Stycze 2016

ISSN 2084-3143
Gazeta internetowa powicona
muzyce improwizowanej

Rozmowy:
Tomasz Lach
Ernst Reijseger
Harmen Fraanje
Mola Sylla
Jerzy Maek

Portrety
improwizowane

Plebiscyt
Jazz 2015
ZWYCIZCY

Nikola
Koodziejczyk
Czysto, spokj
i taniec
fot. Kuba Majerczyk
<
Od Redakcji
redaktor naczelny
Piotr Wickowski
piotr.wickowski@radiojazz.fm

Zgodnie z zapowiedziami, w nowym roku JazzPRESS dociera do Was wzbogacony o

nowe rubryki. W pierwszym odcinku Portretw improwizowanych, wykonywanych
przez Jarosawa Czaj, ktry rwnie pojawia si u nas jako autor nowego cyklu teks-
tw Zota Era Van Geldera cennego dla jazzfanw i fanatykw niuansw brzmienio-
wych znalaz si wizerunek Herbiego Hancocka. Okazao si, e wanie ten artysta
wskazywany by jako najlepszy w ubiegym roku, w kategorii Zagraniczny jazzowy
wykonawca roku, w naszym internetowym plebiscycie Jazz 2015. Dlaczego? Odpo-
wied na to pytanie znaj tylko ci, ktrzy zagosowali na tego muzyka. My, w redak-
cji JazzPRESSu moemy tylko domyla si, e nie bez znaczenia bya ubiegoroczna
publikacja polskojzycznej wersji autobiografii synnego pianisty oraz jego wystpy
przy okazji jej premiery. Zreszt zwycistwo Hancocka nie jest jedynym i najwikszym
zaskoczeniem tej edycji plebiscytu... Zapraszam do zapoznania si z wynikami.
A wszystkich zdziwionych i rozczarowanych, w tym rwnie muzykw, ju dzi zach-
cam do solidnych przygotowa do nastpnej edycji, ktra podsumuje rok 2016. Dla ar-
tystw jest jeszcze sporo czasu na przygotowanie, nagranie i wydanie fenomenalnych
pyt czy, zagranie oszaamiajcych koncertw. Suchacze ju dzi mog rozpocz po-
szukiwania nowych wybitnych dzie. Wszystkim nam wyjdzie to na zdrowie wszak
muzyka spenia wan rol terapeutyczn. Jak powiedzia bohater styczniowego nu-
meru JazzPRESSu, Nikola Koodziejczyk: Muzyka odblokowuje co w mzgu, co nor-
malnie nie jest odblokowane.
Miej lektury!

>
 SPIS TRECI

3 Od Redakcji

4 Spis treci

6 Jazz 2015

8 Porterety improwizowane

9 Pyty
9 Pod naszym patronatem
10 Top Note
Sawek Jaskuke Trio On
14 Recenzje
Olga Boczar Music Essence Little inspirations
Krzysztof Lenczowski Internal Melody
Piotr Budniak Essential Group
Simple Stories About Hope And Worries
Adam Golicki Ad Shave
Purusha Cosmic Friction
Anders Jormin / Karin Nakagawa / Lena Willemark Trees Of Light
Louis Sclavis Quartet Silk And Salt Melodies
Giovanni Guidi Trio This Is The Day
Julia Hlsmann Quartet
AClear Midnight Kurt Weill and America
Philip Catherine The String Project: Live In Brussels
Robert Glasper Covered: Recorded Live at Capitol Studios
Stacey Kent Tenderly
Christoph Irniger Trio Octopus
Chico Freeman & Heiri Knzig The Arrival
Kasper Tom 5 IDo Admire Things That Are Only What They Are
Scott DuBois Winter Light
Raoul Bjrkenheim eCsTaSy Out Of The Blue
Grencs Open Collective with Rudi Mahall Marginal music

48 Ksiki
48 Recenzje
Pawe Urbaniec Oyciu imuzyce zlegendami jazzu
Maciej Lewenstein Polish Jazz Recordings and Beyond
Maria Wilczek-Krupa Kilar. Geniusz odwch twarzach

<
 JazzPRESS, stycze 2016 5

52 Koncerty
52 Przewodnik koncertowy
54 Jazztopad coraz mniej jazzowy
62 Wykwintna kolacja muzyczna
68 Wschd na jazzowej mapie
70 Ambroy iAntoni na Palm Jazz Festiwal
73 Tramwajem nad morze
75 Jazz vs. Hip-Hop

79 Rozmowy
79 Nikola Koodziejczyk
Czysto, spokj itaniec
94 Tomasz Lach
Dwa pikne ycia, o ktrych warto opowiada
106 Reijseger / Fraanje / Mola
Muzyka ju tam jest my tylko otwieramy drzwi
112 Jerzy Maek
Cay ten jazz! MEET!

126 Sowo na jazzowo

126 Wszystkie drogi prowadz do Bitches Brew
Niestrudzony Gil Evans cz druga
129 Kanon Jazzu
Rahsaan Roland Kirk Other Folkss Music
131 Zota Era Van Geldera
Houston Person Something Personal / Donald Byrd The Cat Walk
135 My Favorite Things (or quite the opposite)
Jazz nasz narodowy
138 Down the Backstreets
Digable Planets Blowout Comb

140 Pogranicze
140 World Feeling

142 Redakcja

>
6|

J az z 2 0 1 5
Z W YC I Z C Y
Prezentujemy wyniki drugiej edycji internetowego plebiscytu Jazz-
PRESSu, tym razem organizowanego po raz pierwszy wraz z Radio-
JAZZ.FM. Wyniki pewnie dla wielu s zaskakujce. Wszystkim, kt-
rzy chcieliby znale w nich odwzorowania pisanych i niepisanych
hierarchii obowizujcych w polskim jazzie, zwracamy uwag, e w
naszej ankiecie mg zagosowa kady internauta. Wszyscy artyci
mogli te mobilizowa na rne sposoby swoich fanw do wyraenia
t drog wsparcia, wykorzystujc chociaby powszechnie dostpne
internetowe narzdzia . Dzikujemy wszystkim gosujcym i gratulu-
jemy zwycizcom.

POLSKI JAZZOWY WYKONAWCA ROKU

1. eskaubei i tomek Nowak Quartet

2. Piotr Budniak Essential Group
3. Adam Badych
fot. mat. prasowe 4. Piotr Baron
5. Ewelina Serafin

ZAGRANICZNY JAZZOWY WYKONAWCA ROKU

1. Herbie Hancock
2. Marcus Miller
3. Brad Mehldau
4. Kamasi Washington
5. Branford Marsalis

fot. Bogdan Augistyniak

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |7

POLSKA JAZZOWA PYTA ROKU

1. eskaubei i tomek Nowak Quartet

Bdzie Dobrze
2. Piotr Budniak Essential Group
Simple Stories About Hope and Worries
3. Adam Badych & Helge Lien Trio
Bridges
4. High Definition Quartet
Bukoliki
5. Ewelina Serafin Quartet
AntiType

ZAGRANICZNA JAZZOWA PYTA ROKU

1. Kendrick Scott Oracle

We Are The Drum
2. Marcus Miller
Afrodeezia
3. Kamasi Washington
The Epic
4. John Scofield
Past Present
5. Maria Schneider Orchestra
The Thompson Fields

POLSKIE JAZZOWE WYDARZENIE KONCERTOWE

1. Warsaw Summer Jazz Days

2. Trasa Miller / Moder / Namysowski
3. Jazztopad
4. Jazz nad Odr
5. Solidarity Of Arts: Swing +

>
8|
Po r ter e ty i m p r o w i z o wa n e

rys. Jarosaw Czaja

<

Pod naszym patronatem
Maciej Fortuna International Quartet
Zoka
Zoka jest crk dwch odlegych od siebie
wiatw: penej odwagi iotwartoci kultury ame-
rykaskiej oraz nieskalanej, przepiknej muzyki
ludowej znad Wisy tak wyjaniaj tytu swojej
nowej pyty jej twrcy zebrani wMaciej Fortuna
International Quartet. Kwartet tworzony przez:
Macieja Fortun trbka, Macka Goldsburyego
saksofon tenorowy isopranowy, Erika Un-
swortha kontrabas iFranka Parkera perkusja
na swojej nowej pycie gra polskie utwory ludowe
wjazzowych interpretacjach. Obecny program
zespou jest kolejn odson wieloletniej wza-
jemnej wsppracy muzykw, ktrzy wczeniej
spotykali si na scenie podczas wielu tras koncer-
towych wPolsce oraz Stanach Zjednoczonych. Li-
der formacji Maciej Fortuna ma wswoim dorob-
ku kilkanacie wpeni autorskich pyt. Wykada
jako adiunkt wklasie trbki jazzowej wAkademii
Muzycznej wPoznaniu. Pyta Zoka ukae si 22
stycznia nakadem jego wytwrni Fortuna Music.
JazzPRESS, stycze 2016 |9
ELMA Ad Rem
Suita Ad Rem to opowie osennym marzeniu
izaproszenie do kontemplacji. Jest kolejn, po
znakomicie przyjtym, wydanym w2014 roku
albumie Hic Et Nunc, odson muzyki kwartetu
wskadzie: ELMA gos, Verneri Pohjola trb-
ka, Dominik Wania fortepian, Maciej Garbowski
kontrabas. Przy tym sprawdzonym skadzie
osobowym mog by spokojna, e spotykajc
si od czasu do czasu, moemy wchodzi nieja-
ko zmarszu wintensywny twrczy dialog. Taki
dialog, ktry jest przygod idla nas, idla su-
chaczy mwia oswoim zespole jego liderka
wrozmowie publikowanej wJazzPRESSie. ELMA
to wokalistka, improwizatorka, kompozytorka,
muzykoterapeutka. Absolwentka Krakowskiej
Szkoy Jazzu iMuzyki Rozrywkowej wklasie
Marka Baaty oraz Queen Margaret University
wEdynburgu.
Album Ad Rem wydany zostanie pod koniec
stycznia przez sowack wytwrni Hevhetia.
>
 10 | Pyty/ Top Note

TOP
T P O E
NOTE
N T

Sawek Jaskuke, 2015 / www.jaskulke.com.pl

Sawek Jaskuke Trio On

Na nowe nagrania wtrio Sawek Jaskuke kaza czeka swoim su-
chaczom jedenacie lat. Od czasu poprzedniej takiej pyty moglimy
go posucha wnagraniach zorkiestr kameraln (Fill the Harmony
Philharmonics rok 2005), wduecie zPiotrem Wyleoem (Duodram
rok 2011 ikoncertowa wersja zroku 2012) oraz na trzech wydawni-
ctwach solowych (Hong Kong rok 2009, Moments rok 2013 iSea
rok 2015). Tym ostatnim tytuem muzyk nieco wszystkich zaskoczy,
komponujc muzyk minimalistyczn, ilustracyjn suit o lekko
O

ambientowym charakterze, inspirowan morzem. Do tej wyliczan-

ki doczy mona jeszcze koncertowy projekt Chopin na pi forte-
pianw. Wtym roku doczekalimy si jednak wreszcie nagra kla-
sycznego jazzowego tercetu zeSawkiem Jaskuke wroli gwnej.

Poza wszystkim najnormalniej w wiecie lubi gra z bbnami

dlatego wracam do trio deklaruje pianista. To do symboliczny

<

Zamiarem byo stworzenie nowo-
czesnej, mainstreamowej pyty.
Mona miao stwierdzi, e efekt
finalny w peni spenia wczeniej-
sze zaoenia
powrt bowiem, podobnie jak na
poprzedniej pycie w takim ska-
dzie (Sugarfree) towarzyszy mu
Krzysztof Dziedzic. Perkusista, kt-
ry jak sam wspomina w wywia-
dach gr na perkusji porwnuje
czasem do walki wrcz. Swj wybu-
chowy temperament udao mu si
przeku w wybuchowe granie na
perkusji, midzy innymi dziki na-
ukom uboku Tomasza Szukalskie-
go. To idealny partner do nagrania
muzyki zdecydowanej, mocnej
aostworzenie takich wanie kom-
pozycji chodzio w tym wypadku
liderowi zespou. Na basie gra tym
razem ze Sawkiem Jaskuke, Max
Mucha. Wychowanek katowickiej
Akademii Muzycznej, suchacz Jazz
Institut wBerlinie. Wsppracujcy
zgorcymi nazwiskami polskiego
jazzu, midzy innymi z Domini-
kiem Wani iKub Pukiem. ment perkusyjnego kunsztu Krzysztofa Dziedzica.
JazzPRESS, stycze 2016 |11
TO P N OT E
Krzysztof Komorek
donos_kulturalny@wp.pl
Zawadna mn kompozycja, nad ktr teraz sporo
pracuj iktra nie daje mi spokojnie spa tu po-
nownie zacytuj lidera zespou. Wedug przedpre-
mierowych zapowiedzi materia na pyt zrodzi si
wwyniku studiw nad struktur kompozycji izg-
biania sztuki jazzowej improwizacji. Zamiarem
byo stworzenie nowoczesnej, mainstreamowej py-
ty. Mona miao stwierdzi, e efekt finalny wpe-
ni spenia wczeniejsze zaoenia. Kompozytorem
wszystkich utworw jest sam Jaskuke, a warstwa
kompozycji jest ogromnym atutem wydawnictwa.
Mamy do czynienia zmuzyk bardzo dynamiczn.
W zasadzie tylko jeden utwr jest od pocztku do
koca klasyczn jazzow ballad. Muzycy czsto za-
skakuj zmianami tempa inastroju. Spokojna kom-
pozycja przerwana nagle zostaje nerwow wstawk,
by nastpnie wrci do gwnego motywu, znowu
gwatownie przyspieszy izakoczy si dzikim so-
lem perkusji, awszystko to pomieszczone jest wsze-
ciu minutach tytuowego On. Wanie wtym utwo-
rze, jak i w poprzedzajcym go Know, daje o sobie
zna w wspomniany wczeniej chuligaski ele-
>
 12 | Pyty/ Top Note

T P O E
T Max Mucha zkolei znaczco zazna-
cza swoj obecno solem wnagra-
niu Kinia. Niektre frazy subtelnie
tl si odniesieniami do mistrzw
jazzowego fortepianu: Esbjrna
Svenssona, Billa Evansa, Brada Meh-
ldaua moje odczucia podczas prze-
suchiwania On wybiegay niekiedy
wanie ku tym muzykom. Cao
spinaj klamrami dwa ywioowe,
atwo wpadajce wucho Bueya iYe-
lon, ktrych motywy podwiadomie
zachcaj do nucenia ina dugo po-
zostaj wgowie. Tej pyty po prostu
chc si sucha.
Nieco z przymrueniem oka mo-
na stwierdzi, e minimalistyczne
N
nalne dedykacje. Bueya, Lefu, Yelon
kieruj myli ku dalekowschod-
niej egzotyce. Know tu otwiera si
tak szerokie pole do interpretacji,
e domniemania mogyby si sta
podstaw snistego eseju rodem
zKnausgarda**, ktrego nie pomie-
ciby nasz magazyn. Wreszcie On
ktry moe symbolizowa mski
pierwiastek artystyczny, ale moe
te odwoywa si do wieloznaczne-
go angielskiego on. Poza wszyst-
kim tytu ten (jeszcze raz posiko-
wa si bd wypowiedziami Saw-
ka Jaskuke) znakomicie sprawdza
si jako identyfikacja wizualna.
Std te nawizanie wsppracy
z Oskarem Podolskim, artyst gra-

tendencje eksponowane przy pycie fikiem, projektantem mody idyrek-

Sea, day zna osobie itutaj. Chocia
tym razem nie wwarstwie muzycz-
nej, ale jedynie opisowej. Tytuy po-
szczeglnych kompozycji s krtkie,
enigmatyczne, cho zdrugiej strony
mog by pretekstem do doszuki-
wania si wnich ukrytych znacze*
Kinia, Igo, Mary sugeruj perso-
O
torem artystycznym marketingo-
wych projektw globalnych marek,
ktry stworzy nietypow iciekaw
okadk, awzasadzie opakowanie
tego wydawnictwa. Esencj caoci
jest jednak muzyka, do zapoznania
si z ktr szczerze wszystkich za-
chcam.

* Ju po napisaniu tego tekstu dowiedziaem si, e za owymi tajemniczymi tytuami stoi

wwikszoci przypadkw mocno nieletnia crka Sawka Jakuke. Jak wida wyobrania ponosi
nas czasem daleko, cho wyjanienie problemu moe by owiele bardziej prozaiczne.
** Karl Ove Knausgard norweski pisarz wspczesny, autor midzy innymi szeciotomowej
autobiografii Moja walka. Jeden ztomw tej powieci zawiera 400-stronicowy esej wypeniajcy
ponad poow ksiki.

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |47

Pobierz aplikacj

Oce aplikacj, zostaw swoj opini WWWWW

>
14 | Pyty / Recenzje
Olga Boczar Music Essence
Little inspirations
Wojciech Sobczak-Wojeski
wsimply@o2.pl
Charmelle, 2014 / www.olgaboczar.com
Jeden z moich znajomych napisa
niegdy ksik podrnicz. Wy- matowy, klimatyczny gos Olgi Bo-
dawnictwo pieczoowicie zadbao
oto, aby na okadce widniaa reko-
mendacja Polecam rzekomo na-
pisana przez bardzo znan podr-
niczk. Owa podrnicza gwiazda
nie miaa nawet de facto szansy
przeczyta polecanej przez siebie
lektury, co byo autorowi skdind
wiadome. Od owego zdarzenia po-
dejrzliwie zerkam na tego typu pro-
mocyjne referencje wdziedzinie li-
teratury i sztuki. Przykad takowej
znajduje si na rewersie debiutan-
ckim krku Olgi Boczar, a jej au-
tork jest Urszula Dudziak. Boga-
ta wyobrania, niebanalne zwroty
muzyczne. Kompozytorka i woka-
<
listka Olga Boczar przyciga uwag.
Polecam.
Przyznam, e mimo pocztkowych
obiekcji du przyjemnoci bya dla
mnie weryfikacja, ile ten nieco kon-
wencjonalny komentarz ma zwiz-
ku zrzeczywistoci, ajeszcze wik-
sz przyjemnoci byo skonstato-
wanie, e sowa krlowej polskiej
wokalistyki jazzowej nie s zwyczaj-
nie sfabrykowane, ani na wyrost.
Zanim jeszcze do mego ucha dobieg
czar, zwrciem uwag na wielce in-
teresujce brzmienie zespou. Pul-
sujce za spraw chilloutowego kla-
wiszowo-gitarowego podkadu ot-
wierajce Belief pobrzmiewa wieo,
ywotnie, azarazem nieangaujco.
Nie mam na myli tego, e muzyka
jest nijaka, astwierdzam jedynie, e
moe przyjemnie towarzyszy r-
nym yciowym czynnociom, nie
odwracajc zanadto uwagi. Jednak
to na baczniejszym suchaniu mo-
na wicej zyska. Wnieco wybijaj-
cym znastroju refrenie objawia si
bowiem wspominana przez Urszu-
l Dudziak niebanalno zwrotw
muzycznych, a sodkiego posmaku
 JazzPRESS, stycze 2016 |15

psychodelii dodaje utworowi roze- przenikaj si tu zestetyk smooth jazzu (kojca par-
drgana partia solowa klawiszy (Jan tia na waltorni Dominik Gawroski), acao do-
Smoczyski). prawiona jest wpadajc wucho melodi, leniwymi
chrkami, anawet afrykaskimi akcentami. Itutaj
Dla kontrastu akustyczne, dyna- skojarzenie z ekip Pata Methenyego jest trafione,
miczne Alone to zkolei stylistyczna gdy stworzenie atrakcyjnego dla ucha muzycznego
wycieczka w rejony eksplorowane tygla rnych estetyk, ktry wwarstwie teoretycznej
namitnie przez kontrabasist Avis- pozostaje wbrew pozorom ambitnym i nieoczywi-
haia Cohena, gdzie mocny, basowy stym tworem, to dua sztuka.
podkad wsparty powtarzajcym si
motywem fortepianowym upstrzo- Balladowy, przechodzcy w masywniejszy, etnicz-
ny jest zmylnie zaaranowanymi, nopobrzmiewajcy, za spraw chru, utwr Leave
melodyjnymi dciakami. Stylizacja Me Standing Alone poprzedza pierwsz zdwch pol-
ta zdecydowanie wpywa na moj skojzycznych kompozycji na pycie Od do zieleni.
wysz ocen caoci dwikowej Tutaj mionik ludowych brzmie znajdzie ukojenie
materii, ale odczuwam te pewien wchralnych frazach (zesp Dziczka), akady wy-
niedosyt. A by si chciao usysze trawny apacz dwikw odkryje przyjemno wy-
jak rozgrzan wymian solwek nikajc zwychwytywania muzycznych smaczkw
i kawalkad perkusyjnych ude- z gstej, sprytnej aranacji. Seeking Myself, znowu
rze Przypuszczam, e ta wisienka przypuszczam za spraw barwy gitary (Andrzej
na torcie to bonus zarezerwowany Gondek), jej wspbrzmienia z melodyjn wokaliz
dla bywalcw koncertw Olga Bo- oraz rozwiza melodyczno-rytmicznych nasuwa
czar Music Essence, do ktrych, nie mi skojarzenia zgrup synnego Pata (z okresu, na
ukrywam, z przyjemnoci bym przykad, Speaking of Now), ale bynajmniej nie jest
doczy. to zarzut, jeli mamy na wzgldzie umiejtno two-
rzenia muzyki atwej iprzyjemnej, ale wistocie nie-
In a Dream w intrygujcy sposb banalnej. Na pycie nie brakuje te stricte wokalnych
przywouje w mej pamici klima- urozmaice, na przykad elektroniczne modyfika-
ty z kochanej i znienawidzonej za- cje wokalowe czy scat singing (vide The Other Side
razem przez jazzfanw pyty Pat ipolskojzyczna Dominanta). Co istotne, wkocowej
Metheny Group Letter From Home. czci pyty pojawiaj si te wcale udane partie so-
Poudniowoamerykaskie rytmy lowe kontrabasu (Wojciech Pulcyn), fortepianu (Jan

>
16 | Pyty / Recenzje

WARSZAWSKIE TOWARZYSTWO MUZYCZNE

Smoczyski), a Pawe Dobrowolski IM. STANISAWA MONIUSZKI ROK ZAOENIA 1871

na perkusji wreszcie moe troch

poszale. Dziki temu suchacze, dla Koncerty wPa acu Szustra
ktrych nagranie do tej pory za mao
skrzyo si jazzem, mog poczu si
ciut bardziej ukontentowani.

Little inspirations Olgi Boczar i jej

Music Essence zaiste stanowi moc-
ny muzyczny napar z wielu zrcz-
nie ze sob zestawionych skad-
nikw. W pomysowo zaarano-
wanych i wytrawnie wykonanych
utworach prno doszukiwa si
wokalnych egzaltacji, wydziwiania
itanich trikw. Muzyka ta stanowi
wspczenie brzmic propozy-
cj ambitn iprzystpn, jazzuj-
c i mainstreamow, energetyczn
i rozluniajc, znajom i intrygu-
jc now jakoci. No c, Urszula
Dudziak miaa racj, cho mogaby
pokusi si na mniej sztampowy cy-
tat wtym konkretnym przypadku.
13 I 2016 / g.19:30
MINIM
EXPERIMENT
KUBA WJcIK gitara, kompozycje
ALBeRt KARcH perkusja
KAMIL PIOtROWIcz fortepian
LUcA cURSIO konrtabas
27 I 2016 / g.19:30
MARCIN
BANASZEK TRIO
MARcIN BANASzeK fortepian
ANDRzeJ zIeLAK kontrabas
KAROL DOMASKI perkusja

twoje wsparcie = kolejny Warszawskie

numer JazzPRESSu Towarzystwo Muzyczne Projekt wspnansuje m.st.Warszawa

nr konta:
05 1020 1169 0000 8002 0138 6994 ul. Morskie Oko 2
wpata tytuem: Warszawa
Darowizna na dziaalno www.wtm.org.pl
statutow Fundacji

<

Krzysztof Lenczowski Internal Melody
Allegro Records, 2015
www.allegrorecords.com
Debiut fonograficzny artysty wsp-
tworzcego jeden z najbardziej ce-
nionych polskich kwartetw jazzo-
wych Atom String Quartet jest prb
emancypacji wiolonczeli, ktra na
albumie Internal Melody uzyskaa
uprzywilejowan pozycj. Instru-
ment Lenczowskiego, utosamia-
ny z muzyk klasyczn, w jazzie
pojawia si sporadycznie. Peni on
gwnie rol podstawy harmonicz-
nej, a take wchodzi w skad sek-
cji rytmicznej w parze z perkusj.
Wydawnictwo czonka Atom String
Quartet przeamuje t konwencj,
a zarazem ukazuje nowatorstwo
w podejciu do instrumentarium
i jego roli. Potwierdza to obecno
JazzPRESS, stycze 2016 |17
Anna Piecuch
anna.paulina.piecuch@gmail.com
organw Hammonda oraz melo-
dyczna funkcja wiolonczeli.
Spoiwem albumu, jak sugeruje
jego tytu, jest melodia liryczna
o ciemnym zabarwieniu, wplecio-
na w ujmujce bogactwem kolory-
stycznym to. To kompletne dzieo
okoncepcyjnym charakterze, ktry
naznaczony zosta cigoci narra-
cji muzycznej. Wymiar ascetyczny
kompilacji ijej przejrzysto wypy-
wa zkonkretnej roli melodii, ktra
pojawia si wielokrotnie, stwarzajc
poczucie refrenowoci, a zarazem
klarownoci formy. Przypisana jest
ona gwnie wiolonczeli, ktra snu-
je j na wzr kantyleny wokalnej
o statycznej, agodnej frazie. Poja-
wiaj si take momenty jej rwno-
legej ekspozycji wpartii saksofonu
(Grzech Piotrowski) oraz dialogo-
wanie pomidzy instrumentami.
Mona odnie wraenie wielkiego
zrozumienia panujcego pomidzy
muzykami, ktre tumaczy mona
faktem ich wczeniejszej wsppra-
cy, a take podobiestwem upodo-
ba stylistycznych, ktre zarwno
u Krzysztofa Lenczowskiego jak
i Grzegorza Piotrowskiego oscy-
luj wok gatunku world music.
Wymiany ich muzycznych myli
>
18 | Pyty / Recenzje
oszczdne, subtelne, bez wybujaej emocjonalno-
ci inadmiaru wirtuozerii kreuj frapujc prze-
strze do celebracji pojedynczego dwiku i wyci-
szenia, wietnie oddaj aur nocy, ktr podkrela
dominacja przyciemnionych barw dwikowych.
Lenczowski wswej twrczoci czsto odnosi si do
muzyki powanej (ukoczy Akademi Muzycz-
n im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie
wiolonczeli), co potwierdza ostatnie wydawnictwo
Atom String Quartet (AtomSphere, wydane niemal
rwnoczenie z Internal Melody) ubarwione od-
niesieniami do twrczoci Witolda Lutosawskie-
go. W Internal Melody swe zapatrywania ujawni
on w rnorodnym sposobie artykulacji, a take
klasycznej pulsacji rytmicznej partii wioloncze-
li. W tytuowym utworze Internal Melody obecne
jest midzy innymi uderzanie drzewcem smyczka
ostruny, co ewokuje osobliwe brzmienie kolejny
po melodii element dziea muzycznego eksploro-
wany na rne sposoby.
Jeli chodzi o jazzow, synkopowan pulsacj ta
realizowana jest wgwnej mierze wpartii perku-
sji (Tomasz Waldowski), w ktrej usysze mona
take nawizania do stylistyki rockowej. To wanie
poprzez naoenie si prostoty meliczno-rytmicznej
gwnych tematw muzycznych na zoony rytmicz-
nie akompaniament perkusji uzyskana zostaa aura
surowoci iagodnoci tej muzyki.
<
Nastawienie na nastrojowo jej
jednolito wcaej kompilacji ibrak
nieuzasadnionej muzycznie popiso-
woci w sferze techniki wykonaw-
czej, jak i harmonii realizowanej
przez Jana Smoczyskiego wposta-
ci dugo wybrzmiewajcych, quasie-
lektronicznych brzmie organw
Hammonda ktra jedynie wspie-
ra melodi gwn, bdc cay czas
w tle materiau tematycznego to
gwna cecha pierwszego wydaw-
nictwa wiolonczelisty Atom String
Quartet.
Internal Melody stanowi kompozy-
torski debiut, bdcy prb odso-
nicia moliwoci solistycznych
ikolorystycznych wiolonczeli. Arty-
sta dzieem tym podkreli jej wag
wmuzyce improwizowanej. Pierw-
sze wydawnictwo Krzysztofa Len-
czowskiego, wydane nakadem wy-
twrni Allegro Records, to duy krok
naprzd w stron nowej tendencji
wjazzie, ktr jest otwarto na od-
mienne rejony muzyczne itwrcza
synteza rodkw muzycznych typo-
wych dla rnych stylistyk.

Piotr Budniak Essential Group
Simple Stories About Hope And Worries
Wojciech Sobczak-Wojeski
wsimply@o2.pl
Soliton, 2015 / www.soliton.pl
Przychodzi mi omawia ostatnio
ju drug pyt z poletka polskiego
jazzu, ktrej twrcy identyfikuj si
nazw majc co zesencji . Wcze- stawili, jak sdz, wwyobrani solisty trway lad),
niej by to debiutancki krek Olgi
Boczar ijej Music Essence, ateraz b-
dzie mowa orwnie debiutanckim
dokonaniu ansamblu Piotr Budniak
Essential Group. Simple Stories Abo-
ut Hope And Worries swoj opraw
moe sugerowa, e bdziemy mieli
do czynienia na przykad z dyna-
micznym graniem fusion (okadka
w kolorze fluorescencyjnym ro-
wym), co wgruncie rzeczy przysta-
waoby do projektu sygnowanego
nazwiskiem perkusisty, jak rwnie
mogoby stanowi debiutanck, lu-
JazzPRESS, stycze 2016 |19
n propozycj modych wiekiem muzykw.
Bezceremonialne tytuy niektrych utworw (na
przykad Jem Owies, Wypata Po Terminie) mogyby
za podsuwa myl, i mamy do czynienia zwydaw-
nictwem na przykad yassowym. Co te mogoby
wpisywa si wmodzieczy, alternatywny dyskurs.
Tymczasem, tytuy te pozostaj raczej w bliszym
zwizku zniektrymi legendarnymi tytuami Zbi-
gniewa Namysowskiego, gdy na pycie znajduje-
my po pierwsze nowoczesne granie akustyczne, apo
drugie granie, wktrym sycha poszanowanie dla
wielu jazzowych tradycji. Bo isekcja dta (Pawe Po-
udniak na trbce, Wojciech Lichtaski na saksofo-
nie altowym) melancholijnie pobrzmiewa Komed,
gitara Szymona Miki dwiczy przyjemnie znajomo
(panowie Metheny, Abercrombie i mietana pozo-
amuzycy sekcji rytmicznej (lider na perkusji, Alan
Wykpisz na kontrabasie) wraz z pianist (Kajetan
Borowski) pozostaj wierni estetyce hard bopu, cho
sycha, e bbniarz czuje mit do muzyki rozryw-
kowej (skdind jest eksperkusist zespou LemON).
W dynamiczn muzyczn tkank albumu wplecio-
ne s finezyjne solwki (tu najciekawiej wypadaj
pianista igitarzysta) oraz cakiem melodyjne kom-
pozycje Piotra Budniaka (na przykad, wedug mnie,
najbardziej przebojowy Syzyf ). Najdojrzalsz pr-
b (pod wzgldem konstrukcji i oglnego wyrazu)
na tym wydawnictwie jawi si Unknown, wktrym
muzycy buduj klimatyczn przestrze, apo kulmi-
>
20 | Pyty / Recenzje

nacji ekspresji (tu udana partia Wojciecha Lichta- zu, miaaby szans na komercyjny
skiego) zgrabnie eksponuj temat iwyciszaj cao. sukces istanowia kreatywne po-
Najciekawszym za brzmieniowo utworem pozosta- czenie jazzu ipopu zambicjami.
je nieco zowrogie Ive Chosen, gdzie pole do popisu
dostaje kontrabasista, aperkusista szans poama- Omawiane tu Proste historie o na-
nia utworu na tysic rnych sposobw. Sukcesu dziei i zmartwieniach stanowi ko-
dopenia fortepianowe solo oraz wpadajcy wucho, munikatywn propozycj, ktra
niemal rockowy motyw wkocowej czci. Docza- wysza spod palcw modych, aspi-
jca w pewnym momencie sekcja dta ostatecznie rujcych muzykw. Cieszy fakt, e
przypiecztowuje skojarzenie z dokonaniami Con- muzyczne cytaty, stylistyczne klisze
temporary Noise Quintet. Ps 131, wktrym gocinnie stosowane s racjonalnie, maj swo-
udziela si znany ztelewizyjnego talent show woka- je uzasadnienie i wykonywane s
lista Micha Sobierajski, przekonuje przebojowoci na solidnym poziomie. Perkusista
w jazzujcym wydaniu (nie chc ju mnoy tutaj Piotr Budniak ukaza, e na wzr
skojarze), ale niemiao stwierdzam, e jednako- Manu Katch jest wstanie zpowo-
wo lepiej by ten utwr brzmia bez wokalu. Nie od- dzeniem bbni tak wrozrywce,
mawiam Sobierajskiemu talentu, ale po prostu nie jak i w jazzie, a przy okazji dostar-
jestem fanem tego typu gosw imaniery wokalnej. czy zespoowi autorskie kompozy-
Mimo to przypuszczam, e pyta modego wokalisty cje, a na koniec wszystko to niele
nagrana w takich wanie klimatach, przy uyciu wyprodukowa. Krtko mwic
takiego instrumentarium i takich rodkw wyra- zapowiada si bardzo ciekawie.

zarchiwum jazzpressu / www , jazzpress . pl

Listopad 2015 PADZIERNIK 2015

ISSN 2084-3143
ISSN 2084-3143

Gazeta internetowa powicona Gazeta internetowa powicona

muzyce improwizowanej muzyce improwizowanej

Rozmowy: Rozmowy:
Micha Ciesielski Maciej Grzywacz
John B. Arnold Adam Nussbaum
Nat Osborn

TOP
NOTE
Jachna / Buhl
TOP Synthomathic
NOTE
High Definition
Quartet Bukoliki
Od witu do
zmierzchu
choroba Johna
Coltranea
Andrzej Dbrowski fot. Kuba Majerczyk

Sawek Pezda fot. Kuba Majerczyk

andrzej dbrowski Sawek Pezda

Nasza muzyka jest
Gra mniej, a trafia w sedno eksplozj energii

<

Adam Golicki Ad Shave
BCD Records, 2015
www.bcdrecords.nazwa.pl
W nabierajcej tempa karierze mo-
dego perkusisty Adama Golickiego
przyszed czas na kolejny wany
krok. Powstay mniej wicej dwa
lata temu pomys na wydanie autor-
skiego krka iwykazanie si umie-
jtnociami aranacji i kompozycji
by impulsem do stworzenia pyty
Ad Shave. By doceni dzieo, nie trze-
ba siedzie godzinami, wsuchujc
si wkompozycje iza kadym razem
dokadnie, z napiciem analizowa
je sekund po sekundzie. Trzeba
tylko pozwoli muzyce si porwa,
azapewniam, e oto nietrudno.
Oczywicie, po sukcesie The Future
Starts Now tria Confusion Project,
gdzie pomorski perkusista zapre-
zentowa spory zasb twrczych
JazzPRESS, stycze 2016 |21
Aleksandra Krupa
aleksandra.krupa123@wp.pl
talentw, liczylimy na co nowa-
torskiego idokadnie prezentujce-
go osobowo muzyka. Cao pyty
utrzymuje si wszeroko pojtej sty-
listyce fusion, akady kolejny utwr
pokazuje co nowego, niebanalnego,
odmiennego. Otwierajcy album
utwr Are You Sure Buddy nie zdra-
dza, dokd zaprowadzi nas dalsza
muzyczna wdrwka. Wtej kompo-
zycji udao si muzykom pogodzi
mas skrajnoci. Pocztkowe dwi-
ki saksofonu mog sugerowa, e
do koca pyty bdziemy mie do
czynienia z totaln awangard.
Nic bardziej mylnego. Ju po kilku
chwilach suchamy fantastyczne-
go, odmiennego wcharakterze sola
gitary, by minut pniej przenie
si wzupenie inny klimat za spra-
w pianisty Michaa Ciesielskiego.
Niewtpliwie na miano najbardziej
groovicej kompozycji zasuguje All
That Funk. Wpadajce w ucho fun-
kowy motyw i mocna sekcja dta
to duy plus. Popis wswoim solo na
trbce daje rwnie Marcin Gaw-
dzis, uderzajc zniesychan precy-
zj iswobod wniekiedy niewygod-
ne dla tego instrumentu rejestry.
Pozostali gocie nie pozostaj duni
i pokazuj swoje osobowoci w ko-
lejnych solach.
>
22 | Pyty / Recenzje

fot. Bogdan Augustyniak

Marcin Sikaa na saksofonie, Piotr Gierszew-

ski na basie oraz caa pozostaa mietanka:
Micha Ciesielski, Cezary Paciorek, Grzegorz
Nagrski, Maciej Grzywacz, Piotr Lemaski
to skad skazany na sukces. Pomimo debiutu
obsada instrumentalistw, o ktr zadba li-
der, jest na bardzo wysokim poziomie.

Album zamyka kompozycja New Begin-

ning. Jest ona wiadectwem wyczucia smaku
w aranacji, nawet utworw poniekd na-
wizujcych do stylistyki pop. piew Hanny
Woniak, przy udziale Adama Kaufholda jest
JazzPReSS poszukuje
znakomitym urozmaiceniem, jednak czasem wsppracownikw
sprawia wraenie zbyt natrtnego isodkiego. - autorw relacji z koncertw
w Warszawie, Poznaniu,
Zaskoczeniem jest brak solowych partii ipo-
pisw instrumentalnych samego Adama
Trjmiecie, Wrocawiu
Golickiego. Wydaje si, e zza swojej perku- i Katowicach.
sji czuwa nad caym projektem. Mona mu
zarzuci, e na pycie bardzo brakuje wyra- Zgoszenia, najlepiej
nie zaznaczonego jego osobnego pierwiastka. z prbkami wasnych
Mimo tego, mog miao stwierdzi, e nie jest tekstw:
to pyta, od ktrej mona si oderwa. Zaska- jazzpress@radiojazz.fm
kuje, wciga izachwyca od pocztku do koca.
Sprawia wraenie, jakby bya efektem pracy Zapewniamy wstp na wszystkie
relacjonowane dla nas koncerty
dowiadczonego muzyka, nagrywajcego ju i festiwale.
od lat. Modemu perkusicie gratuluj debiu-
tu ioczekuj wkrtce kolejnych jego nowoci,
poniewa, jak si przekonalimy po Ad Shave,
jest kopalni rozmaitych pomysw.

