DENEY NO: 2

DENEYİN ADI: ASENKRON MOTORLARDA KİLİTLİ ROTOR DENEYİ

DENEYİN AMACI: Asenkron motorların parametrelerinin elde edilmesi

BAĞLANTI ŞEMASI:

P1 A1
Rs
V
Ayarlı Güç
A2 Rs Rs
Kaynağı

P2 A3

Şekil 1. Deney bağlantı şeması

TEORİK BİLGİ

Asenkron motor sargıları anma sıcaklığına eriştikten sonra Şekildeki deney bağlantısı
gerçekleştirilir. Motorun rotoru özel bir mekanizma ile sabitleştirilerek dönmemesi sağlanır.
Daha sonra, ayarlı alternatif güç kaynağından uygulanan gerilim yavaş yavaş artırılır.
Statordan geçen akım dikkatlice ampermetreden okunarak, akım değeri anma değerine
ulaşınca ölçü aletlerinden gerilim akım ve güç değerleri okunarak kaydedilir. Bu deney
esnasında dikkat edilecek en önemli hususlardan birisi, motora başlangıçta sıfır gerilim
uygulayarak başlamaktır. Rotor kilitli durumda olduğundan, başlangıçta uygulanacak yüksek
gerilim stator sargılarından çok büyük miktarda akım geçmesine neden olur. Ayrıca etkin
rotor direnci B ve C sınıfı motorlarda frekansa direkt bağlı olup, rotorun kilitsiz çalışması
durumunda senkron hıza yakın değerlerde, rotor frekansı kaymanın çok küçük olması
nedeniyle 1 Hz ile 3 Hz arasında değişir. Diğer taraftan, rotor kalkınmaya başlarken kayma
s=1 olduğundan, rotor frekansı stator frekansına eşit olup, etkin rotor direnci çok küçüktür.
Asenkron motorun rotor etkin direncinin frekansa bağlı olarak değiştiği göz önünde
bulundurularak, deneyi normal frekansından daha düşük frekans değerinde gerçekleştirmek
gerekir. Bunun için öngörülen frekans değeri normal frekans değerinin %25’i veya daha az bir
değerdir. Bu durum rotor direnci sabit olan A ve B sınıfı asenkron motorlar için de geçerlidir.
Ancak rotor direnci değişken olan motorlar için geçerli olmayıp bazı problemler oluşturabilir.
Bundan dolayı düşük frekans değerinde yapılan kilitli rotor deneyinde hassas ölçüm gerekir.
Kilitli rotor deneyinden hesaplanan reaktans değerleri fs/ftest oranıyla çarpılarak normal
çalışma frekans değerindeki reaktanslar bulunur.
Kaymanın s=1 olması nedeniyle motorun bir faz eşdeğer devresindeki Rr((1-s)/s) değeri sıfır
olur. Buna bağlı olarak da, mekanik kayıpları sıfır olur. Dolayısıyla, rotor devresinin
empedansı sadece Rr+Xr değerine eşit olur. Asenkron motorun uyartım devre empedansı
Rc//Xm ile rotor devre empedansı karşılaştırıldığında, Rc//Xm >> Rr+Xr olur. Buna göre rotor
devresinden geçen akım Ir>>I0 olur. Bundan dolayı uyartım devresini ihmal etmekle çok
büyük bir hata yapılmış olunmaz. Geriye sadece stator ve rotor devre empedansları kalır. Bu
neticeye göre kilitli rotor deneyi için asenkron motorun bir faz eşdeğer devresi Şekil 2’deki
duruma gelir.

Is Rs Xs I r' Xr'

Vs Rr '

Şekil 2. Asenkron motorun uyartım devresi empedansı ihmal edilmiş

bir faz eşdeğer devresi

DENEYİN YAPILIŞI:

1-Asenkron motoru şekilde görüldüğü gibi devreye bağlayınız.

2-Rotoru dönmeyecek şekilde kilitleyiniz.
3-Motor anma akımına gelinceye kadar gerilimi artırınız.
4-Aletlerde okunan değerleri yazınız.
5-Osiloskop ekranında akım ve gerilim eğrilerini görüntüleyiniz..
6-Osiloskop ekranından akım ve gerilim arasındaki faz farkını elde ediniz.

DENEYDE ALINAN DEĞERLER TABLOSU

Pk Ik Uk Cosφk φk

SORULAR:

1-Alınan değerler yardımıyla kilitli rotor durumundaki faz açılarını ve güç katsayısını
bulunuz.
2- Elde ettiğiniz değerleri kullanarak kilitli rotor akımı vektör diyagramını milimetrik kağıda
çiziniz.
3- Motorun etiketinde yazılı olan motor sınıfını öğreniniz. Motor sınıflarını yazarak,
açıklayınız.
4-Motor milinden alınan gücü hesaplayınız.
5- Kilitli rotor deneyinde şebekeden çekilen toplam gücü yorumlayınız.

SONUÇ: