Vous êtes sur la page 1sur 134

adlis n unlmad

asgÅas wiss kËaä n usslmd amnzu

budris bloid faÏima agnaw mpmmd ilbavdadi lmhdi iozzi

maryam dmnati obdslaM xalafi Pamid swifi fuad laPbib


unuvn : © asinag agldan n tussna tamazivt.
ISKKILN N TFINAV

3
abïïu n tsugar xf usgåas

imalass tasugrt Asurs n umsawa^ä tivri


1
2+3+4 Asiwl Azawan - Walid mimun g tinml nnv.
xf tufrayin d tçuëi - Buwvanim.
(7-22) - amqqran n ëëwaã.

5+6+7 Armas tirarin - Tirart n pnna.


n tnmmalin - Asgunfu g tagant.
(23-38) - Tirart n tfullusin.
8-9

10+11+12 annvms Inmvurn - Anmuddu n ïanja.


(39-54) N umzruy - Tawgrat mm izlan n tlelli.
- Agllid yuba wiss sin.

13+14+15 Allas Timsarin n umzruy - Tamazivt g tinml.


(55-70) - Tinawt n ajdir.
- Abrid n tfinav.
16-17

18+19+20 Aznnmzal Timyurin d tfugliwin - Taslit n unçaë.


(71-86) - Ass n tocuët.
- Buylmawn.

21+22+23 asnuml Idrizn n umzruy - Ivrm n liksus.


(87-102) - Ivrm n ayt bnpddu.
- Tinml n aïlaã amqqran.

24-25

26+27+28 assnzi amuddu - ifri n ommaë.


(103-118) - Amuddu n unbdu.
- imuzzar n u^çuä.

29+30+31 Asmigl Adwas d wutci - tangimt ivudan g udwas icnan.


(119-134) - yuf waray asujji.
- Adwas.

32-33
abïïu n tsugar xf usgåas

Tajëëumt d usfti tirra awrar


imalass n usnbgi
- tayyayt. - Asnmarra. - Ajäiä anaçuë.
- tifar n ussitg. - azzray xf uäëiã. - Taguri d yusan.
- Imyagn g wusmid. - afars n tirra. - Amarg.

- Tawinst g wanaä. - Asnmarra. - Agäiä n tamunt.


- Tafarst n usiïïn. - Afars n tirra. - Taguri d yusan.
- Imyagn g wanaä. - Urar n ibrdan.
tayafut
- Tawinst tasqsayt. - Asftu. - Tagllidt n ubuvlu.
- Tizlvatin n usvn. - asvzif n uäëiã. - tamurt inu.
- Tiwilawin n umgnu. - afars n tirra. - abrid d yusan.
- Imyagn g wusmid.

- Imrnutn n wakud. - Asnmarra. - Tutlayt inu.


- Imrnutn n udvar. - Asmad n uäëiã. - Tiwafitin.
- Tawinst tattwaggt. - Afars n uäëiã. - Avrrabu n bn bïïuïa.
tayafut
- Tuskiwin n uznnmzal. - asnmarra. - Anmuggar n ayt mgun.
- Tafrast n iælan. - Afars n tirra. - Taslit n unçaë.
- Tafrast n tiddi. - Iëççi abëbac.
- Imyagn g warusmid.

- Taggayt. - Asnmarra. - tiwinas iffrn.


- Amäan. - Asgzl n uäëiã. - taktbit.
- tamäffët. - Afars n tirra. - amu^çayik.
- Imyagn g usmid.
tayafut

- tizlvatin n tmntilt. - asnmarra. - Tirart n tivilt.


- tizlvatin n tagåaät. - afars n tirra. - tiguriwin iffrn.
- tizlvatin n tarnggut. - Afriwn.

- imvimn n umskan. - asnmarra. - oli butkyuät.


- tawinst tanabawt. - afars n uäëiã. - uccn d insi.
- imyagn n tagawt - tiguriwin timrgalin.
tayaduzt tamatut
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

taguri xf udlis nnv

Azul ! azul !
Ha adlis nnv n tmazivt g udlis nnv “tifawin a
wiss këaä ! tamazivt” n usgåas ad,
Ad gis nlmd tamt n tsugar. ad nlmd kigan xf
Ku tasugrt gis: tussna d umzruy nnv am:
1. amsawaä ; - azawan;
2. tivri ; - idrizn;
3. tajëëumt d usfti ; - timyurin d tfugliwin;
4. tirra ; - timsarin d inmvurn n
5. awrar. umzruy.
s wannaz ivudan ! s wannaz ivudan !

6
tasugrt 1

asiwl xf tufrayin
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

amsawa^ä
Azawan d tçuëi
ad çëv, siwlv xf tufrayin inu

8
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

9
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Walid mimun g tinml nnv

Msasant tnlmadin d inlmadn n tinml n ccrif amççyan ad snujun anaçuë amqqran


walid mimun, pma ad irir g tfugla n umggaru n usgåas. tbbirh tifawt, tnna
as i tmddukklt nns numidya: “ayyaw a ultma! cpal immr wul inu !”.
Umi d yusa walid, yudf d s tgiïaët g ufus, isfirnen d vr inlmadn, uca
isqsa tn: “min txsm ad awm irirv assa ?”
Maëëa inlmadn nnan as: “irir anv tizlit umi qqarn : “nccin ssa”.
Iwta walid g tgiïaët nns, uca iysi as:

“a nccin ssa, a nccin ssa


lalla tamurt nnv, nssudum acar nnm
ad nssu sjur nnm s tidi nnv
ad nkrz timura ad nbppar tibppar
ad cm n^ãun ad cm npäa s min varnv d tizmmar”

Maëëa inlmadn, nnan s yict n tmijja:


“ayyaw a ssar! tizlit a, tif maëëa tizlatin nsla !”
inna anv walid: “aqqa tizlit a ttals tudrt n tmurt nnv ifulkin. tnni mani nlul,
nmvar, nufa mani nzdv. S man aya iqqan d varnv ad nwqqr tamurt nns, ad nkrz
igran nns pma ad nssili acnyal nns”.
g umggaru, ibäa tiwsiwin xf tnlmadin d inlmadn. Ku ijj, iwca as adlis n
uzawan n arrif.
“Ayyuz a walid! a anaçuë nnv amqqran !”.

10
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tamawalt inu

Msasan : ggin awal.


ana^^çu^ë : amvnaj, amdyaz, amarir.
Yirir : ivnnj.
Tafugla : tamvra, urar.
Ilul : ixlq (tlul numidya g 1996).
Azawan : musiqa.
G tfugla : dg tfugla.
G ufus : dg ufus.

armas
ad stiv tamrarut d yusin

1- msasan inlmadn n tinml n ccrif amççyan pma ad:


 irirn izlan n walid mimun.
 ggn tafugla g tudrin nnsn.
 snujun anaçuë walid mimun.

2- tifawt, immr wul nns, minzi:


 ad tirir numidya g tfugla n umzwaru n usgåas.
 ad irir Walid g tfugla n umggaru n usgåas.
 ad irirn Inlmadn g wass n tlalit n tifawt.

Ad arrv xf isqsitn ad :

1- Min ttrn inlmadn sg walid mimun ?


...........................................................................................................................................................................................

2- min xf ttals tizlit yirir walid mimun ?


...........................................................................................................................................................................................

3- min ibäa walid mimun xf tnlmadin d inlmadn ?


...........................................................................................................................................................................................

4- min txs ad t tini twinst ad : “ ad nssu sjur nnm s tidi nnv”?


...........................................................................................................................................................................................

11
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

buwvanim

Assa, iä n buwvanim g ivrm nnv. Ayyay ! vudan izlan d tnfvulin nns !


Kkuç n middn ay illan g trbiot n buwvanim. Illa umdyaz, da ikkat allun ar
ittini izlan d tmdyazin, ilin sin imarirn, da ttalsn i izlan n umdyaz. Yan gisn
da ittamç tallunt ; wayaä, da ikkat lkamanja. buwvanim ay igan Itri n trbiot.
ilsa tagnäuët tazgzawt, issunä tastawt n muzun. Igra aflla n ivir nns
tasbniyt tabrbact. Ayyay ! tvuda tcaciyt tasfakkayt illan xf yixf nns ! Da
gis ittagl afriwn n tnhalt. Issusm iyi buwvanim ! awayd yufan ad ittiçir
aëkaä nns adday da ittãuä avanim.

da ittddu buwvanim d trbiot nns sg ivrm vr wayaä. Ar ttinin timdyazin


nnsn i middn. Izlan n buwvanim da sawaln xf tayri d usmsasa gr middn.
Ur d vas izlan d tmdyazin ay illan g yiä n buwvanim. Illa awd umzgun d
tnfvulin isäãan. Tssusm iyi tin « Imïïawn n wuccn » ! nttat ay igan tanfvult
ivudan vuri.

12
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tamawalt inu

tanfvult : tamzgunt tamççant isäãan.


tallunt : igdm.
Tanhalt : tanoamt.
Issusm iyi : iojb iyi.
Amzgun : lm^ã^ëp.
Aëkaä : ac^ïap.

armas

1. assa, içëa umaru n uäëi^^ã:


 apidus  buwvanim

2. ivuda vuri buwvanim acku :


 ur ilsi tagnäuët tazgzawt.
 yugl afriwn n tnhalt g tcaciyt nns.
 ur da säãant tnfvulin nns.

3. buwvanim :
 ur da ittãuä avanim.
 da isäãa umzgun nns.
 ur iyi tssusm tcaciyt nns.

4. Ma vurk yufn, is d apidus niv iä n buwvanim ? Max ?


............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

13
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

amqqran n ëëway^ã

ilul lpajj bloid, amqqran n ëëway^ã, tama n tznit g aïlaã amçyan. iskr g
rribab d luïaë d tvanimt ismunn nns sg mççiy nns alliv immut. Ilmd azawan
g tçëwalt lli igan tinml n kigan n ^ëëwayã. iskr tarabbut nns tamzwarut d
ëëwayã ttwassanin zund mupmmad budrao.

iga ëëayã lpajj bloid yan umarir ur ilin anaw g yigr n uzawan n ëëwayã!
mkad immr wul inu lliv as ittwaskar yan ukttuy bahra ihyyan g tznit.
wayyahu! mkad iyi issusm ukttuy ann! Inna tkkit ar tssflidt i umarg nns.
Tlla trabbut n içnçaën, yili ëëayã pmad amntag d umarir ommuëi mbaëk. ku
yan gisn, ar ittirir kra g umarg ifulkin n lpajj bloid.

ayyay! pmlv ad ssflidv i wurarn n lpajj bloid g wakud inu yuran. maca yuftn
akæ dari izli lliv ittini:

atbir umlil, nra ad nmun s darun


iv iyi trit, nra bdda ad ng winnun
ad nmun ad nçë wanna nra v ddunit
iqqan av d usmun, lxyaë d kyyin

14
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Tamawalt inu

Azawan : lmusiqa.
Akttuy : tamvra ittwaskarn afad ad d ktin middn kra n
ufgan niv kra n tmsart.
Ur ili anaw : ur illi mad t irwasn.
Issusm iyi : iojb iyi.
Urarn : izlan, amarg.
Amarir : wanna ittinin izlan.
g wAkud yuran : g tizi nna g ur tlli twwuri.
Ilul g aïlaã amçyan : ilul g aïlaã mççiyn.

Armas

1. ar isawal uäëiã xf ukttuy n:

 ëëayã budrao  ëëayã amntag


 lpajj bloid  ommuëi mbaëk

2. ilmd lpajj bloid azawan:

 g tznit  g tçëwalt
 g aïlaã amqqran  g aïlaã anammas

3. mani g ittwaskar ukttuy n umqqran n ^ëëwayã?


............................................................................................................................................................................................

4. man imarirn ad illan g ukttuy ann?


............................................................................................................................................................................................

5. ma mi issflid umaru n uäëiã g wakud nns yuran?


............................................................................................................................................................................................

6. ssufv d tiwinas mmalanin is ar ittiri umaru n uäëiã lpajj bloid.


............................................................................................................................................................................................

7. man anaw n uzawan ttirit? Max?


............................................................................................................................................................................................

15
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

taj^ëëumt d usfti

I. ad siwlv xf tufrayin inu.

1. tayyayt.

imdyatn : ayyaw! icna uvnnij n walid mimun !


ayyay! vudan izlan n buwvanim !
wayyahu! fulkin izlan n lpajj bloid!

ad çëv iwlafn, siwlv xf tufrayin inu s tayyayt

....................................... ...................................... ......................................

2. tifar n ussitg.

imdyatn :
da ttiriv buwvanim kigan! mcta vudan izlan nns!
pmlv bahra ëëwayã! mkad fulkin urarn nnsn!
ttxsv walid mimun aïïaã! mcpal icna uvnnij nns!

16
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

ad smdv tiwinas ad s tuskiwin n ussitg

.......................... tamazirt inu kigan. .......................... uzawan n tmurt inu!

.......................... bahra idqqi n tmazirt inu. .......................... iælan nns.

.......................... aïïaã avnnij n walid mimun. ..........................tgiïaët nns.

ad çëv iwlafn, siwlv xf tufrayin inu

...................................... ...................................... ......................................

ad snflv tiwinas ad

amdya:

ayyay! vudan izlan n buwvanim!


ayyay! vudan izlan nns!
ayyaw! mcpal immr wul n tnlmadin!
ayyaw! mcpal immr wul nnsnt!
mkad pmlv ad ssflidv i izlan n ëëwayã!
mkad pmlv ad ssflidv i izlan nnsn!

17
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

da ttiriv izlan n padda uokki.


.............................................................................................................................................................

ttxsv izlan n mimunt n slwan d firdaws taziri.


.............................................................................................................................................................

ssusmn iyi izlan n wusman!


.............................................................................................................................................................

tssusm iyi tcaciyt n buwvanim!


.............................................................................................................................................................

II. imyagn g wusmid.

ad ssftiv amyag “mun” g wusmid

amdya : g unbdu ad izrin, (mun) d baba vr agadir.


g unbdu ad izrin, munv d baba vr agadir.

awtm tawtmt
asuf munv munv
tmund tmund
imun tmun
asugt nmun nmun
tmunm tmunmt
munn munnt

tmund = tmunt
vr agadir = s agadir

18
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Tirra
I. asnmarra.
Ad Çëv
1- immudda ziri g unbdu.
2- Assa, illa unçaë g iv^rm n u^ç
^ ëu.
Ad smdv taguri g twinst s uskkil: z, ç, r, ë
1- tmmudda tifawt g tnuë....mt iz...in.
2- yusa d unaçu... axatar vr tinml nnv.
3- Tdda nadya vr tmddukklt nns ta…iri.
4- Ttxsv kigan izlan n i^^çnça...n.
5- Ilmd ^ëëayã lpajj bloid azawan g ivrm n taç...walt.
6- Të…a tifawt avanib nns azgza.