<

Purusha Cosmic Friction
For Tune, 2015 / www.store.for-tune.pl
Freejazzowe power trio tak
wskrcie mona okreli zesp Pu-
rusha. Formacja utworzona przez
Pawa Postaremczaka (saksofon te-
norowy), Wojciecha Traczyka (kon-
trabas) i Pawa Szpur (perkusja)
cho koncertuje od trzech lat de-
biutancki album wydaa dopiero
wroku 2015.
Pyt zatytuowan Cosmic Friction
rozpoczyna utwr Blues In G zjed-
nej strony lubi takie postaylerow-
skie klimaty z chropowatym, agre-
sywnym saksofonem na pierwszym
planie, z drugiej zastanawiam si
ile mona? Odnosz od jakiego
czasu wraenie, e co drugi mody
polski zesp grajcy free musi mie
przynajmniej kilka utworw wy-
JazzPRESS, stycze 2016 |23
Rafa Zbrzeski
zdeski@gmail.com
ranie iwprost odwoujcych si do
charakterystycznego brzmienia Al-
berta Aylera moda, ktra zaczyna
by dla mnie ju irytujco niewie-
a, mimo e uwielbiam twrczo
amerykaskiego saksofonisty. Nie
jest to zarzut skierowany tylko iwy-
cznie do muzykw Purushy, ale do
szerszego grona wykonawcw.
Na szczcie druga kompozycja Sea
Sheep poda ju w zupenie in-
nym kierunku rozpoczyna si od
spokojnych, koyszcych dwikw
saksofonu i oszczdnie dawkowa-
nych melodyjnych zagrywek kon-
trabasu na tle pojedynczych, nieco
arytmicznych uderze perkusjona-
liw. Natenie emocji wtym utwo-
rze narasta w bardzo powolnym,
wrcz leniwym tempie, aczkolwiek
wraz zupywem czasu dwiki sta-
j si coraz bardziej chropowate,
intensywne i zagszczone napi-
cie budowane jest przez cay zesp
wsposb wzorcowy, apo kulmina-
cyjnym momencie mamy jeszcze
bardzo przyjemnie muskajcy uszy
melodi fragment.
Trzeci na pycie, tytuowy utwr
rozpoczyna si od zawodzenia moc-
no traktowanego smyczkiem kon-
>
24 | Pyty / Recenzje
trabasu dwikowa eksploracja z pogranicza so-
norystyki staje si tem dla rozkrzyczanego, ostrego
brzmienia saksofonu. Ponownie sycha tu aylerow-
skie wpywy, na szczcie podane ju nie wsposb
opatologiczny i ciekawie rozwinite, przez co duo
bardziej dla mnie przyjemne.
Nastpna w kolejnoci kompozycja rozpoczyna si
od spokojnej, nieco rzewnej melodii saksofonu iad-
nie plumkajacej sekcji. Warto zwrci uwag na
wspaniae, melodyjne solo kontrabasu w wykona-
niu lidera formacji Wojciecha Traczyka.
Tajemniczo-nerwowa aura kolejnego utworu to
wsplna zasuga caej trjki muzykw, podobnie
jak w utworze drugim wsplnie buduj napicie
wymienicie je stopniujc. Pawe Szpura wspania-
le za pomoc perkusjonaliw tworzy quasietnicz-
n faktur apozostaa dwjka znakomicie oplata j
brzmieniem swoich instrumentw.
JazzPRESS swingujco
wierka na Twitterze
Nie przegap obserwuj!
@JazzpressPL
<
Koczcy album Jesus Save My Soul
From Me to ponownie wyraz fascy-
nacji muzyk Aylera i mgbym
napisa w tym miejscu dokadnie
to samo, co w przypadku utworu
pierwszego.
Debiut Purushy to pyta nierwna
za drugi iprzedostatni utwr na-
le si due sowa uznania, dwie
rodkowe kompozycje s cakiem
interesujce, ale efekt psuje niestety
niemiosierne katowanie aylerow-
szczyzny na otwarcie izakoczenie
albumu. Sprawdza si to zapewne
wwarunkach koncertowych, nato-
miast suchanie zpyty kolejny raz
podobnych wariacji kolejnego wy-
konawcy na ten sam temat zupenie
mnie nie przekonuje.
Obserwuj

Anders Jormin / Karin Nakagawa / Lena
Willemark Trees Of Light
Wojciech Sobczak-Wojeski
wsimply@o2.pl
ECM, 2015 / www.ecm-records.com
Pyta ECM pod choink? U mnie
tak! Atym wiksza radocha, bo trzy
pyty, wtrzech rnych klimatach
iwszystkie godne polecenia.
Poniewa noworoczny czas sprzyja
refleksjom, idealny do wewntrz-
nych rozwaa podkad dwiko-
wy to najlepiej taki, w ktrym jest
miejsce na cisz i bogi eskapizm.
Zaczn wic od omwienia pyty
Trees Of Light niezomnego poszu-
kiwacza nowych dwikw pomi-
dzy strunami kontrabasu Andersa
Jormina. Ten uznany muzyk, przy-
zna naley, tym razem zadba odo-
borowe towarzystwo dla gbokich
tonw swojego instrumentu, a s
JazzPRESS, stycze 2016 |25
nim: koto (japoska cytra wrkach
niejakiej Karin Nakagawy), skrzyp-
ce, altwka oraz gos Leny Wille-
mark . Ostatni ten instrument ma
dodatkowy walor, gdy artykuowa-
ne przez szwedzk artystk dwiki
stanowi sowa w skandynawskim
dialekcie Elfdalian cechujcym si,
jak na mj gust, wyjtkowo melodyj-
nym akcentem. Mona by odnie
wraenie, e nieco ascetyczny dobr
rodkw koresponduje znagraniem
zimnym w odbiorze, nieprzystp-
nym. Tak jednak nie jest. Trees Of
Light to muzyka ilustracyjna, bar-
dzo imaginatywna, odprajca
iprzyjemna. Dla skorych do analizy
piewanych przez artystk tekstw
wydawca przygotowa anglojzycz-
ne transkrypcje poszczeglnych
utworw, lecz lektura tych biaych
wierszy wadnej mierze nie deter-
minuje jednoznacznej interpretacji
caoci. Icho zabrzmi to trywialnie
po raz kolejny okazuje si, e mu-
zyka jest jzykiem uniwersalnym
i otwartym na wszelkie nietypowe
konstrukcje wypowiedzi. Wszyscy
zwolennicy tzw. trzeciego nurtu
bd zatem na pewno zadowoleni
ztakiej szwedzko-norweskiej pyty
na pocztek nowego roku.
>
26 | Pyty / Recenzje
Louis Sclavis Quartet Silk And Salt Melodies
Wojciech Sobczak-Wojeski
wsimply@o2.pl
ECM, 2014 / www.ecm-records.com
Kiedy w polskim jazzie, a w zasa-
dzie w yassie mielimy Balla-
d o jedwabiu i miaa ona zwizek
z klarnetem, ale i ostatnia pyta
francuskiego mistrza tego instru-
mentu Louisa Sclavisa oferuje nam
dosownie Jedwabne isone melodie.
Silk And Salt Melodies to propozycja
nieco bardziej wymagajca koncen-
tracji izapania odpowiedniego mo-
mentu. Lider daje miejscami upust
swoim freejazzowym cigotom,
jakkolwiek potrafi te oczarowa
nieco niepokojcymi dwikowymi
pejzaami, wktrych pobrzmiewa-
j nuty Bliskiego Wschodu. Gw-
<
ny udzia w tworzeniu tej impresji
maj z ca pewnoci francuski
gitarzysta Gilles Coronado i perku-
sjonista Keyvan Chemirani (Fran-
cuz iraskiego pochodzenia, znany
z wykonywania klasycznej muzyki
perskiej). Pianista Benjamin Mo-
ussay, rwnie krajan Sclavisa, za
skupia uwag na wygrywanych fra-
zach, gdy te pozostaj bardzo lapi-
darne, konkretne i nieprzykrywa-
jce gosu wiodcego instrumentu,
jakim jest klarnet lidera.
A jeli o konkretnoci mowa, to al-
bum koczy prawdziwa muzyka
konkretna z odgosem chrapania
i piewem ptakw. Lecz zanim w
smaczek nastpuje, przed sucha-
czem godzinna podr po dwi-
kach, ktre sw surowoci iumiar-
kowaniem nakazuj albo poda
za nimi, albo wyczy nagranie. Po
kilku prbach stwierdzam, e zde-
cydowanie warto si z t materi
zmierzy. Dla mionikw Sclavisa
komentarz jest zbdny po prostu
trzeba to zna!

Giovanni Guidi Trio This Is The Day
Wojciech Sobczak-Wojeski
wsimply@o2.pl
ECM, 2015 / www.ecm-records.com
Woskie trio, ktremu przewodzi
pianista Giovanni Guidi nagrao za
pyt This Is The Day bdc trze- odtwarzane na zmian chociaby
ci i ostatni z omawianych w ni-
niejszym tekcie propozycji. Musz
powiedzie, e nie tak dawno temu
wywioda mnie ona nieco w pole.
Akurat dwiki skadajce si na
ten krek znaem zinternetowego
surfingu jeszcze przed koncertem
trio na ubiegorocznym Warsaw
Summer Jazz Days. Ot, muzyka
ta jest balsamem dla duszy pena
treci, liryzmu, romantyzmu, stro-
nica od popiechu i zgieku. I na
taki klimatyczny wystp zespou si
JazzPRESS, stycze 2016 |27
wtedy nastawiem. To, co jednak za-
prezentowali panowie w warszaw-
skim Soho Factory, byo antytez
zwiewnoci iwieoci cechujcych
This Is The Day. Wymczone, nie-
synchroniczne granie bez polotu,
ktre przyszo mi (niestety!) wysu-
cha, ma si nijak do pyty, do ktrej
wracam nie tylko gdy chc zatopi
si w bogiej muzyce, ale rwnie
wtedy, gdy yciowe aktywnoci do-
magaj si dyskretnego, instrumen-
talnego ta. Tak wic, wtakich chwi-
lach nagranie woskiego trio jest
z dokonaniami Torda Gustavsena.
This Is The Day pozostaje jednak na
tle muzyki wspomnianego Norwe-
ga nieco cieplejsza wszak zagrana
przez samych poudniowcw (lider
Woch, Thomas Morgan, basista
zesonecznej Kalifornii iperkusista
Joo Lobo zLizbony).
I tak oto zaczynajc kreatywnie rok
od ECM-u, ycz sobie isuchaczom
tak rnorodnego muzycznie roku,
jak te trzy omawiane tu pyty.
>
28 | Pyty / Recenzje
Julia Hlsmann Quartet AClear Midnight
Kurt Weill and America
Mery Zimny
maria.zimny@gmail.com
ECM, 2015 / www.ecm-records.com
Kurt Weill to posta, ktra dla wik-
szoci nie jest anonimowa. Gdy sy-
szymy to nazwisko, od razu pami
przywouje ponadczasowe prze-
boje: Mack the Knife, Speak Low czy
September Song, ktre znamy zwielu
wietnych wykona. I mogoby si
wydawa, e pyta A Clear Midnight
bdzie kolejn kompilacj znanych
utworw niemieckiego kompozyto-
ra, przyjemn, acz niewiele wnosz-
c do tego, co powstao dotychczas.
Jednak ju pierwszy rzut oka na spis
utworw pozwala zauway, e pia-
nistka Julia Hlsmann wcale nie
dokonaa tak oczywistego wyboru
utworw, prezentujc take takie,
ktrych pewnie wikszo znas nie
syszaa inie zna. Dodatkowo syszy-
<
my kompozycje, ktre stworzya do
trzech poematw Walta Whitmana.
Julia Hlsmann postawia sobie
wysok poprzeczk, biorc na tape-
t kompozycje Weilla. Wprawdzie
czerpa on inspiracje zjazzu, jednak
istotne jest, e muzyka wjego utwo-
rach zawsze wchodzia wdosy za-
wie relacje z tekstem. Praca nad
takim materiaem nie moe wic
sprowadza si do pracy czysto mu-
zycznej. Ogromna trudno stana
tutaj nie tylko przed kompozytor-
k-aranerk, ale przed wokalist
Theo Bleckmannem, ktry wcho-
dzi w bezporedni interakcj
z tekstami Bertolta Brechta, Max-
wella Andersona, Iry Gershwina,
Ogdena Nasha iLangstona Hughesa.
Theo Bleckamann to na pewno czo-
owa posta na tym krku. Woka-
lista ciekawy iodwany, ktry przy-
j iwypracowa tutaj jedn, spjn
artystyczn wizj. Czy jest to wizja
trafna? Moim zdaniem tak. Prze-
mylana, nieprzypadkowa inie tak
oczywista, jak moglibymy si tego
spodziewa. Bleckamann nie stara
si emocjonalnie zanurzy w tekst,
wczu si w jego bohaterw, odda

ich emocje. Jego sposb przedsta-
wienia plasuje si pomidzy pie-
wem a narracj z ukonem w kie-
runku tej drugiej. Hlsmann, jakby
w kontrze do takiej wizji, w wielu
miejscach zastosowaa konwencj
piosenki. Potrzeba nam chwili, by
si do tego przyzwyczai, pomys
si jednak sprawdza. Proste, cza-
sami skoczne melodie z niskim,
piknym gosem Blackmanna, kt-
ry snuje opowie, podsuwaj nam
przed oczy obrazy wiata, oktrym
opowiada, podpierajc si muzyk.
Wkreacji tej przekonujcy jest cay
zesp. Sowa imuzyka pynnie si
przenikaj i uzupeniaj. Czasami
gos przytacza muzyk, spycha na
dalszy plan bez oporu poddajcy si
temu zesp. Uwag zwraca tutaj
postawa liderki. Julia Hlsmann,
cho to ona jest twrczyni caego
materiau ijej wizja mu przywieca,
wostatecznej rozgrywce stoi zboku.
Iwcale nie jest to ani zarzutem, ani
minusem. Jej gra jest oszczdna, ale
bardzo dokadna, przede wszystkim
wspierajca wokal. Jest niesamowi-
cie wraliwa na poczynania woka-
listy, umiejtnie podkrela lub kon-
trastuje jego gos. Akiedy ju pozwa-
la sobie na solo, staje si ono perek.
Rami wrami towarzysz jej kon-
JazzPRESS, stycze 2016 |29
trabasista Marc Muellbauer i perkusista Heinrich
Kbberling. Idealnie zgrani, zjednoczeni we wspl-
nej wizji. Na tym polu wietnie odnalaz si graj-
cy na trbce iflugethornie Tom Arthurs, ktry sta
si integraln czci zespou. Doskonale odnalaz
si w przyjtej konwencji i zaprezentowa si jako
wymienity muzyk. Dowodem tego s nie tylko jego
partie solowe, ale przede wszystkim sposb, w jaki
towarzyszy wokalicie. Dwik jego instrumentw
sprawia wraenie drugiego gosu, ktry rwnolegle
prowadzi linie melodyczn lub co dopowiada, ko-
mentuje, wchodzi wdialog. Robi to subtelnie, czujnie
izwraliwoci godn uznania.
By nie byo tak oglnie, wcinijmy Play iposuchaj-
my krka. Na otwarcie muzycy serwuj nam co, co
doskonale znamy Mack the Knife jednak ju nie tak
wesoe iciepe, jak nas do tego przyzwyczajono. Raczej
mroczne, osnute tajemnic, dreszczykiem. Niski gos
kluczcy ciemnymi, wilgotnymi uliczkami miasta
zmusza do wsuchania si whistori Bertolda Brech-
ta opowie naznaczon krwi. Niepieszny, wrcz
nierealny gos kadzie nacisk na kadym sowie hi-
storii, ktr czy aby na pewno tak dobrze znamy?
Bleckamann piewa wyciszonym delikatnie gosem,
ale jednoczenie mocnym istanowczym. Zatwoci
przenosi nas do wyizolowanego wiata opowieci, b-
dc na tyle przekonujcym, e bez duszego zastana-
wiania podamy za nim. Cho tre si zmienia, my
cay czas mamy wraenie cigoci opowieci.
Warto zauway, e znane kompozycje Weilla po-
traktowane zostay w sposb bardziej swobodny,
>
30 | Pyty / Recenzje

aMack the Knife jest najbardziej ra-

dykalnym tego przykadem. Innym,
nieoczywistym w odniesieniu do www.radiojazz.fm
oryginau utworem jest Little Tin
God. Muzycy daj sobie tutaj wi-
cej swobody wimprowizacji, ktrej
przewodz Hlsmann i Arthurs.
Jednoczenie kompozycje mao
znane s bardzo zblione do orygi-
naw, jak na przykad Your Tech-
nique z piknym, acz krtki solem
basu. Utwr jest te przykadem do-
skonaego zgrania i interakcji mi-
dzy muzykami. Bardzo znaczce
wkontekcie caoci s trzy wasne
kompozycje pianistki do poematw
Whitmana. Tutaj wszyscy muzycy
maj ju zdecydowanie wicej wol-
noci. Porywaj nas odrniajcym
si od reszty Beat! Beat! Drums! oraz
wietnym utworem tytuowym,
wktrym byszczy pianistka.

Muzyka zaprezentowana na A Cle-

ar Midnight wpisuje si wnajlepsze
ECM-owskie standardy. Koncepcja,
ktr przyjli muzycy, z pewnoci
nie kademu si spodoba inie ka-
dego przekona, jednak jest ona na
fot. Kuba Replewicz

tyle interesujca, e warto powici

jej swoj uwag.

<

Philip Catherine
The String Project: Live In Brussels
ACT, 2015 / www.actmusic.com
W zasadzie nie rozumiem dlacze-
go podoba mi si najnowszy album
Philipa Catherine. Nie powinien mi
si podoba. Nie lubi tego rodzaju
produkcji, a wikszo muzyki na-
granej z udziaem duej iloci in-
strumentw smyczkowych obsu-
giwanych przez muzykw, ktrzy
zwykle grywaj dziea klasyczne
uwaam za wtrn, przewidywal-
n izwyczajne banaln. Jednak The
String Project: Live In Brussels podo-
ba mi si ito bardzo.
Miaem nawet kiedy taki sen,
w ktrym byem szefem wiatowej
organizacji, ktrej zadaniem byo
uchroni Ziemi przed zagad po-
JazzPRESS, stycze 2016 |31
Rafa Garszczyski
rafal@radiojazz.fm
przez wykupienie i zniszczenie
wszystkich pyt zaranacjami Clau-
sa Ogermana, do ktrego nie ywi
adnej osobistej urazy, ale jest dla
mnie synonimem owej muzycznej
przewidywalnoci i banau. Pew-
nie wiele osb to uwielbia, ja jednak
chciabym uchroni wiat przed ta-
kimi dwikami
Philip Catherine zarejestrowa swj
najnowszy, wydany przez ACT al-
bum na ywo z udziaem belgij-
skiej Orchestre Royal De Chambre
De Wallonie. Aranacje autorskich
kompozycji lidera przygotowao kil-
ku aranerw, co powinno oznacza,
e kolejne prezentowane na kon-
cercie utwory nie stworz w aden
sposb spjnego muzycznie obrazu.
Wjaki magiczny sposb udao si
jednak ow spjno osign.
The String Project jest niezwykle po-
godna, ciepa i pena przestrzeni.
Stanowi udany przykad zwizku
muzyki klasycznej i starannie za-
aranowanych jazzowych fraz, ob-
liczonego nie jedynie na sukces ko-
mercyjny iposzerzenie potencjalnej
grupy odbiorcw, ale na okrelony
efekt artystyczny.
>
32 | Pyty / Recenzje
W efekcie wsplnej pracy muzy-
kw z zupenie rnych wiatw ma wokalistkami. Philip Catherine
powsta produkt doskonay. Phi-
lip Catherine wsppracuje z wy-
twrni ACT wzasadzie od zawsze,
pierwsze nagrania zrealizowane
przez Siggi Locha pochodz z po-
owy lat siedemdziesitych jak
choby duety gitarowe z Larrym
Coryellem.
Podobno realizacja nagra z du
orkiestr bya marzeniem Philipa
Catherine od jakiego czasu. Wielu
znanych muzykw jazzowych ma
takie marzenia. Zwykle powstaj
produkcje, o ktrych sami ich au-
torzy chcieliby zapomnie. Tak byo
nawet z najwikszymi jak cho-
Pyta tygodnia
Rafaa Garszczyskiego
od poniedziaku do pitku
w RadioJAZZ.FM godz.
11:45
www.radiojazz.fm
<
by Charliem Parkerem, czy wielo-
obroni si znakomicie, znajdujc
wgszczu orkiestrowych dwikw
miejsce dla swojej gitary. Wten oto
sposb projekt pomylany poczt-
kowo jako wystp na ywo, sta si
programem telewizyjnym i nagra-
niem pytowym.
The String Project: Live In Brussels to
album, ktry zachwyci mnie ka-
dym dwikiem, ciep, szczer at-
mosfer, znakomitymi aranacjami
i doskonaym wyczuciem rwno-
wagi midzy tak rnymi muzycz-
nymi wiatami. To jedno z najlep-
szych jazzowych nagra ze smycz-
kami wszechczasw.
fot. Kuba Replewicz

Robert Glasper Covered: Recorded Live at
Capitol Studios
Blue Note, 2015 / www.bluenote.com
Nagranie nominowane do Gram-
my (2016) w kategorii Best Jazz In-
strumental. Album jest rewizytacj
Black Radio, nagrodzonego Grammy
w 2013 roku, jako najlepszy album
w kategorii R&B. Czarne Radio to
hybrydowy eksperyment jazzu, hip-
-hopu i R&B okrzyknite mianem
prby odbudowy spkanych relacji
midzy rozmaitymi elementami
czarnej muzyki. Jeli jazz jak nie-
ktrzy twierdz umar, to muzy-
cy tacy jak Glasper s nadziej na
kontynuacj tradycji zbiorowej im-
prowizacji opartej na niebanalnym
rytmie ienergii grupowej zabawy.
Koncerty Glaspera jednocz pozor-
JazzPRESS, stycze 2016 |33
Basia Gagnon
basiagagnon@gmail.com
nie niespjn publiczno jazzo-
wych pasjonatw, mionikw hip-
-hopu, ktrzy znaj go znagra Ken-
dricka Lamara (11 nominacji Gram-
my w tym roku) czy rapera Blacka
Milka, izaciekawionych sceptykw,
ktrzy na jazzowy koncert nigdy
by nie poszli. Zreszt sam Glasper
mwi na wstpie (to nagranie live),
e nie chcia stricte jazzowego na-
grania, ale mieszank tego, co ma
w swoim iPodzie rne gatunki,
rni artyci, przemieszane z kom-
pozycjami lidera, ktre nie znalazy
si na pycie. Muzyka lekka, atwa
iprzyjemna dla koneserw.
Nagranie w caoci koncertowe ni-
gdy nie bdzie koncertem takim jak
ten, ktry usyszaam wkinie Kijw
podczas letniego festiwalu wKrako-
wie, iktry gboko zapad mi wpa-
mici, ale poniewa Glasper goci
u nas rzadko, jest jakim kompro-
misem. Glasper nie ma komplek-
sw, ma za to rockowy wrcz pazur
i czerpie garciami bez skrupuw
z caej historii czarnej i biaej mu-
zyki. Tym razem nie ma tu burzli-
wej elektroniki, ale klasyczne jazzo-
we trio w niekoniecznie jazzowym
repertuarze.
>
34 | Pyty / Recenzje
Pyt otwiera byskotliwa ballada I Dont Even Care
napisana wsplnie z Macy Gray i Johnem Grayem,
typowa dla Glaspera wirtuozerska zabawa dwi-
kiem znakomicie kontrapunktowana przez Reida na
perkusji. S tak niezaleni rytmicznie, e chwilami
wydaje si, jakby grali co innego, ale wpodtekcie jest
gboko pulsujcy nienaganny groove. Zaraz po niej
Glasper spokojnie, od niechcenia, gra hit Radiohead
Reckoner ikompozycj Joni Mitchell Barangill . Najcie-
kawsze jest pocztkowo grane solo autorskie In Case
You Forgot, gdzie Glasper przypomina osobie karko-
omnymi palcwkami i kilkutaktowymi cytatami
zTime After Time Cyndi Lauper czy ICant Make You
Love Me Bonnie Raitt, ktre natychmiast zamienia
wradosn kakofoni ku (syszalnej) uciesze publicz-
noci, apopisowe sola graj Archer iReid. Do Black
Radio wraca wnastrojowych So Beautiful iLevels. Po
rwnie stonowanych The Worst iGood Morning Gla-
sper oywia si wstandardzie Stella by Starlight.
Pod koniec robi si politycznie, gdy Glasper wraca
do swojego remaku z Black Radio 2 Jesus Children
of America Stevie Wondera dedykowanego ofiarom
tragedii Sandy Hook Elementary School w utwo-
rze Got Over, azaraz po nim remiksem I'm Dying of
Thirst Kendricka Lamara, wktrych uznany aktor /
aktywista Harry Belafonte ichr dzieci komentuj
swoje dowiadczenia rasowe wAmeryce na kanwie
subtelnego ta fortepianu. To do nieoczekiwana,
skutecznie skaniajca do refleksji konkluzja skd-
ind przyjemnej klubowej atmosfery poprzednich
utworw.
<
Covered to przegld wszelakich ga-
tunkw w ascetycznym skadzie
klasycznego trio fortepianu, perku-
sji i kontrabasu, co jest jego zarw-
no wad jak i zalet. Formalnie to
jazzowy skad, ale repertuar pra-
wie R&B, chwilami monotonny. Nie
ma tu arliwoci, ktr pamitam
z koncertu (i Black Radio), a atmo-
sfera klubowa nie przenika do na-
grania. Przyznaj, e koncert zadzia-
a na niekorzy pyty, bo wysoko
podnis poprzeczk oczekiwania,
i niestety je lekko zawid to nie
jest bezkompromisowe agresywne
Black Radio, ale przyjemne klubowe
granie na zimowe wieczory wiet-
ny prezent, jeli chcecie obdarowa-
nego przekona, e jazz nie gryzie.
Co nie zmienia faktu, e zradoci
pjd na kady koncert Glaspera,
a Grammy niekoniecznie za t
pyt, ale za caoksztat susznie
si mu naley.
Twoje wsparcie = kolejny
numer JazzPRESSu
nr konta:
05 1020 1169 0000 8002 0138 6994
wpata tytuem:
Darowizna na dziaalno
statutow Fundacji

Stacey Kent Tenderly
Krzysztof Komorek
donos_kulturalny@wp.pl
Okeh Records, 2015 / www.okeh-records.com
Stacey Kent albumem Tenderly po-
wraca do interpretacji piosenek
z Wielkiego piewnika Ameryka-
skiego. Tym razem prezentuje si
nam ztowarzyszeniem kameralne-
go skadu instrumentalnego. Tra-
dycyjnie wrd muzykw obecny
jest jej m Jim Tomlinson, cho
wyjtkowo pojawia si on tylko
w czterech utworach. W wikszo-
ci nagra Stacey Kent wspomagaj
jedynie bas (gra Jeremy Brown) igi-
tara. Tu dochodzimy do szczeglnej
postaci, ktra wsptworzya opisy-
wan pyt. Roberto Menescal, bra-
zylijski kompozytor igitarzysta (na
Tenderly prezentujcy si wycznie
jako instrumentalista), uznawany
jest za jednego z ojcw bossa novy.
JazzPRESS, stycze 2016 |35
Menescal zagra ju gocinnie na
poprzedniej pycie wokalistki, po-
wiconej wanie temu stylowi.
Wwczas to wykrystalizowaa si
idea nagrania wsplnego, intym-
nego albumu ze standardami. Wy-
dawnictwo, cho firmowane nazwi-
skiem Stacey Kent, wrzeczywistoci
jest pyt dwojga artystw: Kent
i Menescala. W dwch nagraniach
gwni bohaterowie pyty wystpu-
j jedynie wduecie.
Tenderly to niespena trzy kwa-
dranse muzyki, 12 utworw, prak-
tycznie samych ballad. Wrd kom-
pozycji znajdziemy niemal same
wielkie przeboje: The Very Thought
Of You, Embraceable You, Tenderly, In
The Wee Small Hours Of The Morn-
ing. Cao uzupenia jeden utwr
Roberto Menescala z portugalskim
tekstem.
Nie naley po tym wydawnictwie
oczekiwa jakichkolwiek zaskocze,
za to oferuje nam ono to wszystko
do czego Stacey Kent przyzwyczai-
a swoich fanw. Ciepy, uwodzcy
gos wokalistki, delikatne dwiki
gitary iwszechobecny klimat bossa
novy. Pyta bez niespodzianek, ale
bardzo przyjemna wodbiorze.
>
36 | Pyty / Recenzje
Christoph Irniger Trio Octopus
Jarosaw Czaja
jarczaja@poczta,onet.pl
jazztornado.blog.pl
Intakt Records, 2015 / www.intaktrec.ch
Saksofonista tenorowy i kompozy-
tor Christoph Irniger pochodzi zZu-
rychu, dobiega czterdziestki icieszy
si na europejskiej scenie jazzowej
coraz wiksz estym. Ma ju ca-
kiem spory dorobek pytowy. Octo-
pus to jego druga pyta (po Gowa-
nus Canal z2013 roku) zrealizowana
wtrio bez forepianu zbasist Raf-
faelem Bossardem i perkusist Zi-
vem Ravitzem. Nagrano j wStudio
La Fonderie w grudniu 2014 roku.
Wane jest to o tyle, e Octopus za-
chwyca od razu rasowym iszlachet-
nym brzmieniem. Kiedy zerkniemy
na opis, dowiemy si, e miksowa
nagrania osobicie Ziv Ravitz. Nie-
codzienna zaiste sytuacja, aby per-
kusista zajmowa si tego typu ro-
<
bot. Najwidoczniej jednak Ziv wie
jak to si robi.
Nigdy wczeniej ani Irnigera, ani
jego kolegw nie syszaem, wic
nie miaem pojcia, czego si spo-
dziewa. Okazao si na szczcie,
e tych panw interesuje bardziej
sztuka ni rozrywka. Pyta Octo-
pus posiada spory ciar gatunko-
wy. To jazz bardzo wytrawny, gra-
ny bez kompromisw i chci za-
istnienia w tak zwanym szerszym
obiegu. Przyznam, e budzi to mj
szacunek. Wiadomo, e w sytuacji,
kiedy nie ma instrumentu harmo-
nicznego, sekcja rytmiczna musi
gra na ponad przecitnym pozio-
mie. I faktycznie: Raffaele Bossard
ze swoim sprystym, ale i tu-
stym kontrabasem oraz Ziv Ravitz
bbniarz totalny z niesamowi-
tym wyczuciem kolorystycznym
s nie lada wyjadaczami. Mimo
stosunkowo modego wieku, maj
chyba wicej powiza z Amery-
k ni Europ. Bossard urodzi si
wKalifornii, alekcje pobiera mi-
dzy innymi usamego Rona Cartera,
co faktycznie sycha. Z kolei Ra-
vitz pochodzcy zIzraela ma na
koncie wspprac zwieloma kory-

feuszami, aby wymieni tylko Lee
Konitza, Joe Lovano, Aarona Parksa,
czy... Tomasza Stak. Mieszka na
stae wNowym Yorku.
Trio jest zpozoru niedobrane, bo gra-
jca ofensywnie sekcja ma zprzodu
raczej pasywnego lidera-solist. Ale
wypracowali zoty rodek i zgrani
s znakomicie. Christoph Irniger
to bowiem saksofonista filozof
wtypie Wayne'a Shortera. Intrower-
tyk, ktry nie lubi epatowa tech-
nik, ma za to swj intymny wiat.
Sycha w jego grze lekki posmak
awangardy, jak rwnie fascynacj
Sonnym Rollinsem. Podobnie jak
ten legendarny wynalazca sak-
sofonowego tria bez fortepianu, Ir-
niger potrafi dugo dry jeden
motyw. Itak jak Rollins nie lubi ob-
nosi si zemocjami. Ale co istotne:
to kompozytor wkadym calu. Na-
pisa zreszt wikszo materiau wyszych lotw, warta poznania
(dwa tematy dorzuci Bossard). Ma
wizj caoci idoskonale ksztatuje by ozdob kadej kolekcji!
w w w.jaz zp re s s.p l
JazzPRESS, stycze 2016 |37
form utworw, a to nie jest cecha
wystpujca masowo u solistw.
Jeszcze jedno: Irniger niczego si nie
boi, jeli tylko to potrzebne, potrafi
gra bardzo prosto. Wtemacie Blue
Tips brzmi niemal tak, jakby wi-
czy gamy. I to dziaa! Moe i mo-
mentami przydaoby si tutaj nieco
wicej bopowej potoczystoci i elo-
kwencji, ale jak rozumiem, nie taka
bya koncepcja. Muzyka na Octopus
toczy si raczej leniwie, w wolnym
tempie iwnastroju medytacyjnym.
Trudno wyrni jaki temat, bo
to jednorodna cao. Mnie podo-
baj si najbardziej utwory odrobi-
n szybsze (Ocean Avenue, Octopus,
Dancin' Structure), zagrane z wik-
szym nerwem.
Podsumowujc: Octopus to dzie-
o szczeglnego rodzaju, nie dla
wszystkich. Jednak to muzyka naj-
ipolecenia innym. Ten krek moe
>
38 | Pyty / Recenzje
Chico Freeman & Heiri Knzig The Arrival
Marek Brzeski
marek.brzeski@onet.pl
Intakt Records, 2015 / www.intaktrec.ch
The Arrival kolejny album wimpo-
nujcym dorobku Chico Freemana
iHeiriego Knziga.
Dla fanw nowoczesnego jazzu
nazwiska tych muzykw s kano-
nem. Pozostaym, ktrzy szukaj
by moe czego nowego i zasta-
nawiaj si, czy warto powici
artystom chwil uwagi, wypada
przypomnie, e Chico Freeman to
urodzony w latach czterdziestych
ubiegego wieku amerykaski
saksofonista jazzu nowoczesnego.
Jego muzyczne wiaty okrelaj
standardy (midzy innymi Coltra-
ne, Cecil McBee) oraz kompozy-
cje wasne. Wyda okoo stu pyt
wsppracujc z takim gwiazda-
<
mi jak Wynton Marsalis, Bobby
Hutcherson, Chaka Khan, Tomasz
Stako, Jack DeJonette, McCoy Ty-
ner, Edward Vesala. Jednym z cie-
kawszych projektw by stworzony
w1989 roku Brainstorm , zktrym
przyjecha do Polski na Jazz Jambo-
ree w1991 roku.
Heiri Knzig to z kolei urodzony
w Ameryce szwajcarski basista za-
liczany do najwybitniejszych in-
strumentalistw wEuropie. Identy-
fikujc jego muzyk na podstawie
wykonawcw, z ktrymi wsp-
pracowa wymieni: Vienna Art
Orchestr, Charliego Mariano, An-
dreasa Vollenweidera, Billego Cob-
hama, Didiera Lockwooda, Ralpha
Townera czyli tylko te najbardziej
znane nazwiska. Bardzo wszech-
stronny i uniwersalny artysta.
Z Chico Freemanem wsppracuje
od 2013 roku ipyta The Arrival jest
ich najnowsz.
Mamy zatem do czynienia zwybit-
nymi artystami o olbrzymim do-
robku i wysok pozycj w wiecie
sztuki. Co ztego dla nas wynika?
Suchajc pyty mam nieco miesza-
ne uczucia. Momentami wydaje mi

si, e to takie fufanie popoudnio-
w por, nagrane w przerwie po-
waniejszej sesji wstudio. Po chwili,
ganic si za powierzchowno, sy-
sz wnagraniach geniusz iesencj
muzyki jazzowej. Bez wtpienia ar-
tyci bardzo dobrze si rozumiej
i mona odnie wraenie, e gra
wikszy skad ni naprawd. Nie ma
perkusji czuj rytm, nie ma forte-
pianu sysz harmoni. Jest tylko
kontrabas isaksofon, ktre uzupe-
niajc si wzajemnie tworz cao.
Niczego nie brakuje.
Na pycie znajdziemy dwanacie
utworw, w wikszoci autorstwa
Freemana oraz Knziga, o jedno-
rodnej stylistyce ikameralnym kli-
macie i, co rzadko si zdarza, zdo
trafnie dobranymi tytuami. Tema-
ty s najczciej grane unisono, prze-
dzielone improwizacjami, gwnie
saksofonu. Kontrabas peni w du-
ecie rol, raczej, suebn, rzadko
improwizujc, czciej akompaniu-
jc ostinatami. Najwiksz sympa-
ti wzbudziy we mnie Early Snow
Heiriego Knziga oraz The Essence
of Silence Freemana. Pierwszy, prze-
strzenny, klimatyczny z ciekawym
brzmieniem kontrabasu i adnym
JazzPRESS, stycze 2016 |39
tematem. Drugi, troch nostalgicz-
ny z dobr parti saksofonu i cie-
kaw solwk basu, wczasie ktrej
odniosem wraenie, e saksofon
gra dalej, w tle sycha harmoni,
mimo i fizycznie by tylko kon-
trabas. Ciekawa umiejtno two-
rzenia klimatu za pomoc bardzo
oszczdnych rodkw. Jako wyr-
niajcy si mona okreli rwnie
utwr szsty Dat Dere, standard
Bobbiego Timmsona, nieyjcego
ju kompozytora ipianisty zespou
Jazz Messengers. Zwraca uwag po-
niewa, cho zagrany w konwencji
jaka obowizuje na pycie, wyczuwa
si w nim troch inn muzyczn
bajk.
Album koczy kompozycja Hei-
riego Knziga Chamber's room . Jak
przystao na dobry koncert utwr
przypomina klimat jam session,
zeznakomitym saksofonem imoc-
no swingujc solwk na basie, po-
zostawiajc wraenie muzycznego
podsumowania caoci.
Pyta z pewnoci wartociowa
igodna polecenia wszystkim fanom
stylistyki proponowanej przez Fre-
emana iKnziga.
>
40 | Pyty / Recenzje
Kasper Tom 5 IDo Admire Things That Are
Only What They Are
Piotr Rytowski
rytowski.jazz@gmail.com
Barefoot Records, 2015
www.barefoot-records.com
Chocia autor pyty I Do Admire
Things That Are Only What They Are
Kasper Tom jest Duczykiem, akr-
ek wydaa duska wytwrnia Ba-
refoot Records, nie byo przeszkod,
aby utwr otwierajcy zatytuowa
Bigos In Bydgoszcz.
Jak to moliwe? Moe podczas ubie-
gorocznej trasy koncertowej po
Polsce, po koncercie w bydgoskim
Mzgu, bigos szczeglnie przypad
muzykom do gustu? A moe to
sprawka trbacza zespou Polaka
Tomasza Dbrowskiego? Wydawa
si moe, e tytu jednego utwo-
ru na pycie nie jest kluczowy dla
<
caoci, ale moim zdaniem w tym
wypadku jest zarwno bigos, jak
i Bydgoszcz to sowa, ktre wiele
mwi opycie.
Najpierw bigos (naley zaznaczy,
e piszcy te sowa jest wielbicielem
potrawy sowo nie ma wic pejo-
ratywnego wydwiku) zgodnie
zprzepisem na dobre danie, mamy
tu duo rnych skadnikw. Su-
chamy pyty jazzowej, ale miejsca-
mi wyranie ociera si to o wsp-
czesn kameralistyk. Mamy granie
zupenie free, ale mamy te pikne
melodie. Instrumenty raz tworz
harmonijne wspbrzmienia, in-
nym razem rozjedaj si w r-
nych kierunkach. Wszystko razem
tworzy ciekaw, oryginalna muzy-
k, mieszczc si wszeroko pojmo-
wanym nurcie europejskiej muzyki
improwizowanej.
Dlaczego Bydgoszcz te moe by
sowem-kluczem do pyty? Jeli
mielibymy t muzyk odnie
do czego na naszym gruncie, to
myl, e najbliej wanie byo-
by do dwikw z okolic bydgo-
skiego Mzgu i rodowiska z nim
zwizanego.

