1. Zdolność świadka i biegłego w PA.

Świadkiem nazywamy osobę fizyczną która w postępowaniu składa zeznania o faktach

spostrzeżonych lub o których otrzymała wiadomość od innych osób. Zdolność do
występowania mają tylko osoby fizyczne posiadające wiadomość o określonych faktach,
mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w danej sprawie administracyjnej.
Zdolność świadka jest ograniczona przepisami k.p.a. i o.p., ograniczenia te wypływają z
dwóch rodzajów przyczyn:
• Przyczyny faktyczne: nie będą świadkami osoby niezdolne do spostrzegania lub
komunikowania swych spostrzeżeń – art. 82 k.p.a. O tym czy dana osoba może
wystąpić w charakterze świadka decyduje faktyczna i aktualna w danym czasie
zdolność do spostrzegania. Ocena zdolności należy do organu orzekającego w sprawie
lub do organu przyjmującego zeznania świadka.
• Przyczyny prawne: nie mogą byś świadkami osoby zobowiązane do tajemnicy
państwowej i służbowej, co to okoliczności objętych tajemnicą, jeżeli nie zostały
zwolnione od zachowania tej tajemnicy, duchowni co do faktów objętych tajemnicą
spowiedzi.
Osoba fizyczna, do której nie stosują się wyżej wymienione ograniczenia ma prawny
obowiązek występowania w charakterze świadka. Wykonanie tego obowiązku jest
ograniczone instytucją:
• prawa odmowy zeznań: przysługuje wyłącznie małżonkowi strony, wstępnym,
zstępnym, rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak i osobą
pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo trwa
również po ustaniu.
• Prawa odmowy odpowiedzi na pytanie: przysługuje świadkowi, gdy odpowiedź
mogłaby narazić jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią
szkodę majątkową albo naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
Stwierdzenie istnienia tego prawa należy do organu orzekającego.
Świadek powinien zostać pouczony o możliwości skorzystania z prawa odmowy odpowiedzi
na pytanie, odmowy zeznań oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Świadek składa
zeznania w formie ustnej, organ prowadzący postępowanie jest zobowiązany sporządzić
protokół. Dopuszczalne jest zeznanie na piśmie.
Biegłym, zwanym też rzeczoznawcą, ekspertem lub znawcą nazywamy osobę fizyczną
powołana w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową.
Biegły wypowiada opinię dotyczącą stanu faktycznego. Jeżeli w sprawie są wymagane
wiadomości specjalne, organ administracji może zwrócić się do biegłego o wydanie opinii.
Organ ma swobodę korzystania z tego środka dowodowego, granice tej swobody są
wyznaczone przez zasadę prawdy obiektywnej. Przesłanką pozytywną do występowania w
charakterze biegłego jest posiadanie wiadomości specjalnych. Wystąpienie przesłanek
negatywnych pociąga za sobą utratę zdolności do bycia biegłym. Są określone w art. 24
k.p.a.:
• Jest stroną albo jest ze stroną w stosunku prawnym
• Stroną jest tego małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia albo jest
osobą związaną z nim tytułem przysposobienia, opieką lub kuratelą
• Uczestniczył w wydaniu decyzji organu niższej instancji, która została zaskarżona
• Udział był powodem dochodzenia służbowego, postępowania dyscyplinarnego
• Stroną jest jego przełożony służbowy
Ponadto wobec biegłego mają zastosowanie przepisy regulujące status świadka a więc
niezdolność postrzegania, zachowanie tajemnicy. Biegły może odmówić wydania opinii.
2. Postępowanie odwoławcze przed organem II Instancji
KPA przyjmuje konstrukcję w której organem odwoławczym jest organ bezpośrednio
wyższego stopnia w stosunku do organu wydającego decyzję, zgodnie z art. 127 § 2 KPA.
KPA dopuszcza wyjątki jeżeli wynikają one z ustawy, np. zgodnie z ustawą o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium RP organem odwoławczym od decyzji Prezesa Urzędu
do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców jest Rada do spraw Uchodźców. W przypadku decyzji
samorządowych organem odwoławczym jest samorządowe kolegium odwoławcze – ma to na
celu zagwarantowanie samodzielności organom samorządu terytorialnego przez wyłączenie
prawnej możliwości przejęcia przez organy administracji rządowej kompetencji do
rozpoznania i rozstrzygania spraw należących od zadań samorządu. Postępowanie
odwoławcze przed organem II instancji dzieli się na 3 stadia:
• Postępowanie wstępne: w postępowaniu wstępnym organ odwoławczy podejmuje
decyzję czy odwołanie jest dopuszczalne i czy zostało wniesione z zachowaniem
terminu. Powód niedopuszczalności może być przedmiotowy i podmiotowy. Z
przyczyn przedmiotowych odwołanie może być niedopuszczalne gdy brak jest
przedmiotu zaskarżenia oraz sytuacji wyłączenia przez przepisy prawne możliwości
zaskarżenia. Odwołanie przysługuje od decyzji – więc jest niedopuszczalne jeśli
decyzja nie została wydana lud nie jest decyzją administracyjna. Od strony
podmiotowej odwołanie jest niedopuszczalne jeżeli zostało wniesione przez osobę nie
mającą legitymacji lub nie mającą zdolności do czynności prawnych. Brak legitymacji
ma miejsce jeżeli odwołanie wniosła osoba trzecia lub podmiot na prawach strony
który nie brał udziału w postępowaniu w I instancji. Jeżeli odwołanie wniosła
jednostka która twierdzi że decyzja zaskarżona dotyczy jej interesu prawnego organ
odwoławczy zobowiązany jest rozpoznać odwołanie – jeżeli organ stwierdzi brak
interesu prawnego to umarza postępowanie zgodnie z art.138 §1 pkt.3 KPA. Jeżeli
strona uchybiła terminowi i wystąpi o jego przywrócenie to organ odwoławczy
ostatecznie rozstrzyga o jego przywróceniu, art. 59 § 2 KPA. W przypadku
negatywnej decyzji w postępowaniu wstępnym, organ wydaje postanowienie o
niedopuszczalności odwołania albo o uchybieniu terminu i oba postanowienia są
ostateczne. art. 134 kpa. Postanowienia wydane na podstawie art. 134 kpa kończą
postępowanie odwoławcze, podlegają zatem zaskarżeniu do sądu administracyjnego.
• Postępowanie rozpoznawcze: przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest
ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organu I
instancji. Granicę postępowania rozpoznawczego wyznacza zasada prawdy
obiektywnej która nakłada na organ odwoławczy obowiązek wyjaśnienia stanu
faktycznego. Organ odwoławczy dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego
przez organ I instancji. Organ odwoławczy może stwierdzić że organ I instancji nie
dysponował niezbędnymi dowodami, nie przeprowadził postępowania dowodowego w
celu ich uzyskania czyli w istocie brak było rozpoznania w I instancji. W takim
przypadku organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje sprawę do
ponownego rozpatrzenia, zgodnie z art. 138 §2 kpa. W innej sytuacji organ
odwoławczy może stwierdzić że postępowanie wymaga uzupełnienia jeżeli nie zostały
ustalone wszystkie dla sprawy istotne okoliczności faktyczne. Wówczas organ
odwoławczy na wniosek strony lub z urzędu przeprowadza postępowanie dowodowe
uzupełniające lub zlecić jego przeprowadzeni organowi który wydal decyzję, art. 136
kpa.
• Podjęcie decyzji: Wniesienie odwołania przenosi na organ odwoławczy kompetencje
do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy indywidualnej. Organ
odwoławczy ma kompetencje do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy i
ograniczone kompetencje kasacyjne. Rozstrzygnięcie merytoryczne może być:
 - Zgodne z rozstrzygnięciem I instancji, kiedy organ odwoławczy uzna decyzję I instancji
za zgodną z prawem i prawidłową pod względem celowości, wówczas organ odwoławczy
utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję, art. 138 §1.
- Niezgodne z decyzją I instancji, czyli rozstrzygnięcie merytoryczno-reformacyjne. Ma
miejsce wówczas, gdy rozstrzygnięcie I instancji jest niezgodne z prawem lub
nieprawidłowe z uwagi na celowość. Wówczas organ odwoławczy uchyla zaskarżoną
decyzję w całość lub w części i w tym zakresie orzeka, co do istoty sprawy. Podstawy
zmiany decyzji I instancji nie może stanowić wadliwość nieistotna ( art. 111; 112; 113
k.p.a.)
Organ może podjąć decyzję kasacyjną:
• Decyzja kasacyjna typowa: kończy rozpatrzenie sprawy. Organ odwoławczy uchyla
decyzję I instancji nie rozpatrując sprawy pod względem merytorycznym. Decyzja
tego typu jest dopuszczalna, gdy: brak było podstaw prawnych do merytorycznego
rozpoznania sprawy w ogóle bądź w drodze postępowania administracyjnego, czyli
decyzja I instancji została wydana bez podstawy prawnej, gdy dotyczyła sprawy już
rozstrzygniętej decyzją ostateczną, jeżeli skierowano ją do osoby, która nie jest stroną
w sprawie, jeżeli została wydana w sprawie w której, nie jest dopuszczalna droga
administracyjna lub została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości organów.
Podstawy do wydania decyzji kasacyjnej pokrywają się częściowo z podstawami
stwierdzenia nieważności decyzji ale organ odwoławczy nie może zastosować sankcji
nieważności decyzji, musi decyzję uchylić i umorzyć postępowanie w sprawie.
• Decyzją kasacyjna połączona z przekazaniem sprawy indywidualnej do ponownego
rozpatrzenia organowi I instancji: ten typ decyzji może być zastosowany gdy organ
odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia danej
sprawy. Organ odwoławczy może przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia gdy
postępowanie I instancji zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa
procesowego, czyli gdy nie przeprowadzono postępowania wyjaśniającego lub gdy
postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone ale w rażący sposób naruszono w
nim przepisy procesowe (np. stronę pozbawiono możliwości udziału w
postępowaniu). W przypadku rażącego naruszenia organ odwoławczy ma tylko
kompetencje kasacyjne. Natomiast jeżeli doszło do naruszenia norm ale nie w sposób
rażący to organ odwoławczy podejmie w odpowiednim zakresie postępowanie
wyjaśniające. Podejmując decyzję o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia
organ odwoławczy może wskazać jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy
ponownym rozpatrzeniu sprawy.
Organ może podjąć decyzję o umorzeniu postępowania odwoławczego. Będzie to miało
miejsce gdy: postępowanie było bezprzedmiotowe, gdy osoba wnosząca odwołanie nie ma
interesu prawnego, w razie śmierci strony, gdy cofnięcie odwołania przez stronę zostało
uznane przez organ odwoławczy, gdy brak właściwości organu odwoławczego. Powoduje to,
że zaskarżona decyzja I instancji już jako ostateczne rozstrzygnięcie pozostaje w obrocie
prawnym.
3. Organizacja społeczna i jej pozycja w P.A.
Szeroko rozumiane pojęcie jest zawarte w art. 5 § 2 pkt.5 k.p.a.: Przez organizację społeczną
rozumie się organizację zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne.
Przyznanie praw procesowych strony jest zależne od dwóch przesłanego:
• Jest to uzależnione celami statutowymi organizacji, ma to miejsce gdy sprawa będąca
przedmiotem postępowania mieści się w zadaniach organizacji określonych w statucie
• Gdy zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego, to znaczy gdy skutki decyzji
będą wpływać na sytuację prawną nie tylko strony ale również innych podmiotów
Organizacja społeczna występująca o przyznanie jej procesowych praw strony musi wykazać
że spełnia obie przesłanki. Organizacja społeczna ma prawo:
• żądania wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie gdy przepisy prawa
materialnego dopuszczają wszczęcie postępowania z urzędu. Organ uznając żądanie
organizacji za uzasadnione wydaje decyzję o wszczęciu postępowania z urzędu. Na
odmowę przysługuje zażalenie a następnie skarga do Sądu administracyjnego.
• żądania dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania. Dopuszczenie do
postępowania następuje w drodze postanowienia. Na odmowę przysługuje zażalenie a
następnie skarga do Sądu administracyjnego, organ jest zobowiązany uzasadnić
decyzję pod względem faktycznym i prawnym.
Zgodnie z art.31 § 5 organizacja, nie będąca dopuszczoną do postępowania na prawach strony
może wyrazić pogląd w sprawie w formie uchwały lub oświadczenia jej organu statutowego,
za zgodą organu administracji.
4. Metody ustalania właściwości sądu administracyjnego. Regulacja zawarta w
ustawie p.s.a.
Zgodnie z art. 184 Konstytucji i art. 2 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych:
„Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy
administracyjne.
Właściwość rzeczową i miejscową wojewódzki sądów administracyjnych reguluje art. 13
ustawy psa. Artykuł 13 par 1 przyjął zasadę, że wojewódzkie sądy adm. są właściwe we
wszystkich sprawach sądowo administracyjnych – z wyjątkiem spraw dla których zastrzeżona
jest właściwość Naczelnego Sądu Adm. Wojewódzkie sądy adm. są właściwe do
rozpoznawania wyżej wymienionych skarg. Właściwość miejscową reguluje art. 13 par 2,
stanowiąc : „Do rozpoznawania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na
którego obszarze właściwości ma siedzibę organ adm. publicznej, którego działalność została
zaskarżona. Od tej reguły może zostać wprowadzone rozwiązanie szczególne, a mianowicie
art. 13 par 3 przyznaje Prezydentowi RP delegację ustawową.
Stosowane są w legislacji dwie metody określania właściwości sądów administracyjnych:
• Klauzula generalna, która polega na tym, że w zasadzie do właściwości sądów
administracyjnych należą wszystkie sprawy, o ile wyraźnym przepisem prawa nie SA
spod niej wyłączone – klauzula generalna jest za zwyczaj uzupełniana enumeracją
negatywną wyjątków – art. 5 poppsa.
• Enumeracja pozytywna, która polega na tym, że do właściwości sądów
administracyjnych należą wyłącznie sprawy poddane tej właściwości wyraźnym
przepisem praw.
5. Zasady P.A.
• Zasada praworządności działania organu administracji publicznej i dbałości o
praworządne działanie stron i uczestników postępowania: organy administracji
publicznej muszą mieć dla swoich działań podstawę w przepisach prawa powszechnie
obowiązującego w rozumieniu art. 87 Konstytucji. Działanie na podstawie prawa
oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa
materialnego oraz przepisów postępowania. Oznacza dbałość organu aby tylko
legalnymi środkami dochodzić do rozstrzygnięcia sprawy. Na podstawie art. 183 § 2
kpa organ może zwrócić się do prokuratora o udział w postępowaniu jeżeli uzna to za
konieczne.
• Zasada prawny obiektywnej: jest to zasada wspólna wszystkim procedurom, stanowi
odcięcie się od dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej. Organ
wyznacza zakres postępowania dowodowego, ocenia legalność dowodów,
przeprowadza dowody z urzędu, poucza strony. Prawda obiektywna musi się odnosić
 do wszystkich faktów i okoliczności o znaczeniu prawnym i nie może prowadzić do
wnikania w kwestie nie związane ze sprawą lub w sferę chronionych dóbr jednostki.
• Zasada uwzględniania w postępowaniu i załatwianiu spraw interesu społecznego i
słusznego interesu jednostki: zawiera w sobie odesłanie o charakterze generalnym
wprowadzając jako wartość w stosowaniu prawa interes społeczny i odesłanie
szacunkowe wymagające oceny słuszności interesu obywatela. Słuszność interesu
pozostaje do jednostkowej oceny organu. NSA stwierdził iż należy zaspokoić interes
jednostki gdy nie pozostaje w kolizji z interesem publicznym.
• Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu: stanowi o obowiązku organu
zapewnienia stronie możliwości udziału we wszystkich czynnościach postępowania.
Strona może korzystać ze swoich uprawnień według własnej woli. Strony mają prawo
do czynnego udziału w sprawie, a przed wydaniem decyzji muszą mieć możliwość do
zapoznania się z materiałem zebranym w aktach sprawy. Naruszenie tej zasady jest
ciężko wadą procesową i jest podstawą wznowienia postępowania.
• Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa: zasada ta odnosi się do
podejmowania przewidzianych prawem czynności postępowania, do stosowania
prawa materialnego oraz do kultury administrowania. Organ musi dbać w toku
postępowania o równe traktowanie wszystkich stron, a wątpliwości procesowe
rozstrzygać na korzyść uczestników.
• Zasada dwuinstancyjności postępowania: została utrwalona w art. 78 konstytucji i jej
istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia
sprawy administracyjnej. Strony mają prawo złożenia odwołania od każdej nie
ostatecznej decyzji administracyjnej do organu wyższego stopnia. Organ wyższego
stopnia ma obowiązek ponownego wyjaśnienia sprawy.
• Zasada trwałości decyzji administracyjnej: jest odnoszona do decyzji ostatecznych
czyli decyzje wydane w I instancji i nie zaskarżone odwołaniem, lub też decyzje
wydane w postępowaniu z mocy ustawy jednoinstancyjnym oraz decyzje organu
odwoławczego załatwiające sprawę co do istoty. Tym decyzją służy cecha trwałości a
jej skutkiem jest domniemanie legalności i mocy obowiązującej. Zasada trwałości
decyzji nie ma charakteru bezwzględnego. Wszelkie zmiany tego typu decyzji mogą
być dokonane tylko przez właściwy organ w uregulowanym ustawowo trybie
postępowania.
• Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych: Decyzje administracyjne
wydawane jako akty zewnętrzne administracji publicznej podlegają kontroli na
podstawie klauzuli generalnej. Sąd administracyjny kontroluje działalność
administracji pod względem zgodności z prawem. Skarga wszczyna spór co do
zgodności z prawem decyzji. Przedmiotem skargi jest decyzja w rozumieniu
materialnym, czyli indywidualny akt administracyjny.
• Zasada wpływu wychowawczego na obywateli: zasada ogólna związana z kulturą
administrowania,
• Zasada przekonywania: polega na uzasadnieniu decyzji załatwiającej sprawę w taki
sposób, który skłoni adresata decyzji do dobrowolnego jej wykonania. Musi być
realizowana w całym postępowaniu w celu zapobiegania sytuacją konfliktowym czy
brakowi zrozumienia dla celu i podstaw postępowania.
• Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom
• Zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron
• Zasada szybkości i prostoty postępowania
• Zasada pisemności.
6. Tryb wnoszenia skargi do WSA i gwarancje skuteczności wniesienia.
Skargę wnosi się w trybie pośrednim. Zgodnie z art. 54 §1 ppsa skargę wnosi się do sądu
administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność jest
przedmiotem skargi. Organ nie podejmuje czynności sprawdzających, jest zobowiązany do
przekazania akt sprawy i odpowiedzi na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Są 4
rodzaje gwarancji wykonania obowiązku przez organ:
• Wymierzenie przez Sąd na wniosek skarżącego grzywny w wysokości 10 krotnego
przeciętnego wynagrodzenia
• Jeżeli mimo nałożenia grzywny organ nie przekazał skargi sąd może rozpatrzyć
sprawę na podstawie odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w
skardze nie budzi wątpliwości.
• Zawiadomienie przez skład orzekający lub prezesa sądu organów właściwych o
rażących przypadkach naruszenia obowiązków przez organ,
• Zgodnie z art. 121 ppsa sąd może rozpoznać sprawę w trybie uproszczonym.
7. Pojęcie i struktura decyzji:
Decyzja jest aktem kwalifikowanym, będącym przejawem woli organu, wydawanym na
podstawie powszechnie obowiązującego prawa, władczym, zewnętrznym, rozstrzygającym
konkretną sprawę, wydanym w postępowaniu o unormowanej procedurze.
Postępowanie administracyjne jest wszczynane i prowadzone w celu załatwienia sprawy.
Decyzja jest to czynność orzecznicza organów. Decyzje należą do grupy aktów
administracyjnych zewnętrznych. Decyzja jest jednostronnym aktem stosowania prawa.
Organ na podstawie faktów podejmuje decyzję stosowania prawa. Ta decyzja stosowania
prawa obejmuje prawo materialne i procesowe i jest również wyznaczana w pewnym zakresie
przez przepisy prawa ustrojowego i wobec tego można twierdzić, że decyzja stanowi
instytucję prawną. Decyzja jest określoną czynnością procesową.
8. Zakres przedmiotowy i przesłanki wznowienia psa.
21. Wznowienie postępowania w postępowaniu administracyjnym i
sądowoadministracyjnym
Instytucja wznowienia postępowania tworzy możliwość prawną ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu. Można żądać
wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem. Nie można żądać
wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem na skutek skargi o
wznowienie postępowania. Skargi nie można wnosić po upływie 5 lat od dnia
uprawomocnienia się wyroku chyba, że strona była pozbawiona możliwości działania lub nie
była należycie reprezentowana. Można żądać wznowienia postępowania z przyczyn:
• Nieważności: jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo orzekał
sędzia wyłączony z mocy ustawy, lub jeżeli strona nie miała zdolności procesowej lub
sądowej lub nie była należycie reprezentowana. Nie można wznowić postępowania
jeżeli niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w formie
zarzutu albo strona potwierdziła czynności procesowe jeszcze przed
uprawomocnieniem się wyroku.
• Restytucyjnych: gdy orzeczeni zostało oparte na dokumencie podrobionym albo na
skazującym wyroku karnym który następnie został uchylony, albo jeżeli orzeczeni
zostało uzyskane za pomocą przestępstwa (tylko kiedy przestępstwo zostało ustalone
prawomocnym wyrokiem sądu) lub w razie wykrycia dowodów które mogły mieć
wpływ na wynik w sprawie a strona nie mogła z nich skorzystać w poprzednim
postępowaniu.
Ponadto można żądać wznowienia postępowania, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na
którego podstawie zostało wydane orzeczenie.
9. Kontrola prokuratorska w KPA
Sytuację prawną prokuratora reguluje KPA. Ma on prawo żądania wszczęcia postępowania w
celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem > art.. 182 kpa. Podstawą stanu niezgodnego z
prawem może być np. bezczynność organu. W przypadku gdy postępowanie się już toczy
prokurator ma prawo udziału w każdym jego stadium w celu zapewnienia aby postępowanie i
rozstrzygnięcie było zgodne z prawem. Organ zawiadamia prokuratora o toczącym się
postępowaniu gdy uzna jego udział za potrzebny. Jeżeli postępowanie zostało zakończone
prokuratorowi przysługuje sprzeciw na drodze administracyjnej lub skarga na drodze
sądowej. Prokurator może wnieść sprzeciw jeżeli przepisy kpa dopuszczają wznowienie
postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji. Sprzeciw nie
powoduje wstrzymania z mocy prawa decyzji, jednak organ do którego wpłynął sprzeciw
powinien stwierdzić czy nie należy wstrzymać wykonania. Sprzeciw powinien być załatwiony
w terminie 30 dni.
10. Dopuszczalność skargi w PSA.
Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana
wieloma ograniczeniami. Skutecznie dostępu do tej drogi mogą żądać tylko podmioty
posiadające legitymację do złożenia skargi. Główną przesłanką do dopuszczalności skargi
jest wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym administrację publiczną.
• Przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym
jest wyczerpanie środków zaskarżenia, pod warunkiem, że służyły one w
postępowaniu. Przez wyczerpanie środków należy rozumieć sytuację, w której stronie
nie przysługuje żaden środek taki jak odwołanie, zażalenie lub wniosek o ponowne
rozpatrzenie sprawy przewidziany w ustawie. W sytuacji kiedy przepis prawa
procesowego nie przyznaje prawa do odwołania, zażalenia (bo brak organu wyższego
stopnia) skarga do sądu służy bez konieczności podjęcia obrony przed organem.
• Przesłanki dopuszczalności skargi na akty w zakresie nieobjętym drogą postępowania
administracyjnego. Skargę można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie
właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa - w terminie 14 dni od dnia w
którym skarżący dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności.
• Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej jako przesłanka dopuszczalności
skargi: Dopuszczalność konkurencji weryfikacji aktu na drodze administracyjnej i
sądowej powoduje, że strona może równocześnie uruchomić te drogi. W przypadku
wniesieniu do sądu skargi po wszczęciu postępowania administracyjnego
postępowanie sądowe ulega zawieszeniu. Weryfikacja na drodze administracyjnej ma
pierwszeństwo jeżeli została uruchomiona przed złożeniem skargi do sądu. Jeżeli jako
pierwsze zostało wszczęte postępowanie sądowo administracyjne to skarga podlega
umorzeniu, ponieważ ocena wyrażona przez sąd w wyroku jest dla administracji
wiążąca. Strona skarżąca może dokonać wybory drogi weryfikacji.
11. Forma wszczęcia postępowania w PA i OP.
Żądanie wszczęcia postępowania może być wniesione w formie skargi powszechnej, treść
pisma przesądza o jego charakterze a nie nazwa czy forma. Organ ma obowiązek ustalenia,
jakie podmioty są stronami postępowania i je o tym zawiadomić. Jeżeli wymaga tego sprawa
to należy zawiadomić prokuratora lub organizację społeczną. Wszczęcie postępowania może
nastąpić z urzędu, gdy:
• Organ działa z własnej inicjatywy albo z inicjatywy organu nadzoru, prawo materialne
może wymagać wydania decyzji z urzędu bez czekania na wniosek stron, jeżeli
przewlekłość byłaby szkodliwa dla interesu publicznego.
• Jeżeli z żądaniem wszczęcia postępowania występują podmioty na prawach strony
• Wszczęcie postępowania następuje na skutek skargi powszechnej osoby trzeciej
Datą wszczęcia postępowania z urzędu można uznać dzień pierwszej czynności procesowej
dokonanej w sprawie. Wszczęcie postępowania powoduje rozpoczęcie biegu terminu do
załatwienia sprawy > art. 35 kpa. Przy wszczęciu postępowania trzeba ustalić czy należy
prowadzić postępowanie wyjaśniające i w jakiej formie, ustalić z wyprzedzeniem krąg
uczestników czynności, ustalić granice jawności akt sprawy.
• Podanie może być wnoszone w celu wszczęcia postępowania, w trakcie jego
prowadzenia i po zakończeniu go decyzją. W postępowaniu administracyjnym
obowiązuje zasada ograniczonego formalizmu. Odnosi się je również do podania. W
podaniu wymaga się zatem wskazanie osoby od której pochodzi, jej adresu i żądania.
Przepisy szczególne mogą te wymagania rozszerzyć. Podanie w formie pisma może
być doręczone osobiście, pocztą lub formą elektroniczną. Podanie może być zgłoszone
ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika organu. Wnoszący ma prawo
żądać potwierdzenia.
Uchybienia i braki podania dzielimy na:
• Usuwalne: większość braków formalnych można usunąć poprzez wezwanie
wnoszącego do sprecyzowania żądania, dołączenia dokumentów, złożenia wyjaśnień,
uiszczenia wymaganych opłat. Równocześnie z wezwaniem nakłada się termin na
uzupełnienie braków. W przypadku braku uzupełnienia podanie pozostaje bez
rozpatrzenia.
• Nieusuwalne: gdy nie ma w podaniu adresu osoby go wnoszącej i nie można go
ustalić.
Obowiązek przestrzegania przepisów właściwości spoczywa na organie. To organ czyni
przedmiotem rozpoznania sprawy będące w jego właściwości a mylnie skierowane przekazuje
do organu właściwego. Osoba wnosząca podanie do organu niewłaściwego, która skorzysta z
pouczenia nie traci terminu.
12. Dopuszczalność dowodu w PSA.
Zgodnie z art. 75 kpa jako dowód należy dopuścić wszystko, co może się przyczynić do
wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Na organach administracji państwowej
spoczywa obowiązek podejmowania wszelkich kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu
faktycznego sprawy. Prowadzone przez organ administracji publicznej postępowanie
wyjaśniające jest oparte na zasadzie prawdy obiektywnej. Z tej zasady wynika obowiązek
dokładnego ustalenia stanu faktycznego. Dowód to środek, który umożliwia dowodzenie
oznaczonych faktów. Przedmiotem dowodu są fakty mające znaczenie dla sprawy oraz
znaczenie prawne. Ocenę faktów przeprowadza organ. W postępowaniu
sądowoadministracyjnnym, do przeprowadzanego uzupełniającego postępowania
dowodowego stosuje się odpowiednio przepisy kpc.
13. Obalenie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego.
Zgodnie z art. 172 ppsa Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu przysługuje kompetencja do
sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych. Sąd
orzeka na wniosek prezesa naczelnego sądu administracyjnego. Przedmiotem wniosku o
unieważnienie może być zarówno orzeczenie sądu wojewódzkiego jak i naczelnego sądu
administracyjnego. Wniosek o unieważnienie jest dopuszczalny jeżeli:
• Sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie
podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania,
• jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, zatem
gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.
Do rozpoznania wniosku o unieważnienie stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu
skargi kasacyjnej.
14. Wymagania formalne podania, skutki braku.
W postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada ograniczonego formalizmu. Odnosi się
je również do podania. W podaniu wymaga się zatem wskazanie osoby od której pochodzi, jej
adresu i żądania. Przepisy szczególne mogą te wymagania rozszerzyć. Podanie w formie
pisma może być doręczone osobiście, pocztą lub formą elektroniczną. Podanie może być
zgłoszone ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika organu. Wnoszący ma prawo
żądać potwierdzenia.
Uchybienia i braki podania dzielimy na:
• Usuwalne: większość braków formalnych można usunąć poprzez wezwanie
wnoszącego do sprecyzowania żądania, dołączenia dokumentów, złożenia wyjaśnień,
uiszczenia wymaganych opłat. Równocześnie z wezwaniem nakłada się termin na
uzupełnienie braków. W przypadku braku uzupełnienia podanie pozostaje bez
rozpatrzenia.
• Nieusuwalne: gdy nie ma w podaniu adresu osoby go wnoszącej i nie można go
ustalić.
15. Legitymacja skargi do WSA.
Zgodnie z art.50 ppsa uprawniony do wniesienia skargi jest każdy kto ma w tym interes
prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna. Co do
przesłanek materialnych kwalifikacja legitymacji do wniesienia skargi klasyfikowana jest na
podstawie chronionego interesu:
• Legitymacja do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego: Akt,
czynność jak i bezczynność zaskarżona musi dotyczyć interesu prawnego
wnoszącego. O tym czy jednostka ma w danej sprawie chroniony interes prawny
przesądza przepis prawa. Sąd musi ustalić wystąpienie związku między zaskarżoną
decyzją a przepisem prawa. Brak takiego związku jest podstawą do oddalenia skargi.
• Legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego: zasada praworządności
wyrażona w konstytucji odnajduje swoją gwarancję w przyznaniu legitymacji do
zaskarżenia do sądu administracyjnego niezgodnego z prawem działania organu
wykonującego administrację. Taką legitymację ma prokurator: wnosi skargę ze
względu na potrzebę ochrony obiektywnego porządku prawnego, w skardze musi
wskazać naruszenie prawa. Prokurator nie ma legitymacji do zaskarżania
rozstrzygnięć nadzorczych. Ponadto legitymację do wniesienia skargi ma organ
nadzoru na uchwałę organu województwa, powiatu, gminy oraz organ nadzoru nad
samorządem zawodowym, w przypadku lekarzy.
• Legitymacja do wniesienia skargi na podstawie ochrony interesu społecznego: taką
legitymację mają pomioty których udział w ochronie interesu społecznego jest wprost
określony w przepisach prawa. Tak jest z organizacją społeczną, i z przypadkiem
redaktora naczelnego – klasyczne środki masowego przekazu mają sprawować
kontrolę społeczną…
16. Granice rozporządzalności prawem odwołania i zażalenia.
Prawo odwołania jest podstawowym prawem zagwarantowanym w konstytucji. Każda ze
stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Zgodnie z
art. 127 §1 kpa uprawnienie do wniesienia odwołania służy stronie. Legitymację do
wniesienia odwołania ma również podmiot do którego została skierowana decyzja.
Dopuszczalność odwołania wyznacza zasada dwuinstancyjności: od każdej decyzji nie
ostatecznej służy odwołanie. Odwołanie nie służy od decyzji wydanej w Instancji przez
ministra oraz od decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach
należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Od tych decyzji służy
inny środek zaskarżenia – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zgodnie z art. 141 §1 kpa
uprawnienie do wniesienia zażalenia służy stronie, jednak w przepisach szczegółowych
uprawnienie to może zostać przyznane innym stronom postępowania, takim jak świadkowie,
biegli, osoby trzecie, np. art.88 §1 kpa. Postanowienia co do których kpa nie przewidziało
dopuszczalności zażalenia, mogą być skarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim
przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym.
17. Koszty w PA i PSA.
Opłaty i koszty postępowania są wyrazem polityki fiskalnej państwa. Koszty powinny być
ustalone na poziomie zapewniającym dostęp stronom postępowania i skutecznej obrony ich
praw i interesów. Z drugiej strony koszty sądowe muszą chronić administrację publiczną
przed postępowaniem z błahych powodów. Zasady wyliczania i pobierania opłat są
wprowadzone odrębnymi ustawami.
Koszty postępowania: to zgodnie z art. 263 kpa koszty osobistego stawiennictwa świadków,
biegłych, stron, koszty oględzin oraz koszty doręczenia stronom pism. Za koszty
postępowania mogą być również uznane inne koszty bezpośrednio związane z
rozstrzygnięciem sprawy. W przepisach przyjmuje się rozdział kosztów pomiędzy organ a
stronę. Organ pokrywa koszty postępowania ponoszone w ramach czynności procesowych w
ramach obowiązku ustawowego. Stronę obarczają koszty powstałe z jej winy. Koszty
powinny być uiszczone z góry jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, przepisy
odrębne wymagają uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty
mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota jest ustalana po zakończeniu
postępowania i wraz z decyzją określa się wysokość kosztów, osobę zobowiązaną oraz termin
i formę opłacenia należności. Postanowienie w sprawie kosztów może być zaskarżone w
trybie zażalenia, a ostateczne do sądu administracyjnego. Nieuregulowanie należności może
zostać wyegzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Jeżeli strona jest w sytuacji
niewątpliwej niemożności pokrycia kosztów może zostać z nich zwolniona. Przepis nie
wymaga wniosku, zwolnienie z kosztów może nastąpić z urzędu.
Koszty postępowania sądowego to koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu stron i
równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa.
Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków. Opłatami sądowymi są wpis i
opłata kancelaryjna. W związku z ustaleniem opłat należy w piśmie podać wartość
przedmiotu zaskarżenia. Wartość przedmiotu zaskarżenia występuje w sprawach w których
przedmiotem zaskarżenia jest wartość pieniężna. Ustaloną opłatę należy uiścić przy
wniesieniu pisma do sądu. Jeżeli opłata nie została wniesiona sąd wzywa stronę do uiszczenia
opłaty w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia pisma bez
rozpoznania. Jeżeli opłata nie została wniesiona a sąd nie wezwał do jej opłacenia, w
orzeczeniu kończącym sprawę sąd nakaże ściągnąć opłatę od strony która była obowiązana ją
uiścić albo od innej strony jeżeli wynika to z orzeczenia. Jeżeli sąd nie orzekł co do kosztów
to o kosztach orzeka na posiedzeniu niejawnym Wojewódzki Sąd Administracyjny. Na
postanowienie WSA przysługuje zażalenie, zwolnione od opłat sądowych. Stronie
przysługuje prawo żądania zwrotów kosztów sądowych. Prawo żądania kosztów i prawo
zwrotu przedawnia się z upływem 3 lat.
Od pism wszczynających postępowanie przed WSA i NSA pobiera się wpis. Pismami
wszczynającymi postępowanie są skarga, skarga kasacyjna, skarga o wznowienie
postępowania. W sprawach o należności pieniężne pobiera się wpis stosunkowy a w
pozostałych wpis stały. Wpis nie może być mniejszy niż 100 zł. Wpis stosunkowy nie może
być większy niż 4% wartości przedmiotu i nie większy niż 100.000 zł. Wpis stały nie może
być większy niż 10.000 zł i musi być zróżnicowany w zależności od rodzaju i charakteru
sprawy.
Opłaty kancelaryjne pobiera się za stwierdzenie prawomocności wyroku oraz wydanie
odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów. Wysokość opłat ustala w
rozporządzeniu rada ministrów.
Do wydatków zalicza się należności tłumaczy i kuratorów, koszty ogłoszeń, diet i koszty
podróży należne sędzią i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności poza
budynkiem sądowym. Strona wnosząca o te czynności jest zobowiązana do wpłacenia
zaliczki. Wysokość zaliczki i termin wpłacenia wyznacza sąd.
Do uiszczenia kosztów sądowych jest ten kto wnosi pismo podlegające opłacie lub
powodujące wydatki. Przyjętą reguła jest że strony ponoszą koszty związane ze swoim
udziałem. Zasady podziału kosztów zakończonego postępowania:
• Zasada odpowiedzialności za wynik postępowania: w postępowaniu przed sądami
administracyjnymi obowiązuje zasada zwrotu kosztów jednej stronie przez drugą. W
postępowaniu przed WSA obowiązuje reguła zwrotu kosztów skarżącemu przez organ
jeżeli skarga została uwzględniona lub postępowanie umorzone.
• Zasada zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia ochrony interesu
prawnego: do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę
osobiście lub przez pełnomocnika nie będącego adwokatem lub radcą prawnym
zalicza się: koszty sądowe, koszty przejazdów, utracony zarobek wskutek
stawiennictwa. Suma kosztów nie może przekroczyć wynagrodzenia jednego
adwokata. Niezbędnym kosztem jest również wynagrodzenie adwokata, jeżeli ten
reprezentuje stronę ale nie wyższe od stawki określonej w odrębnych przepisach.
• Zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania: zasada powiązana w
sposób bezpośredni z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. W przypadku
częściowego uwzględnienia skargi sąd może zasądzić tylko część kosztów jeżeli
skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości
przedmiotu sporu.
• Zasada zawinienia. Strona która spowodowała koszty może być wezwana przez sąd do
ich pokrycia.
• Zasada koncentracji kosztów postępowania polega na tym że sąd orzeka o zwrocie
kosztów w orzeczeniu kończącym postępowanie. Jeżeli przed zamknięciem rozprawy
poprzedzającej orzeczenie strona nie zgłosi wniosku o zwrot kosztów to traci
uprawnienie.
Prawo skargi do sądu jest prawem jednostki. Zwolnieni z kosztów sądowych służy stronie w
sprawach: z zakresu pomocy i opieki społecznej, statusu bezrobotnego, zasiłku, dotyczących
chorób zawodowych i świadczeń leczniczych oraz rehabilitacyjnych, stosunków pracy i
służbowych, z zakresu ubezpieczeń społecznych, z zakresu powszechnego obowiązku obrony.
Osobie zwolnionej z mocy prawa od kosztów sądowych przysługuje prawo pomocy.
Ustawowo od kosztów zwolnieni są Rzecznik Praw Obywatelskich , prokurator i kurator
strony. Rada ministrów może zwolnić od kosztów organizację społeczną.
18. Zasada pisemności.
Art. 14 kpa stanowi o obowiązku zachowania formy pisemnej przy załatwianiu spraw.
Dopuszcza się też załatwienie sprawy w sposób ustny ale z obowiązkiem utrwalenia na
piśmie w uproszczonej formie. Przyjmuje się więc że zawsze obowiązuje zasada pisemności,
a możliwe jest jedynie zastosowanie jej uproszczonej formy. Obowiązanie pisemności
zapewnia tworzenie akt sprawy, i możliwość realizacji zasady czynnego udziału strony w
postępowaniu poprzez udostępnienie akt sprawy. W trakcie postępowania następuje
protokołowanie czynności lub utrwalanie ich w formie adnotacji. Dokumenty w formie
elektronicznej odpowiadają również tej zasadzie.
19. Zawieszenie i umorzenie postępowania w PSA.
W toku postępowania mogą powstać przeszkody o charakterze przejściowym lub trwałym.
Przeszkody przejściowe są podstawą zawieszenia postępowania. Wyróżnia się zawieszenie
postępowania, zawieszenie postępowania wskutek wniosku stron lub ich bezczynności.
Zawieszenie postępowania następuje z mocy prawa w skutek siły wyższej lub na mocy
orzeczenia podjętego z urzędu przez sąd obligatoryjnie, zgodnie z art. 124 §1 ppsa:
 • w razie śmierci strony, utraty zdolności procesowej lub sądowej. Zawieszenie ma
skutek od dnia zdarzenie które je spowodowało i nie wstrzymuje wydania orzeczenia
jeżeli nastąpiło po zamknięciu rozprawy.
• Jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną braki
uniemożliwiające jej działanie.
• Jeżeli strona jest pozbawiona w skutek nadzwyczajnych zdarzeń komunikacji z
siedzibą sądu.
• Jeżeli postępowanie upadłościowe zostało wszczęte i sprawa dotyczy masy
upadłościowej
• W przypadku postawienia przez sąd pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu
• W razie wniesienia skargi po wszczęciu postępowania w celu zmiany, uchylenia,
stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.
I fakultatywnie gdy:
• Rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania
• Ujawni się czyn którego ustalenie w drodze karnej może wywrzeć wpływ
• Jeżeli na skutek braku adresu lub niewykonania innych zarządzeń nie można nadać
sprawie dalszego biegu
• W razie śmierci pełnomocnika chyba że strona działa osobiście.
Sąd ma obowiązek podjęcia z urzędu zawieszonego postępowania gdy ustaną przyczyny
zawieszenia. Wyjątek stanowi umorzenie postępowania na skutek braku adresu skarżącego
lub niewykonanie przez skarżącego innych zarządzeń co powoduje niemożność nadania
dalszego biegu i jeżeli w przeciągu 3 lat od zawieszenia strony nie wniosą o podjęcie
postępowania, jak również brak następcy prawnego.
Zawieszenie postępowania może nastąpić na zgodny wniosek stron. Skuteczność tego
wniosku podlega ocenie sądu. Sąd może podjąć postępowanie na wniosek jednej ze stron, ale
nie wcześniej niż po 3 miesiącach. Sąd umorzy postępowanie jeżeli wniosek o wznowienie
nie wpłynął w ciągu trzech lat od dnia zawieszenia.
W przypadku zawieszenia postępowania na wniosek stron lub z powodu złego adresu
skarżącego zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, nie wywołuje skutku co
do terminów ustawowych. We wszystkich innych przypadkach terminy nie biegną i zaczynają
się od nowa od dnia podjęcia postępowania. W trakcie zawieszenia postępowania sąd jak i
strony nie mogą podejmować czynności procesowych, z wyjątkiem tych mających na celu
podjęcie postępowania. Sąd orzeka o podjęcie zawieszenia w formie postanowienia. Na
postanowienie służy zażalenie. Decyzja o umorzeniu zawieszonego postępowania następuje w
formie postanowienia. Od umorzenia służy skarga kasacyjna.
Umorzenie następuje gdy wystąpią trwałe zdarzenia prawne których skutki powodują że nie
może się dalej toczyć postępowanie. Zgodnie z art. 161 § sąd umarza postępowanie gdy:
skarżący cofnął skargę, w razie śmierci strony, gdy postępowanie z innych przyczyn stało
bezprzedmiotowe.
20. Wywłaszczenie praw nabytych.
Wywłaszczenie praw nabytych jest to nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji.
Dopuszczalność takiej decyzji oparta jest na dwóch przesłankach które muszą wystąpić
łącznie, art. 161 kpa:
• dalsze utrzymywanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia
i zdrowia ludzkiego, poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych
interesów państwa. Organ wydający decyzję jest zobowiązany stwierdzić zagrożenie
określonych dóbr, art 161 § 1 kpa
• Jeżeli poza uchyleniem lub zmianą decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu
usunięcia zagrożenia, art 161 § 1 kpa
Właściwym do uchylenia decyzji jest minister, art 161 § 1 kpa lub wojewoda art 161 § 2
kpa. Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się według przepisów postępowania przed
organem I instancji. Uchylenie decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi
rozstrzygnięcie sprawy. Dalsza weryfikacja takiej decyzji jest zależna od organu ją
wydającego. Jeżeli decyzję o uchyleniu lub zmianie wydał minister wówczas przysługuje
wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy i skarga do sądu administracyjnego, jeżeli wydał ją
wojewoda to przysługuje odwołanie i skarga do sądu administracyjnego. Stornie która
poniosła szkodę wskutek uchylenia lub zmiany decyzji przysługuje odszkodowanie za
rzeczywiście poniesioną szkodę od organu który wzruszył decyzję. Od decyzji dotyczącej
odszkodowania można wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy gdy decyzję wydał
minister i odwołanie jeżeli decyzję wydał wojewoda, a następnie skargę do sądu
administracyjnego. Roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia w którym decyzja
uchylająca lub zmieniająca stała się ostateczna.
21. Granice prawomocności w postępowaniu administracyjnym
Niektórym tylko decyzjom przysługuje cecha prawomocności, zgodnie z art. 269 kpa.
Zgodnie z tym artykułem decyzje określone w innych przepisach prawnych jako prawomocne
uważa się za ostateczne, chyba że dotyczą one takiej decyzji która została utrzymana w mocy
w postępowaniu sądowym bądź nie została zaskarżona z powodu upływu terminu do
wniesienia skargi.
22. Przesłanki dopuszczalności ugody w postępowaniu administracyjnym i
podatkowym.
Ugoda w przepisach prawa administracyjnego może mieć formę ugody pomiędzy organem a
stronom lub ugody pomiędzy stronami przed organem. W kpa ugoda jest zawierana nie tylko
przed organem ale też jest przez niego zatwierdzana. Aby ugoda mogła stać się formą
załatwienia sprawy musi spełnić następujące przesłanki:
• sprawa indywidualna musi być zawisła, ugoda może być zawarta wyłącznie w trakcie
trwania postępowania,
• w sprawie biorą udział co najmniej dwie osoby - ugoda pomiędzy stronami, których
interes prawny lub obowiązek dopuszcza pomiędzy nimi pertraktacje
• ugoda służy realizacji szybkości i prostoty postępowania,
• zawarcie ugody nie może służyć obejściu szczególnych wymagań stawianych
rozstrzygnięciu sprawy,
• ugoda nie może być wyłączona na mocy przepisów odrębnych,
• treść ugody nie może naruszać interesu społecznego lub interesu stron.
Ugoda spełniająca wszystkie przesłanki, po jej zatwierdzeniu zastępuje decyzję w sprawie,
zgodnie z art. 121 kpa. Organ zatwierdzający ugodę wykonuje w istocie działalność
orzeczniczą. Postanowienie zatwierdzające ugodę zaliczane jest do rozstrzygnięć dotyczących
istoty sprawy. Zawarcie ugody utrzymuje w mocy odroczenie wydania decyzji poza
pierwotnie wyznaczony termin. Czas przeznaczony na czynności związane z zatwierdzeniem
ugody nie wlicza się do biegu tego terminu. Ponieważ ugoda wywiera takie same skutki jak
decyzja, fakt jej doręczenia jej odpisu jest wiążący dla stron i organu administracji, art. 119
§3. Ugoda korzysta również z domniemania prawidłowości.
23. Konkurencyjność weryfikacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Weryfikacja decyzji odbywająca się w trybach nadzwyczajnych w postępowaniu
administracyjnym i na drodze sądowej oparta jest na zasadzie konkurencyjności, ponieważ od
podmiotu legitymowanego do złożenia skargi zależy wybór drogi weryfikacji decyzji
ostatecznej. W przypadku równoczesnego uruchomienia weryfikacji decyzji na drodze
administracyjnej i sądowej, ustawodawca przyjmował pierwszeństwo drogi administracyjnej.
Jednak takie pierwszeństwo było krytykowane z uwagi na ograniczenie prawa jednostki do
sądu. Zgodnie z ustawą o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga do sądu nie
jest niedopuszczalna jeżeli toczy się postępowanie administracyjne. Zgodnie z art. 56 poppsa
w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu
zmiany, uchylenia,stwierdzenia nieważności lud wznowienia postępowania – postępowanie
sądowe podlega zawieszeniu.
24. Właściwość delegacyjna w postępowaniu sądowo administracyjnym.
Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza możliwość przekazania rozpoznania i
rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w danej sprawie, jednemu organowi
administracji publicznej przez drugi organ. Możliwość przekazania jest przewidziana w
przypadku wyłączenia organu administracji publicznej. W razie wyłączenia organu właściwy
do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, art. 26 §2 kpa. Możliwe jest również
przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych w sprawie, nazywane
instytucją pomocy prawnej, zgodnie z art. 52 kpa. Organ administracji publicznej może
zwrócić się do organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego o odebranie
wyjaśnień lub zeznań albo o dokonanie innej czynności z udziałem osoby zamieszkującej na
obszarze właściwości tych organów. W kpa istnieje również możliwość przekazania organowi
I Instancji czynności procesowej polegającej na przeprowadzeniu uzupełniającego
postępowania dowodowego, art. 136 kpa.
25. Decyzja nieistniejąca.
Czynność prawna nieistniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym,
stwarzającym pozory czynności prawnej. Charakteryzując zagadnienie decyzji
nieistniejących, trzeba wyróżnić dwie sytuacje. Nieistnienie postępowania administracyjnego
– decyzje wydane w nieistniejącym postępowaniu administracyjnym zawsze będą decyzjami
nieistniejącymi. Postępowanie administracyjne może się toczyć gdy występują co najmniej
dwa podmioty (organ administracji posiadający zdolność prawną do prowadzenia
postępowania i strona). Drugim przypadkiem jest wydanie decyzji nieistniejących w
postępowaniu administracyjnym. Do decyzji nieistniejących należy zaliczyć: decyzje
niezawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych oraz decyzje niedoręczone,
art.107 kpa i 110 kpa. Jeżeli decyzja nie spełnia wymagań konstytutywnych dotyczących
struktury prawnej tego akt to zaliczamy ją do decyzji nieistniejących. Drugą przesłanką bytu
prawnego decyzji jest jej ogłoszenie lub doręczenie stronom. Byt prawny decyzji rozpoczyna
się od ujawnienia woli organu poprzez ogłoszenie lub doręczenie decyzji. Decyzje
nieistniejące nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego.
26. Roszczenia odszkodowawcze w postępowaniu administracyjnym.
Prawo do roszczenia o odszkodowanie przyznawał stronie art. 160 §1 kpa, uchylony ustawą z
dnia 17 czerwca 2004 roku. Strona dochodzić będzie odszkodowania na drodze cywilnej,
jeżeli organ nie wypłaci stronie żądanego odszkodowania. Przysługuje jej powództwo do sądu
powszechnego. Nowe zasady nie dotyczą stanów prawnych sprzed 17 czerwca 2004 roku. Do
stanów sprzed wejścia w życie ustawy zachowuje moc tryb dochodzenia odszkodowania
uregulowany w art. 160 kpa: odszkodowanie przysługuje od organu który wydał decyzję
obarczoną wadami wymienionymi w art. 156 kpa, chyba że powstanie okoliczności
powodującej wadliwość decyzji można przypisać jednej ze stron. Wątpliwe jest czy winę za
wadliwość decyzji może ponosić strona postępowania, skoro wady decyzji wymienione w
art.156 kpa są wynikiem zasadniczej nieprawidłowości w stosowaniu prawa przez organ
administracji. Roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia w którym decyzja
stwierdzająca nieważność decyzji lub wydanie decyzji z naruszeniem prawa stała się
ostateczna.
27. Właściwość instancyjna.
Właściwość instancyjna jest to zdolność organu administracji publicznej do przeprowadzania
weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana
organom wyższego stopnia (art.127 § 2 kpa) oraz ministrom (art.157 §1 kpa). Organy
wyższego stopnia wymienia art. 17 kpa. Z kolei art. 18 kpa wyznacza organy naczelne.
Organy administracji publicznej są zobowiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości.
Właściwość rzeczowa i miejscowa jest rozciągana również na właściwość instancyjną. Organ
wszczynający postępowanie w sprawie jest obowiązany z urzędu sprawdzić swoją właściwość
w danej sprawie. Jeżeli podanie zostało złożone do organu niewłaściwego to zgodnie z art. 65
kpa organ niewłaściwy niezwłocznie przekazuje podanie do organu właściwego. Podanie
wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesione z
zachowaniem terminu.
28. Instytucja odwołalności i nadzoru.
Środki nadzoru są to instytucje procesowe za których pomocą organy powołane do
sprawowania nadzoru uruchamiają z urzędu postępowanie weryfikacyjne służące
wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji przez jej kasację lub reformację. Środki nadzoru
opierają swoją konstrukcję prawną na zasadzie oficjalności i swoim celu, czyli
wyeliminowaniu decyzji z obrotu prawnego.
Odwołalności decyzji jet to prawna możliwość kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez
organ który decyzję wydał. Cechą charakterystyczną jest zasada oficjalności i cel, czyli
wyeliminowaniu decyzji z obrotu prawnego.
29. Wyjątki od związania granicami skargi kasacyjnej.
NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, zgodnie z art. 183 §1 poppsa według
którego o zakresie kontroli orzeczenia przesądza wola wnoszącego skargę kasacyjną. Od tej
zasady ustawa wprowadza wyjątek stanowiący że NSA z urzędu bierze pod rozwagę
nieważność postępowania, zgodnie z art. 183 §2 poppsa. Tak więc NSA działając w zaklresie
wskazanych podstaw skargi, o ile nie stwierdzi naruszenia prawa powodującego nieważność
postępowania, a stwierdzi np. naruszenie prawa materialnego które nie zostało wskazane jako
podstawa skargi to nie może uchylić wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.
30. Właściwości organów (rodzaje, sposób ustalania)
Przez pojęcie właściwości rozumiemy zdolność prawną organu do rozpoznawania i
rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy
dwa rodzaje właściwości. Właściwość ustawowa wynika wprost z przepisu. Właściwość
delegacyjna, czyli wynikająca z delegacji ze względu na przekazanie danej sprawy lub
czynności procesowej przez jeden organ drugiemu organowi administracji publicznej.
31. Postanowienia zaskarżalne do WSA.
Zgodnie z art. 3 § 2 pkt.2 poppsa do sądu administracyjnego służy skarga na następujące
postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym:
• Postanowienie na które służy zażalenie: dopuszczalność zaskarżenia obwarowane jest
przesłanką zaskarżalności postanowienia na drodze administracyjnej. Na
postanowienie przysługuje zażalenie tylko gdy kodeks tak stanowi, zgodnie z art. 141
§ 1 kpa. Na tej podstawie zaskarżalne są do sądu postanowienia kończące
postępowanie zażaleniowe.
• Postanowienia kończące postępowanie: do takich postanowień zaliczymy
postanowienia o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia
odwołania, art. 134 kpa oraz postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do
złożenia odwołania, art. 59 § 2 kpa. Postanowienia te kończą postępowanie
odwoławcze.
• Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty: do takiego rodzaju należy
postanowienie wydane w trybie art. 106 kpa, postanowienie to jest jednak zaskarżalne
na drodze administracyjnej, zgodnie z art. 106 § 5 kpa. Do tego rodzaju postanowień
zaliczymy zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia ugody.
Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne. Przesłanką
dopuszczalności zaskarżenia jest wyczerpanie środków zaskarżenia w postępowaniu przed
organem właściwym w sprawie, zgodnie z art. 52 §1 pkt.2 poppsa. Przesłanka ta nie
obowiązuje jeżeli skargę wnosi prokurator lub RPO.
32. Koncepcja legitymacji strony w doktrynie i kpa.
Strona- wg art. 28 Kpa to każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy
postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub
obowiązek. Organ administracji nie może prowadzić postępowania bez strony, czyli bez
indywidualnie określonego podmiotu. Strona jest adresatem decyzji administracyjnej.
Koncepcje legitymacji procesowej strony postępowania, tj., kto i kiedy może stać się stroną
postępowania?:
Koncepcja subiektywna – oparta jest na prawie procesowym, polega na przyjęciu założenia,
że każdy ma prawo do złożenia podania do organu i wraz z tym momentem staje się stroną
postępowania. Organ wszczyna postępowanie, a w trakcie jego trwania sprawdza, czy ta
strona miała interes prawny, czy może być stroną? Jeżeli nie ma interesu prawnego, organ
umarza postępowanie.
Koncepcja obiektywna – oparta jest na prawie materialnym. Zgodnie z teorią organ przed
wszczęciem postępowania sprawdza czy dana osoba ma interes prawny. Jeżeli osoba posiada
interes prawny, to organ wszczyna postępowanie, a jeżeli nie ma interesu prawnego to
postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Przedstawicielem tej koncepcji był Zimmerman.
Koncepcja mieszana (wg Barbary Adamiak)- koncepcja ta obejmuje: I część- wszczęcie
postępowania z urzędu (obiektywna) II część- wszczęcie postępowania na wniosek
(subiektywna);I część- sprawdzenie, kto ma interes prawny. II część- każdy ma prawo do
procesu.
33. Moc skargi do sądu administracyjnego.
Skarga ma moc środka względnie suspensywnego. Wniesienie skargi nie wstrzymuje
wykonania aktu lub czynności. Ustawa reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności
przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi:
• w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie, organ który wydał decyzję
może wstrzymać wykonanie z urzędu lub na wniosek skarżącego, chyba że zachodza
przesłanki od których uzależnione jest wydanie decyzji w postępowaniu
administracyjnym lub rygory natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa
szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania,
• w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu administracji publicznej
dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,
• na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty
terenowych organów administracji rządowej, właściwy organ może wstrzymać z
wyjątkiem aktów prawa miejscowego które weszły w życie.
Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności nie pozbawia skarżącego prawa do
złożenia wniosku do sądu. Po złożeniu wniosku sąd może wydać postanowienie o
wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi
niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia
skutków – z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego które weszły w życie. Postanowieniem
o wstrzymaniu aktu lub czynności sąd nie jest związany i może je zmienić w każdej chwili w
przypadku zmiany okoliczności. Na postanowienie o wstrzymaniu lub odmowie służy
zażalenie do NSA.
34. Granice postępowania rozpoznawczego w postępowaniu odwoławczym.
Postępowanie rozpoznawcze przed WSA Jest podstawowym stadium postępowania sądowo-
administracyjnego, sąd rozpoznaje sprawę sądowo-administracyjną, granice postępowania
wyznacza zakres działania lub bezczynności organu administracji publicznej, sąd bada
zgodność decyzji z prawem.
Wg art. 134 §1 ustawy – sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany
zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, co oznacza, że może wydać
orzeczenie innej treści niż to, o które wnosi skarżący
Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek, gdy organ nie przesłał akt, wtedy na
żądanie skarżącego rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan
faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości.
Sąd rozpoznaje na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego
działania lub bezczynności, nie uwzględnia okoliczności faktycznych, które powstały po
podjęciu działania.
Podstawową formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa, posiedzenia są jawne.
Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzone w trybie zwykłym (na rozprawie), ale też
może być w trybie uproszczonym, na posiedzeniu niejawnym, forma ta jest nie obligatoryjna,
które jest dopuszczalne, jeżeli:
a. decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności albo wydane zostały z
naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania
b. strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a
żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda
przeprowadzenia rozprawy
c. organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył
żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i
prawny nie budzi wątpliwości.
Postępowanie rozpoznawcze – przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ponowne
rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organów I instancji. Organ
dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed I instancją. Wynik
tej oceny może być dwojaki: organ odwoławczy może stwierdzić, że w istocie brak było
rozpoznania sprawy w I instancji – organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje
sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. organ odwoławczy stwierdza, że
postępowanie rozpoznawcze w I instancji wymaga uzupełnienia – w takim przypadku
odwoławczy z urzędu lub na wniosek strony jest obowiązany przeprowadzić uzupełniające
postępowanie dowodowe. Uzupełniające postępowanie dowodowe organ odwoławczy
przeprowadza sam albo może zlecić jego przeprowadzenie organowi, który wydał decyzję
zaskarżoną.
Postępowanie rozpoznawcze
Jego przedmiotem jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją
organu I instancji. Granice postępowania rozpoznawczego są wyznaczone przez zasady
ogólne kpa, a w szczególności przez zasadę dwuinstancyjności, zasadę prawdy obiektywnej,
zasadę praworządności.
W postępowaniu rozpoznawczym organ dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w
postępowaniu przed I instancją.
Organ może tutaj stwierdzić, że:
• Brak było rozpoznania sprawy w I instancji;
• Postępowanie w I instancji wymaga uzupełnienia, ponieważ nie zostały ustalone
wszystkie istotne dla sprawy okoliczności faktyczne. Organ odwoławczy
przeprowadza na wniosek lub z urzędu uzupełniające postępowanie dowodowe. Może
je przeprowadzić sam lub zlecić je organowi, który wydał zaskarżoną decyzję.
b) Podjęcie decyzji
Rozstrzygnięcie organu odwoławczego może być następujące
• Utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję. Decyzja o utrzymaniu w mocy decyzji organu
pierwszej instancji powinna być wydana wówczas, gdy rozstrzygnięcie organu
odwoławczego pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji.
 • Rozstrzygnięcie merytoryczne organu odwoławczego jest niezgodnie z
rozstrzygnięciem organu I instancji. Organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję w
całości lub części i w tym zakresie orzeka, co do istoty sprawy (decyzja merytoryczno
- reformacyjna). Podstawą wydania takiej decyzji może być każdy rodzaj wadliwości.
Może to być naruszenie przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania,
ale także błędna ocena faktów
Organ odwoławczy może także uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji (decyzja kasacyjna).Rozstrzygnięcie
sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w
znacznej części.
35. Pojęcie i klasyfikacja dowodów.
Dowód - to wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z
prawem - zasada prawdy obiektywnej. W szczególności dowodem mogą być dokumenty,
zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dowodem może być także oświadczenie
złożone przez stronę w sytuacji, gdy przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia
określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu
administracji. Dowodu nie wymagają fakty powszechnie znane i fakty znane organowi z
urzędu.
Materiał dowodowy – ogół dowodów, których zebranie jest konieczne do dokładnego
wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (ustalenie faktów i ich wszechstronne naświetlenie).
Organ administracji zobowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały
materiał dowodowy.
Dokonanie ustaleń stanu faktycznego opiera się zgromadzonym materiale dowodowym oraz
na domniemaniach:
• Domniemanie faktyczne - wynika z doświadczenia życiowego. Związek między
faktem danym w doświadczeniu a poszukiwanym ustala się swobodnie na podstawie
doświadczenia.
• Domniemanie prawne - wynika z przepisu prawa (przyjęcie faktu poszukiwanego na
podstawie innego faktu). Można je podzielić na proste, dopuszczające przeciwdowód,
domniemania niezbite, (które nie dają się obalić przeciwdowodem, bo jest on
zakazany).
Kpa dopuszcza ustalenie okoliczności faktycznych bez prowadzenia postępowania
dowodowego, gdy przepisy szczególne przewidują zastosowanie uprawdopodobnienia. To
środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym. Nie daje pewności, lecz wiarygodność
twierdzenia o jakimś fakcie. Przepisy prawne ograniczają możliwość stosowania
uprawdopodobnienia tylko odnośnie do faktów, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia
kwestii wpadkowej, a nie rozstrzygnięcia istoty sprawy. Dopuszczalne jest
uprawdopodobnienie istnienia okoliczności faktycznych wskazujących na wątpliwości, co do
bezstronności pracownika, na brak winy osoby, która uchybiła terminowi. Podobne
rozwiązanie przyjmuje op.
Ze względu na kryterium zetknięcia się organu orzekającego z faktem będącym przedmiotem
dowodu:
• Bezpośrednie - organ orzekający może bezpośrednio spostrzegać i stwierdzać
prawdziwość określonego faktu (oględziny);
• Pośrednie - organ stwierdza pośrednio istnienie określonego faktu na podstawie
spostrzegania innego faktu (zeznania świadków).
Ze względu na kryterium rodzaju źródła informacji:
• Rzeczowe - źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady
zdarzeń, a organ zaznajamia się z nimi przez oględziny.
• Osobowe - źródłami informacji są osoby (zeznania świadków).
 • Mieszane (tj. osobowo-rzeczowe: dokumenty i opinie biegłych)
Ze względu na kryterium dopuszczalności przeprowadzenia danego środka dowodowego:
• Podstawowe - przeprowadzenie nie ma określonych przesłanek (dokumenty, zeznania
świadków).
• Posiłkowe - ich dopuszczalność jest możliwa po spełnieniu określonych przesłanek
(przesłuchanie stron).
Ze względu na kryterium regulacji prawnej środków dowodowych:
Uregulowane w kpa - dokumenty, zeznania świadków, oględziny, przesłuchanie stron, opinie
biegłych.
Nieuregulowane w kpa - nowe środki dowodowe powstające w wyniku rozwoju nauki i
techniki.
36. Moc dowodów w KPA.
Dokument - akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości
Kpa wprowadza pojęcie dokumentu urzędowego - to dokumenty, które mają zwiększoną moc
dowodową, w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną
spełnione 2 przesłanki: sporządzone zostaną w określonej formie i sporządziły je powołane do
tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne.
Dokumenty urzędowe korzystają z 2 rodzajów domniemań:
• Domniemanie prawdziwości - dokument pochodzi od organu, który go wystawił
• Domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego pochodzi
dokument.
Kpa i op. przyjęły domniemanie zgodności z prawdą, tego co zostało w dokumencie
stwierdzone, przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może być obalone
przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu. W przypadku obalenia
domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego,
nie może on być traktowany jako dowód w sprawie.
Dowód jest prawdziwy, jeżeli spełnia 3 warunki:
• Został wystawiony przez kompetentny organ;
• Treść dokumentu odpowiada rzeczywistości;
• Dokument posiada nie zmienioną treść, taką, jaką nadał mu wystawca.
Kpa nie reguluje mocy dowodowej urzędowych dokumentów zagranicznych oraz
dokumentów prywatnych. Dlatego też oba rodzaje dokumentów podlegają w pełni swobodnej
ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający, o ile przepisy szczególne lub umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Podobne rozwiązanie zawiera ordynacja podatkowa, gdzie podstawowym środkiem
dowodowym są księgi podatkowe. Księgi są dokumentami o charakterze prywatnym i w
postępowaniu podatkowym stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone, tj. mają taką
samą moc dowodową jak dokumenty urzędowe. Przez księgi podatkowe rozumieć można
księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję oraz rejestry, do
prowadzenia, których zobowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci.
Moc dowodowa ksiąg podatkowych jest uzależniona od spełnienia 2 warunków:
Księga podatkowa jest rzetelna (tj. prowadzone w niej zapisy odzwierciedlają stan
rzeczywisty) oraz jest prowadzona w sposób niewadliwy (tj. prowadzona zgodnie z zasadami
wynikającymi z odrębnych przepisów).
Jeżeli księga podatkowa jest prowadzona wadliwie, to zachowuje moc dowodową, o ile wady
nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. W przypadku, gdy księga podatkowa jest
prowadzona nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to organ podatkowy w protokole badania
księgi określa, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ksiąg za dowód, tego, co wynika z
zawartych w niej zapisów. Odpis takiego protokołu organ podatkowy dostarcza stronie, która
może w terminie 14 dni wnieść swoje zastrzeżenia lub uwagi do protokołu.
 37. Relacje między trybem zwykłym a nadzwyczajnym.
Wyróżnia się dwa rodzaje postępowania administracyjnego: postępowanie ogólne i
postępowanie szczególne. Postępowaniem szczególnym jest postępowanie podatkowe. W
postępowaniu administracyjnym, zarówno ogólnym i szczególnym wyróżniamy dwa tryby
postępowania:
• Przedmiotem postępowania głównego jest rozpoznanie i rostrzygnięcie sprawy w
trybie i formie przewidzianej przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami
prawa materialnego. W ramach postępowania głównego wyróżniamy postępowanie
przed organem I instancji i organem II instancji – w obu tych przypadkach występuje
tożsamość celów i przedmiotu postępowania.
• Drugim trybem postępowania są postępowania nadzwyczajne. Przedmiotem
postępowań nadzwyczajnych jest przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w
postępowaniu głównym. Z tego względu można przypisać postępowaniu
nadzwyczajnemu charakter służebny, ponieważ byt prawny tego postępowania jest
uzależniony od przeprowadzenia postępowania głównego. Istotą postępowań
nadzwyczajnych jest stworzenie gwarancji represyjnych zrealizowania celu
postępowania głównego. Na system nadzwyczajnych trybów postępowania
uregulowanych w kpa składają się:
◦ postępowanie w sprawie wznowienia postępowania: celem jest stworzeine
możliwości prawnej do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy
administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli było ono dotknięte
wadliwością procesową zgodnie z art.145 kpa
◦ postępowanie w sprawie nieważności decyzji: celem jest ustalenie czy decyzja nie
jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialno prawną, zgodnie z art. 156 kpa –
która powoduje jej nieważność,
◦ postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej bądź
dotkniętej wadami niekwalifikowanymi, art. 154, 155, 161 kpa.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym możemy wyodrębnić następujące rodzaje
postępowania:
• ogólne postępowanie sądowoadministracyjne w którego trybie rozpoznawane i
rozstrzygane są skargi na działanie lub bezczynność organów administracji publicznej
• odrębne postępowanie sądwoadmistracyjne w którego trybie rozstrzygane są spory o
właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego oraz spory kompetencyjne
• postępowanie pomocnicze: do którego zaliczamy postępowanie w sprawie nałożenia
grzywny, zaginięcia akt, postępowanie w sprawie podejmowania uchwał mających na
celu wyjaśnienie przepisów prawnych, powodujących rozbieżności w orzecznictwie
sądów administracyjnych
W postępowaniu sądwoadmistracyjnym również wyróżniamy dwa tryby: główny i
nadzwyczajny. Tryb główny jest podejmowany w celu rozpoznania i rozstrzygnięcia
zgodności z prawem zaskarżonego działania lub bezczynności organu. Celem postępowania
trybu nadzwyczajnego jest weryfikacja orzeczeń sądu, której następstwem może być obalenie
prawomocności. Do nadzwyczajnych trybów będzie należało:
• wznowienie postępowania w razie wystąpienia przesłanek nieważności postępowania,
art. 271, 272, 273 poppsa
• postępowanie w sprawie unieważnienia prawomocnego postanowienia sądu
administracyjnego, zgodnie z art. 172 poppsa.
W ogólnym postępowaniu sądowoadministracyjnym wyróżniamy 3 stadia:
• stadium wstępne: zbadanie dopuszczalności skargi
• stadium rozpoznawcze: rozpoznanie skargi
 • stadium podjęcia orzeczenia: uwzględnienie lub nieuwzględnienie skargi.
38. Formy postępowania rozpoznawczego przed WSA.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przewiduje dwa rodzaje posiedzeń:
jawnych i niejawnych. Zgodnie z art.45 Konstytucji RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i
jawnego rozpatrzenia sprawy. Zgodnie z art.10 poppssa rozpoznanie sprawy odbywa się
jawnie chyba że przepis stanowi inaczej, podobnie art. 90 poppsa. Zasada jawności
gwarantuje stronie prawo udziału w postępowaniu. Posiedzenia jawne odbywają się z
udziałem stron i uczestników postępowania oraz publiczności. Sąd może orzec odbycie
całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych jeżeli: rozpoznanie sprawy zagraża
moralności, bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu, tajemnicy państwowej lub
służbowej. Ogłoszenie orzeczenia odbywa się publicznie.
Od zasady jawności wyjątek może wprowadzić jedynie przepis szczególny, art. 90 § 1
poppsa. Na posiedzeniu niejawnym mogą być rozpoznawane kwestie wpadkowe dotyczące
braków formalnych czynności procesowych stron, dopuszczalności skargi, rozpoznanie
skargi. Wstęp na posiedzenia niejawne mają tylko osoby wezwane.
Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwykłym a zatem na rozprawie.
Jest też dopuszczalne przeprowadzenie postępowania w trybie uproszczonym, zgodnie z
przesłankami z art. 119 poppsa.:
• jeżeli decyzja jest dotknięta wadą nieważności, art. 156 kpa lub została wydana z
naruszeniem praw dających podstawę do wznowienia postępowania,
• storna zgłosi wniosek do skierowania sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym,
a żadna ze stron nie wniesie w terminie 14 dni od przeprowadzenie rozprawy
• organ nie przekazał sądowi sprawy mimo wymierzenia grzywny.
Tryb uproszczony nie jest obligatoryjny i może być zastosowany ze względów na
przyspieszenie sprawy. W trybie uproszczonym sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w
składzie jednego sędziego.
39. Domniemanie prawidłowości decyzji.
Zasada trwałości decyzji administracyjnej jest odnoszona do decyzji ostatecznych, art. 16 §1
kpa. Decyzją ostatecznym służy cecha trwałości, a jej skutkiem jest domniemanie legalności i
mocy obowiązującej. Zgodnie z art. 110 kpa decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej
doręczenia lub ogłoszenia. Zasada trwałości decyzji nie ma trybu bezwzględnego jednak
dopuszczalność jej zmiany jest możliwa wyłącznie w ustawowo określonym trybie i przez
właściwy do tego organ.
40. Prawo pomocy w postępowaniu administracyjnym.
Zakres prawa pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz kosztów ustanowienia
adwokata. Prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie całkowitym: obejmującym pełne
zwolnienie z kosztów sądowych i kosztów zastępstwa adwokackiego lub w zakresie
częściowym. Przesłanką przyznania pomocy w zakresie całkowitym jest wykazanie przez
stronę że nie jest wstanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie
częściowym wykazanie że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez
uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy może być przyznane
stronie na jej wniosek. Wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dane o
stanie majątkowym. Powinien być złożony na urzędowym formularzu według wzoru
określonego przez radę ministrów wraz z wymaganymi załącznikami. Wniosek który nie
został złożony na urzędowym formularzu lub co do którego nie zostały uzupełnione braki w
określonym terminie pozostaje bez rozpoznania. Wniosek rozpoznaje sąd wojewódzki.
Wnioski mogą rozpatrywać referendarze sądowi wydając zarządzenia lub postanowienia. Na
ich postanowienia przysługuje sprzeciw w terminie 7 dni. Przyznane prawo pomocy może
zostać cofnięte w całości lub części jeżeli okoliczności na podstawie których je przyznano nie
istniały lub przestały istnieć. Prawo pomocy wygasa wraz ze śmiercią strony.
 41. Kompetencja ogólna.
Kompetencja ogólna – to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia spraw
administracyjnych w danym układzie postępowania. Kompetencję ogólną ustanawia art.1 pkt
1i2 kpa. Zgodnie z tymi przepisami, zdolność prawną do prowadzenia postępowania
administracyjnego mają organy administracji publicznej i inne organy państwowe oraz inne
podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania
spraw określonych w art.1pkt1. Kompetencję ogólną do wykonywania orzeczenia
administracyjnego w sprawach indywidualnych mają zarówno organy monokratyczne (np.
minister, wojewoda, starosta), jak również organy kolegialne różnego rodzaju (np. zarząd
gminy, powiatu, województwa, samorządowe kolegia odwoławcze, okręgowe rady
adwokackie).
• organ administracji publicznej – zakres pojęcia jest określony w art.5 § 2 pkt 3. –
rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów,
działające w ich lub własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej
(zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i
podmioty , gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień.
1) ministrowie, centralne organy administracji rządowej – Prezes RM i wiceprezesi RM
pełniący funkcje ministra kierującego określonym działem administracji rządowej,
przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, kierownicy centralnych urzędów
administracji rządowej podległych Prezesowi RM, podporządkowanych mu lub
nadzorowanych przez niego lub właściwego ministra, a także kierowników innych
równorzędnych urzędów państwowych,
2) terenowe organy administracji rządowej – wojewodowie; działający pod
zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służ, inspekcji i straży prowadzący
postępowanie administracyjne w imieniu wojewody, własnym, jeżeli ustawy tak stanowią;
a także organy administracji zespolonej
3) jednostki samorządu terytorialnego – zgodnie z art.5 § 2 pkt 6kpa - pod tym pojęciem
rozumie się organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatu,
wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz
kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza
(prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe
kolegia odwoławcze
4) inne podmioty, które na podstawie ustaw lub porozumień zostały powołane do załatwienia
spraw indywidualnych w drodze decyzji – np. okręgowe rady adwokackie (ustawa z
26.05.1982 r. – prawo o adwokaturze), dyrektorzy, kierownicy instytucji kultury (na
podstawie porozumienia, które zawiera Generalny Konserwator Zabytków), organy
podatkowe
• zawieranie porozumień – wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu,
niektórych spraw z zakresu swojej właściwości organom samorządu terytorialnego z
obszaru województwa na podstawie porozumień. Zawarcie w przewidzianym trybie
porozumienia pomiędzy wojewodą a organami samorządu terytorialnego powoduje, że
właściwość wojewody lub kierownika danej zespolonej służby, inspekcji, straży, jest
wyłączona. Także jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać porozumienia.
Zawarcie w przewidzianym trybie związków powiatów, gmin oraz porozumień
powoduje wyłączenie zdolności prawnej organu jednostki samorządu terytorialnego
wypływającej z ustawy materialnoprawnej.
42. Przywrócenie terminu w postępowaniu administracyjnym.
Przywrócenie terminu – instytucja przywrócenia terminu może być stosowana w przypadku
uchybienia terminu przez stronę lub innego uczestnika postępowania albo przez osobę
zainteresowaną. Instytucja ta służy usunięciu ujemnych skutków, jakie wywołuje uchybienie
terminu, wprowadzona do przepisów procesowych ze względów słuszności oraz dla
zapewnienia dochodzenia do prawdy obiektywnej. W o.p. instytucja przywrócenia terminów
ma zastosowanie tylko wtedy, gdy dotyczy terminów procesowych obowiązujących strony i
innych uczestników postępowania podatkowego. Przywrócenie terminu następuje w drodze
postanowienia wydanego przez organ właściwy w prowadzonej sprawie, z której miała być
dokonana czynność. Postanowienie odmowne może być zaskarżone w drodze zażalenia
(art.59 §1 kpa i art.163 § 3 o.p.). Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 (art.162 § 1 i 2 o.p.) przywrócenie
terminu może nastąpić jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki:
• brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu,
• wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu,
• dochowanie terminu (nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o przywrócenie
terminu,
• dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności, dla której był ustanowiony przywracalny
termin.
43. Skarga na bezczynność organu administracji.
Zgodnie z art.3 §2 pkt.8 sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania
skarg na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną. Przesłanką
dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia
służących przed organem właściwym w sprawie. W przypadku skargi na niewydanie decyzji
służy zgodnie z art. 37 §1 kpa zażalenie, a w postępowaniu podatkowym ponaglenie, zgodnie
z art. 141 op. Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów administracji publicznej,
zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji, czynności,
stwierdzenia lub uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.
44. Sankcje nieważności w odwołaniu, dopuszczalność.
Zgodnie z wyrokiem sądu z dnia 12 marca 1981 roku organ odwoławczy obowiązany jest
rozpatrzyć odwołanie zgodnie z art. 138 kpa, dokonując merytorycznej i prawnej oceny
zasadności zaskarżonej decyzji, nie może natomiast w postępowaniu instancyjnym stosować
art. 156 §1 kpa. Ze względu na rozwiązanie w art.138 §1 kpa organ odwoławczy nie może
stwierdzić nieważności decyzji ponieważ nie dopuszczono takiej możliwości w postępowaniu
odwoławczym. Dopuszczalne jest jedynie stosowanie sankcji wzruszalności decyzji.
45. Nieważność orzeczenia w postępowaniu sądowo administracyjnym.
Zgodnie z art. 183 §1 poppsa o zakresie kontroli orzeczenia wojewódzkiego sądu
administracyjnego przesądza wola wnoszącego skargę. Od tej zasady ustawa wprowadza
wyjątek, stanowiąc że NSA z urzędu bierze pod uwagę nieważność postępowania, art. 183 §2
poppsa. Zgodnie z tym artykułem nieważność postępowania zachodzi gdy: droga sądowa była
niedopuszczalna, jeżeli brak było zdolności sądowej, jeżeli w tej samej sprawie toczy się
wcześniej wszczęte postępowanie lub spraw została już prawomocnie osądzona, jeżeli skład
sądu był sprzeczny z przepisami prawa, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony
swych praw, jeżeli WSA orzekła w sprawie właściwej dla NSA.
46. Pojęcie postępowania administracyjnego.
Przez pojęcie postępowania administracyjnego rozumiemy regulowany przez prawo
procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji
publicznej i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w
formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności podjętych w celu weryfikacji decyzji
administracyjnych.
Wyróżniamy 2 rodzaje postępowania administracyjnego:
• ogólne (stosowane zazwyczaj, regulowane przepisami k.p.a.)
• szczególne (do załatwiania określonych spraw, np. podatkowych)
Zarówno w postępowaniu ogólnym, jak i w szczególnym rozróżniamy 2 tryby postępowania:
- postępowanie główne (toczące się przed organem I i II instancji)
- postępowanie nadzwyczajne (weryfikujące decyzje wydane w post. głównym)
System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z trzech postępowań:
1. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (145 kpa)
(gdy postępowanie w którym zapadła decyzja ostateczne było dotknięte kwalifikowaną wadą
procesową.
2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (156 kpa)
(sprawdzające, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialnoprawną)
3. Postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej lub dotkniętej
wadami niekwalifikowanymi.
W postępowaniu głównym i nadzwyczajnych wyróżniamy 3 stadia postępowania:
− Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności
procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania)
− Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych,
których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do
zastosowania normy prawa materialnego
− Stadium podjęcia decyzji (rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby,
czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania)
47. Postępowanie wstępne w postępowaniu sądowo administracyjnym.
Postępowanie wstępne rozpoczyna się od zarządzenia przez przewodniczącego wydziału lub
wyznaczonego sędziego skompletowania akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. Po
skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. Jeżeli skarga jest dotknięta brakami wzywa
do ich usunięcia. Następnie sąd bada zdolność sądową i procesową stron, w przypadku jej
braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie
stwierdzenia jej wstępnej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Skarga
będzie niedopuszczalna z przyczyn przedmiotowych jeżeli:
• nie należy do właściwości sądu administracyjnego, sąd ma obowiązek zbadać czy w
sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy, zgodnie z art. 58 §4 sąd nie może
odrzucić skargi jeżeli sąd powszechny uznał się za niewłaściwy – i na odwrót. Jest to
co prawda forma zapewnienia jednostce prawa do sądu ale nie zawsze jest korzystna
ponieważ tylko sąd administracyjny ma kompetencje kasacyjne. Jeżeli sprawa należy
do właściwości innego sądu ale administracyjnego to są przekaże sprawę.
• Jeżeli skarga została złożona w sprawach w których sąd administracyjny nie jest
właściwy,
• skarga została złożona na akt nieistniejący,
• nie zostały wyczerpane środki zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt
podjęty poza postępowaniem administracyjnym,
• jeżeli skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami która jest w toku lub
została prawomocnie osądzona.
Skarga będzie niedopuszczalna z przyczyn podmiotowych jeżeli:
• została złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi,
• jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności
procesowej a nie działa przez pełnomocnika – sąd odrzuci skargę w takich
przypadkach jeżeli nie zostanie on uzupełniony.
Następnie sąd bada zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu jeżeli nie
został on przywrócony, powoduje oddalenie skargi. Ponadto sprawdza się czy uzupełniono w
wyznaczonym terminie braki formalne. Jeżeli zaszła jakaś przeszkoda zgodnie z art. 58 §1 sąd
odrzuci skargę. Jeżeli nie zachodzą przeszkody przekaże ją do rozpoznania.
