Onrza 3upojeeuh WAPHIPAICKH JIPYM OJ BEOrPAJIA TO CO®HJE* (1459—1683) WHTEPECOBABE 3A WAPUTPATCKMY PYM OZ XV BEKA JO JAHAC Vaxo on Hajpanujux BpeMena KMa BpefHocT BaxHe GanKaHcKe KOMy- HuKammje, Dapurpagcxu apym yo6uja noceban 3Hagaj y Bpeme Kaya ce ‘Typcky ocpajaisyma Ha Bankay novena cynporcrapmaru KpcTaluka “7je- ja epponckux Buagapa, BojcKoBoha, ApxaBHMKa KM DMcaya. Beh y To n06a, a TO 3HauK y npsoj nomopmum XV Beka, TypcKu MOxoAM Mpema ceBepy XpcTallKM Toxo“ upema jyry Kpehy ce, AemMydHo, 1 Mopasckom 200M- HOM ogHocHo Iapurpagcxum ypymom. M jegua on uypennx GuraKa ope eno- xe ogMrpana ce y jenHom og HajnosHarujux ,,xmpena“ opor ApyMa, y Te- cHauy Kynosuue (1444). Ha mpenasy 43 XV y XVI sex japuhe ce munca Koju he onpraTu Kperame [apurpagckor Apyma c WwJsbem Ya NoKaxKe Haj- GoM mpaBal| Kperama Bojcum Koja 6u noua Ha TypKe. Pey je o zeny Ay6$posianmma Denuxca Merarunha, O nyresuama xoju sode y Typcexy,** mocBeheHom yrapcKom Kpasby Buagucnapy II. Opge Merananh cKpehe max- wy, npe cera, Ha 48a yTa Kojm om Beorpaga Boge no Jexpena nu omaTae no Iapurpaga wm Tanmmona. ,Topmx“ nyr Bog mpexo Hraua, Tiupora, x Cocuje xo TLnopguea, a omatae, mpexo Jegpena, y [apurpag umm Ta- aunone. ,]omx“ nyt we mpexo Kocopa noma“ Cxonwa go D0B_uBCKe papHuue, me ce cacraje c ,ropHum“ nyTem. Ouprapajyhu mpaBay KpeTa- wa Ilapurpagcxor Apyma, Tleranumh He “aHocu camo GamcKo ucTopujcKo wCKycTBO M reorpadcKe uMbeHnije KOjmMa pacrioname, Beh cpe TO DOKy- maba Wa WoBeye y CKNaq ca BeECTMMa CTAPMX, MpBeHCTBeHO aHTHYKMX NM- caua M Kaprorpadpa. Tako on mocraje jean ox MppMx y HMSy eBponcKHx myTomucaya Koju cy o [apurpagckom apymy nMcamm He camo Ha OCHOBY * Opaj pay mpencraBma mojy yoxTopcKy quceprannjy Koja je, mon He- WITO M3MeHeHMM HacoBoM (Llapuzpadcxu Opyx od Beozpada do Coguje, 1459— —1600), on6pamena 25. jyHa 1967. roquHe Ha DunosodcKom caxyaztery y Beo- rpagy. IIpwjatua mu je o6apesa ya unaHOBMMa KomMCHje: AD Jopjy Taquhy, ap Pemu Hopaxosuhy 1 zp Panosany Camapymhy, penosHum npodecopuma ‘Yuueepsutera, uspa3vM CBOjy BeNMKY 3aXBaNHOCT Ha AparoleHo} noMOhM KO- iy cy MM OPM pagy Ha M3paqK Tese M, KacHMje, npuMKOM on6paHe npyKuAK. SaxBabyjem Hajronauje 4 cBuM wraHOBuMa Ucropxjcxor uucturyra y Beo- Tpamy, KojM cy Me 3aqyMMnK BeOMa KOPMCHMM HanOMeHaMa. O6aBe3anM cy Me, TaKxobe, BenMKoM yOa3Houhy, ONakmaBajyhu MM Da MpMIMKOM CaKyMbawHa o6umHe apxuecKke rpahe, aupexTop OpujeHrannor uucTuTyra y Capajepy ap Bpaucnas ‘Byphes “ qupextop Apxusa IipeqceanmurTsa Bnage y Llapurpazy Murxar Ceprorny. Hajsan, Kexmm ja “3pa3um BenuKy GnaronapHocr Mcro- pujcKom mysejy Cp6uje 1 weronom ynpapHuKy Equoy Xacanarmhy, Koju mu je oMoryhuo wa ce opa Te3a O6jaBu y YeNMHM u Ha Haj6ombu HAWK. ** Bu6snorpaccru noqaum warn cy y onebKy Useopu u rureparypa.4 OATA 3MPOJEBKR subenor Ha TepeHy Hero M ca IpMMecoM waBecHor Hay4Hor mHTepecoBara. 36or Tora cmmcu opmx esponckux nyTHMKa, of XVI AO XVIII Bexa, He mpenctasmajy camo usBopHy rpaby, seh u 3aueTaK Haydne, nperexHo xyMaHMcTwixe sIMTepatype o HajBaxHujoj KoMyHMKayMjx eBponcKe Typexe. Torozo cay esponcKu MyToMMeum yHocKaK cy y CcBoje Sammce, y np- BOM peny, OHO WTO cy BKAeNK KIM AOwKMBeMM Ha NyTy, ApyKunje peyexo MHTepecoBamK cy ce 3a M3Tnex 3eMJbe M Hacema, 3a rocnogape u pajy, 3a cHary % Opexmyherso nppxx M 3a TpeHyTHM nonoxaj Apyrux. Tlomenvao camo Kypwneumha, Pam6epruja, Muracbery u Fepmaxa. [apurpancks apy, Kojum je cramHo Tekna peKa »xMBoTa Typcxe m Ha KoMe Cy OHM cTasHO cperamm pa3sHe o6mMKe mM mojaBe Tor »xMBorTa, OcTao je, 360r Tora, y HH- XOBMM TYTHMM WHeBHMUMMa, HajumayscHBHMja aprepHja Tor orpoMHor opranw3Ma. Byayhu ya cy oGanemrrema Koja cy OHM MpuKynann Tpebano Aa Mlocnyxe, y Hajpehem 6pojy cnyuajesa, 3a paTHe M NomMTHuKe CBpxe, ocraBbasm Cy, 4ecTo, BeoMa ZeTramHe nyTonmce. Wopex ucupmuor onmuca myTa, Ty ce Haylase NoqayM o HacemMMa, HMXORO] BeIMUMMK Hu CTemeHy yTephenocry, y wvma ce, 3aTHM, MOMMY pexe, NOTONM, MOCTOBM, CKeze, TOBOpK ce O LlyMama M MouBapaMa. He perko, a Gu cBe oBo objacHuan, yiopehyje ce crame 3aTeueHo Ha TepeHy c OHMM WTO je 3aGemexeHO KOK cTapyx mcaua M Ha crapum Kaprama. Orxpmpa ce, 3Ha4M, Nope caBpe~ Menor, M jeqaH wmue3mm cBer. 3axBabyjyhu OBaKBOM Tpyny eBponcKHxX nyTauKka, [lapurpayckn apyM je, BpeMeHOM, oupTaBaH CBe mpelsHMje. Mebytum, y3 cae opo, ToKom XVI Bexa jaBuno ce jeqHo Hono MHTe- pecosaie 3a IlapurpaycKm a”pyM M 3a TypcKe KoMyHMKalje yomure. Mu- pehm ce, kommKo cy TO MOrmM, c NocTojarem jeqHor HeBepHuuKor WapcTBa Ha Ty Eppone, cecum a je OHO mpeKpwo 3emmbe crapux KysTypa, HMMaN0 PABHOAYIIEM MpeMa CyMOpHOM nonomajy NoTuMeHKx xpyithana, HeKM nMCOM cy, Mpe cBera MpeycraBHMK Kyhe Pyrepa X. epmmupam, y 6anKaHCKMM 3emMama Noy Typumma Mower youapaTH M 3HadajHo MpKB- peqHo nogpy4je Koje rpe6a nopesaru ca 3anaguom Esponom. 36or Tora je, Ha mpumep, Aepwursam na [lapurpayckom Apymy, y3 cBe Genexere aHTHY- KMX galMca, PeAOBHO NOMMEbao Kowa Koja cy Mpowla34na HATOBapeHa CO- Jby, BMHOM MIM ONOBOM, a Mejsaxe je mocmarpao ouemyjyhn pogHocr seMybe M CTelleH HeHe OGpahenocru. Y werozom nyronmcy Lapurpaackn apyM uma jenny Hopy dyHKuyjy, cyHxuMjy ocHopHe Rune y MpexH KOMyHMKaImja Koje Gu Morne nopesaTH GamkaHcKo Tp2uauTe ca 3allaqHoM Exsponom. Tloce6uo mectro Mehy cuucuma XVI u XVII Beka y KOjuma ce ropopu o Iapwrpagckom Apymy saysmmajy omen TypcKHx MHcaya; OHM ce MOry nlogesmru y Tpu rpytie. Tipsy rpyny cawmanajy qHepHWa BOjHMx NMoxoga TypcKe BOjcKe mporus Yrapexe u Aycrpuje. Y numa cy, yrnapHom, Genexenm cam KOHa- uM 4 cac6pahajHu oG6jekru, a ommcmBaH je, He peTKO, u Marnex CaMor apyma. Upyry rpyny cawnbapajy Typcxu reorpadu — Meby Ma HajucTa- KHyTuje Mecro 3aysuma Xayu Kancbha — Kojm cy, CeM JMHMX Ca3Halba, 3a cBoje ciMce Kopucrusm uM 3BaHIMHe ZOKyMeHTe.APMIPARCKK PYM (1459-1683) 5 Tpehy rpyny mpezcraBa, ako ce M3sy3my NMcUM NomMeHYTUX AHeBHM- Ka, y CTBapM, CaMo jeqaH ayTop, SHamenuTu nytommean XVII Bexa Esauja Yenebuja. On je, Ha ocHOBy cBOjux myTOBama, 1660. 1 1661. roqune, [apu- rpaycKu ypyM onmeao Ba myTa. Opaj paqosHamM cBercKu NyTHMK OcTaBHO je najucupmmju ome GankaHcKux 3eMasba, M y TOM OKBMpy Ilapurpaz- cxor ApyMa, y BpeMeHy TypcKe BuayaBMHe y jyroucrounoj Esponu. Tpe6a, MebyTuM, yBeK MMaTU Ha yMy fa je OH ONMcHBaO Bueno y ckmany ca CBO- jum necryruxum JomMBemem cBeTa. JaHnMsyueO je ya Esmsja Yenebuja Huje umao cBoje cneqSenuke Mu 2a Heron noma, cBe Wo Xamepa, Hucy xopwamhern. Ox rpexytTKa xag je Aycrpyja, nocne Typcxor cnoma nog Beuom, 1683. ToqMHe, 3akopaumsia Ha BamkaHcKo Nomyocrpso, nowsHe jeqHo HOBO MHTe- pecopame 3a CpOujy u [lapurpagcKu apym. 3a norpe6e aycrpujckor paT- Hor Beha, M rpyne mM NojeymHImM AeyeHMjamMa page Ha ToNorpadcKoM CHMMamy KM NO_pobHMM onmcuma rnaBHMx KOMyHMKauMja Ha Bankany MK OHMX 3eMasba KOje cy one NoBesMBane. Opaj BemmKM Mocao, Kojn ce cacBuM mpv6s0oxKo MofepHoM Ipoyuapamy jeqHor TepeHa U Koju je npeT- xogMo Nojapm HajyzerawHMjux aycrpujckux cexynja GamkaHcKMx SeMasba y XIX sexy, n06n0 je cBojy ocHopy y o6umHom Aeny O6aBemrrajya, Aun- momate % epyzure Jlyuhuja Mapcwuja. Cap opaj Marepujan, Koju je Haromumapan y Beuy, npeqcranao je, y cTBapu, OcHOBy MogepHor reo- rpadcxkor no3sHaBaia Cp6uje 1 [lapurpanexor apyma. Mi nopeg crer panujer uurepecopata 3a [lapurpagcKu apym, XIX Bex, Mehytum, Huje ZoHeo AyOmu MpeokpeT y MpoyyaBawy weroBor Husrneqa, Mecta Koja cy ra o6enexaBana u weroBe ucTopuje. Iyrommcim cy, ueTu- Ha, Gum pa3sHOBpcHMju, AeTasHMju, M HMxXoBa Mpocbecvonamma ompeze- senoct Guna je jacuuje uspaxena. Ilopey nucaya mperemuo KEOKeBHUX HaKJOHOCTM, Kao ITO cy, Ha Mpumep, 6unm Hau Joaxum Byjuh u dpax- uycKH necuux Jlamapruu, Cp6ujy cy nocehveamu u nponasmmm meHuM TuaBHMM ApyMoM BoOjHM CTpyumballM, reorpacbu, reon03sv, apxeon03m uM KC- Topwuapu. Howu onemax y mpoyuanaty IapurpaycKor Apyma osHayaBa cTyyMja Koxcranruna Jupeuexa Die Heerstrasse von Belgrad nach Constantinopel und die Balkanpdsse. Tex oy nojane opor yena Hapurpagcxu apym moctaje mpegMer ucTropujcke HayKe y mpaBom cmucay Te pew, Cze Wo Taga on je 60 mpeyMmer npoytaBara NyTonMeaya M reorpacba, WITO 3sHaUM Aa je om cvBaH IIPBeHCTBeHO Ha OCHOBYy OHOra ITO cy NOjeqMHUM Ha HeMy BME. Kopwutheme paxuje o6jaBmene murepatype 6uzo je ca WKHem Ja ce yno- 3Ha myT mpe NyTOBaHa Mn fa ce AONyHe concTBena 3anaxama, Jupeyek je, mehytum, y3eo Ilapurpancxm ApyM Kao ucTopujcnu objext, Koju je Morao Hpoy4uMTH M onMcaTM a fa HuMe He NyTyje. IIpema Tome, jeqmua. OcHOBa Heropor u3snaraHa Mocrajy “sBopu. Ha Taj Haw“ Jupeuex je a0 HOB MpaBall y MpoydaBay jeqHor 3aHMMsMBOr cbeHOMeHa Hallie KcTO- puje. To my je mouino 3a pykom nororosy 36or Tora mito je Ilapurpagcxn ApyM ucmurTao y CBMM eNmoxaMa: y PKMCKOM, Cpe7IbOBEKOBHOM M TYPCKOM nlepvogy Mcropuje Hammx Hapogza. O_mMuaH SHanal M3BOpa, BeoMa nNoys- “aH y HMxXoBOj] Kpwruuu, KpajwHe caxer y u3narawy CBOjMx pe3sysxrata, Jupeysex je opvm cBojum fenom moKa3ao ya je Wapurpagckm ApyM, Kao wucTopujcka nojaBa, BpewaH name KM Ja ce 3a Hera MORe Be3ATM HMMS NO- jaBa Hamer “cropujcKor »MBoTa.6 OATA 3MPOJEBKR Kpajem mpomsor 4 nowerxom oxor Beka, J. Epgesanosuh “ P. Hnxo- amh, K. Kocruh x IT. P. Kocosnh 1 M. Munagunosnh o6pagum cy Lapn- TpaycKM ApyM y cKOMy ocrammx myresa, c THM MITC cy ce, 3a pasMMKy of Jupeyeka, Kopuerumm “ M3BopHma y MehyBpemeny o6japmennum. Msy- sero, K. Koeruh ce onsojuo og Jupesexa oOunaxermem Tepena. Unax, CBM OBM Hay4HM Hanopu HUcy 641M AOBOwHM Aa Aajy pesyrrar Koju 6u 3af0BOLKO caBpeMeHe MeToye M HAYYHy panosHanocr. Tpaca myta mMoBy- ena je Gea norpe6umx mojeqmHocTu, a Hacea Nope MyTa, M TO camo OHA aHaTHMja, yo6“a cy cacBMM KpaTKe Mcropuje.MU3BOPM O TAPMTPATCKOM APYMY Y mperxogqHom usnarawy je Harnameno ya je, cpe no K. Jupeuexa, ayrn HM3 TmMcaya, of XV yo XIX sBexa, 6e3 O63upa Ha HaMeHy M MpMpoRy cBO}Kx cpeqouanctapa, mcao o LlapurpagcKom ApyMy mpe cpera Ha OCHOBY OHora MITO je cBaxu of ux Ha TOM Apymy 3ana3m0. Cam cy OHM MMcanM, y CTBapH, KaKo cy Bunenn jequy 3emmy ca ueyma jequor ApyMa, KakBa MM Ce OHa y TOM TDeHYyT- Ky yuwuuna XM ura cy cBe CaMM OHM Ha TOM NyTy ZomMBeIK. Ono je, be3 cymibe, TuaBHM pa3or WTO TOTOBO CBM NYTOMMCcK BMIe TOBOpe O CBOM BMbheby “1 HomuBwajy jeqHor cnomaumber cpeta Hero uITO Aajy objeKTwBHy caMKy M cKyn mponepenux nogaraka. Ila 1 Kay 3a CBOje ciMce Kopucte BecTH ApyTuxX mucaya, OMM TO YrmaBHOM 4HHe Ha HaiMH KOjM ofToBapa HKxOBOM Carmeya- Barby cTBapu y uemMuM. 360r Tora ce cBa nyTonMcHa KHMKeRHOCT o Cp6ujn om XV no XIX sexa, Ges o63mpa Ha TO yey je Koje Zeno rpeGano 7a nocarymH, Mome CMaTpaTu M3BOpHOM rpahom Koja o uarmeqy u ypebery IapurpagcKor ApymMa cpeqouw Moma HajHenocpeguuje. Mehyrum, Kaya ce y3ame y of3mp 7a ce BecTM myTonmcaya M ApyrHx waBeUITaYA NpeTeKHO 3acHMBajy Ha TPeHYTHOM YTMCKY, a MHOrO Mabe Ha eTasHOM Mpopepasary MPMKyMbennx nopaTaKa, HYTONMcK Kao M3BOp NoAMemy cBecTpaHoj KpvTMyM, Koja 3axTepa Aa ce yaMy y o63mp cnegehu unnvoum: 1) awaHocT munca, CTeneH werosor o6paz0nalba, Weroso panuje NosHaBalwe 3emsbe KPO3 Kojy nyTyje u weropa NomvTMGKa of- HOCHO BepcKa Onpeyemenoct; 2) w3BOpH KOjwma ce mMCal KOpMCTHO HM HeroBa KputTwunoct c Kojom “x je mpuxsatao; 3) nuuene moryhHoctTu, c o63Mpom Ha ApyurrBo y Kome ce Hana3m, a ce OGanecTH o Gpojuanum Nozawa, NpKK- Kama y 3€MM M CTBAapHOM 3Ha¥ajy NojeqnuMx nojasa; 4) HaMeHa Koja je y OcHoBM Mytonmca mM Koja je Morma yruuatTu Ha Behy MIM May McIIpMHOCT KM taqdHocT Nofaraka; 5) npwpoya MMUTMeBHx HaKNOHOCTH, OMHOCHO KONMKO ce y Werosom cniMcy ormeyqa Herosa KIVXKeBHA MaIUTOBYTOCT MIM HAay4HMGKa O7- pehenocr. Opakas KpwTwuku crap mpeMa nyTommcuma 6us0 je Moryhe 3ay3eT 360r Tora miro cy mwuHOCTH NyTOMMcalla MaxoM Upoyyene mw nosHaTe, urro cy HMxoBa yeNa, yecTo 70 y nojemmuocTu, ucmrraHa M UITO THX cnMca KMa TomMKo fa je MoryhHo ynopeheme w3meby mux m NojeqMHnx BeCTH c IMbeM Ta ce w3BpuIM KpyTMKa nogaraKa. Crora je cacBum pasyMJbuBO UITo Cy y AO- caqali.MM HaydHMM orneqMMa o Ilapurpanckom ApyMy MyTonMcn mpeqctaB- am ocHoBHy, NoneKay jenny rpaby “ urro cam ce “ ja Ha MX y 3HATHOJ Mepx ocnoHuma. Mew je mytommcna rpaba Moraa mocnyKMTH Kao M3BOp T0- Torosy 360r Tora wIro ce HuCaM MOpaya OCHOHMTM Ha HY c MYHMM NoBepemem, Hero cam 6una y MoryhuocTu ya je mposepHm ApyrMM w3BOpKMa, Mpe cBera TYp- CKMM 3BaHM4HMM MomMcuma, Koju cy y OBOM enyuajy, mo cBojoj Mpxpogm u“ 10 oHoMe mTO Jajy, “SBOP Mpsor pea. 36or mpupoye BecTu Koje Caqpxe, NyTonMcm M ApyrM cuMuHM M3BelITajH s3axTenajy Ja mM ce, paqu yraphipaka unmeHMiya, CympoTCraBe M3B0pK cacBKM Apykunjm m0 cBoMe Kapaktepy, y CyLITHHM TaKBM Aa je y HKMa CBaKa cy6jex- ‘TMBHOCT cBeyeHa Ha HajMaiby Mepy. Becrw 3acHoBaHe Ha yTMCKy, Ha KpaTKo- TpajHoM nocmMarpaiy, Ha MOmAa OBNAWHOM MpeSpojapamy umm Ha TybuM o6apemreuma Koja cy Morma Ourm He CaMO MpoM3BOybHa Hero KM HAaMePHO He- rauna, saxtenajy mpopepy noganwma npeteKHO cTaTHcTwuKe Mpupome, rye ce mlowayM cBoye Ha KOHKpeTHe 6pojese Koju cy Hacramm Ha OcHOBy ompeheHux Mepysta. IIpuxparaiem opaKBMx 3axTeBa CaBpeMene McTopMorpadbuje, manac je moryhe xopucrwru ce Becruma mytonucaya 360r Tora iro ce KcrpamuMBaty Hyme, Y UPBOM pexy, pa3HM NOMMcM CTaHOBHMMITBa MM Nojeqmunx HeTroBMx Kareropuja Koje je Bpumna WeHTpamHa TypcKa agqMMEMcTpaynja nowepum oF8 OSTA 3MPOJEBUB XV sera. Bes taxse MoryhHocru qaHac 64 Guo y3sanyfaH Mu HeMoTpebaH pay Ha TeMM O KOjoj je opye peu. Typexu monmen, mpe cpera KaTactapcKM yedTepy, Hactajanu cy y ompebe- HMM BPeMeHCKMM Pa3MauMa ca UMIbeM Ja Ce YTBPAe MopecKe obaBese cTAaHOB- HMUITBa A HweToBe NoBsacTMye Ha NpocTpanMm Nozpyyjmma Ocmanckor L[lap- crpa. Ca CIM4HMM UMweBKMa TyPCKa AaqMMHMCTPalKja je, Mopen Tora, noMMcn- Bama BojHe mocaye, cTaHOBHMWUTBO Koje je “mano noce6an cTatyc, Hacema omrepehena noce6uum vw BaHpeyHMM nope3sMma u Tako fame, IIpema Tome, Ko- pmuheme THx MomMca 3axTeBa YBeK MpeTxofHe cTyzMje ya 6u ce YTBPAMIO Koju cy Kpajesu, KaTeropvje cTaHoBHMIlTBa M BpcTe Mpapa uM O6aBe3a HMMA o6yxpahenn. Tex nocne Tora nogaym y OBKM NomMcuMa Aobujajy cBojy ompe- bexy Bpeguoct, jep ornaga cBaka MoryhHoct cysmiuHMx mpeTnocraBKM, yomuurra- Baba M 3aKby4aKa Ha OCHOBy OHO ITO y jeqHoM momucy y cTBapM HKje ca- ApKaHO. M nopeq 3Hayaja nogqaTaKa KOju ce y BemMKoM O@uMy Mory UpncTm 43 TYPCKHx MomMca pasHMx BpcTa, He Tpeba 3AKHYIKTM Aa Ce HMMa MOry Pe- IMTM CBa NMTama, a Ce HMMA MOKe AaTH cMMKa y wWeMHM M Ja, MpeMa TOMe, BeCTH HyTOMMcaya Mory 6uTM 3aHeMapeHe MM OMGaueHe. Kao wiTo je noTpebHO qa ce Te BecTH, 10 MHOTO YeMy cy@jeKTHBHe, Mpopepe M yTBpAe No_aMMa apysxunje mpupoge, mperemuo cTaTncTw4kuM, KcTo TaKO M OBM MomaM, Ges o63mpa Ha HAXOBy MHOrObpojHocT M MpeuMsHocT, 3axTeBajy Aa Gyny omMB- wenv, Wa MM ce fa mpaBM cMmcao M Aa ce, MOwAa, Ha W3BeCHMM MecTHMa HeKMM NlojaBaMa 0 KOjMMa ropope TH Moma AoMajy TyMauema caBpeMeHMKa. 360r Tora cam ce K NOTpygzMMa Aa, KOMMKO Troy cy MM TO MOryhHOCTM 203B0ba- Bane, muuryhm 0 HeKOj nOjapy, NoWaTKe Pa3sHMx Bpcra carmeyqaM y HYXOBOM Mehyco6Hom ocBeTBemy. Kaga je pea o TypcKMm uM3BOpKMa, TpeGa, Mopex OBMx NoNMca pasHux Bpcra, noMeHyTM jomi 1 OfmyKe WapcKor AMBaHa (mihimme defteri), jep cy nogaun Koje ove Aajy ympaso AparouenH 3a peulaname mrana opraHv3aunje cao6pahaja Ha TypcKuM APyMOBuMa yonurTe. Ilocefuo HeTamHe NoyaTKe mpy- w®ajy 3a opranwsauyyjy Bojunx noxoya. Maxo je Wapurpaycxu yxpym mpeqcranmen “ npoysen y OBOM pany Kao ucTopyjcKa nojapa, OHO WTO caymibaba PeKOHCTpyKUMjy Te Nojase 3HaTHMM enoM Be3aHo je 3a TeorpadcKe ummenuye. Jep, y mMTamy je cBecTpaHK MpH- a3 jequor o6jeKra, mpe cBera Ha OCHOBy TyPCKMx MonMca, y KOjuMa cy NoKa- amTeTw Genexenu, 360r NpMpowe apancKor nMcMa M 3aKOna TyPCKe CboHeTuKe, He peTKO yoOcTa eHurMaTw4HO. 36or Tora je jeqHa on TeuIKOha y o6pagx oor mpegmeta Guno umTame uw yOuKauMja nojequuux moKanuTeta. Teurkoha ce nlojasuna mpBeHcTBeno 360r Tora uITO cy MyTomMen roToBo jeqmHa rpaha Koja noTmue “3 XVI Bexa, a Koja camp uaBecHe TeorpadcKe MopaTKe. Mebytum, M OHM Cy, Hajyeuthe, Genemmam caMo 3HaTHMje MOKanuTeTe, MaxOM OHe KOjK cy m qaHac cayyBaHM M no3HaTH, a Ha WapurpaycKom Apymy je Tpe6ano yTBp- auTK joul M MHOro6pojHa cena, TayHMje cBe OHe TayKe Koje ra o6enemapajy. JaBvo ce, KaO OCHOBHM, npofiem Aa ce McTOpMjcKo-reorpadcKa rpaha, BeomMa eramHa, ypeqM M MCKOpMCTM MpeMa OCHOBM KOja, 4ecTO, He MocTOju. 