II. Azzray xf u^äëiã.


ad afv tazglt, ariv aäëiã d yusin
sliv i buwvanim itt^^ãuä g tmja nns ifulkin, ittini izlan icnan, immr wul
inu. Ayyay, ur vudan izlan nns!
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

III. afras n tirra.


ad ç^^ëv iwlafn, ariv aäëiã

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

yusa d = yucka d, idda d.


vr tmddukklt = dar tmddakælt.
19
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

Awrar

20
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tanfust
Ajäiä anaçuë
Ijj n ujäiä, tuva izddv g yict n turtit g tagant. Tuva ittffv ku ass sg
taddart nns zikk, ittvima xf yict n tãïïa n usklu, ittirir, iccat g tmja.
Iqqar as:

Tamurt inu A lallas n tmura


Tudrt nnm tmvar Ur tqqin s twura
Tafsut nnm tçil Tswa aman n tala
Ncc, aqqa iyi daym Ttirirv xf tlelli
A lallas n tmura A lallas n tmura

Ijj n wass, yus d yijj n ungmar v^^r tagant nni ad igmr. Yufa dinn ajäiä nni xf
usklu. Indi as, uca iysi t vr taddart nns, igg it g iskni. Inna as: “ssa d
usawn ad tzdvd kidi’.

Zrin wussan, maca ajäiä nni yugi ad itc, yugi ad irir. Inna as ungmar: “mavar
ur ttettd, ur ttirird, a ajäiä ? ncc, iwiv d ckk sg tagant pma ur xafk
ttkk tamara: ur ak ttqqs tfukt, ura d aãmmi^ä. Ur xafk iccat unçaë ura d
adfl. Wciv ak ad tccd var min icnan, wciv ak ad tsud vas aman izddign”.

Inna as ujäiä: “s tidt, a angmar! twcid iyi ad tcv, ad suv. Tsszdvd iyi
g taddart nnk ; tafukt d uãmmiä, ur iyi qqisn ; ançaë d udfl, ur xafi wtin.
Maca, a angmar, tksd iyi tamurt inu, tksd iyi tilelli inu, tksd iyi tawacunt
inu. Ul inu, tuva immr, lxxu aqqa iyi vark d ankraf”

Iswingm ungmar akd ixf nns, uca inna as: “s tidt, a ajäiä anaçuë! tudrt bla
tamurt am matca bla tilelli”.

Iwa iëçm as, uca iäwa ujäiä nni vr tmurt nns, ad iddr g tlelli.

21
tasugrt 1 : asiwl xf tufrayin

tizlit
amarg

amarg, ajddig ur ittasusn


ilan i^ælan d waäu ran t akæ middn
amarg, iga tivct islilin
anzgum ntta d tguäi yan g llant
amarg, iga dari zund tafukt
ar issisfiw v tudrt ussan nnv
amarg, illa v ugns n tasa inu
iv immr wul inu ad iss nttirir

nnan t willi zrinin

islilin : issiridn
anzgum: lhmm

Ad afv taguri d yusan

Vudan Vuri Izlan N buwvanim


Apidus
Tacaciyt

Yuf dari Umzgun apidus


Tifinav
Izlan

Ur Iyi tSsusm Tmdyazt nns


Izlan
ticaciyin

pmlv Kigan Tanfvult isäãan


Tagiïaët
tallunt

22
tasugrt 2

armas n tnmmalin
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

amsawaä
tirarin
ad çëv iwlafn, iniv tinmmalin

g umzwaru, ...
g wiss sin, ...
g umggaru, ...
tanmmirt !

24
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

25
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tirart n pnna

Ku ass, ttaf massa tawnza tayyawt nns titrit tqqim zdat n uslkim nns, ttari
niv ttirar tirarin timaynutin. Ijj n wass, tads vars pnnas, tsqsa tt: “min
ttggd a illi ?”. tarr d xafs, tnna as: “ aqqa iyi, ttirarv ict n tirart
tamaynut g uslkim inu”. Tnna as pnnas: “ nccnin a illi, tuva nttirar tislatin,
tiqnuffar, imzlqqfn ... knnint, lxxu a isti todumt anv g man aya!”.

tettr Titrit sg pnnas ad as tml mamc va tgg ad tirar imzlqqfn. Tvawr,


tqqim xf uvzdis nns, uca tnna as:

“- g umzwaru, ysi d, a illi, smmust n tçëutin niv n tmsdin.


- g wiss sin, näë kkuçt sigsnt g tmurt, näë tiss smmust g ujnna, tysid
tinni g tmurt, ict awarni yict, niv snat awarni snat.
- G umggaru, smun maëëa imzlqqfn nni g tlqqa n ifassn nnm, uca tnäëd tn xf
uorur nnsn. maca varm ad am wäan. Aqqa mala wäan am, ad tffvd sg tirart,
pma ad tjjd ansa nnm i tmddukklt nnm ad tirar”.

Tnna as titrit : “ayyaw! mcpal tcna tirart a ! yallh, a pnna, ad kidi tt


tirard !”.

26
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tamawalt inu
Imzlqqfn: imddqqn, iguntrn, tamlqqft.
Timsdin: tiçëa ittilin g ivzr niv g ijdi n yill.

Armas
Ad stiv tamrarut d yusin
1- ku ass, titrit:
 ttirar akd pnnas g uslkim.
 ttirar tislatin d imzlqqfn.
 ttari niv ttirar g uslkim nns. irban d uslkim
2- tettr titrit sg pnnas ad as tml mamc va tgg ad:
 tirar imzlqqfn.
 tari g uslkim.
 tirar tiqnuffar.

ad arrv xf isqsitn ad
1- cpal n tfrkiwin illan g tirart n imzlqqfn ?
.............................................................................................................................................................

2- min va tgg titrit g ku tifrkt ?


.............................................................................................................................................................

3- min va imsarn mala wäant tçëutin i titrit ?


.............................................................................................................................................................

4- maymmi tnna massa tawnza i tayyawt nns titrit:


“knnint, lxxu a isti, todumt anv g man aya ?”
.............................................................................................................................................................

27
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

asgunfu g tagant

ass n usamas, imlala idir agd umddakæl nns, amnay, g tagant. uzzln jaj n
ixlidjn. upln, qqimn ad sgunfun. inzv d masin adlis n wurar sg uwlk n tadawt;
gis urarn n wanli. ssufvn tiguriwin timrgalin day zrin vr wurar n ismawn.
ivra idir: “srs ism i ku awlaf n umudr”. yumç masin avanib, izdi ku awlaf
d yism n umudr as d yusan; awlaf n yizm d win uv^ëäa d umucc d uvlyas d
ulvm.

llig ismd urar amzwaru, inna as idir: “ayyuz a masin!”, iml as urar yaänin.
ivra idir:
• sksiw g iwlafn ad.
• çë ma ay ittini ku yan.
• ari ddaw n ku yan ma ay ijëëun gis.
• ssuds iwlafn, pma ad tafd tallast.

issfru as is da ttalsn smmus n iwlafn ad xf yan urba yukin g tufut, issudm


babas, issudm mays, ivujjr, issird tuvmas nns, iddu vr tinml. ku awlaf
da ittawi vr ^wayaä.
dvi sgunfan, iqqn amnay adlis day inna as i idir:
- kkr ad nazzl ca n imiq, af ad nxl^ä xf ayt uxam ad ntc akæ agidsn imkli.

28
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tamawalt inu

Tagant : ansa g ggutnt tsvarin d ixlidjn d isæla.


awlk n tadawt : tackkaët niv aqrab nttgg xf tadawt.
Amudr : aynna iddrn am izm d wuccn d umucc.
ivujjr : itca utci n tufut; ifäë.

armas

1- is imlala idir d umddakæl nns g tsdlist?

 yyih
 uhu

2- ma ay ufan g udlis n urar?

 tallasin
 urar n wanli

3- mimk da ntturar tiguriwin timrgalin?


............................................................................................................................................................................................

4- mimk yurar masin urar amzgaru?


............................................................................................................................................................................................

5- ma ay ivra idir xf wurar wiss sin?


............................................................................................................................................................................................

6- max yiwi masin adlis n wurar agids vr tagant?


............................................................................................................................................................................................

7- ssiwl xf ca n wurar nna tssnd.


............................................................................................................................................................................................

29
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tirart n tfullusin d wuccn

iv tram ad ttirarm tirart n tfullusin d wuccn, vrat tisurifin ad d iddan


sg tmzwarut ar tamggarut.

g umzwaru, smunat d kku^çt n tgrawin n këaä imirarn. ku sin ad gn tigmmi,


wiss këaä ad ig tafullust. stiyat yat tyuga n imirarn; yan ad ig uccn d yan
ad ig tanäaft n tfullusin.

g wiss sin, ad bddn ku sin imirarn, yan mnid n yan. ad amçn ifassn afad ad
gn tigmmi. Ad tili ku tgmmi tama n tayyaä afad ad skrnt yat tçyaët
tamqqrant. Tanäaft n tfullusin, nttat, ad tili g tuççumt n tçyaët.

g umggaru, ad ssutulnt tfullusin i tåmma s tazzla. Iv ssffldnt i tnäaft


nnsnt ar ttini: “hann uccn idda d!”, iqqan d ad kcmnt s tåmma ad tnt ur icc.
tanäaft n tfullusin, ula nttat, iqqan d ad tkcm s kra n taddart. tayaçiät nna
ur yufin tigmmi, ar ttili g wammas; tg tanäaft n tyaçiäin.

yuf ad tsnflm timlalin nnun g tirart ad!

30
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tamawalt inu

Tisurifin : iskkirn niv iggitn sg umzwaru ar amggaru.


Snfl : sbadl.
Timlalin : aynna rad tgt g tirart zund tigmmi, tanäaft,
tafullust niv uccn.
Imirarn : willi ttirarnin.
Tanäaft : talli rad iäuf tifullusin.
Taçyaët : tamäwwët.
Ssutul : ttkka xf, ttnnä, ttgllab.

Armas

ad afv anamk n tguriwin ad


1. tuççumt :
 armas  asams
 ammas  asamas

2. tafullust :
 takyyawt  tacicawt
 tikzint  tayaçiät

ad afv timrarutin n isqsitn ad


1. mad ism i tirart nna xf isawal uäëiã?
............................................................................................................................................................
2. mnnaw imirarn ad gis ittilin?
............................................................................................................................................................
3. Ma s d iqqan ad t skrnt tfullusin? Max?
............................................................................................................................................................
4. iv kcmnt tfullusin s taddarin nnsnt, Mad ittggan tanäaft nnsnt?
............................................................................................................................................................
5. ini tisuraf n tirart ad s mamnk yaänin.
............................................................................................................................................................

31
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tajëëumt d usfti

1. ad iniv tinmmalin.

imdyatn : g umzwaru, ëçm adlis!


g wiss sin, vr tanmmalt!
g umggaru, ssufv tiguriwin timrgalin!

mani g tlla turtit n ijddign?


g umzwaru, ddu ar tifawt tazgåavt.
g wiss sin, mun d ubrid xf ufasi nnm.
g umggaru, ddu ar tinml “oli azayku”. tlla turtit tama nns.

Ad çëv iwlafn, ariv tinmmalin s : g umzwaru, g wiss sin, g umggaru

.............................................. ............................................................... ...............................................................

.............................................. ............................................................... ...............................................................


.............................................. ............................................................... ...............................................................

32
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

2. tafrast n usiïïn.

imdyatn:

lmdv azawan sg tsragt tiss snat ar tiss këaät.

ssnv këaät n tnfusin. Tamzwarut, ism nns: “insi d wuccn”. tiss snat, ism
nns: “insi d uswu”. Tamggarut, ism nns: “amucc d uvëäa”.

da ttirar tifawt, nttat d titrit, imzlqqfn sg tsragt tiss kkuçt ar


tiss smmust .

Ad smdv aäëiã ad
Ayyur n dujanbir 2005
llan sa n wussan g imalass :
........................, ism nns : aynas. Aynas 5 12 19 26
........................, ism nns : asinas. Asinas 6 13 20 27
........................, ism nns : akëas. Akëas 7 14 21 28
........................, ism nns : akwas. Akwas 1 8 15 22 29
........................, ism nns : asimwas. Asimwas 2 9 16 23 30
........................, ism nns : asiäyas. Asiäyas 3 10 17 24 31
........................, ism nns : asamas. asamas 4 11 18 25

33
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

3. imyagn g wana^ä

imdyatn :

g umzwaru, ëçm adlis!


g wiss sin, vr tanmmalt!
g umggaru, ssufv tiguriwin timrgalin!

mani g illa ubrid n tinisafarn?


g umzwaru, ddu ar tifawt tazgåavt.
g wiss sin, mun d ubrid xf ufasi nnm.
g umggaru, ddu ar tinml “oli azayku”. tlla turtit tama nns.

Ad ssftiv amyag “zdv” g wanaä

awtm tawtmt

asuf zdv zdv

tayuga zdvav zdvav

asugt Zdvat Zdvamt


zdvt Zdvt
Zdvm Zdvmt

zdvatav Zdvamtav
Zdvmtav

34
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Tirra
I. asnmarra.

ad bäuv gr tguriwin

gumzwarusmunsmmusniçëagwisssingrkkuçxfwakal.
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra.

Ad çëv iwlafn, ariv tinmmalin

.................... .................... .................... .................... ....................


.................... .................... .................... .................... ....................

Ad ariv tinmmalin n tirart nni ttiriv


g umzwaru,.................................................................................................................................................................
g wiss sin, ..........................................................................................................................................................

g wiss këaä, .....................................................................................................................................................

g umggaru, ...............................................................................................................................................................

35
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

Awrar

36
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

tanfust
agäiä n tamunt

ikka tt inn g mad izrin yan ivrm g llan imzdavn bdda ttçinin ingratsn. ar
yan wass, izri darsn yan uhyya^ä, mmrn bahra sis, ikk darsn mnnaw wussan.

lliv ira ad iddu, isnimmr tn s yat tarragt. ikëëj asn yan ugäiä ihyyan g
uflla n uçqquë n yan waddag, yini asn : “akud nna twtm s ifassn nnun s yat tikklt,
agäiä ad rad awn ittirir, ar awn ittpuc. maca akud nna ira kra n yan ad as
ittirir vas ntta, rad yayl.”

snimmrn ayt tmazirt ahyyaä xf tarragt nns ihyyan. ssutln akæ i waddag ann,
wtn s ifassn s yat tikklt. s nit issnti ugäiä ar ittirir, ar ittpuc.
sg wass nna, ar ttmunan imzdavn n ivrm kra igatt tadgåat, ad sllan i ugäiä.
Tavul d ilmma tudrt n ayt tmazirt tfulki.
yan wass, yan urgaz nna ipmln vas ixf nns, izri s ddaw waddag s tntla, ad
issfld vas ntta i ugäiä. lliv yut s ifassn nns, yayl ugäiä.

fqaon ayt ivrm xf urgaz ann lli asn issilapn agäiä nnsn ihyyan.
yaäu d anzgum d taçit s tudrt nnsn.
izri dav uhyyaä yan wass, yaf d middn g taçit d ilaïïn, yini asn: “riv
giwn ad tissanm is ifulki ad tbäum gratun aynna illan, ad tili tamunt d tumrt
g ivrm nnun”.
ikëëj asn dav uhyyaä yan ugäiä yaänin g uflla n uçqquë n waddag, ini asn:
“iwa dvi, amçat flli awal lli awn nniv !”.

37
tasugrt 2 : armas n tnmmalin

ad kksv taguri ur d YUSIN.


tunnunt tAcamma aslkim tinis tAcamma
N uäaë N ufus
tirart tislatin imzlqqfn imassn Tiqnuffar
igumma aksum tafirast tadffuyt taltcinT

Urar n ibrdan

1. Kcm g imi amzwaru


2. ad ur tkkd abrid afasi,
3. kk aflla n tlgåit,
4. ddu d ubrid açlmaä,
5. mun d uvaras 44,
6. ad ur täfuëd abrid 35.
7. ffv g imi ad tafd yat tvawsa. Matta nttat ?

• Tasbat
• Tamrnayt
• tawjja /Takurt/ tacamma
• Tamssudayt
• urar ilikïëunik,
• Tiflut n ucïënj
38
tasugrt 3

ANNVMS
tasugrt 3 : ANNVMS

amsawa^ä

INMVURN N UMZRUY
AD çëV IWLAFN, NNVMSV

is tssnd ........? ma tzmmard...?

tanmmirt
ma tssnd .........?

AGLLID MASINISA

is tufid ...? mala tufid...?

tanmmirt tanmmirt

40
tasugrt 3 : ANNVMS

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

41
tasugrt 3 : ANNVMS

Anmuddu n ïanja

Abrid ittawin vr tinml n idir ism nns bn bïïuïa. Ku ass, ittkk idir abrid
nni. Maca, ur jjin isqsa ixf nns umi qqarn bn bïïuïA.

Ijj n wass, isqsa idir taslmadt nns: “ssurf iyi, a taslmadt inu, ad cm
sqsiv. Ini iyi min iona bn bïïuïa ?”

Tarr xafs : “bn b^ïïuïa, d ijj utrras imvaR. Vars amzruy d amqqran. Ntta,
ilul g usgåas n 1304. igma g ïanja. Umi imvaR, iffv, immuddU vr 44 n tmizar.
Tuva innuëçm xf maëëa tusSniwin d tmura n umaäal. Ikka 29 N isgåasn g
ummuddu nns. Umi d idwl vr lmvrib, tuva vars 50 N isgåasn. Yura ijj n
udlis yals gis xf maëëa min içëa g tmura NNI ikka. Ntta, tuva t ittxs ad
issn tivrmiwin nniän. Ittxs amnniän ad igg tiddukkla akd maëëa timizar n
umaäal”.

Inna as idir i tslmadt nns: “tanmmirt a taslmAdt inu xf invmisn a!”. Uca Ixzar
vr tmddukklt nns nadya, inna as: “ xmi va mvaRv ad dwlv am bn bïïuïa, ad
ggv imddukkal sg maëëa timura”.

Tnna as nadya: “ lxxu tzmmard ad tn tggd VAS s uslkim !”.

42
tasugrt 3 : ANNVMS

Tamawalt inu

Anmuddu : wnni ittmmuddUn.


Ssurf iyi : smp iyi.
Ilul : immarni, ixlq.
Igma : iyma, imvaR.
Timizar : timura.
Amaäal : ma^ëëa timura illan.
var : vas

Armas Anmuddu bn bïïuïa

Ad stiv tamrarut d yusin


1. Ku ass idir :
 Ittëap vr taddart n bn bïïuïa.
 Ittëap vr tinml n bn bïïuïa.
 Ittkk abrid umi qqarn bn bïïuïa.

2. tnna tslmadt : “bn bïïuïa, d atrras imvaR”, minzi ntta:


 igma g ivrm n ïanja.
 vars amzruy imvaR.
 d azgrar n tiddi.

ad arrv xf isqsitn ad
1. mani igma bn bïïuïa ?
............................................................................................................................................................................................

2. min igga bn bïïuïa umi imvaR ?


............................................................................................................................................................................................

3. cpal ikka g uMuddu nns ?


............................................................................................................................................................................................

4. min xf yals umi idwl sg umuddu nns ?


............................................................................................................................................................................................

5. maymmi tuva ittxs ad immuddu aïïaã ?


............................................................................................................................................................................................

43
tasugrt 3 : ANNVMS

Tawgrat mm izlan n tlelli

Is tssnd imnvi nna mi ttinin «tin tzgzawt» ?


iga imnvi amqqran gr imddurruyn d inzbayn imazivn g udrar n aïlaã anammas,
asgÅas n 1932. Maca Is tssnd tamïïuät ittmnvan d imddurruyn s izlan g
«tin tzgzawt» ?
tAmïïuät nna, nttat ay igan tawgrat ult oisa n ayt sxman !

Maca, ma tms tmïïuät a xf isawl yils ?


tga Tawgrat tamdyazt tamqqrant. izlan nns ssrgign imddurruyn acku da
ttawin invmisn n imnvi sg udrar v^r wayaä, ar ttrnun tabvst g igrawaln
ittmnvan g idrarn.

Tawgrat ult oisa, tga taäëvalt. Illa Vurs Waddur axatar gr middn n udrar
n Aïlaã. Tamdyazt nns, tsmsasa tiqbilin xf tayri n tlelli d tmurt.

44
tasugrt 3 : ANNVMS

Tamawalt inu

AmDDURRUY : abëëani iran ad ikks tamurt i middn.


Anzbay : wnna ittmnvan d imddurruyn xf tmurt nns.
Amzruy : aynna izrin ar t id kttin middn.
Tabvst : tadusi, afud.
Agrawal : wnna ur irin gar tanbaät.
Tilelli : tidrfit.

Armas

Ad Srsv amidag dat N twinst inmn

1. Tawgrat da ttini:

 Timdyazin  tallasin

2. tamdyazt n tawgrat da tsawal xf:

 tanzruft  asif  tilelli  ayyur

3. Tawgrat :
 tga tamïïuät tanzbayt.
 ur tgi tamdyazt tamqqrant.
 UR tgI tanzbayt xf isawl umzruy.
 ur tgi tamïïuät taäëvalt.

4. Izlan n tawgrat :
 ur da ssbvasn igrawaln.
 da ttawin invmisn gr inzbayn.
 ur ssrgign imddurruyn.
 ur da sawaln xf tayri n tmurt.

45
tasugrt 3 : assulvt

agllid yuba wiss sin

- is tssnm yan ugllid lli mi ttinin yuba wiss sin ?


- yah, iga agllid amaziv n tizi tazaykut, maca ur fllas nlmid yat g tinml.
is tufit ad av fllas tinit kra, a baba ?
- iga yuba wiss sin yan ugllid amaziv bahra ittwassann g umzruy n tmazva.

ittwassan s tussna nns mqqurn d isiggiln d idlisn nns xf mnnawt tsg^åin


tussnanin lli vran middn g tmizar n ëuma d atina.
adlis nns amqqran “libika”, yura t xf tmazirt nns.
ikka tt in ugllid yuba wiss sin ar isawal mnnawt n tutlayin :
ils nns tamazivt d tlatinit d tgrikit.

tagldit nns nna ikkan uggar n sin ignarn n isgåasn, tzri akæ g ufra d ubuvlu.
lliv immut ugllid yuba wiss sin, iskr as iwis “bïulumi” yat tmatart s
uçëu ifkan tudrt i ukttuy nns.

- tanmmirt a baba xf invmisn ad fulkinin xf umzruy nnv !

46
tasugrt 3 : assulvt

tamawal inu

tizi : akud, azmz.


tazaykut : taqburt.
tamazva : ifriqya n iççlmä.
Sin ignarn : ëboin.
afra : lhna
abuvlu : tumrt.

Armas
ad fkv tamrarut xf isqsitn

1- mad iga yuba wiss sin ?

 agllid amaziv  amva^R amaziv  amarir amaziv

2- mas ittwassan yuba wiss sin ?

 s umarg nns  s tussna nns  s tiddi nns

3- man ism ifka i udlis nns lli iskr xf tmazirt ?


 libya  libu  libika

4- mnnawt tutlayin ad isawl yuba wiss sin ? mad gant ?


............................................................................................................................................................................................

5- mnnaw isgåasn ad ikka g tgldit ?


............................................................................................................................................................................................

6- mamk tzri tgldit nns ?


............................................................................................................................................................................................

7- mad iskr bïulumi lliv immut babas “yuba wiss sin” ?


............................................................................................................................................................................................

47
tasugrt 3 : ANNVMS

taj^ëëumt d usfti
I. TIWILAWIN N UMGNU.
1. imdyatn.
- ma tzmmard
- mala tufid a baba ad iyi tsiwld xf yuba wiss sin?
- is tufid
- mc tvid
- ittwassan yuba wiss sin s tussna nns tamqqrant d isiggiln d
idlisn nns.
- tanmmirt a baba xf unvmis ad ifulkin!
- s taäfi a illi!.

is tufid ad ....? = mala tufid ad ....? = ma tzmmard ad....?


mc tvid....?

2. iluvma.
Ad smdv imsawaln ad s
tanmmirt - s taäfi - is tufid - mala tufid - ma tzmmard niv mc tvid.
1. -..................................ad iyi tinid s minzi ittwassan imir n tgrst?
- ittwassan s udfl d uãmmiä.
-.................................. a baba
-.................................. a illi.
2. -.................................. a imma, ini iyi s mi ittwassan aïlaã n ammas?
- ittwassan s iglmamn ivudan d upidus.
-..................................a imma.
-..................................
3. -..................................ad iyi tawsd ad bbiv abrid?
- waxxa.
-..................................
-..................................

ibbi: içwa s minzi= s mi tssnd= tssnt

48
tasugrt 3 : ANNVMS

II. tawinst tasqsayt.

1. imdyatn s: is d ma

- is
- ma tssnm agllid yuba wiss sin?

- yah, ntta ad igan


agllid amaziv azayku.
- wah! ntta, d

is tssnd? = ma tssnd? ntta ad igan .............. = ntta, d ..............

Ad ariv tiwinas s tbridt yaänin

amdya:
- is tssnd agllid yuba wiss sin?
- ma tssnd agllid yuba wiss sin?
ISKKILN N TFINAV G uçëu
- is tsvid adlis n tmazivt?
...........................................................................................................................................?

- ma tçëid iskkiln n tfinav ittwavzan g uçëu?


............................................................................................................................................?

- is tssnd ivrm n walili?


.............................................................................................................................................?

2. imdyatn s: ma ims....? - mad iga......? - min iona.....?

- ini iyi, ma ims bn bïïuïa?


- ini iyi, mad iga bn bïïuïa?
- ini iyi, min iona bn bïïuïa?

ma ims....? = mad iga .....? = min iona....?

49
tasugrt 3 : ANNVMS

Ad ariv isqsitn n tmrarutin ad

1-...................................................................................................................................?
tawgrat ad igan tamïïuät ittmnvan s izlan!
2-...................................................................................................................................?
yugrtn, d agllid amaziv azayku.
3-...................................................................................................................................?
lpajj bloid ad igan am^qqran n ëëwayã.
agllid masinisa
III. tizlvatin n usvun.
imdyatn s : d - maca
- ini iyi ismawn n igllidn d tgllidin n tmazva nna tssnd?
- ssnv masinisa d yuba d yugrtn, maca ur ssinv tigllidin
timazivin.

Ad smdv imsawaln ad s d niv maca

- is tsvid imassn n tvri?


- sviv sin idlisn .................. këaä ilugn .................. yat tnakat.................. ur
sviv tifilt.
- ini iyi ismawn n tnfusin nna tssnd?
- ssnv tallast n insi .................. wuccn .................. tallast n insi ..................
uswu .................. ur ssinv tallast n umucc .................. uvëäa.

IV. imyagn g wusmid.


ad zdiv, sniyv tiwinas
immudda iskkiln n tfinav !
ssnn tnlmadin g turtit n ijddign.
tsva inlmadn kigan n ismawn n igldan imazivn.
llant iyi imma aïïaã n tsurarin.
lmdv bn bïïuïa vr aïïaã n tmizar.

50
tasugrt 3 : ANNVMS

Tirra
I. asftu.
ad ktiv aÄËià ad
iga yuba wiss sin agllid amaziv g tmnaät n tmazva tazaykut g ifriqya
n iççlmä. ittwassn s tussna d idlisn nns.

II. asvzif n u^äëiã.


ad szgrirv aÄËià s tguriwin ad
anmuddu amqqran - tamdint n - n uslmd amnzu.
igma bn bÏÏuÏa g Ïanja. Immudda vr kigan n tmizar. Assa, ttafn inlmadn
tussniwin xf ummuddu n bn bÏÏuÏa g idlisn nnsn n tvri d idlisn n
umzruy.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………

III. afars n tirra. alavi


inlmadn n tinlm n bn
ad vrv tifrt, smdv s tmrarutin d yusin bÏÏuÏa n Ïanja ad sfugln
g tinml nnsn akttuy n
- tifrt a, ism nns ……………………………………………… tlalit n bn bÏÏuÏa ass n
- yura tt ……………………………………………… 24 bëayë 2005.
- tsawal xf ………………………………………………
- inlmadn n tinml sfugln akttuy n tlalit n bn bïïuïa.
ass n ………………………………………………………………………
- inlmadn sfugln akttuy n tlalit n bn bïïuïa g ivrm
n …………………………………………………………………………………..
ad awsv s tmrarutin , ariv aÄËiÃ
……………………………………………………………………………..…………….....…………………………………
……………………………………………………………………………..…………….....…………………………………
……………………………………………………………………………..…………….....…………………………………

szgrirv = ssivzifv
assa ttafin inlmadn … = assa ar ttafan inlmadn…

51
tasugrt 3 : ANNVMS

Awrar

52
tasugrt 3 : ANNVMS

tanfust
tagllidt n ubuvlu
tkka tt inn g mad izrin kigan ayad, g yan uçavaë illan g ddaw yan udrar
yattuyn, yat tgllidt ism nns tihyya. ran tt bahra imzdavn n tmazirt nns, acku
ar tskar aynna mi tufa afad ad yili ubuvlu d tumrt g tmurt nns.
yan wass, lkmn d invmisn n mas d yucka yan umdlu amqqran n tmmurvi, ad icc
aynna ismvi wakal.

gådn middn, azzln dar tgllidt nnsn lli ittwassann s tmusna


nns, tnna asn : “ad ur tikãa^äm, dari asafar n tmukrist ad.
rad nssrv yat takat mqqurn s ikccuän d urmmu iqqurn.
kudnna d tlkm tmmurvi, rad tfrk i waggu d tirvi n takat
tamç abrid yaänin”
nkrn ayt tmazirt ar smunun ikccuän d urmmu iqqurn kra
ikka yiä d wass, gin sis iwtta i tmazirt.

tifawt zik, sllan middn i yat täaäa iggutn, annayn


amdlu asggan n tmmurvi ar issntal tiït n tafukt,
ig tillas i wakal.
ssrvn takat, yawsasn waäu alliv tssutl i
tmazirt. tkmä tugtt n tmmurvi, talli d ivaman
trwl s tuggugt alliv tt lap.
mmrn ayt tmazirt, njmn igran nnsn i tmmurvi,
snimmrn tagllidt nnsn tihyya nna asn d ittawin
abuvlu d tumrt.

tizlit
Tamurt inu

Ad ïïäv tilelli G wakal n tmurt inu


^frgv i tmazivt tamatart n yils inu

Ad sbddv tiddi, Kkrv zik vr twuri inu


Ur sulav tagufi Ad tvudu tudrt inu

Msasav d wul inu Ad ur zlv içuëan inu


win babas n babanu xf wakal n tmurt inu.
53
tasugrt 3 : ANNVMS

Ad stiv abrid yudsn ittawin sg ivrm n ïanja vr ivrm n lgwiëa

ad sskkv s uvanib grasn g tkaëäa

1. ^ïanja - tiïïawin - lpusima - taza - fas - mknas - mëëakc - tiznit -


ïaïa - gulmim - ïanïan - ãmaëa - bujäuë - ddaxla - lgwiëa.

2. ïanja - lorayc - fas - mknas - mëëakc - agadir - gulmim - ïëfaya -


loyun - ãmaëa - bujäuë - ddaxla - lgwiëa.

3. ïanja - lorayc - qniïëa - aëbaï - anfa - jdida - asfi - ãwiëa -


agadir - ïëfaya - loyun - buj^äuë - ddaxla - lgwiëa.

54
tasugrt 4

allas
tasugrt 4 : allas

amsawaä

Timsarin n umzruy
aD çëV IWLAFN, alsv timsarin

managu ? asgÅas
n ...
tama n ....

ajdir, 17 ktubr 2001


ayur n .....

milmi ?

Mani ?

mantur ?

g....

asslmd n tmazivt
cutanmbir 2003

56
tasugrt 4 : allas

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

57
tasugrt 4 : allas

Tamazivt g tinml

g usgåas n 2003, ttwaëçmnt twura n tinml nnv i tmazivt pma ad ttwavr. Maëëa
tinlmadin d inlmadn, immr wul nnsn, umi d asn itwanna unvmis a icnan. Tnna anv imma:
“lxxu a tarwa inu, ad tzmmrm ad tarim s tfinav, ad tvrm g idlisn tutlayt
d tmsna n tmazivt”.

tëçm tifawt adlis nns itwasrsn xf tdabut, uca tili tãkæä g iwlafn, tmmal
iskkiln i tmddukklt nns nadya: “Aqqam wa da, d askkil “yat”; win diha, d
askkil “yaz”, maca iskkiln a snnj, ur tn ssinv. Tiwcca, xmi va nssnti ad nvr
tamazivt, ad sqsiv aslmad inu xafsn”.

Tiwcca nns, umi nëap vr tinml, inna anv uslmad: “assa imvar aïïaã, minzi knniw
d imzgura i va issntin ad tvrm tutlayt n tmazivt g lmvrib”.

Tamsirt tamzwarut, nvra gis amsawaä d tvri n uäëiã. tamsirt tiss snat,
nvra gis tajëëumt d tirra. G umggaru, nvra awrar.

“Ayyaw! mcpal immr wul inu umi lmdv ad ariv ism inu s tfinav !”

58
tasugrt 4 : allas

Tamawalt inu

Anvmis: rxbar.
Tutlayt: ils, awal.

Ad stiv tamrarut d yusin

1- g usgåas n 2003,
 Tssnti immas n tifawt tqqar tamazivt.
 Ssntin inlmadn n tinml n tifawt qqarn tamazivt.
 Tssnti immas n tifawt tsvara tamazivt.

2- tëçm tifawt adlis nns pma ad:


 tsskn iskkiln tssn i tmddukklt nns nadya.
 tsqsa aslmad xf iskkiln nni ur tssin.
 tssnvl maëëa iskkiln g walug nns.

ad arrv xf isqsitn ad

1- maymmi immr wul n tnlmadin d inlmadn ?


............................................................................................................................................................................................

2- man iskkiln tmla tifawt i nadya ?


............................................................................................................................................................................................

3- ma tuva tinlmadin d inlmadn zdat i 2003 qqarn tamazivt ?


............................................................................................................................................................................................

4- maymmi inna uslmad i inlmadn: “assa imvar” ?


............................................................................................................................................................................................

5- min tvra tifawt g tmsirt tamggarut ?


............................................................................................................................................................................................

59
tasugrt 4 : allas

tinawt n ajdir

asg^åas ad, am ku asg^åas, ittwagg ukttuy n tinawt n ajdir. s usulf ad,


issiwl uslmad i inlmadn vifs. Ajdir, ntta, yan ivrm amççyan illan tama n
xnifëa. mnid as, illa yan udrar amqqran. imzdavn n ajdir ttwassnn s tnzbayt
nnsn xf tmazirt, am timnaäin yaänin n lmvrib.

ass n 17 ktubr 2001, inna ugllid akswat mupmmad wiss ãäiã is “tamazivt,
d adasil axatar n tdlsa tamvrabiyt”. irna g wawal nns; inna: “asmvr n tmazivt
iga tamasayt tanamurt”. iqqan d i imzdavn akæ n tmurt ad amun g usmvr n
tmagit nnsn. sg wass nna, tkcm tmazivt azmz amaynu.

tinawt n ajdir, tëçm idirn ixatarn i tmazivt: tkcm tinml, ttwarayn as idlisn
s iskkiln n tfinav, tettwaslmd tjëëumt d tussna nns. acku tirra ayd
isbddan tutlayt xf iäaën nns. Tirra ad as yakkan ad tzri sg tsuta vr
tsuta s tussna nns. am idirn, tëçm tinml am winna ëçmn imassn n umsawaä, lumn
ttilifizyun. iddx, tinawt n ajdir tga asurif axatar g ubrid n izrfan n
ufgan. acku, am wawal am tmurt, iqqan d ad tn npäu d ad tn nssmvur.

60
tasugrt 4 : allas

tamawalt inu

tinawt : awal amsuds xf ca uskkin.


tadlsa : tussna.
tamasayt : aynna ittasi ufgan n twwuriwin.
Tanamurt : tin tmurt.
azmz : luqt.
asulf : lmsibbt.
izrfan : aynna igan amur n ku yan.
tanzbayt : tamsnkart, lmuqawama.
Lumn : slawant akæ.

Armas

1- illa ajdir tama n :

 fas  imi n tanut  ïanja  Tazarin  xnifëa

2- tinawt n ajdir tettwagg xf :

 Anmuggar  Aëççum  Abïïu  Izrfan  Aëççum


n iysan n wuggug n wakal n tmazivt n tinml

3- milmi tettwagg tinawt n ajdir ?


............................................................................................................................................................................................

4- May d yusan g tinawt n ajdir ?


............................................................................................................................................................................................

5- Smi içil ad tkcm tmazivt tinml ?


............................................................................................................................................................................................

6- May igan "am wawal am tmurt ?".


............................................................................................................................................................................................

7- Ma ak tsskti tinawt n ajdir ?


............................................................................................................................................................................................

61
tasugrt 4 : allas

abrid n tfinav

iägam, idda d unmhal n tinml s tdala nnv, yini av : « askka, rad darnv yack
yan ukabaë n tfinav. rad dis imun yan uslmad, ad av isawl xf iskkiln n
tfinav».

assa, ikcm d ukabaë n tfinav ar ammas n tinml nnv. ittyara fllas « abrid n
tfinav ». is t ka nçëa, nmmr sis kigan, nmun nn fllas. isawl av ilmma yan uslmad
xf tfinav lli xf yad nssn imikk. g tgira n wass, ttwabäan idlisn n «tifawin
a tamazivt» xf tnlmadin d inlmadn, ttwafkan asn ivunab d ikëëajn n iælan.

tadgåat ad, rad alsv i imma d baba xf wass ad ihyyan lli zzriv. askka,
rad iddu ukabaë n tfinav vr ivrman yaänin afad ad gisn iml iskkiln n tfinav
i tnlmadin d inlmadn.

62
tasugrt 4 : allas

Tamawalt inu

Nmmr : nfë^p.
xf : f.
kigan : bahra.

Armas
ad fkv tamrarut n isqsitn ad

1- man anvmis d iwi unmhal s tdala?


 akabaë n tfinav  idlisn n tfinav  iskkiln n tfinav

2- mad ittyaran xf ukabaë ?


 iskkiln n tfinav  abrid n tfinav  avaras n tfinav

3- mad skrn inlmadn lliv d ilkm ukabaë ?


...........................................................................................................................................................................................

4- mad iskr uslmad lli d imunn d ukabaë ?


...........................................................................................................................................................................................

5- mad ittwabäan xf inlmadn d tnlmadin g tgira n wass?


...........................................................................................................................................................................................

6- ma rad iskr idir tadgåat ?


...........................................................................................................................................................................................

7- mani s idda ukabaë lidd askka ? max ?


...........................................................................................................................................................................................

63
tasugrt 4 : allas

tajëëumt d usfti

I. Ad alsv kra n tmsart g wakud nns.

imrnutn n wakud

imdyatn:
g tnuëçmt n unbdu nna izrin, nmmudda vr ifran.
ku ass, da nttddu s udrar, da d nttavul vr ifran ku iä.
yan wass, nmmudda vr lpusima dar xalti mnnac.

ku ass, da nttddu ...... = ku ass, ar nttddu ..... = ku ass nttddu .....

}
tiwcca nns,
askka nns, nëap vr yill, ngmr d yan uslm am^qqran.
llidd askka,

Askka nns = Tiwcca nns = Llidd askka.

ad ssudsv tiwinas, ariv aäëiã

askka nns, ndwl vr agadir. 


yan wass, nmmudda s tiznit. 
nsva gis yat tsvnst bahra icnan. 
g usgåas nni izrin, nmmudda s agadir. 1

ku ass, da nttddu vr yill n tavazut. 

............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

Dwl = avul d, urri d.


Tasvnst = taçëçit.

64
tasugrt 4 : allas

iägam,
iännaï,
assnnaï,
} inna anv uslmad: iägam =
iännaï =
assnnaï
“askka
“tiwcca } ad d varnv yas ukabaë n tfinav”.
Rad d darnv yack ukabaë n tfinav”.
ad d vurnv yas ukabaë n tfinav”. Askka, rAd ... =
tiwcca, ad ...
aynas 3 innayr 2005 asinas 4 innayr 2005

Assa askka / tiwcca

Ad smdv tiwinas s: iägam - iännaï - assnnaï - askka niv tiwcca

1- ...................., sviv imassn n tvri. ...................., ad svv imassn n tunnivt.

2- ...................., tmmudda tifawt vr walili. ...................., ad d tavul.

3- irarn inlmadn tacamma n uäaë ..................... ...................., ad alin adrar.

II. Ad alsv kra n tmsart g udvar nns.

imrnutn n udvar

imdyatn s: tama n .................... - g .................... - mnid ....................

illa ivrm n ajdir tama n xnifëa g aïlaã anammas. mnid as, illa yan udrar
amqqran. munn gis middn sg iççlmä ar iffus n lmvrib ad ssfldn i
tinawt n ugllid xf tutlayt d tussna tamazivt.

mnid as = arndad nns

65
tasugrt 4 : allas

Ad vrv tiwinas ad, afv imrnutn n udvar

1- Nzzri tanuëçmt n unbdu g yan ivrm tama n tznit. nçë gis tiwizi n
tmgra. Ku iä, da ittili upwac g usays mnid n unrar.

2- Tlla taddart nnv arndad n tmzgida.

III. tawinst tattwagt.

Amdya:
ssnn inlmadn iskkiln n tfinav.

Ttwassann iskkiln n tfinav.

Ad Snflv tiwinas ad Imassn n tvri

1. vzan imazivn iskkiln n tfinav g uçëu.


...........................................................................................................................................................................................

2. tura tifawt izwiln g tflwit.


...........................................................................................................................................................................................

3. isrs unlmad avanib xf tdabut.


...........................................................................................................................................................................................

4. svant tnlmadin imassn n tvri.


...........................................................................................................................................................................................

5. g usgåas n 2003, vran inlmadn tamazivt g tinml.


...........................................................................................................................................................................................

66
tasugrt 4 : allas

Tirra
I. asnmarra.
ad akzv
1- ad vrv : (tavaïï) maca ad ariv : tavaät
2- ad vrv : (tasffa^ïï) maca ad ariv : tasffa^ät
ad ssnv : ä + t = ïï
1. ad vrv : (tawnnaïï) maca ad ariv : .............................
2. ad vrv : (tavëuïï) maca ad ariv : .............................

ad bäuv gr tguriwin
suslmdntmazivtdattmvurtutlaytdtussna.
...........................................................................................................................................................................................

II. asmad n uäëi^^ã.


ad smdv aäëiã s tguriwin ad
mnid, llig / lliv, g umzwaru, g umggaru, ddaw / sadu, sg, vr.

ivra as idir ad ikcm ................ unçaë. ur tt gis yiwi, iqqim


....... ................
................ n unçaë. ivra as tikklt tiss snat. ur as isli. ....... ................, yudf
idir ................ tgmmi ad yawi tarançaë. inna agd yixf nns: “ikzin ad d
aäëäuë”!

III. afars n uäëiã.


ad çëv iwlafn, ariv tiwinas

........................ .......................... ................................... ...................................... ....................................

67
tasugrt 4 : allas

Awrar

68
tasugrt 4 : allas

tizlit
Tutlayt inu.