 48. Kontrola zewnętrzna – spory kompetencyjne między organami administracji
publicznej a sadami
Z zasady podziału władzy publicznej, zgodnie z art.10 konstytucji RP, wynika że władza
wykonawcza i sądownicza muszą przestrzegać zakresu kompetencji wyznaczonego
przepisami prawa. Z dniem 1 stycznia 2004 roku dział V kpa utracił moc, w związku z czym
rozstrzyganiem sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji publicznej a
sądami powszechnymi przestało zajmować się Kolegium Kompetencyjne. Nowym
rozwiązaniem jest art. 66 §3 kpa ale jest ono ograniczone do sporów negatywnych. Organ
zwraca podanie stronie jeżeli właściwy jest sąd powszechny, jednak nie może tego zrobić
zgodnie z art. 66 §4 jeżeli sąd powszechny uznał się w danej sprawie jako niewłaściwy. Takie
samo rozwiązanie przyjmuje ordynacja podatkowa. Ten sąd który jako pierwszy uznał się za
niewłaściwy w sprawie przesądza o właściwości drugiego sądu. Jest to forma zapewnienia
jednostce prawa do procesu. Na krytykę w literaturze napotyka fakt powierzenia
rozstrzygania sporów kompetencyjnych najniższej władzy administracyjnej i sądowej oraz
fakt pozostawienia jednostki bez żadnych środków ochrony. Przyjęte rozwiązanie wyklucza
istnienie sporów pozytywnych, w razie powstanie sporu pozytywnego jest on rozstrzygany w
sposób jednostronny przez sąd powszechny.
49. Kontrola wykonania decyzji.
Decyzja administracyjna stanowi jedną z form prawnych, w której realizują swoje zadania
organy administracji publicznej. Jeżeli decyzja nakłada na stronę obowiązek, to jej realizacja
może nastąpić na drodze przymusu państwowego, głównie przez postępowanie egzekucyjne.
Strona jest władna rozporządzać swoimi prawami również przy wykonywaniu decyzji, musi
to jednak następować zgodnie z prawem i dlatego organy wydające decyzję mają
kompetencję do kontroli realizacji tych decyzji. Zgodnie z art 162 § 1 pkt. 1 kpa organ
wydający decyzję może stwierdzić jej wygaśniecie w przypadku gdy decyzja stała się
bezprzedmiotowa i czyni to z wyraźnego nakazu przepisu prawa lub gdy decyzja stała się
bezprzedmiotowa i czyni to z uwagi na interes społeczny lub interes strony. Decyzja może
stać się bezprzedmiotowa w przypadku śmierci strony lub rozwiązania jednostki
organizacyjnej. W przypadku art 162 § 1 pkt. 2 kpa organ stwierdza wygaśniecie mocy
prawnej decyzji jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem warunku którego strona nie
dopełniła. Zgodnie z art 162 § 2 zaniechanie dodatkowych obowiązków może być podstawą
do uchylenia decyzji i pozbawienia strony płynących z niej uprawnień. Organ stwierdzający
wygaśnięcie mocy prawnej decyzji lub jej uchylenie zobowiązany jest przeprowadzić
postępowanie rozpoznawcze zgodnie z przepisami o postępowaniu w I instancji. Stwierdzenie
wygaśnięcia lub uchylenia następuje w drodze decyzji o której służy odwołanie. Odesłanie do
w art. 163 kpa do przepisów szczególnych nie wyłącza stosowania przepisów kpa, a poszerza
jedynie zakres podstaw uchylenia lub zmiany decyzji.
50. Wpływ postępowania cywilnego na administracyjne.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest ustawą regulującą niemal w
pełnym zakresie postępowanie sądowo administracyjne. Odesłania do przepisów kpc są
nieliczne, ponieważ wiele przepisów do Ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi wiele przepisów zaczerpnięto z kpc w dosłownym brzmieniu lub ze
stosownymi zmianami. Pewne znaczenie ma odesłanie do przepisów o ustroju sądów
powszechnych w zakresie uprawnień porządkowych w trakcie posiedzeń sądowych jak i
bezpieczeństwa podczas tych posiedzeń. W prawie o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi znajdują się nieliczne delegację do wydania przepisów wykonawczych.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia reguluje wysokość i zasady pobierania wpisu
sądowego itp. oraz wzory formularzy i dokumentów.
51. Granice rozpoznania skargi do WSA.
Granice postępowania rozpoznawczego wyznacza zakres działania lub bezczynność organu
administracji publicznej. W zakresie skarg na decyzję granicę postępowania wyznacza
rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej decyzją. Sąd bada zgodność decyzji z prawem. Organy
powołane do rozpoznawania środków zaskarżenie i orzekania nie mogą wkraczać w zakres
sprawy administracyjnej o której nie rozstrzygnięto w decyzji. Zgodnie z art. 134 §1 popsa
sąd nie jest związany podstawami, zarzutami i wnioskami skargi. Oznacza to że sąd bada w
pełnym zakresie zgodność z prawem działania lub bezczynności organu a nie tylko zgodność
z przepisami których naruszenie zarzucono w skardze i wobec tego może wydać orzeczenie
innej treści niż to o które wnosi skarżący. Zgodnie z art. 133 §1 poppsa sąd wydaje wyrok na
podstawie akt sprawy. Oznacza to że sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego
istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd może jednak z
urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów jeżeli jest
to konieczne do wyjaśnienia wątpliwości i nie będzie prowadzić do nadmiernego przedłużenia
postępowania. Jeżeli chodzi o stan prawny to miarodajny jest stan prawny obowiązujący w
dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd obowiązany jest uwzględnić
wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niezgodność ustawy lub innego aktu normatywnego z
konstytucją, ustawą , umową międzynarodową.
52. Sytuacja strony w postępowaniu administracyjnym.
Strona jest instytucją procesową. Zgodnie z art. 28 kpa stroną będzie podmiot którego interesu
prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo stroną będzie podmiot który żąda
czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Celem postępowania
jest załatwianie sprawy indywidualnej w drodze decyzji. Organ administracyjny nie może
prowadzić postępowania bez strony, bez indywidualnie określonego podmiotu. W
przeciwnym razie czynność będzie miała znamiona postępowania nieistniejącego. W
przypadku postępowania wszczętego z urzędu prawo materialne ustanawia organ właściwy w
sprawie, sprawa może być załatwiona tylko przez wydanie decyzji oraz musi istnieć podmiot
który zdaniem organu administracji publicznej ma interes prawy lub obowiązek. W
przypadku drugiej normy zawartej w art.28 kpa musi istnieć podmiot uznający się za
legitymowany do występowania przed organem administracji publicznej, który zgodnie z
własną oceną ma interes prawny lub obowiązek o którym można rozstrzygnąć decyzją.
53. Skarga na niewykonanie wyroku WSA
Skarga na niewykonanie wyroku jest szczególnym rodzajem skarg. Zgodnie z art.154 poppsa
w razie niewykonania wyroku, po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania
wyroku lub załatwienia sprawy strona może wnieść skargę żądając wymierzenia temu
organowi grzywny. Ten rodzaj skargi różni się tym że służy w przypadku rozpoznania skargi
na działanie lub bezczynność organów administracji publicznej. Przedmiotem skargi jest
naruszenie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi które stanowią o
mocy oceny prawnej orzeczenia sądu i skutkach prawomocności orzeczenia sądu. Przyznanie
prawa skargi na niewykonanie wyroku jest jednym z elementów systemu gwarancji
skuteczności orzecznictwa sądów administracyjnych.
54. Moc dowodowa dokumentów prywatnych w postępowaniu administracyjnym i
podatkowym (sposób obalania, przeciwdowód)
Dokument - akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości Kpa
wprowadza pojęcie dokumentu urzędowego - to dokumenty, które mają zwiększoną moc
dowodową, w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną
spełnione 2 przesłanki: sporządzone zostaną w określonej formie i sporządziły je powołane do
tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne.
Dokumenty urzędowe korzystają z 2 rodzajów domniemań:
• Domniemanie prawdziwości - dokument pochodzi od organu, który go wystawił
 • Domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego pochodzi
dokument.
Kpa i op. przyjęły domniemanie zgodności z prawdą, tego co zostało w dokumencie
stwierdzone, przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może być obalone
przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu. W przypadku obalenia
domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego,
nie może on być traktowany jako dowód w sprawie.
Dowód jest prawdziwy, jeżeli spełnia 3 warunki:
• Został wystawiony przez kompetentny organ;
• Treść dokumentu odpowiada rzeczywistości;
• Dokument posiada nie zmienioną treść, taką, jaką nadał mu wystawca.
Zgodnie z art. 76 §3 kpa możliwe jest przeprowadzenie dowodu tylko przeciwko treści
dokumentu. Jednak interpretacja rozszerzająca art. 76 §3 kpa jest dopuszczalna gdy chodzi o
obalenie domniemania prawdziwości dokumentu.
Kpa nie reguluje mocy dowodowej urzędowych dokumentów zagranicznych oraz
dokumentów prywatnych. Dlatego też oba rodzaje dokumentów podlegają w pełni swobodnej
ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający, o ile przepisy szczególne lub umowy
międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Podobne rozwiązanie zawiera ordynacja podatkowa, gdzie podstawowym środkiem
dowodowym są księgi podatkowe. Księgi są dokumentami o charakterze prywatnym i w
postępowaniu podatkowym stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone, tj. mają taką
samą moc dowodową jak dokumenty urzędowe. Przez księgi podatkowe rozumieć można
księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję oraz rejestry, do
prowadzenia, których zobowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci.
Moc dowodowa ksiąg podatkowych jest uzależniona od spełnienia 2 warunków:
Księga podatkowa jest rzetelna (tj. prowadzone w niej zapisy odzwierciedlają stan
rzeczywisty) oraz jest prowadzona w sposób niewadliwy (tj. prowadzona zgodnie z zasadami
wynikającymi z odrębnych przepisów).
Jeżeli księga podatkowa jest prowadzona wadliwie, to zachowuje moc dowodową, o ile wady
nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. W przypadku, gdy księga podatkowa jest
prowadzona nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to organ podatkowy w protokole badania
księgi określa, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ksiąg za dowód, tego, co wynika z
zawartych w niej zapisów. Odpis takiego protokołu organ podatkowy dostarcza stronie, która
może w terminie 14 dni wnieść swoje zastrzeżenia lub uwagi do protokołu.
55. Skarga na akty prawa miejscowego i uchwały.
56. Funkcja ochronna.
Funkcja ochronna pełni jedną z podstawowych funkcji w płaszczyźnie społecznie pożądanych
efektów działania. Funkcja ochronna przejawia się w ochronie interesu indywidualnego oraz
interesu społecznego. Szczególne znaczenie ma ochrona interesu indywidualnego, ponieważ
administracja jest zobowiązana z urzędu do ochrony interesu publicznego i społecznego.
Funkcja ochronna polega na tym że prawo reguluje sytuację prawna strony, określa jej prawa
i obowiązki, i tym samym uniezależnią ją w zakresie obrony swoich interesów od dobrej lub
zlej wiary organu prowadzącego postępowanie. KPA i OP już w przepisach ogólnych
przyznają stronie prawo do czynnego udziału w postępowaniu. Funkcja ochronna przejawia
się również w nałożeniu na organ administracji obowiązku uwzględniania interesu
indywidualnego z urzędu. Zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej to na organie spoczywa
obowiązek ustalenia stanu faktycznego, a nie na stronie. Strona ma prawo a nie obowiązek
uczestniczenia w postępowaniu, poza wyjątkami kiedy zostanie wezwana. Niezależnie od
podjęcia obrony, organ jest zobowiązany z urzędu chronić interes strony. Ten obowiązek
rozciąga się zarówno na stosowanie norm prawa materialnego jak i procesowego. W
przypadku postępowania podatkowego zasada uwzględniania interesu strony jest
wyprowadzana z zasady pogłębiania zaufania do organów podatkowych.
Funkcja ochronna interesu społecznego przejawia się w wielu instytucjach procesowych,
takich jak art.7 kpa: obowiązek uwzględniania interesu społecznego, art. 31 kpa: udział
organizacji społecznej na prawach strony, art.133a OP: ochrona interesu publicznego, art. 154
i 155 kpa: eliminowanie prawidłowych decyzji bądź dotkniętych wadą kwalifikowaną ze
względu na interes społeczny. Z zasady interes indywidualny nie pokrywa się z interesem
społecznym. Zgodnie z orzecznictwem w państwie prawa nie ma miejsc dla sztywnej zasady
nadrzędności interesu ogólnego nad indywidualnym. W każdym przypadku działający organ
ma obowiązek wykazać o jaki interes ogólny chodzi i udowodnić że jest on na tyle ważny i
znaczący że bezwzględnie wymaga ograniczenia uprawnień indywidualnych obywateli.
Ponadto funkcja ochronna przejawia się zawarciem w prawie o postępowaniu prewencyjnych
i represyjnych gwarancji praworządności działania organów administracji publicznej. Do
gwarancji prewencyjnych należą wszystkie instytucje procesowe służące ustaleniu stanu
faktycznego sprawy. Do gwarancji represyjnych należą instytucje procesowe które mają na
celu wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień.
57. Instytucja trwałości decyzji administracyjnej.
Zasada trwałości decyzji administracyjnej jest odnoszona do decyzji ostatecznych, art. 16 §1
kpa. Decyzją ostatecznym służy cecha trwałości, a jej skutkiem jest domniemanie legalności i
mocy obowiązującej. Zgodnie z art. 110 kpa decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej
doręczenia lub ogłoszenia. Zasada trwałości decyzji nie ma trybu bezwzględnego jednak
dopuszczalność jej zmiany jest możliwa wyłącznie w ustawowo określonym trybie i przez
właściwy do tego organ.
58. Doręczenie w kpa i ordynacji podatkowej.
Doręczenia – stanowią czynność procesową o dużej doniosłości z uwagi na obowiązywanie
zasady pisemności w postępowaniu oraz z uwagi na skutki prawne, jakie z doręczeniem wiążą
przepisy prawa procesowego i materialnego. Od daty doręczenia biegną terminy procesowe i
materialne, a organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem. Od daty doręczenia
możliwe jest też stosowanie środków dyscyplinujących lub egzekucyjnych. Przepisy o
doręczeniach są kazuistyczne, bowiem trzeba dokładnie ustalić czy doręczenie miało miejsce
i czy było skuteczne. Rodzaje doręczeń:
• Doręczenie właściwe (zwykłe)- stosuje się je do osób fizycznych, jednostek
organizacyjnych i organizacji społecznych. Ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza
się adresatowi do jego rąk (np. przez pocztę; przez pracowników organu
administracyjnego; inne osoby lub organy, które są upoważnione). Strony pozbawione
zdolności do czynności prawnych wyręcza przedstawiciel, któremu doręcza się pismo
kierowane do strony. W przypadku ustanowienia pełnomocnika, jest on podmiotem,
któremu doręcza się pismo. Musi on być zawsze powiadamiany o czynnościach
procesowych. Doręczenie osobom fizycznym pisma następuje w miejscu ich
zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu
organu administracyjnego albo w każdym miejscu zastania adresata. Doręczenie
powinno być potwierdzone podpisem adresata, którym kwituje fakt doręczenia i jego
datę. Uchylenie się adresata od złożenia podpisu lub odmowa przyjęcia nie pozbawia
doręczenia skutku prawnego – jest to fikcja doręczenia wraz z adnotacją o odmowie
jego przyjęcia i jego dacie. Jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pismo doręcza
się każdej z nich lub jednej upoważnionej przez pozostałe strony. W przypadku
organizacji społecznych lub jednostek organizacyjnych pismo doręcza się osobie
upoważnionej do prowadzenia korespondencji w siedzibie organizacji lub jednostki.
• Doręczenia zastępcze – polega na oddaniu pisma osobie, która przyjmie na siebie
zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi. Do tych osób należą: pełnoletni
 domownik, sąsiad, dozorca domu. O doręczeniu zastępczym należy powiadomić
adresata zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej lub na drzwiach
mieszkania. W przypadku osób nieobecnych pismo doręcza się przedstawicielowi
osoby nieobecnej ustawionemu przez sąd lub przedstawicielowi tej osoby doraźnie
wyznaczonemu przez organ administracyjny.
W postępowaniu podatkowym, osoba przebywająca za granicą dłużej niż 6 miesięcy ma
obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń. Taki też obowiązek mają zagraniczne
osoby fizyczne, które nie maja miejsca pobytu w Polsce. Pisma kierowane do osób
nieznanych z miejsca pobytu doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd albo
czasowo działającemu przedstawicielowi ustanowionemu przez organ podatkowy. Pisma
kierowane do osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych, które nie mają organów
doręcza się kuratorowi, wyznaczonemu przez sąd.
Fikcja doręczenia- przepisy wyznaczają 2 fikcje doręczenia:
• Pismo skierowane do osoby fizycznej może być złożone na okres 7 dni w urzędzie
pocztowym lub w urzędzie gminy, a adresat jest o tym powiadamiany
zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej (lub informację się zostawia
na drzwiach mieszkania, w pracy, itp.). po upływie 7 dni pismo uznaje się za
doręczone.
• Odstępuje się od doręczenia, jeżeli przepisy szczególne zezwalają na powiadomienie
stron przez rozplakatowanie obwieszczeń lub ogłoszenie publiczne. Tego typu
doręczenie jest uznane za dokonane z mocy prawa po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia.
W ordynacji podatkowej, gdy nie można dokonać doręczenia zwykłego lub zastępczego
wzywa się adresata do odebrania pisma w drodze publicznego wezwania ogłaszanego w
prasie (dwukrotnie w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim). Po upływie 7 dni od dnia
ogłoszenia pismo uznaje się za doręczone.
59. Ogólne postępowanie administracyjne a szczególne.
Wyróżnia się dwa rodzaje postępowania administracyjnego – postępowanie ogólne i
postępowanie szczególne. W trybie postępowania ogólnego, regulowanego przepisami kpa,
następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych. Postępowanie
szczególne to postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw
określonego rodzaju. Postępowaniem szczególnym jest postępowanie podatkowe.
60. Zasada szybkości w postępowaniu administracyjnym i podatkowym.
Zgodnie z art. 12 kpa organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i
szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami. Zgodnie z zasadą prawdy
obiektywnej i praworządności każda sprawa musi być dokładnie rozpatrzona pod względem
faktycznym i prawnym. Z tego powodu nie jest możliwe uproszczenie postępowania ze
szkodą dla prawnego znaczenia i wartości dowodowej wielu czynności procesowych. Treścią
obowiązku wyprowadzonego z zasady szybkości postępowania jest racjonalne projektowanie
i prowadzenie postępowania. Składa się na to również unikanie zbędnych kosztów oraz
działań procesowych, unikanie zwłoki, opieszałości pracowników, lub tendencji do
przewlekania postępowania lub załatwienia sprawy.
Podobnie ustanowiona jest zasada szybkości postępowania w ordynacji podatkowej, art. 125
§1,2 OP. Istotą działań wykonywanych zgodnie z tą zasadą jest zapobieganie nieuzasadnionej
opieszałości i zwłoce.
61. Zakres mocy obowiązującej ogólnych przepisów KPA.
Przepisem noweli do kpa z 1990 roku zniesiono wyłączenie spod mocy obowiązującej kpa
postępowania w sprawach powszechnego obowiązku obrony i w sprawach należących do
właściwości wojskowych organów administracji państwowej. Przepisy zawarte w ustawach
późniejszych od kpa albo muszą być współstosowane z przepisami kpa albo mogą wyłączać
ich stosowanie.
Z dniem 1 stycznia 1998 roku weszła w życie ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku która
wyłączyła postępowanie w sprawach podatkowych spod mocy obowiązującej kpa, jednak nie
w całości. W wyniku kolejnych zmian w postępowaniu podatkowych zastosowanie znajdują
tylko przepisy działu IV (udział prokuratora w postępowaniu) oraz działu VIII (skargi i
wnioski).
62. Funkcja prewencyjna i represyjna prawa procesowego.
Funkcja prewencyjna i represyjna prawa procesowego jest przejawem funkcji ochronnej w
sferze porządku prawnego. Funkcja ochronna przejawia się zawarciem w prawie o
postępowaniu prewencyjnych i represyjnych gwarancji praworządności działania organów
administracji publicznej. Do gwarancji prewencyjnych należą wszystkie instytucje procesowe
służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy, zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej jako
podstawy zastosowania odpowiedniej normy prawa materialnego i wydaniu na podstawie
tych dwóch przesłanek prawidłowej decyzji.
Do gwarancji represyjnych należą instytucje procesowe które mają na celu wyeliminowanie z
obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień. Na system instytucji represyjnych
składa się:
• weryfikacja decyzji w toku instancji, która otwiera stronie możliwość prawną obrony
interesu prawnego w przypadku jego naruszenia przez organ I instancji, a w
konsekwencji zastosowania sankcji wzruszalności decyzji nieostatecznej, zgodnie z
art. 138 kpa, art.233 op
• weryfikacja decyzji w nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego,
poprzez zastosowanie sankcji wzruszalności decyzji w razie kwalifikowanego
naruszenia przepisów prawa procesowego, art. 145 kpa §1, art.240 op, lub
niekwalifikowanego naruszenia przepisów prawa materialnego (art. 154, 155 kpa, 253,
253a op) oraz sankcję nieważności decyzji w razie kwalifikowanego naruszenia
przepisów prawa materialnego, art. 156 §1 kpa, art. 257 §1 op.
63. Instytucja realizacji zasady prawdy obiektywnej w kpa i op.
Zasada prawdy obiektywnej zawarta w art. 7 kpa jest wspólna wszystkim procedurą, stanowi
o odcięciu się od dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej. Zasada ta pełni
rolę naczelną w ukształtowaniu czynności postępowania, zakresu środków dowodowych i
określeniu obowiązków dowodowych związanych z wyjaśnieniem stanu faktycznego i
prawnego sprawy. Zasada prawdy obiektywnej wpływa na zakres stosowania rozwiązań
prawnych poddanych założeniu oficjalności (obowiązku organu) i dyspozycyjności
(rozporządzanie uprawnieniami przez strony). To na organie spoczywa obowiązek dowodu.
Organ wyznacza zakres postępowania dowodowego, ocenia legalność dowodów,
przeprowadza dowody z urzędu. Niedopuszczalny jest jedynie dowód sprzeczny z prawem.
Prawda obiektywna musi odnosić się do wszystkich faktów i okoliczności o znaczeniu
prawnym.
64. Czynny udział strony w postępowaniu administracyjnym, wyjątki od
zaskarżalności.
Zgodnie z art. 10 kpa organ administracji publicznej jest zobowiązany do zapewnienia stronie
możliwości udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania.
Strona ma wybór środków obrony swoich interesów. Może brać aktywny udział w
postępowaniu lub zdać się wyłącznie na działanie organu. Na organie spoczywa obowiązek
pełnego wyjaśnienia sprawy i informowania strony o wszystkich czynnościach. Dostęp strony
do czynności postępowania jest ograniczony poprzez prawnie ustanowioną ochronę
informacji niejawnych. Storna ma prawo do wglądu w cały materiał zebrany w aktach
sprawy, odstąpienie od tej zasady jest dopuszczone w art. 10 §2 kpa tylko w przypadku
pilności sprawy w sytuacjach nadzwyczajnych, odstąpienie od tej zasady musi być
odnotowane w aktach sprawy, art. 10 §3 kpa.
65. Instytucja wyznaczająca kompetencję szczególną.
Kompetencja szczególna to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia
konkretnej sprawy administracyjnej w określonym układzie postępowania. Wyróżniamy dwa
rodzaje właściwości: właściwość ustawową i właściwość delegacyjną.
Zgodnie z art. 19 kpa i 15 op wyróżniamy właściwość rzeczową i miejscową, na podstawie
przepisów prawa procesowego wyróżniamy trzeci rodzaj właściwości: instancyjną.
• Właściwość rzeczowa: jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do
rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwości rzeczowa jest jedynie
wymieniona z nazwy w art. 20 kpa, a co do jej ustalenia w sprawie kodeks odsyła do
przepisów o zakresie działania organów administracji publicznej. Właściwość
rzeczową trzeba ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych
przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji administracji publicznej.
Wyznaczona przepisami ustaw materialnoprawnych właściwość może być zmieniona
w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień. Tak na
przykład wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z
zakresu swojej właściwości. W ordynacji podatkowej mimo mniej rozbudowanego
systemu nie dokonano wyczerpującego uregulowania właściwości rzeczowej, zgodnie
z art. 16 op właściwość rzeczową ustala się według przepisów regulujących zakres
działania organów podatkowych.
• Właściwość miejscowa: jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do
rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki
podziału terytorialnego kraju. Zgodnie z art. 21 kpa właściwość miejscowa jest
ustalana w następujący sposób:
◦ we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości i
zakładów pracy, właściwość miejscową ustala się na podstawie miejsca
zamieszkania, miejsca pobytu, w przypadku braku miejsca zamieszkania lub
pobytu według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju,
◦ sprawach dotyczących nieruchomości zgodnie z jej miejscem położenia lub jej
większej części,
◦ w sprawach zakładu pracy według miejsca w którym on był, jest lub będzie
prowadzony
Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej to właściwość ustala się według miejsca
zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania, a jeśli nie daje się ustalić takiego
miejsca to będzie to organ właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieścia miasta stołecznego
Warszawy.
W ordynacji podatkowej w ustalaniu właściwości miejscowej pierwszeństwo mają ustawy
szczególne. Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej właściwość miejscową ustala się na
podstawie miejsca zamieszkania albo siedziby podatnika.
• Właściwość instancyjna: jest to zdolność organu administracji publicznej do
przeprowadzania weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość
instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia (art.127 § 2 kpa) oraz
ministrom (art.157 §1 kpa). Organy wyższego stopnia wymienia art. 17 kpa. Z kolei
art. 18 kpa wyznacza organy naczelne. Organy administracji publicznej są
zobowiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Właściwość rzeczowa i
miejscowa jest rozciągana również na właściwość instancyjną. Organ wszczynający
postępowanie w sprawie jest obowiązany z urzędu sprawdzić swoją właściwość w
danej sprawie. Jeżeli podanie zostało złożone do organu niewłaściwego to zgodnie z
art. 65 kpa organ niewłaściwy niezwłocznie przekazuje podanie do organu
 właściwego. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu
uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
66. Terminy, sposoby obliczania, skutki uchybienia organów a skutki uchybienia
podmiotów.
Terminy spełniają kilka funkcji: dynamizują postępowanie, porządkują je, spełniają rolę
gwarancyjną dla stron, stabilizują rozstrzygnięcia, chronią przed zbytnią ociężałością
postępowania. Środkami są też środki przymusu, które mogą być stosowane wobec stron i
uczestników postępowania.
terminy załatwienia spraw – maksymalny termin załatwienia sprawy zależy od charakteru
sprawy i będący albo terminem ustawowym, albo terminem wyznaczonym przez organ
administrujący. Dla organu termin załatwienia sprawy ma charakter instrukcyjny tylko pod
tym względem, że jego upływ nie pozbawia tego organu kompetencji do rozstrzygnięcia
sprawy i wydania w niej decyzji. Jednakże upływ terminu powoduje powstanie określonych
uprawnień procesowych strony. Organy mają działać bez zbędnej zwłoki (art.35 § 1).
Terminy załatwienia spraw o charakterze maksymalnym liczy się od daty wszczęcia
postępowania, a w postępowaniu odwoławczym – od daty otrzymania odwołania przez organ
odwoławczy. Do tych terminów nie wlicza się odrębnych terminów wyznaczonych w
przepisach prawa dla dokonania określonych czynności okresu, w którym postępowanie było
zawieszone, jak również nie wlicza się opóźnień powstałych albo z winy stron, albo z powodu
okoliczności niezależnych od organu. Te maksymalne terminy mogą być w odniesieniu do
określonych spraw zastąpione terminami krótszymi, wyznaczone przez organ wyższego
stopnia. Art.. 35 ustanawia terminy załatwienia spraw:
niezwłocznie – które mogą być załatwione w oparciu o dowody przedstawione przez stronę
łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie
znane z urzędu organowi, bądź na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ,
nie później niż do 1 miesiąca – dla sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego
nie później niż do 2 miesięcy – dla sprawy szczególnie skomplikowanej
Uchybienie terminowi załatwienia sprawy rodzi dla organu obowiązek zawiadomienia strony
z podaniem przyczyny oraz wyznaczenie terminu dodatkowego. Na nie załatwienie sprawy w
określonym terminie służy stronie zażalenie do organu wyższego stopnia. Organ wyższego
stopnia jest władny rozpatrzyć zażalenie (skargę) tylko w przypadku zasadności tego
zażalenia. Ma on obowiązek:
• wyznaczyć termin dodatkowy załatwienia sprawy,
• wyjaśnienia przyczyn opieszałości,
• ustalenia osób winnych przewlekłości w działaniu,
• stwierdzenia potrzeby wprowadzenia środków zaradczych na przyszłość.
terminy dokonania czynności procesowych przez organ – spełniają rolę gwarancyjną dla stron
i uczestników postępowania; nie wlicza się ich do terminu załatwienia sprawy. Naruszenie
tych terminów nie daje stronie podstaw do kwestionowania samych czynności procesowych,
ale może być potraktowane jako naruszenie przepisów procesowych mające istotny wpływ na
wynik sprawy. W kpa można wyróżnić:
• terminy ad quem – przed których upływem należy dokonać czynności (np.:
autokontrola decyzji po wniesieniu odwołania), przed ich upływem można uchylić
decyzję lub stwierdzić jej nieważność.