360or Tora je 6uno HeomxogHO Aa MpHGernem reorpaccKoj rpahu Kacuu- jer nopexaa w 4a mpeMa %Oj yrepayM uM MCKOpKcTHM UMmeHKYe Koje cy NOTH- uaze M3 enoxe Kojy cam Mpoyyapana. Y muramy je cneqehn MaTepyjan: 1, Aycrpujcxu onucn Cp6uje XVIII Bexa, Kojm cy ocTra WeTawHM KM m0~ ce6Ho 3Ha4ajuu 360r TOra UITO 0 HeKuM JOKamMTeTMMa cBeqoue Mpe NpoMeHa M3BplUeHMX Nocne ocnobohema Cp6uje. Mnax, c 063Kpom Ha BpeMe HacTaHKa, ¥eMxOBa ynoTpe6a HaMehe 3HaTHy ONpesHOCT. 2. AyetpujcKe reorpadcxe Kapre Cp6uje, Koje cy y XVI u XVII sexy octa noppumie “ Geneme camo sHaTHMje NoKamuTete, amu on XVIII Bexa no- ctajy cBe yeTamuuje, Tako 7a ce %MxOBa M3paza 3aBpuIaBa NOjapom Hajze- TamHnjux cexuyja.UAPHIPARCKM PYM (1459-1683) 9 3. Jomahu onmcu Cp6uje XIX sexa. To cy: nospemenu momvcn Hacema; onmTH omen CpOuje c nogayuma reorpadcke, uctopujcke, eTHorpadcKe 1 apxeonoulKe npxpoge, Kao wo cy Kneacesuna ofHocHo Kpasesuna Cp6uja M. 'B. Muanhesuha, unu Cp6uja B. Ckapwha; qeTamam ommcn Nojeqmumx Kpa- jesa u o6nacTn Kojm ce jaBmajy Ha cTpaHMijama HayuHMx YaACONMca, a KOjM, y3 MloqaTKe reomopcbonouke uM apxeonOWIKe mpHpoge, campxe KM NosaTKe O HacesyMa M CTaHOBHMUITBY. 4, CappeMewa ucTpaxvpaia Haceba u Mopexna cTaHosHMuTBa Koja je 3acHonao Josan Lsnjuh. [pu yrsphusamy murme3smmx Hacesba oBa cepyija,c 06- 3MpoM Ha TO Ja, OGaBe3Ho, AOHOCcK MonMe CBMxX NOKanuTeta u yormuiTe Tparone MMHYIMX BpeMeHa, YKPaTKo Wa CaomuTaBa CBe OHO UITO je AaHallem craby mperxoquno, 43BAaHpeAHO MHOTO Mu je noMoraa. Jep, He TpeGa MocebHO KcTMyaTH qa cy u3pecHa Hacewa, KOja cy nocTojama y XVI seKy, Ha npumep, KacHKje MpoMeHwyia cBoje ume mM Cy, UITO je yeuthe, murye3na. Jeramua ucnuTuBaba nlojequaux Kpajesa Hy7e yBeK 2OBOHO nosaTaKa Aa ce MpoMelbeHo MIM M3ry6- weuo uMe norpaxKu Meby mMeHuMa sacemaKa, NoToKa, ayMja, yea, Wyma, 6pya, pewmya. Ito je najsHauajumje, caspemena rpaha 0 Haceuma y TONMKOj Mepx je JeTamaH oNMc NOjeqMHMx Kpajepa Za ce Kpetame LlapurpagcKor Apy- Ma M Non0maj Hacema KOja cy ra o6enemabana Mome NpATMTM Ha TepeHy Koju je ucrmraH fo y nojequHocTu. Cae ono ce, Ha *amOcT, He OfHOCK Ha Tpacy Ijapurpagckor ypyma usmeby Beorpaga u Coduje, jep jout macy Hanncane MoHorpadpuje o CBM OG6jacTuMa HM Hacemuma y Cpouju. HEOBJABIbDEHU USBOPK Typexa Bagbakanlik Arsivi — Istanbul Aedtep Bpanmenckor cyaumnyxa No 5 (1467) Tedrep Jime Manta No 167 (1530/31) Jlechrep snaxa Cmegepesckor canyaka No 1011 (1528) Aedtep opsapyne u ToposwHe 3a KaquyKe Beorpag, Cmegepeso m Jaro- guy No 21 (1596) Kpymesauxu gedrep No 55 (1516) Kpymienauxu gecdtep No 161 (1530) Kpymesauxu gecdtep No 179 (1536) Kpymesauxu yecrep No 428 (cyntaH Cynejman) Kpymenayxu gecrep No 567 (1575/76) Hymn gedtep No 27 (1498) Cmenepescxu mecbrep No 16 (1476/78) Cmenepescau gecbtep No 1007 (1516) Cmegepencxu yectep No 135 (1521/23) Cmegepescxu gecdbtep No 978 (1528/30) Cmegepencxm zecbrep No 187 (1536) Cmenepescu zectep No 316 (1560) Cmenepescxn zedtep No 429 (cyutan Cynejmax) Cmenepencxn yedrep No 517 (1572) Cmegepescxu gecbrep No 330 (1589) Cocujcxn nedrep No 82 (43 mpse zBe Aeyenuje XVI Beka) Codujcxu necrep No 130 (1525/26)10 OTA 3HPOJEBKE Comujcxu necbrep No 409 (cyzran Cymejmau) Couicnn nebrep No 236 (1544) Codujcxu necbrep No 492 (1570) Coujckn yecdrep No 539 (cynran Cenum II) Comujcrn necrep No 566 (cyntan Censnx II) Codbujcnu nehtep No 706 (1608/16) Ocraau useopu Maanje neerep No 3373 (1715/16) Meusuau No 426 (cynran Cymejman) Mihimme defteri I—LXXIII Cepwja Kamil Keped2i No 4725 (1488) Topkapi Sarayi Argivi — Istanbul Kounayu og Jeqpena yo Beorpaga No 4464 (1695) Topkapi Sarayi Kétdphanesi — Istanbul Katib Celebi, Cihan-nima, R 1620 Belediye Ktitiphanesi — Istanbul PayyHn Tpoumkosa WapcKe Kyxuibe, Pykonucn M. [esgera No 91 Tapu ve Kadastro — Ankara Kpyuiesauxu yecbtep No 95 (cymtan Mypar III) Cmenepescen mecprep No 240 (1582) Cmenepesckn Aedrep No 166 (cyatax Mypar III) Cmegepesceu medbrep No 184 (cyaran Mypar (III) Coujcxn gecprep No 235 (cyntan Mypar III) Codnjcxn medrep No 61 (cyataH Mexmeg III) Byzapexa Hapodna 6ubsuorexa ,Kupun u Meroduj* — Coduja Zedbrep 6ayapa ma: Byne, Byquma, Cuenepesa, Curera u ap. No I “661 (1588) Aedrep Sayapa avea: Bywsrpua, Kpyutesya u Ap. y Bunajery Pymennjn w Anagzonnju No J 632 (1589) Aebrep joramynja Pymennje No J 649 (1479) Aedtep npuxoga u pacxoga mecteppapa Pymennje No XX 9 (1584) ong 6, apx. jeq. 9, Beorpag (1569—70) oug 75, Tupor, kytuja 1, 2 eo nonuca 3ujamera y Cmenepesckom canyaky No OAK 171/37 (s. 4.) Onnc 3ujameta 4 Tumapa y HaxMjama S3Henomy u Bucokom No OAK 52/59 (1437—51) Twmapu Cocpuje No 1/1959 (1451)HWAPHIPARCKM APYM (1459-1683) it Aycrpuja Nationalbibliothek — Bea Peructap BojHmukux umata rapH“30Ha Cmegepepa, Ocujeka u Beorpaya No MXT 567 (1541) Cmegepescku yedbrep No MXT 629 (s. d.) Cmegepescan necbtrep No MXT 632 (s. d.) oro-Konuje opnx Aecbrepa Hanazse ce y OpujeHtanHom muCTMTyTy y Capajesy. OBJABJBEHM U3BOPM Apzreosowxu cnomenuyu u norazuura, II, Apxeonommn mucrutyt, Beo- Tpaq, 1956. Banacyess, Fr. — Uxunens, J.: Mpususecuurs na xpucruanurs — par 6% OcmanckaTa uanepun u doxyaenturs evpry Tbaxs, Muuano, 1, 1, Co- cua, 1909. i Barkan, O. L.: XV ve XVI inci asirlarda Osmanli Imparatorlugunda zirai ekonominin hukuki ve mali esaslari, I, Kanunlar, Istanbul, 1945. Uctu: Edirne Askert Kassami na Ait Tereke Defterleri (1545—1659) I, Belgeler, Turk Tarih Belgeleri Dergisi, ITI, 5—6, Ankara, 1968. Boukos, B.: Typexu doxyxexru 3a ucropujara ua maxedouckuoT “apod, I, II, Cronje, 1966. Boué, A.: Die europédische Tiirkei, I, Wien, 1889. Bomuh, U.: Spanuycku dnesnux o norody Mycrage II 1696 zodune, Tpaba Uctopucxor macturyta CAH, 8, Beorpay, 1956. Brown, E.: A Brief account of some travels in divers Parts of Europe..., London, 1685 (II 132,). Boeckh, J. G.: Canomon Uleatizep u nezosure Gerexxu 3a noTysanuero 4y npes Boazapus, Uscneqosanma”a B uect Ha Mapu C. [pnxos, BAH, Co- bua, 1960. . Cunibert, B. S.: Cpnexu ycranax u npsa eraddasuna Musowa Ob6penosuha 1804—1850, Beorpay, 1901. T[serxona, B. A.: Edun Gpercru nvrenuc 3a Gvazapcxure u Ganxancxure 3eau or XVII sex, Uspectua na Hayanua apxus, IV, BAH, Cocbua, 1968. Ze 1a Bpoxujep, B.: Myrosawe npexo opa, Beorpay, 1950. Dernschwam, H.: Hans Dernschwams Tagebuch, einer Reise nach Kon- stantinopel und Kleinasien (1553/55), wan. Fr. Babinger, Miinchen und Leipzig, 1923. Die Protokollbiicher des Kadiamtes Sofia, bearb, G. Galabov, hsg. H. W. Duda, Miinchen, 1960. Tiuuuh, M.: Tpu Gpanyycra nyronuca XIV eexa o Hawum 3eKo0na, Aparawesnh: Apreosozujexo-zeoepagujcxa ucrpaacusara, Tnacnux CYL, XLV, 1877. ‘Bophepuh, Tux.: Apruecxa zpaha 3a xaceta y Cp6uju y epexe npse eaade xneza Musowa (1815—~1830), Hacewa wu nopekso cTaHoBxumTBa, 22, Beo- rpaq, 1926. Exesopuh, I.: M3 yapuepadcxux typexux apruea Mthimme defteri, CAH, 36opHmk 3a KCTOUHAUKY MCTOpHcKY M KMKeBHY rpaby, 1, Acropucku WHCTH- Tyt, 1, Beorpag, 1950.12 OITA 3MPOJEBKR Ucru: Typexu ussopu 3a uctopujy Jyzocaosena (Osa Typexa xponuuapa ug 15 eexa), Bpacrso, 26, 1932, Mem: Typexu cnomenuyu 1348—1520, I—-1, CAH, 36opHux 3a ucrommauky ucTopucKy M KMmKeBHYy rpaby, I, Beorpag, 1940. Exezosuh, T. — Uxpweannh, I.: Kaxo cy Typyu nocae suue oncada sayzeau Beozpad, CAH, 36opHmx 3a McTOuRAYKy McTopucKy uM KMKeBHY rpaby, I, II, Beorpay, 1956. Esmmja Yene6u, Myronuc, Odnonyu o jyzocrosenckus 3euaua, TIpeneo, YBOR M KoMentTap Hanmcao X. Ua6anosuh, Capajeno, 1967. Fekete, L. — Kaldy-Nagy, Gy.: Rechnungsbficher tirkischer Finanzstel- len in Buda (Ofen), 1550—1580, Tarkischer Text, Institutum Historicum Acade- miae Scientiarum Hungariae, Budapest, 1962. Feridun Bey: Munseat es-selatin, I, Istanbul, 1274. Tprs6os YT. U.: Typexu useopu sa ucropuara na npasoro 6 Ovazapcxure 3eau, I, BAH, Cocbua, 1961. Tapauranmn, M. u 4.: Apreonowxa nanasuura y Cp6uju, Beorpag, 1951. Teoprujesuh, B.: Moje po6osawe u oGuuaju Typaxa, Cxonme, 1926. XMapu6eruh, X.: Kanyn-nana cystana Cyaejuana 3axonodasya, T3M, IV—V, Capajezo, 1950. Meru: Pacnpasa Anu Yaywa us Coguje o Tumapexoj opeanusayuju y XVII cromehy, 13M, II, Capajeno, 1947. Xananen, A. — Emrenazn, E.; Espettceu useopu 3a o6wecreeno-uxono- muUU“eCKOTO paseuTue Ka ConxaxncKure 3eau npes XVI sex, I, BAH, Cocbua, 1958. Hiltebrandt, C. J.: Dretfache Schwedische Gesandtschaftsreise nach Sie- benbiirgen, der Ukraine und Konstantinonel (1656—1658), usy. Fr. Babinger, Leiden, 1937. Vixuness, J. A.: Marepunsu 3a uctopunra nu nod» Typexoro po6creo, Mspberua Ha ucropwaeckoro ApymecTBo Bb Coca, II, Cocbus, 1906. VUpesern, K.: Crapu nvrewecraun no Beazapun ore 15—18 croabrue, Tlepwonyuecko cnucanne, VI, Cpbcyern, 1883, Meru: Cnomenuyu cpnexu, Cnomenux CAH, XI, 1892. Kanuni i kanunname, Monumenta Turcica, 1, Sarajevo, 1957. Kapayuh, B.: peu u dpyzu cpncxu ycranax, Beorpag, 1947. Ucru: Cpnexe napodue njecue, IV, VI, Beorpag, 1896, 1899. Meru: Cpnexu pjernux, Beorpay, 1896. Kniewald, D.: Felix Petanéié i njegova djela, CAHY, noc. u3q. CCCL, Oyememe muteparype u jeauma, 12, Beorpag, 1961. Képrili, F.: Lutfi Paia, Tirkiyat Mecmuasi, I, Istanbul, 1925. Kypyneumh, B.: Hyrosawe xpos Bocny, Cp6ujy, Byzapexy u Pyseaujy 1530, Capajeno, 1950. Laszowski, Em.: Monumenta Habsburgica, I, Zagreb, 1914. JIexauu, C.: Myresvie saxerxu, Mocxza, 1965. Matkovié, P.: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putovanje B, Kuripesiéa, L. Nogarda i B. Ramberta, Rad JAZU, LVI, 1881. Meru: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putovanje Korne- lija Duplicia Sepera g. 1533, Rad JAZU, LXII, 1882. Vern: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putovanje J. Beceka, Rad JAZU, LXXXIV, 1887. Vern: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putovanje Mel- chiora Seidlitza g. 1556—1559, Rad: JAZU, LXXXIV, 1887.WAPUIPARCKM APYM (1459-1683) 13 Meru: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Opis dvaju carskih poslanstva u Carigrad: L. Ryma godine 1571 i D. Ungnada godine 1572, Rad JAZU, CXII, 1892. Uctru: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis Pavla Kontarina, Rad JAZU, CXXIV, 1895. Vern: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopisi Andrije Wolfa i Levina Ryma o putovanju carskog poslanika Polla Eitzinga u Carigrad g. 1583, Rad JAZU, CXXIX, 1896. Uctu: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis Melchiora Besolta o putovanju g. poslanika H. Lichtensteina u Carigrad g. 1584, Rad JAZU, CXXIX, 1896, MUcru: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putni dnevnici Jakova Bongarsa od g. 1583 i Vratislava Mitrovica od g. 1591, Rad JAZU, CXXX, 1897. Mctu: Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis Josipa Rossaccia (g. 1574—1606) i Matije Quada (1600), Rad JAZU, CKXXVI, 1898. Markoscxn, A.: Typexu ussopu 3a ajdyTcTaoTo u apamujcreoTo eo Maxe- donuja (1620—1650), (1650—1700), Cxonje, 1961. Montagy, Lady Mary, Wortley: Letters from Lady Mary Wortley Montagy 1709—1762, u3sn. K. Brimley Johnson, London — New York, 1925. Monumenta Vaticana Historiam regni Hungariae illustrantia, II, I, Rela- tiones oratorum pontificiorum 1524—1526, Budapest, 1884. Mundy, P.: The travels of Peter Mundy in Europe and Asia 1608—1667, London, 1907. Hegkos, B.: Beazapun u coecednure seuu nocped ,Teoepagmuata“ na Hopucu, Cocuan, 1960. Henagosnh, M.: Meaxoapu npore Mareje Hexadosuka, Beorpag, 1893. Ne&ri: Kitab-i Cihan-numa, Ne&Sri tarihi, II, wan. Faik Re3it Unat, dr. Mehmed A. Koymen, Ankara, 1957. Hyxuh, Jb.: Beaewxe Toaa Puxoa us 2odune 1665. ca nyTosatea 00 Jed- pexa do Beoepada, Toxmunpax Beorpaga, IX—X, 1962—63. Hozaxosuh, Cr.: Xayu Kanga usu Raru6 Yeaebuja, rypexu zeoepags XVII eexa, Cnomenux CAH, XVIII, 1892. Mcru: Myruuyxe Geaewxe o Baaxanckou noayoctpsy XVII u XVIII sexa, THY, 17, 1897. Vctu: Zaxoucru cnomenuuu cpnexux Opacasa cpedweza sexa, Beorpag, 1912. Tanmoruh-Boxopuh, J.: Ty6posuux nonossex u Tudore, Ly6posunk, 1876. Tlawreauh, J.: Bojuo-eeozpagicxu onucu Cp6uje, Coomenux CAH, LXXXII, 1936, Mctu: Monuc nozpanuxnux xaxuja Cp6uje nocae Toxapesaxxoz «upa, Cnomenux CAH, XCVI, 1948. Tlejaropuh, A.: Cnucax @epaana, 6yjpynruja, xyyera urd. y manacrupy cs, Tpojuye xod Twesana, Cnomenux CAH, XXXIX, 1903. Tlerkosuh, Buay.: Crapune, sanucu, xarnucu, aucruxe, Beorpag, 1923. Pigafetta, M. A.: Putopis Marka Antuna Pigafette u Carigrad od god. 1567, way. P. Matkovié, Starine, XXII, 1890. Timpx, O. J.: Tyrosawe no Cp6uju 1829, Tpesog ap 0. Mujyurkosuha, Beorpag, 1899.14 OJTA SMPOJEBMB Tlonosuh, Baag.: Enzaeccu ax6acadop nod Beoepados. 1596, Tnacuux Uc- TopxcKor Apyuirpa y Hopom Capy, VIII, 1935. Tlonosuh, Cp.: Hyrosawe no Hosoj CpOuju (1878 u 1880), Beorpay, 1950. Tiporuh, K. C.: Myrosawe xpos Cp6ujy 1719, u 1720, zodune, Oray6una, 21, 22. Beorpag, 1889. Panojumh, H.: Saxonux yapa Cregaxa Aywana 1349 u 1354, CAH, Beo- rpay, 1960. Sadeddin, M.: Tacut-tevarih, Istanbul, 1279, Sahillioglu, H.: Bir tuccar kervani, Belgelerle Turk Tarihi Dergisi, 9, Istanbul, 1968. Camapyuh, P.: Beoepad u Cp6uja y cnucuaa Gpanuycxux caspeaenuxa XVI—XVII sexa, usp. Ucropujcxu apxue Beorpaga, Beorpag, 1961. Silahdar Findiklili Mehmet Aga: Nusretname, u3y. Ismet Parmaksizoglu, I, I; I, 11; I, IU, Istanbul, 1962, 1963, 1964. Silahdar Mehmet Aga: Siléhdar Tarihi, XVI nci Asir Saray Hayati, u3z. ‘Mustafa Nihat Ozon, Ankara. Caapetuh, A. O.: Apxeosowxa ucrpascusana y Huwy u oxosunu, Cra- puuap, VIII—IX, 1933—34. Coxoa, B.: O rypexua yapexus aaxajuaa, ITT Apxus, 5, Beorpay 1960. Coxonocku, M.: axon 3a epador Huw, 'nachux wa Mucruryrot 3a HalyMo- Hanna ucropyja, I, 2, Cxomje, 1957. Conopjen, A. — Mouuai, B.: Ipuxe nosese cpncxux saadapa, CKA, 36opHux 3a ucTopHjy, jeux 4 KibwKeBHOCT cpncKor Hapona, Tpehe ofemerne, VII, Beorpag, 1936. Crapa cpnexa nucaa, M3 pyckoe wanacrupa ce. Tanreaeusmona y Caeroj Topu, Tpunor apx. Jleouuga, Tnacuuz CY, XXIV, 1868. Crouxos, P.: Cenuwjnu umena 8 3anadxara nonosunxa xa Boazapua npes XVI sex (Io rypexu peeucrep sa dansyu or 994/1576/77), EsukopeqcKo-erHo- rpadbcKM M3cneqoBaHMA B MaMeT Ha akagemMMK CroaH PomancKu, BAH, Co- pur, 1960. Sabanovié, H-: Krajiite Isa-bega Ishakovica, Zbirni katastarski popis iz 1455. godine, Monumenta Turcica, II, Sarajevo, 1964. Ucru: Typexu ussopu 3a ucropujy Beozpada, 1, 1, Karacrapcxu nonucu Beoepada u oxonune 1476—1566, Beorpag, 1964. Wonosa, J.: Maxedonuja so XVI u XVII sex, Hoxyaenrure 00 yapuzpad- cxure aprusu, CKonje, 1955. Taguh, J.: Ty6posauxa apxuecxa zepaha o Beozpady, I, Beorpag, 1950. Tauer, F.: Histoire de la campagne du sultan Suleyman Ier contre Belgrade en 1521, Prague, 1924. Tonopos, H.: Tronoaeenuero na Obazapcrxu xapod, BAH, Cocua, 1953. Tommh, Jos.: ucwa Josana Kjapomanu c nyta npexo Baaxaucroz nosyo- erpea 1659. zoduxe, Cnomenuk CAH, XLVII, 1900. Truhelka, C.: Opis Dubrovnika i Bosne iz god. 1658, GZM, XVII, 1905. Ucru: Tursko-slovjenski spomenici Dubrovatke arhive, GZM, XXIII, 1911. Typexu useopu 3a Geazapexara ucropur, cepun XV—XVI sex, XIII, Cocua, 1966. Typexu doxy.wenTu 3a ucropujara xa waxedouckuor xapod, I, CKonje, 1963, Velics, A. — Kammerer, F.: Magyarorszagi torok kincstari defterek, I, Bu- dapest, 1886,TAPMIPARCKH PYM (1459—1683) 15 Verancsics, A.: Osszes munkai, Monumenta Hungariae Historica, Scrip- tores, II, VI, Pest, 1860. Burxosuh, T.: Assewraj Maxcuaa Parxosuha, excapxa Geozpadcxoz mu- Tponoaura 1733, Tnacnux CYJI, LVI, 1884. Wolf, A.: Die Reise Andreas Wolf von Steinach..