Tutlayt inu, A tamazivt


Tutlayt inu, A tamagit

a tafsut n wawal
a turtit n tasa
g wakal nnm
tgma d tayri
g wakal nnm
tvmi d tvri
g wakal nnm
tmvar d tlelli
tuli, g ujnna n tmxsa.

a tamazivt, a tamazivt
a turtit n tudrt
assa, ad cm nvr
assa, ad cm nari
ad npwwä tifinav
pma ad trni ad tmvar
ad tmvar, ad tmvar
ad tssidd amaäal.

tutlayt inu, a tamazivt


tutlayt inu, a tamagit
ad cm nvr, ad cm npsu
g wul nnv, ad cm nççu.

69
tasugrt 4 : allas

tiwafitin
ad çëv taflwit, afv timrarutin

1- Mad i^çäayn, izgr i wasif ?

2- ar zzigizv xf kkuç iäaën g tifawt, xf


- afgan
sin iäaën g uzal, xf këaä iäaën g tdgåat,
mad giv ? - imi n tanut
- ils
3- päiv bdda, bzgv bdda ? mad giv ?
- tirgin
4- amzwaru inu, ar sis cttav.
- azzår
wiss sin inu, iga askkil.
wiss këaä inu, ar gis ttagmv aman.
giv yan ivrm gr mëëakc d agadir.
mad giv ?

5- izgzaw g tagant,
isggan g dar umzznzi
izgåav g tgmmi
mad iga ?

avrrabu n bn bïïuïa
yiwä nn bn bïïuïa akal n ãbanya.
Iwwt gis tagust.
Aws as ad yaf agatu t ittqqnn
vr tagust illan xf wakal n ãbanya.

70
tasugrt 5

aznnmzal
tasugrt 5 : asnnmzal

amsawa^ä
timyurin d tfugliwin
ad çëv iwlafn, snnmznv

- zzugarn
xf...
- icna am ...

- ivzzif
xf...
- izgÅav - ibëbc
zund... am ...
- ila anct...

72
tasugrt 5 : asnnmzal

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

73
tasugrt 5 : asnnmzal

Taslit n unçaë

Xmi ttili tzawa, imazivn ttggn urar i unçaë. Ttawin d sin ikccuän, ijj d
azgrar wnniän d aquäaä, uca ssiëiän asn aëëuä n tslit. Ttasnt id trbatin
timççyanin, uca kssint taslit nni, ggurnt sigs xf tudrin. Qqarnt izlan, nïïënt
aman g ujnna.
Assa, tnna iyi imma: “ugur a illi ad nsfugl s unçaë. Cmm, ad tisid taslit n
unçaë, tirbatin d irbatn ad ggurn awarnawm g izurag, ad ttëuccn tamurt s
waman”. Twc iyi ict n tslit d tazgrart, tssiëä as aëëuä azgåav, tgga as
tacarbit d tazgzawt xf yixf, tbgs as s ubgas aw^rav. Umi tt isiv, tnna
iyi tmddukklt inu nadya: “tiddi n tslit tujar tiddi nnm a tifawt, maca tiddi
inu anict nns”.
Nffv sg taddart nnv g w^aïïaã itnv. Tirbatin d irbatn ysin as:
“Avnja issmlilip
A ëbbi, ssu itt mlip!
Avnja ittr bazin
A ëbbi, arni tiççin!”

Nkka maëëa ibridn d izurag. Nsgura s igran, mani nëap nëucc s waman. sg
ssnni nysi taslit n unçaë g ujnna, uca niwi tt vr uxam mani ttngrawnt tfqqirin.
Umi nudf nufa timvarin ggint afëfuë xf iyaçiän d iqnanyn. Ncca am n tnna.

g tfugla n tslit n unçaë, tirbatin d irbatn imççyann ttirarn akd wayawya,


tticcn i yijj wnnäni min varsn n tsurarin.

74
tasugrt 5 : asnnmzal

Tamawalt inu

Tazawa : razav, xmi ur iccit un^ça^ë.


Ad nsfugl : ad ngg urar i unçaë.

Armas
Ad stiv tamrarut d yusin
1- Xmi ttawi tzawa imazivn,
 Ttggn urar i tslit.
 Ssavn a^ïïaã ikccuän.
 Ttggn tafugla i unçaë.

2- Ass n tfugla, tifawt:


 Tëucc tamurt s waman.
 Tugur awarni trbatin d irbatn.
 Tysi taslit n unçaë.

Ad arrv xf isqsitn ad

1- Min tssiëä immas n tifawt i tslit n unçaë ?


............................................................................................................................................................................................

2- Wi yujarn tiddi n tslit n unçaë ?


............................................................................................................................................................................................

3- Mani ëapnt trbatin d irbatn, umi ëuccn igran s waman ?


............................................................................................................................................................................................

4- Min ccint trbatin d irbatn g uxam n tfqqirin ?


............................................................................................................................................................................................

75
tasugrt 5 : asnnmzal

ass n tocuët

ass n tocu^ët, da tmlalan icirran g ubaraz n usun niv ivrm. Da ttilin zdmn
yad ikccu^ä^ n imqqrann d im^çyann. S ikccu^än nna, da tggan afa. Mc ur ixitr wafa
nna, da vifs n^ïïun. Mc ixitr, ur da vifs n^ïïun.

Da kkaln, ma ila wass, da ttazzlan, ar tt^äãan, ar svuyyun. da lssan tisunawin


nnsn. Ku yan, da ittgga tasuna nns mimk ira. Illa ma ittggan tasuna n umucc niv
tin uvlyas niv tin yizm. Illa ma ivmmun udm nns s ukffus. Da ttasin allunn. ku
yan, da ittini ma ira s ta^äãa.

Adday smdn urar xf wafa, da t sxsayn, pma ur i^t^tam^ç g iskkinn ya^änin. Da


zrrin sg taddart vr taddart. Da ssawaln agd middn imqqrann. wnna asn igan
kra, g ma izrin n wussan, da as ttrran iwaliwn nns s ta^äãa. Adday zrin, vr
tiddrwin, da ttinzizn:
“iä n tocuët aya. I^^ä akswat aya.
ad nurar, ar nttinziz. Ur tlli tnba^ät awa!”.

Da ttviman da tturarn sg uvlluy n tfukt ar d izri uzgn n yi^ä niv ugar.


Icirran da ttirin kigan iä n tocuët. Xas da ttsmadn urar n yiä, da ttggunin
win imal. Ur illi ma yufn urar xas tawwuri!

76
tasugrt 5 : asnnmzal

Tamawalt inu

abaraz : asays, asarag.


Tisunawin (tasuna) : aynna ttggn icirran xf udm.
ad t ffrn pma ad amçn udm n ca aänin.
Tawwuri : lxdnt.
Ismd : ikmml.
Asulf : lmsibbt.

Armas
1- is da ttirin icirran ass n tocuët?
 yyih  Uhu

2- mani da tmlalan icirran ass n tocuët?


 abaraz  Tigmmi

3- may ttggn icirran xf udmawn nnsn?


............................................................................................................................................................................................

4- May ttggn i wafa adday smdn vifs anäaw?


...........................................................................................................................................................................................

5- May ttinin adday zrrin sg taddart vr tayyaä?


............................................................................................................................................................................................

6- Ma asn ttinin icirran i imqqrann?


............................................................................................................................................................................................

7- ssiwl xf may ttggd g ca usulf yaänin.


............................................................................................................................................................................................

77
tasugrt 5 : asnnmzal

buylmawn

askka n wass n tfaska, ar ttili g tmazirt nnv yat tmyurt lli ittwassann s
buylmawn. Iknna vrsn middn, Ar smunant tazzanin ilmawn n wava^ä niv win izimmr.
Kra igan smmus ilmawn ar akkan yat tmlsit. Ar tt ilssa buylmawn, ig zund
kra n wavaä niv izimmr, maca ur da ifttu f qquç n iäaën zund imudar.

da ttmunan d buylmawn qquç n ismunn. Yan, ar as ttinin tamaccut, ar ikllu udm


nns s iæfsan n takat ar kiv iga abrkan. wiss sin, ar ilssa kra n tmlsit
irwasn tin kra n inmmtri, yasi yan wawlk im^q^qurn. wiss këaä, ar ilssa
timlsit n tmvart. Amggaru, ar ittgga argaz n tmvart. Nkk, yuftn akæ dari
buylmawn, acku ar iyi tsäãa tmlsit nns tabëbact uggar n tin tmaccut d tin
tmvart.

Ar ittffv buylmawn d ismunn nns g tzdwit, ar ttkkan tiåmma d idvarn. Ar


tettrn iqaëiän. g uvaras, ar ittazzal buylmawn xf tarwa, yut s tiqqrt nns
wanna ur irin ad as ifk kra. iv smdn tawada nnsn ivzzifn, ar ttddun s usays
lliv a skarn kra n tmzgunt isawaln xf tmukrisin n ivrm nnsn. Llid Askka nns,
ar skarn imnsi s aynna smunn dar middn, yili upwac ar kiv d tuli tafukt.

78
tasugrt 5 : asnnmzal

Tamawalt inu

Tamyurt : loada.
Tazzanin : tarwa.
Timlsit : a^ëëu^ä, iobann.
Abrkan : asggan, uãïif.
Takat : almssi.
inmmtri : wanna itettrn i middn timlsit d tirmt d iqaëiän.
Awlk : ajjbir, amzawdu.
Tazdwit : akud ngr taçallit n tizwar d tinwutci.
Tuli d tafukt : tfl d tafukt.

Armas
1- ar ittili buylmawn:
 g loid am^çyan  g loid n tfaska
 g tocuët  g ixf n usgåas

2- ar ittgga buylmawn zund:


 ilm  tamvart
 amudr  inmmtri

3- mnnaw ilmawn ad yakkan timlsit n buylmawn?


............................................................................................................................................................................................

4- managu ad ittffv buylmawn s tsukt ?


...........................................................................................................................................................................................

5- mad iskar g tsukt?


............................................................................................................................................................................................

6- ar ittiri umaru n uäëiã buylmawn uggar n ismunn nns. Max?


............................................................................................................................................................................................

7- is jju tçëit buylmawn? Siwl, tinit mad yufn, ntta niv taocuët? max?
............................................................................................................................................................................................

79
tasugrt 5 : asnnmzal

taj^ëëumt d usfti

I. Ad snnmzalv.

1. Imdyatn s: zund niv am.


Imllul wayyis a zund adfl.
Imlel uyis a am udfl.
Iga wasif zund agudi n irkan.
Iga wasif am ugudi n irkan.

Ad smdv tiwinas ad s zund niv am


Yuzv uvrum a ........................ uçëu. alvm
Iqqur uvrum a ........................ açëu.
Ivzzif umudr a ........................ ulvm.
Isggan wudm n buylmawn ........................ amucc.
Tvuda tpnjirt a ........................ tfukt.
Tpla trbat a ........................ tafukt.

2. imdyatn s anct - ivzzif ..................... xf ..................... / izzugrt ......................


xf ................... / igzzul ................. xf................... / iquäeä ..................... xf .......................
- atig n ulitcin anct n win udffuy.
- tla tifawt anct n nadya / anct n n tifawt anct n nadya.
• ivzzif idir xf nadya d tifawt, maca igzzul xf masin.
• Izzugrt idir xf nadya d tifawt, maca iquäeä xf masin.

Ad çëv iwlafn, iniv tiwinas s


................ anct ................
ivzzif ................ xf ................ .
izzugrt ................ xf ................. .
igzzul ................ xf ................ . 5 DH

iquäeä ................ xf ................ .

80
tasugrt 5 : asnnmzal

II. Tafrast.

1.tafrast n i^ælan

imdyatn:

1- titrit, dars taãffaät t a m l l a l t. Nadya, nttat, vurs


taãffaät taçëwalt.
2- Da ikllu buylmawn udm nns s uklu abrkan.
3- tsva tifawt tackkaët tazwawwavt.

Ad afv tifrasin n iælan g uäëi^ã ad

ass n tfaska, ilsa idir tajllabit tamllalt d tëççit tawravt. Tifawt,


nttat, tiëä tabdoit tazwawwavt d idukan ibrkann.

Ad çëv iwlafn, smdv tiwinas s tfrasin n iælan

Aäil ............... Tafirast ........... tadffuyt ..............

Taxsayt ............... Açalim ............... baïaïa ...............

81
tasugrt 5 : asnnmzal

2. tafrast n tiddi

Ad smdv tiwinas

imdyatn :

1- tavaät inu, vurs taskiwin tusdidin.


2- Llan ixlidjn izgrarn g aïlaã anammas.
3- Illa yan uvyul aåzzal g ugadaz n ivrm nnv.
4- Llan waddagn iquäaän g tmazirt n ccinwa.
5- Tubqal, d adrar amqqran. tavaät

Iga ulvm amudr ....................... . insi, ntta, d amudr ....................... .


g ääaë lbiäa, llant tzduvin ....................... ..
Askkil “Ya”, d askkil ....................... g iskkiln n tfinav.
Da ttggnt tpnjirin tislatin s ikccuän ....................... .

III. imyagn g warusmid.

Imdyatn:

Ku tagrst, da ikkat unçaë aïïaã.


Aqqa ikkat unçaë aïïaã.
adrar
Ad ssftiv imyagn g twinas ad

(sawl) .............................. tifawt s tmazivt ku ass. Aqqa .............................. s


tfëanãiãt.
Ku asamas, (urar) .............................. idir tawjja n uäaë. Aqqa ..............................
tacamma n ufus.
Ku tifawt, (su) .............................. titrit aæfay. Aqqa (su) .............................. atay.

82
tasugrt 5 : asnnmzal

Tirra
I. asnmarra.
ad bäuv gr tguriwin

ismununlmadicwangruwrardtvridusgunfu.
............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra.

1. ad snnmzlv iwlafn, ariv tiwinas d yusan.

....................................................................... . ....................................................................... .
....................................................................... . ....................................................................... .

2. ad ariv aäëiã, snnmzlv tafsut d unbdu.


............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

83
tasugrt 5 : asnnmzal

Awrar

84
tasugrt 5 : asnnmzal

invmisn
anmuggar n ayt mgun
ammas n wayur n mayyu, ar lssant trbatin n ayt mgun timlsa n
twwuri, ddunt zikk s igran ad kksnt ijddign g illa waäu ijjan.
ar ttinin willi zrinin, tkka tt inn zik yat tgllidt ivudan, tçça amud
n ijddign g ubrid n tmazirt. sg wakud ann, kkrn d ijddign, sfalkin
talatin akæ n tmurt nns.
kudnna issnti wukus n ijddign, ar ttggan middn n tmazirt tamvra këaä wussan.
ar ttmunn imzdavn n ivrman akæ g lqlot n imgunn. ar d ttawin tiçëbay d
tçëçay nnsn ihyyan,
ar ttinin izlan xf tmvra n ijddign. yan upwac ittwassann bahra g unmuggar n
ijddign iga win tizzwa. g upwac ann, ar ttbëëamnt trbatin zund tizzwa xf
irgazn nna itturarn s wallun d uvanim.
tigira n wass, ar ttavuln middn vr ivrman nnsn, tumrt g wul.
Awin didsn tifassin n ijddign d waman nnsn.

ixatrn : imqqurn.
tifassin : tiwckinin.

tizlit
Taslit n unçaë
-Taslit, wi tt yiwin ? -yiwi tt unçaë
-Wi as iggin taobruqt, Issiëä as liçaë ?
-Issiëä as t isli, D va yuäan d ançaë.