• terminy post quem – po których upływie dokonuje się czynności (np.: rozprawa może
się odbyć nie wcześniej niż po 7 dniach od doręczenia wezwań, dowód przeprowadza
się po 7 dniach od daty zawiadomienia stron o nim).
Do terminów ustanowionych dla organu stosuje się zasady obliczania terminów określone w
art.57 § 1-4 kpa i art. 161 § 1-5 o.p., ale w żadnym przypadku nie stosuje się przepisów
dotyczących przywrócenia terminów, te przepisy nie dotyczą organów i terminów je
obowiązujących.
Terminy dokonania czynności procesowych przez strony i uczestników postępowania
ustanawiane dla stron - mają charakter ad quem, czyli prekluzyjne (zawite). Przed upływem
tych terminów czynność powinna być dokonana, jeśli ma być skuteczna procesowo. Terminy
ustanawiane dla stron mają charakter dyscyplinujący. Niektóre przepisy kpa dopuszczają
wyznaczenie terminów przez organ, np.: do zawarcia ugody. Terminy ustawowe nie mogą
być przez organ przedłużane, a jedynie mogą być w określonych sytuacjach przywracane,
terminy zaś wyznaczane przez organ mogą być wydłużane. Ustanawiane dla innych niż strony
uczestników postępowania – uchybienie terminu może spowodować zastosowanie wobec nich
środka przymusu lub ukarania (np.: grzywna); uchybienie nie wpływa na ważność czynności
procesowych.
obliczanie terminów – reguły obliczania zawarte są w art.57 § 1-4 (podobnie w art.161 o.p.),
który stanowi:
a) jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu
terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie to nastąpiło. Upływ ostatniego z
wyznaczonych liczby dni uważa się za koniec terminu,
b) terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu,
który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu,
c) terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim
miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w
ostatnim miesiącu nie było, w ostatnim dniu tego miesiąca,
d) jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień
terminu uważa się następny dzień powszedni.
zachowanie terminów – wtedy, gdy dopełni się ich przed organem w wyznaczonym terminie.
W przypadku możliwości posłużenia się pismem dla dokonania czynności termin będzie
zachowany, jeżeli pismo zostanie przed upływem terminu nadane w krajowym urzędzie
pocztowym, a za granicą – za pośrednictwem urzędu konsularnego, albo skorzysta się z
pośrednictwa ustawowo upoważnionych podmiotów.
67. Rozstrzyganie sporów o właściwość w kpa i op.
Sporem o właściwość jest sytuacja prawna w której co do zakresu działania organów
państwowych zachodzi rozbieżność poglądów, która powinna być usunięta na skutek
podjętych w tym kierunku środków prawnych. Spory o właściwość mogą wystąpić tylko w
zakresie właściwości ustawowej. Wyróżniamy spory pozytywne, czyli takie w których dwa
organy uznają się za właściwe i spory negatywne, w których żaden organ nie uważa się za
właściwy. Ze względu na rodzaj organów pozostających w sporze możemy je podzielić na
spory wewnętrzne, czyli pomiędzy organami należącymi do jednego elementu systemu
ustrojowego państwa oraz na spory zewnętrzne czyli pomiędzy organami samorządu
terytorialnego a innymi organami administracji publicznej lub pomiędzy organami
administracji publicznej a sądami powszechnymi. Zgodnie z art. 22 § 1 kpa organami
właściwymi do rozstrzygania sporów wewnętrznych są najbliższe wspólne dla organów
pozostających w sporze organy wyższego stopnia (starosta, wojewoda, minister właściwy do
spraw administracji publicznej). W ordynacji podatkowej spory rozstrzyga: pomiędzy
naczelnikami US tego samego województwa – Dyrektor izby skarbowej, pomiędzy
naczelnikami US różnego województwa – minister właściwy do spraw finansów.
Do czasu rozstrzygnięcia sporów o właściwość organ na którego obszarze wynikła sprawa
podejmuje tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny.
Spory zewnętrzne czyli spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a organami
administracji rządowej są zwane również sporami kompetencyjnymi. Zgodnie z
konstytucyjną zasadą samodzielności samorządu terytorialnego zawartą w art. 166
Konstytucji RP właściwymi do rozstrzygania sporów kompetencyjnych jest sąd
administracyjny. To samo rozwiązanie przyjmuje kpa i ordynacja podatkowa. Właściwy do
rozstrzygania sporu jest NSA. Postępowanie odbywa się zgodnie z przepisami o
postępowaniu przed WSA. NSA rozstrzyga spór poprzez wskazanie organu właściwego do
rozpoznania sprawy, orzeczenie NSA wiąże strony. W przypadku sporu negatywnego, organ
wskazany przez NSA jest zobowiązany wszcząć postępowanie w sprawie. Jeżeli
postępowanie się już toczy to sąd wyznacza organ do prowadzenia dalszych czynności
postępowania, a organ który nie został wskazany umarza postępowanie. Jeżeli postępowanie
przed organami pozostającymi w sporze zostało zakończone przez wydanie decyzji, to
decyzja wydana przez organ który nie został wskazany jako właściwy w sprawie podlega
wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie nadzwyczajnym na podstawie art. 156 § 1 kpa i
art. 257 § 1 op.
Ponadto spór pomiędzy organami a sądami powszechnymi.
68. Spory kompetencyjne w kpa i op.
Spory zewnętrzne czyli spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a organami
administracji rządowej są zwane również sporami kompetencyjnymi. Zgodnie z
konstytucyjną zasadą samodzielności samorządu terytorialnego zawartą w art. 166
Konstytucji RP właściwymi do rozstrzygania sporów kompetencyjnych jest sąd
administracyjny. To samo rozwiązanie przyjmuje kpa i ordynacja podatkowa. Właściwy do
rozstrzygania sporu jest NSA. Postępowanie odbywa się zgodnie z przepisami o
postępowaniu przed WSA. NSA rozstrzyga spór poprzez wskazanie organu właściwego do
rozpoznania sprawy, orzeczenie NSA wiąże strony. W przypadku sporu negatywnego, organ
wskazany przez NSA jest zobowiązany wszcząć postępowanie w sprawie. Jeżeli
postępowanie się już toczy to sąd wyznacza organ do prowadzenia dalszych czynności
postępowania, a organ który nie został wskazany umarza postępowanie. Jeżeli postępowanie
przed organami pozostającymi w sporze zostało zakończone przez wydanie decyzji, to
decyzja wydana przez organ który nie został wskazany jako właściwy w sprawie podlega
wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie nadzwyczajnym na podstawie art. 156 § 1 kpa i
art. 257 § 1 op.
Ponadto spór pomiędzy organami a sądami powszechnymi.
69. Funkcja administracyjnego prawa procesowego w związku z porządkiem
prawnym.
Normy prawa procesowego mają charakter norm instrumentalnych. Służą urzeczywistnianiu
norm prawnych w ścisłym tego słowa znaczeniu. Normy prawne w ścisłym znaczeniu
regulują bezpośrednio stosunki życia społecznego, określają zachowanie jednostek wobec
siebie i państwa. Prawo procesowe pozostaje w ścisłej współzależności z prawem
materialnym służąc jego realizacji. Norma prawa procesowego ustanawia reguły ustalenia
stanu faktycznego materialnej sprawy administracyjnej. Naruszenie prawa procesowego,
które prowadzi do wadliwego ustalenia stanu faktycznego jest podstawą do uchylenia decyzji,
art. 138 §2 kpa, a kwalifikowane naruszenie norm prawa procesowego jest podstawą
uchylenia decyzji w trybie wznowienia postępowania, art. 145 §1 kpa. Ustalenie naruszenia
prawa procesowego, które może mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jest podstawą
uchylenia przez sąd administracyjny decyzji lub postanowienia.
W przypadku prawa o postępowaniu administracyjnym, które jest powołane do realizacji
prawa materialnego, prawo procesowe pełni funkcję służebną wobec prawa materialnego. W
przypadku prawa o postępowaniu sądowo administracyjnym, które reguluje proces kontroli
zgodności z prawem podjętych rozstrzygnięć administracyjnych, prawo procesowe nie jest
ukierunkowane na realizację prawa materialnego lecz na kontrolę prawidłowości realizacji
prawa materialnego. Tak więc w przypadku postępowania sądowo administracyjnego nie
można mówić o funkcji służebnej prawa procesowego w takim samym stopniu jak w
przypadku prawa o postępowaniu administracyjnym.
70. Strona o osoba zainteresowana.
Uczestnik postępowania mający w sprawie interes faktyczny określany jest mianem osób
zainteresowanych. Przepisy kpa nie regulują sytuacji prawnej osób zainteresowanych, a zatem
ta kategoria uczestników postępowania jest pozbawiona praw procesowych. Brak
unormowania sytuacji prawnej osób zainteresowanych jest uzasadniany tym że postępowanie
skargowo-wnioskowe gwarantuję ochronę interesów faktycznych, a więc osoby te mogą
podejmować ochronę swoich interesów, wnosząc skargę powszechną. Osoba zainteresowana
może również bronić swoich interesów w postępowaniu za pośrednictwem organizacji
społecznej. Takie rozwiązanie budzi zastrzeżenia ze względu na uzależnienie faktycznych
interesów osoby zainteresowanej od tego czy organizacji społeczna chce i może podjąć się
takiej interwencji. Tak więc wniesienie skargi lub działanie za pośrednictwem organizacji
społecznej nie gwarantuje osobie zainteresowanej pełnej ochrony własnych faktycznych
interesów.
71. Wyłączenie pracownika, organu, członka organu kolegialnego w kpa i op.
Instytucja wyłączenia jest instytucją procesową wyznaczającą zdolność prawną organu
administracji publicznej.
Podstawowym elementem instytucji wyłączenia pracownika jest jego bliskość wobec strony
lub osobiste zaangażowanie w sprawie. Pracownik podlega wyłączeniu, zgodnie z art. 24 kpa
gdy: wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa i obowiązki, gdy jest to sprawa
małżonka, krewnych lub powinowatych do 2 stopnia, gdy sprawa dotyczy osoby związanej z
pracownikiem stosunkiem kurateli, opieki, przysposobienia, gdy pracownik był lub jest
przedstawicielem jednej ze stron lub pozostaje z przedstawicielem w związku, gdy jedna ze
stron jest w stosunku nadrzędności służbowej wobec pracownika. Podstawę wyłączenia mogą
stanowić również inne okoliczności jeżeli zostanie uprawdopodobnione że pracownik może
stronniczy. Wyłączenie pracownika następuje poprzez postanowienie bezpośredniego
przełożonego. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organ stał się niezdolny do załatwienia
sprawy, właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia lub wyznaczony przez
niego organ (kiedy stroną postępowania jest wójt starosta, marszałek województwa).
Na instytucję wyłączenia organu składają się następujące elementy: rodzaj sprawy, osobiste
zaangażowanie, bliskość wobec strony. Wyłączenie organu administracji publicznej zostało
ograniczone do spraw dotyczących interesów majątkowych i odnosi się do załatwienie
sprawy, czyli do wydania decyzji. Podmiotem wyłączenia może być nie tylko kierownik
organu wyższego stopnia ale również osoba zajmująca stanowisko kierownicze w organie
bezpośrednio wyższego stopnia, a więc to pojęcie odnosi się do wszystkich osób
stwarzających fizyczne możliwości albo uprawdopodobnienie o możliwości wpływania na
bieg spraw prowadzonych przez organ podporządkowany. W przypadku wystąpienia
przesłanek wyłączenia organ traci z mocy prawa zdolność do prowadzenia postępowania w
danej sprawie, może podejmować jedynie czynności procesowe które nie cierpią zwłoki na
interes społeczny lub ważny interes stron. Wyłączenie organu powoduje dewolucję
kompetencji, sprawę załatwia bowiem: organ wyższego stopnia, organ wyższego stopnia nad
organem w którym osoba wymieniona w przepisie zajmuje stanowisko kierownicze. Jeżeli
osoba jest ministrem lub prezesem samorządu kolegialnego organ właściwy wyznacza prezes
rady ministrów. Sprawa jest rozpatrywana w tej samej instancji co organ wyłączony od
załatwienia sprawy. W ordynacji podatkowej nie następuje dewolucja kompetencji.
Instytucja wyłączenia członka organu kolegialnego jest identyczna w swej konstrukcji z
instytucją wyłączenia organu administracji publicznej.
 72. Zawieszenie postępowania w kpa i op. 200
Stan zawieszenia postępowania jest to taki stan w którym trwa nadal stan zawiłości sprawy i
nadal istnieją powstałe w nim skutki prawno procesowe ale tok postępowania ulega
wstrzymaniu, żadne czynności procesowe nie są podejmowane, nie biegną praktycznie żadne
terminy. Przyczyny zawieszenia postępowania administracyjnego dzielimy na:
• obligatoryjne: gdy brak jest reprezentacji strony z powodu śmierci, śmierci
przedstawiciela ustawowego, utrata przez stronę zdolności do czynności prawnych
oraz gdy zachodzi konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej, tzn. zagadnienia
materialnoprawnego będącego we właściwości innego organu. W ordynacji
podatkowej w przypadku śmierci strony konieczne jest przeprowadzenie kwestii
wstępnej, jaką stanowi rozstrzygnięcie o odpowiedzialności osób trzecich za
zaległości podatkowe podatnika. Czynności mogą być wznowione po ustaniu
przyczyn zawieszenia, albo z urzędu albo na wniosek stron.
• Fakultatywne: kilka przesłanek fakultatywnego zawieszenia postępowania musi
wystąpić łącznie, organ może zawiesić postępowanie na wniosek strony która je
wszczęła jeżeli inna strona nie wnosi sprzeciwu i gdy nie chodzi o interes społeczny.
W postępowaniu podatkowym fakultatywne zawieszenie postępowania jest
ograniczone przedmiotowo do spraw ulg w zapłacie podatków i może nastąpić na
wniosek strony. Czynności mogą być wznowione tylko na wniosek strony lub stron.
Zawieszenie postępowania następuje postanowieniem na które służy zażalenie. Ostateczne
postanowienie może być zaskarżone do sądu administracyjnego. Zawieszenie postępowania
nie oznacza bezczynności organu. Od wydania postanowienia o zawieszeniu organ ma w
postępowaniu ogólnym następujące obowiązki:
• podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu
postępowania
• podjęcie czynności zapobiegających niebezpieczeństwu dla życia i zdrowia lub
interesu społecznego
• zastosowanie wyjątkowego trybu rozstrzygania kwestii wstępnej
• wszczęcie z urzędu postępowania po ustaniu przeszkody
• respektowanie wstrzymania biegu terminów kodeksowych.
Organy podatkowe nie mają prawnych podstaw do podejmowania czynności procesowych w
okresie zawieszenia postępowania.
Wyjątkowy trybu rozstrzygania kwestii wstępnej, uregulowany w art. 100 § 1-3 kpa, stosuje
się w dwóch odmiennych sytuacjach:
• bez zawieszenia postępowania, gdy zawieszenie może stworzyć stan zagrożenia dla
życia i zdrowia lub gdy mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony
• w trakcie zawieszenia postępowania, gdy strona pomimo wezwania przez organ nie
złożyła wniosku do właściwego organu.
Tryb wyjątkowy rozpoznania kwestii wstępnej powoduje, że organ bada sprawę wykraczając
poza zakres jego właściwości rzeczowej. Rozstrzyga w niej na użytek swojego postępowania
w celu usunięcia przeszkody. Ordynacja podatkowa nie zawiera przepisów dopuszczających
tryb wyjątkowy. Odmienne rozstrzygnięcie kwestii wstępnej przez organ właściwy powoduje
powstanie przesłanki wznowienia postępowania, art. 145 §1 pkt.7 kpa.
73. Oświadczenie stron a przesłuchanie. s.221
Wprowadzenie do systemu środków dowodowych przesłuchania stron jest kwestią
kontrowersyjną, ponieważ strona jest zorientowana najlepiej w stanie faktycznym sprawy ale
jednocześnie jest nią bezpośrednio zainteresowana co rodzi obawy czy będzie przedstawiać
stan faktyczny zgodnie z prawdą. Zgodnie z art. 86 kpa dopuszczalność stosowania tego
środka dowodowego jest uzależniona od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek:
 • wyczerpaniu innych środków dowodowych lub ich braku; czyli kiedy organ
orzekający nie ma możliwości ustalenia stanu faktycznego za pomocą innych środków
dowodowych
• pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy
Wynika z tego że przesłuchanie stron jest środkiem dowodowym posiłkowym dopuszczalnym
w ostateczności. Użycie tego środka zależy od oceny organu, ale jest ona ograniczona zasadą
prawdy obiektywnej zgodnie z którą organ ma obowiązek skorzystać z tego środka
dowodowego jeżeli nie będzie można ustalić stanu faktycznego z innych dowodów.
W ordynacji podatkowej jedyną przesłanką dopuszczalności przesłuchania strony jako środka
dowodowego jest wyrażenie przez stronę zgody. Wykorzystanie tego środka przez organ jest
obowiązkowe jeżeli wymaga tego zasada prawdy obiektywnej.
W przypadku gdy stroną jest osoba fizyczna, organ orzekający powinien się kierować oceną
zdolności strony do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń i na tej podstawie
przesłuchać stronę lub jej przedstawiciela ustawowego. Jeżeli stroną jest jednostka
organizacyjna, organ może przesłuchać przedstawiciela ustawowego lub statutowego. Do
przesłuchania strony stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadka z wyłączeniem
przepisów o środkach przymusu. Stronę poucza się o prawie do odmowy odpowiedzi na
pytanie oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Strona ma obowiązek stawić się na
wezwanie organu, pod karą grzywny lub w ordynacji podatkowej kary porządkowej.
Dopuszczalność odebrania od strony oświadczenia jest uzależniona od łącznego wystąpienia
dwóch przesłanek:
• przepis prawa wprost nie wymaga przedłożenia zaświadczenia
• strona zgłasza wniosek że chce złożyć oświadczenie
Jeżeli obie przesłanki są spełnione organ zobowiązany jest przyjąć oświadczenie, tak samo
jest w postępowaniu podatkowym. Oświadczenie stron można porównać do rozwiązania
przyjętego w postępowaniu cywilnym dotyczącego faktów przyznanych w toku postępowania
przez stronę przeciwną. Jeżeli fakty przyznane nie budzą wątpliwości to nie wymagają
dowodu. Strona składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.
74. Zasady dowodowe. s.228
Zasadą ogólną kształtującą postępowanie dowodowe jest zasada prawdy obiektywnej
ustanowiona w systemie zasad ogólnych. Zasady szczególne są konkretyzacją obowiązków
organu administracji publicznej służących wykonaniu zasady ogólnej. Zasady szczególne to:
• Zasada oficjalności postępowania dowodowego: zgodnie z art. 77 kpa organ jest
zobowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
Organ określa zakres jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego.
Podstawą ustalenia zakresu dowodów jest norma prawa materialnego, organ ustala
zatem jakie okoliczności faktyczne mają znaczenie prawne w sprawie i jakie dowody
są niezbędne dla ich ustalenia. Organ określa zakres postępowania dowodowego w
formie postanowienia ale nie jest nim związany. Z przeprowadzonych dowodów organ
jest zobowiązany sporządzić protokół. Organ ma obowiązek rozpatrzyć cały materiał
dowodowy. Organ zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów może odmówić
wiarygodności ale musi to uzasadnić.
• Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego: zgodne z zasadą prawdy
obiektywnej, rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy jest uwarunkowane
przeprowadzeniem postępowania dowodowego przez organ orzekający w sprawie. Od
tej zasady odstąpiono w postępowaniu podatkowym przyjmując że dowodami mogą
być inne dokumenty zgromadzone w toku różnych postępowań.
• Zasada otwartego systemu dowodów: zgodnie z art. 75 §1 jako dowód należy
dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy a nie jest sprzeczne
z prawem. Otwarty system dowodów przyjmuje również ordynacja podatkowa.
 • Zasada równej mocy środków dowodowych: to rozwiązanie które nie wprowadza
ograniczeń co do rodzaju dowodów, którym należy przyznać pierwszeństwo w
ustaleniu istnienia danego faktu. Wyjątki od tej reguły mogą wprowadzić jedynie
przepisy szczególne, ale zawsze w przypadku wątpliwości należy zastosować zasadę
otwartego systemu dowodów i zasadę równej mocy dowodowej.
• Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym: to prawo strony do
czynnego udziału w ustalaniu stanu faktycznego oraz prawo do udziału w
czynnościach postępowania dowodowego. Strona może żądać przeprowadzenia
dowodu w sprawie i ma prawo do wypowiedzenia się w sprawie przeprowadzonych
dowodów. Organ może nie uwzględnić żądania strony jeżeli żądanie nie zostało
zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, tylko w
przypadku gdy żądanie to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami.
Strona nie ma obowiązku do przedstawiana dowodów. Może je przytoczyć przed
organem II instancji lub dopiero w postępowaniu nadzwyczajnym. Nie można wobec
strony która nie przedstawiła faktów lub dowodów przed wydaniem decyzji stosować
sankcji w postaci odmówienia jej możliwości skutecznego żądania weryfikacji
decyzji.
• Zasada swobodnej oceny dowodów: zgodnie z art. 80 kpa organ ocenia na podstawie
całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.
Ocena dowodów musi być przeprowadzona zgodnie z normami prawa procesowego
oraz z zachowaniem następujących reguł: należy się opierać na materiale dowodowym
zebranym przez organ, ocena powinna mieć za podstawę całokształt materiału
dowodowego, organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów, z
zastrzeżeniem dokumentów urzędowych, ksiąg podatkowych i mocy deklaracji. Organ
może określonym dowodom odmówić wiary.
75. Postępowanie wyjaśniające s. 236
Postępowanie wyjaśniające może być przeprowadzone w dwóch formach: rozprawy i
postępowania gabinetowego. Jeżeli nie występują przesłanki wymienione w art. 89 kpa to
czynności postępowania wyjaśniającego mogą być przeprowadzone w formie postępowania
gabinetowego. Najczęściej będzie to miało miejsc gdy w sprawie jest jedna strona lub gdy są
dwie ale ich interes nie jest sprzeczny. Jest to postępowanie mniej sformalizowane ale
obowiązuję wszystkie zasady postępowania dowodowego. Postępowanie gabinetowe jest
często prowadzone gdy do ustalenia stanu faktycznego wystarczą dokumenty oraz ma częste
zastosowanie w postępowaniu podatkowym, w którym przed organem I instancji nie
występuje rozprawa.
76. Rozprawa w kpa i op s. 236
Rozprawa jest formą postępowania wyjaśniającego. Rozprawa umożliwia koncentrację w
jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, a wieć
realizację zasady kotradyktoryjności, koncentracji dowodów, bezpośredniości, szybkości,
prostoty, oszczędności, jawności i celowości czynności. KPA nie wprowadza rozróżnienia
pomiędzy obligatoryjnym a fakultatywnym prowadzeniem rozprawy. Zgodnie z art. 89 §1 kpa
organ przeprowadzi rozprawę w każdym przypadku gdy zapewni to przyśpieszenie lub
uproszczenie postępowania, bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego
przepis prawa oraz zgodnie z art. 89 §2 kpa organ powinien przeprowadzić rozprawę gdy
zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron, jest potrzebny udział świadków, biegłych lub
oględzin. Organ ocenia wystąpienie przesłanki uzasadniającej przeprowadzenie rozprawy.
Nieprzeprowadzenie rozprawy pomimo że wymaga tego przepis prawa jest rażącym
naruszeniem prawa. Nieprzeprowadzenie rozprawy z powodu błędnej oceny sytuacji stanowi
naruszenie prawa procesowego. Do czynności poprzedzających należy wezwanie stron do
złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów, stawienia się na rozprawę, wezwanie
świadków i biegłych, powiadomienie wszystkich organizacji i osób których udział jest
uzasadniony. Wezwanie na rozprawę doręcza się na piśmie określając jej termin, przedmiot i
miejsce. Ogłoszenie i doręczenie wezwań powinno nastąpić co najmniej siedem dni przed
rozprawą. Rozprawą kieruje pracownik organu przed którym toczy się postępowanie.
Odstąpienie od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu jest możliwe tylko gdy
strona z własnej woli zrezygnuje z udziału w postępowaniu.
77. Pojęcie i struktura postanowienia. s. 242,253
Postanowienia są jedną z prawnych form orzekania. W literaturze postanowienia dzieli się na
cztery kategorie:
• ściśle procesowe
• procesowe, wpływające na dalszy przebieg postępowania: to takie które mogą mieć
wpływ na poszczególne czynności procesowe albo na stosowanie określonych
instytucji procesowych co wpływa na bieg postępowania. Są nimi na przykład
postanowienie o odmowie przywrócenia terminu lub o przywróceniu, postanowienia
procesowe umożliwiają rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy poprzez kształtowanie
procesowych praw i obowiązków stron oraz uczestników postępowania.
• odnoszące się do istoty sprawy lub wywierające skutek materialnoprawny: są to
postanowienia wydawane przy współdziałaniu organów administracji publicznej,
które albo może wpływać albo wpływa stanowczo na treść decyzji wydanej w
sprawie. Jest to materialny i jednostronny wyraz woli organu współdziałającego.
• postanowienia wydawane poza ramami postępowania administracyjnego ogólnego
Elementy postanowienia są identyczne ze składnikami decyzji z dwoma wyjątkami: wymienia
się nie tylko strony, lecz również inne osoby, które mogą być adresatem postanowienia,
uzasadnienie zamieszcza się w postanowieniach które można zaskarżyć zażaleniem lub
skargą do sądu administracyjnego oraz które wydano po rozpoznaniu zażalenia.
Postanowienia ogłasza się ustnie, natomiast pisemnie doręcza się tylko te które mogą być
zaskarżone na drodze administracyjnej lub sądowej. Postanowienie wiąże organ i adresata
postanowienia. Postanowienia procesowe stanowią o czynnościach postępowania oraz
prawach i obowiązkach stron, postanowienia te są natychmiast wykonalne. Postanowienia
dotyczące biegu postępowania wywierają nie tylko skutki właściwe postanowieniom
procesowym ale również skutki szczególne np. zapewnienie skuteczności odwołania poprzez
przywrócenie terminu do jego wniesienia.
78. Prawomocność decyzji s.253
Zgodnie z art. 269 kpa niektórym tylko decyzją przysługuje cecha prawomocności. Decyzję
określone w innych przepisach prawnych uważa się za prawomocne, chyba że z przepisów
tych wynika, iż dotyczą one takiej decyzji, która została utrzymana w mocy w postępowaniu
sądowym bądź też nie została zaskarżona w tym postępowaniu z powodu upływu terminu do
wniesienia skargi.
79. Umorzenie postępowania administracyjnego s. 257
Decyzja umarzająca postępowanie stwierdza że nie ma przesłanek do orzekania co do istoty
sprawy i kończy zawiłość sprawy w danej instancji. Decyzja umarzająca postępowanie może
być zaskarżona w drodze odwołania. Umorzenie postępowania następuje w dwóch
sytuacjach, zgodnie z art. 105 kpa: gdy organ stwierdzi bezprzedmiotowość postępowania lub
strona na wniosek której wszczęto postępowanie wystąpi o umorzenie. Umorzenie z
jakiejkolwiek przyczyny oznacza umorzenie postępowania z każdej przyczyny powodującej
brak jednego z elementów materialnego stosunku prawnego w odniesieniu do jego sfery
podmiotowej i przedmiotowej.