-» way. J. v. Zehn, Steiermiirkische Geschichtblitter, II, 4, Graz, 1881. Byjuh, J.: Tyrewecreuje no CepSuju, I, Beorpay, 1901. Zen, K.: Dva talijanska putopisca po Balkanskom poluotoku iz XVI vieka, uay. P, Matkovié, Starine, X, 1878. 3upojesuh, O.: Pajxond Jy6exay o Beoepady u Cp6uju 1587. 200., To- auulmbak rpana Beorpaya, XIII, 1966.JIMTEPATYPA Barkan, O. L.: Osmanli Imparatorlugunda bir iskan ve kolonizasyon me- todu olarak Vakiflar ve temlikler, I, Istila devirlerinin Kolonizator Turk der- veisleri ve zaviyeler, Vakiflar Dergisi, II, Ankara, 1942. Bejtié, A.: Spomenici osmanliske arhitekture u Bosni i Hercegovini, POF, II—Iv, 1953. Iseruh, E.: Crapa Jazoduna, Cpnicka Kpamescka MyliKa yuMTeCKA WIKO- aa y Jaroquun, Jaroquna, 1906. Ilserxosa, B. A.: Xaiidyrcreoro e Genzapexure 3eau npes XV—XVIII sex, Ucropuueckn npermen, 4, Cocbua, 1968. Vcra: Useoupeduu dannyu, u Ovpacasnu nosunnocTu 6 GvazapceKxure sean ‘nod Typexa enact, BAH, Cocbus, 1958. Vectra: K sonpocy 0 nonomenuu OepsexTdacuucKozo nacerenun @ Gorzap- CKUr seamnax 6 nepuod TypeyKozo zocnodcrea, Yuensie sanmcKu Mucruryta cnapanoBenenua, XX, Mocxsa, 1960. Isujuh, Jop.: Wpeered zeozpagicxe aureparype o Banxancrxoa Moayoc- Tpey, III, Beorpan, 1897. ‘Rupuh, Jos.: Teoepaguja Mupora, Acnexr npuaermene zeozpaduje, I, TIn- por, 1963. Tepoxo, A.: Cuedepescxu epad, Crapunap, II, Beorpag, 1951. Uctu: Cpedwosexosnu zepadosu y Cp6uju, Upnoj Topu u Maxedonuju, Beorpag, 1950. Auuutpujesuh, C.: Ty6posauxu xapasanu y jyacnoj Cp6uju y XVII sexy, CAH, noc. u3q. CCCIV, Mcropucnu uncturyt, 10, Beorpag, 1958. Ummh, M.: Ty6posaxxa cpedwesexosna xapasancxa rpeosuna, JM4, III, 1—4, 1937. Upo6makosuh, B.: Bapowuye y Jacenuyu, Tnacuu« Teorpacbcxor ypyuitsa, 6, 1921. Ucn: Jacenuya, Anrponoeeoepagcxa ucnuTusawa, Hacema u nopeKno cTaHOoBHMulTBa, 13, Beorpag, 1923, Wern: Koaapu, Bpacrso, XIX, 1925. Ucn: Cxedepeacxo Modynase u Jacenuya, Hacema u mopeKno cTraHoB- ira, 19, Beorpag, 1925. Exrenc, ®p.: Aza6pana eojua deara, I, Beorpag, 1953. Epgeanosuh M. J. — Huxonnh, P. T.: Tpzosauxu yeutpu u nyTeeu no cpneKoj sexu y cpedwex sexy u y TYPCKO doba, UcropucKo-reorpadbcKa pac- mpapa, Beorpag, 1899. Guéer, L.: Osmanli Imparatorlugunda Hububat Meselesi ve Hububattan alinan Vergiler, Istanbul, 1964. Tynan, H.: Towrancxa cayoc6a na nawus Tepuropujana 3a epexe Mure- uana, TITT Apxns, 4, Beorpag, 1960. Tynuess, I.: Asvesnanuré ceauwa o> Beazapun, ADXMBE 3a NOCeTMUIHK npoyapanna, 1, 2, Cocun, 1938. Hammer, J.: Geschichte des Osmanischen Reiches, I, III, IV, Pest, 1828, 1829.WAPUIPARCKM APYM (1459-1683) 17 Xpa6ax, B.: Beozpad xao npucranuwre u 6podoepadunuwre y XV, XVI u XVII sexy, Tonyummax rpana Beorpama, V, 1958, cru: Kyea y jyzocaosencrusn sexraxa nod Typyusna 00 1450 do 1600 2odune, UT, 1—2, 1957. Ucru: Mupor u Ry6ouuya y doxyxertuxa 0d xpaja XV do noxerxa XVII veka, UI, 1—2, 1951. ctu: PuGoros u pub6sa nujaya y Beoepady y XV u XVI sexy, Tonu- unbak My3seja Beorpaya, VII, 1960. Jupeyex, K.: Bojua yecra od Beozpada 3a Uapuepad, 360pxux Konctan- tuna Jupeyexa, I, CAH, moc, 13g. CCCXXVI, Beorpag, 1953. Vcr: Ucropuja Cp6a, I, Beorpay, 1952. Jopanosyh, Ip.: Hexu ronozpagcxu nodayu o crapox Huwy, Crapwuap, HOBa cepuja, V—VI, 1956. Kapuh, B.: Cp6uja, onuc sexe, xapoda u Opaxcase, Beorpay, 1887. Kocosmh, II. P. — Munagumosnh, M.: Tpeosauxu yenrpu u nyresu no cpnckum sextana y Cpedwex sexy u y TypcKo spexe, THY, XX, XXI, Beo- rpag, 1900, 1901. Kocruh, K.: Homahe scusorute xao Tpancnoprua cpedcrea y cpncxum 3eHOKa 3a TypcKO spexe, T'nachux CpncKor reorpadcxor apymrrsa, 3—4, Beo- Tpaq, 1914. Mem: Crapa cpnexa undycrpuja u rpzosuna, Cryauja “3 KynTypHe KCTO- puje cpmcKor Hapoya y cpenizem pexy, Beorpag, 1904. Vcr: Tpzosarxu yenurpu u Opyxosu no cpncKoj sexu y cpedwem u HO- 80m sexy, UcropucKo-reorpadcka pacnpana, Beorpan, 1899. Kocruh, M.: Kopurnuya, Aurponozeozpagcxa ucnurusaa, Hacema u m0- Pexxo cranosumurrna, 34, Beorpay, 1954. Uctu: Huwxa Bawa, Anrponozeozpadcxa npoyyasara, 36opHHK pazoBa Teorpadcxor uuctutyta, V, Beorpag, 1958. Vcru: O yaosu u snaxajy Cuhesauxe xaucype 3a cao6pakaj, xaceobune u wydcka Kperata, 3GopHmK pagoBa, pupognomarematwaKun cbaxyntet, Teo- rpacbcru 3apog, II, Beorpag, 1955. Kosayesuh, O.: BurostcKre mensyaane y XVII sexy, ITT Apxus, 5, Beo- rpag, 1960. KreSevijakovié, H.: Hanovi i karavansaraji u Bosni i Hercegovini, Nautno dru’tvo NR Bosne i Hercegovine, Djela, VIII, Odjeljenje istorisko-filoloskih nauka, 7, Sarajevo, 1957. Mujatosuh, Cr.: Pecasa, Hacema u nopekno cTaHoBHuuTBa, 26, Beo- rpag, 1930. Muaagynosuh, M. J.: Moxapesauxa Mopaea, Hacema u mopexno cTraHoB- HuurTBa, 25, Beorpan, 1928. Musanhesuh, M. B.: Kneacesuna Cp6uja, Beorpan, 1876. cru: Kpatesuna Cp6uja, Beorpaz, 1884. Huxoauh, P.: Oxoauna Beozpada, Hacema cpnckmx 3eMama, 2, Beo- rpag, 1903. Hopaxosuh, Cr: Oxpudcxa apruenucxonuja y noxerxy XI sexa, Beo-~ Tpag, 1908. Odsonyu uz uctopuje Beozpada, TH4, VIII, 1886. Orhonlu, C.: Osmanli Imparatorlugunda Derbend TeSkilati, Istanbul Uni- versitesi Edibiyat Fakultesi Yayinlari No 1209, Istanbul, 1967.18 OATA 3MPOJEBM'B Orhonlu, C. — ISiksal, T.: Osmanli devrinde nehir nakliyati hakkinda ara- tirmalar: Dicle ve Firat nehirlerinde nakliyat, Tarih Dergisi, XIII, 17—18, Istanbul, 1963. Tlerposmh, H.: Tuporcxu zpad, Crapnnap, V—VI, 1956. Popovié, T.: Upravna organizacija hercegovatkog sandZaka u XVI veku, POF, XII—XIII, 1965. Pagusojesuh, T.: Jlenenuya, Aurponozeozpagcxa ucnurusata, Hacena cpncKMx 3eMasba, 7, Beorpag, 1911. VUctu: Hacewa y JIenenuyu, Hacema u nopexno craHoBHuuTBa, 27, Beo- rpag, 1930. Payojumh, H.: Feozpagscxo snate o Cp6uju noverxow 19 sexa, noc. u3n. Teorpadcxor uucruryta, 2, Beorpay, 1927. Pagonuh, J.: Puacxa xypuja u jyacnocaosencke sea.ve 00 XVI do XIX gexa, Beorpan, 1950. Pecun, A.: Coxososuh, npeseo M. P. Jleauh, Capajeso, 1927. Ucru: Turk idaresinde Bulgaristan (973—1255), Istanbul, 1933. Camapunh, P.: Beozpad nod Typyuwxa, Beozpad xpos sexose, Beorpay, 1954, MUctu: O dozahajusa y Beozpady 1663—1665 2oduxe, ToquuaK rpaga Beo- rpaya, V, 1958. Coxoa, B.: Kypupexu cao6pahaj npexo Banxana y XVI sujexy, IITT Ap- xm, 5, Beorpay, 1960. Ven: Kypupexe seze npexo Baaxana y XVII, XVIII u XIX eujexy, ITT Apxus, 7, Beorpay, 1961. Mc: Jedan cyepeaenu usseuraj o Upnozopyusma y xypupceKoj cayac6u Beneuuje y XVII aujexy, IITT Apxus, 9, Beorpan, 1963. Meru: Kypupexa cayoe6a Ty6posauxe penySauxe (Ipusoz nosnasamy xu- cropuje nowra y Manxayuju), ITT Apxue, 12, Beorpay, 1967. Mem: Mojasa ‘xypupa-npoecuonanaya y Ay6posarxoj peny6auyu, ITT Apxup, 13, Beorpag, 1968. Sokolovié, O.: Nekoliko starih rukopisa o putovanju na Hadé, Glasnik Vr- hovnog islamskog starjeSinstva, 8—12, Sarajevo, 1952. Sprenger, A.: Die Post- und Reiserouten des Orients, I, Abhandlung far die Kunde des Morgenlandes, III, Leipzig, 1864. Cranojesuh, I.: Tea yzosopa o nperocy xaerauxe nowre 00 Bexeyuje do Uapuzpada npexo Koropa u Upne Fope y XVI sujexy, IITT Apxus, 12, Beo- rTpay, 1967. Crojanoscxu, A.: Tepsexyucreoro so Maxedonuja, TnacuuK na Mncrury- TOT 3a HalMOHanHa ucTopHija, 2, 1964, 1, 1965. Suéeska, A.: Ajant, Prilog izutavanju lokalne vlasti u natim zemljama za vrijeme Turaka, Nautno