Vous êtes sur la page 1sur 271
EN COLOMBIA TARCISIO HIGUERA B. DOV. Muang ys FRONTON Bi soe be arin ot Bailie ple HY fue oa want His de pol inp 7c {oda ts ue dpi ta votre, felon dl wate inp. St Neale da een y comin del dita co esos de peta (ene Ses rigiene lal de i eee tic) io es alanar us al’ pnt. de ints ue le esd y Is moa a dea pun eplstde on que grinds ty moe widesy fms de ce ehh eer nein y at eatin, may penebramene itl, ogee et i el acho an gue toga mn eran Tuan, can St cn, 7 le Al gene ingle de foetal y fase lca ode coo I, dle cf dena fz vid gue eens i ial reo de ac acon 7 ‘Agi! pondivo Iogatcmtn de "Ue a yr” patel na poe (eerie cages dean Sede Orla, eel prectecxe ge see fle biltgrit dls de tre fe der dena pets yeponeate 5 ‘=k pertt pas prdats incu, lv ya fms ape | | BANCO DE LA | REPUBLICR TARCISIO HIGUERA B. LA IMPRENTA ep Conns om Hira, cope inustituible de mi vide, . if hn a we dare EN COLOMBIA Swiauz Une, orgulo dé mi espe ‘it nietos Femonxoo Anzuro 7 Xavtse Atosso Suknsz Hicusen, expresin folie de mi espe rence. le devotisime memoria de Evan Hicurea B, ta memerie de don Lurs J, vst Rea, mito y ‘sian por exceleci, ego recuerdo lo prolong te con Ue prvi ate 7 & BANCO DE LA ar vite, g REPUBLICA 4 CLTURAL - MARIRLES ‘mis couraitnos ¥ cotanomacnns: didogo, compress 9 trabajo constructor. EDICION PATROCINADA POR EL INSTITUTO NACIONAL DE PROVISTONES | | eee 1737 Ad l #3 INSTITUTO NACIONAL DE PROVISIONES "INALPRO” JUDITA DIRECTIVA: ‘Mowe se Hace Mowsa0 ve Hacanon sere: Dare: Migusra0 02 Ons Poms Meso ne Onaas Ponucas sorts Daze: Genoay IF GGensere TFL scr Daiseoo: Desrcioes ms aeSon Prssoenee 14 Rerbauca: Gusexre Gavan: Genre Govan sereats Seonutans Genes ABDON ESPINOSA VALDERRAMA Flaca el 6 de aga de 1970, ALFONSO PATIRO ROSSELLI RAFABL ARANGO TORO BERNARDO GARCES CORDOBA Hla 6 de aga de 170, ARGELINO DURAN QUINTERO EDMUNDO GALVIS A. ALBERTO JARAMILLO SANCHEZ Flat el 6 de gat de 1970 LUIS PRIETO OCAMPO ERNESTO MERLANO ROBERTO ARIAS PEREZ ROBERTO SALAZAR GOMEZ JOSE ANTONIO PATERNOSTROM, tara el A de apebee de 1970, LUIS CUERVO PATARROYO, ‘LUIS JESUS FLOREZ MARTINEZ, CONTENINO: Jena Dacrva oat Instute Naciowat pt Provisions Acaanrcnenz0, Cuarao waxaseas... QUE soenaN— Luis J. Del Real Paétoco—Dectse Luis Dugue Gémee Pon qui: se pustic ste esromi? CAPITULO I LA IMPRENTA Y SU TRASCENDENCIA CULTURAL Ua ie nig de pee a. Gli dee eine fella dope fees isle © Goce Liege peel yar ty Danae E sip le Plans uw uw ” nt % CAPITULO II tsjado de Prano y Pred. Edad de or, Cofundadoe de “Arte Gri [LA IMPRENTA EN AMERICA CAPITULO IV LOS SALESIANOS EN LA TIPOGRAEIA COLOMBIANA ‘Taieuco: Cérar Peano: 1893-1928, Inpolso inca. Faanita orgeizade, Sensdo ccmin, Autorded indscatble, Fundador de "Are Grifice”. Jove Prefs (912-1920. Are moder Beilin. te pesonalidad, Seguicar de Bodoni. Creador. Misia y campo. site, — Lair J. del Real 1920-10, B relzados, Alor aren fia”, Intelecl de rele, Con su retro we eclpd In famoss cecil de Gplegio de Lecn NII, Fundic de tipo, "Arte Grd fia". La imprentey Leesan univer. La Traprenta Nacional una inseseibn eolombiana. 