Pyta naley do tych, zktrymi trze-
ba si zaprzyjani pierwsze prze-
suchanie nie odkrywa wszystkich
jej atutw (tak przynajmniej byo
wmoim przypadku), ale zachca do
kolejnego kontaktu. Zczasem mo-
na wpeni doceni zarwno solowe
popisy muzykw, jak iumiejtno
kolektywnego grania, ktra stanowi
osile tego materiau.
Mj ulubiony fragment pyty to
utwr Life zdelikatnym, melodyj-
nym tematem, ale myl, e kady,
komu nie straszna jest muzyka im-
prowizowana, znajdzie dla siebie na
pycie Kasper Tom 5 wiele emocjo-
nujcych wrae.
Par sw oartystach. Lider Kasper
Tom to duski perkusista stosunko-
fot. Kuba Majerczyk
www.facebook.com/JazzPRESSpl
JazzPRESS, stycze 2016 |41
wo modego pokolenia (urodzony
w 1981 roku) uwaany za jednego
z najciekawszych kompozytorw
na tamtejszej scenie jazzowej. Towa-
rzysz mu Rudi Mahall (klarnet,
klarnet basowy), Petter Hngsel
(puzon), Jens Mikkel Madsen
(kontrabas) i Tomasz Dbrowski
(trbka). Nasz rodak, wietnie
radzcy sobie zarwno w kraju,
wEuropie, jak iza oceanem, uty-
tuowany zosta nagrod Jazzowe-
go Muzyka Roku" na duskiej wy-
spie Fyn, przyznawan przez Zwi-
zek Muzykw Jazzowych Forenin-
gen Af Fynske Jazzmusikere. Ma na
koncie ju kilkanacie pyt w mi-
dzynarodowych skadach. Nagra-
nia pyty dokonano 21 maja 2015
roku, na ywo, podczas koncertu
wklubie Dexter wOdense.
f Polub t stron
>
42 | Pyty / Recenzje
Scott DuBois Winter Light
Rafa Zbrzeski
zdeski@gmail.com
ACT, 2015 / www.actmusic.com
Z twrczoci amerykaskiego gita-
rzysty Scotta DuBois nie maiem do
tej pory okazji si zetkn, pomimo
e muzyk ten wydaje si do pod-
nym twrc. Jeeli informacje, ktre
znalazem na jego temat w inter-
necie s nieprzekamane to Winter
Light jest jego szstym albumem
wroli lidera wydanym wprzecigu
ostatnich dziesiciu lat.
Spogldajc na skad zespou idoro-
bek muzykw, ktrzy wzili udzia
wnagraniu pyty nie mogem oprze
si wraeniu, e szefostwo ACT-u
signo tym razem w nowe, nie-
eksploatowane do tej pory przez t
wytwrni artystyczne rejony. Moj
uwag przykuo przede wszystkim
<
nazwisko saksofonisty i klarneci-
sty Gebharda Ullmanna jedno-
znacznie kojarzonego z europejsk
awangard jazzow. Zarwno lider
skadu jak ibasista Thomas Mor-
gan zwizani s ze scen nowojor-
sk, natomiast perkusista Kresten
Osgood wywodzi si z duskiego
rodowiska muzykw improwizu-
jcych. Jak wida po zestawieniu
personalnym nie naley spodzie-
wa si po tym albumie jazzowego
mainstreamu.
Muzyka zawarta na Winter Light
sprawia mi nie lada problem po-
mimo e album bardzo przypad
mi do gustu od pierwszego prze-
suchania, ciko jest mi uchwyci
istot tej muzyki. Siedem zawartych
na pycie kompozycji zostao za-
inspirowanych rnymi efektami
jakie daje zmieniajce si wiato
podczas zimowego dnia. To swoista
prba przeoenia na jzyk muzyki
dowiadcze impresjonizmu wsfe-
rze sztuk plastycznych. Cho moe
to brzmie jak bardzo karkoomne
zadanie izpewnoci nie byo atwe
do wykonania, to jednak uwaam,
e Scott DuBois wraz ztowarzysz-
cymi mu muzykami podoali temu
wymienicie.
 JazzPRESS, stycze 2016 |43
fot. Bogdan Augustyniak

Dwikowe obrazy maluje

zesp woparciu ooszczd-
ne, chodne i stonowane
brzmienie gitary, ktra jest
waciwie cay czas obecna
na pierwszym planie, ale
nie przytacza pozostaych
instrumentw oraz wopar-
ciu o ostre i przenikliwe
brzmienie saksofonu iklar-
netu skojarzenie z dra-
nicym oczy socem od-
bitym od nienej pokrywy
jest chyba jak najbardziej
na miejscu.

Muzyka z Winter Light ma

w sobie wieo i lekko
zimowej aury, gdy tempe-
ratura spadnie ju kilka
kresek poniej zera awiat
okryty jest na biao. Su-
chacz otrzymuje rwnie te
igieki, ktre kuj niemi-
osiernie gdy, podczas zimo-
wego spaceru, wcigniemy
zbyt gwatownie do puc
porcj mronego powietrza.
Moim zdaniem bardzo uda-
ny album ze znakomicie
zrealizowanym zamysem www.pinterest.com/jazzpress
artystycznym.

>
44 | Pyty / Recenzje
Raoul Bjrkenheim eCsTaSy Out Of The Blue
Barnaba Siegel
barnaba.siegel@radiojazz.fm
Cuneiform Records, 2015
www.cuneiformrecords.com
Ko, jaki jest, kady widzi na okad-
ce troch nienormalny. To fajne
uczucie, gdy do suchania muzyki
zachca nas ju sama grafika. Wdo-
bie tych wszystkich kleksw, plam,
autoportrecikw i generycznych
schematw to by moe wiksza
warto ni 50 lat temu.
Ale tak naprawd nie potrzebowa-
em dodatkowej zachty, bo forma-
cja eCsTaSy Raoula Bjrkenheima
jest mi ju znana z zeszoroczne-
go albumu od Cuneiform Records.
Byo tam duo surowej, elektrycznej
gitary i tych piknych momentw,
gdy miadca fala elektronicznego
jazzu przeplata si zodpowiednimi
proporcjami intuicyjnego poszuki-
<
wania si. Kolejny album eCsTaSy
nie zawodzi. Po kilkuminutowym,
oszczdnym wstpie gitary zsekcj
zaczyna si konkretny, freejazzowy
groove, przynoszcy od razu skoja-
rzenia zklimatami Marca Ribota.
Duety szalonej gitary i saksofonu
to gwne danie pyty. By moe
z racji popularnoci instrumentw
dtych, gra Pauliego Lyytinena nie
wypada bardzo oryginalnie na tle
tumu europejskich saksmanw,
ale jest to zdecydowanie liga pierw-
sza. Zero zbdnych dwikw, pik-
ne brzmienie, okazjonalne unisona
i wietne dostosowanie si do tego,
co proponuje lider. Astojcy za gita-
r Bjrkenheim wyrnia si zdecy-
dowanie najbardziej. Fantastycznie
korzysta zrnych moliwoci arty-
kulacyjnych, nie rezygnuje ani zcie-
kawych efektw, ani zprowadzenia
melodii akordami, ani zdynamicz-
nych solwek. Gdy ju zdymy
oswoi si klimatem bandu, ten za-
skakuje nas na przykad mrocznie
orientalizujcym A Fly In The Hou-
se of Love zpospnym brzmieniem
fletu mey igitar potraktowan jak
przeszkadzajka. Ito wanie fanom
ribotowskiej gitary szczeglnie pole-
cam Out Of The Blue.

Grencs Open Collective with Rudi Mahall
Marginal music
Anna Piecuch
anna.paulina.piecuch@gmail.com
BMC Records 2015 / www.bmcrecords.hu
Nakadem wytwrni BMC Recor-
ds ukaza si najnowszy album
Istvna Grencsna artysty zasu-
onego dla wspczesnego wgier-
skiego jazzu. Saksofonista ikompo-
zytor w Marginal Music wyranie
nawiza do rodzimego folkloru,
podtrzymujc tym samym tradycj
jego eksploracji, zapocztkowan
przez klasycznych twrcw takich
jak Zoltn Kodly iBla Bartk. mierze improwizowana muzyka
Wydawnictwo niemal w caoci
zoone z jego autorskich kompo-
zycji (poza utworami Votaile Blue
i Volatile Yellow), oprcz ludowego
wymiaru posiada rwnie poety-
cki. Jego nonikiem jest liryk kom-
pozytora, symboliczny i impresjo-
JazzPRESS, stycze 2016 |45
nistyczny, odnoszcy si do tematu
drogi, ktr dookrelaj poetyckie
opisy przyrody wspkreujce aur
albumu. Narracj kompilacji, kt-
ra poda torami wersw poezji,
przepenia motoryka i bogactwo
muzycznych zdarze. To dzieo
wielowymiarowe, wieloksztatne
i wielobarwne, osadzone jednak
w ramach konwencji wydawnictw
typowych dla wgierskiej oficyny,
ktra od lat propaguje wspczesny,
ambitny jazz.
Pierwiastek folkloru znalaz ujcie
przede wszystkim wbrzmieniowo-
ci Marginal Music. Wyrane eks-
ponowanie klarnetu (Rudi Mahall),
obecnego rwnie w odmianie ba-
sowej, to ukon wstron muzyki cy-
gaskiej, wktrej peni on kluczo-
w rol, bdc obok skrzypiec gw-
nym nonikiem melodii. W duej
i niekiedy tworzona kolektywnie
midzy innymi we wspomnia-
nym utworze Votaile Blue mozai-
ka dwikowa, zbudowana zostaa
zprzypadkowo dobranych elemen-
tw i wypeniona nieskrpowan
improwizacj, wktrej muzyka ca-
kowicie zdominowaa cisz. Co jest
>
46 | Pyty / Recenzje
przykadem na obecno tradycyj-
nej praktyki wykonawczej. Rwno-
uprawnienie wszystkich partii in-
strumentalnych i swobodne podej-
cie do formy kompozycji, to relikt
dawnego ludowego muzykowania.
Dyptyk (Votaile Blue iVotaile Yellow)
urozmaica koncepcj pyty, wpro-
wadzajc wieo XX-wiecznej
techniki aleatoryzmu opierajcej si
na dziaaniu losowoci iprzypadko-
woci wmuzyce.
Obok cznoci z tradycj ludow,
na albumie ujawnia si szeroka
gama nurtw wspczesnej styli-
styki jazzowej, ktr reprezentuj
midzy innymi elementy zaczerp-
nite z free jazzu. Najbardziej re-
prezentatywnym utworem muzyki
improwizowanej jest From Beyond
the Margins otypowej jazzowej for-
mie, zekspozycj tematu melodycz-
nego na pocztku kompozycji ijego
powtrzeniem na kocu, po waria-
cyjnej, improwizowanej czci rod-
kowej. Ponadto obecno typowych
dla nurtu free przed, tak zwa-
nego krzyku instrumentalnego
potwierdza wielk wag najnow-
szego oblicza jazzu fundamentu
wydawnictwa.
<
Marginal music nie stanowi przeo-
mu w twrczoci lidera kolektywu
Istvna Grencsna, co wicej jest
niejako kontynuacj jego wczeniej-
szej dziaalnoci, na ktr niemay
wpyw wywar bard wgierskiej
pianistyki Gyorgy Szabadosa. Ten
uwaany za ojca free jazzu na W-
grzech lubowa si w przeksztaca-
niu muzyki przeszoci. Jego kon-
cepcj podj Grencs wieloletni
wsppracownik pianisty, ktry
wraz ze swoim zespoem (Grencs
Open Collective) ukaza kracow
muzyk osobliw zwielopaszczy-
znowymi odwoaniami (muzyczny-
mi i pozamuzycznymi), czarujc
motoryk i wawoci. Sednem al-
bumu sta si kolektywizm, poj-
mowany jako twrcza, kreatywna
wsppraca, przepeniona szacun-
kiem do wsptowarzyszy muzycz-
nej rozmowy, jak isamej substancji
dwikowej. Muzycy wykreowali
dzieo kompletne i totalne, zarw-
no koncepcyjnie jak iwykonawczo.
Wirtuozeria, dojrzao i zgranie
artystw sycha ju od pierwszych
wygranych nut ktre zapowia-
daj narracj poetyckiej drogi po-
przez meandry barwnych obrazw
dwikowych konstelacji.
JazzPRESS, stycze 2016 |13

TO P N OT E
>
48 | Ksiki / Recenzje

Pawe Urbaniec Oyciu imuzyce zlegendami jazzu

Barnaba Siegel
barnaba.siegel@radiojazz.fm

celowa w yjcych jeszcze klasykw jazzu, ktrzy

najwiksze tryumfy wicili w latach 60.-80., cho
trafio si te kilku weteranw, jak wymieniony Rol-
lins czy Lou Donaldson.

Mionicy wywiadw mog zapyta: Jaki jest cel

C2, 2015 / www.wydawnictwoc2.pl
Wywiady fajnie si czyta, take te
krtsze. Aautorowi tej antologii uda-
o si przepyta imponujc liczb
wanych artystw. John Abercrom-
bie, Stanley Clarke, Dave Holland,
Ahmad Jamal, Charles Lloyd, John
McLaughlin, Gary Peacock, Sonny
Rollins czy Wayne Shorter to tyl-
ko may wycinek zebranych tu na-
zwisk. Pawe Urbaniec wyranie
tej ksiki? Czy ma jak konkretn myl przewod-
ni?. Niespecjalnie, ale nie jest to wcale wad. Autor
co prawda wspomina ooglnym pytaniu czym jest
jazz, ale wrodku nie dostajemy na nie odpowiedzi.
Dostajemy za to przyjemne rozmowy, od symbolicz-
nych kilku pyta po odrobin dusze konwersacje
o yciu, o muzyce, o historii, o prywatnych spra-
wach. Jednoczenie wida, e Pawe Urbaniec by
osob bardzo przygotowan inie zapomnia spyta
artystw oich najbardziej znane dziea czy zespoy
zprzeszoci, istotne punkty wkarierze albo odnie
si do ostatnich lat twrczoci.
Im duej patrz na dumn idug list rozmwcw
na okadce, tym bardziej mam wraenie, e ksi-
ka Oyciu imuzyce jest po prostu dobrym zbiorem
rozmw zpostaciami, ktre mona okreli mianem
herosw mainstreamu jazzowego dla aktualnego
pokolenia. Ciekawa lektura zwaszcza dla tych, kt-
rzy nie przeczesuj sieci w poszukiwaniu dugich
konwersacji iwzasadzie nie mieli nigdy okazji po-
zna idoli.

Muzyka zwycizcw plebiscytu JAZZ 2015 na

antenie RadioJAZZ.FM

<

Maciej Lewenstein Polish Jazz Recordings and Beyond
Barnaba Siegel
barnaba.siegel@radiojazz.fm
Warszawska Firma Wydawnicza, 2015
Dawno nie mielimy w Polsce tak
obszernej, aktualnej i drukowa-
nej encyklopedii, powiconej pol-
skiemu jazzowi. Maciej Lewenstien
wykona prawdziwie mrwcz pra-
c, zbierajc wjedno miejsce ogrom
polskiej sceny jazzowej i jej odng.
Najcenniejszy wydaje mi si fakt,
e oprcz sporej iloci miejsca prze-
znaczonej na klasykw, znalazo si
take miejsce na chocia krtkie
wpisy powicone awangardzistom,
w audycjach#JazzDoIt oraz JazzPRESSjonizm.
Od poniedziaku do pitku midzy godz. 11 i 15!
JazzPRESS, stycze 2016 |49
yassowcom, freejazzowcom igrupom peryferyjnym,
czsto ju zapomnianym, gwnie zlat 80., 90. ipo-
cztku XXI wieku. To cenne, bo wrosncym natoku
nowoci iwiadomoci tego, co tworzy si za granic,
niektre bandy czekaaby zwyka mier przez za-
pomnienie. Zkolei konserwatystw ucieszy fakt, e
artyci izespoy maj zawsze minibiografie, aprzy
wyrnionych albumach zobaczymy dat wydania
iskad.
Stron zsamymi opisami jest a 472. Czy czego bra-
kuje? Raczej nie, biorc pod uwag klucz doboru,
czyli wydawnictwa, ktre byy w ostatnich latach
dostpne do kupienia, anie pozostaj od p wieku
biaymi krukami. S za to pewne rzeczy, ktrych
obecnoci nie jestem wstanie zrozumie muzycy
zociennych krajw (Czechy czy Litwa) oraz stricte
rockowe bandy, ktre obok jazzu nigdy nie stay. Au-
tor pisze, e zaleao mu na promocji muzyki regio-
nu iciekawych polskich kapel, ale wmoim odczuciu
na to powinien zosta przeznaczony osobny rozdzia.
Tu warto podkreli, e ksika jest napisana wcao-
ci po angielsku ima suy promocji polskiej mu-
zyki za granic. Tym bardziej przydaaby si osobna
sekcja, wktrej mogoby znale si Miroslav Vitous
czy Kazik Staszewski. Amoe ibardziej przewodni-
kowy podzia na dekady lub style?
>
50 | Ksiki / Recenzje
Maria Wilczek-Krupa
Kilar. Geniusz odwch twarzach
Krzysztof Komorek
donos_kulturalny@wp.pl
Wydawnictwo Znak, 2015 / www.znak.com.pll
To mia by film dokumentalny.
Jednak Wojciech Kilar za wypo-
wiadaniem si przed kamer nie
przepada. U schyku swego ycia
wola osobiste rozmowy. Poczeka
pani, a umr inapisze pani omnie
ksik tak wymawia si od
wielokrotnie przekadanego nagra-
nia. I ksika powstaa. Spotkania
z Wojciechem Kilarem, rozmowy
z jego przyjacimi, wsppracow-
nikami, rodzin pozwoliy na stwo-
rzenie niezwykego portretu wybit-
nego kompozytora.
<
Z jednej strony jest to klasyczna
biografia, opisujca peen ycio-
rys Wojciecha Kilara. Jednak au-
torce udao si znale oryginaln
konstrukcj dla swojej opowieci.
Stworzya literackie obrazy z y-
cia, opowiadajce kolejne frag-
menty historii. Obrazy uoone
na og chronologicznie, chocia
w narracji nastpuje czasem po-
wrt wprzeszo , dopowiedzenie
wczeniejszego wtku, czasem za
wybiega ona w przyszo, zamy-
kajc pewien cig wydarze epi-
logiem, ktry mia miejsce duo
pniej. To tematyczne zaburzenie
chronologii znakomicie si spraw-
dza, dajc ksice lepsz przejrzy-
sto i ucieczk od suchego sche-
matu jaki maj niekiedy publikacje
ocharakterze naukowym.
Trzy czci biografii podzielone s
na rozdziay, tytuowane od prze-
wodniego wtku kadego z nich.
Bior swe pocztki midzy innymi
z utworw muzycznych, nad kt-
rymi wwczas kompozytor pra-
cowa, filmw do ktrych kompo-
nowa muzyk, miejsc w ktrych
przebywa, fascynacji (tak wanie
dosownie zatytuowanych jest sie-
 JazzPRESS, stycze 2016 |51

dem z rozdziaw). Jednak autorka i dykteryjek, uwiarygodniajcych portret opisywa-

nie zamyka si cile w opisywa- nej osoby, ale take rzeczy wanych jak wiara.
nym wdanym fragmencie temacie.
Traktuje go take jako punkt wyj- Ksika jest opowieci bardzo osobist, gboko
cia do pokazania tego, co dziao si wchodzc w prywatno osoby i ycia Wojciecha
wwczas wcodziennoci Wojciecha Kilara, a jednak mimo to zupenie wyzbyt pier-
Kilara, poprzez perspektyw zda- wiastka plotkarskiego. Nie jest jednak bezkrytycz-
rze w jego otoczeniu, rodowisku n apologi, bowiem autorka nie unika te tematw
zawodowym, wreszcie wPolsce ina trudnych dla swojego bohatera. Itak jak warto Woj-
wiecie. Czasem jest to pretekst do ciecha Kilara sucha (a mam tu na myli nie tylko
dygresji czsto tylko z pozoru dale- Jego muzyk, ale take rozmowy z Nim, dostpne
ko odbiegajcych od gwnego wt- choby na stronach Ninateki), tak warto te zag-
ku. To take portrety dugoletnich bi si w karty opisywanej tu jego biografii. Musz
przyjani, osobistych i zawodo- jeszcze koniecznie wyrazi uznanie dla autorki iwy-
wych, niuansw wsppracy zHol- dawnictwa za uzupenienie ksiki okalendarium
lywood i krajowym rodowiskiem ycia, wyczerpujce przypisy iindeks osb (co wdzi-
filmowym, szczegw pracy kom- siejszych czasach nie jest wbrew pozorom oczywi-
pozytorskiej. Mnstwo drobiazgw stoci wpublikacjach biograficznych).

zarchiwum jazzpressu / www , jazzpress . pl

WRZESIE 2014 LUTY 2014

ISSN 2084-3143

ISSN 2084-3143

Gazeta internetowa powicona Gazeta internetowa powicona

muzyce improwizowanej muzyce improwizowanej

Rozmowy:
Rafa Mazur
Tomasz Glazik
Jack DeJohnette

Rozmowy:
Rafa Gorzycki
Artur Dutkiewicz
Bartek Pieszka
Tomasz Stako Bob Moses
Marek Winiarski
Wywiad autoryzowany
Wodek Pawlik
W muzyce jest regres
Tomasz Stako, fot. Kuba Majerczyk Wodek Pawlik, fot. Kuba Majerczyk

>
 52 | Koncerty / Przewodnik koncertowy

PAUL LOVENS / RAPHAEL ROGISKI

RadioJAZZ.FM iJazzPRESS zapraszaj na koncerty
Spotkanie zautorem ksiek zserii Theoral Phi-
lippem Schmicklem, oraz wystp dwch znakomi-
tych muzykw, ktrzy po raz pierwszy spotkaj si
na jednej scenie: Paulem Lovensem oraz Raphaelem
Rogiskim odbdzie si 12 stycznia wwarszawskim
klubie Pardon, To Tu.
Theoral jest poniekd histori mwion, poniewa
na takiej zasadzie powstaj teksty do kadej zedy-
cji. Artyci opowiadaj czym jest dla nich muzyka,
wszczeglnoci muzyka awangardowa, improwizo-
wana, eksperymentalna.
Paul Lovens od lat 70. wsptworzy trio zAlexandrem
von Schlippenbachem iEvanem Parkerem. Czonek
Globe Unity Orchestra. Wsppracowa zczowk
wiatowej muzyki improwizowanej ifree jazzowej,
midzy innymi zCecilem Taylorem, Aki Takase, Mat-
sem Gustafssonem iJolle Landre. Raphael Ro-
giski gitarzysta, kompozytor, animator kultury,
atake badacz folkloru muzycznego. Wyksztacony
jazzowo iklasycznie edukacj poszerzy omuzyko-
logi ietnomuzykologi. Gboko zwizany zkultur
ydowsk, czemu daje wyraz, prowadzc grupy Sho-
far iCukunft.
Spotkanie zPhilippem Schmicklem bdzie prowa-
dzone wjzyku angielskim.

DOBRY WIECZR JAZZ: MICHA TOKAJ TRIO

Micha Tokaj Trio bdzie pierwszym w2016 roku
gociem cyklu koncertowego Dobry Wieczr Jazz
organizowanego wwarszawskim Teatrze Muzycz-
nym Roma. Zesp wystpi na tej scenie 31 stycznia.
Micha Tokaj, wubiegym roku, po dziesiciu latach
od wydania znakomicie przyjtego inagradzane-
go albumu Bird Alone, wyda zeswoim triem kolejny
autorski materia zatytuowany The Sign, zktrego
kompozycje dominuj podczas aktualnych koncer-
tw grupy. Jest to znak tego, kim s dzisiaj muzycy
po tych wszystkich latach oraz znak gotowoci do
cigego rozwoju iposzukiwa swojej drogi. Kibicu-
j muzykom, aby ta elegancko wydana pyta ponio-
sa ich okilka stopni wdrodze na sam szczyt pisa
na amach JazzPRESSu na temat The Sign Wojciech
Sobczak-Wojeski.

<
fot.Lech Basel

KONCERT Y
54 | Koncerty / Relacje
Anthony Braxton Diamond Curtain Wall Quintet
Jazztopad coraz mniej jazzowy
Lech Basel
jazzograf@gmail.com
Dziwny tytu relacji? Tak, dziwny,
bowiem przedziwny to by festi-
wal. Wbrew nazwie wywoujcej
jednoznaczne skojarzenia nie by
to festiwal jazzowy. Od duszego
ju czasu podtytu tego wydarze-
nia powinien brzmie: festiwal
wspczesnej muzyki improwizo-
wanej. Oczywicie z elementami
jazzu w programie. Jazz w czy-
stej postaci zarwno otwiera, jak
i zamyka tegoroczn edycj. I to
wopinii wielu obserwatorw oraz
suchaczy byy najjaniejsze jej
punkty.
<
fot.Lech Basel
Wrocaw, Narodowe Forum Muzyki,
3, 21-29 listopada 2015 r.
Nie ulega wtpliwoci, e taki, anie
inny ksztat tego festiwalu to efekt
konsekwentnie realizowanej au-
torskiej koncepcji jego dyrektora
programowego, Piotra Turkiewi-
cza. Wcigu kilku lat zbudowa on
rozpoznawaln na wiecie mark,
wyrniajc si spord wielu po-
dobnych festiwali odmienn wsp-
prac z artystami, zamawianiem
kompozycji z udziaem wrocaw-
skich orkiestr ibardzo zrnicowa-
nym pod wieloma wzgldami pro-
gramem. Ajak to wygldao wtym
roku?

John Scofield, fot. Lech Basel
Jazztopad Before Party
John Scofield / Joe Lovano Quar-
tet (John Scofield gitara, Joe Lova-
no saksofon, Ben Street kontra-
bas, Bill Stewart perkusja).
Sala Gwna NFM, 3 listopada
Na 18 dni przed inauguracj gw-
nego nurtu festiwalowego uraczo-
no nas koncertem, po ktrym zdol-
ny byem wybaczy organizatorom
cay czekajcy nas dziewiciodnio-
wy maraton wypeniony po brzegi
przernymi atrakcjami. Jeeli kto
mia wtpliwoci co do tego, co to
jest jazz iczy on jeszcze yje, to ten
JazzPRESS, stycze 2016 |55
ponadtrzyipgodzinny koncert powinien
je w caoci rozwia. Chocia... Ju w jego
przerwie pojawiy si wkuluarowych roz-
mowach tak odmienne o nim opinie, e
kontrowersje stay si dla mnie znakiem
szczeglnym tegorocznego festiwalu. Dla
jednych byo to sto procent jazzu w jazzie,
inni owego jazzu wcale tam nie poczu-
li (???). Jedni syszeli kwartet Lovano, inni
Scofielda, amao kto docenia kapitaln ro-
bot perkusisty ibasisty, pozostajcych nie-
jako wcieniu obu gwiazd, rzadko pozwala-
jcych im na solowe popisy.
Wyszedem z tego koncertu w peni mu-
zycznie usatysfakcjonowany, tym bardziej,
e by to pierwszy wpeni jazzowy koncert
wSali Gwnej Narodowego Forum Muzyki.
Jest ona akustycznym cudem zmnstwem
patentw, ale sprawiaa do tej pory wiele
problemw przy naganianiu. Wida, e
prace nad jej dostrojeniem do rnych ga-
tunkw muzyki cigle trwaj i przynosz
bardzo pozytywne rezultaty.
Tribute To Kenny Wheeler
(Dave Holland, Norma Winstone, Evan Parker,
Ralph Towner, Gwilym Simcock iinni).
Sala Gwna NFM, 21 listopada
Oczekiwana zduym zainteresowaniem inaugura-
cja gwnego nurtu festiwalu, koncert powicony
pamici Kenny'ego Wheelera, zmarego przed ro-
kiem znakomitego kanadyjskiego trbacza i kom-
pozytora jazzowego, przynis mi niestety spore roz-
czarowanie. To bya wspaniaa, ale w duej mierze
zmarnowana okazja na przypomnienie niezwykle
barwnej postaci. Zabrako reyserii, scenariusza,
narratora, gospodarza koncertu, ktry swoj opo-
>
56 | Koncerty / Relacje
Piotr Damasiewicz Mark Feldman, fot. Lech Basel
wieci o Wheelerze spajaby do dugie przerwy
techniczne przy zmianach wykonawcw. Dodat-
kowo brak jakiejkolwiek scenografii na ogromnej
scenie iniezbyt udane jej owietlenie sprawiay, e
suchanie tego dugiego koncertu nie przynosio mi
przyjemnoci imona byo odnie wraenie, e to po przyjta przez do licznie zgro-
jaki bardzo okazjonalny, ad hoc zwoany job daw-
nych wsppracownikw iprzyjaci Wheelera (ra-
zem dwunastu muzykw). Szkoda.
Melting Pot Made In Wrocaw, Lab.7.
NFM, Foyer, 22 listopada
Projekt otej nazwie przygotowywany jest od kilku
lat wramach ESK Wrocaw 2016. Spotykaj si wnim
w przernych miejscach muzycy, tancerze, arty-
ci sztuk wizualnych reprezentujcy kraje Europy.
Owocem tych improwizacji ma by kilkudniowy
fina wprzyszym roku. Projekt wzbudzajcy sporo
kontrowersji tym razem zaskoczy lokalizacj wfoy-
er Narodowego Forum Muzyki, znakomicie wyko-
<
rzystujc jego przestrze iakustyk.
Bardzo zwiza a jednoczenie ot-
warta kompozycja pod muzycznym
kierownictwem Piotra Damasiewi-
cza, kuratora projektu, zostaa cie-
madzonych suchaczy. Ronie wic
nadzieja.
Sylvie Courvoisier & Mark
Feldman.
NFM, Sala Czerwona, 22 listopada
Poczynajc od tego dnia, ilo jazzu
w Jazztopadzie (w klasycznym tego
sowa znaczeniu) zacza gwatow-
nie male. Szwajcarska pianistka
i amerykaski skrzypek wypenili
kameraln Sal Czerwon swoimi
autorskimi kompozycjami, w kt-
rych jedyne, co mi zaimponowa-

Sylvie Courvoisier
o, to krystaliczna jako dwiku
i niezwyke zgranie duetu. Caa
reszta bya dla mnie tak trudna
wodbiorze, e nie wytrzymaem do
koca iwprzerwie opuciem NFM
i pierwsz wiatow premier te-
gorocznego festiwalu, kompozycj
Marka Feldmana na skrzypce, forte-
pian ikwartet smyczkowy. Nastp-
nego dnia pojawio si wrd moich
znajomych najpopularniejsze festi-
walowe pytanie...
Donkey Monkey, Draksler /
Santos Silva / Zetterberg.
NFM, Sala Czarna, 23 listopada
Stao si ju jazztopadow tradycj,
e pocztek tygodnia przeznaczany
jest na prezentacj modych, mniej
popularnych twrcw wiatowej
JazzPRESS, stycze 2016 |57
Susana Santos Silva, fot. Lech Basel
i polskiej sceny. Artystw rokujcych, szokujcych,
poszukujcych, wybranych przez Piotra Turkiewicza
spord wielu muzykw suchanych podczas jego fe-
stiwalowych wojay po caym wiecie. Dlaczego jego
wybr pad akurat na duet Donkey Monkey trudno
mi zrozumie. Ani francuska pianistka Eve Risser,
ani japoska perkusistka Yuko Oshima nie zrobiy
na mnie wikszego pozytywnego wraenia. Awrcz
stay si w moim odczuciu pierwszym powanym
nieporozumieniem programowym, niepasujcym
do rangi festiwalu. Przeczytane w programie, ju
po festiwalu, sowa opisujce ten duet jako szalony,
energetyczny, byskotliwy wprawiy mnie w zdu-
mienie. Taki wida urok sztuki, e kady ma prawo
odbiera j na swj sposb.
Wystpujce w drugiej czci tego wieczoru trio
Draksler / Santos Silva / Zetterberg zaprezentowao
zupenie inny poziom wykonawczy imuzyczny. Wy-
korzystywali oni cay, tradycyjny ju, arsena prepa-
racji dwikw kontrabasu, fortepianu i trbki, ale
>
58 | Koncerty / Relacje
Marcin Masecki, Tomasz Dbrowski,
fot. Lech Basel
robili to wsposb bardzo muzykal-
ny, swobodny idojrzay. Tak, dojrza-
y, gdy trudno mwi omuzykach
modych, gdy maj 39, 36 i28 lat.
Zapowiada si ciki tydzie.
<
Polish Jazz Showcase.
NFM, Sala Czerwona, 24-25 listopada
Ten punkt festiwalowego programu ma w zamyle
Piotra Turkiewicza przybliy wiatu wspczes-
ny polski jazz i muzyk improwizowan. Muzycy
wystpuj nie tylko przed do liczn polsk pub-
licznoci, ale przede wszystkim prezentuj swoje
talenty przed zaproszonymi z caego wiata przez
Jazztopad przedstawicielami organizatorw festiwa-
li, agencji koncertowych, dziennikarzy fachowych
pism. Ichocia za kadym razem ich wybr wzbudza
pewne kontrowersje, to przyzna trzeba, e dziaa-
nia te przynosz konkretne rezultaty, wpostaci wy-
stpw polskich muzykw na midzynarodowych
festiwalach. Czas pokae, co przyniesie tegoroczna
edycja. Nie znam rezultatw tych najwaniejszych,
pozakulisowych ustale, ale kady wystp polskich
formacji koczy si sporym oywieniem podczas
licznych rozmw zeskrztnie notujcymi sobie kon-
takty gomi.
A moje wraenia? Jeszcze raz potwierdziy si oyw-
cze prdy pynce ze wsppracy polskich jazzma-
nw zeskandynawskim szkolnictwem muzycznym
(polsko-duska formacja Tomasza Dbrowskiego);
jeszcze raz wyszedem z koncertu Marcina Mase-
ckiego, entuzjastycznie przyjtego przez niektrych
fachowcw; jeszcze raz mj zachwyt wzbudzia gra
Marka Kdzieli na gitarze ijeszcze raz domagaem
si bisu od braci Wjciskich grajcych wkwartecie
z Krzysztofem Szmad, ktrzy jako jedyni z tego
grona zostali wten sposb wyrnieni przez licznie
zgromadzon tego dnia publiczno.
Ta frekwencja na koncertach polskich jazzmanw
i towarzyszcy jej entuzjazm suchaczy stanowia
mie zaskoczenie i pewien znak do przemylenia
proporcji przy ukadaniu programu na przyszo.
 JazzPRESS, stycze 2016 |59

Dzie Premier
Anders Jormin, Trilok Gurtu,
Maallem Mokhtar Gania, Wacaw
Wimpel.
NFM, Sala Gwna, 27 listopada

wiatowe premiery utworw spe-

cjalnie zamawianych uwiatowych
znakomitoci muzyki improwi-
zowanej to oczko w gowie Piotra
Turkiewicza, jeden zeznakw mar-
kowych Jazztopadu. Zjednej strony
chluba festiwalu, azdrugiej powd
wielu kontrowersji. Nie da si ukry,
e Wild Man Dance Charlesa Lloyda
Trilok Gurutu, fot. Lech Basel
rozsawia t imprez na caym wie-
cie, e pyta Terje Rypdala nagrana
dla wytwrni ECM to te powd do Andersa Jormina, wodczuciu wielu, kompletnie nie
dumy. pasoway nawet do tak szerokiej koncepcji jazztopa-
dowej. Nie przekonyway ani mionikw jego jazzo-
Ale... wyjtkowo dua liczba tego- wej strony dziaalnoci, ani tej szerszej, kompozy-
rocznych premier, a pi, staa si torskiej. Wydaje mi si, e powsta pewien dysonans
jednym z gwnych powodw do midzy wolnoci twrcz acharakterem festiwalu.
postawienia arcyciekawego pytania,
zadawanego wkrgu moich zaprzy- W bardzo podobny sposb rozwakowa swj kon-
janionych obserwatorw, na powi- cert Trilok Gurtu. Wbrew przedkoncertowym wy-
tanie kolejnego dnia festiwalowego. wiadom nie nastpia fuzja rnych wiatw mu-
Abrzmiao ono: Ile wytrzymae?. zycznych. Ciekawiej brzmiay solowe partie poszcze-
Odpowiedzi rzdu 7 do 15 minut glnych wykonawcw ni cao, zdominowana
przyjmowane byy zpenym zrozu- bezceremonialnie przez popisy Triloka Gurtu. Pub-
mieniem, na kogo, kto wytrzyma liczno szalaa zzachwytu...
cay koncert, patrzono prawie jak na
szaleca. Pojawiay si te opinie, e Powtrka zrozrywki iwielka premiera
to jedna znajsabszych edycji. Trud- Saagara, Anthony Braxton Diamond Curtain
no mi nie przyzna cho odrobiny Wall Quintet. NFM, Sala Czerwona, 28 listopada
racji tego rodzaju opiniom.
Indyjsk formacj Saagara Wacawa Zimpla znamy
Pitkowy wieczr by wyjtkowym z poprzednich edycji Jazztopadu. Ciekawym zjawi-
ich potwierdzeniem. Kompozycje skiem jest obserwacja pogbiajcego si wzajem-

>
60 | Koncerty / Relacje
Anthony Braxton, fot. Lech Basel
nego zrozumienia, zgrania iobustronnej integracji.
Ich koncert, co prawda, niczym szczeglnie nowym
nie zaskoczy, ale suchaem go z prawdziw przy-
jemnoci. Nie pojawiy si na nim tego rodzaju dy-
sonanse jak na koncercie formacji Triloka Gurtu,
dzie wczeniej.
Diamentowy kwintet Braxtona okaza si prawdzi-
wa per, ozdob caego festiwalu. Tym bardziej, e
na codziennej giedzie Dziwnego Pytania odpowie-
dzi udzielano przedwczenie, komentujc je specy-
ficznym umiechem. Bardzo trudno w takich oko-
licznociach wej na koncert z czyst, bia kart pianu, 80-letni Abdullah Ibrahim,
otwartej na wszystko wraliwoci.
Ja nie syszaem tego koncertu tylko przez pierw-
sze 5 minut przeznaczone na fotografowanie. Gdy
usiadem, broniem si przed Braxtonem tylko kil-
ka sekund. Trudno byo nie skapitulowa przed po-
tg kompozycji, brzmie, kolorw tej muzyki granej
w bardzo nietypowym skadzie: dwie harfy (Shel-
<
ley Burgon i Jacqueline Kerrod),
tub (Dan Peck), trzy rodzaje trbek
zmas tumikw ifiltrw oraz pu-
zon (Taylor Ho Bynum) i trzy ro-
dzaje saksofonw, klarnet basowy
i elektroniczne wsparcie (Anthony
Braxton). Rzecz, ktra wydawaa
si kompletn improwizacj, bya
szczegowo zapisana na niezwykle
dugich partyturach iprzez cay czas
kontrolowana przez lidera formacji.
adunek energii oraz emocji by tak
wielki, e grajcy na trbkach Taylor
Ho Bynum podskakiwa i nuci na
gos jeszcze podczas porzdkowania
sprztu, adnych kilka minut po za-
koczeniu koncertu. Moim zdaniem
najwiksza, niezwykle pozytywna
niespodzianka tego festiwalu.
Fina czyli pena nadziei nie-
spodzianka
Henri Texier Hope Quartet.
NFM, Sala Czerwona, 29
listopada
W finaowym koncercie kocz-
cym 12. Festiwal Jazztopad wystpi
mia zeswoim Mukashi Trio jeden
z afrykaskich mistrzw forte-
znany wczeniej jako Dollar Brand.
Jednak bezporednio po paryskich
zamachach terrorystycznych, od-
woa on swj przylot. Mona to po-
czyta za szczeglny znak, e wtych
okolicznociach fina Jazztopadu
nalea do francuskiego kwartetu
zesowem hope wnazwie.
 JazzPRESS, stycze 2016 |61

Henri Texier Hope Quartet wska-

dzie Henri Texier kontrabas, Sba-
stien Texier saksofon altowy, klar-
nety, Franois Corneloup saksofon
barytonowy i Louis Martin per-
kusja zagra entuzjastycznie przy-
jty koncert, w opinii wielu jeden
znajlepszych tego festiwalu. Wstyd
si przyzna. Nie znaem wczeniej
tych muzykw, nigdy nie syszaem
ani na ywo, ani zpyt. Otym, kim
s, jak graj muzyk, przeczytaem
dopiero po ich koncercie. Ale jestem
dumny ze swojego intuicyjnego
odbioru.

Najczciej powtarzanym przez or-

ganizatorw sowem byo sowo
wyjtkowy. Ten 12. Jazztopad mia
by wyjtkowy gwnie za spraw
nowej siedziby wrocawskiej filhar-
monii: Narodowego Forum Muzyki.
Wszystkie jego cztery sale koncer-
towe maj niesamowit akusty-
k. Od wrzenia bywaem tam na
przernych koncertach. I nie do
koca potrafi si odnale w tym
monumentalnym gmachu. Oczy-
wicie, akustyka zachwyca, dwiki
s nieskazitelnie czyste i o penym
brzmieniu. Fantastycznie brzmi
monumentalne koncerty symfo-
niczne i chralne na Sali Gwnej,
zdolnej pomieci do 1800 suchaczy.
Wikszo koncertw jazzowych
odbywa si w kameralnych salach
Czerwonej i Czarnej. Akustycznie
te cudownych, ale dla mnie kom-
pletnie bez jazzowej aury.
Henri Texier, fot. Lech Basel
Muzyka kwartetu Henri Texiera, ktrej suchaem
wpewnym momencie zzamknitymi oczami, uru-
chomia wmojej gowie wspomnienie pewnego nie-
zwykle emocjonalnie przeytego przeze mnie filmu,
zparyskim klubem Blue Note wjednej zgwnych
rl. Tak. To pamitne Round Midnight...
Ogromnie ubolewam, e rodek cikoci jazzowe-
go ycia koncertowego przenis si na festiwale.
C bowiem ztego, e mamy wspaniae sale koncer-
towe ze znakomit akustyk i wystrojem. Nie ma
w nich aury jazzowej, nie ma klimatu. A mao kto
jest wstanie ogarn wszystkie, czasem nawet inte-
resujce, punkty programu choby takiego festiwalu
jak wrocawski Jazztopad. Ktry przeszed do historii
jako jeden zbardziej kontrowersyjnych.