drudtvo SR Bosne i Hercegovine, Djela, XXII, Odje- ljenje istorijsko-filoloSkih nauka, 14, Sarajevo, 1965. Sabanovié, H.: Vojno uredenje Bosne od 1463. g. do kraja XVI vijeka, Godisnjak DruStva istoritara Bosne i Hercegovine, XI, 1961. Ilrayguurep, P.: Kyda je xpos Beozpad npona3zuo puacku Opys Beo- zpad—Llapuzpad, Monurura, 29. asrycr 1935. Tansel, S.: Osmanli kaynaklarina gore Fatih sultan Mehmed in siyasi ve askeri faaliyett, Ankara, 1953. Tomuh, Jos.: Jaxax y xpsu, Tpunomax npoyxasany ucropuje cpncKxoz uapoda y XVI sexy, Beorpay, 1898.TAPMIPARCKM PYM (1459-1683) 19 Tpojanosuh, C.: Hawe xupuyuje, Eruonowxa u ernozpagcxa zpaha, CE3, 13, Beorpan, 1909. Uzunéarsili, I. H.: Osmanli Devleti teSkilatindan Kapikulu ocaklari, II, Ankara, 1944. Mer: Osmanli devletinin merkez ve bahriye teSkilati, Ankara, 1948. Vasié, M.: Martolosi u jugoslovenskim zemljama pod turskom vladavinom,. Akademija nauka i umjetnosti BiH, Djela, XXIX, Odjeljenje istorijsko-filolos- kih nauka, 17, Sarajevo, 1967. Vern: Martolosi u periodu uspona Osmanske driave, Godiinjak Drustva istoritara Bosne i Hercegovine, XIV, 1964. Bacunesnh, Joz.: [apu6pod u Bocuszpad, Bpacrso, XVIII, 1924, Yurdaydin, H.: Kanuni n Culusu ve ilk seferleri, Ankara Universitesi Tlahiyat Fakultesi yayinlari, 31, Ankara, 1961.Taaea npea TPACA ITYTA Tlosomax reorpacbcxn mo10xaj Mopascxe yommie, Koja mpexo HyauaB- cKe M Mapwuke w36uja Ha [lapurpay, a mpexo BapfapcKe Ha Erejcko mope, ywsano je osy upMpogHy KomMyHMkauyjy HajsHayajHujom Ha BaskaHcKom momyoctpsy. Besyjyhu ce name qommHom Case xu JiyHapa 3a cpeqwy Es- Pony, ona je RoOuna He camo MehyKOHTMHeHTaNHM Hero MK CBETCKO-KCTO- pujcxh sHauaj. Moxoqu mHoro6pojxnx nmemMena m Hapoga KOjM cy TOKOM vcTOpuje OMe NPOWWIM To HecyMMBO NoTBphyjy. Crora je u cacBuM pa- 3YMJLMBO UITO je nyT Koju je mpoma3Mo oBOM AOMHOM MMao TIpecyAHOr yTH- yaja Ha %MBOT M pasByTaK OBMx ObsaCcTH. IIpsu nyt y yommmn Mopase usrpagunm cy Pummann 33, a ucrouHH 4eo myta, kpo3 Tpaxnjy, u3meby 29. u 61. rogmue. HapogHo mpemarse, aK, Besyje usrpagmy nyta Beorpaz—Ilapurpag 3a “Me wapa Tpajana, Koju je MHoxKMHOM cBOjMx rpaheswHa 3aceHMo mM cBOje MpeTxoqHMKe M Hacwe- aHMKe. Toxom spemena oBaj myT je Mewao roctiogape KM MMe, Na M para, cKpe- hyhu, Mame unm Bye, Of OCHOBHe puMcKe Tpace. Uecro je “ 3sanyurraH, HO, Mllak, KPO3 cBe BpeMe oH je cauyBao BpeAHOCT MpBOpaspeqHe KOMYHK- Katje. Ha opom nyty, ycrankom y Cp6mju, nporus Ocmancxor [lapcrsa, ynamena je mponoulena mppa 6yKTMba cnoboge Ha Bankany, og Bpa- uapa, mpexo Mpanxosya u Jlemrpaya, na yo Uerpa w3Haq Huma. Ocam- qeceTux roqMHa Mpournor Beka usrpahena je y ommHn Mopane xxene3- HMuKa pyra, a JaHac Kpaj hygzbuBe peke uge MoyepaH ayTO-nyT, uMja ce Tpaca Hajpwue npnOmoxyje Tpacu crapor nyTa. Pymcxm nyt je muao og Beorpana (Singidunum) yecnom o6anom Jy- HaBa yo Kocronua (Viminacium), ogatne je cxperao mpema jyry Ha Mez- Beby (Idimmum), hynpujy (Horeum Margi), Bopaxn (Praesidium Pompei) vu Hy (Naissus), rye je Guna Baxua caobpahajua packpcamna. Iyr je, 3aTMM, Wao Mpexo Bene Tlananxe (Remesiana) u IImpora (Turres) Ha Cocnjy (Serdica). Usmehy Cocbuje 1 Inosguma (Philipopolis) mpemase ce HajTexa pasBoha u knamuy. Onatae ce qo Jeqpena (Hadrianopolis) mpo- ma3“no Kpo3 TBphase m cena. Ha yamem nyty yo [apmrpaga (Vizantion) sHavajuuja mecta 6una cy JImne Byprac (Bergule), Yopmy (Tzurullum) “u Xepaxaeja (Heraclia). Yxynuo og Singidunum-a yo Vizantion-a 6pojano ce 31 npexohmurre, 43 craHuye 3a M3MeHy Koma uM Kona Mu, OTIpMauKe, 670 puMcKMx MUA. Cam nyt je no npasumy Guo AeBer KOpaka MM WecT MeTapa LIMpoK M Non- 0%aH BeIMKMM NOJMTOHMM KaMeeM MIM MocyT neckom. Ha crpmum Me- cTuma 6uo je yceyenH y creHy, 40K Cy MpeKo peKa, NoToKa m MpoBasmmja BOAMIM KaMeHM, pehe ApBenm MocToBM. Ilyr ce Apxao MpaBe amHMje ca TOuMKOM ynopHouthy 4a je 4ecro wurac HMs6pyo M y36pyo ca BenMKMM yC- noHom. Jy umrabor myTa, Ha pacTojamy o4 jeque Mime, Guam cy noc- TaBeHK MULOKa3K. 3a obesbehee nytTa u yqobHOCcT myTHMKa Géo je nO-WAPHIPAACKM PYM (1459-1683) 21 aurnyT Bemmu 6poj rpahesvua, npenohyauta (mansio), Koja cy ce Hama- summa o6“4HO y HeKOj Behoj Haceo6vam, Ha pacrojamy on jeqHor jana xoma, 4 craHuue (mutatio) 3a mpomeHy Korma x Kosa, KOje cy ce 3Bane MK no o6jmoKHeM cenry 1M NO Gpojy MMmOKa3a OF NOcNeAHer NpeHOhmuiTa. Ocum .rora, 3a Hagrnename MyTa cry2xuna cy M MHOro6pojHa yrephema, carpahena y o6mumy YeTBpoyraa ca OKpyrumM KyJlamMa “iM nojeqMHaue Kyle, Kao 4 MHOroGpojHe HaceobuHe PuMCKUX BeTepaHa MU APyrux Kom0- Huerta. Kanu cy Gunn yrapheu nompeyHym 3ufoBMMa Mu YMTAaBMM CHC TeMoM TBPhapyila. My nommiem, Busantujcxom Lapersy to je Guna rmapHa KOMyHMKa- mmona aprepwja. On MHoro6pojxux moxoga u ceoba pa3HMx IeMeHa M Ha- ponza Koju cy Kopuicrusm oBaj MyT, NoMeHyhemo Kao Haj3HaTHuje camo Xyue, Ucroune Tore, Cnonene, ABape u, KacHuje, Kpcramie. Y MupHMM BpeMenuma, Tak, 06aBybao ce MMe MHTeH3MBAH TProBayKM MpoMer. OHO urro je KapakTepucrw4Ho 3a KcTOpujy opora myTa y cpeawem Bexy, TO je Ja ce OH, M3y3eB Nepvog on 176 roma, HMKaza Huje HanasMo nog Brauthy jemue apmaze. Ito ce Toye mpaBlia MyTa, OH ce, yrmaBHOM, NoKsamao ca pumckum. Beprpangou ye ma Bpoxujep, nocneqn nyTommeay Koj“ mpH- maya cpenibem Bexy, MehyTum, ue 1433. x3 Huma 3a Kpymtenau, na ona- Tae Kpo3 Ilymagujy 3a Beorpay. Actum mytem muiao je, mecer rogMua Kac- uxje, x Janko Xymann, Pyummann cy opaj nyr Ha3MBamm via militaris, via publica, agger publicus, strata, y cpemhem BeKy 3Ba0 ce UapcKM MyT M MOpaBcKM NYT, y TypeKom nepwony jasyx myt (tarif-i 4m), yapexm nyr (Sah rah) usm, mpocro, nyT Koju uae 3a Uctan6yn, myT Koju mye 3a Beorpan, nyt Kojx une 3a Byqum u ex. Ennuja Yenebuja ra Ha3svBa riaBHM MyT, WapcKM APyM, rmaBHu apyM usmehy Coduje u Beorpaga u Georpagckm u cmMenepesckn apym. Koy Xaym-Kancbe 30Be ce rmaBHm GeorpaycKM MyT, Maza OH TaKO 30Be M CBe OHe cnopeyHe MyTeBe KOjM M3Na3e Ha OBaj Apym. Y zyOposay- KMM JOKyMeHTMMa O6M4HO cToju via di Belgradi, moK ce Kom, Hac 3Ba0 uapurpagcKn myT “mM ApyM, apyM on Cram6ona, Wana BenMKa, BeIMKK TpyM ¥ op. Ilyr u3 Beorpaga 3a [apurpag nonasmo je u3 Georpagcxor Topmer rpaga. IIpomasnum xpos Cramb6on-Kannujy,' pogmo je, y3 AyHaBcKy naguny,, jeaqHum nenom yaHame JespeMone yruue, ma mopey 3rpage Aanawser Hapoguor nosopuumra u Cxymmrune, Bynesapom Pesosyymje um crapom @yuexsmjckom uapumjom, qo AaHaunser Texnwuxkor cbaxysrera. Ty je, BepoBaTHO, cKperao mpema cery Mupujesy. Ha nogpyujy Beorpaga orKpu- BeHa je Tpaca crapor puxMckor NyTa Ha yBa MecTa: y JlocuTejenoj yamun 6p. 1 4 y Buajxopuhenoj 6p. 4. Kama ope ABe Tauke crioj“mMo mpaBom uprom, jep Pummann cy cpoje myTebe rpagqusu y AyTMM npaBMM JmHMjama, o6vthemo mpapay pumcKor myTa KOjM cMo rope nomexysm.’ TypeKu nyt ce Huje Apxao MpaBe jwHMje Kao PuMCKY, Beh je mmao KpuByzano.” On cena * Enanja Uene@uja, onmcyjyhu Georpagcku Top rpay, Kame ja Mma TajHa Bpata OKpeHyTa mpema bere To je, HacTaBba Jame, rao03yeHa Kanuja Koja BomM Ha raaBHM nyt (Evlija Celebi, Pui 3, Odlomci o jugoslovenskim zemljama, Preveo, uvod i komentar napisao H. Sabanovié, I, Sarajevo, 1967, 78). 2 p. Ulrayquurep, Kyda je xpo3 Beozpad nponasuo puacku Opyx Beo- epad - — Uapuzpad, Monuruxa, 29. aprycr 1935. ° Cp. Tlonosuh, Myrosare no x0soj Cpbuju (1878 u 1880), Beozpad, 1950, 173.22 OPA 3MPOJEBKE Mupujesa (nommme ce npsu nyt y nonucy u3 1521—23. kao Mespa Mupmue, KacHuje ceno Mupyjeno‘) mmao je fame npexo 6pya Jleuja (rpaca nyta ocrana je y HapogHom mpenamy') Ha ceno Manu Moxpu JIyz. &. Kany cMaTpa a ce ope Hasla3smsa pumcka Mutatio ad sextum, npsa craHuua Ha myty og Singidunum-a 3a Viminacium. Ha Gpexyxy, cepepHo on cena, Bugeo je ocrarKe Maier KacTena Koju cMarpa pumcKum. Micro Tako Hammuao je 4 Ha ocraTKe pumcxor nyta.’ Tommie ce npBa uyT y nommcy 3 1560: nueaga Timpu-are kon Beorpaga Ha Mecty Moxpy Jlyr.’ O. Timpx TIoMMHBe CaMo WMraHcKo ceno Moxpy Jlyr, noma cata yqameHo on ApyMa, a cat uw mo og Beorpana.? Camano Genexu u J. Byjuh: Ha mecny pyKy ocrasucmo ceno Moxpu Jlyr.” Y typeKum AHeBHMUKMa BOjHHX Noxona ¢ Kpaja XVII sexa nome ce mecro Yemeklik umn Yeume, Tpn cata yRaseHo om Beorpaga.'® O. IImpx 6emexu ma cy nocne Moxpor Jlyra Han- mum Ha uecmy Jepmersmx (EMexsyx)."" M. B. Musmhesuh nomume traxobe ceno JemexayK, 4Ba cara jyroucrouHo og Beorpaga Ha Uapurpagckom apymy.'"* Mi ganac ce nosHaje rpar crapor myta Kojm je, 3a pasmmMKy on qavauner, o6vmasvo c Apyre crpane Exmexsyxa.’* Byerga Kao craHmua. Ha IyTy Mommme ce camo ya tyTa; rogune 1566. Hapehyje ce cmemepes- cKOM KaqujM Ja mpumpemm xpaHy uM ocrano y cenmy no uMeny Burua, Touro je OHO OmpeheHo 3a craHwuy y BpeMe BOjHor noxona; apyru je aycrpujcku w3Beurraj c Kpaja XVIII sexa rye ce KoHcTatyje 4a ce “3 Beorpaga Mowe uhm 3a Bunuy jeqyuo axo aye Tpaje cyso speme.* 3aTo je cacBwa waBecHo ga je nyt on Exmeknyka o6m4HO ame mpony2xaBao 3a JIewrane. Toqune 1521-23. nommme ce mespa [[parammh Koy Gpaa Jle- wrrana. Y kacHvjvm nommenma jana ce cexo JIeurrann.'* Kpajem XVI Bexa * X. Ia6anopuh, Typexu ussopu 3a ucropujy Beozpada, I, 1, Karacrap- cxu nonucu Beozpada u oxonune 1476—1566, Beorpay, 1964, 25, 69, 70, 239. 395, 396, 529, 530, 533. 19 i Huxoauth, Oxonuna Beoepada, Hacema cprickux 3emMama, 2, Beorpag, 103, 8. °*™M. Tapamanmn nu Jl. Tapauianwu, Apreonowxa xanazuwta y Cp6uju, Beorpag, 1951, 130. * XK, Wa6anopuh, wap. yeno, 451. * O. J. Tupx, Myrosate no Cp6uju 1829, Cpncxu npesog ap J. Mujyw- xosuh, Beorpag, 1899, 46. * J. Byjuk, Wyrewecreuje no Cep6uju, I, Beorpag, 1901, 42. Manama cena Manu Moxpx Jlyr 1 Benuku Moxpu Jlyr Hajmpe cy ce 3Bana Moxpm Jlyrosn w Kyhe cy uM Gune y cenuuty. Y Bpeme npsor yCTaHka HacTaHMaM cy ce CTa- HOBHMUM Ha 7aHaUBMM MeCTMMa mM Om Taga NocToje cena Benuxn u Maan Moxpx Jiyr (P. Huxonuh, nap. feno, Hacema, 2, 1039). %© Silahdar Mehmet Aga, Siléhdar Tarihi XV inci Asir Saray Hayati, Mustafa Nihaz Oz6n, Ankara, 16; Silahdar Findiklili Mehmet Aga, Nusretname, Ismet Parmaksizoglu, I, I, Istanbul, 1962, 54; I, II, 1963, 163; I, III, 1964, 276. “ O, i. Timpx, wap, geno, 46. 18M. 'B. Munuhesuh, Kuexcesuna Cp6uja, Beorpan, 1876, 105. 1° Pp. Huxoanh, wap. weno, Hacema, 2, 1039. Exmekayx (y Hapomy ce anac gone JexmexmyK) je mores usMehy Mupujesa 1 Manor Moxpor Jiyra (Jl. Moro- Buh, Beoepad xpos sexose, Beorpan, 1964, 65). “YT, Enesosuh, U3 yepuepadcxux Typexux apxruea, Mihimme defteri, CAH, 36opHmK 3a ucToumaUKy MCTOpHcKy M KHKReBHY rpaby, 1, Ucropuckn uuctutyr, 1, Beorpag, 1950, I11/1578. 1H. Panojunh, Feoepagcxo suatee o Cpbuju noverxon XIX eexa, Moc. vay. Teorpadcxor uucruryra, 2, Beorpag, 1927, 66. 1° X. Mla6anopmh, Hap. nemo, 25, 63—65, 222, 223, 386, 387, 527; CmenepeB- exu mectep No 184 (Mypar III), 179.APUATPARCKM APYM (1459—1683) 23 sa6enexeno je ga gep6exx Jlemrran uysajy craHopnmii Medowesya vt Bp6uye,'? urro sHaum ya cy ce Opa WBa Cena Hanasuna y OmmswHM cena Jlenrrana u, 6e3 cymme, Henamexo og myta.” Camo ceno JlewtaHn Hana- 3uuI0 ce, Mo Mpegawmy, y cenmury, Nopen pexe Boneunue, jeqaH Kumome- Tap aseKo of Aavammber Cea; riaBHM Weo oBor cena je Mon 6pzom 3a- 6panoM, Ha meB0j o6ann Boneume.’* Cneyehe Mecto 6uso jé ceno Bonex. Yuucaxo je nppm myr 1528. rommue,” a 1536. uma mepSemmickn craryc. M. 'B. Muamheanh je 3a6enexmo ya ce Hanasu na Lapurpagckom apymy, Tp cata jyroucrouxo og Beorpaga.” Panuje je ceno Boney, Koje ce faHac mporexe c o6e crpaHe T'yp6er Jjona, 6uno y maHaumbem Cemuury, Mecry Ha jecHoj o6am Bonewme yo rpo6ma.” Onatne je myr mmao Ha ceno Iaaeunye. 3abenexeno je, mpsu nyt, 1476—78. ronuue."* Y nonmcy u3 1560. sa6enexeno je yep6eHmujcxo ceno Tma- Buuye, apy Hasme Jlyna Tapa.” Tlon ucrum mmenom 3a6enexeHo je « y ocranmm nornmcuma yo Kpaja XVI Bexa.* Janac ce HuBe y aTapy cena 3aknomaye sony IInasmane, ”oK je Jlynorman noKanurer cepepo3za- magHo on Tpouxe. To 3Haum a ce OBO ceno, YKONMKO Huje AOUII0 70 SHaTHMjer NoMepama, Halla3“io Herge Ha TOM mpocropy. O opom Aeny Tyra ocrasvo je 3aHMmMuuBy Genemy. Cp. Honosuh. ,Mytyjyhu* — xaxe oH — ,,j0ohem syaue Tpouxe, na Mecro Tsp. ’Kangpmy’. Kanapma je Kao \ cBaKka Apyra KasqpMa, HO oBa je 3HaTHa no ToMe wITO je To ApyMcKa KasypMa, of Hajcrapwjux BpeMeHa, M Koja mM aHac YHeKOMMKO MocToju, \ koja noxasyje Kaxpm cy Herga Gusm Apymosé... Baur Koy ope Kamgpme, Ty je 6una sHamMenura ona noru6uja uecapoBaua y roguun 1739, Tj. GurKa koja je no3Hata y ucropwju moy uMeHom Burxa Kon Tpouxe’. Unaue je opa GuTka Hajcrpaummja 6una Kon G6pera sBaHor ‘Jlynornapa’. Ty uma ‘4 crapux 6yxapa...“* Sarum ce crusano y Ipoyxy, ,6eny Bapomumy, orpahery BMcoKMM M0ToM, o6sermsbexum Onarom um oGenenum“. Ty je o6muHo Guo MpBu KoHaK MyTHMIyima KOjM cy Mumm M3 Beorpaya u mper- Mocnemv oxKMa “3 Lapurpaga. Ips nyt ce nomume y [nesrnxy Cy- glejmaHopor noxoga 1521. ronmuHe Kao Xucapmux." Y nommey uz 1528-30. ymmeao je ceno T'pocko, Apyrm Ha3mB XucapmmK. Y Kacnujum mommenma * Cuegepescen mectep No 184 (Mypar III), 174, 175. ** Tipenmsnuja y6ukKaymja uuje moryha; ynop.: X. Ula6anopuh, Has. emo. 80, 204. *° TIpwua ce 2a cy cTaHOBHMYM OfaTie mpetlinmm Ha Janae mecto (P. Hyuxosuh, was. nero, 1031). *° Jledrep pxaxa Cmenepescxor canuaxa No 1011 (1528), 243. * X. Ula6aHopuh, Has. geno, 290, 291. *° M. ‘B. Musmhesuh, Has. meno, 105. ® Pp. Huxonuh, Has. geno, 1009. Y aycrpujckKum u3peurTajuma c Kpaja XVIII sexa nome ce ceno Kymogpax, uerspr cata ynamero on myta (I. Max- temmh, Bojno-zeozpagicxu onucu Cp6uje, Cnomenux CAH, LXXXII, 1936, 65). ** Cmenepescku necbrep No 16 (1476—78), 419, 420. ** X, [la6anopuh, Ha. emo, 572; Cmegepescxn necprep No 316 (1560), 162. 2° Cmenepenckn edrepu No 517 (1572), 175; No 184 (Mypar III), 154. *" Cp, Tlonosuh, Has. nemo, 53. Ony Kamzpmy nomuine 1 P. Huxonuh, Has. Reno, 1009. ** Feridun Bey, MiinSeat s-salatin, I, Istanbul, 1274; T. Enesosuh — T. Ulkpwsanuh, Kaxo cy Typyu nocae sume oncada 3ayseau Beozpad, CAH, SoopHx ga MCTOUAUKY MCTOpHCKy u KMmReBHY rpaby, 1, II, Beorpag, 1956, 68.24 ONTA 3KPOJEBM'B Ha3vpa ce TBphapa Xucapsmx.” Benexe je roropo cau nyTomucun, jep cy y %0j o6m4Ho KoHaumau: Tpoyxa, Xucapmm« un Xucapyux, Mana Ia- aanka, Tlonexay 6" nyTHuuM yom yo Tpouxe mytem Koju je muuao o6a- som JiyHapa “mM caMoM pexoM, a omaTHe 6u HacTaBunw MyT KonHoM. Je- Hom je jena dbpanuycku myTHMK Miuao yak 3aneheHum JlyHapom.” Kay je TypcKa Bojcka paTopana y Kpajesuma mpexo, y 'poyxoj unm y Bunun o6m4HO je 640 no_MsaH Mocr mpexo JlyHana." Pacrojame usmehy Beorpaya xu T'pouke pauyHano ce 4 yo 8 cau, umm 3 yo 4 Mume. Onarne je nyT BO- amo Ha CMenepeno, yrmapHom o6anom Jiyuana. Beh og cpezMHe apyre mon0- ByuHe XVI sBexa, Mebyrum, opaj myT ce Hallyura, Maga ‘He cacBum, u Kye ce o6uuHOo jyronucrouHo, Ha ceno Koaape. Y nommcy us 1476-78. nomnme ce Kao ceno ca jeqgHom Kyhom.” Ilo uanacxy m3 Tpouke myt uze Hexo BpeMe y3 camy o6any JlyHapa (Cp, Tlonopuh Kaze ya ce OBaj myT 5Ba0 Zepuno 3aTo mo je s60r 6pyoBurocTu Aepao BONOBKMa y japMy BpaToBe),”” 3aTMM Kpo3 rpoyaHCKM TecHall, y KOMe ce BepoBaTHo Hama3un0 pepbex- unjexo ceno Jy6ouaj. Ha yamem nyty yo Konapa Hama3una cy ce jom 78a uep6exumjcka cena: Bpecrosux umm Bpecrosay u Kamexdoa. 3a cero Ay6ouaj sammeano je y usBopuma ya ce Hanasm Koy I'porxe. Mnaye, 3a6e- uexeHo je mppu myt y Aedtepy “3 1572. rommue, a KacHMje sajeqHo ca Bpecrosukom un Bpecrosyem m Kameunponom.™ Jly6ouaj je manac annja Koy Tpoyxe,** qox cena Bpecropux™ 1 Kamengon™” mocroje u ganac, VU, naj- gay, MocnemBe ceno Ha Zamem nyTy 40 Komapa 6uno je Jlandos. Y apyroj nomosuHu XVI sexa xpaHm nomraHcKe Kome." Ilocroju u faHac ceBepo- sanaqHo on Komapa; mppo6yro ceno je 6umo Hajmpe y Cenmmry, y nommun »Iloroxa“.