Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
A. Roztwory Solutiones
Renata Jachowicz, Anna Czech
Cel stosowania
91
mog¹ zawieraæ dodatek substancji pomocniczych, takich jak: rodki
poprawiaj¹ce smak i zapach, solubilizatory, przeciwutleniacze,
rodki konserwuj¹ce.
Do roztworów do podawania doustnego jako rodek konser-
wuj¹cy mo¿na stosowaæ pirosiarczyn sodu (1,25 g/l) i etanol 95°
(50 g/l) lub hydroksybenzoesan etylu (1,0 g/l) z benzoesanem sodu
(2,0 g/l) i etanolem 95° (50 g/l).
W recepturze substancje rozpuszczane maj¹ nazwê solvendum,
a rozpuszczalnik solvens seu menstruum.
W zale¿noci od rodzaju rozpuszczalnika wyró¿nia siê nastêpu-
j¹ce rodzaje roztworów:
O roztwory wodne Solutiones aquosae,
O roztwory etanolowe Solutiones spirituosae. Termin ten odno-
si siê do roztworów sporz¹dzonych w etanolu o stê¿eniu poni¿ej
40° (360 g/l). W przypadku u¿ycia etanolu o wiêkszym stê¿eniu
roztwory te maj¹ nazwê spirytusów leczniczych Spirituosa
medicata,
O roztwory glicerolowe Solutiones glicerinatae,
O roztwory olejowe Solutiones oleosae.
Termin solutio roztwór oznacza zawsze roztwór wodny, na-
wet je¿eli nie jest to wyranie zaznaczone. Na przyk³ad zapis So-
lutio Kalii iodidi oznacza roztwór wodny jodku potasu. W przy-
padku pozosta³ych rozpuszczalników ich obecnoæ musi byæ w re-
cepcie zaznaczona, np. Iodi solutio spirituosa, Acidi salicylici solu-
tio oleosa.
Zalety Wady
92
Tabela 11. Sposób wyra¿ania stê¿eñ substancji leczniczych
93
Rp.
Natrii thiosulfatis 110,0
Aquae 190,0
lub
Rp.
Natrii thiosulfatis 110,0
Aquae ad 100,0
94
roztarcie w modzierzu. Rozpuszczanie mo¿na przyspieszyæ przez
mieszanie przy u¿yciu prêcika lub mieszad³a laboratoryjnego.
Mo¿na równie¿ rozpuszczaæ substancjê w rozpuszczalniku w pod-
wy¿szonej temperaturze, jednak nale¿y mieæ na uwadze wra¿li-
woæ danej substancji na zmianê temperatury.
Zwiêkszenie rozpuszczalnoci substancji trudno rozpuszczalnych
w wodzie mo¿na uzyskaæ przez zastosowanie mieszaniny rozpusz-
czalników.
W praktyce recepturowej do wody dodaje siê drugiego rozpusz-
czalnika mieszaj¹cego siê z wod¹, np. etanolu, glicerolu, glikolu pro-
pylenowego, okrelanego mianem wspó³rozpuszczalnika.
Poprawê rozpuszczalnoci trudno rozpuszczalnych substancji
zapewnia równie¿ dodatek solubilizatorów.
W recepturze przyk³adem substancji z u¿yciem solubilizatorów
mo¿e byæ aminofilina (Aminophyllinum) bêd¹ca po³¹czeniem teo-
filiny i etylenodiaminy lub kofeina z benzoesanem sodu (Coffe-
inum et Natrii benzoas), kofeina z salicylanem sodu (Coffeinum et
Natrii salicylas).
Pod wzglêdem fizykochemicznym roztwory recepturowe mog¹
byæ:
O roztworami rzeczywistymi o molekularnym rozproszeniu cz¹-
stek wielkoci poni¿ej 1 nm,
O roztworami koloidalnymi uk³adami dyspersyjnymi o wielko-
ci cz¹stek rozpuszczonych w granicach 1100 nm.
Roztwory rzeczywiste i koloidalne powinny byæ pozbawione nie-
rozpuszczalnych cz¹stek. W przypadku roztworów rzeczywistych
w celu uzyskania przezroczystoci mo¿na stosowaæ s¹czenie, cze-
go nie mo¿na uczyniæ w przypadku roztworów koloidalnych. Dla-
tego te¿ do sporz¹dzania roztworu koloidalnego nale¿y u¿ywaæ roz-
puszczalnika pozbawionego zanieczyszczeñ nierozpuszczalnych.
W zale¿noci od przeznaczenia roztwory powinny odpowiadaæ
wymaganiom dotycz¹cym czystoci mikrobiologicznej (tab. 3).
95