Tlvunja, tlvunja Tifucay n unçaë


Ad ilin izammarn Ad tvmi tuga
Ad isu wakal Ad yazzl ivzr

Taslit, a mmuvnja
A ëbbi, ad ifaja
Avnja, issmlilip
A ëbbi, ssu it mlip!
Avnja, ittr bazin
A ëbbi, arni tiççin!
85
tasugrt 5 : asnnmzal

Iëççi abëbac

Nkk, ism inu iëççi abëbac. Vuri smmust n tgzzumin g tdist inu. Klu
tigzzumin n tdist inu :

1. tagzzumt n tama n idmarn inu, tga tazgzawt.


2. tagzzumt tawravt, tlla tama n tgzzumt mm tsnnant.
3. tagzzumt illan tama n tmqqrant, tga tamllalt.
4. gr tgzzumt tawravt d tmllalt, tlla tgzzumt tabrkant.
5. tagzzumt g tlla tsnnant, tga tazgÅavt.

Tawafit

Nkk, d tamkrazt
Ttddrv s imndi
Zdvv g wul n tmurt
Ilm inu, d abrkan
Adis inu, iqäu.

Ncc:...............................................

86
tasugrt 6

asnuml
tasugrt 6 : asnuml

amsawaä
idrizn d umzruy
ad çëv awlaf, snumlv t

tga.... nttat, d .....

tlla tama.... anct...

dars...... vurs ....

tiddi nns..... aklu nns .....

88
tasugrt 6 : asnuml

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

89
tasugrt 6 : asnuml

Iv^rm n liksus

assa, ittr anv uslmad ad d nawi tussniwin xf ca n iv^^rm azayku g lmvrib.


Ku Ijj, yiwi d invmisn xf ca n ivrm nni issn. Masin, yiwi d invmisn xf ivrm
n nku^ë
^ yudsn lpusima. Ziri, yiwi d, ntta, invmisn xf ivrm n tamuda illan zdat
i tiïïawin. Tifawt, ra nttat, tiwi d invmisn xf ivrm n walili illan zdat i
mknas.

Ncc, rzuv g uslkim, uca ufiv aïïaã n tusniwin timaynutin xf ivrm n liksus
nni skan imazivn izaykutn. ivrm a, nttaf it xf yict n twrirt, tama n ivzr n
lukus. igåj xf ivrm n lorayc s këaä id kilumitr. Tuva zdvn gis aïïaã n
igdudn am ifiniqiyn d iëumaniyn.

tavrma n liksus tmvar. Tuva gis asays n umzgun d iradabn d ansiwn n tçallit
d isugar n tisnt d usizv n islman d tirsal n ibrgmmitn d izurag ittwaklun
s iwlafn icnan. iwdan nns, tuva ttggn takrza d usessu n wurtan d tgmrt n
islman. Maca lxxu, ivrm n liksus, qqimn gis vas icacaë.

90
tasugrt 6 : asnuml

Tamawalt inu

Tussniwin : invmisn.
Skan : bnan, ggin tudrin.
Tawrirt : adrar amççyan.
Igdudn : imzdavn n ca n tmurt.
Amzgun : tirart n tmlalin, lmãëp.
Tirsal : tismmacin.
Ibrgmmi : taddart tamqqrant.
Isugar / asagur : mani ttwagg tisnt.

ad stiv tamrarut d yusin

1- tiwi d tifawt tussniwin xf ivrm n:


 tamuda.
 walili.
 tiïïawin.

2- ivrm n nkuë, yuds i:


 mknas.
 lorayc.
 lpusima.

ad arrv xf isqsitn ad

1- mani d yusa i^vrm n liksus ?


............................................................................................................................................................................................

2- man igdudn tuva zdvn g liksus ?


............................................................................................................................................................................................
3- min skan imzdavn n liksus ?
............................................................................................................................................................................................
4- minzi tuva ttddrn imzdavn n liksus ?
............................................................................................................................................................................................

91
tasugrt 6 : asnuml

Ivrm n ayt bnpddu

Adday tffvd tamazirt n warzazat, tkkd abrid ittawin vr ivrm n tlwat,


tasga n wasif lmalp, ad tafd ivrm n ayt bnpddu. Ntta Yan g ivrman ivudan
ittwassnn g umaäal, acku tfrg as lunisku.

Ivrm n ayt bnpddu, ur gis qqimin imzdavn assa, maca ar vurs d ttddun
middn sg tmizar yaän ad çën timitar n ivrman izaykutn ittwaskan s wakal.
Ivuda kigan Ivrm n ayt bnpddu acku illa aguns n wurtan gr tnz¨ruft d udrar
n aïlaÃ.

Ivrm n ayt bnpddu skan t middn zik vas s wakal d ukccuä n isæla n tmazirt.
Igudar nns gzan tn s ilqqiän ivudan am winna ittilin xf tkäift.

kigan n ifilmn ay ttwaskarn g tmazirt n warzazat s umata, maca winna ittwaggn


g ivrm n ayt bnpddu ttwassnn akæ g umaäal. Ivrm n ayt bnpddu ikcm g tngmi
tamaälant.

92
tasugrt 6 : asnuml

Tamawalt inu

Tasga : tama.
azayku : aqdim, aqbur.
frg : stn, p^äu.
tamatart : aynna s nttisin kra n uskkin.
tanzruft : ÃÃpëa
tingmi : aynna illan vur middn : tussna, amzruy, taçuri…

armas
Ad stiv tamrarut d yusan.
1. Illa ivrm n ayt bnpddu :
 Tama n wasif n tassawt.
 gr warzazat d zagura.
 tama n ivrm n warzazat.
 aflla n udrar n aïlaà amqqran.

2. ivrm n ayt bnpddu :

 zdvn gis middn.


 ur ittwassn g umaäal.
 ittwaska s uçëu.
 ikcm tingmi tamaälant.

3. ivrm n ayt bnpddu :

 ittwa^ska s wakal d ukccuä.


 ur gis urtan ivudan.
 igudar nns, ur gzin s ilqqiän ivudan.
 da vurs d ttddun middn sg tmizar yaggugn.

4. ad rarv xf isqsitn ad.


Mani g tlla tmazirt nnk ? Ma gis illan ? ma s ttwassn ?

93
tasugrt 6 : asnuml

Tinml n aïlaã amqqran

tinml yan u^dvar ilan atig mqqurn g umzruy nnv. taggug xf mëëakc s timi^äi n
id kilumitr, tlla g talat n nfis g wammas n aïlaã amqqran.
Tinml ad, av ssntin imwppdn d umvar nnsn lmhdi bn tumrt, abrid lli tn
isslkmn i tnbaät.
akud ann, ttwassn tinml s taska nns tatrart g ifriqya n iççlmä d ibirya nna
mi ttinin ãbanya vila.

tïïaf tinml ãäiãt n tggura. snat gisnt, mqqu^rnt bahra, ttwaskarnt s yat
twwuri içiln.
tiggura ad, ar ttawint s usarag agldan mi ssutln iv^rban, tsfalki t tzgzut
lli gis illan.
tiggura ann ya^änin, ar ttawint s yat tmzgida ixatrn mi issutl yan ugadir
yattuyn.

timzgida n tinml, ttwassan g uma^äal akæ s ufulki nns.

94
tasugrt 6 : asnuml

tamawalt inu.

Amzruy : ussan d isgåasn lli izrin d mad gisn ittwaskarn.


talat : igr g tama n udrar d wasif.
Taska : aynna ibna ufgan.
içil : ifulki.
ixatrn : imqqurn.

Armas
ad fkv tamrarut n isqsitn
1. tlla tinml tama n :
 agadir  tarudant  mëëakc

2. tlla tinml g :
aïlaã amqqran aïlaã amçyan aïlaã anammas

3. mad iskan asun n tinml?


……………………………………………………………………………………................…………………………………

4. mani g ttwassan taska tatrart n tinml?


……………………………………………………………………………………................…………………………………

5. mnck n tggura ad tïïaf tinml?


……………………………………………………………………………………................…………………………………

6. mani s ttawint snat tggura timzwura ?


……………………………………………………………………………………................…………………………………

7. mani s ttawint tggura ann yaänin?


……………………………………………………………………………………................…………………………………

95
tasugrt 6 : asnuml

tajëëumt d usfti

I. taggayt.

1. awtm

Imdyatn s: a..............................

Anlmad Aslmad Amssasfr

2. tawtmt
Imdyatn s: t..............................t

Tanlmadt Taslmadt Tamssasfrt

Ad snflv

Amdya: amucc tamucct


Av^ëäa ....................
Apnjir ....................
Afrux ....................
Awssar ....................
atbir ....................

96
tasugrt 6 : asnuml

II. amäan.

1. asuf

Imdyatn s: a............ d t............ T

anlmad taslmadt tafullust n waman askkil

2. asugt

imdyatn s: i...... N d ti......iN

inlmadn tislmadin tifullusin n waman iskkiln

Ad snflv

Amdya: aslmad islmadn


Taslmadt tislmadin
Apnjir ................................
Awssar ................................
tatbirt ................................
adlis ................................
taãffaät ................................
tackkaët ................................

97
tasugrt 6 : asnuml

III. tamäffët.

Imdyatn s: a u - ta t

Aslmad, içëa anlmad.


içëa uslmad anlmad.

Amucc, I^çça xf uvëäa.


I^çça umucc xf uvëäa.

Isva masin taãffaät.


Tlla tãffaät g tckkaët n masin.

Nkk, d anlmad = Nkk, giv anlmad.


Ncc d unlmad = Ncc, munv d unlmad.

ad smdv tiwinas s tguriwin ad


taslmadt, aslmad, tackkaët, adlis niv tivrmt.

Isva idir yat.................... d yan .................... .


tifawt d .................... nns, siwlnt xf ivrm n ayt bnpddu.
Mas yusf, d.................... ivudan.
Mas yusf d .................... nnv, mmuddan s ivrm n calla.
Layla d .................... g tinml n ccrif amçyan.

Ad smunv tiwinas ad

skan • • “ayyuz a tifawt!”


Ufiv • • kigan n invmisn xf umzruy n tmazirt nnv.
Inna iyi uslmad inu • • inlmadn almmud n tmazivt g usgåas 2003.
Ssntin • • imazivn aïïaã n ivrman g ma ayad Izrin.

98
tasugrt 6 : asnuml

Tirra
I. asnmarra.
ad ktiv aÄËià ad
g tmurt nnv n lmvrib, nttaf aÏÏaà n ivrman izaykutn. Ivrman ad, ttwaskan
g wakud izrin. Nitni, tticcn anv invmisn xf tudrt izrin. Iqqan d inlmadn
ad ddun ad ÇËn tavrma tazaykut n tmazirt nnsn.

II. asgzul n u^äëiã.


ad s^gzulv aÄËiÃ
immudda idir, anlmad g tinml n bn bÏÏuÏa, vr ivrm azayku n walili.
IÇËa gis kigan n tmitar n tvrma n lmvrib, am tirsal d iradabn
imqqrann d wansiwn n umzgun.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………...

III. afars n tirra.


ad snumlv awlaf, ariv aäëiã

........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................

........................................................................................................

nttaf = ar / da nttafa.
Tticcn = ar / da akkan.
aSgzul = asquäeä.

99
tasugrt 6 : asnuml

Awrar

100
tasugrt 6 : asnuml

taktbiyt (timitar 1989)

Taktbiyt hati trvamt


gis a tifawin
Tga nn ixf v ignna
zund aggu mac nttat
tëça imassn n uzmz
Ajjawu tnra t
Taktbiyt biddnt
ar av takka timitar
N willi zrinin,
willi ugrnin isndar
Luln v udrar ffuvn d
asafu v ufus
Avaras d ugayyu ffawn,
ul iga açawaä. oli azayku (1942-2004)

Tiwinas iffrn
Ad awsv s iskkiln d izwiln n tflwit, ad afv tawinst iffrn

A B G å d ä e f k æ h p o
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

^x q I j l m n u r ë v s
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

^ã c t ï w y z ç
26 27 28 29 30 31 32 33

{16-15-15-1-20}{5} {24-1-22-20-24} {1-5} {20-25-25-20}{28-16-19-16-28-1-22}


………….............…. …. ………..........……… ….. …..............……… …………….............……….

{20} {28-19-21-22-28}{20-20-24}
….............… ………........……… ………............

101
tasugrt 6 : asnuml

tafukt n uÇËu n udrar aÏlaÃ

ittwassn udrar n aÏlaà s kigan n iskkiln n tfinav d kigan n waluvn ittwavzn


xf uÇËu. llan wunuvn n imudar d win middn n zik. ggutn wunuvn n wayur d tafukt
g udrar n yagur illan tama n ukaymdn. ha yan g wunucn ittwavzn xf uÇËu.

af tagzzumt nni ur illin g uÇËu n tafukt

1 2 3

4 5 6

102
tasugrt 7

assnzi

da Ttiriv kigan... Ttxsv aïïaã...


maca... maca...
acku... minzi...
tasugrt 7 : assnzi

amsawa^ä
AMUDDU
ad çëv iwlafn, INIV ANzATN INU

nkk, da Ttiriv ncc, ttxsv ad


ad ttMudduv s ttMudduv vr
udrar, acku... ivrman imqqrann,
maca..... minzi....

104
tasugrt 7 : assnzi

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

105
tasugrt 7 : assnzi
ifri n ommaë

ku tanuëçmt n tfsut, ittffv masin akd twacunt nns pma ad ssaran. Asg^åas a,
^ïïfn abrid n ivrm n ufsu illan g tmna^ät n nna^^äuë. Inna asn masin : "aqqa ad
nmmuddu, tikklt a, vr ifri n ommaë xf issiwl uslmad nnv".

