquiaccomplieslesconditionssuivantes:
Laprobabilitfortedavoirdesrsultatspositifs.
Laperteestduaunesituationanormaleetexceptionnelle
Souscesconditionsilesttotalementautorisedefairedesconstatationsdecrances
latentessurltatetcecicommetantdesimptsdiffrsactifs.
Exemple:
Unesocitdugroupeaconstataucoursdelanneunrsultatngatifde1000
quiseraimputablesurdesexercicespostrieursdunemaniretrsprobable:
Decefaitonpeutrclamerunimptdiffractif:avecIS40%
51
Imptdiffractif 400
Rsultat(sd) 400
Donc,avraidirelafractiondontlentrepriseoulegroupeauraybnficierdans
lefutureseraconsidrecommeunecranceenversltatpourcelaonadclarun
imptdiffractif.
4lesdcalagestemporairesentrersultatcomptableetlersultatfiscal:
Lecomptablepeutdclarerunrsultatchaqueannemaissenestpasvraimentle
vrairsultatquiseraimposableouquiseracommebasedecalculedelimptsurles
rsultats,notammentsionsaitquilyatoujoursdesdcalagesimportantentreles
deuxbnfices.Danslaralit,leschargesetproduitsprisentdanslecalculeclassique
dubnficenesontpastousadmitdanslersultatfiscal,puisqu'ilexistedescharges
nondductiblesetdesproduitsnontaxables,commeleprciseleschma:
Leschargesengnrales
Charges Charges
non deductibles
deductible
Donconconstatequeleschargesquisontdductiblesfiscalementneforment
quunepartiedessommesdecharges.Delammemanireontrouvequelesproduits
sontaussirepartisentredesproduitstaxablesetdesproduitsnontaxables,dontseul
lesproduitstaxablessontreprisfiscalement.
ArrtonsnousicipuisquelecalculedelISnestpasnotresujetetrevenonsau
dcalageentrelesdeuxrsultats.
52
Certainementleschargesetlesproduitsquinesontpasimposables,lesont
gnralementdunemanirepermanente,maisparfoisilsepeutquesasoit
dunemaniretemporaire.Etdececaractresaisonnierdedductibilitetdetaxation
deschargesetproduit,quesurvientlanotiondecrancesoudetteslatentessurltat;
cequonappellelimptdiffr.
Laquestionquiseposedevantnousmaintenant,estdesavoircestquoiune
chargetemporaireetunproduittemporaire:
Leschargessontditestemporairequandellesnesontpasdductiblesdans
unexerciceetpeuventltredansunautre;cecidufaitsoitquellesnesont
pasdductiblesaprsleurcomptabilisationouaussiquellessontdductibles
maisnoncomptabilises.
Onditquunproduitesttemporairequandilestnontaxablemmesilest
comptabilisouaussinonprisenchargedanslacomptabilitmaistaxable
fiscalement.
Pournotretudeonprendraseulementdeuxexemples;Unsurleschargesetun
autresurlesproduits,pouravoirunesimplevisionsurladmarchedelimptdiffr,
encequiconcernelesdcalagestemporaires.
achargecomptabilisemaisnondductibles:
Lescomptessociauxparfoisintroduisentdeschargesquinesontpasdductibles
etquelefiscdanssoncalculelesrintgrentpouravoirlimptsurlesbnfices.
Quelquefois,ilyadeschargesquinesontpasdductibleslexercicedeleur
constatationencomptabilit,maislesontpourunoudeuxexercicesprochains.Ces
chargessontgnratricesdecrancevisvisdeltatdolappellationimptdiffr
actif.
Exemple:
Unechargecomptabilisede100quinestpasdductiblecetteannemaisleserale
prochainexercice:
Lacorrectionfiscaleseraderintgrercettechargecequiaugmenteralabase
imposablequiestlersultatetpuisquecestunechargetemporaireonpeutbnficier
53
desonconomieprvisionnellecetteanne,parlejeudesimptsdiffractifdansles
comptesdugroupe,lcriturecomptablesera:silISetde40%.
Imptdiffractif 40
Rsultatoula
charge 40
Ilfautreconnatrequelesprocduresidentifiernesontquextracomptablepource
quiconcernelesrsultatsfiscauxetcomptables.
bproduitcomptabilisaitmaisnontaxable:
Chaqueproduitpeuttrecomptabilisechezlentreprise,devratretaxer,maisilse
peutquilyestdesproduitsquisontnontaxableetquiserontdduitparlefiscdans
soncalculeextracomptable.Decefaitlalogiquenousditchaqueproduitenmoins
gnreunebaissedesbasesimposableetparlogiqueunebassedelimpt.Doncsipar
exempleceproduitesttaxabledanslesexercicesprochainsdanscecasonaura
dclarerdesdetteslatentesvisvisdeltatcequonnomelesimptsdiffrspassif.
Exemple:
Onaunproduitquiestcomptabilisechezlegroupemaisquiestnontaxable.Son
montantestde2000.Lacomptabilisationdelimptdiffrpassifseradelasorte:
Rsultatoule
produit N 800
Imptdiffr
passif 800
54
Commesa,onauradtecterlescrancesetlesdetteslatentesduesauxcharges
temporairesetauproduittemporaires.
5lesdiffrentsgenresdimptsdiffrs:
Ainsicommeonl'avulesimptsdiffrsnesontquedescrancesoudesdettes
visvisdeltat,cequifaitqueleurconstatationnestdautrequelerepredune
conomiedimptouaussidunedettedimpt.Cequinousfaitpenserlalimitequi
existeentreloptiquefinancireetcomptabledelentrepriseouengnraledugroupe.
Cesprrogativesquonasignalesnesontadmisesquedanslecasdesconsolidations
selonlesnormesI.A.Sinternationales.
Dansnotreexposnousn'avonspasfaitrfrencelcartdvaluationquise
dnommecrateurdelimptdiffrpassif,maisentoutcassasuitle mme
raisonnementquonapritcommerfrencestoutaulongduchapitre.
Maintenantilesttempsdevoirlegenredimptdiffrquiexistedanslaralit:
Lereportvariable.
Lereportfixe.
aLereportfixe:
unreportdimptdiffrestditfixe,quonceluiciestlieseulementalexercicede
saconstatation,endautreterme,quandonaconstateledcalagedimptdiffrdans
unexerciceensereferantauntauxdeceluici,cereportseratoujourslemme,mme
siletauxfiscalchange,toutaulongdelaviedelentrepriseetlexistencedelimpt
diffrdanslescomptesdugroupe.
blereportvariable:
Lereportvariableparoppositionaureportfixelaisseleprivilgedtreavec
lactualitfiscale,puisquilpermetderadapterlesimptsdiffrsquiexistaientavec
lestauxenvigueur.Donc,danschaquechangementdetauxdimpositiononpeutfaire
unrajustementdesimptsselonlederniertauxadmit.Parexemple,sionacalculeun
imptdiffrparrapport40%etqueletauxpassea30%,onauralapossibilitde
ramnager notre impt diffr. Cette optique peut tre favorable mais aussi
55
dfavorableselonlescasousaexiste.Gnralementonoptepourlapossibilit
dimptdiffravecunreportvariable.
Onavudansledeuximechapitredelapremirepartiequelancessitedestaux
dintrt est primordiale, ce qui les mets dans le centre de la dmarche de
consolidation,etchaquechangementquiaffectecestauxauraunimpactsurlimage
delentreprise.
Ceuxcidit,onacommeobligationdvoquermmelesstructuresoulestaux
dintrtsontgnralementcomplexescalculer,cardanslavritcestcegenrede
situationquiexiste.
Donc comment pourronsnous avoir a rsoudre ce problme de taux par une
simplificationdescalcules?
Oncommenceraparlesstructurescomplexes:
1participationsrciproques:
Onconsidreuneparticipationcommetantrciproquequanddesentitsdu
groupeontdesparticipationsmutuelles.Danscecaslecalculedutauxdintrtdu
groupeseratrscomplexe,maisonpeutlersoudre.
Casgnral:
X
Y
Danslecaschant;onaunproblmededterminationdestauxdintrtdugroupe.
PuisqueMpossdechezAuneparticipationdeXetAenmmetempsdtientuntaux
deY.
Donccommentrsoudreceproblme?
56
Reprenonsleschma:
LesactionnairesdeMdtiennentdansleurpropreentituntauxde1yetcest
toutfaitlogique,carilsdtiennentcentpourcentdeleurentitmoinscequedtient
chezeuxA.cetauxde1yleurspermetdavoirunefractiondeAparrapportautaux
dtenu,cequinousdonne(1y)*X,cequinestriendautrequeletauxdintrtdes
actionnairesdeMchezA.encontinuantceraisonnementjusquasnfoisonauraun
n n1
termede(1y).x .y .
Danscecasonremarquequonestdevantunesuitegomtriquequondevra
rsoudrepouravoirletauxdintrtdesactionnairesdeM:
2 3 2 n n1
Sn=(1Y).x+(1y)x .y+(1y)x .y +..+(1y).x .y .
Ona:
2 3 2 n n1
Sn=(1Y)[x+x .y+x .y ++x .y ]
Etdonc:
2 n1 n1
Sn=(1Y).x[1+xy+x .y+..+x .y ]
Onconstatelasuitegomtriquedetermegnrale(1Y).x,onauradonc:
n n
1x y
Sn=(1Y).x
1xy
Aveclethormedeslimitesauvoisinagedelinfinieonaura:
(1Y).x
LetauxdintrtdugroupeM=
1xy
Donc,cetauxquonvientdedvoilerestletauxdintrtdesactionnairesdeMchez
A.
57
2lesstructurescirculaires:
Cestuncasquipeutexisterdanslespratiquesdescomptesconsolidesetquiesttrs
difficilesaborderentermedecalculelorsduneconsolidationdescomptesetceci
vue la complexit de la structure. Cependant avec la dmarche prsentait
prcdemmentonpeuttrouvercefameuxtauxdintrtdugroupe,ensebasantsurles
suitesgomtriques.
Ensuivantlemmeraisonnementonaurapourlastructuresuivante:
Z
M
X
B
Aveclemmeraisonnementonauralasuitegomtriqueavectoivariablesmaissa
suivralammelogiquedersolutionduproblmeetonaurafinalement:
(1Y).x.Z
Letauxdintrtdugroupe=
1xyZ
58