80. Weryfikacja wad nieistotnych s. 259
System weryfikacji decyzji stwarza zarówno możliwość usunięcia wad nieistotnych jak i wad
istotnych. Usunięcie wad nieistotnych następuje w drodze rektyfikacji decyzji, który obejmuje
sprostowanie, uzupełnienie, wykładnię treści wyroku. Rozgraniczenie trybu rektyfikacji
decyzji od innych trybów jej weryfikacji wymaga ustalenia co może stanowić przedmiot
sprostowania lub uzupełnienia decyzji. W decyzji, zgodnie z art. 113 kpa prostuje się błędy
pisarskie i oczywiste omyłki. Uzupełnienie decyzji dotyczy jej rozstrzygnięcia oraz pouczeń
co do możliwości wniesienia środków zaskarżenia na drodze administracyjnej lub sądowej.
Rozstrzygnięcie musi być kompletne w ukształtowaniu wyniku sprawy i z tego powodu
decyzja może wymagać uzupełnienia. Decyzja musi zawierać wszystkie wymagane prawem
składniki: stosowne pouczenia co do toku instancji, kontroli sądowej. W pojęciu rektyfikacji
mieści się również wyjaśnienie decyzji przez organ który ją wydał. Wyjaśnienia decyzji
dokonuje się w przypadku wątpliwości co do jej treści, zakresu praw lub obowiązków nią
uregulowanych, terminu, w którym powstaje skutek prawny. Swego rodzaju wykładnia
decyzji nie może prowadzić do merytorycznej zmiany treści rozstrzygnięcia. Uzupełnienie
decyzji następuje na wniosek strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Uzupełnienie
rozstrzygnięcia powinno nastąpić w formie decyzji uzupełniającej. Wykładnia decyzji
następuje na żądanie stron lub organu egzekucyjnego. Żądanie wyjaśnienia treści nie jest
ograniczone żadnym terminem. Sprostowanie błędów pisarskich, rachunkowych czy innych
omyłek może nastąpić w każdym czasie na wniosek stron lub z urzędu.
81. Klasyfikacja środków zaskarżenia s. 267 – wznowienie nauki :)
Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje weryfikację decyzji i postanowień na
drodze administracyjnej przyjmując zasadę dwuinstancyjności, oznaczającą prawo strony do
dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy (art.15 kpa) w toku instancji oraz w
nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego, w których zasadą jest ochrona
trwałości decyzji ostatecznej, z wyjątkiem dopuszczalności jej weryfikacji w trybie art. 16 §1
kpa. Zgodnie z art. 16 §2 kpa dopuszczalna jest również skarga na drodze sądowej do sądu
administracyjnego. Środki zaskarżenia są to instytucje procesowe, które dają uprawnionemu
podmiotowi możliwość weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub
reformacji. Środki zaskarżenia są oparte na zasadzie skargowości, to znaczy że służą
uprawnionemu podmiotowi do uruchomienia postępowania weryfikacyjnego. Środki
zaskarżenia mogą być kwalifikowane pod względem kryterium przesunięcia kompetencji do
weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia na wyższą instancję. I tak wyróżniamy środki:
• bezwzględnie dewolutywne (zawsze przesuwają sprawę do wyższej instancji),
• względnie dewolutywne (powodują przesunięcie do wyższej instancji, jeśli nie
uwzględniła ich I instancja)
• niedewolutywne (są rozpatrywane przez organ wydający zaskarżaną decyzję).
Kolejne kryterium zależy od rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia: środki zaskarżenia
zwyczajne przysługują od rozstrzygnięć nieostatecznych, natomiast środki zaskarżenia
nadzwyczajne są wnoszone od rozstrzygnięć ostatecznych. Ponadto środki zaskarżenia można
kwalifikować na podstawie mocy prawnej:
• bezwzględnie suspensywne wstrzymują wykonanie zaskarżonego rozstrzygnięcia z
mocy prawa,
• względnie suspensywne pozostawiają wstrzymanie zaskarżonego rozstrzygnięcia
ocenie organu rozpatrującego środek zaskarżenia.
82. Prawo odwołania i zażalenia w kpa i op s.269,295
Odwołanie jest instytucją procesową i należy do podstawowych środków zaskarżenia. Prawo
odwołania jest podstawowym prawem zagwarantowanym w konstytucji. Każda ze stron ma
prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Zgodnie z art. 127
§1 kpa uprawnienie do wniesienia odwołania służy stronie. Legitymację do wniesienia
odwołania ma również podmiot do którego została skierowana decyzja. Dopuszczalność
odwołania wyznacza zasada dwuinstancyjności: od każdej decyzji nie ostatecznej służy
odwołanie. Odwołanie nie służy od decyzji wydanej w Instancji przez ministra oraz od
decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących do zadań
własnych jednostek samorządu terytorialnego. Od tych decyzji służy inny środek zaskarżenia
– wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zgodnie z art. 141 §1 kpa
uprawnienie do wniesienia zażalenia służy stronie, jednak w przepisach szczegółowych
uprawnienie to może zostać przyznane innym stronom postępowania, takim jak świadkowie,
biegli, osoby trzecie, np. art.88 §1 kpa. Postanowienia co do których kpa nie przewidziało
dopuszczalności zażalenia, mogą być skarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim
przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym.
83. Legitymacja do złożenia odwołania i zażalenia s. 272,295
Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości. Może być uruchomione tylko
w wyniku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej. Odwołanie nie może
być wszczęte z urzędu. Zgodnie z art 127 §1 kpa legitymacje do wniesienia odwołania ma
strona – czyli zgodnie z art 28 kpa – podmiot który twierdzi że decyzja organu I instancji
dotyczy jego interesu lub obowiązku prawnego. Ponadto legitymację do wniesienia odwołania
posiada podmiot który twierdzi że nie ma interesu ani obowiązku prawnego ale decyzja
została do niego skierowana – w takich przypadkach zastosowanie znajduje art 156 §1 pkt 4 –
o stwierdzeniu nieważności decyzji czyli jej uchyleniu. Prawo to może realizować jednostka
posiadająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, art. 29, 30 kpa. Brak jest
ograniczeń formalnych i materialnych dotyczących legitymacji strony – zarówno podmiot nie
biorący udziału w postępowaniu w I instancji, ma prawo do wniesienia odwołania jeżeli jest
stroną w rozumieniu art. 28 kpa. Jedyną przesłanką materialną jest „niezadowolenie strony” z
decyzji organu I instancji, zgodnie z art. 128 kpa – przy czym należy je interpretować
rozszerzająco. O tym czy decyzja zaspokaja roszczenia decyduje sama strona a nie organ ją
wydający.
W postępowaniu podatkowym przysługuje odwołanie tylko do jednej instancji, podmioty
mające status prawny strony w postępowaniu podatkowym wyznaczają przepisy art. 133 op.
Legitymacja strony ograniczona jest przez wymagania formalne odwołania, art 222 op.

Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zażalenie służy tylko na

postanowienie, co do których przepisy kpa lub op wprost przewidują zaskarżalność w drodze
zażalenia. Postanowienia co do których przepisy kpa lub op nie przewidziały dopuszczalności
wniesienia zażalenia mogą być zaskarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takich
przypadkach zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym.
Legitymacja do wniesienia zażalenia przysługuje również stronie. Ale w przepisach
szczegółowych uprawnienie to przyznano również innym uczestnikom postępowania, którzy
również mogą być adresatami postanowienia (świadkowie, biegli, osoby trzecie). Tym stroną
również przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na dotyczące ich postanowienia, jeżeli
kpa wprost o tym stanowi (art. 88 §1 kpa).
84. Środki bezwzględnie suspensywne w kpa i op 277
Zgodnie z art. 130 §1 kpa przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie
podlega wykonaniu, chyba że decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności,
podlega natychmiastowemu wykonaniu na mocy ustawy lub gdy jest zgodna z żądaniem
wszystkich stron. Wykonanie decyzji organu I instancji nie czyni bezprzedmiotowym
postępowania odwoławczego, ale ze względu na skutki wykonania decyzji trudne do
odwrócenia, istotne znaczenie dla środka zaskarżenia ma uregulowanie mocy odwołania. Kpa
przyznaje odwołaniu moc środka zaskarżenia bezwzględnie suspensywnego, zgodnie z art.
130 §2 – wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Bezwzględna
suspensywność nie obejmuje wyjątków rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji.
Jedynie organ rozpatrujący odwołanie może wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji,
jeśli uzna to za stosowne.

W ordynacji podatkowej odwołanie ma moc względnie suspensywną. Wniesienie odwołanie

nie wstrzymuje wykonania decyzji. Jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem
stron lub interesem publicznym, na wniosek strony lub z urzędu, organ w drodze
postanowienie wstrzymuje wykonanie decyzji w całości lub w części.
85. Dopuszczalność stosowania sankcji nieważności w postępowaniu odwoławczym
s.287
Zgodnie z treścią wyroku NSA z 12 marca 1981 roku organ odwoławczy jest obowiązany
rozpatrzyć odwołanie zgodnie z art 138 kpa, dokonując merytorycznej i prawnej oceny
zasadności zaskarżonej decyzji, nie może natomiast w postępowaniu instancyjnym stosować
art. 156 §1 kpa. Oznacza to że ze względu na rozwiązanie przyjęte w art. 138 §2 kpa organ
odwoławczy nie może stwierdzić nieważności decyzji, ponieważ nie dopuszczono takiej
możliwości w postępowaniu odwoławczym. W postępowaniu odwoławczym dopuszczalna
jest jedynie sankcja wzruszalności decyzji.
86. Teoria wadliwości s. 299
87. Nieważność decyzji (postanowienia) s. 300
Teoria wadliwości decyzji administracyjnej musi pogodzić ze sobą wymagania interesu
ogólnego (zbiorowego, społecznego) oraz interesu jednostkowego (indywidualnego), musi
również godzić ze sobą wymagania stawiane przez zasadę praworządności i przez zasadę
trwałości decyzji administracyjnej. Przy badaniu wadliwości decyzji przyjmuje się założenie
istnienia gradacji wad decyzji; określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie
określonych sankcji w zakresie skutków prawnych decyzji w postaci sankcji wzruszalności
decyzji, albo też sankcji nieważności decyzji. Koncepcja nieważności decyzji opiera się na
założeniu, że decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są
aktami nie mającymi mocy prawnej. Jeśli przyjmiemy, że do istotnych elementów czynności
prawnej należy wywołanie skutków prawnych, to w razie gdy ten element nie wystąpi,
będziemy mogli powiedzieć, że czynność prawna nie istnieje, a zatem decyzja nieważna, nie
będąca zdolną do wywołania skutku prawnego, jest aktem pozornym. Jeżeli natomiast
uznamy, że czynność prawna jest wyłącznie środkiem służącym do osiągnięcia określonego
skutku prawnego, umiejscawiając ten skutek poza samym pojęciem czynności prawnej, to nie
będziemy mogli twierdzić, że brak skutku prawnego powoduje nieistnienie czynności
prawnej, a w konsekwencji nie będziemy mogli uznać decyzji nieważnej za akt pozorny.
Skoro więc elementem konstytutywnym czynności prawnej jest oświadczenie woli, a jej
celem jest wywołanie skutku prawnego umiejscowionego poza pojęciem czynności prawnej,
to decyzja nieważna nie może być aktem pozornym czy tym bardziej aktem nie istniejącym.
Taka decyzja istnieje, bo istnieje tzw. zewnętrzny stan faktyczny czynności prawnej, jednakże
ze względu na wady, jakimi decyzja jest obarczona, nie będzie ona zdolna do wywołania
skutku prawnego. Akt pozorny nie wchodzi do obrotu prawnego, nie ma cechy
prawomocności, nikt tym aktem nie będzie związany, ani też nie będzie potrzeby
eliminowania go z obrotu prawnego przy zastosowaniu trybu określonego przepisami prawa.
Konstrukcja nieważności z mocy samego prawa może być zastosowana jedynie wtedy, gdy
ustawodawca taki wyjątek od obowiązywania domniemania prawidłowości decyzji wyraźnie
ustanowi w przepisie prawnym. Wyeliminowanie nieważnej decyzji z obrotu prawnego może
nastąpić tylko przez wydanie decyzji, która stwierdza nieważność innej decyzji. Dotyczy to
również decyzji zawierającej wadę powodującą jej nieważność z mocy odrębnych przepisów
prawa, do których odsyła kpa i op.
Koncepcja decyzji wzruszalnych opiera się na założeniu, że decyzje wzruszalne wywołują
skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego.
Różnice między decyzjami nieważnymi a decyzjami wzruszalnymi sprowadzają się do
płaszczyzny skutków prawnych. Wchodząc do obrotu prawnego, decyzja wywołuje określone
skutki prawne. Decyzje nieważne to będą takie, których skutki prawne nie są uznane przez
prawo. Decyzje wzruszalne zaś będą to decyzje, których skutki prawne są przez prawo
uznane, ale które są pozbawione zdolności do wywołania skutków prawnych w przyszłości.
W kpa przyjęto koncepcję, że niedopuszczalne jest stwierdzenie nieważności decyzji w razie,
gdy wywołała ona nieodwracalne skutki prawne. Uznanie niektórych skutków prawnych
decyzji nieważnej jest uzasadnione tym, że prawo nie może zupełnie ignorować
rzeczywistości i nie pozostaje to w sprzeczności z generalną koncepcją, której założeniem
jest nieuznawanie skutków prawnych decyzji dotkniętej nieważnością. Możemy wyróżnić
dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: wadliwość materialnoprawna (powoduje
sankcję skutkującą nieważnością decyzji) i wadliwość procesowoprawna (powoduje sankcję
skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania). Od tej reguły są w
kpa i op przewidziane wyjątki.
Decyzje nie istniejące – nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do
obrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez zachowania szczególnych
wymagań co do trybu postępowania i formy oraz w każdym czasie. czynności prawne nie
istniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym, stwarzającym pozory
czynności prawnych. Można wyróżnić 2 sytuacje:
- nieistnienie postępowania administracyjnego – decyzje wydane w nie istniejącym
postępowaniu zawsze będą decyzjami nie istniejącymi. Z istoty postępowania
administracyjnego wynika, że może się ono toczyć, gdy występują w nim co najmniej dwa
podmioty (organ administrujący i strona). Brak jednego z tych podmiotów powoduje
nieistnienie postępowania.
- decyzje nie istniejące, wydane w postępowaniu administracyjnym – decyzje nie
zawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych: decyzje nie doręczone (nie
ogłoszone) stronie, decyzja nie spełniająca wymagań co do struktury (np.: brak
oznaczenia organu, strony, rozstrzygnięcia sprawy, podpisów osób powołanych do
wydania decyzji )
88. Relacje pomiędzy trybami w postępowaniu nadzwyczajnym. s. 307
System nadzwyczajnych trybów postępowania oparty jest na zasadzie niekonkurencyjności.
Oznacza to że poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego
rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie. Naruszenie wyłączności
stosowania określonego trybu nadzwyczajnego weryfikacji decyzji stanowi rażące naruszenie
prawa. Pierwszeństwo ma postępowanie dalej idące.
Możliwość weryfikacji decyzji w trybach nadzwyczajnych na drodze administracyjnej lud
sądowej jest oparta na zasadzie konkurencyjności. Od legitymowanego uprawnionego
podmiotu zależy wybór drogi weryfikacji decyzji ostatecznej. W przypadku uruchomienia
dwóch dróg weryfikacji decyzji ostatecznej ustawodawca przyjmuje pierwszeństwo drogi
administracyjnej. Podobnie zresztą jak art. 56 poppsa – „... po wszczęciu postępowania
administracyjnego, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu”.
Prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego o oddaleniu skargi związane są nie tylko
strony postępowania ale i organy wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym, także
nie jest możliwa weryfikacja decyzji na drodze administracyjnej po odrzuceniu skargi przez
sąd administracyjny – powaga rzeczy osądzonej. Możliwa jest jedynie weryfikacja na drodze
administracyjnej, po wyroku oddalającym skargę, z uwagi na odrębność oceny podstaw
uchylenia, zmiany decyzji, a zatem braku w tym zakresie powagi rzeczy osądzonej.
89. Przedmiot trybów nadzwyczajnych s.310,327,344
 90. Przesłanki uchylenia decyzji w trybie wznowienia postępowania s. 323
Wznowienie postępowania jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją
ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła, było dotknięte kwalifikowaną
wadliwością procesową wyliczoną wyczerpująco w przepisach prawa procesowego.
Instytucja wznowienia postępowania ma charakter mieszany, bo występują w niej elementy
charakterystyczne dla środka zaskarżenia decyzji, jej odwołalności i środka nadzoru.
Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony (jako środek
zaskarżenia).
Kpa i op opierają dopuszczalność wznowienia postępowania na 2 przesłankach:
rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną i wystąpienie jednej z przesłanek występujących w
art. 145§1 kpa a w postępowaniu podatkowym w art.240 § 1 op.
1) ostateczność decyzji administracyjnej – jako przesłanka dopuszczalności wznowienia
postępowania jest uzasadniona niekonkurencyjnością środków zaskarżenia i dróg
weryfikacji decyzji administracyjnej.
2) wyczerpujące wyliczenie podstaw w art.145 §1 kpa (art.240 § 1 op) – wznawia się
postępowanie, jeżeli:
a) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne,
okazały się fałszywe – wznowienie na tej podstawie następuje wtedy, gdy występują
łącznie 3 przesłanki:
• w postępowaniu dowodowym prowadzonym w danej sprawie skorzystano z
fałszywego dowodu (może polegać na przyjęciu fałszywych zeznań świadków,
fałszywej opinii biegłego, na posłużeniu się podrobionym dokumentem itp.);
• sfałszowanie dowodu musi być stwierdzone orzeczeniem sądu lub innego organu; (2
wyjątki od tej zasady: 1 - sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie
postępowania jest nieodzowne z wyższych racji, tzn. gdy w ten sposób uniknie się
niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia ludzkiego albo zapobiegnie się poważnej
szkodzie dla interesu społecznego; 2 – gdy postępowanie przed sądem lub innym
organem nie może być wszczęte wskutek przedawnienia lub innych prawnie
określonych przyczyn, np.: abolicja, amnestia);
• fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych w danej
sprawie.- chodzi o fakty dotyczące bezpośrednio danej sprawy będącej przedmiotem
postępowania i mają znaczenie prawne dla jej rozstrzygnięcia.
b) wydanie decyzji w wyniku przestępstwa – pojęcie przestępstwa obejmuje wszelkie
przestępstwa, a zatem wszelkie przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości i
przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów. Wznowienie postępowania na tej
podstawie jest dopuszczalne, jeżeli łącznie zostaną spełnione 3 przesłanki:
• musi mieć miejsce fakt popełnienia przestępstwa,
• fakt popełnienia przestępstwa jest stwierdzony prawomocnym orzeczeniem sądu lub
innego organu (wyjątki są identyczne jak wyżej),
• pomiędzy wydaniem decyzji a popełnieniem przestępstwa istnieje związek
przyczynowy –
c) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – ta podstawa opiera się na 2
przesłankach:
• nie branie udziału strony w postępowaniu – obejmuje zarówno przypadki, gdy strona
w ogóle nie brała udziału w postępowaniu, jak również i te, gdy nie brała ona udziału
w istotnych czynnościach przygotowawczych. Przez udział w postępowaniu należy
rozumieć udział stron w całym ciągu czynności przygotowawczych postępowania
administracyjnego, prowadzonych przez organ administrujący.
 • brak winy strony – będzie to miało miejsce wtedy, gdy nie dopuszczono strony do
uczestnictwa w postępowaniu bądź wprawdzie stronę prawidłowo zawiadomiono o
wszczęciu postępowania i jego czynnościach, ale nie mogła ona wziąć udziału w nich
z powodu przeszkód nie do przezwyciężenia. Jeżeli zaś prawidłowo zawiadomiona
strona zrezygnuje z udziału w postępowaniu, to nie ma ona podstaw do żądania
wznowienia postępowania. Niedopuszczenie strony do uczestnictwa w postępowaniu
będzie występować w 4 przypadkach:
(1) gdy o wszczęciu postępowania na wniosek strony organ nie zawiadamia
pozostałych stron i prowadzi postępowanie bez ich udziału,
(2) gdy o wszczęciu postępowania z urzędu organ nie zawiadamia wszystkich stron w
sprawie,
(3) gdy organ zawiadamia strony o wszczęciu postępowania, ale następnie nie wzywa
ich do udziału w czynnościach przygotowawczych albo wbrew przepisom prawa
nie zapewnia im aktywnego udziału w postępowaniu,
(4) gdy organ I instancji nie zawiadamia którejś ze stron o wniesieniu odwołania przez
pozostałe strony (podmiotach na prawach stron) i postępowanie odwoławcze toczy
się bez udziału strony albo prowadzi się bez udziału strony postępowanie w
którymś z trybów nadzwyczajnych.
d) ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów,
które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi ją wydającemu – na
tej podstawie wznawia się postępowanie, gdy zostaną spełnione 3 przesłanki:
• ujawnione okoliczności faktyczne lub dowody, istotne dla sprawy, są nowe – prze
pojęcie nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów należy rozumieć
zarówno okoliczności lub dowody nowo odkryte, jak również po raz pierwszy
zgłoszone przez stronę.
• okoliczności faktyczne i dowody muszą istnieć w dniu wydania ostatecznej decyzji –
jeżeli bowiem okoliczności faktyczne powstały po wydaniu ostatecznej decyzji, to
dają one podstawę do wszczęcia postępowania w nowej sprawie, a nie będą podstawą
wznowienia postępowania
• nowe fakty i dowody nie były znane organowi wydającemu decyzję
e) wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu – kpa
nakłada na organach administrujących obowiązek współdziałania z innymi organami przy
wydawaniu decyzji przez zasięganie ich opinii, dokonywanie uzgodnienia treści
rozstrzygnięcia sprawy;
f) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od
oceny przyjętej przy wydaniu decyzji - w tzw. wyjątkowym trybie rozstrzygnięcia kwestii
wstępnej organ administrujący nie zawiesza postępowania i sam rozstrzyga, więc jeżeli to
rozstrzygnięcie jest odmienne od rozstrzygnięcia właściwego organu lub sądu (np.
cywilnego), będzie to podstawą wznowienia postępowania. Takiej podstawy wznowienia
postępowania nie wprowadza op.
g) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało
następnie uchylone lub zmienione – istotą tej podstawy wznowienia postępowania jest to,
że decyzja została oparta na rozstrzygnięciu kompetentnego w sprawie sądu lub innego
organu, a rozstrzygnięcie to wchodziło w skład szeroko rozumianej podstawy prawnej.
Uchylenie lub zmiana podstawy prawnej wywiera odpowiedni wpływ na moc
obowiązującą decyzji i doprowadzić do rozpatrzenia sprawy w nowych warunkach
prawnych.
Zgodnie z art.145a kpa można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy
Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową
międzynarodową lub ustawą na podstawie którego została wydana decyzja.
 91. Negatywne przesłanki w trybach nadzwyczajnych s. 323,335
W kpa występują dwie negatywne przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji. Pierwsza to
termin, przywołany zgodnie z art. 156 §2 kpa, zgodnie z treścią którego nie stwierdza się
nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w pkt. 1,3,4 i 7 po upływie 10 lat od dnia
doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Podany podział budzi wątpliwości ze względu na to, czy
można różnie traktować poszczególne rodzaje kwalifikowanego naruszenia prawa,
wymienionego w art. 156 kpa.
Druga przesłanka to nieodwracalność skutków prawnych. Decyzje można podzielić na dwie
grupy: decyzje merytoryczne (wywołują skutek materialnoprawny i procesowy) i decyzje nie
mające charakteru merytorycznego (wywołują jedynie skutek procesowy, kończąc
postępowanie jeżeli stało się bezprzedmiotowe). Przesłanka negatywna może być odniesiona
do skutków materialnoprawnych (nadanie, odebranie, odmowa przyznania, zmiana zakresu
uprawnienia, nałożenie, zwolnienie lub zmiana obowiązku ciążącego na stronie i tak kurwa w
nieskończoność!) wynikających z decyzji merytorycznej. Z wywołaniem nieodwracalnych
skutków prawnych mamy do czynienia wtedy, gdy wykonanie decyzji spowodowało
powstanie takiego stanu faktycznego lub prawnego, że nie jest możliwy powrót do stanu
pierwotnego. Przesłanka ta generalnie ogranicza możliwość wyeliminowania z obrotu
prawnego decyzji wadliwej, pozostawiając jednostce możliwość obrony tylko poprzez
roszczenie odszkodowawcze. Ograniczenie takich przypadków umożliwia nałożenie na organ
administracji publicznej obowiązku wstrzymania wykonania decyzji gdy zachodzi
prawdopodobieństwo że jest ona dotknięta wadą powodującą nieważność, art. 159 § 1 kpa
 92. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji w postępowaniu administracyjnym i
podatkowym s.328,355
Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji ma charakter niejednolity (mieszany) , bo
występują w niej środki zaskarżenia, środki nadzoru, a także w ograniczonym zakresie
odwołalność decyzji.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony
(środek zaskarżenia) lub z urzędu (środek nadzoru), a jeżeli decyzja została wydana przez
ministra lub SKO, to nieważność decyzji stwierdza właśnie ten organ, co będzie elementem
charakterystycznym dla odwołalności decyzji.
• przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji – dopuszczalność stwierdzenia
nieważności decyzji jest w kpa oparta na 3 przesłankach:
1. przesłance pozytywnej – którą stanowi wystąpienie jednej z wyczerpująco
wyliczonych w art.156§1 podstaw. Organ administracji publicznej stwierdza
nieważność decyzji, która:
• wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
• wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
• dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
• została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
• była niewykonalna w dniu jej wydania i niewykonalność ma charakter trwały,
• w razie jej wykonania wywołąłaby czyn zagrożony karą,
• zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
2. przesłance negatywnej – jedną stanowi termin, a drugą – spowodowanie przez decyzję
nieodwracalnych skutków prawnych.
Strona może żądać stwierdzenia nieważności tylko decyzji ostatecznej.
W postępowaniu podatkowym Ordynacja podatkowa wprowadza 3 przesłanki:
• 2 przesłanki pozytywne: przesłanka ostateczności decyzji; jedna z wad wyliczona w
art.247§1
• 1 przesłanka negatywna: upływ terminu
 93. Uchylenie, zmiana decyzji dotkniętych wadą niekwalifikowaną lub decyzji
prawidłowych s.344
Elementem charakterystycznym postępowania administracyjnego jest dopuszczenie
możliwości wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji prawidłowej (w postępowaniu
sądowym nie). Jest to uzasadnione następującymi względami:
• zmiennością stosunków społeczno-gospodarczych,
• zmianą okoliczności faktycznych powodującą to, że wykonanie decyzji mogłoby
wyrządzić szkodę społeczeństwu,
• zmianami, jakim ulegają interesy stron, gdy nie jest to sprzeczne z interesem
społecznym.