2Qué es Inalpso? La Imprente Real ta 1 de dor siglo, Anczcedeness de ls fundacién. Ua vray restan- sidan, El virey Flim. De Caragena a Suntfé, Docimenc inédto tacendene. Enid oft? El aleanaqoe pars 1777 fae impreo en Cartagena. {ViajS dos veces don Antonio a Sun tafe? Una cote hist, Naciienro de dan Bruno pines. Gan sesumen, 2Quién ext don Antonio? Legada de dan Antonio a Sentafé, Dos imprents diintas. La Imptenma Real fue bse de ‘Mirco: Juan Cromberger, Juan Pablos y el Arzobispo Juan de Paes 76 Zaniragu.Escban. Mar 139. Bee 7 mar coments Dectina Cistiane ex Lengua Mecen,—Pexd: Lint. Ano cartruto v tio Rican, Doctrina erstana y catecimo para insiruccia de log indos,-Estavos Usnos: Cambiidge (Massachusetts). E- ‘TECNICAS MODERNAS teban Daye. Libro de ios Salmes.—Guatewata: Breve tratado BOE DME. PAP COREA, delete io tte ea Jo de Pid Then. Paaacoast dpe do Pee Pn IU UN Keble dels indy guavie, ~Oona' 1698 0 192. Ces Decor Peds Cals Marge, Primes focgebed,— La de ‘Hie, El cbspo Helavarss.—Ecvanor: Anbsto-Quita, Ale tie de lor Niet. — Le composicién mecénica en Colombis, Pri jandko Cooma. El hermano Adin Schou Aan: ‘pers lips legs «Colonia, Frconpedcie Et 4 ‘Céedoba, Cinco laudaterior Buenos Aites, Case de Expésitos, Don “Antecedents histicos.— 81 papel en Colombia, Primera fbies eas de Sry Agsan Con: Unverned de Sen Fle, 178 Adan Juan Bassa Bea, De 29 reas 700 vrs, Joué Cais Galldo, Le Aare —Unocones Exped ‘Martin Pera y Compas. Tnfome dil Canaan: Joga ‘Atcimty, La Bsteladel Sa. Gata de Mantevideo—Poraro ‘esa, Esto facam“Popal, Cast de Cobia » Bes! Dll. Teco Mai Hrt. Len, Hew geal Inpent de a Lind Pata Miele, Gop ‘tia, — Venezvera: Gaceia de Caracas, Andris Bello 48 CAPITULO! VL REVISTAS, TIPOGRAFOS, ISTORADORES ¥ TECNICA cont stan “Papel Periddien Tlusteado”. “Colombia Tlustrada”. “El Grafic 1A IMPRENTA EN COLOMBIA (ines Fan ‘Mundo al Di. "Crome att "Vie Senans?-— Ti ples closbims instex Antoni Nevis, épigate, Mantel ‘tne Far de Bede edie Plazas, Gvzlo Canal Rae Manuel Cerojal-— Hiri que ber esi sabe le spews ex clon: Fay Anis Mens 0.?. Jo Tero Seta, Eduardo Pod Galeme Herne de Aa. — Alpe suunp.~ Qube. — Baral, agus -— Nea, Ma ingot empress olonbicns de ane gfe: Linge Paes Pea — Armia Rika ~ Saco ~ Mo Giombiy Libera Eur Vounted El Gri, Tomas de Valle — Vives, — Novas Ni ees a Ips In Rue & Gseaba, S.A im en Colombia. — Imprentasofiiles colombianer: Imprenta del Ex / tudo Mayor Tanja, Medlin Ppa. Ibé, Cia Car germ Bacxamangy. Nes Cl. Bots Daal y Deane cantTuto vt Ea Ipere Parcs Hann de Repiitn Impr ‘Universidad de Antioquia. Policia Nacional. Centro de Artes Gri- LA IMPRENTA EN COLOMBIA (Segunds Peeve) Fad Sen, fmpeia el Bucy Pople n HISTORIA DE LA INDRENTA NACIONAL 3 COLOMBIA la imprenta Nacional. Don Bruno diigelaImprenta Real, Muere de din Antonio. La Tmpresta Real depuis de la mete ce don ‘Antoni, Prnece ob edtoral eslontsena: Hitri de Christo Pacerie, Don Beono y la Inpemna en el Congew de Ci Coied ind abajo la verdaderaImpeenta Real? Teena cel Feed, Dox Disgo Espino de los Meters y bos Desens del Homie, Inprenta del Gobo, Noevamente Imprenta dl Es tad Inprents de la Repibizn. zNaew af de reese? Doce CAPITULO Vit RATIFICACIONES Y PRUEBAS IRREFUTASLES La Inprents de fs Real Hacienda, Cara infin erseondenal Sines de eros dacumentes también inédtoe de gran valor hie ‘érco.— Carta de fenecinien de dan Nisamedes Lora al efce Gobemador pollen y ilitar.—Tevenearo de Is Tryprenea Real Por gud sea ceido gue la Ingenta Necionl jue fundade he. fie 1812? —Se remonta a 1782. Falaba coordivacion« invest icin. Poentecatre ds épcas: In Gace de Colombia. El Diario Ofii antes dese hist. Fl Dizrio Ofc y [a compesiciin mecinica— BE) Disrio Oficial y el sefor Stes EL Diario Oficial y ia dictdara de Mosquera. — Oto Dizrio filet. — EI Di Of y 0 io Sop CAPITULO Ix CURRAS DE LA HISTORIA Lae cartes de dor Bruro.—Bloio de don Bran Espns dels Mone ~Un patio mete wezlne 7 la Ixpeia dl Eee Do Bry el Gages d it —Tennce tra de Ie cared dan Broo, Tmprena dl Congreso Kccurhd chaleneceomel a. reita Reel —gDe nde prea la primera? —La peas de Chrsto ecm y lor macter Neeso Gusiees y Mato Milin — "Cin eae pupa del pret Red. — Capac. des cans del Farad del Tmpeta Red, — Algo de oy Tecakes que aap la Ingen Narond.—Coincdncia. sib. Ia Nacva Imprenta Nacond, receded inaplacele pore el segundo cntenaio.—-La era cloiana en ls tomes dels Imprena.—El ee Ca ya Txprena Nacbnal 02 196 CAPITULO X APENDICE LA IMPRENTA NACIONAL ¥ LA CULTURA Acercamionta » comprendin entre inelecteaes 9 sipiref: ‘Museo de Arter Grficar de le Imprenta Nacional: sCémo es ‘Musa? El eal del Musa, Realizaconesy proyectos. El Maco fuera de Colmbia.— Cenpatar de ls Imprents Neciona!: El Escudo de Colombia. Infoene bee el Escudo Nacional de Colon. bia, — Algunor de lor mejores trabajos de la Imprnte Nasional "Hoes de Culeura Popular Colombiana "Beletin d= Programas de lz Radio Nacenal"—La Imprents Nacional de Ayer y le nprenta Nasional de hoy: nombres de algnos de les cirectores dela Emprents Nacional, Gneuentenavio de a Imprenca Nasal El erablema de a Imprenta Nacional de Colombit. La Inocena [Nacional a parts de 1894, Nueva reongunizacgn ex 1952, Fondo Rotaoro, Compan fotmecinics, La preaeupaisa ténie del ‘momento, La Inprents, vheulo de la cafiana del Gobierno Algunos coneptos valine. Biblioteca 7 de agoto de 1970—Go- bier del Frente Secs \ SINTESIS HISTORICA DE LA LITOGRAFIA Acleracin necetra.— Sicts hstrica de la Litre: Alors Sereflde. Brolacgn de ht artes grifias y dela ligrafi ex panicalar, —Le Liografie ex Celonbie: Carles Casar Molin. {es Herons Marin Evie, eos dl Gnd Sr hr, uns el primer tabap Leogefizo ques bivo en Coloma, Le Litografie Navendl: Don Leia Vilaveees. Don Denexo Paredes. Nica de sus dctores, Biles, examgilly, et. —Le Litngneiaen le Imprenta Nacional Proyecioes par el futuro (Concepcisn thogeifics, amc y eesaocnento ocsbulvi tziea Bibliografis Trice de istraioes Tie onomsico 6 os % 2 o os u AGRADECIMIENTO ‘Antes de prvntar a los lectore el fate de nests invesigacone yl ads de lg ianeenos ga a pia nel [noe ew fas pesonas que hicieron pesbleel desarrollo y ealminacién de nvestro tabs, junto on la emeesin de rere profunds grid. Doctor Joxé Antonia Pateretvo M, Getent: Genta del Insiazo Nacional de Poo- ‘sions, “Inalpo”, joven ejecutho de rea personalidad y admirable eee, ‘quien ordend la peeeare eds, por medio de In carta que se publica en el «a+ pile va de exe lx, pina 310. En exe tem debemos mencionsigualmente al doetce Luis Cuervo Ptarroy, muro Geren Genstal de "Inalpro”, eminent boyacense, quien ha de