>
62 | Koncerty / Relacje
Krzysztof Herdzin
Wykwintna kolacja muzyczna
Basia Gagnon
basiagagnon@gmail.com
Jazz Juniors pod okiem nowego dy-
rektora Tomasza Handzlika i dy-
rektora artystycznego Pawa Kacz-
marczyka ronie w si i od przy-
szego roku doda do swojego tytuu
formu International Exchange,
zdecydowanie sigajc poza Krakw
iPolsk. Ajak wypadli bohaterowie
igwiazdy edycji 2015?
<
fot. Katarzyna Kukieka
Jazz Juniors, Radio Krakw, 4-7 grudnia 2015 r.
UP czyli wymienite
brzmienie
Jazz Juniors 2015 tradycyjnie rozpo-
cz si od zmaga szeciu zakwa-
lifikowanych do finau zespow.
Tym razem byy to: Das Bessere Le-
ben, Piotr Budniak Essential Group,
Wodarczyk / Plecher Duo, D. R.
A. G., Stanisaw Sowiski Quin-
tet i Quindependence. Natomiast
pierwszym mocnym punktem fe-
stiwalowego programu by wystp,
 JazzPRESS, stycze 2016 |63

Henryk Mikiewicz

wRotundzie, sextetu UP! Marka Na-

pirkowskiego w skadzie: Marek
Napirkowski (gitara), Henryk Mi-
kiewicz (klarnet basowy, saksofon
tenorowy), Adam Pieroczyk (sak-
sofon sopranowy i altowy), Krzysz-
tof Herdzin (fortepian, flet), Andrzej
wis (kontrabas, gitara basowa), Pa-
we Dobrowolski (perkusja).
Absolutnym strzaem w dziesitk
byo nakonienie nestora saksofo-
nu Henryka Mikiewicza do gry na
klarnecie basowym. Szczeglnie,
kiedy Krzysztof Herdzin bra do
rki flet, ten skad (flet, klarnet baso-
wy i saksofon sopranowy) brzmia
wyjtkowo. Wszyscy czonkowie ze-
Marek Napirkowski, fot. Katarzyna Kukieka
spou to wyjadacze iwirtuozi swoich instrumentw,
ale liderowi odda trzeba honor za pomys, wietne
aranacje i umiejtno komponowania zarwno
piknych chwytliwych melodii, jak ienergetycznych
funkowych hitw. Jest te na tyle dojrzay, e potrafi
stan zboku, pozwalajc reszcie znakomitych mu-
zykw rozwin skrzyda. Projekt wsumie nie nowy,
ale wtym skadzie brzmi wymienicie. Napirkow-
ski nomen omen ma lekkie piro do urzekajcych
melodii, jak ballada Here Comes the Moon zprzepik-

>
64 | Koncerty / Relacje
Grgory Privat Lars Danielsson, Grgory Privat
nym wstpem fortepianu, ciepym altem Pieroczy-
ka idyskretnym gitarowym cytatem zhitu Georgea
Harrisona Here Comes the Sun.Tak samo znakomicie
radzi sobie z ywioowym funkiem, swingujcym
calypso iklasycznym hard bopem. Najbardziej spek-
takularne byo chyba Vietato Fumare czyli ballada
o poegnaniu z naogiem nikotynowym byskot-
liwa onglerka oryginalnym tematem pomidzy gi-
tar afortepianem izacity pojedynek na saksofony
Henryka Mikiewicza iAdama Pieroczyka.
Tego samego wieczoru w Harrisie zagraa laureat-
ka Jazz Juniors 2013 Aga Derlak Trio wskadzie Ty-
mon Trbczyski (kontrabas), Bartosz Szablowski
(perkusja) iliderka (fortepian), oktrej sam Namy-
sowski mwi: rewelacja". Rzeczywicie dojrzaa
autorska muzyka, wasne kompozycje, ktre obro-
<
fot. Katarzyna Kukieka
niy si przed wysoko postawion
poprzeczk wczeniejszego wystpu
Napirkowskiego.
Szalona szwedzka
lokomotywa
Nastpny wieczr nalea do Lar-
sa Danielssona, ktry do Krakowa
przyjecha z Grgorym Privatem
(fortepian) i Magnusem strmem
(perkusja, instrumenty perkusyjne,
elektronika). Prezentowa materia
ze swoich pyt Libretto i Libretto II,
wic od tytuowego utworu rozpo-
cz koncert. Ciekawie byo porw-
na gr Danielssona zZoharem Fre-

Magnus strm
sco podczas niedawnego koncertu
Leszka Modera w NOSPR z tym,
co pokaza zgwiazd E.S.T. Magnu-
sem strmem. Organiczne sub-
telne brzmienie (Moder) ustpio
miejsca zabawie zelektronik wtle
iniemale rockowej energii.
Zacz Danielsson powolnym medy-
tacyjnym solo z subtelnym elektro-
nicznym tem, do ktrego doczyy
zdecydowane bbny ifortepian, roz-
wijajc pikn balladow melodi.
Lider czasami zmienia instrument
na wiolonczel chwytan jak kon-
trabas. Perkusja podkrcaa tempo
elektronicznymi bitami, a cae trio
JazzPRESS, stycze 2016 |65
wkolejnym folkowym Orange Market nabrao impe-
tu pdzcej lokomotywy. Magnus strm bawi si,
wlewej rce trzymajc elektroniczny gadet, ktrym
pisa po membranie, tworzc ksiycowe dwiki,
czasami przypominajce szum morza, krzyk mewy
czy burz. Symbiotyczne porozumienie i mistrzow-
ska technika tego zespou, ktra pozwala bez wysi-
ku operowa ledwo syszalnym szmerem ibrawuro-
wym omotem, jest tajemnic ich sukcesu. Tej muzy-
ki sucha si jak skandynawskiego thrillera kady
dwik jest nieprzewidywalny.
Grgory Privat to niezwyky pianista, odprawiajcy
nad klawiatur wasne misterium, chwilami prak-
tycznie dotykajc jej nosem, zaraz potem odchylony
gboko do tyu, jakby impet kreowanego dwiku
odpycha go od fortepianu, jak wbrawurowej Afryce.
Pasachalia, na 4/4, czyli Bach zADHD Privata na for-
tepianie iDanielsson grajcy na wzmocnionej wio-
lonczeli, kreujc przedziwny przetworzony dwik
pomidzy graniem smykiem aszarpaniem strun. Do
tego niebiorcy jecw strm zenergi rockowego
showmana. By nawet cytat z Summertime i istne
oko cyklonu na perkusji. Wieczr zakoczy blueso-
wy marsz zbezbdnym koyszcym groovem iDa-
nielssonem, ktry zwiolonczeli wyczarowa dwik
elektrycznych skrzypiec godny Urbaniaka.
Po owacji na stojco podarowano nam jeszcze dwa
zwize bisy. Wszystko to okraszone czarujcym lu-
zem i poczuciem humoru przekomarzajcych si
muzycznymi artami wirtuozw. Smak tego gru-
dniowego wieczoru bd dugo pamita jak wy-
kwintn kolacj muzyczn zdoskonale skompono-
wanymi daniami oryginalnych kompozycji i wy-
bornym winem wyobrani. Kolejny dowd na to, e
trio to skad bynajmniej niemay.
>
66 | Koncerty / Relacje
Fina
Wynikw finau domyliam si tego samego wie-
czoru wtramwaju, kiedy stojcy obok mnie podeks-
cytowany muzyk odebra telefon zzaproszeniem na
jutrzejsz prb. Zkuluarowych rozmw wynikao, lwki fortepianu, eby znowu usy-
e nie byy one niespodziank Grand Prix (10 tys.
z, sesja nagraniowa wRecPublica Studios) otrzyma
Stanisaw Sowiski Quintet wystpujcy wskadzie: pene ekspresji, ze zdecydowanymi
Stanisaw Sowiski skrzypce, Katarzyna Pietrz-
ko fortepian, Zbigniew Szwajdych trbka, Justyn
Maodobry kontrabas, Max Olszewski perkusja.
Obiecujcy skrzypek jest ju laureatem Nagrody
Publicznoci na I Midzynarodowym Jazzowym
Konkursie Skrzypcowym im. Zbigniewa Seiferta.
Rozpocz kompozycj Deszcz. aobne akordy forte-
pianu imelodia prowadzona przez skrzypce itrbk
po kilkunastu taktach ustpiy miejsca skrzypcom
iod razu wiadomo byo, skd to pierwsze miejsce.
Lider jest bezwzgldn gwiazd tego zespou i swo-
im dwikiem przyciga uwag bardziej skuteczne
<
fot. Katarzyna Kukieka
Stanisaw Sowiski Quintet
ni sceniczny reflektor. Ma wasne
brzmienie i to co, co sprawio, e
nie mogam si doczeka koca so-
sze skrzypce. Godna uwagi bya
te trbka (Szwajdych). Kompozycje
odniesieniami do polskiej tradycji,
szczeglnie w ywioowym trzecim
utworze. Najpikniej prezentowa si
basista Justyn Maodobry wcudow-
nej turkusowej czapce skoordyno-
wanej kolorystycznie zT-shirtem, co
skonio mnie do refleksji, e wiat
byby nieco bardziej znony, gdyby
wszyscy muzycy jazzowi mieli taki
styl To wanie kontrabas prowadzi
nostalgiczn melodi drugiego utwo-
ru, tworzc przepikne to do przej-
mujcej improwizacji Sowiskiego,
ktry brzmia jak skrzypce, fujarka
 JazzPRESS, stycze 2016 |67

i par innych instrumentw. Jego

nazwisko (pochodzi ze znanej kra-
kowskiej muzycznej rodziny) zdecy-
dowanie godne jest zapamitania.

Drugie miejsce i sesj nagraniow

w studiu Dworku Biaoprdnickie-
go wywalczy zesp Quindepen-
dence wystpujcy w skadzie: Do-
minik Borek trbka, Krzysztof
Matejski saksofon, Micha Sala-
mon fortepian, Miosz Skwirut
kontrabas, Pawe Nowak perkusja.
Finaowy wystp zesp rozpocz
kompozycj pianisty Song for Her
z ciekawym kontrapunktem ryt-
micznym fortepianu iperkusji. Ab-
solutnym odkryciem by dla mnie
trbacz Dominik Borek. Ju na wst-
pie sekcja dta (Borek, Matejski) za-
znaczya swoj obecno niestan-
dardowym brzmieniem, ale kiedy Dominik Borek, Pawe Nowak, Piotr Budniak Essential Group
trbka zabrzmiaa solo, nie miaam fot. Katarzyna Kukieka
adnych wtpliwoci, e mam przed
sob wielki talent. Dominik Borek kolejna wygrana na tym festiwalu, modzi, ale do-
ma wyjtkow dojrzao, bardzo wiadczeni muzycy (wietny Dniel Varga i prcy
ciekaw gbok barw irodzaj nie- do przodu sceny jazzowej jak burza Szymon Mika)
piesznej swobodnej improwizacji, zciekawym repertuarem pyty Simple Stories About
pewnoci wybieranego dwiku, Hope And Worries. Najciekawszy by ostatni utwr
ktra daje zespoowi solidne pod- z chwytliwym tematem o folkowym zabarwieniu
parcie. Myl, e gdzie tam wgrze ispektakularnym solem lidera na perkusji.
Miles si umiecha
Jedna uwaga na koniec. Na miejscu organizatorw
Trzecie miejsce zaj Piotr Budniak w finaowej prezentacji zastosowaabym metod
Essential Group w skadzie: Piotr Milesa, ktry twierdzi, e najlepszy powinien gra
Budniak (perkusja), Szymon Mika na pocztku. Rzeczywicie z upywem czasu pub-
(gitara), Kajetan Borowski (forte- liczno w Studiu im. Romany Bobrowskiej Radia
pian), Adam Tadel (kontrabas) oraz Krakw si przerzedzaa, aszkoda, bo wszystkie trzy
Dniel Varga (saksofon). To ich zespoy zasuyy na jednakow uwag.

>
68 | Koncerty / Relacje
Sabir Mateen
Wschd na jazzowej mapie
Aya Lidia Al-Azab
aya.alazab@radiojazz.fm Centrum Kultury wLublinie, 10-13 grudnia 2015 r.
Tegoroczna edycja Festiwalu Jazz
Bez odbya si wdniach 10-13 grud-
nia i bya podzielona si na trzy
bloki tematyczne: freejazzowy, na-
strojowy i elektroniczny. Organiza-
torom udao si zaprosi bardzo cie-
kawych irnorodnych artystw.
Jak na tak may kraj iniepopularn
muzyk jestemy bardzo podziele-
ni. Zdajemy sobie spraw zkryzysu
i maego zainteresowania jazzem.
Organizujemy konferencje, dysku-
tujemy otym, co naley zmieni, by
<
fot. Aya Lidia Al-Azab
Conny Bauer
poprawi ten stan rzeczy. Niestety,
nie pomylimy, by zrobi najprost-
szy z moliwych krokw doceni
tych mniejszych i niewidocznych.
Pesymistyczne myli nasuwaj mi
si od czasu, gdy mam okazj zbli-
ska obserwowa lubelsk scen
muzyczn. Liczba wydarze kultu-
ralnych jest wprost proporcjonalna
do poziomu niezainteresowania si
Lublinem przez reszt Polski.
VIII Midzynarodowy Festiwal Jazz
Bez wLublinie pozostawi po sobie
 JazzPRESS, stycze 2016 |69

ten sam posmak, co 7. Lublin

Jazz Festival. Posmak niedo-
cenienia. Dlaczego otak du-
ych wydarzeniach tak mao
si mwi? Jestem w trakcie
szukania odpowiedzi na to
pytanie. Pozostawiajc kwe-
sti relacji poszczeglnych
orodkw jazzowych, cht-
nie powrc mylami do sa-
mego festiwalu.

Polski Vehemence Quar-

tet otworzy festiwal do
kameralnie i nieporywaj-
co, lecz z utworu na utwr
modzi muzycy udowadniali swj
poziom, kilkakrotnie doceniany na
konkursach wPolsce.
Po duszej przerwie projekt Ma-
teen-Bauer-Tokar-Kugel wystpi
wreszcie na lubelskiej scenie. By to
ich ostatni przystanek podczas tra-
sy. Skad powsta specjalnie na Mi-
dzynarodowy Festival Jazz Bez. Gra
Sabira Mateena miaa w sobie sza-
mask mistyczno, dziki czemu
muzyka skadu wychodzia z ram
klasycznego jazzu.
Naley rwnie wspomnie
o dwch koncertach podczas dru-
giego dnia. Otworzy go polski ze-
sp Pawe Niewiadomski Quartet.
By to stonowany i wywaony jazz.
Nastpnie, nie odchodzc od ka-
meralnego inastrojowego klimatu,
wystpio Lama Trio. Portugalskie
Pawe Niewiadomski, Jakub Skowroski, fot. Aya Lidia Al-Azab
trio spenio moje oczekiwania. Liryczna muzyka,
przeplatana elektronicznymi wstawkami bya ide-
aln muzyczn prezentacj Dostojewskiego iKafki.
Niezapomnianym dowiadczeniem byo poznanie
jazzowej wersji ulubionych ksiek. Elektroniczne
dwiki grane przez perkusist Grega Smitha byy
tylko maym uzupenieniem muzyki tworzonej
przez Lama Trio. Surowa trbka Susany Santos Silvy
uwydatniaa psychodeliczna tre Procesu.
Midzynarodowy Jazz Bez w Lublinie trwa przez
trzy dni, przybliajc lubelskiej widowni jazz wkon-
tekcie wspczesnym, eksperymentalnym, a take
klasycznym. Dobr iukad artystw by przemyla-
ny. Kameralny nastrj wCentrum Kultury wLubli-
nie jak zwykle idealnie komponowa si zprezento-
wan jazzow muzyk.
Kolejny raz lubelscy organizatorzy udowadniaj
wysoki poziom swoich wydarze, ktry wci pozo-
staje niedoceniony. Szkoda, bo warto, choby dla sa-
mego Festiwalu Jazz Bez, odwiedzi wschodni cz
Polski.

>
70 | Koncerty / Relacje
Ambroy iAntoni
na Palm Jazz Festiwal
Ryszard Skrzypiec
ryszardskrzypiec@gmail.com
Wysannicy JazzPRESSu mieli oka-
zj uczestniczy w dwch koncer-
tach szstej ju edycji festiwalu
Palm Jazz. Koncerty odbyy si wka-
meralnej Sali Koncertowej, miesz-
czcej si na poddaszu zlokalizowa-
nej na gliwickim rynku kamienicy
siedziby Centrum Kultury Jazovia.
Pierwszym zkoncertw by wystp
kwartetu Ambrosea Akinmusire
w niedziel 15 listopada, a drugim,
w kolejny pitek, wystp Antonio
Sncheza zzespoem.
<
fot. Barbara Adamek-Czartoryjska
Ambrose Akinmusire Quartet
Gliwice, Jazovia, 15 i21 listopada 2015 r.
Koncert Ambrose Akinmusire
Quartet odby si dwa dni po pary-
skich zamachach, wic zosta po-
przedzony minut ciszy dla uczcze-
nia pamici ofiar. Na scenie, jakby
na przekr wywoanej przez to zda-
rzenie atmosferze, wystpia forma-
cja omieszanych korzeniach etnicz-
nych ikulturowych.
Przez ptorej godziny kwartet ser-
wowa muzyk, ktra momentami
balansowaa na granicy wsplnego
haasowania. Suchaczowi pozosta-

wao zastanawia si, wktrym mo-
mencie kwartet przekracza t cien-
k granic, zamiast muzyki emitu-
jc jedynie haas czy zbir dwi-
kw. Jednak formacja, kierowana
wprawn rk trbacza, sprawnie
doprowadzaa swe rozedrgane im-
prowizacje na zadane tematy do
finau.
Lider nie opowiada o granej mu-
zyce, ajedyne komunikaty czy syg-
nay kierowa pod adresem obsugi
idotyczyy one problemw zowiet- do Ambroego (jak we wasnym gronie mwilimy
leniem. Co chyba naley do trady-
cyjnych elementw jego wystpw
wPolsce.
JazzPRESS, stycze 2016 |71
Justin Brown, Ambrose Akinmusire, Sam Harris,
fot. Barbara Adamek-Czartoryjska
Zupenie innych charakter mia koncert Antonio
Snchez Band, bdcy przedostatni pozycj wpro-
gramie tegorocznego festiwalu Palm Jazz. Ta podr
wgb barw inastrojw, momentami poraaa ilo-
ci zagranych dwikw. Antoni, wprzeciwiestwie
na Ambrosea), zdecydowanie dominuje w swoim
zespole. To nie tylko lider, ale take najwaniejszy
wykonawca. Do niego zasadniczo naley ostatni za-
>
72 | Koncerty / Relacje

John Escreet, Seamus Blake

grany dwik i najbardziej rozbu-

fot. Barbara Adamek-Czartoryjska

dowana solwka. Jednak rola pozo-
staych czonkw z jego bandu nie
ograniczaa si oczywicie wycz-
nie do akompaniowania liderowi.
Take ioni mieli wiele okazji do za-
prezentowania swoich umiejtno-
ci improwizatorskich, za dialogi
na cztery rce: perkusjafortepian
trzeba uzna za szczeglnej urody. Antonio Sanchez

I wreszcie, Antonio, odmiennie ni Dwa rne wieczory na Festiwalu Palm Jazz dobrze
Ambrose, mia sporo do powiedze- oddaj jego charakter jako imprezy prezentujcej
nia i to nie tylko o swojej muzyce, bogactwo wspczesnych form etnicznych i jazzo-
ale take ozwizkach zpolsk mu- wych.
zyk. Od Chopina poczwszy...

<
fot. BTW photographers Maziarz/Rajter, zdj. archiwalne
Tramwajem nad morze
Warszawa, Teatr Muzyczny Roma, 12 grudnia 2015 r.
Dla mieszkacw Trjmiasta ad-
na nowo. Tramwaje dojedaj
niemale na pla. Ale rzecz dotyczy
koncertu, ktry odby si wWarsza-
wie wramach cyklu dobry Wieczr
Jazz w Teatrze Muzycznym ROMA.
W sobotni wieczr, po 20-minuto-
wej podry tramwajem znalazem
si nad morzem. A to za spraw
Sawka Jaskuke, ktry wykonywa
podczas koncertu materia ze swo-
jej przedostatniej pyty Sea.
JazzPRESS, stycze 2016 |73
Sawek Jaskuke
Piotr Rytowski
rytowski.jazz@gmail.com
Program znany z pyty rozrs si
z niespena czterdziestu minut do
niemal ptorej godziny grania
na ywo. Ale to nie jedyna rni-
ca. Morze zgrudniowego koncertu
byo zdecydowanie bardziej dy-
namiczne czasem wzburzone,
czasem skrzce si promieniami
soca. Pyta przywoywaa obraz
raczej spokojnego, melancholijnego
Batyku o wicie bd zmierzchu,
apodczas koncertu Jaskuke wpro-
>
74 | Koncerty / Relacje

wadzi do swojej muzyki wicej barw

inastrojw.
JazzPRESS 2015
Stao si tak z dwch powodw. Po
pierwsze, sama muzyka bogate partie
improwizowane miay znacznie szer-
sze spektrum dynamiki ni utwory na
pycie. Zaryzykowabym stwierdzenie,
e podczas koncertu mielimy wicej
jazzu ni w nagraniu chocia cao,
tak jak na pycie, zdecydowanie opie-
raa si na licznych repetycjach i wy-
ranie nawizywaa do minimalizmu.
Drugi powd to brzmienie koncert
zosta wykonany na Boston Piano (De-
signed by Steinway & Sons), apyta (co
artysta zdradzi podczas koncertu) zo-
staa nagrana wpracowni, na pianinie
na co dzie uywanym do wiczenia...
Tym samym rozwizaa si zagadka
wyjtkowego brzmienia pyty, ktre
byo przedmiotem docieka wielu osb.

Myl, e temat biegoci technicznej

Sawka Jaskuke nie wymaga adnego
komentarza. Koncert bez dwch zda
by mistrzowskim popisem, penym
zarwno wirtuozerii, jak isilnych emo-
cji. Wemnie pozostawi jednak pewien
niedosyt. Poniewa zdyem si ju do-
sy mocno zwiza emocjonalnie zpy-
t Sea, na koncercie zabrako mi tego
specyficznego, nostalgicznego klimatu,
jakim przesycone jest nagranie. Pyta-
nie, czy odtworzenie go na koncercie
jest w ogle moliwe? Moe gdyby tak
spotka si zeSawkiem wkameralnym
w w w.jaz zpre s s.pl
gronie, wieczorem, wjego nadmorskiej
pracowni

<
fot. Piotr Banasik
Jazz vs. Hip-Hop
Basia Gagnon
basiagagnon@gmail.com
Wreszcie znalazam recept na
idealnego Sylwestra wperfekcyj-
nym wiecie (nikt mi nie zabroni
marzy), na krakowskim Rynku,
zamiast kolejnej dawki miakiego
popu odbyaby si bitwa: jazz ver-
sus hip-hop Na rozgrzewk Pawe
Kaczmarczyk graby In Da Club de-
monstrujc przy tym rasowy head-
bang wrytm bbnw Dawida For-
tuny i basu Macieja Adamczaka
potem inteligentnymi rymami do-
czyby raper MC (Ind), aAlladin
Killers rozkrcili by imprez do
rana
To tyle oidealnym wiecie. Wrealu
JazzPRESS, stycze 2016 |75
Pawe Kaczmarczyk
Krakw, Alchemia, 11 grudnia 2015 r.
wszystko jednak odbyo si, tyle e wpitkow noc
w zapchanej do granic moliwoci Alchemii, sta-
nowczo za maej na tak dawk muzyki.
Byy cytaty zEminema, 50 Centa iinnych legend hip
hopu, sdzc po wybuchajcej raz po raz entuzja-
stycznymi brawami publicznoci. Nie mam zamia-
ru udawa znawcy wspczesnej sceny hiphopowej,
ale oczywiste byo, e Kaczmarczyk solidnie odrobi
lekcje albo jest sekretnym wielbicielem tego ga-
tunku bo jego Historia Hip-Hopu wzbudzia oglny
entuzjazm. Atakowa dolne rejestry fortepianu jak
wtransie, wietnie si przy tym bawic, znakomicie
wspierany przez sekcj rytmiczn. Powiem szcze-
rze In Da Club na fortepian, kontrabas i perkusj
w wykonaniu takich fachowcw jest przeyciem
bezcennym.
>
76 | Koncerty / Relacje

idealna muzyka na imprez, bo

nakrca j dynamiczna sekcja
rytmiczna, a keyboard i elektro-
nika tworz ciekawe rozwizania
harmoniczne. Alchemia koysa-
a si zgodnie ze zdecydowanym
groovem, aja nie zostaam do ko-
ca tylko dlatego, e przeszkadza
mi nadmiar mocy nieproporcjo-
nalny do przestrzeni (o nieodcz-
nym duszcym dymie scenicz-
nym nie wspominajc). Szkoda mi
byo dwiku mojego ukochanego
Hammonda, na ktrym zarwno
jak na Nordzie zwyobrani gra
Mateusz Pawlu, bo by zdecydo-
wanie przesterowany, skutecznie
zaguszajc ciekawie si zapowia-
dajcego skrzypka.

Chtnie posuchaabym, jak taka

kooperacja mogaby si rozwin
mam nadziej, e bdzie takich
Pawe Kaczmarczyk, Jarosaw Jaroz Pakoszyski prb wicej. Jazz nawet ten mo-
fot. Piotr Banasik
dy potrzebuje infuzji innych ga-
Reasumujc bardzo udany wieczr. Szkoda, e tunkw. Wszystko wskazuje na to,
mistrz Kaczmarczyk znikn tak szybko po e wtym (elektroniczym) kierunku
trzech utworach, wktrych towarzyszy mu go- zmierza nowoczesna muzyka im-
cinnie krakowski kolektyw muzyczny Gadabit. prowizowana, zakadajc, e to nie
Na tym bitwa waciwie si skoczya, bo wdru- zauek. Wzasadzie nie byo wtym
giej czci gra Alladin Killers, zespl wsppra- roku przepytywanego przeze mnie
cujcy na co dzie zAbradabem wskadzie: Adam okondycj jazzu muzyka, ktry nie
Stodolski gitara basowa, kontrabas, Mateusz wykorzystywaby wjakim stopniu
Pawlu klawisze, FX, Jarosaw Jaroz" Pakuszy- elektroniki, z Zoharem Fresco, ad-
ski scratch, FX, Przemek Borowiecki perkusja, wokatem archaicznego Tof Miriam,
FX. Scratchom i loopom (i przeraajcym wizua- wcznie. A moje yczenie nowo-
lizacjom z archiww szpitali psychiatrycznych) roczne? eby decydenci krakow-
rasowo towarzyszy kontrabas, jazzujca perku- skiej kultury czciej zagldali do
sja, klawisze ielektryczne skrzypce. Jak dla mnie Alchemii!

<
ROZMOWY
 fot. Kuba Majerczyk

<
78 | Rozmowy
 JazzPRESS, stycze 2016 |79

Cho w2016 roku skoczy zaledwie 30 lat icho cigle jest na pocztku swojej drogi twrczej,
ma ju za sob nominacje do najwaniejszych polskich nagrd muzycznych. Jest zwycizc
wielu konkursw festiwalowych oraz laureatem ubiegorocznego Fryderyka wkategorii jazzo-
wy debiut roku. Tworzone ikierowane przez niego wieloosobowe formacje niedawno wyday
debiutanckie albumy, aju zaliczane s do najciekawszych wkraju. Pod koniec ubiegego
roku zadziwi niezwyk syntez brzmienia instrumentw dawnych ijazzowej orkiestry na
pycie Barok progresywny. Na pocztku 2016 roku planuje zaskoczy niezwykle piosenkowy-
mi improwizacjami wykonywanymi wraz ztriem Stryjo. Nikola Koodziejczyk wJazzPRESSie
midzy innymi przyznaje si, co ley upodstaw jego zainteresowania muzyk.

Czysto, spokj itaniec

Piotr Wickowski
piotr.wickowski@radiojazz.fm

Piotr Wickowski: Dlaczego, majc Mona przewidywa, e wFor Tune

za sob debiut wniezwykle prnie
dziaajcej wytwrni For Tune, zde-
cydowae si na wydanie kolejnej
swojej pyty wasnym sumptem?
Nikola Koodziejczyk: Byo kilka po-
wodw. Jednym znich bya absolut-
na dowolno zrealizowania okad-
ki. Co miao dla mnie due znacze-
nie, jako dla syna absolwentw ASP.
Twoi rodzice s autorami okadki
do Baroku progresywnego?
S autorami gwnie mnie, nato-
miast strona graficzna tego albumu
zostaa stworzona przez Ol Wyu-
pek, ktra wymylia, jak taki de-
sign zrealizowa, iRafaa Wojtuni-
ka, ktry wykona obraz widoczny
wodblasku na okadce tej pyty.
taka okadka nie byaby moliwa.
Ten wydawca ma odbiegajc od
waszego pomysu cile ustalon
lini graficzn dla wszystkich swo-
ich serii. Jakie byy inne powody
wydania Baroku progresywnego na
wasny rachunek?
Maj po prostu bardzo wiadom
polityk dotyczc swojej marki.
Drugim powodem byo to, e zdecy-
dowaem si na wydanie dosy p-
no, waciwie prawie wtedy, kiedy
ju chciaem t pyt mie w rku.
W zwizku z tym wiedziaem, e
jeli dopiero wtedy rozpoczniemy
proces negocjacji, zatwierdzania
okadki, nie zd na premier. Ko-
lejnym zpowodw byo moje prze-
konanie, e ta muzyka jest niskona-
kadowa. Pomylaem sobie, e chc

>
80 | Rozmowy
mie co wasnego, chc sprbowa, co si stanie, je-
li zrobi to sam. Dziki temu mogem si przekona,
jaka jest ta droga, jakie s zalety ijakie s wady tego
rozwizania.
Pozostajc jeszcze na chwil przy okadce jest
wformie, ktra jest ciekawa, jeli pudeko trzyma
si wrce, jeli oglda si okadk winternecie lub
zdaleka, staje si po prostu biaym kwadratem, nic
na niej nie wida...
Dokadnie tak jest itaki te by zamys. Ludzie, kt-
rzy bd trzyma t pyt wrku, prawdopodobnie
zainteresuj si ni na koncercie, jako e wydalimy
j, nie dysponujc adnym budetem marketingo-
wym... Cho oczywicie jest te
dystrybuowana cyfrowo. Okad-
ka nie ma sprzeda albumu,
Rzeczywicie zaley mi na
okadka jest w pewnym sensie
tym, aby sterowa emocjami
nagrod dla kogo, kto pofatygo-
wa si po t pyt. Zrezygnowalimy z jej waloru
informacyjnego. Prowadziem zreszt zabawne roz-
mowy z Ol na ten temat, kiedy ona projektowaa
okadk. Ola mwia: Ale jak to, to moe by nieczy-
telne?. Na co ja: No wanie, plan jest taki, e moe
by nieczytelne. A, to super. No iwtedy rzeczywi-
cie zapalia si nam lampka, e mona zrealizowa
taki wariacki pomys.
Jakie s w takim razie twoje dowiadczenia jako
wydawcy? Zwaszcza wydawcy bez budetu marke-
tingowego. Nie da si ukry, e rzeczywicie nie jest
o tej pycie za gono, waciwie nie jest zupenie
widoczna...
Jest bardzo podobnie widoczna jak jej okadka, ktra
jest cakowicie biaa, tylko zwytoczeniami.
Rozmywa si winternecie.
<
Tak. Powicam duo czasu na pi-
sanie muzyki, a wydawanie pyt,
trzeba sobie to powiedzie otwarcie,
te wymaga go bardzo wiele. Jeli
miabym si tym zaj jeszcze raz,
przy nastpnej pycie prawdopo-
dobnie wygldaoby to troszk le-
piej. Po prostu potrzebowaem mie
ju t pyt wgarci. Moe za bardzo
nie jest widoczna mona j dosta
gwnie na mojej stronie interne-
towej, na koncertach iwzaprzyja-
nionych miejscach. Dla mnie liczyo
si jednak przede wszystkim, eby
j wyda, chociaby wtaki sposb.
Na pewno s zalety wydawania sa-
memu swoich pyt, szczeglnie te-
raz, kiedy jest to owiele prostsze ni
kiedy. Ciesz si z pyty wydanej
przez For Tune. Prawdopodobnie,
gdyby nie oni, wogle by nie zosta-
a opublikowana, nie byoby Fryde-
ryka. Tak samo ciesz si z drugiej
pyty, z ktrej jestem te bardzo
dumny. adne zrozwiza nie jest
idealne. Wane, e mog si podpi-
sa wstu procentach pod opubliko-
wan muzyk.
S rne typy pyt: jedne opaca si
wydawa u wydawcy, inne opaca
si wydawa samemu. Wszystko za-
ley od tego, jak bardzo wierzy si
w swoj muzyk i czy chce si naj-
 JazzPRESS, stycze 2016 |81

pierw zainwestowa, czy chce si po

prostu pozby swojej muzyki i i
dalej. S, na przykad, zespoy, ktre
potrafi wydawa co tydzie now
muzyk.

Ja wiem otakich, ktrzy wydaj po

kilkanacie pyt wcigu roku.

Dokadnie, by moe ja te mg-

bym tak robi. Natomiast te projek-
ty wielkoskadowe, czyli poprzed-
ni 24-osobowy big-band i obecny
15-osobowy, ktry nagra Barok
progresywny, wymagaj ode mnie
duego wkadu pracy, w zwizku
ztym wiem, e zostan zemn na
duej.

Bdziesz podejmowa prby wpro-

wadzenia Baroku progresywnego do
szerszej dystrybucji?

Zaleao mi przede wszystkim, eby

wyda t pyt w tym terminie,
w ktrym si ukazaa. Do szerszej
dystrybucji pyta wejdzie dopie-
ro pniej. Caa akcja wydawnicza
bya troch partyzancka, ale to mi
w sumie bardzo odpowiada. Nie
mog si na nikogo zdenerwowa,
e co le zrobi, bo sam to robiem.
Oczywicie upraszczam, nie robi
wszystkiego sam, jest jeszcze moja
ona Agnieszka Kiepuszewska.
eby nagra pyt, potrzebowaem
te pitnastu muzykw, realizatora.
Podobaj mi si rzeczy, ktre mona
robi wsplnie.
fot. Marta Ignatowicz-Sotys
Skd wzi si pomys na Barok progresywny?
Koncepcja zakiekowaa, jak na Akademii Muzycz-
nej wKatowicach profesor Marek Toporowski, ktry
by wtedy prorektorem do spraw studenckich i by
te szefem Akademickiej Orkiestry Barokowej, za-
proponowa mi, ebym zrobi co, co zjednoczy dwa
osobne wydziay, ktre dziaaj troch niezalenie
od siebie wydzia klasyczny, zawierajcy wydzia
barokowy, i wydzia muzyki improwizowanej, to
znaczy jazzowej, rozrywkowej. Zaproponowa mi
przygotowanie jakiego utworu, prawdopodobnie
chodzio opi-dziesi minut. Aja wpadem na po-

>
82 | Rozmowy
mys, eby zrobi dusz form godzinn. Itak za- nie amplifikowalimy wszystko zu-
czy si prace.
W trakcie pracy temat rozrs si do dugograjcych
rozmiarw czy ju na etapie koncepcyjnym uzna-
e, e powinna powsta wiksza forma?
Wydaje mi si, e po prostu nie zrozumielimy si
z panem profesorem. Pan profesor myla o czym
maym, a ja od razu mylaem o czym duym.
Wzasadzie od razu pomylaem outworze koncer-
towym, ktry zajmie cay czas ica energi widza.
Po Chord Nation, na ktrym aparat wykonawczy zo-
sta wykorzystany do maksimum, chciaem opowie-
dzie co spokojniejszego. Mielimy premier Chord
Nation wFilharmonii Wrocawskiej na Jazztopadzie,
podczas ktrej zagralimy tak gono, e mielimy
rne problemy z nagonieniem. Oprcz tego, e
gralimy cakiem gono, to jeszcze na wasne ycze-
<
fot. Marta Ignatowicz-Sotys
penie niepotrzebnie. Po tym kon-
cercie miaem niedosyt, e byo tak
bardzo gono, chocia wsumie nie
miaem pierwotnie takiego zamia-
ru. Chciaem po prostu, eby byy
wykorzystane wszystkie moliwo-
ci rozszerzonego big-bandu. Dlate-
go pomylaem: A jakby zrobi co
bardzo cichego.
Aby odreagowa?
W pewnym sensie. Powanie zasta-
nawiaem si, oco tak naprawd mi
chodzi, i zaczem poszukiwania.
Nie jestem pewien, czy to jest osta-
teczna odpowied na sens wszech-
wiata wedug Nikoli Koodziejczy-

ka, natomiast na pewno szukaem
uczciwoci w muzyce. Czyli, na
przykad, na poprzedniej pycie by
big-band, wokal, wibrafon, klar-
net basowy, kwartet smyczkowy,
i rnice dynamiczne byy bardzo
due. Uywalimy mikrofonw,
eby to skompensowa. W Baroku
nagralimy wszystko w zasadzie
do tak zwanego drzewka (zestaw
mikrofonw sta wmiejscu, wkt-
rym sta dyrygent). W gruncie rze-
czy wikszo procesu na tym si
koczya, jedynie wprowadzao si
kosmetyczne zmiany. Za ten pro-
ces odpowiada Baej Domaski
ze Studio 7 w Piasecznie, ktry na-
grywa wszystkie moje projekty, za
co jestem mu bardzo wdziczny.
Najciekawsze dla mnie byo to, e
tym razem zmienilimy zupenie
zestaw perkusyjny. Wczeniej by
normalnym, jazzowym zestawem,
ateraz sta si maym Frankenstei-
nem, wogle niebrzmicym, zoo-
nym zinstrumentw nie do dosta-
nia w sklepie. Na przykad blachy,
czyli talerze perkusyjne, s o wiele
za gone dla instrumentw baro-
kowych, gdy uderzy si wnie znor-
maln moc. Wic Micha Bryndal,
za moj namow, zacz chodzi po
sklepach i szuka jak najgorszych
talerzy perkusyjnych jak najgorzej
brzmicych, z najmniejszym wy-
brzmieniem, poledni konstruk-
cj. Wkocu okazao si, e wskle- Chcesz przez to powiedzie, e w komponowaniu
pie nie dao si takiego kupi. Udao
si znale takie cynowe power be-
JazzPRESS, stycze 2016 |83
aty, chyba polskie talerze, zreszt uamane ijeszcze
par innych wynalazkw. Wten sposb zoylimy
taki zestaw, na ktrym perkusista czuje si swobod-
nie, moe przywali zza gowy.
Na pycie mamy wierne nagranie wystpu zudzia-
em publicznoci?
Tak, tak jak byo na koncercie premierowym. Nic nie
zostao pocite.
Od pocztku twoim zamierzeniem byo stworzenie
muzyki dla tak rozbudowanego skadu? Nie brae
pod uwag mniejszych formacji?
Zesp zosta zoony ztakich muzykw, jakich mo-
gem wtedy uzyska na premier. Ale skad zosta tak
dobrany, ebym mg wykorzysta rnice brzmie-
niowe, kompozycyjne zamierzenia i te moje ulu-
bione, tak zwane kolorki instrumentacyjne, orkie-
stracyjne. Zesp musia liczy tyle osb, poniewa
instrumenty barokowe s na tyle ciche, e potrzeba
byo efektu chru wpewnych miejscach, wktrych
symulujemy du orkiestr. Wydaje mi si, e for-
mua orkiestry zostaa sprowadzona do minimum.
Kolejne utwory, ktre pisz, s na coraz mniejsze ze-
spoy. Rzeczywicie mam wraenie, e coraz bardziej
efektywnie wykorzystuj ich moliwoci. Na przy-
kad napisaem na zamwienie utwr na 650-lecie
miasta Brzeziny. Brzeziny s miastem krawieckim,
wic wykorzystaem wtym utworze maszyny do szy-
cia, maszyny do pisania izesp, ktry liczy 11 osb.
Nie czuem si ztego powodu ograniczony. Moe za
jaki czas napisz koncerty na fortepian solo? Takie
te pewnie bd mnie cieszy.
zmierzasz wkierunku coraz wikszej kondensacji?
>
84 | Rozmowy
Pierwszy projekt Chord Nation zzaoenia mia
by bigbandowy. Barok progresywny zosta napisany
dokadnie dla takiej liczby osb, ktr potrzebowa-
em do przekazania tego, oczym chciaem napisa.
Natomiast nastpne projekty s prb dostosowa-
nia si do jeszcze mniejszej liczby osb, gdy uatwi
nam to stron logistyczn i finansow wystpw.
Najwikszym problemem przy moich projektach
w wikszych skadach jest to, e nie mam nikogo,
kto mgby mi pomc w sprawach logistycznych
lub menederskich. Zajmuj si tym samodzielnie,
wzwizku zczym wolabym mie jak najmniej do
czynienia z takimi problemami. Z drugiej strony
uwaam, e granie wtrio to ju zupenie inna for-
mua. Czyli skady coraz mniejsze, ale na tyle, eby
przekaza, co chc przekaza, wybranymi przeze
mnie rodkami. Czasem zdarza si, e udaje si to
przekaza przy pomocy mniejszej liczby osb.
Co inspirowao ci przy komponowaniu Baroku
progresywnego konkretne dziea czy oglnie okres
barokowy wmuzyce?
Wczeniej nie podejmowaem adnych specjalnych,
dodatkowych, pogbionych studiw nad muzyk
ztamtego okresu. Po prostu chciaem napisa to, co
miaem wplanie, wgowie. Natomiast musz przy-
zna, e zanim zabraem si za pisanie Baroku pro-
gresywnego, duo suchaem muzyki renesansowej,
dlatego, e wrd zlece kompozytorskich, ktre
otrzymywaem i z ktrych zreszt czsto si utrzy-
muj, byo te bardzo ciekawe zlecenie od dwch Tu-
nezyjczykw, od braci Aminea iHamza M'raihiich,
ktrzy s wirtuozami arabskich instrumentw oud
iqanun. To bya bardzo wariacka historia, bo wdwa
tygodnie trzeba byo napisa aranacje smyczkowe
na ca pyt, wcznie z lotem do Tunezji, jeszcze
przed Arabsk Wiosn, iszybkim nagraniem wstu-
dio. Spostrzegem wtedy, e systemy strojenia in-
<
strumentw dawnych, ktre zresz-
t w muzyce arabskiej przetrway
z modyfikacjami do dzisiaj, a byy
stosowane w Europie kilkaset lat
temu, maj co, czego nie maj dzi-
siejsze systemy. Struny jelitowe, na
ktrych graj muzycy barokowi,
maj pewne aspekty brzmienia,
ktre zostay wdzisiejszych czasach
zgubione. To na pewno byo jedn
z inspiracji, inspirowaa mnie te
muzyka filmowa.
Dlatego wykorzystae w Baroku
progresywnym efekt przestrajania
instrumentw w trakcie wykony-
wania dziea?
Dowiedziaem si, e s techniczne
problemy zinstrumentami baroko-
wymi, z ktrymi jako kompozytor
musz sobie poradzi, eby czu si
komfortowo, eby w trakcie wyko-
nywania nie byo niespodzianek,
eby to, co usysz na ywo, nie r-
nio si od tego, co napisaem. Jed-
n z takich niespodzianek mogo
spowodowa to, e instrumenty ba-
rokowe maj zupenie inne koki
istruny maj inny nacig, wzwiz-
ku ztym inaczej reaguj na wilgo,
na zmiany temperatury. Kiedy mu-
zycy ztakimi instrumentami wejd
na scen, zasid przed 400 osoba-
mi, ktre nagrzej sal ispowoduj
wczenie si nawieww, to te baro-
kowe instrumenty mog si rozstro-
i. Dlatego s dwa utwory na pycie:
Meantone IiMeantone II, wktrych
fot. Marta Ignatowicz-Sotys
Big-band Konglomerat
stroimy instrumenty smyczkowe
i w tym samym momencie traktu-
jemy te dwiki, jako backgroundy,
czyli statyczne podkady dla jazz-
manw wtedy improwizujcych.
Co oznacza tytu tych utworw?
Meantone jest systemem strojenia,
w ktrym na pocztku planowali-
my nagra t pyt. To by wiet- Czar by wtedy prys.
ny pomys i na pewno bd stara
si go zrealizowa przy nastpnych
projektach, jednak czas potrzebny
na przygotowania, ebymy mo-
gli si zestroi w dwch systemach
strojenia, w tym przypadku by za
dugi. Po pierwszych prbach zre-
zygnowalimy ztego. Ten projekt re-
alizowany by wdosy nietypowym
JazzPRESS, stycze 2016 |85
ustawieniu, w ktrym instrumenty smyczkowe s
instrumentami transponujcymi, i przestroilimy
instrumenty op tonu wd, eby nie miay takiego
samego napicia jak wysze instrumenty. Gralimy
wjednym stroju, aponiewa nie dao si obej tego,
e instrumenty dawne rozstrajay si, zaplanowa-
em te dwa utwory, o ktrych mwiem. Zwaszcza
e traktowaem t pyt jako pyt bardziej transow
inie mogem nagle wtrakcie koncertu powiedzie:
Przepraszamy pastwa, teraz musimy si nastroi.
Mam wraenie, e Barok progresywny jest dzieem
o caociowo zaplanowanej narracji przez cay
czas opowiadana jest pewna historia, ktra ma
punkt kulminacyjny i starannie przygotowany
fina. Takie byo twoje zamierzenie? Poszczeglne
utwory powstaway jako elementy caoci czy od-
dzielnie wymylone kompozycje pniej dostoso-
wae tak, aby pasoway do siebie?
>
86 | Rozmowy

I tak, inie. Zwykle tworz wten sposb, e mam od-
dzielne pomysy, kady temat jest wpewnym sensie
oddzielnym pomysem. Natomiast jednoczenie trze-
ba patrze na wszystkie utwory opublikowane razem
jak na jedn cao. Rzeczywicie zaley mi na tym,
aby sterowa emocjami, eby w okrelonym miej-
scu by moment kulminacyjny. Taki by mj gw-
ny plan, eby rzeczywicie przeprowadzi suchacza
przez pewne emocje, eby stworzy jedn cao.
sto, spokj, azdrugiej strony poka-
za, e s wtym te pewne elemen-
ty taneczne. Na przekr temu, e
w dzisiejszych czasach jest wymg
tego, by wszelka muzyka taneczna
bya bardzo jednowymiarowa.
By bya sprowadzona do wulgarne-
go beatu?

Przy poprzedniej pycie Chord Nation brakowao Wulgarna tak, mona tak j na-
mi wanie tego. Mielimy tam pi utworw, jeden zwa. Wydaje mi si, e zapomina-
znich mia 19 minut. Przy nowym projekcie zzaoe- my o tym, e kiedy ludzie bawili
nia mona wyodrbni kompozycje, ale jest pewien si dworskimi tacami, ktre nie
wektor, wktrym moemy przesucha pyt od po- byy wulgarne. Oczywicie one nie
cztku do koca. Wprocesie ma-
steringu okazao si te, e ciko
j podzieli wyranie na utwory, Od tego, jaka jest atmosfera
nawet nie bylimy w stanie zro- wzespole zaley, jakie dwiki
bi wycisze, tak eby ta pyta zostan zarejestrowane iczy
rzeczywicie pyna. Zrobilimy muzycyw ogle bd chcieli
wszystko co wnaszej mocy, eby
podejmowa ryzyko
dobrze si jej suchao rwnie od
rodka, ale na tej pycie utwory s
bardziej posklejane zesob. Inaczej ni wprzypad- byy za bardzo popularne, bo byy
ku innych moich projektw, ktre mona sucha dworskie, ale byy tacami. Bya te
po prostu jako piosenki oddzielone cisz. Oczywi- z tym zwizana muzyka taneczna
cie staraem si te, eby kady z utworw mona dawnych czasw. Oczywicie byo
byo zwycign izachowa jako odrbn cao, ale wtym duo konwenansw.
jednoczenie kady znich mia mie tyle punktw
wsplnych zinnymi, eby suy dalszemu cigowi Pamitajmy jednoczenie, e jazz
opowieci. Czy mi si udao? Trzeba posucha. te kiedy okrelano jako wulgarny.

Moe podpowiesz, jak histori chciae opowie-
dzie, co zasugerujesz?
Nie chc tu jako specjalnie konkretyzowa takiej
abstrakcyjnej sytuacji powstajcej z dwikw. Dla
mnie najwaniejsze byo, by przekaza w tym czy-
Tak, nie chciabym tutaj kategory-
zowa. Wydaje mi si, e ta pyta jest
konwersacj, nie jest odrzuceniem
zgniego postpu, tylko zawiera te
ukon wstron muzyki tanecznej
dzisiejszej itamtej.

<

Nie chcesz przyzna, czy tworzc t
muzyk miae jakie wizualizacje,
obrazy, ktre monaby zaanimo-
wa istworzy znich film?
Nie mam z tym problemu, ale nie
chciabym mwi, jakie miaem
konkretne skojarzenia wtrakcie ro-
bienia tej muzyki. Uwaam, e rol
suchacza jest stworzenie sobie ta-
kich obrazw.
Moe powiesz tylko, czy miae ja-
kie konkretne skojarzenia?
Mog powiedzie, e na przykad jest
tu utwr Office of Laboratory Ani-
mal Care, w ktrym pierwsze litery
tytuu tworz nazwisko grajcego
w nim na gitarze Marcina Olaka.
Jednoczenie tytu jest nazw real-
nie istniejcej amerykaskiej insty-
tucji zajmujcej si opiek zwierzt
laboratoryjnych.
Moim celem, jako kompozyto-
ra, jest raczej rozszerzanie palety
skojarze. Dlatego te cz muzy- temu, nagraem zgrup zaproszonych goci, moich
k barokow z muzyk jazzow, przyjaci, jako Nikola Koodziejczyk Orchestra. .
z muzyk klasyczn, podobaj mi
si gry sw, bardzo podoba mi si
wieloznaczno.
Piszc t muzyk, miaem rne sko-
jarzenia, kady utwr powstawa
winnym trybie. Na przykad utwr,
oktrym teraz mwi, zosta nagra-
ny na dyktafonie wieloladowym, na
ktrym go sobie po prostu zapiewa-
JazzPRESS, stycze 2016 |87
em. Inne utwory byy pisane wnotatniku, owkiem,
inne powstay na komputerze, jeszcze inne zapoczt-
kowa rytm perkusji, jeszcze inne byy stworzone
w ten sposb, e melodia pocigna ca narracj.
Ciesz si, e udao mi si spi wjedno co, co chodzi-
o mi po gowie. Jak tak si stao, uznaem, e jestemy
na miejscu. Jeeli kto chciaby stworzy do tego jak
wizualn histori, swoj interpretacj tego, oco cho-
dzio kompozytorowi, byoby to kolejnym krokiem.
On jest do zrobienia, ale ju nie przeze mnie.
Jak identyfikujesz Barok progresywny wkontekcie
poprzedniej pyty, ale rwnie innych swoich dzie
jeszcze niewydanych? Nie jest Barok progresywny
troch lep uliczn, nurtem pobocznym, ktry nie
bdzie regularnie kontynuowany?
Trudno mi odpowiedzie na to pytanie. Zaoylimy
niedawno z Michaem Tomaszczykiem big-band
Konglomerat, ktrym udao nam si dosy skutecz-
nie namiesza w mediach. Wszyscy myl, e Kon-
glomerat to moja orkiestra...
Niektrzy uwaaj, e wanie Konglomerat odpo-
wiada za Chord Nation.
Wanie. Pyt Chord Nation, ktra powstaa pi lat
Konglomerat za to istnieje dziki inicjatywie Micha-
a Tomaszczyka idziki jego cikiej pracy. Konglo-
merat jest warszawskim tworem, ktry co tydzie
spotyka si ipracuje.
Konglomerat jest nastawiony na bardziej rozryw-
kowy program?
Nie. Konglomerat jest bardziej kolektywny, w tym
sensie, e gra utwory swoich czonkw. W przeci-
>
88 | Rozmowy

fot. Marta Ignatowicz-Sotys

wiestwie do mojej orkiestry, ktra gra tylko moje Natomiast Barok jest kolejnym eta-
utwory. Zaleao nam w Konglomeracie, eby mie pem. Wiele rzeczy, ktre chciaem
zesp, ktry moe gra nowe rzeczy, ktry regular- kiedy zrealizowa, zrealizowaem
nie pracuje, anie zbiera si tylko na koncerty. Jeste- w Baroku, czyli w pewnym sensie
my takim working bandem, jakich wPolsce braku- uczciwo brzmieniow wszystko
je. Nie neguj sensu istnienia zespow, ktre zbieraj zostao nagrane tu iteraz akustycz-
si tylko na koncerty, natomiast wydaje mi si, e jest nie, azdrugiej strony brzmimy tak,
wane, eby kompozytor, na przykad z Warszawy, jakby pyta bya wyprodukowana.
wiedzia, e istnieje zesp, ktry gra now muzyk
iposiada nie tylko jednego lidera. Oczywicie, na ile Co masz na myli?
to moliwe, staramy si dziaa wtaki sposb, eby
nasze istnienie miao finansowy sens, natomiast nie Wyjani to na przykadzie perku-
jestemy komercyjn inicjatyw. sji. W Baroku zestaw perkusyjny
brzmi tak, jakby mia zapite rne
Cz moich obecnych bigbandowych zamierze efekty, a w rzeczywistoci dwik
realizuj rwnie wramach Konglomeratu. Zwasz- wydobywany by na misce z Tesco
cza, e na razie nie planuj adnych bigbandowych ijakiej metalowej formie do ciasta.
nagra. Dlatego e mnie bardzo interesuj
efekty, ktre mona uzyska na ci-

<

chym materiale. Wszyscy graj te-
raz gono, a ten zesp gra bardzo
cicho. Ale poniewa gra tak bardzo
cicho, niektre efekty s za ciche na
koncerty. Pjciem dalej wtym kie-
runku jest koncert brzeziski, kt-
ry, mam nadziej, uda mi si kiedy
wyda.
W tym przypadku na brzmienie
zoyy si maszyny do pisania.
Tak, dwie maszyny do pisania zo-
stay dooone do dwch maszyn
do szycia, na ktrych znalelimy
16 rnych dwikw moliwych
do zapisania na partyturze. Mona
ztego byo zrobi parti ipotrakto-
wa j tak samo jak zwyk parti
dla perkusisty. Tak, eby mia do-
wolno, ale musia j dokadnie
zrealizowa, tak jak zostaa zapisa-
na. Okazao si, e da si to zrobi.
Ktry z twoich zespow wykony-
wa ten utwr?
Skad 11-osobowy. Modyfikacja mo-
jej orkiestry. Skad mojej orkiestry
jest obecnie bardzo zrnicowany,
dostosowywany do poszczeglnych
projektw. W tym przypadku byli
akurat muzycy, ktrzy wystpo-
wali na Chord Nation, cz osb,
ktre wystpoway na Baroku, plus
kilka nowych osb, w tym wietny
klarnecista basowy i saksofonista
zCzech Marcel Brta.
JazzPRESS, stycze 2016 |89
Powiedziae, e nie zamierzasz wydawa wnajbli-
szym czasie adnej pyty orkiestrowej. Waciwie
dlaczego? Przecie cigle przede wszystkim po-
chania ci dziaalno wanie z takimi duymi
formacjami?
Moe wydam co za rok, moe za dwa lata, na razie
jest za wczenie. Rzeczywicie dostaj propozycje,
eby napisa rne utwory na wielkie skady. Na ra-
zie skupiam si na wydaniu pyty wtrio, zformacj
Stryjo. Jest to muzyka absolutnie, totalnie wyimpro-
wizowana na miejscu. Prawdopodobnie gdybym
otym nie mwi, kto mgby nam zarzuci, e wy-
mylilimy nudne piosenki. Nie, robilimy wszystko
na ywo, zupenie bez przygotowania. Wszystkie 17
utworw, ktre zagralimy, weszo na pyt. Ukae
si te wkrtce symfoniczna pyta zespou Klezma-
four, dla ktrej orkiestrowaem duy skad. Nie jest
to moja kompozytorska praca, ale jest mj wkad
aranerski.
Wic waciwie nie mog powiedzie, e nie ukazuj
si moje pyty na wielkie skady. Poza tym mam jesz-
cze nagrane zduymi zespoami sporo innego mate-
riau. Wystarczy go na trzy pyty. Jeli przyjdzie kto
zworkiem pienidzy ipowie: To jest twj moment,
nie stawiam ci adnych ogranicze artystycznych
pracuj albo: Wydam to, co masz wszufladzie, za-
praszam, tutaj masz team ludzi, ktry bdzie si tym
zajmowa odpowiem tylko: Super!. Jeeli jednak
rozmawiamy omoich obecnych planach, wkontek-
cie moich obecnych mocy przerobowych, to na razie
nie przewiduj publikacji kolejnych pyt.
Poza tym, skoro mowa o moich niewydanych py-
tach nie wydaem jeszcze adnej pyty z muzyk
elektroniczn, ktr rwnie si zajmuj. Z czym
zwizane jest te takie moje zajcie jak programowa-
nie rnych instrumentw. To te robi.
>
90 | Rozmowy
Wspomniae onowej pycie formacji Stryjo AVi-
sta Social Club. Kiedy oficjalnie si ukae?
W drugiej poowie lutego. A Vista Social Club jest
pyt jubileuszow wydan na 10-lecie istnienia na-
szego zespou. Poprzedni wydalimy w500 egzem-
plarzach, wwersji kartonikowej, gwnie dlatego, e
musielimy to zrobi.
Mao kto o niej wiedzia, nie wspominajc ju
oposiadaniu...
Prawie nikt jej nie widzia, poniewa bya to py-
ta okolicznociowa, wydana w celu przekazania jej
promotorom muzycznym z caego wiata. Obecnie
jest dostpna tylko w jednym miejscu w sklepie
internetowym na mojej stro-
nie internetowej. Zamieszczone
zostay na niej wycznie moje Zajmuj si muzyk gwnie
kompozycje napisane specjalnie dla celw terapeutycznych
dla tego zespou. Zupenie inaczej
ni wprzypadku tej pyty, ktrej
muzyka jest naszym wsplnym dzieem. Teraz gra-
my muzyk wstu procentach improwizowan, me-
lodyjn. Brzmi, jakbymy grali piosenki wczeniej
przewiczone, ale okazuje si, e nic wczeniej nie
wiczylimy. Jestemy ztej pyty bardzo dumni.
Stryjo i zwizana z nim koncepcja grania jest dla
ciebie sposobem odreagowania?
Zdecydowanie.
Mam na myli odreagowanie od wielkoorkiestro-
wych, monumentalnych skonnoci i codziennej
pracy zduymi skadami?
Zdecydowanie tak, polecam taki sposb odreago-
wania kademu. Jak si pisze du form, efekt
<
przychodzi najszybciej po p roku,
czsto dopiero po roku. Natomiast
w przypadku takiego tria jest od
razu. Wystarczy komunikowa si
zkolegami, wtrakcie takiego grania
powstaje bardzo ciekawa energia.
Nie mam, oczywicie, na myli tak
zwanego grania jamowego, czyli e
gra si jednej funkcji, rozpoczyna po
kolei solwki ikady pokazuje swoje
ego. Wnaszej muzyce chodzi raczej
opewnego rodzaju negocjacje, czyli
kady wykada swj pomys na st,
azadaniem pozostaych jest wysy-
sze, co to za pomys igo wspomc.
Ostatnio pojawia si w Polsce for-
mua teatru improwizowanego, czy-
li scena improv, ktra zjednej stro-
ny ma form skeczy komediowych,
ale z drugiej rwnie improwizo-
wanych musicali. Wydaje mi si, e
ta nowa pyta Stryja prezentuje po-
dobne mylenie, tylko wsferze mu-
zyki. Dziaalimy tak dwa lata inie
wiedzielimy, jak to nazwa. Trosz-
k nas zaszufladkowali, na nasze
yczenie, jako takich wesokw, co
robi sobie jaja zmuzyki.
Sami te nie uciekalicie od takie-
go zaszufladkowania, tytuujc za-
bawnie swoje utwory.

Tak, tak. To wynika znaszej energii.
Na pewno nie traktujemy w tym
zespole muzyki jako jakiego tabu.
Raczej staramy si ama tabu. Ale
nie chodzi oto, e jest niepowanie,
tylko raczej chodzi opewn atwo
przeskakiwania ztematu na temat.
Z konwencji na konwencj?
Tak, staramy si ama konwencj
ito daje nam wiksz energi. Akon-
wencje rzeczywicie spotykaj si
zesob. Jeeli chodzi onazewnictwo,
to zawsze sterowa nim, w pewnym
sensie, charyzmatycznie, nasz per-
kusista Micha Bryndal. Ono zawsze
miao jak tak dezynwoltur wso- lem nigdy nie zostanie rozwizany. Prby bd si
bie. Ja i Maciej Szczyciski jestemy
do tego fanami rnych lingwistycz-
nych amalgamw.
W polskim jazzie akurat zabawne
tytuy maj dug iwspania tra- po prostu staraj si wyj poza schemat. A jak
dycj. Dobrze, e poniekd poprzez
swoje nowe propozycje do niej
wracacie.
Umnie wie si to te zprac zor- Po prostu, jak w innych dziedzinach, warto za-
kiestrami. Im trudniejszy numer pi-
sz, tym zabawniejszy tytu staram
si mu nada, eby muzycy mieli
troszk oddechu. Kiedy na prbie
mwimy, e zagramy teraz utwr X
itu pada mieszna nazwa, to zawsze
nastpuje rozadowanie napicia,
ludzie myl o tym utworze pozy-
tywnie. Atmosfera na prbie te jest
wana, bo ona przenosi si pniej
JazzPRESS, stycze 2016 |91
na to, jak ludzie graj. Od tego, jaka jest atmosfera
wzespole, zaley jakie dwiki zostan zarejestro-
wane iczy muzycy wogle bd chcieli podejmo-
wa ryzyko.
Wynika ztego, e tworzona przez lidera atmosfe-
ra odgrywa decydujc rol wprowadzeniu du-
ego zespou.
Moim zdaniem najwaniejsze jest to, eby atmo-
sfera w zespole bya motywujca. eby ludzie
czuli si swobodnie. Mona przyj iowiadczy:
Jestem dyktatorem muzycznym imacie tak ga.
Oni odpowiedz: OK inie zaproponuj od siebie
za duo. Jak bdzie jaki problem, kiedy mogliby
zrobi co lepiej, zagraj raczej tak, jak jest zapi-
sane. I to zostanie na pycie, na koncercie. Prob-
przeciga, poniewa problem bdzie pozostawa,
muzycy bd si denerwowa. Bd mwi: Su-
chaj, to jest projekt, ktry nie przynosi mi wiele
radoci, ale gram, bo pienidz si pojawia. Akie-
dy atmosfera wzespole jest dobra, s arty, ludzie
pojawia si jaki problem, to szukaj rozwiza.
atwiej przystaj te na pewne rozwizania, kt-
rych autorem jest dyrygent czy kompozytor.
dba okomfort pracy.
Tak. Czasem te lepiej wzi do wsppracy inte-
ligentniejszych od siebie i pozwoli im dziaa.
Co jest oczywicie obosiecznym mieczem, bo tacy
czsto nie chc realizowa tego, co mieli zreali-
zowa, bo wiedz lepiej. Trzeba znale balans
pomidzy byciem charyzmatycznym przywdc
a dobrym przyjacielem, ktry zachca do was-
nych przemyle.
>
92 | Rozmowy
fot. Kuba Majerczyk
Jakie s zasadnicze rnice w komponowaniu
muzyki przeznaczonej specjalnie na rozbudowa-
ne skady imae grupy? Jak bardzo rni si to od
komponowania na ywo, ktre wcielilicie w y-
cie wStryju?
Na pewno proces komponowania jest zupenie
inny. Kiedy pisz wielkoorkiestrowe rzeczy, dla
mnie najwiksz frajd jest szukanie punktu gra-
nicznego, w ktrym wymyl co tak dziwnego,
moe nawet gupiego, e tego ju nie uda si zrea-
<
lizowa. Zdrugiej strony tej granicy
jest, jak robimy co technicznie po-
prawnego, co jest wpewnym sensie
zachowawcze. Pniej to zawsze sy-
cha na pycie.
Sycha brak polotu?
W pewnym sensie tak. W takim
znaczeniu, e zastosowane zosta-
y ograne, sprawdzone metody czy
orkiestracyjne, czy melodyczne.
W tej sytuacji rodzi si pytanie ile
mamy czasu na rozgrzanie tego e-
lazka i wyprasowanie wszystkiego
tak, eby byo po mojej myli. Ztym
wie si te to, na ile wprowadzam
pomysy muzykw. Pomysy, ktre
pchaj nas wtym dobrym kierunku,
powinny wchodzi od razu.
Natomiast gdy siadamy wtrio, czas
na prby jest zerowy. Rozpoczyna-
my granie i trzeba od razu napra-
wia, co si zaczo. Nawarzylimy
piwa imusimy je wypi, wzwizku
ztym, jedziemy na jednym wzku.
Co oznacza, e trzeba mwi tak
na wszystko, co si dzieje. Jeli kole-
ga ma plan wywali moj koncep-
cj, jedziemy dalej. Dobrze, bdzie-
my jecha wt stron, moe skieru-
j wszystko jeszcze w inn stron.
Ale cigle jakby prowadzone byy
negocjacj. Inaczej jest wduym ze-
spole, gdzie praca polega jednak na
zarzdzaniu czasem, pomysami,
energi.

Gdyby musia raz na zawsze wy-
biera midzy big-bandem itriem,
co by wybra?
Wydaje mi si, e formua tria
w pewnym momencie si wyczer-
pie. Wic jeli miabym wybiera,
czego prawdopodobnie nigdy nie
bd musia robi, wybrabym wiel-
kie skady. Wnich jestem wstanie
owiele wicej wyrazi zsiebie. Rw-
nie z tego powodu, e proces jest
duszy i mam duo czasu na my-
lenie. Licz jednak na to, e jeszcze
dugo bdziemy mogli gra w trio,
bo po 10 latach rozumiemy si zna-
komicie. Niepokoi mnie tylko, co
stanie si, jak nie bd mg korzy-
sta z niesamowitych umiejtnoci
ludzi, ktrzy s podstaw moich ze-
spow. Bo przecie moe si tak sta
z rnych powodw. Wtedy trzeba
bdzie pewnie troszk zmieni kon-
cepcj kompozycyjn.
Na razie jest tak, e wszystko si
przeplata. Fragmenty zBaroku mo-
na usysze w mojej grze na forte-
pianie. Barok zkolei zawiera utwr
Stryjo, ktry pierwotnie zosta wca-
oci wyimprowizowany przez na-
sze trio, std taka jego nazwa. Ten
moment znalaz si tam celowo, by
troszk rozadowa napicie, ktre
powstao we wczeniejszym utwo-
rze Podusa.
JazzPRESS, stycze 2016 |93
Wracajc do kwestii wyboru, wiem, e wolabym
nie gra sam na fortepianie, strasznie si przed tym
wzbraniam, cho zblia si ten moment.
Kto ci do tego przymusza czy zwasnej woli?
Chc to zrobi, by moe po to, eby sobie co udo-
wodni. Spdziem na fortepianie 12 lat w szkole
muzycznej, na akademii muzycznej te pracowaem
jako pianista, wic wiele zmoich pomysw wog-
le wychodzi od manualnego dziaania poczone-
go troszk z kontrol mzgu. Jeli zasiedz si nad
kartk papieru albo nad jakim ekranem, to strasz-
nie spada mi samoocena. Dlatego na przykad gra-
nie wtrio pompuje mnie energi. Czuj, e istnieje
poczenie opuszka palca zklawiszem. Muzyka nie
jest czysto teoretycznym wytworem mzgu, tylko po
prostu j tworzymy, s emocje na ywo, itd.
Dochodzimy do wtku terapeutycznego...
Mi si wogle wydaje, e zajmuj si muzyk gw-
nie dla celw terapeutycznych. Nie mam ztym ad-
nego problemu.
Autoterapeutycznie?
Myl, e muzyka jest bardzo terapeutyczn sfer,
gdy zaprzga do jednoczesnego dziaania tak wie-
le elementw mzgu. Ztego co wiem, ludzie, ktrzy
si jkaj, nie maj problemu zepiewaniem. Nawet
ludzie, ktrzy maj problemy zmwieniem, potrafi
piewa. S znane rne takie historie. Muzyka od-
blokowuje co wmzgu, co normalnie nie jest odblo-
kowane. Wic prawdopodobnie rwnie z tego po-
wodu ni si zajmuj.
>
 94 | Rozmowy / Backstage

fot. Krzysztof Lach-Kubica

BACKSTAGE

Odziedziczy ogromne archiwum, owielkiej wartoci historycznej, bezcenne dla wszystkich

zainteresowanych przeszoci polskiego jazzu. Zwyselekcjonowanego przez niego materia-
u powstaa pierwsza wpeni profesjonalna biografia jego matki Zofii Komedowej Trzciskiej,
ktrej drugim bohaterem jest rwnie jego ojczym Krzysztof Komeda. Doprowadzajc do
wydania pod koniec 2015 roku ksiki Nietakty. Mj czas, mj jazz artysta malarz Tomasz
Lach wykona testament Zofii Komedowej Trzciskiej. Wrozmowie wRadioJAZZ.FM opowie-
dzia, jak doszo do powstania tej ksiki, podzieli si rwnie swoimi wspomnieniami ireflek-
sjami na temat ycia Zofii iKrzysztofa Komedw.

Dwa pikne ycia,

o ktrych warto opowiada
Piotr Wickowski
piotr.wickowski@radiojazz.fm

Piotr Wickowski: Na podstawie jakiego materiau Tomasz Lach: Zosia odesza 40 lat po
powstaa ksika Nietakty. Mj czas, mj jazz? Kiedy Krzysztofie, czyli miaa do czasu,
powstawa ten materia ijak du prac trzeba byo eby wspomina. Bya osob, ktra
wykona, aby taka wersja finalna moga si ukaza? lubia wspomina, lubia opowia-

<

da, bya urodzon narratork. Pro-
wadzia te archiwum Krzysztofa
Komedy, ktre znajduje si teraz
w Bibliotece Narodowej. Zgroma-
dzia mnstwo dokumentw, ale
i wspomnie, udzielia kilkudzie-
siciu wywiadw telewizyjnych
iradiowych, uczestniczya wpiciu
filmach dokumentalnych o Kome-
dzie. To wszystko przelane zostao
na papier. Ja po Zosi odziedziczy-
em ponad 1300 stron maszynopi-
su rnych opowiada z lat pi- oraz eby ukaza jej osobowo. Zosia bya osob,
dziesitych, szedziesitych, ale
rwnie siedemdziesitych, osiem-
dziesitych. Na potrzeby tej ksiki
zostaa wydzielona cz dotyczca
lat pidziesitych i szedziesi- odnosia. Wic wszystko trzeba byo jako tak uoy,
tych. Dotyczca jej pocztkw, jej za-
kochania si wjazzie, uczestnictwa
wtedy wrozwoju jazzu katakumbo-
wego wKrakowie. Staraem si ma-
teria ograniczy. Zosia ju raz pod-
ja tak prb, awaciwie ja wjej nia, spisane wspomnienia? Wspomina pan, e
imieniu, 20 lat temu, eby wyda
jej wspomnienia, natomiast byy
one wformie tak zwanej choinki.
Ani ja, ani Zosia, ani doradzajce
jej osoby nie znalimy si na tym
iwefekcie tego to, co ukazao si na
rynku, prawie nie dao si czyta.
Zosia bardzo szybko zorientowaa
si izadaa wycofania tego tekstu.
Natomiast po kilkunastu latach, na
trzy, trzy ip roku przed mierci
poprosia mnie, ebym jej pomg
wzredagowaniu tego materiau na
nowo. To jest wanie ten tekst.
JazzPRESS, stycze 2016 |95
Czyli materia powstawa zmyl opublikacji wa-
nie wtakiej formie, jak teraz mamy wrkach?
Zosia opowiadaa historiami, wychowaa si na ki-
nie, bya blisko kina, wten sposb postrzegaa wiat
wydarzeniami, mechanizmami, ktre do czego
prowadziy. Opowiadaa, wizualizujc, wic pozosta-
wia po sobie co najmniej kilkadziesit fantastycz-
nych historii. Tak te musiaem si za to zabra: po
pierwsze uporzdkowa wszystko chronologicznie,
eby wanie nie powstaa tak zwana choinka, eby
narracje nie uciekay na boki, do przodu, do tyu,
ktra potrafia by samokrytyczna, ktra traktowa-
a ycie z przymrueniem oka, z dystansem, a jed-
noczenie bya wojownikiem, bya profesjonalnym
menederem, za takiego si uwaaa itakie sukcesy
skompilowa, eby byo atwe do czytania, aby nowe
pokolenia chciay to przeczyta, ieby jednoczenie
ukaza osobowo tej kobiety, ktra bya wyjtkowa.
Na jakim materiale pan pracowa? To byy nagra-
byy te rda prasowe, awic pewnie byy jakie
obszerne rozmowy z ni. Z czego ksika zostaa
skompilowana iwjaki sposb?
Byy wszystkie moliwe formy, poczwszy od nar-
racji. Tak jak mwiem, Zosia opowiadajc, wizua-
lizowaa, awic zczasem, przez te kilkadziesit lat,
kiedy opowiadaa podobne historie bd sama doko-
nywaa wyborw, pewnie robia je pod ktem was-
nej oceny rzeczywistoci, subiektywnie. Tak wic te
historie si powtarzay, te same historie pojawiay
si wsowie drukowanym, wwypowiedziach zwi-
zanych z filmami dokumentalnymi o Komedzie,
wwywiadach radiowych, wczasopismach, ale rw-
nie wjej wspomnieniach, ktre zbieraa, nagrywa-
>
96 | Rozmowy / Backstage
a na dyktafon. Potem ja za ni je nagrywaem. Przez
ostatnie trzy lata, jak ju bya tak chora, e ya na
leco, po prostu postawiem koo niej magnetofon,
zawiesiem nad jej gow, nad kiem, mikrofon
i pokazaem: Jak nie ma mnie wdomu, tym przy-
ciskiem wczasz nagrywanie, mwisz, co chcesz,
nawet mnie opierdzielasz, jeli chcesz, apotem tym
wyczasz ija to nastpnego dnia sucham. Tak pra-
cowalimy przez trzy lata.
Czyli domylam si, e materia jest przeogromny
iwiele zniego nie weszo do ksiki, chociaby zpo-
wodu fizycznych ogranicze?
Wydawca iredaktor otrzyma ode mnie tekst objto-
ci 1 200 000 znakw. Uy ztego 750 000. Trzeba byo
dokonywa wyborw, sam bym sobie ztym nie pora-
dzi, na szczcie bya fantastyczna redakcja, wietny
wydawca, zogromnym dowiadczeniem, rewelacyj-
ny redaktor, ktrzy mi wtym pomogli, bo ja byem
wtym zagubiony, tego byo zbyt wiele. Abdc tak
blisko tematu, chciaoby si wszystko opowiedzie,
wszystko jest jednakowej wagi.
Ksik wydao wydawnictwo Szelest, jej redakto-
rem by Dariusz Fedor, ktrzy wten sposb zdoa-
li opracowa ten ogromny materia. Jest szansa na
wydanie rwnie materiau odrzuconego, ktry, na
przykad, opowiadaby t histori zinnej strony?
Nie wydaje mi si, eby materia dotyczcy lat pi-
dziesitych i szedziesitych zosta powtrzony.
Zmojego dowiadczenia wiem, e jeli co ukazuje
si w formie przedmiotu, produktu, pozostawia za
sob wcieniu wszystko inne. Po drugie czas mija, Ko-
meda powoli staje si historycznym celebryt, wic
pole widzenia si zawa, aposta jest coraz bardziej
czytelna, ale wprosty sposb. Natomiast Zosia pozo-
stawia drug cz, nad ktr wtej chwili pracuj. waciwie nic mnie nie zaskoczyo
<
Lata pniejsze?
Osiemdziesite, dziewidziesite,
wtedy bya wBieszczadach, dziaaa
wSolidarnoci, robia mnstwo r-
nych, fantastycznych rzeczy, prak-
tycznie do mierci.
Ksika Nietakty koczy si mier-
ci Krzysztofa Komedy inastpuj-
cymi po niej wydarzeniami.
Tak, dlatego w ten sposb zostaa
skompilowana. Ona opowiada nie
tylko oZosi ioKomedzie, myl, e
ta ksika w sposb atwy i czytel-
ny opowiada o pocztkach polskie-
go jazzu, jak zaczynali ci wspaniali
ludzie twrcy, muzycy. Nie majc
praktycznie nic, bdc wrogami
ustroju, systemu, potrafili dokona
tego, e potem mielimy taki wspa-
niay festiwal jak Jazz Jamboree.
Opowiada przede wszystkim chyba
osamej osobowoci, otym, jak po-
staci bya Zofia Komedowa Trzci-
ska, rwnie nie pomijajc historii
jej rodziny, dziecistwa, gdzie si
wychowywaa, jak si wychowy-
waa. Czy przygotowujc materia-
y, ktre zoyy si na Nietakty, na-
trafi pan na wspomnienia, ktre
pana zaskakiway, fakty dotyczce
waszej rodziny i Zofii, o ktrych
pan nie wiedzia?
Jeeli chodzi o histori rodziny, to