Umi dinn iwän, ufin imassnawn n tmitar qqazn g ifri nni. Isqsa masin ijj sigsn
xf umzruy n ifri. Inna as umassnaw: “ifri a, gis a^ïïa^ã n tmitar xf iwdan
izaykutn n lmvrib. tamnaät a, tssnti gis tudrt Zdat i 15 000 isgåasn. sg
tmitar nni, nufa iwlafn n iwdan xf tãuäa^ë, d iwlafn n imudar am tavaät d ilw”.

Inna as masin : “maca, timitar a, tticcnt anv drus n invmisn xf umzruy nnv”.

Yarr xafs umassnaw nni: “uhu! aqqa Iwlafn a n tmvarin, tticcn anv aïïaã n
invmisn xf tudrt nnsnt, minzi tuva tTiëänt aëëuä aqrqac, ttaglnt g iriwn nnsnt
tisddyin icnan. Ttggnt, g ivalln nnsnt, timqyasin ivudan, rnnint g waçli n udmawn
nnsnt s imassn n tçuli.

isnimmr masin amassnaw, inna akd yixf nns : “wnni irzzun, ittssn !”.

106
tasugrt 7 : assnzi
Tamawalt inu

AmaSsnaw : wnni irzzun g tussna.


Tikklt a : tawala a.

Ad stiv tamrarut d yusin

1. G tnuëçmt n tfsut n usgåas a, iëap masin d ilw


twacunt nns vr :
 Ivrm n nnaäuë.
 Ivrm n ufsu.
 Ifri n ommaë.

2. isqsa masin amassnaw xf :


 ifri n ulvm.
 ifri n wa^äu.
 ifri n ommaë.

Ad arrv xf isqsitn ad

1- Mlmi tssnti tudrt g tmnaät n ifri n ommaë ?


...........................................................................................................................................................................................

2- Idar këaät n tmitar nni ufin imassnawn g ifri n ommaë.


...........................................................................................................................................................................................

3- Maymmi rzzun imassnawn xf tmitar g ifri n ommaë ?


...........................................................................................................................................................................................

4- mamc tuva ttddrnt tmvarin xf issiwl uäëiã ?


...........................................................................................................................................................................................

5- min ixs ad yini masin s wawal a : “wnni irzzun, ittssn !” ?


...........................................................................................................................................................................................

107
tasugrt 7 : assnzi

Amuddu n unbdu

Tigira n usgåas, tmda tvuri. Isawl Masin i idir xf usgunfu n unbdu.


Masin : Mani g trid ad tzzrid anbdu ?
idir : Ad munv d baba vr fëan^ãa ! Ima kyyin ?
Masin : Nkk, ad dduv vr Mrzuga !
idir : Mani g tlla Mrzuga ?
Masin : Tlla g Tafilalt ! Maca is tssnd mani g tlla Tafilalt ?
idir : Uhu ! Ur ssinv a Masin !
Masin : Iwa ! dat ad tddud ad tisind timizar n wiyaä, iqqan d g umzwaru
ad tisind tamurt nnk !
idir : Max ?
Masin : Acku, han ak sqsan ifëanãawiyn xf tmazirt nnk, ur ad tafd ma va asn
tinid !
idir : maca iqqan d ad nçë awd timizar n wiyaä ! afad ad nisin tamurt nnsn
d tudrt nnsn ! iqqan d ad nç^ë tivawsiwin nna ur vurnv illin g tmazirt
nnv ! maca, Tvçand a Masin, iqqan d ad nisin tamurt nnv! Maca ini yi, ma
illan g Mrzuga ?
Masin : Tlla gis tnzruft, llan igidutn d imdwan n waman, tlla tiyni… Middn nns
ttwassnn s tinnubga d uëççum xf middn yaän. G mrzuga, da ttggan
tizuzaf ivudan s uçëf, ar çïïan ikäifn s taäuät n ilvman… Mrzuga
ttwassn g umaäal, ar vurs d ttddun middn sg tmizar yaggugn acku
tzddig gis tudrt.

108
tasugrt 7 : assnzi

tamawalt inu

amuddu : assara, asikl.


Imdwan : iglmamn n waman.
Tinnubga : tayri n inbgawn.
Tanzruft : ããpëa
Tizuzaf : tiçrçay, açëf nna da lssant twtmin.
Aç^ëf : nnquët.

Armas
sti tamrarut d yusan

1. i^kka masin mrzuga:


 yah  uhu

2. ur iri Masin ad iddu vr Fëanãa acku :


 ikka tt id yad.
 Iqqan d zwar ad yisin tamazirt nns.
 tsmmiä tmazirt n Fëan^ãa.

3. Ira Masin ad iddu vr Mrzuga :


 Afad ad yisin idvarn içiln n tmurt nns.
 acku ur taggug.
 Acku tzdv gis ultmas.

4. Ini man tamazirt g trid ad tzzrid asgunfu n unbdu. Ini max allig
tstid tamazirt nna.

109
tasugrt 7 : assnzi

imuzzar n uçuä

llan imuzzar n uçuä gr uzilal d dmnat. gan yan g idvarn fulkinin g tmazirt
nnv. Twassann s täuëiwin nns attuynin.

Ar d ïïaën waman n imuzzar ad sg tiddi n tmiäi d sin ignarn d mraw n id


mitru .

g unbdu, ar sis ttddun middn ad gis zuzwun, fjjijn g tagant nns ifulkin. tagant
ad, tlla gis tugt n ibuvas itturarn iggi n waddagn.

Maca, tawnnaät, ur gis tzddig zund zik, acku ar gis ggarn kra g inrzaf
arras g waman, d ar ëççan addagn. Vmkann af d tmççi tagant, idrusn gis
ibuvas acku ur a sul ttafan mad cttan.

munn imzdavn n uçuä g yat tmsmunt afad ad afn afssay i tmukrisin ad ixcnn.

110
tasugrt 7 : assnzi

Tmawalt inu

timiäi d sin ignarn d mraw : 150.


Ibuvas : içoäaä.
ar ggarn : ar ttlupn.
ixcnn : ihrcn.
tawnnaät : ku mad av issutln
zund aman d wakal d
waddagn d imudar.

Armas
ad fkv tamrarut xf isqsitn
1. illa uçuä ngr :
 agadir / ããwiëa  bulman / buyblan  azilal / dmnat

2. mad igan imuzzar ?


 targiwin  isaffn  tiäuriwin

3. mnct n id mitru n tiddi ad illan g tiäuriwin ad ?


 timiäi d këaä ignarn d mraw.
 timiäi d sin ignarn d mraw.
 timiäi d kkuç ignarn.

4. max afa ttddun middn s imuzzar n uçuä g unbdu ?


...........................................................................................................................................................................................

5 mad gis ttafan ?


...........................................................................................................................................................................................

6 mamk ad d tavul twnnaät ? max?


...........................................................................................................................................................................................

7 mad skrn imzdavn n uçuä afad ad fsin tamukrist n tmazirt nnsn ?


...........................................................................................................................................................................................

111
tasugrt 7 : assnzi

taj^ëëumt d usfti

I. ad ssnziv.
1. Imdyatn s: acku - minzi - iddv.

ivzr a, am tzubayt. n^ïïaën gis iwdan af^^ëa^ä.


ivzr a am tzubayt minzi nïïaën gis iwdan afëa^ä.
Taglmamt a, tga zund amdduz. da gis ttffin middn arras.
Taglmamt a, tga zund amdduz acku da gis ttffin middn arras.

Ntta, d amzwaru g tdala. Ar ipssu timsirin nns.


Ntta, d amzwaru g tdala iddv da ipssu timsirin nns.

Ad zdiv tiwinas ad s: acku - minzi niv iddv

Ur tssind mad ttinin middn a. Ur tssind tutlayt nnsn. aæfay


...........................................................................................................................................................................................

Da itturar masin tawjja ku asamas. Ur da ttili tvri g usamas.


...........................................................................................................................................................................................

ttmuddun Iwdan vr lpusima. Icna yill n lpusima aïïaã.


...........................................................................................................................................................................................

da issa idir aæfay kigan. Ira ad imvar dvya.


...........................................................................................................................................................................................

iqqan d ad nfrg tawnnaät nnv. nttat ad igan tudrt nnv.


...........................................................................................................................................................................................

assa, ur tlli tifawt g tdala. yav tt ca.


...........................................................................................................................................................................................

middn = iwdan
tawjja = tacamma

112
tasugrt 7 : assnzi

2. Imdyatn s : maca

Tra tilila ad tirar tirart ad. Ur as tssin.


tra tilila ad tirar tirart ad maca ur as tssin.

Ixs masin ad yirar tacamma n uäaë. illa unçaë.


Ixs masin ad yirar tacamma n uäaë maca illa unçaë.

Tra iïïu ad tlmd tamazivt. ur vurs illi udlis nns.


Tra iïïu ad tlmd tamazivt maca ur vurs adlis nns.

Ad smdv tiwinas ad

Ilul ziri g nnaäuë, maca .............................................................. .

Tra titrit ad tmmuddu s midlt, maca .............................................................. .

Tra tifawt ad tddu vr turtit n ijddign, maca ............................................................ .

3. Imdyatn s: afad ad d pma

Tëçm tifawt tarançaë nns. Ur tri ad tbdg s unçaë.


Tëçm tifawt tarançaë nns afad ad ur tbdg s unçaë.

Nkk, ttmudduv aïïaã. Xsv ad ssnv tamurt inu.


Nkk, ttmudduv aïïaã pma ad ssnv tamurt inu.

Ku ass, da tsswa tifawt tasklut n udffuy. Tra ad twc tayafut.


Ku ass, da tsswa tifawt tasklut n udffuy pma ad twc tayafut.

Pma ad Twc = afad ad tfk.

113
tasugrt 7 : assnzi

Ad ariv amzwaru n twinas ad

................................................... pma ad iddu vr tinml.

................................................... afad ad çën tifinav ittuvzan g uçëu.

................................................... pma ad tssn ad tvr s tmazivt.

................................................... afad ad d yas amzwaru g tinml.

Ad smdv tiwinas s
acku - minzi - iddv - maca - pma niv afad ad.

Ira masin ad isv adlis a .......................................... ur vurs atig nns.


Ur tri nadya tazzla .......................................... nvan tt iäaën nns.
Ur issin urba a ad isiwl .......................................... ur da iswingim.
Txs nadya ad tëap vr tifawt .......................................... yuv tt ca.
Tswa tifawt asafar .......................................... ad tggnfa.
Ivra idir adlis a.......................................... ad issn amzruy n tmazirt nns.

II. Ad smunv tiwinas.

Da ttmuddun i igäaä g isæla a.


Da nttrmas tafukt adfl.
Da ssflidv imallayn ggutnin s agadir .
Da ssiridnt ijddign g tagant.
Da ittsuä ku min anv ittini uslmad nnv.
Da nsmun tuvmas nnsnt këaät tikkal g wass.
Da tssfsay uzwu g umwan.

114
tasugrt 7 : assnzi

Tirra
I. asnmarra.
ad ggv “,” niv “.” g udvar nnsn

asamas izrin ffvnt tnlmadin d inlmadn ad irarnt tacamma n uäaë g tagant


Ufin dinn kra n irban ar ëççan tiãäwin n isæla
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………

II. afars n tirra.

ad çëv awlaf, ariv max da ttiri tifawt d idir uluy n udrar

1-.………………………………………………….....………..
.…………………………………………………….........……..
2-.………………………………………………….....………..
.…………………………………………………….........……..
3-.………………………………………………….....………..
.……………………………………………………….........…..

4-.………………………………………………….....………..
.……………………………………………………….........…..

uluy n udrar
Ad ariv a^äëiã

ran aytma d istma ad mmuddun vr udrar, nkk riv ad mmudduv s uftas.


Ad ariv inzatn inu.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………

115
tasugrt 7 : assnzi

Awrar

116
tasugrt 7 : assnzi

tanfust
Tirart n tivilt
Yan wass, ar itturar skkur ntta d idir tivilt xf ugris. Isttuti Skkur
idir, isrs t ddaw iäarn nns ar as ittini : “nkk Skkur! Skkur amqqran!
Awd yan ur iyi iviy! Knu dati!”
Iccä uäar i Skkur xf ugris, irdl. Inna as idir : “ur tmqqurd, a Skkur!
irra k ugris! Agris imqqur vifk. Knu datas!”
Inna as Skkur I ugris : “Agris! S tidtt, kyy d amqran !”
Irar as d ugris : “Tafukt trra iyi! Ig trva, ar iyi tssfsay avulv d
aman...”
Inna as Skkur i tafukt : “tafukt! Rdlv idir ; Irra iyi ugris ; tssfsid
agris ; is d Kmmin a igan tamqqrant.”
Tnna as tafukt : “isignu, irra iyi! Da ittamma i içnçaën inu !”
Inna as Skkur i isignu : “S tidtt, kyy a igan
amqqran !”
Inna as isignu : “uhu! Irra iyi uzwu!”
Inna as Skkur I uzwu: “Kyy a igan amqqran, a
azwu!”
Inna as uzwu: “uhu! Irra iyi udrar!”
isawl Skkur I udrar : “Ur illi wnna k irran, a adrar !”
inna as udrar : “irra iyi usklu! Iddr xf tadawt inu, ar iqqaz s içuëan
nns gr içëan inu!”
Isawl Skkur I usklu : “Asklu! is d Kyy d amqqran ?”
inna as usklu I Skkur : “yah a skkur! Ur illi wnna iyi iviyn ! Nkkin d
amqqran n imqqrann!”
Isawl as skkur I usklu : “uhu! Nkk, mqqurv vifk !”
Yasi d Skkur aglzim, ira ad ibbi asklu, Maca ur t yudji idir, inna as :
“Ad ur ttbid asklu, a Skkur! Ntta ayd av yikkin ma nttetca!”

117
tasugrt 7 : assnzi

afriwn
mqqran, a mqqran
mqqran amççan !
idda s wurti, yaf nnit
igäaä, da ttirirn digs.
inna asn: ”a aytma!
Riv, riv, riv, riv, riv, riv, riv
Afriwn, ad vuri ilin
ad dduv g ignna,
ad rrasv xf isæla
nini izlan d isfafan
g tifawt, ul isuln gnan
ad akæ gin am ildjign
g ubpir n tudrt fsun
Riv, riv, riv, riv, riv, riv, riv
afriwn ad vuri ilin.”
oumaë ^ïïawã (ut a an^çaë, 1996)

Ad afv ãäiãt n tguriwin g tflwit, ad tnt kluv

a m a s s n a w f
n h w y j l s T n
a m z r u y m I d
k s x b m n n M v
t i n a ç u ë I n
p l b f e ã a T r
æ w t c u ä x a g
n f i m u d a r j

ad çëv taflwit n tfinav, afv taguri


Ncc, d taguri
giv ãäiã n iskkiln.
Askkil amzwaru, ism nns “ya”.
Askkil wiss këaä, illa gr “yay” d “yaç”
Askkil wiss smmus, illa gr “yan” d “yar”.
Nkk, d ism n min imsarn zikk.
Ncc: .................................................