cansldar, no Io dudamas, los programas ya iniciaes del Inszuo Nacional de Provisions, Don Vicente Palos, Jefe de In Divisin de fs Imprenta Nacional durante 9 aos, ‘aien nos di faclidede para Uleraclo a eabo yexabord con el caudal dest cle fies y con valoas centacaes, Oro tanto cake dee de sw seer, doctor Alfredo Goncdlet R, promis juventad, quien enrta sla Impenta, con am- plitad y deca, por cacss de moderizcin y de pros, Doctor Laie Duque Gémee, Presidene en 1967 dela Acadenia Colombiana de His tori ygestr de la iiiatva de exe libo, autae del Prlogo, Deano ce Is anteror Facultad de Gencias de ln BéucecSn, Jefe del Departamento de Ancropolog's Ge Univeridad Nacional de Colerbis y Seorearin General de fa misma Unie veniady ef door Duque Gime et lusee arquedogo, foldorlog, imsesigador inansble animador tenaz de toda obse colombiana y devvelado secvidor de la stra scion, Deciot Guilrmo Hernénder de Albs, Nsesindor por exceenca de Bogoi, conf Tonieeo de las gloras colombianas y orentadcr permanente de tds satin Iris, Docior Alberto Alien, ileal de aleve, hisocadoe, nemo de la Academia Colerbins de la Lengua y ce la Academia Colombiana de Hiswria y director de Is Bsitecs Nacional, Drs ely Renep Ca Je el Archivo Nii, ibe de si 2 Ree Ce ets Coe Bae Tots, Yo adine Macst Lair Alberto Acuia, de le Academia Colombiane de Histra, arta de respconles condidones, ecttas, ex deere del Museo Colerial de Bogod, (Gen en forma desingreads planed y eneiqueci ol sain del Museo de Artes Guifias, convertido hey ex una joa de esto colori. Fray Albeto Lee Lipet eminent francine, decor de Biblioteca y Archivos de Ia ‘Academia Colombiana de Historia, Doc ie Daa Fh indi, Gan Sei Judea de Universidad Javeriana, profesor tsiveritaro,ciembro dela Academia Clam ana de Historia y dicor dela Bblctca Luis Angel Arango, Doc Cal Lge Nerdy ce 7 porn dee; do ini te Sic nha dada de que eligi de piri edn prs as EAU Sch riding meson et Tyre ampli api. Ea pons Doge ETRE cine en ve erhaj,cuce acs cos por og ene crn gprs Tope epi. Y “ ‘CONCEPTO DE UN MAESTRO INSIGNE Un ao anes de moc, el eminem sl sano ytipégraf, don Luc J. del Rea! quan sy etna permanentemente para ls fl ans de este lio, exit as concepts gut se vein a contain y gue os honan por ‘SGvaneat, po venir de quien fuera nuestro snaesco;ademis, con fa aud indicarle qe de dl dinarake, en esos concepos ein cexpradas Loe edie que da a varios de rmuesos condicipulas y amigas ridin que ntescompartings plenanentey que dben ‘queda indus en ese ltr, 20 silo poe ‘expe des del Maes, sina camo reemc- celeno a gulnes han sido fle clvedres lane popifico clsbino, Vie earl pias 266 9 2 4 PALABRAS... QUE SOBRAN Ene doa Taco Higure By an fl smi smo agdedtino dicpelo a quale ge en esto fu pra st ceametad Rss cen dela Taptan en Cilbakin ores all uss # paler ge ren, pa wo hacen fas yo qu jor de aerandnan tpowaacn de em ore gue Be ed fl auor tahap ardeo de Laieds,cnfoncacin acm © ida pie para ro ecu em epee on dlcde Pradije puree ie pacientes Tpografi, lama 2 hr a anos la Fisoin yh Lit, etn foes... Gers macho wb cert leap, pero ha guint fagentna oa en sao ness, xen pos nul dhe pers ands cof, digi ay como whe popes €) Shier de "La Tepes en Csbai Gen, también fad is st —goo