Zofia Komedowa Trzciska wwarszawskim mieszkaniu, przy pracy. 1995 rok. fot. Tomasz Lach
wnaszej rodzinie przywizujemy
ogromn wag do historii poprzed-
nich pokole, natomiast zaskoczya
mnie, i nadal zaskakuje, w historii
opowiedzianej przez Zosi, jej de-
cyzja, eby odej od normalnego,
mieszczaskiego ycia, ktre moga
zacz. Jej matka bya stomatologiem
radzcym sobie znakomicie wyciu,
namawiaa Zosi, eby rwnie ona
bya stomatologiem. Podobn decy-
zj podj Krzysztof, nie ukrywa, e
za namow Zosi porzuci miesz-
czastwo, przyrzeczenie dobrobytu.
Nie chce si wrci do Poznania za
nic wwiecie...
Nie chce si wrci do Poznania,
JazzPRESS, stycze 2016 |97
oczywicie umownie. Jestem poznaniakiem iwiem,
e Pozna to jest bardzo fajne miasto.
W ksice powraca motyw namawiania do powro-
tu do Poznania, gdzie Zofii iKrzysztofowi bdzie a-
twiej ni wKrakowie.
Tak, zestrony rodzicw Krzysztofa, oczywicie, ja si
wcale temu nie dziwi. Pamitam Grzegrzki, kiedy
zaczem w wieku omiu lat odwiedza Komedw,
bo do dziesitego roku ycia wychowywaa mnie
babcia. Mieszkali tam w piwnicznej norze, rzeczy-
wicie by kopot ztym, eby zje kolacj irzeczywi-
cie by kopot ztym, eby co roku byy nowe spodnie
inowe buty. Byem wiadkiem wkadania do butw
Krzysztofa gazet czy tektury, bo byy wnich dziury.
Nie wiem, czy wspczesne pokolenia Nie, wogle
taka sytuacja chyba nie jest moliwa dzisiaj, eby za-
czyn ztakiego dna izrobi tak karier.
>
98 | Rozmowy / Backstage

lata: pidziesite, szedziesite,

Czyli niewiele pana zaskoczyo, pozna pan niewie- siedemdziesite troch inaczej po-
le nowych faktw z ich ycia, ktrych pan si nie strzegao si wiat. Wtamtym okre-
domyla? sie powstao Flower Power, New
Age. By moe nie powinno si zbyt
Pewne rzeczy zrozumiaem, z wiekiem si coraz blisko zblia do faktw.
wicej rozumie. Zosia zamykaa przede mn dostp
do zych rzeczy, tak jak zamykaa przede mn archi- Czy jest w tych materiaach, ktre
wum Komedy ca szaf, ktr kiedy pomagaem si ukazay, co, co zmienio pana
jej ukada. Przez dugi czas Zosia tym sama zarz- spojrzenie na wasn mam, co
dzaa. Pewnie uwaaa, e nie potrafi, nie chc, nie sprawio e zacz pan inaczej my-
podoam. Kiedy na kilka lat przed jej mierci zacz- le o jej pewnych decyzjach, o ja-
em zarzdza tym archiwum, czyta te dokumen- kich fragmentach jej ycia?
ty, ukada, segregowa, udostpnia, coraz czciej
zni rozmawia wsposb szczery, uczciwy, to wtedy By taki moment, kiedy zaczli-
kilka rzeczy mnie zaskoczyo. Na przykad ich ycie my pracowa nad amerykask
maeskie, e jednak dochodzi-
o do ostrych spi na poziomie
Zosia opowiadaa historia
damsko-mskim, e Krzysztof
nie by a takim krysztaowym
mi, wychowaa si na kinie,
facetem, jak mi si wydawao.
bya blisko kina, wten sposb
postrzegaa wiat wydarze
W Nietaktach Zofia wspomina niami, mechanizmami, ktre
oinnych kobietach... do czego prowadziy
Sygnalizuje, zadaa ode mnie, ebym szczegw czci historii Komedy, czyli pit-
nie ujawnia. Tak jak mwiem, Zosia prowadzia nastoma miesicami jego pobytu
archiwum iwszystko zostao przez ni zarchiwizo- w Stanach. Wtedy ona, po miesi-
wane, natomiast ja nigdy nie mog pewnych szcze- cu, do niego pojechaa i po kilku
gw udostpni. nastpnych miesicach wrcia.
Wygldao to wtedy jak kompletny
Czyli s takie fakty? Jest midzy wami niepisana rozpad maestwa, ja tak to wtedy
umowa, e co nie ujrzy wiata dziennego? widziaem, jako siedemnastolatek.
Potem przez wiele lat wogle otym
Realizuj testament, ta ksika jest testamentem, nie rozmawialimy. Zosia unikaa
jest moim zobowizaniem w stosunku do Zosi, e okresu amerykaskiego w swoich
doprowadz do koca t prac. Pewne rzeczy mo- wspomnieniach. Pod koniec ycia
gem opisa, mogem udostpni. Ale w ogle, czy otworzya si przede mn, zacza
jest sens wskazywa palcem na kogo, jeeli to jest otym szczerze rozmawia, co mnie
fantastyczna posta? Poza tym opisane zostay inne bardzo zaskoczyo, bo to bya jej,

<

ich osobista tragedia, wynikajca
zbardzo prostych, odmiennych wi-
dze przyszoci. Krzysztof zeswoj
wiar w siebie, z dowodami na to,
e jest wietnym artyst odnalaz
w Hollywood swoje miejsce doce-
lowe. Podj decyzj waciwie ju
wkilka tygodni po przyjedzie tam.
W pierwszym licie, ktry jej wy-
sa, on ju jej pisa: Zosia, jeeli zro-
bi nastpny film, bdziemy mogli
tu domek kupi czy wynaj. To j
potwornie zaskoczyo. I wtedy ona
si na to nastawia, bo ju wtedy, jak
pamitam, wysaa mnie na nauk
jzyka angielskiego, podpisaa mi
zgod na rozpoczcie nauki pra-
wa jazdy. Ale ucieka ze Stanw po
kilku miesicach, bo nie bya tam
sob, nie bya menederem, nie bya
wrodowisku.
Pisaa o tym, e siedziaa sama
whotelu...
Wszystko rzucia istamtd ucieka.
A potem do koca ycia nie pora-
dzia sobie z oskaraniem samej
siebie, nie wybaczya sobie tego, e
ona Krzysztofa tam opucia, bo on
po trzech miesicach od jej wyjazdu
dozna urazu na wskutek przedaw-
kowania alkoholu.
I nieszczliwego wypadku.
Tak, nieszczliwego wypadku, po
ktrym zmar. ya ze strasznym
obcieniem, e mogo by inaczej,
JazzPRESS, stycze 2016 |99
e by moe byoby inaczej, gdyby miaa wicej cierp-
liwoci, wyrozumiaoci, ufnoci, moe szersze ho-
ryzonty postrzegania wiata, wktrym chcemy y.
W ksice jest te mowa o przeprowadzce do Eu-
ropy, gdzie na Poudnie. Ona wrciaby wtedy do
Polski, ale pniej miaaby wyjeda na Zachd,
on natomiast osiedliby si gdzie weWoszech.
Taki by pomys mamy Krzysztofa. Mama Krzysz-
tofa zjednej strony zabiegaa przez dugi czas, eby
Krzysztof wrci do kariery medycznej, bo takiego
sobie syna wymarzya, kiedy zorientowaa si, e on
realizuje si na drodze artystycznej, doradzaa im
wybranie Europy, ale tak, eby do Polski mogli wra-
ca. Rodzice Krzysztofa z Poznania przenieliby si
do oliborskiego mieszkanka Krzysztofa, eby by
bliej lotniska, a Zosia z Krzysztofem mieszkaliby,
na przykad, we Woszech. I Zosia wynegocjowa-
a w Stanach z Paramount Pictures promes takiej
umowy, wedug ktrej Krzysztof musiaby zrobi
dla Paramountu minimum dwie-trzy kompozycje
rocznie itak jak Ennio Morricone mgby mieszka
w Europie. By drugim kompozytorem filmowym,
ktry sobie tak umow wywalczy, drugim po En-
nio Morricone.
Czyli byy moliwe rne rozwizania, ycie mogo
si potoczy te wtym kierunku, wtedy nic jeszcze
nie byo przesdzone, natomiast wypadek wszystko
przekreli.
Nigdy nie bdziemy wiedzieli, jak by si mogo ich
ycie potoczy, tak jak nie wiemy, jak si nasze ycie
potoczy. Nie my otym decydujemy tylko wzale-
noci od tego jak postrzegamy wiat i wiar albo
przypadki, albo zrzdzenia. Nie wiadomo. Wiemy,
jak si stao, ale to byy pikne ycia iwydaje mi si,
e warto onich opowiada.
>
100 | Rozmowy / Backstage

Moe niektrym wydawa si zaskakujce, e wtej Ale czy Zofia Komedowa chciaa,
ksice Zofia Komedowa nie odnosi si wbardzo po- aby wspomnienia dotyczce Roma-
lemiczny czy ostry sposb do rnych sporw, ktre na Polaskiego ukazay si wtakiej
wok niej wyniky. Mam wraenie, e nie wchodzi formie? Po publikacji autobiografii
wostr polemik zopiniami Romana Polaskiego, Romana Polaskiego Zofia Kome-
cho oczywicie trudno powiedzie, eby przekazy- dowa reagowaa ostro na fragmen-
waa onim same pozytywne wspomnienia. Czy to ty jej dotyczce i zarzuty, ktre on
jest efekt redakcji tej ksiki, czy efekt te jej decy- tam jej stawia.
zji, tego, jakiej treci materia chciaa opublikowa?
Ona redagowaa tylko wsensie me-
To by dla mnie wielki problem, rwnie kiedy roz- rytorycznym. Wtej ksice publiku-
mawiaem o tym z Zosi. W takich przypadkach j list Henryka Warsa, ktry wyraa
ogromn pomoc dla zrozumienia stosunku Zosi, wspczucie wzwizku zodejciem
zarwno do Romana Polaskiego, jak i do Wojtka Krzysztofa, a jednoczenie w kilku
Frykowskiego, i do Jurka Abratowskiego, bo on te zdaniach opisuje, jak rodowisko
wStanach fatalnie si zachowa, okazay si tuma- polonijne wLos Angeles traktowao
czeniawizualizacje Ewa Krzya-
nowskiej, ktra staa tam obok,
przy tym wszystkim. Myl, e Taka sytuacja chyba nie jest
z jednej strony Zosiawojownik moliwa dzisiaj, eby zaczyna
nie potrafia wybaczy iby moe ztakiego dna izrobi tak ka
w podwiadomoci nawet dya
do jakiej zemsty, zdrugiej strony
rier
Zosiaprzyjaciel nadal kochaa. To
byo paradoksalne. Pracowalimy wsetach ina przy- Zosi, jak j bdzie pamitao. My-
kad by tygodniowy set, jak wspominalimy Wojtka l, e Zosia polemizowaa z pew-
Frykowskiego. Spisywaem wspomnienia, redago- nymi faktami. Jak Roman Polaski
walimy stare teksty, dopisywalimy elementy nowe mwi, e zSharon Tate odwiedzali
dotyczce Wojtka i paday zarzuty bardzo powane codziennie Krzysztofa, Zosia prote-
z okresu amerykaskiego, a za chwil wspomnie- stowaa. Co mogo wyda si dziw-
nie zpidziesitego dziewitego czy zszedziesi- ne, nawet dla mnie. Ale od kilku lat
tego, kiedy przysa po nich z odzi takswk, eby moemy winternecie wej wakta
do Grandu ich zabra na jak zabaw noworoczn. FBI. Tragedia Sharon Tate i Wojt-
Wszystko byo szalenie przemieszane. Tak samo zRo- ka Frykowskiego spowodowaa, e
manem Polaskim. Wpewnych momentach pojawia FBI nigdy ledztwa nie zawiesio,
si Roman Polaski, aczasami by Romek, bya Ba- prokurator Vincent Bugliosi, ktry
sia Kwiatkowska iRomek: Taczylimy, zRomkiem napisa o tym ksik Helter Skel-
do szafy weszlimy, co tam. Szalenie przemieszane, ter, nigdy nie przesta tego ledztwa
ciko to jednoznacznie wytumaczy. prowadzi. Imamy winternecie do-

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |101

stpny na przykad rozkad zaj za-

rwno Romana Polaskiego, Wojt-
ka Frykowskiego, jak Sharon Tate na
rok wczeniej, zktrego wynika, e
oni nie mogli codziennie odwiedza
Krzysztofa, bo byli wtedy w Anglii.
Zosia po prostu mwia prawd.

Zarzuty, e Zosia bya apodyktyczna,

o tyle j obraay, e ona doskona-
le wiedziaa, e bya apodyktyczna,
natomiast swoj si, energi, by 1
moe czasami nawet zmuszaniem
czynia znacznie wicej dobra ni
za. Bya zawodowym menederem,
taka jest rola menedera. Nie roz-
rniaa roli menedera w pracy
iwyciu.

W ksice Nietakty Zofia Komedo-

wa Trzciska wspomina, e pana
relacja zKrzysztofem Komed bya 2
fantastyczna, waciwie bylicie
przyjacimi. Jak Krzysztof Kome-
da wyjecha do Stanw, to pisa li-
sty tylko do pana.

Nie tylko do mnie, rwnie do Zosi,

natomiast do mnie pewnie dlatego,
e te listy byy przede wszystkim
przesyane w popularny wwczas
sposb, mianowicie przez stewarde-
s, przez kogo. Docieray zeznacz-
kiem z Krakowa czy z Wroca-
wia, czy skd, eby byo szybciej. 3
Krzysztof docza katalogi agl- 1. Od lewej, wkoszulce wpaski Tomasz Lach, obok Krzysztof
Komeda iZosia Komedowa. Rejs po Adriatyku w1964 roku
wek, samochodw, jakie fotografie, 2. Tomasz Lach iKrzysztof Komeda wdrodze na wakacje nad
by kumplem. Ta sytuacja przede Adriatykiem w1963 roku
3. Zosia iKrzysztof na wakacjach wBugarii w1961 roku
wszystkim bya korzystna dla mnie. fot. Archiwum Zofii Komedowej Trzciskiej

>
102 | Rozmowy / Backstage
Krzysztof Komeda ilustracja zplakatu ibroszury obchodw
dwudziestej rocznicy mierci. Kwiecie 1989 rok
rys. Tomasz Lach
Ja poznaem Krzysztofa, jak miaem cztery lata na
pierwszym festiwalu jazzowym wSopocie.
Pamita pan to spotkanie czy tylko zna fakty?
Pamitam doskonale. Na cztery lata przed mierci
Zosia zapacia mi za to, ebym zacz spisywa swo-
je wspomnienia i ja to zrobiem. Nie ukrywam, e
zapacia. Zapacia dlatego, e ja nigdy nie pisaem,
jestem malarzem, musiaem tego si nauczy, mu-
siaem pj na kurs, kupi dwa podrczniki pisania
scenariusza, zanim zaczem pisa. Gdyby nie kom-
puter, wspomnienia nigdy by nie powstay.
Wracajc do Krzysztofa on nie mg, myl, e na-
wet nie chcia by ojcem, nie mia na to czasu. Myl,
e rzucajc Krakw, mieszczastwo, rwnie symbol
ojca nie by dla niego najbardziej czytelnym czy faj-
nym. On by kumplem, podj tak prb, ktra mu
si udaa, e bylimy kumplami. Jeeli jedzilimy
<
na rowerach, to razem, tylko ja na
malutkim, on na wikszym. Jeeli
narozrabiaem, to mwiem o tym
jemu pierwszemu, eby po fakcie
mnie z tego wycign. To by do-
sy fajny, znakomicie funkcjonujcy
ukad.
Spdza pan rwnie z nimi czas
podczas tras koncertowych. Pami-
ta pan koncerty, jakie fakty mu-
zyczne zich wsplnego ycia?
Tras koncertowych nie pamitam.
Dopki mieszkali, do jesieni pi-
dziesitego dziewitego roku, wKra-
kowie, byem wielokrotnie w ich
mieszkaniu. Dziki nim jako sze-
cio-, siedmio- czy omiolatek pozna-
em na przykad aktorw Piwnicy
pod Baranami. rodowisko krakow-
skie, ich przyjaciele, znajomi stali
si dla mnie wujkami i ciociami.
Natomiast od jesieni 1961 roku, kie-
dy kupili mieszkanko wWarszawie,
najpierw wynajmowali w Warsza-
wie mieszkanie, przez kilka miesi-
cy zamieszkaem znimi ito ju by
taki bardzo bliski, typowo rodzinny
kontakt. Uczyem si inie bardzo pa-
sowaem do koncertw. Na niekt-
rych imprezach byem, na przykad
pamitam wydarzenie Noc Krzyszto-
fa, kiedy Krzysztof grajc, egna si
z Krakowem. Jak piknie to wspo-
mina Wiesio Dymny, Krzysztof gra
wtedy tak dugo, jak mona czowie-
ka osadzi maksymalnie wareszcie
ledczym, czyli przez dob.

Zofia wspomina wksice, e przez
20 godzin zkrtkimi przerwami.
Tak, przez 20 godzin. Ja t imprez
pamitam, spaem tam na krze-
sach, byem dokarmiany. Potem,
kiedy ju dorastaem, to mieli taki
zwyczaj, e jeeli wyjedali do ja-
kich wikszych miast europej-
skich, na przykad do Londynu na
miesic czy na ptora, do Kopenha-
gi na par tygodni, do Sztokholmu,
ya zestrasznym obcie
niem, e by moe byoby ina
czej, gdyby miaa wicej cierp
liwoci, wyrozumiaoci, ufno
ci, moe szersze horyzonty
postrzegania wiata
jak si udawao, to zabierali mnie
zesob na dwa-trzy dni, czasami na
tydzie. Potem albo mnie odsyali
samolotem albo wczeniej na przy-
kad dolatywaem do nich na ostat-
ni tydzie pobytu. Dziki temu po-
znaem stolice europejskie i troch
zobaczyem. Byem w klubie Ron-
niego Scotta, wMontmartre, wtych
wszystkich klubach jazzowych, do
ktrych oni chodzili. Ale to byy ta-
kie mignicia okiem: Pokazujemy
dziecku.
Dobrze pan wspomina te wyjazdy?
Byy dla pana du frajd?
JazzPRESS, stycze 2016 |103
Bardzo dobrze wspominam. Kto w moim wieku,
wlatach szedziesitych lata samolotem?
Jakim facetem by Krzysztof Komeda jako kumpel?
Znany jest jako pracoholik, zreszt wtej ksice Zo-
fia te wspomina, e by czowiekiem praktycznie
nieuznajcym czasu wolnego, z wyjtkiem pew-
nych wit, rwnie w niedziele pracowa, cigle
wiczy i nie mia czasu na rne do prozaiczne
sprawy. Jak si okazuje, dla pana znajdowa czas
jako dla kumpla.
Byy pewne rzeczy w yciu
Krzysztofa, ktre byy dla niego
rwnie wane, myl, e prawie
tak wane jak praca. Krzysztof
by po chorobie Heinego-Medi-
na. Dziki fantastycznemu za-
chowaniu matki zosta wycig-
nity ztej choroby po paru mie-
sicach, ale prawa noga pozosta-
a szczuplejsza, krtsza o dwa,
prawie trzy centymetry. Jako odreagowywa,
uprawiajc sport, znakomicie jedzi na nartach,
pywa rewelacyjnie. By nawet taki wypadek,
Zosia chyba to opisuje, jak si zaoy z graczami
wpik wodn na Legii, e zktrym wygra iwy-
gra wycig. Troch na tym polegao nasze kum-
pelstwo, e nawet jeeli nie uczestniczy wjakich
moich zabawach, to realizowa moje marzenia. Jak
chciaem rower, miaem rower, jak potem chcia-
em huragana wycigowego, dostaem huragana
wycigowego, na ktrym, nawiasem mwic, to
on si rozbi, anie ja, jak mi prbowa pokaza, e
jeszcze szybciej mona jedzi. Jak zaczem py-
wa, zaczem nurkowa, pierwszy zegarek do
nurkowania Citizena dostaem od niego. Pro-
wadziem samochd, jak miaem 15 lat, on mnie
tego nauczy. Dy do tego, ebym zrobi prawo
>
104 | Rozmowy / Backstage

jazdy. Tego typu zachowania, to byo kumpelstwo.

Myl, e to jest szalenie wane dla dorastajcego
faceta.

Tylko zajcia sportowe czy w jaki sposb wciga

pana wmuzyk, ktr y?

Tylko zajcia sportowe, wmuzyk nie wciga. Myl,

e szybko si zorientowa, e zt muzyk to umnie
troch nie tak. Wpitej czy szstej klasie szkoy pod-
stawowej, Jurek Abratowski, by moe za jego na-
mow, kiedy pierwszy raz pojecha na koncerty na
Kub, przywiz mi stamtd bongosy izaczem na
nich haasowa. Ale natychmiast zostay na balkon
wystawione inic ztego nie wyszo.

Pan wtedy mia dobre zdanie o jego muzyce czy

raczej niespecjalnie pana interesowaa, w przeci-
wiestwie na przykad do rocknrolla?
miotw, kartek papieru, kartek
Najbardziej mnie wtedy Bitelsi interesowali, potem nutowych, listw, fotografii, do-
Beach Boysi. Natomiast muzyka jazzowa towarzy- kumentw, umw filmowych itd.
szya mi przez cae moje ycie, przez ca moj mo- Wprzewadze s materiay zwiza-
do, bya syszalna ca dob, wic si rzeczy ja si ne zkarier filmow Komedy. Prze-
tej muzyki uczyem, zaczem mie swoje preferen- kazaem rwnie przedmioty, ktre
cje: Coltranea, na przykad Kulu S Mama, Milesa s obfotografowane, opisane. Jest
Davisa, Blue Note, tego typu nastroje. Zawsze prefe- wrd nich zegarek, rzeczy, ktre
rowaem muzyk woln, zblion do ballady, moe otrzyma w prezencie, maszyna do
dlatego, e jestem plastykiem. Im jestem starszy, im pisania, na ktrej pisaa Zosia Ko-
wicej rozumiem, tym blisza jest mi muzyka jazzo- medowa, na ktrej on pisa, ktr
wa, ona do mnie wraca. potem Markowi Hasce wypoyczy,
na ponad rok, w Stanach Zjedno-
Co z przekazanym Bibliotece Narodowej olbrzy- czonych. Wszystko jest wBibliotece
mim archiwum po Zofii Komedowej, o ktrym Narodowej, uporzdkowane, cz-
pan wspomina? Ta masa materiaw chyba po- ciowo zdigitalizowane. Czciowo
winna by w rny sposb wykorzystywana, dostpne jest te w formie zdigita-
publikowana. lizowanej poprzez oficjaln stron
Krzysztofa Komedy w interneto-
W sumie jest tego ponad 1700 rnego typu przed- wym muzeum Komedy. Biblioteka

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |105

Narodowa obiecuje, e w najbli- jak to mi powiedziano, zgr Krzysia na fortepianie.

szym roku wszystkie te materiay
kompletnie zdigitalizowane ujrz
wiato dzienne. Agencja East News
zarzdza materiaami fotograficz-
nymi Komedy, jest do nich dostp.
Pewnie jest szansa, e kto znaj-
dzie te jakie niepublikowane
dziea. W przypadku olbrzymich
archiww takie rzeczy si zdarza-
j kto znajduje na przykad nie- Zostan wydane wspomnienia Zofii Komedowej
znany zapis nutowy, jeli nawet nie
nagrania.
By moe, chocia tym si zajmuje
od lat Krzysztof Balkiewicz. Stwo-
rzy on internetowe muzeum Ko-
medy, mona go nazwa oficjalnym
archiwist Komedy. Posiada ogrom-
n wiedz ipowica mnstwo cza- Komedowa, ju nie jazzmanka, ju nie meneder
su i wysiku, aby dociera do tego
typu rzeczy. Kilka lat temu wspl-
nie, przegldajc archiwum Zosi,
odnalelimy kilka prymek wczes-
nych kompozycji Komedy, ktre
przekazalimy do opracowania Mi-
chaowi Urbaniakowi. Niedawno
dowiedziaem si, e jest szansa,
e ze Stanw dotrze do mnie kilka
szpulek tam magnetofonowych,
Nie wiadomo dokadnie, co to bdzie?
Moe bd to szpulki nagraniami jego wicze czy
te prbami kompozycyjnymi zarejestrowanymi,
kiedy mieszka na Orion Lane wBeverly Hills, wKa-
lifornii. Szpulki, ktre zaginy. Kiedy Zosia tam do-
tara, kiedy Krzysztof by ju nieprzytomny, nie od-
naleziono tych nagra.
zpniejszego okresu, znastpnych dziesicioleci?
Ajeli tak, to wjakiej formie ina kiedy jest plano-
wane takie wydanie?
Wanie nad tym pracuj, skompilowaem okoo
470 stron ekranowych, co si przekada na jakie 700
stron drukowanych. Ten materia nie jest jeszcze
uporzdkowany. Jest w nim kompletnie inna Zosia
jazzowy, filmowy, ale patriotka tworzca Solidar-
no Rolnikw. Inna osoba, z innymi priorytetami,
inaczej postrzegajca wiat, z ogromnym dowiad-
czeniem, z balastem, z blem, ktry w sobie niesie,
wic bardziej agresywna, mieszkajca w Bieszcza-
dach, potem w Warszawie. Taki te jest jzyk tych
wspomnie. Zbior to w cao i myl, e za jaki
rok zaczn materia oferowa ewentualnym wydaw-
com. Nie wiem, czy ju jest czas, eby zacz otym
pisa, nie wiem, czy byoby zainteresowanie.

Rozmowa zTomaszem Lachem,

przeprowadzona podczas audycji JazzPRESSjonizm,
do wysuchania na stronach RadioJAZZ.FM

>
106 | Rozmowy

fot. mfk.com.pl
Reijseger/Fraanje/Mola to wyjtkowe trio, ktre od 2008 roku tworz dwaj Holendrzy: wio-
lonczelista ikompozytor, Ernst Reijseger, grajcy na piciostrunowej wiolonczeli wykonanej
specjalnie na jego zamwienie,pianista Harmen Fraanje oraz senegalski pieniarz iperkusi-
sta Mola Sylla. Ich wystpy s akustycznymi misteriami, wktrych afrykaskie ieuropejskie
tradycje muzyczne tworz unikatowe brzmienie. Razem stworzyli cieki dwikowe do kilku
filmw Wernera Herzoga, ktry powiedzia oReijsegerze: Potrafi zagra wszystko na swojej
wiolonczeli, zagraby nawet wojn secesyjn. Ich wystp na Sopot Jazz Festiwal 2015 zrobi
na mnie takie wraenie, e natychmiast popdziam za kulisy, spodziewajc si zadowolonych
zsiebie geniuszy, azastaam niezadowolonych zkoncertu muzykw

Muzyka ju tam jest

my tylko otwieramy drzwi
Basia Gagnon
basiagagnon@gmail.com

Ernst Reijseger: To jeden z najtrud- Harmen Fraanje: Moe nawet

niejszych koncertw, jaki kiedykol- najtrudniejszy.
wiek zagralimy!
Basia Gagnon: Dlaczego? Co si
stao?

<

E.R.: Nie chodzi o publiczno
bya wspaniaa, ale reflektory
i system chodzcy, ktre wisiay
dokadnie nad naszymi gowami
robiy niemoliwy haas, no i ten
dym! Specjalnie prosiem: ad-
nych efektw specjalnych, to takie
dziecinne. Niestety tak jest na ca-
ym wiecie, nie tylko tu muzyk
swoje, obsuga swoje Te wszyst-
kie ledowe reflektory sterowane
komputerowo niemoliwie grzej
i musz by chodzone. Nikt nie
myli o muzykach, ktrzy s na
scenie, eby gra! Ja nie potrzebuj
tego caego cyrku wolabym par
wieczek na scenie i cisz Czy to
takie dziwne?
H.F.: Cisza to potencja, z ktrego
moe powsta muzyka.
E.R.: Absolutnie. Cisza to ju jest po-
owa drogi
No c, mnie itak si podobao To
byo niesychanie symbiotyczne,
co wicej ni muzyka, misterium?
E.R.: Walczylimy dzielnie! Byy mo-
menty, kiedy ta aparatura na chwi-
l cicha, i wtedy momentalnie si
koncentrowalimy, eby co zagra!
(miech) Jestemy przyzwyczajeni, e
to przychodzi samo
H.F.: Sam festiwal jest fantastyczny,
program, oprawa, organizacja
JazzPRESS, stycze 2016 |107
E.R.: Dyrektor artystyczny (Adam Pieroczyk) jest
czowiekiem oogromnej motywacji.
H.F.: I wietnym muzykiem ma w swoim zespole
Nelsona Verasa, a to jeden z najlepszych muzykw,
jakich znam, wic musi by dobry!
E.R.: Lubimy Polsk. Pierwszy raz byem tu jeszcze za
czasw Solidarnoci, potem kilka razy zkoncertami
muzyki filmowej wKrakowie iWrocawiu.
Wrmy do waszego koncertu. Jestem w komplet-
nym szoku, po tym jak zobaczyam, co wyprawiasz
zeswoj wiolonczel! Grasz oczywicie klasycznie,
ale te jak na gitarze akustycznej, basowej, instru-
mencie perkusyjnym. Jak do tego doszede?
E.R.: To proste kradem od wszystkich. Wychowa-
em si w do osobliwy sposb. Moja wiedza mu-
zyczna nie pochodzi zkonserwatorium.
Jeste samoukiem?
E.R.: Wduej mierze. Zawsze chciaem gra na wio-
lonczeli. Dostaem j w wieku siedmiu lat. Kiedy
miaem dziewi lat, usyszaem Dukea Ellingtona,
inamiesza mi wgowie, akiedy miaem dwanacie,
zaczem chodzi na koncerty, gwnie jazzowe, ale
obracaem si te w rodowisku filmowym. Zacz-
em zapuszcza wosy (miech), swj pierwszy koncert
zagraem, jak miaem pitnacie lat. Wtedy spotka-
em muzykw z Surinamu, ktry by wtedy holen-
dersk koloni. Holandia to may kraj, szczeglnie
czuo si to wtamtych hipisowskich latach, kiedy nie
byo segregacji. Wszystko si mieszao. Amerykascy
muzycy ojazzowych korzeniach, ktrzy chcieli gra
free, poudniowoafrykascy zmuzyk etniczn. Tak
spotkaem Mol, w1988 roku, zaczlimy gra razem
w1991 roku, czyli znamy si ju od do dawna.
>
108 | Rozmowy

Mola Sylla.: Przyjechaem zSenegalu w1981 roku, po- my drzwi. Na koniec je zamykamy,
znaem moj on izostaem (miech). ale muzyka zostaje.

E.R.: I dalej s razem. Ile to ju lat? Trzydzieci trzy E.R.: Jest w naszej wiadomoci. To
lata iwyglda jak Milton Nascimento! uzalenienie jak wino!

M.S.: Tak, w Brazylii mam problem, cigle prosz
oautografy! (miech)
H.F.: Potem ja si zjawiem. Zaprosiem was na
festiwal.
Czy to jazz? Co to jest jazz?
H.F.: Dobre pytanie Molla, czym
dla ciebie jest jazz?

E.R.: Bye zielony! (miech)

Nasz sposb pracy nie ma
H.F.: Strasznie mi zaleao.
nic wsplnego zbezpiecze
Wszystko zaplanowaem, mia-
stwem iprzewidywalnoci.
a by duga prba, ale Sylla nie Tworzymy materia, ktry daje
zdy na poczenie, potem ba- moliwo przejcia do wy
gae zginy, koszmar. Spotka- szego poziomu koncentracji,
limy si waciwie na scenie chocia nigdy nie wiadomo,
i od razu zaskoczyo. Tak jest za kiedy on przyjdzie
kadym razem, nawet teraz. S
nowe kompozycje, ale sponta-
niczno jest taka sama. Odnielimy sukces, gra- M.S.: Jazz? Nie wiem. Jestem tutaj,
limy koncerty, nagralimy dwie pyty, muzyk do eby poda za swoim duchem
kilku filmw. itworzy rytmy.

E.R.: Nasz sposb pracy nie ma nic wsplnego zbez- Jeste sekcj rytmiczn tego
pieczestwem iprzewidywalnoci. Tworzymy ma- zespou?
teria, ktry daje moliwo przejcia do wyszego
poziomu koncentracji, chocia nigdy nie wiadomo, E.R.: Wszyscy ni jestemy.
kiedy on przyjdzie.
M.S.: Ja tylko przekazuj rytmy.
H.F.: Nie gram w adnym innym zespole, gdzie co
takiego si wydarza tak czsto. Dzisiaj byo szczegl- Skd si wzi instrument, na kt-
nie trudno, rzadko si tak zdarza. To jedyny zesp, rym grasz?
wktrym wystp jest ceremoni. Czujemy to, jak tylko
wchodzimy na scen, koncert si ju wtedy zaczyna. E.R.: To konoma. Ma dwie takie
To zaufanie. Muzyka ju tam jest my tylko otwiera- du i ma. Sam je robi. Do pud-

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |109

a rezonansowego przymocowuje
bambusowe i metalowe jzyczki,
jak wsansuli czy kalimbie.

M.S.: To taka zabawka trzy instru-

menty w jednym. Mbira, konoma
isansa.

Jedn rk wybijasz rytm, a dru-

g grasz melodi? A ta girlanda
grzechotek? Czarowae ni jak
szaman!

M.S.: Jestem szamanem.

E.R.: Prawdziwym.

H.F.: Niesamowite. Bylimy jeste-

my przekonani, e to nie by nasz
najlepszy koncert

E.R.: Ale co powstao. Wiesz, cho-

dzi oto, e nie interesuje nas to, co
sprawdzone. Jest odwrotnie. Mamy
jaki materia, ale cigle si zasta-
nawiamy, co jeszcze mona z nim
zrobi
H.F.: Tak wanie funkcjonuje-
my, odkrywamy go na nowo. Dzi
w pewnym momencie graem dwa
utwory naraz!
Czasami wasza muzyka brzmi jak
bachowska polifonia, a za chwil
jak free albo blues?
H.F.: Najlepsze wtym trio jest to, e
rytm nie jest stay, nie ma regular-
Ernst Reijseger, fot. mfk.com.pl
nej miary. Jest przestrzeni, ktr mona rozciga
ikurczy Czasem si nie zgadza, ale to nie ma zna-
czenia, kady znas ma swj wasny taniec ite melo-
die si odnajduj, kiedy im ufamy. Ta jedno nie jest
oczywista, ale istnieje.
E.R.: W neurologiczny sposb jestemy wiadomi
siebie nawzajem, ale cay czas zmieniamy pozycje.
Przez chwil gramy rwnolegle, czasem decydujemy
si, eby zagra razem ten sam dwik, ale kiedy kt-
ry znas zmienia swoj pozycj, rozumiemy to iak-
ceptujemy nie podgrywamy czego podobnego,
nie reagujemy poprzez podanie tym torem. Mogli-
bymy to zrobi bardzo atwo, mamy wystarczajco

>
110 | Rozmowy
duo muzycznych umiejtnoci, eby i wtym kie-
runku, ale tego nie robimy.
H.F.: Nawet wicej jest zgoda na cakowit wolno
ekspresji, ale zewiadomoci tego, co powstaje.
Cakowita wolno nie zawsze oznacza pikn
muzyk
E.R.: Kade teoretyczne podejcie do muzyki, eduka-
cji czy ycia sprawdza si albo nie, w zalenoci od
tego, jak jest wprowadzane wycie. Wemy chocia-
by metod Montessori moe by kompletn pora-
k albo wielkim sukcesem, zalenie od tego, jak jest
realizowana.
H.F.: Nie tylko jak jest realizowana, ale te wzaleno-
ci od tego, jak jest absorbowana, to wszystko wsp-
gra razem.
E.R.: Ale patrzc pozytywnie, wszyscy znamy przy-
kady rozmaitych gatunkw, ktre s fenomenalne.
Mamy znajomych, ktrzy graj wycznie impro-
wizowan muzyk i s oszaamiajcy. Kwestia ga-
tunkw wsensie ich separacji e specjalizujesz si
wjednym albo drugim jest idiotyczna, przestarzaa.
H.F: Nawet jeli potraktujemy jazz od swingu po
free jako jeden gatunek, to z dziesiciu pyt, kt-
rych teraz sucham jakie trzy s jazzowe. Jest tak
wiele dobrej muzykiI wszystko wypywa ztego sa-
mego rda co jazz.
E.R.: Pigmeje.
Sucham?
H.F.: On sucha teraz duo muzyki Pigmejw.
<
E.R.: Tak. Fascynuje mnie spowol-
nione tempo.
H.F.: Ja sucham wszystkiego. Ostat-
nio muzyki country.
Z tego, co mwicie, wynikaoby,
e wystarczy gra, co si chce. Ato
chyba nie takie proste?
H.F.: W sensie energii, tak, ale
wiesz, ja nawet nie sucham tego, co
gra Ernst, w sensie nut. Mam tego
wiadomo, czuj to, ale
E.R.: Improwizacja to jedno, ale my
mamy ogromny materia, na kt-
rym cay czas pracujemy. My po
prostu bardzo duo gramy. Jestemy
fanatykami.
H.F.: Tak. Cay czas. Od dziewitej do
pitej. Potem przestaj. (miech)
E.R.: Chcesz wiedzie co Harmen
Franje robi tylko w tym miesicu?
Ma dwadziecia cztery loty.
H.F.: Nie w miesicu w trzy tygo-
dnie. (miech) Niewane jest duo
muzyki.
E.R.: Cigle koncertujemy. Od po-
wrotu z festiwalu w Rio de Janeiro
napisaem sporo muzyki filmowej,
czasami o czwartej, pitej nad ra-
nem, na jet lagu. Teraz nagralimy
podkad do filmu Herzoga na orkie-
str symfoniczn, akordeon iflet.
fot. mfk.com.pl
Mola Sylla
Jak zacza si twoja wsppraca
zHerzogiem?
E.R.: Sam do mnie przyszed. Mia
dwie moje pyty, zna je na pami
i od razu zaczlimy si kci, bo
chcia do swojego filmu muzyk
z mojej drugiej pyty. Na to ja m-
wi, OK, no to masz pyt. Przycho-
dzisz do mnie, speniasz moje ma-
rzenia, bo zawsze chciaem dla cie-
bie pracowa, i chcesz star pyt?
Nie pozwolisz mi nawet napisa dla
ciebie nic nowego?! Tak si zaczo
itak jest do dzi.
H.F.: To prawda cigle si kc. Ile
to ju? Sze? Siedem filmw?
E.R.: Sze. Molla pracowa przy
piciu.
JazzPRESS, stycze 2016 |111
H.F.: Ja przy trzech. Werner Herzog zawsze si
wtrca.
E.R.: Ma bardzo gbokie przekonania. Wierzy wswo-
j intuicj jakby bya religi. Super, ja te mam intui-
cj, ale kady moe si czasem myli tylko nie on.
H.F.: Wernerowi musi si spodoba po dwch
sekundach.
E.R.: Nie zawsze pierwsze wraenie jest prawdziwe.
We choby takiego Sama Harrisa, ktry zaraz wyst-
pi zAmbroseem Akinmusire. Wyglda niepozornie,
ale jak zacznie gra! Dobry Boe! Jest niesamowity.
H.F.: Musimy go (Ambrosea Akinmusire) posucha.
Sysz, jak si rozgrzewa obok.
Oczywicie chodmy. Dzikuj za koncert iza roz-
mow.
>
112 | Rozmowy

projekt: Agnieszka Sobczyska

Trbacz, kompozytor, araner, producent, wykadowca akademicki Akademii Muzycznej
wGdasku. Zdobywca wielu nagrd iwyrnie, midzy innymi Grand Prix Jazz Juniors 99
wKrakowie. Najistotniejsz czci jego dziaalnoci muzycznej jest aktywno koncertowa,
zarwno wcharakterze sidemana jak ilidera. Jerzy Maek wsppracowa znajznamienitszy-
mi muzykami polskiej sceny jazzowej: Michaem Urbaniakiem, Zbigniewem Namysowskim,
Tomaszem Szukalskim, Hann Banaszak, Staszkiem Sojk, Leszkiem Moderem, Marcinem
Wasilewskim, Jarkiem mietan, Andrzejem Jagodziskim, Marcinem Maseckim iwieloma
innymi. Wostatnich latach na stae gra zkwartetem Wojciecha Karolaka, jest take staym
wsppracownikiem projektw orkiestrowo-bigbandowych Krzysztofa Herdzina. Ma na kon-
cie pi autorskich pyt.

Cay ten jazz! MEET!

Jerzy Maek
Jerzy Szczerbakow
jerzy.szczerbakow@radiojazz.fm

Jerzy Szczerbakow: Kabaret Jurki e jazz jest niszow form sztuki.

dzisiaj, prosz pastwa. To na roz- Gdyby zapyta przecitnego czo-
grzewk, bo wiadomo, e ta rozmo- wieka czy zna jakiego jazzmana,
wa musi si jako zacz. S takie to wprzypadku polskich muzykw,
nazwiska, ktre przebijaj si do na og pada nazwisko Tomasza
oglnej wiadomoci, bo wiadomo, Staki, ajeli chodzi owiatowych

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |113

muzykw Milesa Davisa. Dwch
trbaczy, stao si wPolsce symbo-
lami muzyki jazzowej. Czy moe
wanie ktry znich zainspirowa
ci tak, e signe po trbk?
cy chopak, rock'n roll lata 90., wic wogle nie byo
miejsca dla muzyki jazzowej. Dopiero w ktrym
momencie, ju pod koniec liceum, zaczem si inte-
resowa muzyk fusion, pewnie znaj paswo Ma-
havishnu Orchestr, itego typu graniem.