Wyróżniamy 3 tryby uchylania lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi
bądź też decyzji prawidłowej:
1) uchylenie lub zmiana decyzji nie tworzącej praw dla stron – uchylenie (zmiana) w tym
trybie może nastąpić w każdym czasie (z wyjątkiem postępowania podatkowego), a
właściwy do wzruszenia decyzji będzie zarówno organ administrujący, który wydał
decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element
środka nadzoru). Wzruszenie decyzji w tym trybie oparte jest na 2 przesłankach:
• przesłanka nie nabycia praw przez żadną ze stron postępowania – przez prawa nabyte
należy rozumieć wszelkiego rodzaju prawa, które powstają przez prawomocne
orzeczenie właściwej władzy zarówno w tym przypadku, gdy na stronie nie ciąży
żaden obowiązek, jak również wtedy, gdy na stronie ciąży obowiązek w rozmiarach
określonych przez to orzeczenie
• przesłanka wskazująca na to, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes
społeczny lub słuszny interes strony – ocena należy do organu, a strona, która jest
niezadowolona może wnieść odwołanie
W postępowaniu podatkowym wszczęcie postępowania ograniczone jest terminem – nie może
nastąpić po upływie 1 roku od dnia doręczenia decyzji
2) uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony – uchylenie (zmiana) decyzji w
tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z pewnym wyjątkiem), a właściwy w sprawie
będzie organ, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ
wyższego stopnia (element środka nadzoru). W sprawach z zakresu zadań własnych
jednostek samorządu terytorialnego do uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie będzie
właściwy wyłącznie organ tych jednostek. Postępowanie rozpoznawcze jest prowadzone
na podstawie przepisów regulujących postępowanie przed organem I instancji. Uchylenie
(zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę
merytorycznie i jest wydana w I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji jest oparte na 2
przesłankach pozytywnych i 1 przesłance negatywnej:
• przesłanki pozytywne – (1)-wyrażenie przez stronę (wszystkie strony) zgody na
uchylenie lub zmianę decyzji i (2)-za uchyleniem (zmianą) decyzji przemawia interes
społeczny lub słuszny interes strony. Ocenę obu interesów przeprowadza organ.
• przesłanka negatywna – mogą stanowić postanowienia przepisów szczególnych nie
dopuszczające uchylenia lub zmiany decyzji w tym trybie.
3) nadzwyczajny tryb uch. ylenia lub zmiany decyzji – trybu tego nie wprowadzają przepisy
Ordynacji podatkowej. Właściwym do uchylenia w tym trybie jest minister, a w
wyznaczonym zakresie wojewoda (decyzje wydane przez organy jednostek samorządu
terytorialnego). Weryfikacji decyzji w tym trybie odbywa się w trybie nadzoru, a o jej
odwołalności można mówić jedynie wtedy, gdy decyzję weryfikowaną wydał minister.
Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się wg przepisów kpa dotyczących postępowania
przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej
decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej
 decyzji. Dalsza weryfikacja decyzji wydanej w tym trybie jest zależna od tego, który
organ uchylił (zmienił) decyzję. Jeżeli decyzję wydał minister, to stronie służy wniosek o
ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli decyzję wydał wojewoda, to służy jej odwołanie.
Dopuszczalność uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie jest oparta na 2 przesłankach,
które muszą wystąpić łącznie:
a) dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub
zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla
ważnych interesów państwa.
b) Jeżeli poza uchyleniem (zmianą) decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu usunięcia
zagrożenia, o którym mowa wyżej – chodzi tu o zastosowanie innego trybu wzruszalności
decyzji oraz działania faktyczne usuwające zagrożenie
94. Zaskarżalności decyzji administracyjnej do WSA s. 373

95. Skarga na inne niż decyzja i postanowienia akty lub czynności s. 379
96. Skarga na akty prawa miejscowego i uchwały s.380
97. Skarga do WSA na akty nadzoru s.382
 98. Właściwości WSA i NSA s.386

Stosowane są w legislacji 2 metody określania właściwości sądów administracyjnych. Są to:

• klauzula generalna – polega na tym, że w zasadzie do właściwości sądu
administracyjnego należą wszystkie sprawy, o ile wyraźny przepis prawa je nie
wyłącza; klauzula generalna jest zazwyczaj uzupełniona wyliczeniem rodzajów
spraw , które są wyłączone spod właściwości sądu (uzupełniona enumeracją
negatywną wyjątków).
• enumeracja pozytywna – polega na tym, że do właściwości sądu administracyjnego
należą wyłącznie sprawy poddane jej właściwości wyraźnym przepisem prawa
Zakres właściwości sądu administracyjnego określony jest ustawą o NSA oraz przepisami
ustaw szczególnych. Zgodnie z art.1 ustawy z 11.05.1995 r. o NSA , sąd administracyjny
sprawuje wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji
publicznej na zasadach określonych w ustawie. Ustawa wprowadza ograniczenie właściwości
sądu przez określenie formy wykonywania administracji publicznej podlegającej zaskarżeniu
do sądu, podmiotów, których działanie podlega zaskarżeniu do sądu, enumeracji negatywnej,
wyłączającej rodzaje spraw spod właściwości sądu, kryterium kontroli administracji
publicznej sprawowanej przez sąd administracyjny.
Zgodnie z ustawą o NSA, sąd admin. właściwy jest do rozpatrywania i rozstrzygania skarg
na:
5) decyzje administracyjne – do określenia właściwości NSA do rozpoznawania i
rozstrzygania skarg na decyzje administracyjne stosuje się metodę klauzuli generalnej
uzupełnioną enumeracją negatywną. Klauzula generalna jest oparta na 3 przesłankach:
• rozstrzygnięcie sprawy w formie decyzji administracyjnej – w orzecznictwie NSA
ukształtował się pogląd, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu. Może
decyzja być nazwana: potwierdzenie, zezwolenie, pozwolenie, nakaz, orzeczenie,
zarządzenie itp. Pisma zawierające rozstrzygnięcia w sprawie załatwianej w drodze
decyzji są decyzjami, pomimo niespełnienia w pełni formy przewidzianej w art.107§1
kpa, jeśli tylko zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich
jako decyzje. Do takich elementów należy zaliczyć: oznaczenie organu administracji
państwowej wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy
oraz podpis osoby reprezentującej organ administracji. Kryterium kwalifikującym akt
organu administrującego do kategorii decyzji administracyjnej będzie władcze i
jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostki,
spełniające wymaganie posiadania tego minimum elementów przewidzianych przez
przepisy prawa procesowego. Zaskarżenie decyzji do NSA może ograniczyć się do
zakwestionowania uzasadnienia decyzji.
• charakter organu wydającego decyzję administracyjną – charakter organu wydającego
decyzję wyznacza art.20 ust.1 ustawy o NSA
• niezgodność decyzji administracyjnej z prawem -
6) postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie
albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty – dopuszczalność
zaskarżenia do sądu administracyjnego obwarowana jest przesłanką zaskarżalności
postanowienia na drodze administracyjnej. Dotyczy to zarówno postanowień wydawanych
w postępowaniu administracyjnym orzekającym, jak i w postępowaniu egzekucyjnym. Do
sądu administracyjnego podlegają zaskarżeniu następujące postanowienia:
• postanowienia, na które służy zażalenie – dopuszczalność zaskarżenia jest
obwarowana zaskarżalności postanowienia na drodze administracyjnej. Kpa nie
 przyjmuje, tak jak jest to w przypadku decyzji, zasady dwuinstancyjności w zakresie
postanowień. Na postanowienie służy zażalenie tylko wtedy, gdy kpa tak stanowi;
• postępowanie kończące postępowanie – do takich postanowień zaliczamy
postanowienie o niedopuszczalności odwołania oraz o uchybieniu terminu do
wniesienia odwołania. Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze;
• postępowanie kończące sprawę co do istoty – do takich postanowień należy
postanowienie wydane przez organy współdziałające. Postanowienie to jest
zaskarżalne na drodze administracyjnej, służy bowiem od niego zażalenie, a zatem już
z tego względu jest zaskarżalne do NSA. Do takich postanowień zaliczamy
postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody;
7) postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które
służy zażalenie – ustawa o postępowaniu egzekucyjnym, podobnie jak kpa, przyjmuje
rozwiązanie, że na postanowienie służy zażalenie, gdy ustawa tak stanowi. Ustawa o NSA
rozszerza właściwość sądu administracyjnego do kontroli postanowień wydanych w
postępowaniu administracyjnym oraz postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym.
8) inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej,
dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku
wynikających z przepisów prawa – do tych aktów należy zaliczyć zaświadczenia,
natomiast do czynności z zakresu administracji publicznej należy zaliczyć czynności
materialno-techniczne (np. czynności rejestracji. Czynność rejestracji polega na
stwierdzeniu przez organ faktów mających znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej
czynności pozostaje w związku z ciążącym na określonych podmiotach obowiązkiem.
Tego rodzaju czynności rejestrujące przewiduje ustawa – prawo o aktach stanu cywilnego,
ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych).
9) bezczynność organów w przypadkach określonych w w/w punktach – NSA jest właściwy
do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność administracji
publicznej w takich granicach, a jakich służy skarga na decyzje administracyjne,
postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i
zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące
przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z
przepisów prawa;
10) uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji
rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego – sąd orzeka w sprawie skarg na
uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego stanowiących przepisy prawa
miejscowego. Na mocy ustaw samorządowych organy stanowiące (sejmik województwa,
rada powiatu, rada gminy) jednostek samorządu terytorialnego w zakresie upoważnień
udzielonych w ustawach samorządowych oraz upoważnień udzielonych w innych
ustawach stanowią akty prawa miejscowego. W takim zakresie, w jakim ustawy
samorządowe wyznaczają pojęcie przepisów prawa miejscowego, rozciąga się właściwość
sądu administracyjnego do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na uchwały organów
jednostek samorządu terytorialnego. Zakres ten nie jest zamknięty, rozszerza bowiem
właściwość sądu na inne uchwały tych organów, podejmowane w sprawach z zakresu
administracji publicznej. Ustawa o NSA rozszerzyła właściwość sądu do rozpoznawania i
rozstrzygania skarg na akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa
miejscowego
11) uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż w pkt f),
podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej – właściwość sądu obejmuje
również pozostałe działania organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków
podejmowaną w formie uchwał. Kryterium ograniczającym właściwość sądu
administracyjnego jest wyłącznie kryterium, które dotyczy spraw z zakresu administracji
 publicznej. Właściwością NSA objęte więc będą uchwały tych organów o charakterze
ogólnym, nie będące przepisem powszechnie obowiązującym zarówno w sferze
zewnętrznej (np. postanowienia planowo-budżetowe, ogłoszenie o przetargu), jak i
wewnętrzne (np. regulaminy wewnętrzne). Właściwością NSA objęte będą również
uchwały tych organów mające charakter indywidualny, które zgodnie z kpa nie są decyzją
administracyjną (np. uchwały o wygaśnięciu mandatu członka rady);
12) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego – NSA jest
właściwy do rozpatrywania i rozstrzygania skarg na akty nadzoru. Rozwiązania przyjęte
w ustawach samorządowych nie są jednolite. Według ustawy o samorządzie
województwa, NSA jest właściwy do rozpoznawania skarg na rozstrzygnięcie wojewody i
regionalnej izby obrachunkowej o nieważności uchwały organu samorządu województwa
oraz na rozstrzygnięcia nadzorcze Prezesa RM o rozwiązaniu zarządu i na rozstrzygnięcie
nadzorcze Prezesa RM o zawieszeniu organów samorządu województwa i ustanowieniu
zarządu komisarycznego. Nie podlega zaskarżeniu do NSA rozstrzygnięcie nadzorcze
Sejmu o rozwiązaniu sejmiku województwa. Według ustawy o samorządzie powiatowym
zaskarżeniu podlegają rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody i regionalnej izby
obrachunkowej stwierdzające nieważność uchwały powiatu, rozstrzygnięcia nadzorcze
wojewody o rozwiązaniu zarządu oraz rozstrzygnięcia Prezesa RM o zawieszeniu
organów powiatu i ustanowieniu zarządu komisarycznego. W tym samym zakresie
podlegają zaskarżeniu do NSA rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące organów związków i
porozumień powiatów. Według ustawy o samorządzie gminnym podlegają zaskarżeniu do
NSA rozstrzygnięcia organu nadzoru dotyczące gminy, organów związku i porozumień
międzygminnych. Według ustawy o administracji rządowej w województwie NSA jest
właściwy do rozstrzygania skargi na akty nadzoru wojewody uchylającego uchwałę
organu uchylającego gminy, powiatu, województwa i wydaniu w to miejsce zarządzenia;
13) inne czynności poddane kontroli NSA z mocy przepisów szczególnych – np. na mocy
ustawy o referendum gminnym inicjatorowi referendum służy skarga do NSA na uchwałę
rady gminy odrzucającą wniosek o przeprowadzenie referendum, a także na
niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku; na mocy ustaw samorządowych do NSA
służy skarga, gdy organ samorządu województwa, powiatu, gminy nie wykonuje
czynności nakazanych prawem albo przez podejmowanie czynności prawne lub faktyczne
narusza prawa osób trzecich; na mocy ustawy – prawo prasowe itd.
Do właściwości sądu należy również podejmowanie działań sygnalizacyjnych związanych ze
sprawami rozpoznawanymi wskutek skargi, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych
pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami
odwoławczymi oraz organami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej
oraz udzielanie odpowiedzi na pytania prawne przedstawione do rozstrzygnięcia przez SKO.
Kryteria określające właściwość NSA, to:
a) forma działania – sąd administracyjny właściwy jest do rozpatrywania i rozstrzygania
spraw jak wyżej;
b) charakter organu wykonującego administrację publiczną – zgodnie z art.20 ust.1 ustawy o
NSA, sąd administracyjny jest właściwy, gdy skargę wniesiono na działanie lub
bezczynność organu będącego organem administracji publicznej. Organami administracji
publicznej w zrozumieniu ustawy są naczelne i centralne organy administracji
państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu
terytorialnego oraz inne organy w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do
załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej. Przez pojęcie innych organów
należy rozumieć organy państwowe spoza systemu ustrojowego administracji publicznej,
jak: Prezydenta RP, organy wymiaru sprawiedliwości (prezesi sądów), organy
państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych, organy samorządu zawodowego
 oraz organy organizacji społecznych w takim przypadku, w jakim powołane są z mocy
prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej.
c) rodzaj spraw wyliczonych w enumeracji negatywnej – zgodnie z art.19 ustawy o NSA,
sąd administracyjny nie jest właściwy w sprawach:
• należących do właściwości innych sądów;
• wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między
organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej między
przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w jednostkach
wojskowych,
• dyscyplinarnych;
• odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach
administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z
przepisów prawa;
• wiz i zezwoleń na przekroczenie przez cudzoziemca granicy państwa oraz zgody na
jego wydalenie, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony, azylu i wydalania z
terytorium RP, z wyjątkiem przypadków dotyczących cudzoziemców przebywających
legalnie na terytorium RP;
• należących do właściwości Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym RP.
d) kryterium kontroli administracji publicznej sprawowanej przez sąd administracyjny –
zgodnie z art.21 ustawy o NSA, sąd administracyjny sprawuje w zakresie swojej
właściwości kontrolę pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej. Wyłącznym kryterium kontroli jest zatem kontrola zgodności z prawem
działalności administracji publicznej. Oparcie kontroli na innych kryteriach jest
dopuszczalne, jeżeli expressis verbis (wyraźnie, wprost) wskazuje na to ustawa.
 99. EGZEKUCJA: przez pojęcie postępowania egzekucyjnego rozumiemy uregulowany
prawem procesowym egzekucyjnym ciąg czynności podejmowany przez organy
egzekucyjne w celu wykonania przez zastosowanie środków przymusu państwowego
obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji administracyjnej. Poprzez
wykonanie rozumiemy wprowadzenie takiego stanu w rzeczywistości społecznej który
jest zgodny z treścią aktu administracyjnego. Postępowanie egzekucyjne ma istotną
rolę w urzeczywistnianiu norm prawa materialnego.
100. Egzekucja w postępowaniu administracyjnym a egzekucja w
postępowaniu sądowoadministracyjnym s. 498
W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym wykonuje się obowiązki wynikające z
aktów administracyjnych, czyli decyzji, postanowień, ugody oraz obowiązki wynikające
bezpośrednio z przepisów prawa, a w sądowym postępowaniu egzekucyjnym wykonuje się
orzeczenia sądowe. Od tej reguły występują 3 wyjątki:
• zgodnie z art. 3 uopewa egzekucja administracyjna jest stosowana co do obowiązków
określonych w art. 2 uopewa, chyba że przepis szczególny zastrzega tryb egzekucji
sądowej. Jeżeli obowiązki są wykonywane w trybie egzekucji sądowej to
niedopuszczalne jest prowadzenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z art. 4 uopewa do obowiązków które wynikają z decyzji, postanowień lub
innych orzeczeń niż określone w art. 3 i 3a, egzekucję administracyjną stosuje się
tylko wówczas gdy odrębne ustawy tak stanowią.
• Postępowanie egzekucyjne i sądowe postępowanie egzekucyjne może być
prowadzone co do tej samej nieruchomości, rzeczy, albo prawa majątkowego lub
niemajątkowego – następuje wówczas zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej.
Zgodnie z art. 62 uopewa organ egzekucyjny i komornik wstrzymują czynności z
urzędu lub na wniosek strony i przekazują akta do sądu rejonowego, który rozstrzyga
w jakim trybie ma być prowadzona egzekucja łączna. Sąd postanawia jakie dokonane
już czynności pozostają w mocy. Jeżeli egzekucja dotyczy zastawu rejestrowego lub
skarbowego łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ egzekwujący należność
korzystającą z pierwszeństwa zaspokojenia, w przypadku wystąpienia dalszych
zbiegów łączne prowadzenie przejmuje organ wyznaczony przy pierwszym zbiegu.
• Związki pomiędzy administracyjnym i sądowym postępowaniu egzekucyjnym będą
miały miejsce w przypadku skorzystania przez zobowiązanego lub osobę trzecią ze
środków ochrony sądowej w postaci powództwa przeciw - egzekucyjnego. Skutkiem
wniesienia przeciwegzekucji przez zobowiązanego będzie wstrzymanie postępowania
egzekucyjnego. Jeżeli powództwo wniesie osoba trzecia to skutek ogranicza się do
zakazu sprzedaży rzeczy, a gdy chodzi o prawa majątkowe to nie mogą być
wykonywane.
101. Zakres obowiązywania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym s. 501
Sankcją egzekucji administracyjnej są obwarowane akty nakładające obowiązki na jednostkę.
Sankcji nie stosuje się do aktów negatywnych oraz nadających uprawnienia. Akty
uprawniające są realizowane przez jednostkę ponieważ leży to w jej interesie. Ustawa w art. 1
określa sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od
wykonania ciążących na nich obowiązków, które są wymienione w art. 2. Przepis ten stanowi
klauzulę generalną określającą zasięg stosowania ustawy, w której występuje jednocześnie
kryterium podmiotowe i przedmiotowe. Kryterium podmiotowe stanowi określenie organów
przed którymi stosuje się przepisy ustawy oraz wskazanie podmiotów, wobec których może
być prowadzona egzekucja. Jako organ egzekucyjny rozumie się organ uprawniony do
stosowania określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez
zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Szeroko
ustalony został zakres podmiotowy, który obejmuje wszystkich zobowiązanych. Wyjątek
stanowią zgodnie z art 14 uopewa jedynie osoby które korzystają z przywilejów i
immunitetów dyplomatycznych.
Egzekucji administracyjnej poddano należności pieniężne przekazane do egzekucji na
podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest polska.
102. Egzekucja z tytułów obcych s. 503
Egzekucja z tytułów obcych została poddana i uregulowana w ustawie. Zgodnie z art. 2 §1
pkt.8 egzekucji administracyjnej zostały poddane należności pieniężne z tytułu:
• zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią finansowania europejskiego
• opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku EU
dla sektora cukru.
• Należności przywozowych i wywozowych, podatku VAT, akcyzy od: produktów
tytoniowych, alkoholi i napojów alkoholowych, olejów mineralnych, podatku od
dochodu lub podatku od majątku, podatku od składek ubezpieczeniowych, odsetek kar
i grzywien administracyjnych związanych z wymienionymi należnościami.
103. Formy współpracy z Państwami zagranicznymi s. 504
Egzekucji administracyjnej poddano należności pieniężne przekazane do egzekucji na
podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest polska.
Współdziałanie RP z państwem obcym w zakresie egzekucji administracyjnej obejmuje
udzielanie pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych powstałych na jego terytorium i na
odwrót. Obowiązek współdziałania istniej jeżeli ratyfikowana umowa zobowiązuje do
udzielenia pomocy w sprawach dotyczących należności pieniężnych. Organem wykonującym
współdziałanie ze strony RP jest minister właściwy do spraw finansów publicznych, który w
zależności od wystąpienia do obcego państwa organem wnioskującym lub wykonującym, w
sytuacji współdziałania na wniosek innego państwa. Współdziałanie RP z obcym państwem
obejmuje:
• udzielanie informacji: wystąpienie z wnioskiem do obcego państwa o udzielenie
informacji o zobowiązanym, o innej osobie jeżeli prawo przewiduje odpowiedzialność
innych osób za obowiązki zobowiązanego, o podmiotach w posiadaniu których
znajduje się mienie osób wymienionych. Jeżeli informacja jest w ocenie ministra
niewystarczająca to może on się zwrócić o uzupełnienie. Minister nie może ujawnić
obcemu Państwu informacji których nie mógłby uzyskać do celów egzekucji
podobnych należności powstałych na terenie RP, które są objęte tajemnicą zawodową,
handlową lub przemysłową, i takich które mogły by prowadzić do zagrożenia
interesów bezpieczeństwa RP. Informacja jest przekazywana w takiej formie w jakiej
została uzyskana. Jeżeli informacja nie może być uzyskana we właściwym terminie to
minister informuje o przyczynach. Po upływie 6 miesięcy od otrzymania wniosku
minister informuje o wynikach postępowania. W razie wyłączenia informacji podaje
się powód, niezwłocznie po stwierdzeniu przesłanek odmowy.
• Powiadomienie: wystąpienie przez ministra o powiadomienie podmiotu który zgodnie
z prawem RP powinien być powiadomiony o czynnościach i orzeczeniach
administracyjnych i sądowych które odnoszą się do należności pieniężnych
przysługujących od tego podmiotu, na wniosek obcego państwa powiadomienie
podmiotu polskiego, powiadomienie następuje niezwłocznie w trybie przepisów o
doręczeniach w postępowaniu administracyjnym.
• Prowadzenie postępowania egzekucyjnego.
104. Tytuł egzekucyjny s. 507
Tytuł egzekucyjny jest to podstawa prawna do prowadzenia egzekucji. Są to akty właściwych
organów, akty generalne: wynikają z nich obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej.
Podstawą egzekucji są też obowiązki wynikające z orzeczeń lub innych aktów prawnych
wydanych obce państwa.
Do aktów indywidualnych zalicza się decyzje, postanowienia oraz orzeczenia sądów. Pod
pojęciem decyzji należy rozumieć wszystkie akty indywidualne wydane przez organy
administracji publicznej jeżeli akty te nakładają obowiązki na jednostkę. Wykonaniu nie
podlega decyzja nieostateczna, art. 130 kpa, chyba że nadano jej rygor natychmiastowej
wykonalności. Przepisy ordynacji podatkowej dopuszczają wykonalność decyzji
nieostatecznej. Wykonanie decyzji ostatecznej może podlegać wstrzymaniu w przypadku jej
weryfikacji w trybach nadzwyczajnych.
Obowiązki mogą również wynikać z postanowień. Zaliczają się do nich postanowienia
wydawane w toku postępowania orzekającego przez organy administracji i w toku
postępowania egzekucyjnego. Wniesienie zażalenia na postanowienie nie wstrzymuje jego
wykonania, chyba że organ wstrzyma jego wykonanie. Ugoda staje się wykonalna z dniem w
którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
Obowiązki mogą również wynikać z orzeczeń sądowych, jeżeli przepis szczególny
przewiduje ich wykonalność w trybie egzekucji administracyjnej. Prawomocne orzeczenie
sądu może być podstawą egzekucji jeżeli zostało zaopatrzone w klauzulę wykonalności.
Egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków z zakresu spraw objętych właściwością
organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego wynikających
bezpośrednio z przepisów prawa. Przepisy te muszą spełniać łącznie dwie przesłanki:
• mieścić się w zakresie administracji rządowej i terytorialnej
• muszą ustanawiać obowiązki bezpośrednio
105. Tytuł wykonawczy s. 510
Tytuł wykonawczy jest to dokument urzędowy wystawiony przez wierzyciela który stwierdza
istnienie i wymagalność obowiązku i jest podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Wierzyciel sporządza tytuł wykonawczy według wzoru określanego przez ministra finansów.
Tytuł wykonawczy zawiera oznaczenie wierzyciel, wskazanie danych zobowiązanego, treść
podlegającego egzekucji obowiązku, wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej
hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu, wskazanie podstawy prawnej
pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, wskazanie podstawy prawnej prowadzenia
egzekucji administracyjnej, datę wystawienia tytułu, pouczenia, klauzulę organu
egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej, wskazanie środków
egzekucyjnych. Do tytułu wykonawczego należy załączyć dowód doręczenia upomnienia.
Jeżeli nie był on wymagany to podaje się podstawę prawną tego braku.
106. Organ egzekucji, rodzaje, właściwości i sposoby ustalania s. 513
Organ egzekucyjny to organ uprawniony do stosowania określonych w ustawie środków
służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze
pieniężnym lub niepieniężnym oraz zabezpieczaniu wykonania tych obowiązków.
W razie natrafienia na opór który uniemożliwia przeprowadzenie egzekucji organ
egzekucyjny lub egzekutor może w razie potrzeby wezwać do udziału w postępowaniu
organy pomocnicze: Policja, Straż Graniczna, ABW, Wywiad – organy te nie mogą odmówić
udzielenia pomocy. Pomoc polega na zapewnieniu: dostępu do miejsca, osobistego
bezpieczeństwa organu, porządku na miejscu w tym zastosowaniu środków przymusu
bezpośredniego. Organy asystujące: policja, ABW, Wywiad, CBA, Straż graniczna. W
obrębie budynków wojskowych lub zajmowanych przez organy asystujące dokonanie
czynności egzekucyjnych może nastąpić do uprzednim zawiadomieniu właściwego
komendanta i w asyście wyznaczonego organu wojskowego. Asystowanie polega na
obecności na miejscu i gotowości udzielenia pomocy.
W przypadku prowadzenia egzekucji z obowiązków pieniężnych występują dwa rodzaje
właściwości:
• rzeczowa: organy egzekucyjne zostały podzielone w ustawie na posiadające pełną
zdolność prawną do prowadzenia egzekucji co do całości środków egzekucyjnych
określonych ustawą i na organy których zdolność prawna została ograniczona. Pełną
zdolność posiada Naczelnik Urzędu Skarbowego. Właściwość ograniczoną posiadają:
◦ właściwy organ gminy o statucie miasta oraz gminy wchodzącej w skład powiatu
warszawskiego – wszystkie środki z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w tym
przypadku ograniczona jest również właściwość rzeczowa > organ gminy jest
organem egzekucyjnym tylko do prowadzenia egzekucji obowiązków
◦ przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny
finansów publicznych w I instancji
◦ dyrektor oddziału ZUS
◦ dyrektor Izby Celnej
◦ dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej.
• Miejscowa: w egzekucji należności pieniężnych z nieruchomości według miejsca jej
położenia, w egzekucji z prawa majątkowych lub ruchomości według miejsca
zamieszkania lub siedziby zobowiązanego.
W przypadku prowadzenia egzekucji z obowiązków niepieniężnych występują dwa rodzaje
właściwości:
• Rzeczowa: wojewoda, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, kierownik
powiatowej służby, inspekcji lub straży, w przypadkach określonych przepisami
szczególnymi każdy organ Policji, ABW, Wywiad... ja pierdole kurwa mać!
• Miejscowa: w sprawach o odebranie rzeczy lub opróżnienia budynku według miejsca
położenia, w sprawach nieruchomości według miejsca jej położenia, w przypadku
wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli adres różni się od miejsca
zamieszkania to według stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.
107. Sytuacja zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym s. 519
Przez pojęcie zobowiązanego rozumie się osobę prawną albo jednostkę organizacyjną
niemającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie
obowiązku o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym.
Tylko jednostka która ma zdolność do czynności prawnych może być zobowiązanym. Do
określenia zdolności stosuje się art. 30 kpa. Środki egzekucyjne mogą być stosowane również
wobec osób niemających zdolności, jednak od jej posiadania zależy skuteczność prawna
czynności procesowych podejmowanych przez zobowiązanego.