ob buna cae de eli? oe sein eumenade Er npr ena "nba eaprenio precune angie made de fas de be wi doves de Gog por saga comes el gi ce gen Tes fe, foes nis dh ker el ane. plea adorn de hace enor gece a {Rpt ingen Naciral & gla io rt de vin psa, ado al barn go de gulen Pde Unmase arto ene qu he 92 ct idan ingly nl nr por el pri de In ene e fans fn ecepcs at unl sn gp qin nce a ram en neon {Et Haws inpeste Naa de Cloby nc, ge span en Ans Laine Parade pon gel seeds del elniypt cal ses xn 6 6 lo edna y en, Ea sec el ped eas, como ai wee 6 Penon ena Set tele «hit al ceo aonbe ew hese omens SoS ipl ue cao se Tero ur pox mei gil. Ber coecsy a en! bw erg oe eps dit Sue Post ce Sabon» gasses el aon y eg ones aaa ee algo ie Aca ibe 1x bars irae ge te some dan Joss Jot Gace hy dean conaie 2 Pee oeChe y ean cl dl ace gutter, ov coo is re ae an Mig Vergy, nota de a7 oe mi ae eu fa eon ci» pa aint bac bs 8 eS oe sre laa Tec a, Hy 040 ek fee Spd te as ub po oes cst eo it ee eo momen gee in) piab on cust ft el ior ss Laue cn ene Sg de 4 pla oe sha Tov J. om Raat Barrangul, 19 de eneco de 1967 " Mi a al Cai Sltin de Sen Roget 24 de ce de 1968 PROLOGO Le bite de le imprente en Colonie es wo de ls ceptor de mayor sie ficecin ead exdio de la pes de racine nacionldd, posto que cla etd entre [Stomesteligala al pemenieno de lr precsoresy « ls hecor que elisa om ly pins campatar de nuestros Eberedores, Tegal les primers tips a Sate cm elo de gre de 1738, con le im rent nalucide el Naero Reino de Grae gor la Compa de Jes, sila Eifand nueva tape en el desevolvimieno caltual de la cloie fundads por Jt. ec de Queade, en momenis x que el ibo tad de Europa cesta difcimenie Toda env ley gue fabian teido La flic oportunidad de poner ex contact directo ‘on or medion ellos del Viejo Mand, no rin enter babese sometido ls rigidor onueler impustes por fe Uetdpoli pare que of dscoterta [a inconformidel axe ‘npeedhan 4 gules en los vator dominos def Rey, no fucen titados for teorer Teiibrepenudener © de qiens, por Tnaldad police y econinics, no ahoraben fags a ps er tener ‘cnvidiedo smpero clos de Espaia x Améses “Te impr de les jet, si bien enuyo destin ebay obras de tote 1y «imprints novnas para ccna le deo de oy pido flies, puede com 2 dine eniarg, como an signa anecedente, como wh verdadero fis, tn le taplanacién de ete gortentoo wedio de comanicaién, que es poco Hempo ‘ruil eri de os eles Urry, Unas dicedas desc legaha « Caregens ipinoca dels Monters con am peguco tle, ol que tala ates mis tare Telia del yrey Flee « Senta de Bogota, se conveiia en la Imprents Real Er fandamento 0 genes de La que es boy Imprenta Naciond de Colombia. Y to gve 8 ce fur tm ute fe ain l xen nati el ed itis, Su fcr ae Spey Cotsen Dio de Macs Sain per Stele lr ea de ete men mae omen, 7 Capen Pedogie obo or icin poe dlr le ranean ewer de mato ae oe fy nae gy oes ee bed copa tm wns mei, sade piradneie or DIET coc con eo Belge de lr ory de os rs teed cil de ete a be le nee, mi ei di onpee eo solr metes vee 9 omnia de wna gre ‘per er de ate ene cane ad ovine meat de prs hs of del ena del XD nga tobi compen deel defor 4 Java nds te 7 mij ats oe ns devendt Fait, Ub des eae 4s ean ccd denesinay, arn coc de as uments rent tle «ma, prt delgado lant ifomaci efi oe dato ‘Sezer, ate tna ts coun de ace 0 pret de iuhacis © Fr tcte I fara ets, coctan cl fi del Oba Aarne eet enafety e dnde fava 9 er foe fepiabes os Siow revenue ptedon 4 conko rab!