118
tasugrt 8

asmigl
tasugrt 8 : asmigl
amsawaä

adwas d wutci
ad çëv iwlafn, iniv ismigln

mc tram ad.... iv tram ad ....


iqqan d ad.... iqqan d ad....
ur d iqqan ad.... yuf ad....

mala txsm ...


iqqan d ad ....

120
tasugrt 8 : asmigl

• tivri
• tajëëumt d usfti
• tirra

121
tasugrt 8 : asmigl
tungimt ivudan g udwas icnan

Ncc, d idir, ttxsv a^ïïaã tunnunt. Tnna iyi imma: “aqqa tunnunt tcna bahra i
udwas. Wnni tt ittggn, ifrrg i arrimt nns sg w^aïïan, ttili tungimt nns tfulki.
S man aya, yif ak, a memmi, ad tt ttggd ku ass.”

Nmsasa ncc d imddukkal inu ad nddu ad nirar tinis g usays n tinml nnv. umi
nffv, niwi kidnv titrit. inna anv baba: “qqnt as tisila, ssiëät as aëëuä n
tunnunt, maca, varwm ! arrt as taynit! ur ttjjam tt ad tçwa abrid upds’.

Umi niwä vr usays, nufa dinn aïïaã n imirarn ttirarn. Ku tagrawt min ttirar.
Ina, ttirarn tacamma n uäaë, inin, ttirarn tacamma n ufus, tinin, ttazzlnt. Ncc
d imddukkal inu nssnti nttirar tinis. Umi nsala, ismun anv uslmad nnv, uca inna
anv: “ma tssnm tizi n tunnunt ?”. nniv as : “wah ! aqqa wnni tt ittggn, ifrrg i
arrimt nns sg wa^ïïan, isdusu ivsan nns, isvudu adwas nns, ttili vars vana
ad itc g warndad”. Inna iyi uslmad: “ayyuz a idir !”.

irni uslmad nnv inna: “ irart g warndad, aqqa knniw va yilin d iran n tiwcca.
Ïïft g tunnunt nwm, pma ad tilim am imirarn imqqrann, issilin acnyal n lmvrib,
amacnaw: nawal lmutawkkil, saoid owiïa, hicam lgrruj, d yusf mxïaëi, maca
mala txsm ad tzwrm, varwm ! ur ttettut tivri nwm, aqqa iqqan d varwm ad
tvrm g warndad”.

122
tasugrt 8 : asmigl
Tamawalt inu

Tungimt : loql.
Tunnunt : maëëa anawn n tirart.
Adwas : ããppt.
Nmsasa : ngga awal.
Asays : azzarg mani ttirarn iwdan tunnunt.
Isdusu : issqsap.
Tzwrm : tnjpm.

Armas
Ad stiv tamrarut d yusin

1. Tunnunt tcna i udwas, minzi wnni tt ittggn:


 Ttili arrimt nns d tungimt nns tcna.
 Ittili waïïan g arrimt nns.
 Ur ittili icna g udwas d tungimt nns.

2. Imsasa idir d imddukkal nns ad:


 Qqnn tisila i titrit.
 Irarn tinis g usays.
 jjn titrit ad t^çwa abrid.

Ad arrv xf isqsitn ad

1. Min tuva ttirarn imirarn g wansa n tinml ?


...........................................................................................................................................................................................
2. idar kkuçt n tiziwin n tunnunt.
...........................................................................................................................................................................................
3. maymmi iqqan d vr tnlmadin d inlmadn ad ïïfn g tunnunt nnsn ?
...........................................................................................................................................................................................
4. idar këaä n iran nni issilin acnyal n lmvrib g umaäal.
...........................................................................................................................................................................................
5. min iqqan d vr idir d imddukkal nns ad ttggn pma ad zwrn g
tivri nnsn ?
...........................................................................................................................................................................................

123
tasugrt 8 : asmigl

yuf waray asujji

i^älli, insa idir la yuki s wugl. xas iffu wass, tiwi t mays vr uäbib.
ur as tiwä twala allig inna ixf nns da d ittiqqs. izzri as uäbib, yufa
vurs yan wugl issnti t ukämuã. inna as:
- la ttirid taäfi, yak?
ismussu idir ixf nns sg uflla vr izdar. irna uäbib inna as:
- aori nnk allig ufiv vurk xas akämuã amççyan.
Ntta, la as issesfar imi, ar as isawal xf ukämuã d ma ittgg i wuglan. inna
as:
- sg ssya vr dat, ssktti ixf nnk is utci ibäa xf sin: illa wnna yakkan
tadusi i tuvmas, am tiglay d uksum d islman d tiklilt; yili wnna yakkan
tadusi i ukämuã am ccklaï d tçuäi d wutci amaçuä s umata.
wnna ittettn kigan n tamimt, han akämuã da as issiv tuvmas. mc ur issird
ufgan tuvmas nns dffir n wutci, s tnvda gmi illa ufliyyuë, ad yaf ukämuã
ma ira. iddv içil ufliyyur. ntta a inqqan tabaktirit ittviman g tuvmas
dffir n wutci.
allig ismd tawwuri nns, inna as uäbib:
- ur sar ad ttettd taäfi, s umata g yiä. Agd mc tt tetcid iqqan ak d ad
tssirdd tuvmas nnk.
isgunfa idir, ur iqqim wugl la as ittqqs. inna as i immas:
- ur sar ad ttuv tarda n tuvmas dffir n wutci!

124
tasugrt 8 : asmigl

Tamawalt inu
Aray : aynna ittgg ufgan afad issinf i wa^ïïan.
issnti : ibda.
Akämuã : ssusa.
Ismussu : iprrk.
Tadusi : jjhd.
Afliyyuë : ntta a yakkan tadusi i tuvmas.
tAbaktirit : aynna ittviman g tuvmas dffir n wutci.
Ismd : ikmml.
taçuäi : taäfi, lplwa.

armas

1- llig as ipëëa wugl i idir, iddu vr:


 uslmad  ubaraz  uäbib  tinml

2- ma yufa uäbib vr idir?


 adxcam  akämuã  buykrusn  tawla

3- mani g ttilin iskkinn yakkan tadusi i tuvmas?


............................................................................................................................................................................................

4- Ma ittawsn i ukämuã ?
............................................................................................................................................................................................

5- Milmi d iqqan ad issird ufgan tuvmas nns?


............................................................................................................................................................................................

6- Smi içil ufliyyuë?


............................................................................................................................................................................................

7- Ma yufn ukus n wuglan mad asujji? Max?


............................................................................................................................................................................................

125
tasugrt 8 : asmigl

adwas

Iv tram ad tdusm d ad tffuqsm, iqqan d ad tskrm tivawsiwin ad d iddan:


g umzwaru, illa fllawn ad tcttam tirmt tasakart zund tifyyi taçgåavt,
tifyyi tamllalt, icakan, igumma, aæfay d tlussi. Ad ur tettum islman acku
gisn kigan n ifitaminn.

Tiss snat, yuf awn ad tskarm tunnunt am tawada, tazzla, ucuf niv tawjja n uäaë.
maca iqqan d ad zwar tssrvam tavããa nnun, d ad ur tssam aman ar kiv
tsmdm tunnunt.

Tiss këaät, iqqan æn d ad tslilim s usrrad ku ass, tlsim timlsit


izddign. Iv rad tcttam, ad ur tettum ad tssiridm ifassn nnun, iv tsmdm
matca, tssirdm tuvmas.

g umggaru, ad sar ur tettum akud n tgzi nnun, acku tigzi ad ittqiln afgan
sg kigan n tmuäan xcnnin zund tamaäunt n turin, d ukucm, d tusut n igiä d
buykrusn.

Wid, ad igan ismigiln lli s d iqqan ad tnn tssnm iv tram ad tgm imdwasn.
Ad ur tettum ad tn tinim i winn d tinn lli tn ur issinn.

126
tasugrt 8 : asmigl

Tamawalt inu

Iqqan d ad tskrm : illa fllawn ad tskrm.


tavããa : ivsan n ddat.
Asrrad : ããabun.
Tuvmas : uxsan.
ismigln : tivawsiwn nna yufn ad tnt nskar.
Buykrusn : ïïiïanuã.

Armas

1. tirmt tasakart:
 tirmt ittuskarn  tirmt idrusn
 tirmt iggutn  tirmt ilan anawn
2. qqil:
 vama  qql
 frg  qqn
3. akud:
 imir  tasut
 tasragt  tizi

4. mad d isawal umaru n uäëiã ad, middn mqqurnin niv wid mççiynin?
............................................................................................................................................................................................

5. ma xf isawal uäëiã ad?


............................................................................................................................................................................................

6. ssufv d sg uäëiã tivawsiwin fulkinin i udwas.


............................................................................................................................................................................................

7. fk annay nnk/nnm xf ismigln n umaru n uäëiã.


............................................................................................................................................................................................

8. fk ismigiln yaänin nna fulkinin i udwas.


............................................................................................................................................................................................

127
tasugrt 8 : asmigl

tajëëumt d usfti

I. ad fkv ismigiln.

Imdyatn:
Mala txsm ad tmvarm, ttettat islman!.
^iv tram ad tdusm, ssayat aæfay!.
Mc tram ad tsizdigm tuvmas nnun, ssiridat tnt ku ass!.

Ad smdv tiwinas ad s imyagn

Iv tram (dus) ............. ..................., (cc) ................... aksum amllal d uzgåav !

mc tramt (vudu) ............. ..................., twnnaät, (ççu) ................... isæla!

Mala txsd (siwl) ............. ..................., s tmazivt, (vr) ................... adlis a!

ad çëv iwlafn, ariv ismigiln

.................................................................. . .................................................................. .

.................................................................. . .................................................................. .

ad fkv = ad wcv

128
tasugrt 8 : asmigl

ad ssftiv imyagn g twinas

Imdyatn:

1- Da svudun waman tudrt!

2- ar tããiäin tçuäi tuvmas!

3- ssidusn islman tavããa!

1- (aän) .............................. aman ur zddignin adis.

2- Isæla, (svudu) .............................. tudrt, (sizdig) .............................. aäu, (siçil)


..............................

3- (sfsi) .............................. tafukt adfl.

Ad çëv iwlafn, smdv tiwinas

Aman ad, zddign. islman ad, vudan.


Winn, ur zddign. Winn, ur vudin.

.................................. .................................. .................................. ...................................

.................................. .................................. .................................. ...................................

taçuäi = tamimt, taäfi.

129
tasugrt 8 : asmigl

II. tawinst tanabawt.

Ad snflv tiwinas am tid

Da ittiri ziri tunnunt.


Ur da ittiri ziri tunnunt.

ttxs massa yamna ad tsu tifawt aman ur


izddign.
Ur ttxs massa yamna ad tsu tifawt aman
ur izddign.

ar ttiri titrit ad tgzi.


ur a ttiri titrit ad tgzi.

Da ittiri karim ad ig iluvma nns.


............................................................................................................................................................................................

Ar issrku idir ifassn nns.


............................................................................................................................................................................................

ittettu ziri ad issird tuvmas nns.


............................................................................................................................................................................................

da ssrkun icirran aman.


............................................................................................................................................................................................

ar ttffin arras g wasif.


............................................................................................................................................................................................

ittxs mas pmmu ad tçwa titrit abrid upds.


............................................................................................................................................................................................

130
tasugrt 8 : asmigl

Tirra
I. asnmarra.
ad bäuv gr tguriwin
vudanttuvmasnidir,datntissiridkuass.
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

II. afars n tirra.

Ad çëv iwlafn, ariv tiwinas

.............................................. .............................................. ................................ ........................................

Ad ariv a^äëiã
tumç tawla idir. ^ari aäëiã, tinid gis ma d iqqan ad t igg d ma d
iqqan ad ur t iskr. aws i yixf nnk/nnm s tguriwin ad:
yuf ad, iqqan d ad, ixs ad
yuf ad ur, iqqan d ad ur, ixs ad ur
iv ur / mc ur / mala ur
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................

131
tasugrt 8 : asmigl

Awrar

132
tasugrt 8 : asmigl

tanfust
uccn d insi
Ijj n wuccn d ijj n insi, varsn ict n tsraft. ëapn ad ajjwn, ad ksin imndi.
ëçmn tasraft, i^äëa insi, iccaë as d i wuccn tixuncay. umi va isala, inna
as insi : ‘ssili iyi a ommi uccn’.
inna as wuccn : ‘uhu !’.
inna as insi : ‘iwa, umi tugid, arra iyi d azgaw, ad ak d ggv gis drus
n upmmum, awi t i tarwa inu’.

Umi iïïf azgaw nni, yudf gis, uca yarr d xafs apmmum, inta gis ixf nns.
issili wuccn azgaw nni, irbu t xf uorur nns, ittvila as d apmmum.
Alami yiwä vr warraw n insi, nnan as:
- mani illa babatnv ?
- arriv xafs g tsraft. Avawm cway n upmmum ad tvççm !
dinn, iffv d insi sg uzgaw. Inna as:
-ahah, a ommi uccn ! ur ssagåad tarwa inu !

tiguriwin timrgalin
g tflwit ad, af tiguriwin, tklud tnt

Ibawn, adif, avu, tisnt, aäil, avrum, tadffuyt, açalim, islman,


azmmur, taxsayt, tazart.
Ad ak/am d qqimn kkuç n iskkiln, gg sisn yat tguri tamaynut ittinin :

« mc ur llin, ur tlli tudrt ».

T A T R A Z A T
A A A I V I Ç I
D V Z S r B A S
F U M L U A L N
F L M M m W I T
U I U A A N M M
Y Ä R N F I D A
T A X S A Y T N

133
tasugrt 8 : asmigl

tanfust

oli butkyuät

Umiyn d umiyn is idda yan wass oli butkyuät iççu tazart, yini as:
“iv d ur tmmvit askka, rad km bbiv s tcaqquët n id xali, fkv km i
tlvmin n id ommi.”

llidd askka, yaf nn tazart tmvi d, yini as dav:


“iv d ur tnwit askka, rad km bbiv s tcaqquët n id xali, fkv km i tlvmin
n id ommi.”

Lliv d inkr, yaf nn tazart tnwa. ivli s iggi n waddag, ar ictta.


Ar ictta, ar ictta, alliv as ibzg uplig. Yam^ç t ungaz, ar isvuyyu.

islla as insi illan g ddaw waddag n tazart, yini as: “vmkad ar ak immal
is ur ifulki ad ttirit tavawsa iv ur tlkim tizi nns!” .

134

Vous aimerez peut-être aussi