Jerzy Maek: Przez Milesa zacz-
em wogle improwizowa, ale za-
cznijmy od tego, e bardzo pno
zaczem gra na trbce, to znaczy
jak miaem 13 lat. Niektrzy trba-
cze wtym wieku ju graj koncerty
iwygrywaj konkursy. Moje zainte-
resowania trbk wkontekcie mu-
zyki odzwierciedlay moje nastolet-
nie fantazje muzyczne. Byy zatem
dosy odlege od muzyki jazzowej,
bo wtamtych czasach, abya to po-
owa lat 90., suchao si Metalliki.
Faith No More?
JM: Noooo, to chyba Ty (miech). Ja
lubiem raczej brzmienie takie jak
Rage Against The Machine, Metal-
lica, Nirvana, takie po prostu grube
rockowe granie, albo blues: John Lee
Hooker to nawet dzisiaj chyba mi
zosta. Jeli chodzi o trbk bya starszych te, idla jeszcze starszych. Natomiast wte-
zupen odskoczni od...
W tej muzyce wogle nie ma trb-
ki, nie wiem czy zauwaye?
Wiem, daj mi dobi do brzegu. Wic,
drodzy pastwo z jednej strony
trbka: klasyka, bo wtedy uczyem
si wszystkich tych klasycznych
rzeczy, azdrugiej strony dorastaj-
propos fusion nie wiem czy wiesz, ale dzi jest
rocznica urodzin Jaco.
Tak?
Tak. Jaco Pastorius urodzi si pierwszego grud-
nia 1951 roku. Kto z Pastwa wie, kto to jest Jaco
Pastorius?
Wszyscy.
Wszyscy wiedz.
Drodzy Pastwo, tak to wygldao. propos Jaco
Pastoriusa: moje pierwsze pyty, na przykad Bright
Size Life Pata Methenyego dla wytwrni ECM. Ale
te zJoni Mitchell zPatem iJaco Pastoriusem Tak
wic, to byy pikne lata, ja tego wtedy jeszcze nie
suchaem, bo nie miaem otym pojcia. Po pierw-
sze, dlatego e by saby dostp do muzyki wPolsce.
Miaem przegrywane kasety od starszych kolegw.
Internet jest teraz rewelacj dla modych ludzi idla
dy tak nie byo. Ja pochodz zElblga, aEblg nie jest
zbyt duym miastem byy tam trzy kasety jazzowe
w sklepie. Jedna to byo 70 minut z muzyk Louisa
Armstronga, druga Kind of Blue Milesa itrzecia, te
Davisa, Doo-Bop. Akurat to byy lata 1992-93, kie-
dy ta muzyka przysza. Oczywicie wszystkie te trzy
kasety miaem. Louisa Armstronga te, bo mj oj-
ciec by fanem Louisa Armstronga i w ogle wrcz
deprecjonowa Milesa: Co on tam gra, bo waciwe
brzmienie trbki to dixieland, anie jakie nowoczes-

>
114 | Rozmowy

ne wygibasy. Wic jeeli pytasz mnie otrbaczy, to Zadcie?...

oczywicie Miles mnie bardzo zainspirowa wogle
do suchania muzyki jazzowej. Ipyta Kind Of Blue. Autentycznie, pan tak si nazywa,
nie by zym czowiekiem, ale po
Wanie, ale ktra zpyt bardziej: Kind of Blue czy prostu by wicie oddany klasyce
Doo-Bop? Bo obie te pyty s tak inne, jakby nie ten i, co mieszne, uczy saksofonu. Ale
sam czowiek je nagrywa. jazzu ni w zb. Pamitam jak dzi,
jak ogldalimy koncert Waynea
Doo-Bop byo naturalne wodbiorze wtamtym czasie. Shortera, chyba w1993 roku, na War-
Natomiast Kind of Blue byo misterium, tak jak ko- saw Summer Jazz Days ion mwi:
ci. Ita muzyka jazzowa akustyczna zawsze mi si Nie, to nie jest to brzmienie.. Nato-
kojarzya bardziej..., bya wmoim pojciu blisza mu- miast wnas by oportunizm wyni-
zyce powanej, ktr wiczyem. Moe zewzgldu na kajcy zarwno z modzieowoci,
rnic brzmienia, czasw... Przecie Kind of Blue to s zbycia nastolatkiem, jak iju pew-
lata 50., aDoo-Bop to lata 90. Czter-
dzieci lat rnicy. Natomiast
wieo tej muzyki, przekaz igra Zupenie inaczej yjemy ni
Milesa na trbce, bardzo mi si kiedy, nie szanuje si ciszy. Ja
podobaa: brzmienie, wydobycie uwielbiam cisz!
dwiku, jak gra cay zesp. Col-
trane, Adderley Nie do koca ro-
zumiaem t muzyk, nadal staram si j zrozumie, na muzyczna wiadomo przemy-
uczy si jej, ale bardzo mnie to brzmienie przekona- cana przez starszych kolegw-mu-
o iwpewnym sensie rozdziewiczyo muzycznie. Po zykw. Poniewa pochodz z Elbl-
tym nic ju nie byo takie samo. To jest taka muzyka, ga, duo czasu spdzam ispdzaem
ktra wyznacza pewne wzorce estetyczne. wTrjmiecie. Wtedy na topie bya
Mio, ten cay ruch pokoleniowy
Wtedy zainteresowae si jazzem? wrd troch starszych od nas ludzi,
ale mielimy kontakt zesob... ro-
Tak. dowisko trjmiejskie si zsoba trzy-
mao, mielimy wic wiadomo,
Bo wczeniej bya tylko klasyka iRage Against The oco chodzi, przynajmniej wsensie
Machine? jazzu. I tak mnie jako ta muzyka
zainspirowaa. Wtym szkolnym ze-
Nie. Mielimy zesp rozrywkowy wliceum, ale by- spole na miar naszych moliwoci
limy tak na zasadzie persona non grata. Nie mona wykonawczych i warsztatowych
byo gra, bo by pan dyrektor Pajk, ktry nie chcia moglimy gra muzyk bardziej
absolutnie sysze o adnym jazzie, poniewa to funkowo-jazzow, std zaintereso-
przeszkadzao, psuo wanie muzyk jazzrockow. To si

<
 JazzPRESS, stycze 2016 |115

te czyo z moimi zainteresowa-

niami bluesowymi, jazzrockowymi,
bo przez wiele lat blues gdzie tam
mnie cign. On jest moj form
estetyki, emocjonalnoci, duchowo-
ci wmuzyce, ktr wyczuwam na-
turalnie iwszystko wie si zblu-
esem ijazzem. Natomiast wszystko
inne, co wydarzyo si potem, jest
kwesti dowiadcze muzycznych,
ktre mam, postrzegania ycia, su-
chania rnych innych gatunkw
muzyki. Tyle, jeli chodzi oMilesa.

A jeli chodzi opana Tomasza Sta-

k, oTomka, ktrego miaem szan-
s pozna osobicie, bo mieszkaem
wWarszawie przez dziesi lat, wic
mielimy taki okres, kiedy si czsto
spotykalimy, ustniki porwnywa-
limy Wiedz pastwo, jak to tr-
bacze zawsze rozmawiaj: Jaki tam
masz? Monette? Bo ja wziem sobie
taki z tak du Pran (typ ustni-
ka przyp. J.S.), e ju teraz albo ja
wygram albo on. Wic takie byy
muzyczne spotkania z panem To-
maszem. Pan Tomasz Stako jest
fot. Pawe Kaczorowski
dla mnie muzyczn inspiracj, nie
bd ukrywa, e jako maolat jesz-
cze wczasach licealnych, gdzie do- A na przykad Chet Baker? To jest zupenie inna
rwaem pyt Bosonossa and Other bajka.
Ballads. Pyta nagrana na pocztku
lat 90., jeszcze przed ca t karie- Cheta Bakera doceniem stosunkowo pno. Mam
r i ECM-em. Tak naprawd dziki specyficzne podejcie do muzyki, takie e muzyka
tej pycie Tomasz Stako otrzyma musi mi dawa pewnego rodzaju haj. Jeeli muzyka
kontrakt wECM-ie. Co ztej muzyki nie pobudza moich emocji, wyobrani, to raczej nie
wemnie zostao iautentycznie jego skupiam si na czym takim. Aczasem taka muzyka
gra jest dla mnie bardzo insprujca. drani. Na przykad suchanie muzyki wtle. Nawet

>
116 | Rozmowy
gdy idzie si do toalety wMcDonaldzie co leci, wsz-
dzie jest muzyka. Nie wiem, czy zdaj sobie pastwo
spraw, e gdzie nie wejdziemy wszdzie jest muzy-
ka. Iczowiek si przyzwyczaja do suchania dwi-
kw, ktre wyapuje to jest jaki podprogowy prze-
kaz. Zupenie inaczej yjemy ni kiedy, nie szanuje
si ciszy. Ja uwielbiam cisz! Cisza jest te muzyk
i bardzo lubi odpoczywa od muzyki. Jeli nato-
miast sucham muzyki, to lubi sucha takiej, ktra
autentycznie wpywa na mnie organicznie, tak e
wniej si zagbiam. Dlatego tak samo jest zpyta-
mi jazzowymi, itak samo jest zmuzyk. Przyznaj
si, e wielu znakomitych artystw doceniem ju po
czasie, poniewa nie potrafiem si wdroy, przez
wiele lat mnie nie przekonywali. Nagle usyszaem
pyt Corei Now He Sings, Now He Sobs zMiroslavem
Vitousem iRoyem Haynesem iod tamtej pory jestem
jej fanem. Stao si tak cakiem niedawno okoo
pi lat temu. Takie jest moje podejcie do muzyki.
Jeli chodzi o trbaczy jazzowych, Chet Baker jest
wspaniaym interpretatorem, po czasie doceniem
jego gr. Kiedy natomiast byem modszy, nie za
bardzo j doceniaem. Moe dlatego, e on nie jest
taki charakterystyczny, taki ekspansywny jednak
rock'n rollowe pocztki maj na mnie wpyw
Rage Against The Machine, konkret musi by.
Konkret musi by. Dlatego na przykad Freddy
Hubbard, Lee Morgan, Dizzy Gilespie, Miles, Booker
Little
Cay czas jestemy w nurcie mainstreamowym,
a z tych wspczesnych, poszukujcych, na przy-
kad Nils Petter Molvr, ktry duo miesza zelek-
tronik? Ty te w pewnym momencie miae taki
muzyczny epizod.
<
Molvr nie, ja bardziej sucham
jego muzyki ni jego trbki. Miaem
jedn pyt zreszt, wprezencie do-
staem, NP3 chyba si nazywa. Jest
tam kilka fajnych rzeczy. Lubi taki
personalny, osobisty kontakt z mu-
zyk. Lubi sysze, e jaki artysta
wyraa siebie bezkompromisowo.
Nawet jeli nie powoduje reakcji, ale
jest wyrany, to jest to dla mnie sto
razy bardziej istotnie ni, gdy tego
brak. Na przykad, bardzo mi si po-
doba Ambrosie Akinmusire, bardzo
ciekawy trbacz, ktry troch roz-
wija stylistyk Wyntona Marsalisa
zlat 80. i90., ale po swojemu. Cieka-
wy trbacz. Albo Terence Blanchard.
No wanie z jednej strony Wyn-
ton Marsalis i skojarzenie z pure-
jazzem, azdrugiej taki Roy Hargro-
ve igranie neosoulowo-groove'owe
zdomieszk funku?
S w tej samej gildii. Ostatnio sy-
szaem takie okrelenie: gildia tr-
baczy. Bya kiedy taka organizacja
w Niemczech, w czasach baroku,
i oni jedyni wiedzieli jak gra na
trbkach hejnawkach wszystkie
koloraturki. Wic mi si wydaje,
e ci trbacze s z tej samej gildii,
porozumiewaj si tym samym j-
zykiem, ale robi to w odmienny
sposb, kady chce wyrazi swoje.
Hargrove jest absolutnie bardziej
soulowym muzykiem, wstron my-
lenia troch postleemorganow-
skiego, natomiast Wynton Marsalis
 JazzPRESS, stycze 2016 |117

jest muzykiem-kameleonem, ktry

bardzo si zmieni od czasw Mes-
sengersw, potem przez lata 80., ate-
raz gra muzyk postnowoorleask,
tak nowoczesn nowoorlea-
szczyzn, czyli jeszcze co innego.
Kady z nich ma jaki inny sznyt,
ktry jak si im bardzo przyjrzy
zbliska, wcale nie jest taki oczywi-
sty. Dlatego nie lubi sowa main-
streamowy albo okrelenia, e kto
jest free. Ju kiedy syszaem, co
takiego, w jakim wywiadzie: Nie
chc by muzykiem freejazzowym,
ja chc by jazzowy free.. Ito mnie
bardziej przekonuje, wol rozma-
wia okonkretach. Kiedy rozmawia
si okonkretach, wtedy czasami po
prostu wychodzi na to, e ludzie nie
wiedz oczym rozmawiaj.

Jeste czynnym muzykiem, ale iwy-

kadowc. Czy bardzo si zmienio
podejcie wPolsce modych muzy-
kw do grania jazzu? Teraz chyba
modzi muzycy zupenie inaczej
fot. Pawe Kaczorowski
traktuj zawd muzyka jazzowego.

Uwaam, e to jest wietne. Te je-
stem bardzo zadowolonym modym
czowiekiem, gram na trbce i ni-
czego mi nie brakuje (miech). Nato-
miast propos modoci, to ja uwa-
am si za modego czowieka, ale
ostatnio miaem spotkanie zmoim
managerem z Wytwrni Kayah,
dla ktrej nagraem rok temu pyt
Stalgia. Mielimy rozmow na temat
sprzeday pyt ion mnie uwiado-
mi, e jednak jestem stary, jak zacz mi puszcza
te wszystkie rzeczy, ktre nastolatki kupuj. Nie
mam otym zielonego pojcia. Co jest wmodzie, na
co zwraca si uwag. Wcale nie raperzy, bogaci, na-
dziani. Tam s konkretne trendy wrd ludzi, kto
si identyfikuje z tym, jak nie z tym, to z tamtym.
Bardzo skomplikowana sprawa, ktra jest totalnie
poza moj wiadomoci.
Rnica tych prawie dwudziestu lat robi swoje
w mentalnoci, ktra ewidentnie jest zmieniona

>
118 | Rozmowy
przez internet, przez elektronik, przez informacje
iportale spoecznociowe. Oczywicie s wyjtki, bo
niektrzy ludzie maj wrodzone skonoci do mega-
lomanii, rnych takich behawiorystycznych zacho-
wa, po prostu bardziej wykorzystuj media, maj
parcie na szko. Ale nie chodzi oto, kto ma jaki cha-
rakter, ijak wykorzystuje media tylko oto, e jeszcze
wlatach 90. nie byo tego wszystkiego, nie byo tej a-
twoci nawet...
wiadome budowanie wizerunku byo troszecz-
k... jakby to powiedzie... obciachem. Wlatach 90.
funkcjonowao sowo obciach. Pamitaj pastwo Czyli jest to w tej chwili niezbdny
sowo obciach?
Jeszcze byo jakie postkomunistyczne, mentalne
dziedzictwo nihilizmu, rock'nrollowego buntu. Te-
raz ten bunt jest inny. Bo zawsze jest bunt wrd
modych ludzi, tylko wtedy byo inaczej, aprzeka-
dao si to ewidentnie na podejcie do promowania
pracowania nad tym wszystkim co si robi poza wi-
<
fot. Pawe Kaczorowski
czeniwk igr na instrumencie. Ja
uwaam, e to co si dzieje dzisiaj
jest lepsze, bo uczy ludzi pracowania
nad tym wwiadomoci, e yjemy
wtakim, anie innym wiecie. Jazz
jest muzyk komercyjn. Nawet, je-
li jest ultraniekomercyjny, wsprze-
day rzdzi si prawami muzyki
komercyjnej, wic trzeba bra pod
uwag, e trzeba zachca ludzi,
trzeba by znimi wkontakcie...
element zawodu muzyka jazzowe-
go: umiejtno pokazywania si na
zewntrz, wmediach. Mwic wdo-
brym znaczeniu lansowania si?
Do pewnego stopnia oczywicie tak.
Jako wykadowca, jak oceniasz po-

ziom obecnych adeptw szk mu-
zycznych? Teraz jest duo wikszy
dostp do materiaw edukacyj-
nych, do YouTubea do kontaktw
z zagranicznymi muzykami itd.
Czy masz poczucie, e modzi mu-
zycy reprezentuj teraz lepszy po-
ziom? Czy krzywa jazzu, jakoci
grania, ronie?
Krzywa jazzu ronie!
Krzywa jazzu ronie c za opty-
mistyczne haso!
Moim zdaniem ronie. Wostatnich
latach nastpio diametralne prze-
wartociowanie wogle kierunkw
rozwoju i mnie nie dziwi, e wielu
dziennikarzy, nawet znanych, wy-
raa si na temat rozwoju wmuzy-
ce, w jazzie i w innych gatunkach,
w sposb linearny. Jest jak w fizy-
ce. Jeli wsidziemy do rakiety iza-
czniemy lecie wkierunku gwiazdy,
to w ktrym momencie miniemy
si zjej wiatem, bo to, co widzimy,
to jest obraz sprzed milionw lat.
Wic niezalenie z jak prdkoci zataczy.
lecimy zawsze si miniemy! Ijeeli
lecimy dalej wkierunku, to ju jest
dyskurs. I tak samo jest w sztuce.
Ja si w ogle bardziej identyfikuj
z tezami tak zwanego sferycznego
rozwoju wszechwiata i sferyczne-
go rozwoju sztuki.
Zapewniam, e cay czas mwimy
ojazzie.
JazzPRESS, stycze 2016 |119
Tak, jazz ewidentnie, prosz sobie wyobrazi, e nie
ma linii jest tylko John Coltrane idalej Billy Har-
per, Pharoah Sanders ikilka takich wielkich posta-
ci. Apotem jaki inny muzyk Ta linearnoc to jest
tylko czas. My jestemy przyzwyczajeni, jako ludzie,
do czasu, bo tak wyznaczamy swoje ycie. Mamy
dzie: wstajemy, idziemy, myjemy si, gramy, wi-
czymy To jest nasz czas, linearno. Natomiast
wszystko co si dzieje w sztuce, i wielcy artyci
udowadniaj to, e mylenie jest bardziej sferycz-
ne, eliptyczne, abstrakcyjne i pozwala na coraz to
nowe kreacje wsztuce. Wynton Marsalis jest naj-
lepszym tego przykadem. Oczywicie stokogowi
uznaj, e on jest taki tradycyjny itak dalej, e ju
wszystko to byo. Nieprawda. Na przykad, jak si
posucha baletw Marsalisa usyszymy, e oczywi-
cie czerpie zDuke'a Ellingtona, zArmstronga, ale
on to robi w zupenie inny sposb. Jazz to kiedy
bya muzyka uytkowa, to byy pogrzeby, wita,
jakie spotkania rodzinne wNowym Orleanie, ate-
raz jest form sztuki. Jest wniej wycignita sama
esencja rytmiczna iprzeoona na wspczesny j-
zyk wspczesnego odbiorcy. Bardzo sprytne moim
zdaniem. Nie sdzisz, Jerzy?
Chciaem zacytowa doskonale pastwu znanego,
a tobie tym bardziej, Wojciecha Karolaka, ktry
powiedzia, e dobry jazz, to jest taki, ktry da si
Co wtym jest.
Z jednej strony, oczywicie, to zostao rzucone p-
artem. Ale z drugiej, jazz powsta jako muzyka
uytkowa i nie ma co ucieka rwnie od takiej
treci. Powiedz, a takie zjawisko jak smooth jazz?
Cho wsumie ju odpowiedziae na to pytanie na
pocztku...
>
120 | Rozmowy

Drodzy Pastwo, to nie jest tak, e ja jestem jakim z du przestrzeni do improwi-

purytanem! Absolutnie jeli chodzi omuzyk elek- zacji, czy dobrze si odnajdujesz
tronicz to ja lubi Radiohead, tego typu muzyk. w big-bandzie, gdzie muzyka jest
Tam jest duo rzeczy, a s przykady Erik Truffaz, napisana i odgrywa si konkretne
kto mi puszcza tego trbacza. partie iwjaki sposb jest si zuni-
fikowanym zreszt zespou?
Ale to wci jeszcze jest bardzo daleko od smooth
jazzu. Musz tutaj teraz stworzy mar-
tyrologi do tej odpowiedzi, ktra
To powiedz mi, co to takiego smooth jazz. moe zabrzmi nieskromnie, ale od
1999 roku mam po prostu szczcie
Smooth jazz to, generalnie, jazz do windy. wyciu, e gram ztakim topowymi
muzykami. Pierwszym zespoem,
To ja ju chyba powiedziaem, co
sdz. Jazz jest muzyk komer
cyjn. Nawet, jeli jest ultra
Dlatego nie chciaem wraca do
wtku toalety wMcDonaldzie.
niekomercyjny, wsprzeday
rzdzi si prawami muzyki ko
Ju wiem, o co ci chodzi. Ostat- mercyjnej, wic trzeba bra
nio byem w Arkadii (centrum pod uwag, e trzeba zach
handlowe wWarszawie przyp. ca ludzi, trzeba by znimi
red.), w hipermarkecie, i to jest, w kontakcie...
jeli chodzi o saksofon, bardzo
specyficzne brzmienie. Takie brzmienie jak wMo- jak byem jeszcze na studiuach, by
dzie na sukces. Znaj pastwo t melodi, prawda? Jarek mietana Quintet z Garym
Takie brzmienie saksofonu, e on musi by troch Bartzem. Ito byo dla mnie bardzo
popowy. Nie wiem skd to si wzio, bo to nie jest wane wyzwanie. Moe kojarz
dobre brzmienie pastwo Gary Bartz saksofoni-
sta, ktry gra z Milesem w latach
Jako lider masz swoje zespoy, nazywaj si po 70. To byo dla mnie niesamowite
prostu Jerzy Maek Group, i to s rne projekty, przeycie, bo musiaem gra solo
z rnymi skadami, nagrywasz autorskie pyty. po nim. Totalnie stresogenna sy-
Jeste rwnie sidemanem w rnych grupach, na tuacja, bo miaem wiadomo, e
przykad wWojciech Karolak Quartet, ale rwnie jeszcze nie wiem, o co chodzi. Po-
wbig-bandach. Zdarzyo ci si gra pod batut Ma- tem miaem wiele rnych sytuacji
rii Schneider. Jeste rwnie czonkiem big-bandu irne dugotrwae wspprace, na
Krzysztofa Herdzina. Wktrej ztych form muzycz- przykad ze Zbyszkiem Wegehau-
nych lepiej si odnajdujesz? Wolisz mae projekty ptem, z ktrym nagralimy trzy

<
fot. Pawe Kaczorowski
pyty. Graem z nim dziesi lat,
a do koca. To bya bardzo wana
wsppraca dla mnie, muzyk nie-
wiarygodny, bardzo, bardzo osobi-
sty, bardzo oryginalny. Moe me-
dialnie nie znaczy za wiele, przez
niedopilnowanie niektrych spraw,
ale moim zdaniem, jest jednym
ztych artystw, ktrzy bd odkry-
ci za sto lat. Zbyszek Namysowski,
wszyscy ci ludzie, gra znimi zawsze
bya dla mnie wyzwaniem. Nawet
czasami zastanawiam si, dlacze-
go ci ludzie mnie zapraszaj. Jest to
dla mnie zaszczytem iciekawostk,
e dostaj tak rne propozycje. To
spowodowao we mnie odporno
w sumie skad si nie liczy, liczy
si dla mnie muzyka iautentyczny
emocjonalny przekaz. Z biegiem
czasu w ogle to jest jedyne kryte-
rium, ktre uznaj ina ktrym si
JazzPRESS, stycze 2016 |121
skupiam, eby muzyka miaa autentyczn ducho-
w energi ijak j osign. Nie wiem czy pastwo
wiedz, e ju od parunastu lat pracuj zMarkiem
Dyjakiem, polskim bardem, uktrego peni istot-
n rol wzespole, poniewa jestem jako trbacz jak-
by komentatorem jego melorecytacji, ajednoczenie
jestem troch szefem zespou, bo prowokuj pewne
rzeczy. Ta muzyka, przez to, e ona jest bardzo moc-
no zwizana ztekstem, ate teksty, wwikszoci po-
ruszaj bardzo intymne emocje ludzi i powoduj,
e ta muzyka staje si ilustracj. Kiedy muzyka ma
konkretny kontekst, wtedy dwiki daj nam kon-
kretne skojarzenia. Dopki nie ma adnego tekstu,
to kady moe sobie pomyle, syszc jak muzy-
k, cokolwiek. Akiedy pojawia si sowo, choby jed-
no, to ju wtedy mamy konkretne ukierunkowanie
na rozumienie muzyki, odbir. Moemy sobie ztego
nie zdawa sprawy, e czasami nawet rzeczy weso-
e moemy odebra ambiwalentnie, przynajmniej
niektre. Ito take zbudowao wemnie inny sposb
podejcia do tworzenia muzyki.
>
122 | Rozmowy
fot. Pawe Kaczorowski
Czyli ma znaczenia, czy grasz wduecie, wkwinte-
cie, czy wbig-badzie, chodzi oto, eby mg wyra-
a emocje?
Tak. Jedyna formua muzyczna, ktra mi nie pasuje
to soul.
Kolejn rol w twoim muzycznym yciu jest rola
dyrektora artystycznego festiwalu.
O Boe! Drodzy pastwo, nie maj pastwo poj-
cia, jaka to jest mka! Mka z kas! Ile musiaem
si naazi w tym roku znowu! Wnioski, wybory,
nic nie wiadomo dadz, nie dadz, dadz, nie da-
dz Nowy prezydent, prosz poczeka, id wybo-
ry. Gdzie ja panu zagwarantuj sto tysicy, jak tu
zaraz prezydent przyjdzie i nam odwoa wszystko.
Dramat!
<
Festiwal odbywa si w twoim ro-
dzinnym Elblgu
Hiszpaskie miasto El Blg.
Festiwal nazywa si JazzBlg. Po-
wiedz mi, masz due problemy
zdoborem artystycznym?
Nie, artystw jest wbrd.
Gorzej jest zbudetem?
Gorzej zbudetem iztym, e mam
naprawd due serce. Chciabym
wszystkich zaprosi, ale si nie da!
Cay czas jest problem z tym, eby
byy pienidze, bo niestety cay czas
jest ich za mao, za mao, za mao!
Rzdy si chwal, e jest coraz lepiej
ito jest prawda, bo jest coraz wicej
drg, natomiast jest coraz mniej pie-
nidzy na festiwal.
A bdzie kolejna edycja tego
festiwalu?
Tak, wanie pracuj nad tym.
Cigle lubisz gra na trbce?
Tak, absolutnie! Nadal si ucz.
Lubisz wiczy?
Tak, trbka, zjednej strony, jest jed-
nym z najgorszych instrumentw,
zostao to ju udowodnione na-
ukowo, dlatego e wszystko musz

wydoby sam ustami i wszystko
ma znaczenie, homeopatia, meteo-
patia, wszystko wpywa na stany,
koncentracj. To jest jak wyjcie na
ring. Trzeba mie si tyzn, eby igono, iostro, wkady sposb tak, eby ten instru-
to zrobi. Z drugiej strony, prakty-
kowanie wiczenia na tym instru-
mencie jest wietne, bo wszystko co
daje czowiekowi fizyczny, nie tylko
umysowy wysiek powoduje pobu-
dzanie endorfin wmzgu, wic taka
kondycyjno tego instrumentu jest
plusem.
Gdzie wiczysz?
Uwaam, e trzeba mie tyle
moliwoci do wiczenia na in
strumencie, eby wykorzysta
wpeni jego walory
Wszdzie, nawet wsamochodzie.
Wanie, w mieszkaniu? Prosz
pastwa, bo trbka, jak pastwo
sysz, nie jest instrumentem
intymnym.
No nie Nie jest.
Czy masz jak wiczeniwk, ja- chci, ktr niektrzy nazywaj wen, to nie pisz.
kie stae miejsce?
Zawsze staram si mie tak wi-
czeniwk, gdzie tylko mi si uda.
Uwaam, e trzeba mie tyle moli-
woci do wiczenia na instrumen-
JazzPRESS, stycze 2016 |123
cie, eby wykorzysta wpeni jego walory. Atrbka,
prosz pastwa, jest instrumentem krlewskim.
Fanfary dla krlw! Mona j naprawd potrakto-
wa po krlewsku igra bardzo cicho inamitnie,
ment zabrzmia. Azatem trzeba wiczy itak itak.
A jak jeste w trasie, to znajdujesz moliwoci?
Bo cigle w rozjazdach: Elblg, miasto rodzinne,
Gdask, uczelnia. Mwie, e mieszkae w War-
szawie. Bardzo duo jedzisz.
To zaley. S takie dni, e tylko mona si rozegra, ale
mona plan zaj dopracowa tak, eby par godzin
dziennie wygospodarowa. Ja spdzam duo czasu,
nie tylko na graniu na trbce, ale
take na suchaniu ipisaniu mu-
zyki. Do pisania potrzebuj pew-
nego nastroju, specyficzny stan
emocji: troch smutny, troch wy-
alienowany, takie wejcie w ro-
dzaj jakiego wewntrznego blu,
eby co z tej muzyki wycign.
Powierzchowne zagranie, wykombinowanie czego,
w ogle mi nic nie daje. Ale wiadomo, e z biegiem
czasu moja muzyka nabiera konkretnego wyrazu,
ksztatu. Spotkaem si nawet zbardzo pochlebnymi
okreleniami, e kto jest wstanie rozpozna, e ja-
ki utwr ma melodyk, ktra jest dla mnie charak-
terystyczna. Co mnie bardzo cieszy. Natomiast nie
ma wtym wyrachowania, bo jak wogle nie mam
takiego wewntrznego stanu, takiej wewntrznej
Musi by co wpowietrzu, co takiego, co powoduje,
e mam ochot co skomponowa. Jest jeszcze druga
strona medalu: czasami granie jest fajne ipowoduje
wemnie pewien rodzaj egzaltacji. Wiedz pastwo:
takie uczucie, e na przykad jutro otwieraj nowy hi-
permarket. Kobiety to maj: ,Jutro wstan, szybki ma-
>
124 | Rozmowy
keup ilec.. Ito jest co takiego masz band, oni graj
imylisz: Kurde, wykorzystabym ten bas, dobrze gra
to basista.. Mam teraz wzespole wanie takich mo-
dych facetw, ktrzy jeszcze rok ,dwa lata temu, byli
moimi studentami. Naprawd bardzo zdolni ludzie,
niewiarygodni, bo oni s, maj ten power, t energi,
i chc. S jak plastelina. To strasznie inspiruje, bo
najbardziej mnie studzi, jeeli muzycy s zblazowa-
ni iuwaaj, e oni ju wszystko zagrali. Ich muzyka
czywicie moe komu pasowa, nawet moe si po-
doba, bo moe sama wsobie by pikn, ale ich po-
stawa nie powoduje wemnie woli kreacji, speniania
si. Muzyka jest wana zarwno dla mnie, jak i dla
pastwa. Ja si cay czas speniam, nawet grajc solo,
ktrego nie lubi wogle, poniewa dla mnie granie
solo, oprcz fortepianu igitary hiszpaskiej, jest for-
m onanizmu muzycznego. Chodzi mimo wszystko
o pewien rodzaj interakcji. Ja dokadnie sysz, czy
wy oddychacie, czy wogle was to porusza.
Dla ciebie wany jest gd grania. Umuzykw, zkt-
rymi wsppracujesz, cay czas odczuwasz taki gd
grania. Bez tego godu, bez wsplnego napicia, e
jutro otworz hipermarket... koczy si jazz, a za-
czyna jazzik?
Tak, to podstawa. Dlatego nigdy nie byem zwolenni-
kiem szufladkowania jakichkolwiek stylw muzycz-
nych, czy kto gra mainstream czy jak to nazywaj,
nie znam tych nazw wszystkich, bo ja syszaem
muzykw, ktrzy nosili miano wielkich odkrywcw
free, ana ich koncercie wogle nie byo nic odkryw-
czego, abyli tacy, ktrzy zagrali standardy tak, e to
naprawd byo to co.
Zdarza ci si jeszcze gra w programach
witecznych?
Nie, mam rodzin, syna. Staram si, drodzy pa-
<
stwo, powica duo czasu sobie
i swoim sprawom prywatnym.
Trbka trbk, i tak bardzo duo
gram, wiele koncertw, z rny-
mi ludmi i swoje rzeczy prbu-
j te robi, wic jest troch tego
wszystkiego. Mam szecioiplet-
niego synka, ktry jest sam cho-
dzc sodycz. Teraz ju wchodzi
w wiek, kiedy cay czas chce si
przekomarza. Wiadomo, jaki to
jest okres wyciu mczyzny. Tak
jak mwilimy o tych muzykach,
ktrzy cay czas s w hotelach...
Nie zazdroszcz im, ja nigdy nie
zazdrociem takiej sawy i takie-
go ycia. Dla mnie muzyka sama
w sobie jest ju wielk nagrod.
Nagrod jest, e mog sobie po-
gra, ie mog wydoby ztej trbki
co takiego, co sprawia mi rado.
Nagrod jest jak sysz, e czasa-
mi naprawd fajnie mi si zagra.
Wiem, e s tacy muzycy, ktrzy
jad wtras inie ma ich przez rok.
Ale co zrodzin, co zbliskimi? To
nie dla mnie.
Cay ten jazz! / www.calytenjazz.pl
Jerzy Szczerbakow autor cyklu
Agnieszka Sobczyska autorka plakatw
Pawe Kaczorowski zdjcia
Piotr Karasiewicz kana YT karasek52
50
Mamy za sob

numerw
JazzPRESSu
126 | Sowo na jazzowo / Wszystkie drogi prowadz do Bitches Brew

Niestrudzony Gil Evans cz druga

Cezary cibiorski
cezary.scibiorski@wp.pl

Po sesji do Quiet Nights Gil Evans
pozostawa w kontakcie z Davisem
przez cay czas, zarwno doradzajc
mu i wspierajc w poszukiwaniu
nowatorskich rozwiza, jak i nie-
jednokrotnie aranujc dla niego
poszczeglne utwory. Wzi bezpo-
redni udzia w przygotowywaniu
sesji zpierwszym whistorii Davisa
uyciem instrumentw elektrycz-
nych do Circle in the Round, stan
u jego boku podczas rewolucji fu-
sion w1969 roku, by jedn zniewie-
lu osb, z ktrymi Davis chcia si cza w swj w rozpdzony, a przy
wogle kontaktowa wczasie swo-
jego wieloletniego wycofania w la-
tach 1975-80. Aranowa te niektre
utwory dla Star People z1983 iDecoy
z1984 roku.
Od 1957 roku Gil Evans rozpocz
karier jako lider swojego zespo-
u. Pomidzy 1957-59, rwnolegle
do wsppracy z Davisem, nagra
pi pyt. Brzmienie ich zblione
jest do znanego zMiles Ahead idla-
tego najwiksz saw ciesz si Fly, Bilbao, Stratusphunk i Sunken
one uosb, ktre lubi taki rodzaj
muzyki (Gil Evans & Ten, New Bot-
tle Old Wine iGreat Jazz Standards).
18 listopada i15 grudnia 1960 roku,
czyli niespena rok po sesjach do
Sketches of Spain, doszo do nagra-
nia przez Gila Evansa pyty o tak
samo doniosym znaczeniu dla
historii Out of the Cool. Pierwszy
i, podobnie jak na Sketchesof Spa-
in, najduszy utwr na tej pycie
La Nevada aprzynajmniej jego
pierwsze takty, jest bardzo dobrze
znany suchaczom jazzu wPolsce,
gdy jest utworem sygnujcym ist-
niejc od dziesicioleci w radio-
wej Trjce audycj Trzy kwadranse
jazzu. Wdalszej czci utwr szyb-
ko rozkrca si, wcigajc sucha-
tym precyzyjnie kontrolowany
rytm, z nastpujcymi po sobie
jedna po drugiej brawurowy-
mi improwizacjami. Hiszpaski
klimat, charakterystyczny rytm,
przywodz odlege skojarzenia
z Bolero Ravela, nie ustpujc mu
si oddziaywania.
Oprcz La Nevada, na pycie znaj-
duj si jeszcze cztery, zupenie r-
norodne utwory Where Flamingos
Treasure, utrzymujce przy tym taki
sam wysoki poziom caej pyty.
W poowie lat szedziesitych Gil
Evans nagra dla wytwrni Verve
The Individualism of Gil Evans,

<

wsppracowa z Kennym Burrel-
lem, atake zAstrud Gilberto. Znie-
chcony komercyjnym podejciem
kierownictwa Verve zawiesi dzia-
alno na blisko pi lat.
Powrci w wielkim stylu w 1969
roku wszed do studia, aby doko-
na czci nagra w stylu fusion.
Wchwili, kiedy rodzi si ten styl, Gil
Evans ju jest wgrupie pionierw. Po
nagraniu kolejnych kilku utworw
w 1971 roku, zostay pniej wyda-
ne na albumie, ktry ukaza si pod
dwoma tytuami najpierw w wy-
twrni Amper, jako Gil Evans, w1971
roku, apo kilku latach pod tytuem
Blues in Orbit w niemieckiej firmie
Enja.
Na wrzesie 1970 roku umwio-
ne zostay nagrania Orkiestry Gila
Evansa z Jimim Hendrixem. Na
wie otym, do Nowego Jorku przy-
lecia Miles Davis, aby przyczy si
do nagrywajcych. Z zaplanowanej
pyty Davisa z Hendrixem jednak
nic nie wyszo. Jak podaj Grzegorz
JazzPRESS, stycze 2016 |127
Brzozowicz iFilip obodziski wswojej ksice Sto
pyt, ktre wstrzsny wiatem: sesja zostaa um-
wiona, Hendrix czeka ju w studiu, ale Davis nie
stawi si, gdy nie speniono jego warunku wpa-
ty 50 tysicy dolarw zaliczki. Pazerno Davisa na
pienidze jest powszechnie znana. Dzisiaj 50 tysicy
dolarw z1969 roku warte jest ponad 300 tysicy. By
moe powodowany wyrzutami sumienia Davis po-
stanowi pojawi si na planowanych nagraniach
Hendrixa z Evansem. Jednak ani Evans, ani Davis
nie doczekali si tego nagrania Hendrix na nie nie
dolecia, gdy zmar 18 wrzenia 1970 roku.
Jimiemu Hendrixowi Gil Evans powici cay wspa-
niay album, nagrany w1974 roku The Gil Evans Or-
chestra Plays the Music of Jimi Hendrix. Jest to jedna
z trzech wielkich pyt nagranych przez Gila Evan-
sa w pierwszej poowie lat siedemdziesitych, obok
Svengali z 1973 i ostatnia z tej serii There Comes
A Time z 1975 roku. Najsynniejsz z nich Sven-
gali nagrano w Trinity Church w Nowym Jorku
w 1973 roku, w pitnastoosobowym skadzie. Evans
gra na fortepianie elektrycznym, awzespole oprcz
sekcji dtej s rwnie syntezator, gitara basowa
i elektryczna. Cao stanowi mistrzowsk syntez
brzmienia redniej wielkoci big-bandu z jazzem
elektrycznym.
>
128 | Sowo na jazzowo / Wszystkie drogi prowadz do Bitches Brew

Brzmienie iwraenie, jakie wywouje Svengali, utrzy- Nothing Like the Sun, a take na-
mane jest na The Gil Evans Orchestra Plays the Music grania wduecie zinnymi legenda-
of Jimi Hendrix. Do kolejnego dokonanego przez Gila mi jazzu Lee Konitzem i Stevem
Evansa, wielkiego nagrania whistorii, zalicza si Vo- Lacym.
odoo Chile, znieprawdopodobnym solo na tubie Ho-
warda Johnsona, przeplatanym zewspaniaym tutti Bardzo ciekawa jest gruntowna
orkiestry. Innym rewelacyjnym nagraniem ztej py- przerbka pyty There Comes ATime
ty jest Crosstown Traffic. Za ostatnie wielkie nagra- dla edycji na pycie kompaktowej,
nie Gila Evansa uwaane jest There Comes A Time, ktrej dokona sam Evans w 1987
wydane w 1975 roku i utrzymane w stylu obydwu roku. Doda on trzy utwory, ktre
poprzednikw. Suchajc tych nagra trudno uwie- nie ukazay si na oryginalnym LP
rzy, e Gil Evans liczy sobie wtedy 63 lata. Joy Spring, So Long iBuzzard Varia-
tions. The Meaning of the Blues na LP
Nieznana poza Polsk jest bardzo dobra pyta po- trwajce nieco ponad sze minut,
chodzca znagrania wystpu Orkiestry Gila Evansa na CD zostao wyduone do blisko
wna Jazz Jamboree, wpadzierniku 1976 roku. Wje- siedemnastu. Dwa utwory Evans
denastoosobowym zespole Evansa wystpowali wte- usun, a pozostae podda reedy-
dy midzy innymi Pete Levin iArthur Blythe. cji i remiksowi. Obie wersje tytu-
u z zarwno z pyty analogowej,
Pniejsze nagrania dokonywane byy na ywo, jak i cyfrowej, s, mimo tak zasad-
podczas regularnych koncertw, ktre orkiestra niczych rnic, rwnie dobre. Rw-
Gila Evansa miaa wklubach Nowego Jorku. Evans nie i ta ciekawostka pokazuje y-
pozosta aktywny do samej mierci i mimo e wotno artystyczn, jak zachowa
brzmienie orkiestry nie miao w ostatnich latach Gil Evans do koca swojego ycia.
swojej siy zlat siedemdziesitych, koncerty wci Zmar 20 marca 1988 roku wMeksy-
byy atrakcyjne. Zachowa swoj ciekawo wia- ku. Jak najbardziej zasuenie ucho-
ta iotwarto na nowe pomysy pod koniec ycia dzi za jednego znajwikszych inno-
nagrywa midzy innymi ze Stingiem, na pycie watorw jazzu.

<

Rahsaan Roland Kirk Other Folkss Music
Atlantic, 1976
Rahsaan Roland Kirk, dla jednych
wielki mistrz, dla innych szarlatan
i showman, zabawiajcy publicz-
no nie tylko muzyk. To bez wt-
pienia geniusz saksofonu, ktrego
umiejtnoci techniczne dorwny-
way najwikszym mistrzom in-
strumentu. W naszym radiowym
Kanonie Jazzu mia dotychczas je-
dynie jeden album, do dla jego
dorobku nietypowy, bowiem zagra-
ny wcaoci na flecie, zupenie dla
jazzu nietypowym instrumencie
ITalk With The Spirits z1964 roku.
Pora zatem odda cze podstawo-
wym umiejtnociom muzycznym
Rolanda Kirka, czyli jego wybitnej
muzycznej wiedzy i umiejtnoci
gry na saksofonach.
JazzPRESS, stycze 2016 |129
Rafa Garszczyski
rafal.garszczynski@radiojazz.fm
Other Folks Music to album z 1976
roku, jeden z ostatnich, jaki zare-
jestrowa przed mierci i ostatni,
jaki ukaza si w wytwrni Atlan-
tic. To rwnie niekoniecznie typo-
wa propozycja w dyskografii tego
muzyka. Cho gra tutaj wwikszo-
ci na saksofonach, awszczeglno-
ci na tenorze, w jego rnorodnej
dyskografii ten niezwyky album
peni rol swoistego podrcznika
historii instrumentu. Roland Kirk
w caej swojej dyskografii nie stro-
ni od cytatw, co w jego wypadku
nie oznaczao absolutnie adnej
chci naladownictwa, czy bycia
kustoszem historii muzyki. Mimo
e chtnie bywa showmanem, po-
pisujc si umiejtnociami gry na
kilku saksofonach jednoczenie,
sigajc rwnie po nietypowe in-
strumenty dte, jest jednym z naj-
wybitniejszych tenorzystw wiata.
Wystarczy posucha albumu Other
Folks Music. Wystarczy odrzuci
jego momentami dziwne sceniczne
zachowania iskupi si na muzyce.
Ten album na to pozwala, bdc,
jak to okreli jeden z krytykw,
jednym z bardziej normalnych
w jego dyskografii. W tym przy-
padku owa normalno oznacza
>
130 | Sowo na jazzowo / Kanon Jazzu
fot. Kuba Replewicz

www.radiojazz.fm

blisko jazzowego mainstreamu, stosunkowo

mao freejazzowych odlotw i obecno melo-
dii w niemal kadym z utworw. Roland Kirk
swobodnie porusza si po jazzowej historii, po-
Kanon Jazzu
trafi swingowa, improwizowa, mie wasne
Rafaa Garszczyskiego
zdanie na temat Donny Lee Charliego Parkera,
na saksofonie potrafi wszystko, panujc nad od- godz.
dechem w sposb sprawiajcy, e jego dugo 14:45
nie ogranicza adnej nuty.

od poniedziaku do pitku,
Other Folkss Music to w dyskografii Rolanda
w RadioJAZZ.FM
Kirka pozycja balladowa, podobna do Ballads
Johna Coltranea, czy nagra zorkiestr smycz-
kow Charliego Parkera. Oczywicie w latach
siedemdziesitych muzyczny jzyk jazzu by
ju znacznie bardziej rozwinity, podobnie jak
techniki nagraniowe, std ten album brzmi do
dzi tak wieo i nowoczenie. Mam czasem
wraenie, e gdyby Charlie Parker doy dnia
nagrania Other Folkss Music, chtnie doczyby
do nieco szalonej orkiestry Rolanda Kirka.

Po raz kolejny Roland Kirk udowadnia, e mu-

zyka nie zna ogranicze, aon sam potrafi zagra
na flecie Donn Lee, wyczarowa przy pomocy
harmonijki stylowy spirituals Water For Ro-
beson & Williams, pokaza co potrafi na tenorze
wArrival iprzy okazji przedstawi zupenie wte-
dy jeszcze nieznanego pianist Hiltona Ruiza,
dla ktrego byo to jedno zpierwszych nagra.
Dooy on nieco swojej latynoskiej energii, co
sprawio, e Donna Lee zabrzmiaa tak wieo.

<

Houston Person Something Personal /
Donald Byrd The Cat Walk
Nie wiem, czy wszyscy suchajcy
jazzu, uwiadamiaj sobie, e yje-
my cigle w piknej epoce. Ta epo-
ka powoli dobiega koca, ale nadal
trwa. Mwi oczywicie o erze na-
gra legendarnego Rudy'ego Van
Geldera. W wiadomoci wielu ten
inynier dwiku, pracujcy od po-
owy lat 50. XX w. dla wytwrni Blue
Note, Impulse!, Prestige itd., funk-
cjonuje gwnie jako kto z tam-
tej zotej epoki hard bopu, jazzu
modalnego i fusion lat 50., 60., 70.
Wiadomo przecie, e nagrywa bo-
daj wszystkich najwikszych, a od
duszego czasu nadzoruje ponow-
ne wznowienia klasyki wserii RVG
Edition (Blue Note) , RVG Remasters
(Prestige) i Deluxe Edition (Impul-
se!). Bardzo zbona to dziaalno
(jeszcze do niej wrcimy), ale wcale
nie jedyna. Bo sdziwy pan Gelder
(91 lat na karku!) cigle nagrywa
wstudiu nowe pyty!
I to wanie z wrodzonej przekory
od tych ostatnich produkcji chcia-
bym rozpocz. Na przekopywa-
nie si przez tysice blue-note'w,
czy prestige'w przyjdzie jeszcze
czas. A ostatni, jak na razie, pyt
JazzPRESS, stycze 2016 |131
Jarosaw Czaja
jarczaja@poczta.onet.pl
jazztornado.blog.pl
z budzcym szacunek nadrukiem
Engineered, mixed, mastered
R.V.Gelder, jaka do mnie dotara,
jest nagrana wczerwcu 2015 roku se-
sja saksofonisty Houstona Persona
Something Personal, wydana przez
High Note. Wytwrnia ta, zaoona
i kierowana przez producenta Joe
Fieldsa (z synem), ktry pracowa
niegdy dla Prestige i szefowa pa-
mitnej w latach 70. Muse Records,
przyja pod swoje skrzyda wielu
zasuonych weteranw (G. Cables.
K. Burrell, P. Martino, H. Mabern)
istaa si ostoj jazzu klasycznego
mainstreamu. Mona powiedzie,
e przeja paeczk po niegdysiej-
szej wytwrni Verve, chocia ta nut-
ka wnazwie odnosi si, oczywicie
nieprzypadkowo, do szyldu Blue
Note. Starego, dobrego Blue Note. Je-
li komu, tak jak mnie, coraz trud-
niej odnale si wtym, co obecnie
oferuje ta wytwrnia pod kierowni-
ctwem ekscentrycznego Dona Wasa
od dinozaurw (Boom Boom, Acka
Lacka Boom Boom), to moe dzi-
kowa niebiosom, e istnieje High
Note. A posiada ona status audio-
filskiej. Oczywista w tym zasuga
pana Van Geldera.
>
132 | Sowo na jazzowo / Zota Era Van Geldera
Wybitnych inynierw dwiku byo i jest wielu. nagrania, teoretycznie lepsze tech-
R.V.G. sta si symbolem iwzorcem, bo jako chyba je-
dyny spord nich przebi si do wiadomoci mi- szym pamie i wikszej dynamice
onikw jazzu. To nawet ciekawe, bo przecie naj-
synniejsza pyta Milesa Davisa Kind Of Blue ma niby
status kultowej take wrd fanw rocka, ale konia
z rzdem temu, kto zna nazwisko inyniera, ktry
j nagrywa. Mwi co komu nazwisko Fred Plaut?
A przecie to on stworzy to aksamitne brzmienie,
ktre do dzisiaj zachwyca absolutnie wszystkich.
Amimo to jego nazwisko na okadce pisane jest ma-
ym druczkiem.
Inaczej zRudym. Jego inicjay funkcjonuj na rw-
ni z wykonawcami i producentami. Ba! Czsto s
wopisie specjalnie wytuszczone. Owszem, spotka
mona te takie opinie, e remasterowane przez
niego edycje brzmi za ostro imao analogowo. Fak-
tycznie, co jest na rzeczy, jeli porwnamy pierw-
sze kompaktowe wydania z tymi pniejszymi, ale
ten wtek odstawmy na razie na bok. Wane, e
dotykamy tutaj ciekawego aspektu, e tak to ujm:
subiektywnego odbioru muzyki, albo jeszcze ina-
<
czej dziwnych i nie dajcych si
do koca zbada czynnikw poza
muzycznych. Wszak w momencie,
kiedy pojawia si pyta CD izaczto
wznawia klasyczne pozycje, wielu
suchaczy ale te samych artystw,
na przykad Stan Getz iJarek mie-
tana zwracao uwag na dziwny
paradoks. Mianowicie wspczesne
nicznie, bardziej selektywne, oszer-
brzmi, no wanie niekoniecznie
lepiej, a czasem gorzej, to znaczy
mniej naturalnie, ni stare tamy
Van Geldera. Pamitam zreszt, co
samo w sobie jest znaczce, e nie-
odaowany Jarek mietana tak si
kiedy zagalopowa, e w omwie-
niu wznowionej pyty Coltrane'a
Plays The Blues wychwala umiejt-
noci Rudy'ego Van Geldera, chocia
wrzeczywistoci nagrywa t pyt
Tom Dowd (Jazz Forum, nr 4-5, 1994).
Myl jednak, e idzisiaj te dywaga-
cje nie straciy nic zeswojej aktual-
noci, adysonans techniczny nawet
si pogbi. Tymczasem zapoznajc
si znajnowsz pyt Houstona Per-
sona, pomylaem, e moe warto
byoby dla odmiany porwna sta-
rego inowego Rudy'ego, czyli zesta-

wi nagrania, ktre powstay wtym
samym dokadnie studiu w Engle-
wood Cliffs w New Jersey na prze-
strzeni bagatela! p wieku.
Wyjem wic zpki na chybi tra-
fi pyt zserii RVG Edition apad-
o akurat na The Cat Walk Donalda
Byrda (1961) i przesuchiwaem oba
dziea na zmian. Tu kolejna dygre-
sja. Bo jednak nie jest tak, e wszyst-
kie van-geldery brzmi podobnie.
To samo studio, ten sam inynier,
ale sound nieco inny, w zalenoci
od labelu. Wystarczy porwna Pre-
stige zImpulsem, albo Blue Notem.
Wydaje mi si, i nie jestem w tym
zdaniu odosobniony, e najwicej
cukru wcukrze , czyli 100 procent
Van Geldera znajdziemy wtej ostat-
niej wytwrni. Moe dlatego, e jak
sam inynier powtarza, to brzmie-
nie stworzy nie on, tylko Alfred
Lion zaoyciel Blue Note Records.
Jeli tak, to sycha, e Alfred prefe-
rowa zwarto iintegralno, czyli
jazz taki, jaki odbieramy na ywo,
w typowych warunkach maego
klubu. Scena muzyczna jest zawo-
na, instrumenty mocno nachodz
na siebie, rodek zajmuje zazwyczaj
sekcja rytmiczna prawie zawsze
JazzPRESS, stycze 2016 |133
lekko na lewo bas, na prawo perkusja. Instrumen-
ty dte zamykaj niewielk przestrze sceny po bo-
kach. By moe wzio si to std, e na pocztku Van
Gelder nagrywa pyty wpokoju gocinnym swoich
rodzicw. Pniej, kiedy przenis si zHackensack
do prawdziwego studia wEnglewood Cliffs, nawyki
pozostay. Ale Bob Thiele z Impulse! wola szersz
scen z bardziej wyranymi efektami wczesnego
stereo. Dlatego na przykad na A Love Supreme te-
nor Coltrane'a syszymy wlewym kanale, aperkusj
Jones'a wprawym. Na impulsach wicej jest prze-
strzeni ipowietrza pomidzy instrumentami.
Ale moim zdaniem brzmienie Van Geldera zaczyna
si od perkusji. Myl, e w jakimkolwiek lepym
tecie bybym w stanie rozpozna rk Rudy'ego
wanie po bbnach. Nikt chyba nie rejestrowa ich
wtak cudownie wierny, ale te totalny sposb. Naj-
widoczniej Alfred Lion i Van Gelder kochali rytm.
Caa sekcja rytmiczna, zazwyczaj ustawiona bya
niemal na tej samej linii, co dciaki. Wikszo in-
ynierw, choby wspomniany Plaut zColumbii, to-
nowali nieco huczce bbny, aby nie zaguszay soli-
stw. Wporwnaniu do Jimmy Cobba zKind Of Blue,
Philly Joe Jones na The Cat Walk ma jakby dwa razy
wikszy zestaw. Byo to ryzykowne, ale dziaao. Soli-
ci przy ekspansywnych ifaworyzowanych bbnia-
rzach musieli si wyrabia to std braa si ciga
interakcja.www.pinterest.com/jazzpress
Wzrastaa niepomiernie intensywno
igsto materii muzycznej, oraz sia wyrazu. Dlate-
go dla kogo nieprzygotowanego tak samo jak dla
Europejczyka wTokio mijani Japoczycy wydaj si
>
134 | Sowo na jazzowo / Zota Era Van Geldera

nie do odrnienia na pocztku wszystkie blue-no- suchaem Something Personal na

ty brzmi tak samo, niemal jak blaszana kataryn- zmian z The Cat Walk, zaskoczyo
ka. Poszukiwacze klimatw, podniebnych lotw, mnie, e nie wychwytuj midzy
muzycznej sjesty i wypieszczonych improwiza- nimi duej rnicy. Przynajmniej
cji nie maj za bardzo czego szuka wtym wiecie. takiej, na jak wskazywaby metry-
Bo to rytm i swing jest tutaj najwaniejszy. Czarny ka obu produkcji. Czy co podobne-
rytm. Funky, blues isoul oraz bebop to fundament go byoby moliwe wrock'n'rollu?
hard bopu, czyli stylu, ktry nieodcznie kojarzy si
zBlue Note iVan Gelderem. Czasy Elvisa po wojsku to inna epo-
ka. Idmy dalej. Z Personem gra
Ale wrmy do wspczesnoci. Gdzie przeczytaem doborowa wspczesna sekcja Ray
(chyba wGlissandzie), e ambitni jazzfani zwykli si Drummond (bas) i Lewis Nash
pono krzywi na haso mainstream, bo niby od lat (bbny). I c syszymy? Niemal
70. gwny nurt sta si enujcy. Ciekawy pogld, podobne ustawienie w przestrzeni
ale najpierw chciabym si dowiedzie, co wedle au- i ten sam cios, jaki jest u Byrda.
tora znaczy mainstream. Bo to dosy pojemny szyld Scena muzyczna jest tylko odrobi-
iniezbyt precyzyjny. Ale zastanawia mnie co innego, n szersza isaksofon tenorowy Per-
amianowicie to cige iuparte poszukiwanie czego sona ma bogatsz barw i bardziej
nowego, wieego i odlegego od sztampy. Wieczne nasycony ton, ni dciaki dawniej.
rozgldanie si za nowym Mesjaszem. To bardzo, Idea Something Personal polega na
powiedzmy od razu, nasze, polskie mylenie. Bo tym, e soulowy weteran (81 lat) gra
cakiem inaczej do sprawy podchodz w ojczynie pikne melodie mniej znane stan-
jazzu, czyli wAmeryce. Oni koncentruj si na bazie, dardy, aby sobie, kolegom muzykom
a my na nadbudowie. Dlatego oni zazwyczaj swin- i publicznoci zrobi przyjemno.
guj, a my nie bardzo. Offowe kapele s u nas tym To mainstream? Zapewne. Powiem
bardziej popularne, im mniej swinguj. wicej: zwaywszy na wiek solisty
i inyniera to JAZZ GERIATRYCZ-
Dlaczego o tym wspominam? Bo najnowsza pyta NY! Ale tak sobie wanie wyobra-
Houstona Persona to emanacja swingu wanie. Van am jazzowe niebo.
Gelder nadal trzyma zadziwiajcy poziom. Kiedy c.d.n.

<

Jazz nasz narodowy
Od penego urynkowienia kultu-
ry i sztuki do silnego mecenatu
zestrony pastwa wprzedwybor-
czych debatach pojawiao si cae
spektrum propozycji zwizanych
z polityk kulturaln. W 2016 rok
wkraczamy ju zdo wyranie na-
krelonym programem opcji rz-
dzcej. Nie sdz, aby ktokolwiek
wjego ramach zastanawia si nad
miejscem i rol muzyki jazzowej
na mapie polskiej kultury. Moe to
wic dobry pretekst do tego, aby-
my przez chwil sami zastanowili
si nad tym.
Punktem wyjcia niech bdzie na-
pawajce optymizmem zaoenie
naszej polityki kulturalnej, ktre
mwi, e kultura potrzebuje po-
mocy zestrony pastwa ipowinna
je otrzyma, poniewa samo pa-
stwo nie moe przetrwa irozwija
si bez kultury. Nic doda, nic uj.
Cho, niestety, co do tego dodane
zostao A mianowicie: zakres tej
pomocy musi i w parze ze sfer
tych wartoci, ktre s promowa-
ne przez pastwo. Obszary, na jakie
stawiaj przede wszystkim obecnie
rzdzcy, to polityka historyczna,
wspieranie polskiego dziedzictwa,
podtrzymywanie tradycji, rozwija-
JazzPRESS, stycze 2016 |135
Piotr Rytowski
rytowski.jazz@gmail.com
nie patriotyzmu oraz uczestnictwo
w kulturze jak najszerszego grona
obywateli.
Cho palce na klawiaturze wierz-
bi, nie czas tu i miejsce, eby
wszczyna polemik, czy te docie-
ka, co moe kry si pod szczytny-
mi hasami (pierwsze oznaki mo-
glimy obserwowa przy okazji za-
mieszania wok spektaklu mier
idziewczyna wewrocawskim Tea-
trze Polskim ju na starcie urzdo-
wania nowego ministra). Wrmy
jednak do jazzu. Jazzu jako elemen-
tu naszej narodowej kultury. No
wanie czy aby na pewno? Moe-
my bez wahania stwierdzi, e pol-
scy jazzmani promuj nasz kraj na
wiecie. W ten bardziej widoczny
sposb jak Wodek Pawlik lau-
reat Grammy, oraz wsposb orga-
niczny grajc na scenach klubw
na wszystkich kontynentach, cz-
sto w doborowych, midzynaro-
dowych skadach. Promuj Polsk
jako wietni muzycy ztego kraju.
Ale czy promuj polsk kultur?
Graj jazz muzyk, ktra przyw-
drowaa do nas stosunkowo nie-
dawno (z perspektywy historii mu-
zyki) zza oceanu.
>
136 | Sowo na jazzowo / My Favorite Things (or quite the opposite)
Czy jazz moe by elementem kultury nioscym
zesob wartoci narodowe? Tu zaczyna si dwugos,
ktry najpewniej nie znajdzie konsensusu. Gos
pierwszy mwi: naturalnie posuchajmy wspania-
ych jazzowych kompozycji inspirowanych, bd
wrcz bdcych adaptacjami polskiej klasyki. Dzi-
ki nim z twrczoci wielkich polskich kompozy-
torw moe zetkn si publiczno nawet jeli nie nazwijmy to, nieortodoksyjn in-
masowa, to z pewnoci szersza ni tylko bywalcy
filharmonii.
W tym obszarze miejsce szczeglne zajmuje Chopin
na jazzowo. Jednymi z prekursorw tego zjawiska
byli Novi Singers, ktrzy interpretacje (a wzasadzie
transkrypcje) Chopina wykonywali ju na poczt-
ku lat 70. Nurt chopinowski wjazzie rozwin si na
dobre wlatach 90., akanonicznym jego dzieem jest
Chopin Tria Andrzeja Jagodziskiego. Chopinowskie
dokonana oprcz Jagodziskiego (ktry po sukcesie
pierwszej pyty kontynuowa tematyk) maj na
koncie midzy innymi Leszek Moder, Adam Ma-
kowicz, Krzysztof Herdzin, Leszek Kuakowski czy
Wodzimierz Nahorny. Ten ostatni zmierzy si te
z jazzowym opracowaniem Mitw Karola Szyma-
nowskiego. Wostatnim roku za spraw High Defi-
nition Quartet oraz Grayny Augucik na pkach
z jazzowymi pytami pojawi si te Witold Luto-
sawski. Przykadw krzewienia narodowej klasy-
ki za porednictwem jazzu jak wida nie brakuje.
Ale wtym momencie wdyskusji pojawia si drugi
gos: czy przerbki Chopina albo Szymanowskiego
<
nie s tylko wypaczeniem, zuboe-
niem oryginau? Czy mieszanie sty-
listyk nie prowadzi do utraty istoty
dziea, ktra bya intencj kom-
pozytora? Kiedy w ostatniej edycji
Konkursu Chopinowskiego jeden
z wykonawcw pozwoli sobie na,
terpretacj, puryci w komenta-
rzach proponowali wysanie go na
Jazz Jamboree i nie byy to w ich
ustach komplementy.
Ta droga wprowadzenia jazzu do
skarbnicy naszej kultury narodo-
wej wydaje si oile nie wtpliwa, to
przynajmniej dyskusyjna. Sprbuj-
my inaczej nasze dobro narodowe
to nie tylko klasyka. Mamy prze-
cie bogat, nierozerwalnie zwi-
zan z nasz tosamoci muzyk
ludow.
Gos pierwszy od razu podchwytu-
je t myl: ale oczywicie, zwiz-
ki muzyki ludowej z jazzem maj
w Polsce dug tradycj, a ich efek-
tem jest wiele bardzo ciekawych
dokona.
Ju w1958 Jan Ptaszyn Wrblewski
wBandosce In Blue prbowa takie-

go mariau (co prawda zeskutkiem,
zktrego, jak sam twierdzi, nie by
zadowolony). Folklorem inspirowa
si Zbigniew Namysowski od Pi-
tawki przez Sidmawk do kulmi-
nacji wpostaci pyty Kujaviak Goes
Funky. Swj wkad w tym obszarze
mieli midzy innymi take Nahor-
ny, Muniak, Urszula Dudziak iGra-
yna Augucik Ostatnio swoje ma-
zurki nagrali Marcin Masecki iAr-
tur Dutkiewicz, a Pianohooligan
Piotr Orzechowski wyda 15 Studies
for the Oberek. Lista dokona tego
nurtu wci ronie moe dlatego,
e zarwno wprzypadku ludowych
grajkw, jak i jazzmanw istotn
rol odgrywa improwizacja.
Abymy nie popadali weufori, po-
zwlmy na wygoszenie swych racji
gosowi drugiemu... No umwmy
si albo kujawiak, albo funky. Ow-
szem, moemy wzi zpolskiej mu-
zyki ludowej melodie, podziay ryt-
miczne iuatrakcyjni nimi utwory
jazzowe. Ale nie prbujmy udowad-
nia nikomu, e powstaje folklor
wpisujcy si w nasz narodow
tosamo.
Pozostaa droga trzecia. Najbardziej
JazzPRESS, stycze 2016 |137
ryzykowna, ale jak wiadomo toncy. Skoro nie mo-
emy dowie, e na bazie importowanej zza oceanu
muzyki moemy rozwija wartoci typowo polskie,
to sprbujmy udowodni, e ten amerykaski jazz
wzasadzie jest te taki troch polski.
Karkoomne? Dosy. Cho moe wemy na przy-
kad ikon swingu Bennyego Goodmana. Gdyby
jego ojciec Dawid Goodman, warszawski krawiec nie
wyemigrowa do Ameryki, kto zagraby koncert 21
sierpnia 1935 roku wLos Angeles, symbolicznie uwa-
any za pocztek ery swingu? Alegendarny perkusi-
sta Gene Krupa (syn Bartomieja)? Fani jazzu na ca-
ym wiecie znaj standardy Stella By Starlight kom-
pozycj Wiktora Junga (Victor Young) czy On Green
Dolphin Street napisany przez Bronisawa Kapera.
Doprawdy piknie, chocia ta reprezentacja wydaje
si by nieco zbyt skromna, abymy mogli przypi-
sywa sobie wspautorstwo gatunku dopowiada
drugi gos wdyskusji.
C, wszystko wskazuje na to, e znacznie bliej do
wartoci narodowych jest chociaby muzyce (?!) di-
sco polo. Mamy tu ielementy budowania wsplno-
ty idostp szerokiego grona odbiorcw i(cho moe
specyficznie rozumiane) podtrzymywanie tradycji.
Moe jest jednak jeszcze jaki trop? A moe w ten
sposb: kiedy patrz na to wszystko, co si dzieje do-
koa, kiedy czasem przeczytam wiadomoci, myl
sobie ale jazz!.
>
138 | Sowo na jazzowo / Down the Backstreets

Digable Planets Blowout Comb

Adam Tkaczyk
adam-tkaczyk@wp.pl

- Nie zawsze jest tak, e wysoka ja-

ko muzyczna idzie wparze zsuk-
cesem komercyjnym.

- No co ty nie powiesz?!

- Ok, cofam to. Wysoka jako mu-

zyczna jedynie od czasu do czasu
idzie wparze zsukcesem komercyj-
nym*. Do tego zdylimy si przy-
zwyczai. Ale sytuacja, w ktrej po
wydaniu, w powszechnej opinii,
najlepszego albumu, grupa rozpa-
da si midzy innymi przez brak
zainteresowania suchaczy? To co
najmniej bolesne a tak si stao
wprzypadku Digable Planets ipyty
Blowout Comb.
Zaczo si jednak dla grupy bar-
dzo obiecujco. W1993 roku Digable
Planets wydali debiutancki album
Reachin' (A New Refutation of Time
and Space), ktry zdoby status zotej
pyty, asingiel Rebirth of Slick (Cool
Like Dat) nagrod Grammy w kate-
gorii Best Rap Performance by aDuo
or Group (rodowisko rapowe raczej
szydzi z wyborw Akademii, ale to
ju inny temat). Rok pniej wyda-
ny zosta album Blowout Comb. Ic
si okazao? Czonkowie zespou
Ladybug, Butterfly oraz Doodlebug
Pendulum, EMI, 1994
zrobili zwrot w brzmieniu oraz
tematyce, odchodzc od tworzenia
przyjaznych radiu utworw, atake
zmienili robacze [sic!] pseudoni-
my na odpowiednio: Mecca, Ish oraz
C-Know. Efekt: klapa finansowa,
konflikty wewntrz grupy, znies-
maczenie bran muzyczn i roz-
pad. Blowout Comb jest ostatnim al-
bumem wdorobku Digable Planets.
I tu pada jake oklepane pytanie:
Co poszo nie tak?!
W porwnaniu do debiutu, Blowo-
ut Comb charakteryzuje si mrocz-
niejszym, bardziej zbasowanym
brzmieniem, trudniejsz tematyk
orbitujc wok komentarza spo-
ecznego (Czarne Pantery, Nard
Islamu, afrocentryzm) i kultury

<

wielkich miast. Powysze czynni-
ki przeoyy si na zdecydowanie
mniejszy potencja komercyjny, co
oczywicie wyczua wytwrnia,
skpic rodkw finansowych na
promocj. Tym niemniej, pod wzgl-
dem muzycznym album stoi na wy-
sokim poziomie, nawet jeli we-
miemy pod uwag zabjcz w 1994
roku konkurencj (o czym wicej
napisaem wpoprzednim Down the
Backstreets). Wkadym utworze sy-
szymy przynajmniej jeden ywy
instrument. Sample zapoyczone s
wwikszoci zutworw jazzowych,
ewentualnie soulowych lub funko-
wych. Nieatwym zadaniem jest od-
rnienie sampla od partii dogranej
na instrumencie, co pokazuje, jak
wiele pracy powicono brzmieniu
albumu. Spord utworw wyr-
niam przede wszystkim wietn od
do Brooklynu Borough Check zgo-
cinnym udziaem Guru i samplem
zWe Live in Brooklyn, Baby Roya Ay-
ersa. Czsto powracam rwnie do
Dial 7 (Axioms of Creamy Spies), kt-
ry jest nieco bardziej chwytliwy od
reszty utworw.
Trjka gwnych bohaterw to bar-
dzo dobrzy raperzy. Wmojej opinii,
najwikszym ich atutem s gosy.
Wszystkie trzy s ciepe i nieinwa-
zyjne pasuj idealnie do podka-
dw penych jazzowych i funko-
wych sampli. Z perspektywy czasu
odnosz wraenie, e wpamici ra-
powej spoecznoci najbardziej spo-
JazzPRESS, stycze 2016 |139
rd Digable Planets zostaa Ladybug Mecca. Pytanie
tylko, czy nie jest to gwnie zasuga tego (prosz Sza-
nowne Czytelniczki onieodbieranie tego opacznie),
e jest atrakcyjn kobiet. Rap zdominowany jest
przez mczyzn, a zawsze mio jest posucha uta-
lentowanej rapujcej pani, ktra w dodatku wiet-
nie prezentuje si na wideoklipach. Nikt nie moe
odmwi umiejtnoci Ladybug Mekce, ale Ish rw-
nie trzyma wysoki poziom, amao kto onim dzisiaj
pamita. Zreszt rka wgr, kto wogle potrafi
przed rozpoczciem czytania tego tekstu wymieni
pseudonimy caej trjki! Osobicie przyznam, e
musiaem posuy si Internetem.
Ciekawym, cho wedug mnie chybionym pomy-
sem, jest obnienie standardowego poziomu go-
noci wokalu wstosunku do podkadu muzycznego.
Ish twierdzi, e zdecydowano si na takie posuni-
cie po radach Georgea Clintona. Po pierwsze miao
to zaintrygowa suchacza, apo drugie, oile muzy-
ka bya wystarczajco zachcajca, zmusi do do-
kadniejszego suchania. Kademu wedug potrzeb,
ale jeli sucha si muzyki wrnych miejscach (na
przykad wkomunikacji miejskiej), to niski poziom
wokalu przeszkadza wjej odbiorze. Co wicej, moe
wrcz zniechci do czstszego sigania po Blowout
Comb. Na pycie gocinnie pojawia si rwnie Jeru
the Damaja, ale wanie techniczne zabawy zwoka-
lami sprawiaj, e rozpoznanie go nie jest wcale ta-
kim oczywistym zadaniem, jakim si wydaje.
Moim zdaniem, Blowout Comb powinno wymienia
si wrd klasykw jazz rapu jednym tchem obok
twrczoci A Tribe Called Quest, Guru oraz duetu
Pete Rock iC.L. Smooth. Jest to album bardzo dobrze
zarapowany, bogaty pod wzgldem muzycznym ili-
rycznym, ktrego sucha si fantastycznie nawet po
22 latach. Warto pozna, warto odwiea. Polecam
szczeglnie na nocne, zimowe podre po miecie.
>
 140| Pogranicze / World Feeling

ukasz Nitwiski
lukasz@radiojazz.fm

Mbongwana Star
From Kinshasa

Mbongwana Star to nowa formacja

starych znajomych ze Staff Benda
Bilili. Legendarny zesp niepeno-
sprawnych muzykw z Kinszasy
powrci w nieco innym skadzie
(liderami pozostali Coco Ngam-
bali i Theo Nsituvuidi), ale przede
wszystkim znowym brzmieniem
ju samo sowo mbongwana ozna-
cza zmian. Ito jak! aden zafry- World Circuit, 2015

kaskich zespow nie brzmi jak

World Feeling

ten. Pomimo charakterystycznych, kompozycji Malukayi. Natychmiast

polirytmicznych melodii i har-
monii jest w tym materiale klimat
wczeniej niespotykany. Kosmicz-
ny ipastelowy. Pomysodawc kon-
cepcji From Kinshasa jest producent
Vincent Kenis czowiek, ktrego
zasugi dla promocji muzyki zD. R.
Konga trudno przeceni.
zostajemy przeniesieni w niezna-
ne, intrygujce terytorium. Wydany
pniej singiel ivideo Kala otwiera
kolejne drzwi. Hipnotyzujcy taniec
wtransowym rytmie. To nie jest ju
afrykaska muzyka, to nieznosz-
ca granic wyobrania i dwikowa
machina XXI wieku.

Zaskakujc stylistyk zapowiada Dodatkowo zastanawia jeszcze je-

ju okadka kroczca wstroju as- den fakt. Pozostae dwa zespoy
tronauty (a moe nurka?) dziwna
posta na tle ciemnego, industrial-
nego klubu. Brudne, metaliczne
perkusjonalia (czsto pospawane
zezomu zebranego przez muzykw
wrd slumsw Kinszasy) budu-
j psychodeliczny fundament pod
kiczowate efekty studyjne z lat 80.
Prosz sprawdzi niezwyky klip do
zD.R. Konga, ktre odniosy sukces,
maj zesob co wsplnego. Zarw-
no Konono No. 1, jak i The Kasai
Allstars zachowuj bardzo spon-
taniczny, nieobrobiony charakter.
Wszystkie byy nagrywane naraz,
wsplnie, jakby podczas grania na
ywo. Uliczny charakter, natural-
no i niedoskonaoci s tu wspa-

<

nia zalet. Jak bardzo brakuje ich
na niektrych sterylnie nudnych
albumach zpozostaych zaktkw
Afryki.
Fanfare ciocrlia
- Queens and Kings
Pity album dwunastoosobowej
orkiestry dtej zpnocno-wschod-
niej Rumunii. Styl muzyczny ze-
spou umacnia si inie ulega zmia-
nie to wci wybuchowa, grana
w szybkim tempie mieszanka ta-
necznej muzyki romskiej irumu-
skiej. Obecne s rwnie elementy
tradycji bugarskiej, serbskiej ima-
cedoskiej. Wynika to z korzeni
niektrych muzykw, jak i z ro-
dowodu caego zespou. Fanfare
Ciocrlia zaczynaa od grania na
weselach i chrzcinach. Spektaku-
larne wystpy pocigny za sob
zamwienia na caych Bakanach
iobrzeach.
W ostatnich latach zesp sta si
instytucj w swoim fachu. W tej
czci Europy, biorc pod uwag
due zespoy dte, moe konku-
rowa z nimi tylko serbski Boban
Markovi Orkestar. Oba zespoy na-
JazzPRESS, stycze 2016 |141
Asphalt Tango Records, 2007
gray zreszt wspln pyt wkon-
cepcji Balkan Brass Battle.
Wspomnienie akurat tego, a nie
innego albumu, nie jest szczegl-
nie znaczce dyskografia grupy
zazwyczaj jest rwna. Ta pozycja
jest po prostu idealnie przekrojowa
wtempach istylistykach. Nie jest to
propozycja na miar przeomowego
iwybitnego Baro Biao World Wide
Wedding, cho mona potraktowa
to jako pokrtn zalet kompozy-
cje mniej wpadaj wucho itraktu-
j nas z mniejsz intensywnoci,
dziki czemu album jest bardziej
uniwersalny i moe by wielokrot-
nie odkrywany.
>
Kontakt zredakcj: jazzpress@radiojazz.fm Wydawca
ul. Grczewska 201, 01-459 Warszawa Fundacja Popularyzacji Muzyki
www.jazzpress.pl Jazzowej EuroJAZZ
ISSN 2084-3143
Redakcja
redaktor naczelny:
Piotr Wickowski

Roch Siciski Fotograficy:

Piotr Wojdat Piotr Gruchaa
Mery Zimny Marta Ignatowicz-Sotys
Kacper Paczyski Kuba Majerczyk
Jerzy Szczerbakow Lech Basel
Aleksandra Nowosad Marcin Wilkowski
Mateusz Magierowski Piotr Fagasiewicz
ukasz Nitwiski Piotr Banasik
Milena Fabicka Jarek Misiewicz
Rafa Garszczyski Barbara Adamek Czartoryjska
Aya Lidia Al-Azab Bogdan Augustyniak
Maciej Nowotny Krzysztof Wierzbowski
Ryszard Skrzypiec Monika S. Jakubowska
Urszula Orczyk Julian Olearczyk
Karolina mietana Korekta
Konrad Michalak Ewa Weydmann
Wojciech Sobczak-Wojeski Katarzyna Sociska
Paulina Pacua Zuzanna Tuliszka
Krzysztof Komorek
Skad iopracowanie graficzne
Sawomir Orwat Beata Wydrzyska
Dionizy Pitkowski beata@radiojazz.fm
Marta Ignatowicz-Sotys Marketing ireklama
Radek Woko Agnieszka Holwek
promocja@radiojazz.fm
Lech Basel
Magorzata Smka
Rafa Zbrzeski
Aleksandra Zbrzeska
Vanessa Rogowska
Basia Gagnon

Wszystkie materiay wnumerze objte s licencj Creative Commons Uznanie autorstwa-Uycie niekomer-
cyjne-Bez utworw zalenych 3.0 Polska, to znaczy, e wolno je kopiowa irozpowszechnia, jednak naley
oznaczy wsposb okrelony przez Twrc lub Licencjodawc, nie wolno uywa do celw komercyjnych
inie wolno zmienia, przeksztaca ani tworzy nowych dzie na podstawie tego utworu. Ztekstem licencji
mona zapozna si na stronie
 K W I EC I E 2 01 5 M A J 2 01 5

ISSN 2084-3143

ISSN 2084-3143
Gazeta internetowa powicona Gazeta internetowa powicona
muzyce improwizowanej muzyce improwizowanej

Rozmowy:
Radek Bond Bednarz
Dorota Piotrowska
Jacek Namysowski
Jamie Saft TOP
NOTE
Wojtczak
NYConnection
Folk Five

REAKTYWACJA!
Wesprzyj akcj

Pawe Rozmowy:

Jacek Tomaszewski ELMA

Leszek Kuakowski
Improwizacja musi nie
Mazurkiewicz ducha kompozycji
Kamil Piotrowicz
Dorota Mikiewicz
Czerpi z wielu rde
Jacek Mazurkiewicz, fot. Kuba Majerczyk Pawe Tomaszewski, fot. Kuba Majerczyk

C z e r w i e C 2 01 5 Lipiec / SieRpie PADZIERNIK 2015

ISSN 2084-3143

ISSN 2084-3143

ISSN 2084-3143

2015
Gazeta internetowa powicona Gazeta internetowa powicona Gazeta internetowa powicona
muzyce improwizowanej muzyce improwizowanej muzyce improwizowanej

Rozmowy: Rozmowy:
Micha Wierba Maciej Grzywacz
Antoni Ziut Gralak Adam Nussbaum
Piotr Damasiewicz Nat Osborn

TOP
NOTE
Jachna / Buhl
Synthomathic
TOP
NOTE
PeGaPoFo
wieo

piotr Wojtasik
Celem powinno by
reAKTYwACJA! rozwijanie duchowoci
TOP
Sawek Pezda fot. Kuba Majerczyk
Bartomiej Ole, fot. Kuba Majerczyk

Piotr Wojtasik, fot. Kuba Majerczyk

NOTE
Bartomiej Bartomiej Ole

Ole Rozmowy:
& Tomasz Dbrowski
Chapters
Wszystkie drogi
prowadz Sawek Pezda
Jestem uzaleniony
Piotr Schmidt Pawe Kaczmarczyk do Bitches Brew Nasza muzyka jest
Asia Czajkowska-Zo Audiofeeling Trio
od brzmienia Charles Gayle Something Personal
eksplozj energii