‘ sitar paar Tendon ee fis de imprest, com le tain foa, Un gut ple dao di roeto e monet dad dels tompoweos ex To pres empeas Bele Sabon le ei pone 9 le ce ee or a eles Poe se enn Fo rt dlr chr de maker sepa a es ofa ney ol fray watapedu saan empaand patel sone puebucie dine eerdre coco de orton finde ele epic So cto eho el pal lego areas «oy primers ines ar ge ‘wen tow ja, ene nin pine de metre Taso Hour am tombe y2empnent cna,» coda det au nie le oft re i dy ‘hour Faro nap de iesegcte que Bp ele ecko Nachle pte engi ly isto dele Pprena Natal de Clo. Po Iefend ‘hei lw me gnc eb cs ey pros, le vena nie del Ihara Berea exe ate Tele eal oem enlace cnt ees Irs hs jgado pede de cg dt epetnt, le ha pride loge «hse oa se fc, nombre, Rar 7 county, gn! des Toasty etc eiais sob ene epson capil del tora naa {EMtapcna en Calbia el ido que pace a, read en od tines vedleroente exept ‘Tne yu eerdrcn cleo apd ied become senor dae daira es rigs desaole e mdapoe ives de Goce: aca La Impress x Arts, en re Bc le itor dele to fein emprnta es Area, Mest, Pe, Parguy, Uru, Chie, Ve SEED, Pasion Pant Guserd Cobo Eee Undor y oer per de Ang tt Taos en Glenn dele Broder de lr primer ion or le id ese Sede Bog, rine lice de Cae, opin, / Tenja, Medellin, ete, haste le moderne industria edie de Colonia y 1 elim iin ex ler ies dials, Se hace ep una imprtante 9 muy sil reseta soe Lt reve peiicas de mayor significa ealtral que se hen publado en d Pais, fader como Papel Reisen Tsstndo, Colombia Tareas, Pon, Grif, Crm, Mando al cla, Vide, Semana y ones. Ero termine con le Flscrs deb Ioprenta Nason de Cslonéia, un eaptlo ge indaye vari docamentos més y rater de pron importance, aes descnacds sobre Tor ergens de ete etalecine’> y Ine yolnarcontbaconer al devas caltural y ciefico de a nad ‘Nalie mis indcedo gue Tacs Hicuena fae prerenar esa vita hte ¢ integral de lr oer rfc en Colombia, nnpusedo por ana vecain inedible facia estas nobles actividades, sw egren y su innpealle tence de tipérao se azulatazon nla tlrs de los Seesans, en donde se frjé le moderna nds ‘pogrdfic colombiane All sng eve feunda esac furdata por Césae Pao, Jos Presi 3 por 14 afortasado disiplo Lis J. Del Re, que hicers bem cond le ineitscin del Colegio Le XI, rodeo de lor tpderefae 9 edtere exe rpalie tion ete aie y eta indwiria hats Devaar ab grade de derrell gue her ekeorelo bey, ¥ Taxasio Hicuena fa sido une de ellos. Yau experiencia ha dejado fats fer Aitbler en lor entblecientor spogrificos de Madelin de otran cudes oom bana. Durante varie diceda dire, oven 9 vigha el prceto dele Imprena New sonal de Colonia, Todas lr ue ns Fomor beneiiado con ras nei oretarines, top hemos acovtrrado « yea ye cone el alma mma de eta istic, gue dia Aig crceyprogreve al empare de r elo diigenciey de ot ceondnedererponaidl Poces ects se exribieon livos de hiorie patie en un medio e2 que coxw eran to flies ccstanca: porque Tassie Hicuzan be dxcsid gor dl fracso Fico de la fmprents on le ntl de donde, graer

Vous aimerez peut-être aussi