W przypadku następstwa prawnego zobowiązanego, postępowanie egzekucyjne jest
kontynuowane a dokonane czynności pozostają w mocy. Zastosowanie dalszych środków
może nastąpić pod wystawieniu przez wierzyciela nowego tytułu wykonawczego i
skierowanie go do organu egzekucyjnego.
W odniesieniu do podmiotu wykonującego akt indywidualny odnoszą się trzy pojęcia:
zobowiązany do wykonania, odpowiedzialny za wykonanie, wykonujący akt. W przypadku
osoby fizycznej dotyczą jej wszystkie trzy pojęcia. W przypadku osoby prawnej będzie ona
zobowiązana, odpowiedzialny za wykonanie obowiązku będzie przedstawiciel ustawowy
(statutowy) a wykonawcą będzie pracownik.
Organ może żądać od zobowiązanego złożenia wyjaśnień, od których może się uchylić na
podstawie art. 83 kpa. Za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub fałszywe zeznania organ może
nałożyć karę pieniężną.
108. Sytuacja osoby 3 w postępowaniu egzekucyjnym s. 521
Sytuacja osoby trzeciej została uregulowana w dwóch przypadkach:
 • gdy osoba trzecia jest zainteresowana wszczęciem postępowania, które nie zostało
podjęte. Zakres uprawnień osoby trzeciej jest różny w zależności od tytułu
egzekucyjnego. Gdy obowiązek wynika z orzeczenia sądowego, orzeczenia innego
organu lub przepisu prawa a instytucja powołana nie podejmuje czynności osoba
trzecia nabywa status wierzyciela. Gdy obowiązek wynika z innych tytułów np.
decyzji, osoba której interes prawny został naruszony ma prawo skargi na
bezczynność wierzyciela do organu wyższego stopnia
• ochrony osoby trzeciej przed egzekucją skierowaną do rzeczy lub praw majątkowych
do którego rości sobie prawa.
109. Zasada wyboru środka egzekucyjnego s. 544
Zasada wyboru środka egzekucyjnego najmniej uciążliwego dla zobowiązanego koryguje
zakres stosowania zasady celowości, nakazuje bowiem szukanie sposobu wykonania
obowiązku respektującego interesy zobowiązanego. Zasada ta łączy się również z zasadą
proporcjonalności z której wynika obowiązek stosowania środków najmniej uciążliwych dla
jednostki.
 110. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego s. 547 - wznowienie
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego następuje na wniosek wierzyciela i na podstawie
wystawionego przez niego tytułu wykonawczego. Gdy wierzyciel jest jednocześnie organem
egzekucyjnym, postępowanie jest wszczynane z urzędu na podstawie tytułu wykonawczego
wystawionego przez siebie. W przypadku wniosku o wszczęcie postępowania ustawa
przewiduje regułę ograniczonego formalizmu. We wniosku wierzyciel może wskazać środek
egzekucji lub powinien wskazać jeżeli wniosek dotyczy obowiązku o charakterze
niepieniężnym. Ograniczony formalizm jest konsekwencją uznania złożenia wniosku za jedną
z przesłanek wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Prawna skuteczność wniosku jest
uzależniona od istnienia podstawy prawnej prowadzenia egzekucji, który stanowi wystawiony
przez wierzyciela tytuł wykonawczy. Po otrzymaniu od wierzyciela wniosku o wszczęcie
postępowania egzekucyjnego, organ egzekucyjny podejmuje czynności wstępne, polegające
na:
• sprawdzeniu właściwości: jeżeli organ egzekucyjny nie jest właściwy, ale stwierdzi że
droga egzekucji administracyjnej jest dopuszczalna, to wtedy zgodnie z art. 65 § 1
kpa, przekaże niezwłocznie wniosek wraz z tytułem wykonawczym do organu
właściwego
• sprawdzi czy wniosek o wszczęcie postępowania i tytuł wykonawczy spełniają
warunki formalne. Jeżeli organ egzekucyjny stwierdzi braki, to wówczas wezwie
wierzyciela do usunięcia braków w terminie siedmiu dni, pod rygorem zawrócenia
tytułu wykonawczego
• sprawdzi czy egzekucja administracyjna jest dopuszczalna...
 111. Niedopuszczalność egzekucji s. 550
Dopuszczalność egzekucji na drodze administracyjnej jest uzależniona od przesłanek
podmiotowych i przedmiotowych. Podmiotowe przesłana polega na sprawdzeniu czy wobec
określonej osoby można prowadzić egzekucję administracyjną. Ograniczenie w tym zakresie
wprowadza art. 14 upea, wyłączając osoby korzystające z przywilejów dyplomatycznych,
które nie podlegają orzecznictwu polskich organów administracyjnych.
Niedopuszczalność egzekucji ze względów przedmiotowych będzie miała miejsce kiedy:
• obowiązek jest wykonywany w trybie egzekucji sądowej,
• gdy obowiązek wynika z decyzji nieistniejącej w obrocie prawnym
• gdy podstawą egzekucji jest decyzja administracyjna nieostateczna, niepodlegająca
natychmiastowemu wykonaniu.
Jeżeli organ stwierdzi że dany obowiązek nie podlega egzekucji administracyjnej, podejmuje
postanowienie o niedopuszczalności egzekucji i zwraca wierzycielowi tytuł wykonawczy. Na
postanowienie o zwrocie tytułu służy zażalenie, art. 29 §2 upea.
 112. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego s. 553
Jeżeli w toku postępowania powstają przeszkody powodujące że dalsze prowadzenie
postępowania egzekucyjnego staje się niedopuszczalne, które mają charakter przejściowy,
następuje zawieszenie postępowania. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego następuje na
wniosek lub z urzędu. Zawieszenie postępowania z urzędu następuje:
• w razie wstrzymania wykonania obowiązku, odroczenia terminu wykonania lub
rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnych
• w przypadku śmierci zobowiązanego
• w przypadku utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i brak jest
przedstawiciela ustawowego
• w innych przypadkach przewidzianych prawem.
Zawieszenie postępowania może nastąpić również na wniosek wierzyciela. W związku z
zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji, podstawą zgłoszenia wniosku o zawieszenie
postępowania przez wierzyciela muszą być uzasadnione okoliczności prawne – np. wszczęcie
postępowania weryfikacyjnego co do decyzji administracyjnej.
Organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania. Czynności już
dokonane w postępowaniu pozostają w mocy, jednak jeżeli jest to uzasadnione ważnym
interesem zobowiązanego i nie stoi na przeszkodzie interes wierzyciela, organ egzekucyjny
może uchylić już dokonane czynności egzekucyjne. Po ustaniu przeszkód, organ egzekucyjny
ma obowiązek podjąć zawieszone postępowanie.
 113. Umorzenie postępowania egzekucyjnego s. 554
Jeżeli w toku postępowania powstają przeszkody powodujące że dalsze prowadzenie
postępowania egzekucyjnego staje się niedopuszczalne, które mają charakter trwały,
następuje umorzenie postępowania. Umorzenie postępowania następuje z urzędu, na wniosek
wierzyciela lub zobowiązanego. Zgodnie z art. 59 § upea umorzenie postępowania ma
miejsce gdy:
• obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania
• jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony, wygasł lub nie istniał
• jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku
wynikającego z decyzji, orzeczenia sądowego lub przepisu prawa
• gdy zachodzi błąd co do zobowiązanego lub egzekucja nie może być prowadzona ze
względu na zobowiązanego
• jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym jest niewykonalny
• w przypadku śmierci zobowiązanego
• jeżeli egzekucja administracyjna jest niedopuszczalna, lub zobowiązanemu nie
doręczono upomnienia choć wierzyciel miał taki obowiązek
• jeżeli postępowanie zawieszone na wniosek wierzyciela nie zostało podjęte przed
upływem 12 miesięcy
• na żądanie wierzyciela
• w innych przypadkach przewidzianych w ustawach
Postępowanie może zostać umorzone jeżeli wydatki postępowania egzekucyjnego
przewyższają dochodzoną należność pieniężną.
Postępowanie zostaje umorzone w drodze postanowienia, od którego przysługuje zażalenie
zobowiązanemu oraz wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.
Umorzenie postępowania powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, w
mocy pozostają prawa osób trzecich nabyte na skutek tych czynności.
 114. Postępowanie egzekucyjne uproszczone s. 555
Postępowanie egzekucyjne jest zorganizowanym ciągiem czynności egzekucyjnych. W
przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności ustawa dopuszcza możliwość zaniechania
określonych czynności egzekucyjnych. Takie postępowanie egzekucyjne można nazwać
uproszczonym. Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne w sytuacjach, gdy zwłoka może
wystawić na szwank dobra poddane wzmocnionej ochronie:
• jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub
zdrowia ludzkiego albo ciężkimi szkodami dla gospodarstwa narodowego lub jeżeli
wymaga tego szczególny interes społeczny. W przypadku wystąpienia jednej z tych
przesłanek, organy egzekucyjne mogą stosować środki egzekucyjne takie jak:
◦ wykonanie zastępcze
◦ odebranie rzeczy ruchomej oraz przymus bezpośredni w celu wyegzekwowania
wydanych bezpośrednio ustnych poleceń – bez potrzeby wystawiania tytułu
wykonawczego i doręczania zobowiązanemu postanowienia o zastosowaniu
środka egzekucyjnego
• jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu ludzkiemu
albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie w dochodzeniu wykonania
przez zobowiązanego obowiązku. Organ egzekucyjny może niezwłocznie zastosować
przymus bezpośredni, po ustnym wezwaniu, bez uprzedniego upomnienia
zobowiązanego oraz bez doręczania mu tytułu wykonawczego i postanowienia
wzywającego do wykonania obowiązku – ten tryb wykonywaniu przymusu
bezpośredniego może być również stosowany przez organy celne podczas kontroli
celnej
 115. Zbieg egzekucji s. 556
W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej wobec tej samej nieruchomości,
rzeczy albo prawa majątkowego lub niemajątkowego, organ egzekucyjny z urzędu, na
wniosek wierzyciela lub zobowiązanego wstrzymuje czynności egzekucyjne i przekazuje akt
egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu zgodnie z przepisami kpc.
W przypadku wystąpienia sytuacji prowadzenia wobec rzeczy albo prawa majątkowego kilku
egzekucji przez organy egzekucyjne właściwe zgodnie z art. 19 upea, łączne prowadzenie
egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który jako pierwszy zastosował środek
egzekucyjny. Jeżeli natomiast naczelnik nie dokonał czynności lub nie zrobił tego jako
pierwszy, prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według
siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego.
W przypadku egzekucji z nieruchomości, jeżeli jest ona położona na obszarze działania kilku
organów egzekucyjnych, organ prowadzący powiadamia o wszczęciu postępowania i
ukończeniu egzekucji inne organy egzekucyjne. Możliwe jest również połączenie
postępowania egzekucyjnego prowadzonego z nieruchomości. Organ egzekucyjny, który jako
pierwszy wszczął postępowanie, łączy postępowanie prowadzone co do kilku nieruchomości
tego samego zobowiązanego lub do kilku części tej samej nieruchomości – jeżeli odpowiada
to celowi egzekucji i nie ma przeszkód natury prawnej lub gospodarczej.
W przypadku obowiązków o charakterze niepieniężnym mamy do czynienia z luką w prawie.
 116. Koszty w postępowaniu egzekucyjnym s. 557
Na koszty egzekucyjne składają się opłaty i wydatki egzekucyjne.
Opłaty pobiera organ egzekucyjny za dokonane czynności. W przypadku obowiązków:
• pieniężnych zgodnie z art. 64 upea, wysokość opłaty za pobranie na miejscu u
zobowiązanego wynosi 5% kwoty pobranej należności, nie mniej niż 2,50 zł (jest to
opłata stosunkowa), a za ogłoszenie sprzedaży nieruchomości 10 zł (jest to opłata w
wysokości stałej). W przypadku opłaty stosunkowej w podstawie obliczenia opłaty
uwzględnia się odsetki z tytułu niezapłaconej należności w terminie. Organ
egzekucyjny pobiera również opłaty manipulacyjne z tytułu zwrotów wydatków,
opłata wynosi 1% kwot egzekwowanych należności objętych każdym tytułem
wykonawczym, nie mniej niż 1,40 zł. Zapłata egzekwowanej należności nie zwalnia z
obowiązku uiszczenia opłaty manipulacyjnej oraz opłat za czynności egzekucyjne i
wydatków egzekucyjnych
• niepieniężnych zgodnie z art. 64a upea
 117. Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym i sądowo
administracyjnym s. 561
Środki zaskarżenia składają się na system gwarancji represyjnych czyli instytucje procesowe,
które stwarzają możliwość prawną podjęcia weryfikacji czynności egzekucyjnych oraz
określone następstwa prawne – w przypadku podjęcia tych czynności z naruszeniem
procesowego prawa egzekucyjnego. Środki zaskarżenia dzielą się ze względu na organy
właściwe do ich rozpatrzenia na drodze administracyjnej i na drodze sądowej. Do środków
zaskarżenia zaliczamy:
• zarzuty
• zażalenie: jest środkiem zaskarżenia, służącym na postanowienia wydane w
postępowaniu egzekucyjnym. Przepisy szczególne dopuszczają ponadto wniesienie
zażalenia na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego oraz na naruszenie
przepisów o prowadzeniu licytacji. Uprawnienie do złożenia zażalenia służy w
postępowaniu egzekucyjnym, gdy tak stanowi ustawa, czyli wtedy, gdy na
postanowienie służy zażalenie. Pod względem treści i formy zażalenie powinno
odpowiadać wymaganiom stawianym podaniom. Wnosi się je w terminie 7 dni od
dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia. Organem właściwym do rozpatrzenia
zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego jest organ wyższego stopnia, a na
zażalenia na oszacowanie przez poborcę (termin złożenia 5 dni) czy na
przeprowadzenie licytacji (termin złożenia do 3 dni) – jest organ egzekucyjny.
Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, bo wniesienie
zażalenia wprawdzie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale organ
egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może w uzasadnionych przypadkach
wstrzymać postępowanie egzekucyjne. Do rozpatrzenia zażalenia stosuje się
odpowiednio przepisy kpa. Legitymację do złożenia zażalenia mają podmioty
postępowania i uczestnicy (zobowiązany, wierzyciel, osoby trzecie).
• Skarga: jest środkiem zaskarżenia czynności wykonawczych postępowania
egzekucyjnego. Skarga może być wniesiona zarówno na czynności wykonawcze
organu egzekucyjnego jak i egzekutora. Ustawa nie określa legitymacji do wniesienia
skargi, z wyjątkiem wierzyciela, który może złożyć skargę na przewlekłość
postępowania. Organem właściwym do rozpatrzenia skargi jest organ egzekucyjny, w
formie postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie skargi nie wstrzymuje
postępowania egzekucyjnego, a tylko w uzasadnionych przypadkach organ
egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może to uczynić.
• wniosek o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub innego prawa
majątkowego: legitymację do złożenia takiego wniosku ma osoba trzecia. Osoba
trzecia może z tym wnioskiem wystąpić tylko wtedy, gdy toczy się już postępowanie
egzekucyjne. Po jego zakończeniu zaś ta osoba trzecia może tylko dochodzić od
zobowiązanego odszkodowania na podstawie kpc. Wniosek musi spełnić określone
wymagania formalne. Pod względem treści musi odpowiadać wymaganiom
stawianym podaniom oraz zawierać wskazanie dowodów na poparcie żądania
wyłączenia rzeczy lub praw. Termin złożenia wniosku wynosi 14 dni od dnia
uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do rzeczy lub prawa.
Organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest organ egzekucyjny, który przed
jego rozpatrzeniem prowadzi postępowanie wyjaśniające.. Do czasu wyjaśnienia
organ egzekucyjny nie podejmuje dalszych czynności egzekucyjnych co do rzeczy lub
praw, ale czynności już dokonane pozostają w mocy. Wniosek jest rozstrzygany w
formie postanowienia. W razie postanowienia odmownego osobie trzeciej służy na to
postanowienie zażalenie.
 • żądanie uchylenia, zmiany, stwierdzenia nieważności postanowienia w trybie kpa
Środki zaskarżenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym służą na
• postanowienia podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym,
• zaskarżenie czynności postępowania egzekucyjnego w celu obrony przed egzekucją
lub czynnościami postępowania egzekucyjnego
• przymuszenie do podjęcia czynności postępowania egzekucyjnego
Moś środków zaskarżenia takich jak zarzut, zażalenie, skarga jest względnie suspensywna i
nie wstrzymuje biegu postępowania. Jedynie w uzasadnionych przypadkach organ
egzekucyjny może wstrzymać postępowanie egzekucyjne.

Do środków zaskarżenia na drodze sądowej należy zaliczyć środki służące w postępowaniu

przed sądem administracyjnym i środki na drodze postępowania przed sądem powszechnym.
W postępowaniu przed sądem administracyjnym służy skarga na postanowienia wydane w
postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które na drodze administracyjnej służyło
zażalenie.
W postępowaniu przed sądem powszechnym służy:
• powództwo przeciwegzekucyjne zobowiązanego
• powództwo przeciwegzekucyjne osoby trzeciej
 118. Moc środków zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym s. 561
Do środków zaskarżenia zaliczamy:
• zarzut: wniesienie zarzutu nie wstrzymuje postępowania, jest środkiem względnie
suspensywnym, Organ egzekucyjny może jednak w uzasadnionych przypadkach
wstrzymać postępowanie lub niektóre czynności egzekucyjne
• zażalenie: jest środkiem względnie suspensywnym, wniesienie zażalenia nie
wstrzymuje postępowania organ egzekucyjny lub organ odwoławczy może w
uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne
• Skarga: wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania jednak organ egzekucyjny w
uzasadnionych przypadkach może wstrzymać prowadzenie postępowania
egzekucyjnego
 119. Zarzut s. 562
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym wprowadza dwa rodzaje zarzutu:
• Zarzut jako środek zaskarżenia służący obronie przed egzekucją administracyjną jak i
przed postępowaniem zabezpieczającym
Ten rodzaj zarzutu przysługuje zobowiązanemu. Pouczenie o prawie do złożenia zarzutu
zawarte jest w tytule wykonawczym. Podstawą zarzutu zgodnie z art. 33 upea może być:
− wykonanie, umorzenie, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku
− odroczeni, brak wymagalności, rozłożenie na raty obowiązku
− określenie obowiązku niezgodnie z orzeczeniem
− błąd co do zobowiązanego
− niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym
− niedopuszczalność egzekucji
− brak doręczenia zobowiązanemu upomnienia (art. 15 upea)
− zbyt uciążliwy środek egzekucji
− prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ
Zarzut jest środkiem zaskarżenie który służy w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Zarzut powinien odpowiadać przesłankom formalnym podania i zawierać podstawy zarzutu
(art. 63 kpa wzz. 33 upea) oraz być złożony w terminie 7 dni od dnia doręczenia
zobowiązanemu tytułu wykonawczego (art. 27 wzz. 32 upea). Zarzut jest środkiem
zaskarżenia niedewolutywnym, ponieważ organem właściwym do jego rozpoznania i
rozstrzygnięcia jest organ egzekucyjny. Organ ten rozpoznając zarzut przeprowadza
postępowanie wyjaśniające. Organ rozpatruje zarzuty po uzyskaniu stanowiska wierzyciela,
które jest w przypadkach zarzutów z art. 33 pkt.1-5 upea – wiążące. Na postanowienie w
sprawie stanowiska wierzyciela przysługuje zażalenie.
Jeżeli zarzuty są uzasadnione to organ wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania
egzekucyjnego lub postanowienie o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego.
• Zarzut na oszacowanie autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw
własności przemysłowej dokonane przez poborcę skarbowego może być zgłoszony
przez zobowiązanego w terminie 7 dni od dnia zajęcia. W przypadku nie
uwzględnienia zarzutu organ zwraca się do biegłego skarbowego o oznaczenie
wartości zajętych praw.
• Zarzut do opisu i oszacowania nieruchomości może być wnoszony przez wszystkich
uczestników postępowania w terminie 14 dni od dnia zakończenia oszacowania.
 120. Obrona wierzyciela przed bezczynnością organu egzekucyjnego s. 565
Zgodnie z art. 54 upea §2 wierzycielowi przysługuje prawo skargi na przewlekłość
postępowania egzekucyjnego. Skargę wnosi się do organu nadzoru za pośrednictwem organu
egzekucyjnego.
 121. Nadzór w postępowaniu egzekucyjnym s. 568
Nadzór w postępowaniu egzekucyjnym sprawują organy wyższego stopnia w stosunku do
organów właściwych do wykonania danej egzekucji. Do ustalenie organów wyższego stopnia
stosuje się przepisy art. 18 upea wzz art. 17 kpa. W przypadku braku organu wyższego
stopnia wobec organów egzekucyjnych określonych w art.19 upea, nadzór nad egzekucją
należności pieniężnych sprawuje właściwy dyrektor izby skarbowej. W stosunku do organów
egzekucyjnych będących organami samorządu terytorialnego nadzór sprawują samorządowe
kolegia odwoławcze. Wobec dyrektora izby celnej nadzór sprawuje dyrektor izby skarbowej
właściwy ze względu na położenie siedziby dyrektora izby celnej.
Organ nadzoru jest właściwy do stosowania środków nadzoru wobec podejmowanych
postanowień w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, w szczególnie
uzasadnionych przypadkach organ nadzoru może wstrzymać na określony czas czynności
prowadzone przez organ nadzorowany.
Organy nadzoru są organami odwoławczymi od postanowień wydanych przez nadzorowane
organy egzekucyjne i mają za zadanie kontrolę przestrzegania w toku czynności
egzekucyjnych przepisów ustawy przez wierzycieli i nadzorowane organy egzekucyjne.
W art. 25 upea ustanowiony jest nadzór zwierzchni ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, w zakresie egzekucji obowiązków pieniężnych.
 122. Postępowanie zabezpieczające s. 570
Dokonanie zabezpieczenia należności pieniężnych lub wykonania obowiązków
niepieniężnych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jego brak mógłby utrudnić lub udaremnić
wykonanie obowiązków w trybie egzekucji administracyjnej.
Postępowanie zabezpieczające wszczyna się na wniosek wierzyciela, który powinien
odpowiadać wymaganiom stawianym tytułowi wykonawczemu i zawierać uzasadnienie. W
uzasadnieniu należy wykazać niebezpieczeństwo utrudnienia lub udaremnienia egzekucji
administracyjnej. Organ egzekucyjny, rozpatrując wniosek wierzyciela, jest obowiązany
przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, w celu ustalenia zgodnie z zasadą prawdy
obiektywnej, czy występuje przesłanka uzasadniająca ustanowienie zabezpieczenia. Organ
egzekucyjny może uzależnić wydanie postanowienia o zabezpieczeniu od złożenia przez
wierzyciela kaucji na zabezpieczenie roszczeń zobowiązanego o naprawienie szkód
spowodowanych wskutek wykonania tego postanowienia.
Jeżeli organ egzekucyjny ustali, że występują przesłanki uzasadniające zabezpieczenie, to
wydaje postanowienie w sprawie dokonania zabezpieczenia. W postanowieniu tym określa
obowiązek, którego dotyczy zabezpieczenie oraz sposób i zakres zabezpieczenia.
Postanowienie to może być w każdym czasie uchylone lub zmienione. Postanowienie to
doręcza się wierzycielowi, a doręczenie tego postanowienia zobowiązanemu następuje
równocześnie z dokonaniem czynności zabezpieczających. Na postanowienie to
zobowiązanemu służy prawo wniesienia zarzutu, na postanowienie po rozpoznaniu zarzutu
(uznające zarzuty za nieuzasadnione) zobowiązanemu służy zażalenie, a następnie na
postanowienie wydane po rozpoznaniu zażalenia – skarga do NSA.
Ustawa wyłącza dopuszczalność stosowania w postępowaniu zabezpieczającym przymusu
bezpośredniego. Zabezpieczenie może być dokonane przez:
• jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków pieniężnych – przez zajęcie pieniędzy,
wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego i wkładów
oszczędnościowych, innych wierzytelności lub praw majątkowych, zajęcie
ruchomości albo przez wpis hipoteki przymusowej lub zakaz zbywania i obciążania
nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta
zaginęła albo uległa zniszczeniu;
• jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków niepieniężnych – ustawa pozostawia organowi
egzekucyjnemu swobodę co do sposobu zabezpieczenia.
Organ kierując się interesami podmiotów postępowania, tak by wierzycielowi zapewnić
wykonanie obowiązku , a zobowiązanego nie obciążyć ponad potrzebę, określi środki
zabezpieczające lub inną czynność, która w danych okolicznościach powinna być
zastosowana. Organ egzekucyjny może w razie potrzeby zastosować również środki
zabezpieczenia obowiązków pieniężnych, jeżeli zabezpieczy w ten sposób pokrycie kosztów
wykonania zastępczego. Organ egzekucyjny uchyli zabezpieczenie, jeżeli wierzyciel nie
złoży wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w ciągu 1 miesiąca od dokonania
zabezpieczenia, a w terminie 3 miesięcy od dokonania zabezpieczenia – przed ustaleniem
należności pieniężnych lub obowiązków o charakterze niepieniężnym. Terminy te mogą być
przez organ przedłużone na wniosek wierzyciela, jeżeli wykaże on, że z uzasadnionych
przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte. Termin wszczęcia
postępowania egzekucyjnego przy obowiązkach niepieniężnych może być przedłużony tylko
o okres do 3 miesięcy. Na postanowienie organu w sprawie przedłużenia lub odmowy
przedłużenia terminu wszczęcia postępowania egzekucyjnego służy zażalenie wierzycielowi i
zobowiązanemu. O uchyleniu zabezpieczenia organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela i
obciąża go kosztami zabezpieczenia. Uchylenie zabezpieczenia następuje w formie
postanowienia, na które nie służy wierzycielowi zażalenie. Może on podjąć obronę swojego
interesu prawnego przez złożenie wniosku o przedłużenie terminu wszczęcia postępowania
egzekucyjnego.
W postępowaniu podatkowym zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku
podatnika przed terminem płatności podatku, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie
zostanie ono wykonane. Zabezpieczenia można dokonać również przed wydaniem decyzji
ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości
podatkowej, jeżeli z dowodów zgromadzonych w postępowaniu wynika, że zobowiązanie
podatkowe może nie zostać wykonane. Zabezpieczenie dotyczy też należności określonych w
decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika i inkasenta. Organ podatkowy wydaje
decyzję o zabezpieczeniu. Zabezpieczenie następuje w formie postanowienia (w trybie
przepisów pea). Decyzja o zabezpieczeniu wygasa:
1) po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania
podatkowego,
2) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej
Wygaśnięcie decyzji nie narusza ważności postanowienia wydanego na podstawie przepisów
pea.
 123. Środki zabezpieczające – przesłanki s. 572
Dokonanie zabezpieczenia należności pieniężnych lub wykonania obowiązków
niepieniężnych jest dopuszczalne, gdy brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić
egzekucję, w szczególności w przypadkach gdy:
• brak płynności finansowej zobowiązanego
• zobowiązany unika wykonania obowiązku
• nierzetelnego prowadzenia ksiąg podatkowych
• dokonywania przez zobowiązanego wyprzedaży majątku
Organ egzekucyjny dokonuje zabezpieczenia jeżeli stwierdzi że zachodzą przesłanki
uzasadniające zabezpieczenie. Zgodnie z art. 164 upea zabezpieczenia należności pieniężnych
dokonuje się przez:
• zajęcie pieniędzy
• wynagrodzenia za pracę
• wierzytelności z rachunków bankowych
• obciążenia nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową
• ustanowienia zakazu nabywania i zbywania nieruchomości
Przy obowiązkach o charakterze niepieniężnym środki zabezpieczenia nie zostały
enumeratywnie wymienione. Zgodnie z art. 167 §2 upea przy wyborze środka egzekucyjnego
organ egzekucyjny zapewnia wierzycielowi wykonanie obowiązku, a zobowiązanego nie
powinien obciążać ponad potrzebę.