Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
a ∗ b = b ∗ a, a, b ∈ A guztietarako.
(a ∗ b) ∗ c = a ∗ (b ∗ c), a, b, c ∈ A guztietarako.
a ∗ e = e ∗ a, a ∈ A guztietarako,
a ∗ a0 = a0 ∗ a = e.
definitzen dugu.
definitzen dugu.
13. Definizioa. Izan bitez G multzoa eta · G-ko eragiketa da. Orduan, G taldea
dela esaten dugu propietate hauek betetzen badira:
(i) · elkarkorra da G-n.
(ii) ·-ek elementu neutroa du G-n.
(iii) G-ko elementu guztiak alderanzkarriak dira ·-ekiko.
Horrez gain · trukakorra bada G-n, orduan G talde trukakorra edo abeldarra dela
esaten dugu.
Aurreko atalean esan bezala, neutroari 1 deituko diogu, eta g-ren alderantziz-
koari, g −1 . Hala ere, gerta daiteke · izena ez duen eragiketa erabiltzea talde batean.
Batzuetan + erabiliko dugu, baina bakarrik taldea abeldarra denean.
16. Definizioa. Izan bitez A multzoa eta + eta · A-ko bi eragiketa. Orduan, A
eraztuna dela esaten dugu propietate hauek betetzen badira:
(i) A talde abeldarra da +-ekiko.
(ii) · elkarkorra da A-n.
(iii) · +-ekiko banakorra da.
Bereziki, +-ekiko neutroa dago A-n, 0 ikurraz adieraziko duguna. Gerta daiteke
A-n elementu hori besterik ez egotea, hau da, A = {0} izatea. Horri eraztun tribial
deitzen diogu.
17. Proposizioa. Izan bedi eraztuna. Orduan, a · 0 = 0 · a = 0 dugu a ∈ A
guztietarako.
Kontuz! Eraztun batean a · b = 0 betetzeak ez du esan nahi a = 0 edo b = 0 izan
behar duenik.
18. Definizioa. Demagun A eraztuna dela + eta · eragiketekiko. Orduan:
(i) · trukakorra bada A-n, A eraztun trukakorra dela esango diogu.
(ii) ·-ek elementu neutroa badu A-n (dakigunez, 1 ikurra erabiliko dugu hori
adierazteko), orduan elementu horri identitate deituko diogu, eta A iden-
titatedun eraztuna dela esango dugu.
19. Proposizioa. A eraztuna ez bada tribiala, orduan 1 6= 0 dugu.
20. Definizioa. Izan bedi A identitatedun eraztuna. Orduan:
(i) a ∈ A alderanzkarria bada, a A-ren unitate bat dela esango dugu.
(ii) A-ren unitate guztien multzoa U(A) ikurraz adierazten dugu.
21. Proposizioa. Izan bedi A eraztuna. Orduan:
(i) U(A) taldea da biderketarekiko.
(ii) A ez bada tribiala, 0 ez da unitatea.
22. Definizioa. Izan bedi K multzoa eta + eta · A-ko eragiketak. Orduan, K
gorputza dela esango dugu baldintza hauek betetzen badira:
(i) K identitatedun eraztun trukakorra da, eta ez tribiala.
(ii) 0 ez diren elementu guztiak unitateak dira K-n, hau da, U(K) = K r {0}
dugu.
23. Definizioa. K r {0} multzoa adierazteko K × idatziko dugu normalean, eta
hori K-ren talde biderkakorra dela esango dugu.