® Koy 6pera Bonogepa nyt ce paysao: jeqaH KpaKx je mpony- 2«apao 3a Cmemepeno, a Apyru je experao Ha jyr mpema Konapyma.” Pa- crojare nusmehy T'pouxe u Konapa patyHano ce ua 4 cata u MyT je BoMO Kpos xpacropy urymy. Ox Konapa 70 Xacan-nammue Iananxe, xoja je o6uuno Guna cnegzehu KOHAaK IyTHMUMMa M BOjCIM, MINNO ce, YraBHOM, CTasHO Kpo3 WWymy 62aT- aBMM M KPMByAaBKM MyTeM Ha KoMe Huje Guno MHOro Hacema: JIywe- eau, Bawunay (cpakako crapo Haceme, jep ce Hamasm y mommcy us ** X, [aGanosmh, Hap. yeno, 241, 574577; Cmenepescxu nedtepu No 517 (1572), 177, 178; No 184 (Mypar III), 156. *° P. Camapynh, Beoepad u Cp6uja y cnucuaa panuycxux caspemeruxa XVI—XVII sexa, vay. Ucropujcxn apxue Beorpaga, Beorpa, 1961, 183. ™ Evlija Celebi, wap, meno, u3n. H. Sabanovié, 94; Silahdar Findiklili hmet Aga, Has. zen0, I, III, 280. Cuenepescxn gewrep No 16 (1476—78), 313. ** Cp, Tlonosuh, Hap. meno, 35. ™ Cmegepencem gecrepu No 517 (1572), 175, 176; No 184 (Mypar III), 155. ** Tux. Bophesuh, Apruscxa 2paha sa nacera y Cp6uju y speme npse enade xxe3sa Munowa (1815—1830), Hacema u Nopexso cTaHOBHMUITBa, 22, Beo- rpag, 1926, 33. *° Tlo Tux. Bophesuhy je Hoponaceeno (HaB, Zeno, 33—35). *' Oxo je, Kao wrro ce BUA, CTapuje Hero WTO ce WO Caza BepoBam0; ynop. B. [po6maxosuh, Caedepescxo Modynaswe u Jacexuya, Hacema u Mopexso craHosHMmtsa, 19, Beorpag, 1925, 302—310. Camo He Mome a Ce YTBPAM Ta AK je 6am Ha AaHawiwem Mecty. Y cpaKom cayuajy, Hanasuno ce y HenocpeqHoOj oROnMEHM. *® Cuenepercem xedrepu No 517 (1572), 139; No 184 (Mypar III), 124. * 5B. [po6maxonmh, nas. Zeno, Hacema, 19, 330. “ H, Pagojauh, nap. yeno, 66.TIAPMIPARCKM PYM (1459—1683) 25 1476-78."), Ajdyuxa Boda u Baawxu Jo. Buaurmu Jfo je maHac 3acenaK Asatpe, kyhe cy pacnopehene no 6marum crpanHama Me3yx nortoxa. Iocroju mmpemaree ga je onge 3a Bpeme Typaka 6una MeH3ynaHa, No Kojoj je “ m0- Tox Mesya, Koju oyna mporuye, 206M0 cBoje ume. Mehytum, y TypcKoj rpahu go xpaja XVI sexa He HamasmMo 3a To noTBpAy. Ox Komapa yo Xacan-nawune Mazanxe mytopano ce o6uuno 6 70 7 caru. XacaH-naurmua Tlanauxa, semmxo ceno Ha 6pexyseky ¢C NanaHKoM, BMCOKMM 4eTBpTacTHM yrapherem on nota “ MnoBaye, Hacrana je Ha Nozpy4jy Koje je og Haj- paHujux BpeMena Guo HacemaBaHo, TaaHMje, y GmusmHK cpenIOBeKOB- Hor Mecta Bene IUpxse. Y gedrepy “3 1572. romme Hasvpa ce mpsm MyT Tlananxa Ax Kusmca (Keunca), a “3 Genemke ce Bug Aa je ManaHKa oc- HoBaHa Ha Mespu Top Byruniuy, y 6Gun3smnm Me3spe Ax Kumuce, m0 Kojoj je 1 Ha3Bana.” ITyrommcenu je nomMBy Nog pasHMM MMeHHMa: Ak Ku- amca, Knenosan, Pallotna, Poturechie, Bena I[pxsa, Jen Ilananxa u ap. Kacnuje je Typu’ Hasvpajy Xacan-naumHom Iananxom.’ Ilyt je y Ia- maHKy ysla3Mo0 Mpexo KaMeHor MocTa Ha Jacenmim Koj mocroju u Aa- Hac.” Cena y oxonuum Bene IUpxse: Yowu Burunyu, Upenosay u Upe- sownux — JaHac He nocroje — crapama cy ce 0 Mer Mocrona Ha pelt Jacenmums.'* Ox Xacan-naumue ananxe apym je Jame wuao Ha jyroucrox nopex Koce Kpyurmmme,” cena Padosawa (mpau myr je 3a6enemeHo 1476-78,% xacnuje je mmano obanesy 4a xpaHM MoutrancKke Kowme"), Paye (mppu NyT ce Nommme 1729; no aycrpujckum waBeulrajmma u3 KacHujer BpeMena, nyt je ygapao Ha Paya xaH, Koju je Guo uerspr cara ynameHn om cena Paue"), na Tonoay, unju cy craHoBHMM' y mpyroj nonopua XVI Bexa, 3ajeqHo ca craHoBHMiiMa Barowune, Pagosata u Jobposoduye, xpannnn MeH3MIcKe Kone.” Tononza ce BepoBaTHO Hama3Ma KOA faHaumber cena Upxor Kana; jeguo nome y UpHom Kamy Ha3mea ce Tortora.” Onarne je apyM cuma3v0 Ha Baroumny. VU onze, Kao m Kom BehyHe Hacesba, TYPCKH noMMcHM yecbrepw moKasyjy ga je 3HaTHo crapyje Hero wITO ce mo caga Bepopano. Y Hajcrapujem Typckom Aetepy 3a opy obmacr, 1476-78. ro- @ Cena Topmu Bawmay u Jlomu Bauwuan: Cmenepescxu gedbtep No 16 (1476—78), 390, 391. Hanase ce x y KacHHjum nomena. “ &B. [po6maxosuh, wan. Zeno, 208, 282, “© Cwenepescku yedrep No 517 (1572), 105. “ Jlanac je ro rpag Cmeyepercxa IlanauKa Ha nepoj o6amu pexe Jacennye. “ M. ‘B. Muanuhesuh, Has. neno, 163. “© Cmegepescku zedrep No 517 (1572), 217, 220, 221, 243. “ M. ‘B. Muauhesuh, was. geno, 152. “ Ceno Pagopame y Hexyaumy: Cmegepescru necrep No 16 (1476—78), 230. “ Cmegepescxu nedTep No 166 (Mypar III), 118, 120, 141. To naponHom mpegzamy, OBO ceno je HacTallo y Bpeme Mocnme Kounne xpajune (T. Panyso- jesuh, JIenexuya, Anrponozeozpagicxa ucnurusawa, Hacema cpmicKux 3eMama, 7, Beorpag, 1911, 49). °° T. Pagupojesuh, Has. zen0, Hacema, 7, 46. ™ JI. Tlantenuh, wap. yeno, Cnomenux, LXXXII, 60. Y jenuom TypcKom BOjHOM ZHeBHUKy M3 1696. Nommibe ce M3Mehy Xacaw-naumue Wananke u Batowmue, Ha GeorpagcKom nyry, ,Catal Képri“ (Silahdar Findiklili Meh- met Aga, Hap. geno, I, I, 216). OBo Mecto 64 Moma MOrsiO 7a OnToBapa PayM. Manac je Paga Bapoumua Ha McTOMMeHC] PeuM. ** Cmenepescxu necbrep No 166 (Mypar III), 141, 120, 111. * T, Pagwsojesuh, Hacesa y JIenenuyu, Hacema u nopeKno cTraHoBHH- uitBa, 27, Beorpag, 1930, 245.26 OJTA 3MPOJEBUB aune, 3a6enemeno je ceno Barounua y Jtenenmums.™ Tone 1516. y moj ce yp2ke nazap u Balmap.™ Cpegunom XVI Bexa ono ceno n06uja AepSeH- uujcxu cratyc,” a 1593. mocraje mananKa.” Ox mesyecerux roquHa XVI Beka TomMiby je rorono cBH TyTomMeuM M MrMHepaps.” Ty cy o6vHHO KO- HauMsmM MK MyTHKUM M BOjcKa. Pacrojatbe usmeby Xacan-nammue Mananke x Barowwne parynano ce Ha 6 caTH M myT je Bo_MO Kpo3 BeoMa rycre omacHe myme, OgaTne ce mpogzyxaBano Ha ceno Tobposoguuy, crapo nacene,” unju cTaHOBHMIM y Apyroj nonopywam XVI sexa umajy o6aBesy Wa XpaHe Mexsnicke Kowe.” Ty cy caryBaHm uM ocraumM myta (crap APyM), ok Ha3“B Crpaxesmyja moqceha Ha Kapayse u cTpamape Koje cy, pant o6es6ehema, 6une Nogygane Ha myTeByMa.” 3aruM ce m0 Ha.ceno 'pa- 6osuuy umn Ipa6osau, koje cpenuHom XVI sexa wma yepSemmjckm cra- tyc.” Bes cymibe je cpeqboBeKOBHO Haceybe; Mommme ce mpBM myT 1516. ro- ayuue." Jlanac y Jlenewm Hema yore cea nog OBKM MMeHOM, a HeMa ra HM y paHMjum nommeuma. Mebhytum, y cexy Bpsany mocroju cemmure Tpa6osmya Koje ce Hana3u y “aBopy [pabosauxkor noroKa, Kao M ocTallM crapor myva,“ na 6% Ty Moro 7a Gye Hexanaumbe ceno 'pabosmua (I'pa- 60Ball), yToum«o BepoBaTHMje urTo ce M y aycTpujcKom Nommcy u3 1718. TOqMHe Ha OBOM Npocropy, oTMpunuKe, nomuEbe ceno Ipabopay.”” Togune 1658. cbparinycxn mytrommcym Iyne 1 Kune nommpy usmeby Barowsie x Jarogmne nnanuny [lene Bajupu (Tene Barpgan), koja Ty mpaBu K1a- Hau.” Sa6enemen je 1695. y IHesnuxy BojHor noxoza,” a 1700. ry je no- auruyta Nananka,” Kojy Mommy TroToBo cam KacHMjm NyTommeun “ MTM- Hepapu.” Ha gamem nyty fo Jaromme manasuna cy ce jom cena: JIyxo- euua (Nanac He nocTojm; Hamasmzo ce Herge Kom cena JJ. Paynyea;” cnaga mehy Hajcrapuje qepbeuze y Cpouju"), JIanuwwre (sabenexeno je y nommcy ws 1476-78.") 4 Byxosaxa (Hanasx ce Takohe y Hajcrapujem mommey).” Ja- ** Cmenepescxu yecbrep No 16 (1476—78), 161; ynop.; T. Pay“sojesuh, Hap. Wen0, Hacema, 7, 41. * Cmenepescen nedrep No 1007 (1516), 92. °° Cmemepescxn mecbrep No MXT 682 (s. d.), 38. * J. Hammer, Geschichte des Osmanischen Reiches, IV, Pest, 1829, 220. ** Baroumua ce Hana3m Ha pew Jlenenuum, Ha Mecry rge Jlenenwuka 70- amma mpenasx y Tlomopanme. Janac je sapoumua. °° T. Pagmpojesuh, Hap. yen0. Hacema, 27, 92, 16, 243. °° Kpymesauxu gecbrep No 95 (Mypar III), 120, 141, 111; sa6enemeno je ‘“ Y Tppom monucy opux obmacru: Cmegepescxu mectep No 16 (1476—78), 243. “ T. Paqupojesuh, Has. eno, Hacema, 7, 35; 0 moctaHKy ymop. ucro, 48. ** Cmenepescku pectep No MXT 632 (s. d.), 7. °® Cmegepescxu necbrep No 1007 (1516), 130. “ T. Pagupojesuh, Hap yeno, Hacema, 7, 33, 35. °* Il. Manreauh, Onuc nozpanuxnux naxruja Cp6uje nocae Moxapesayxoe supa, Cnomenux CAH, XCVI, 1948, 24. © Pp. Camapymh, Hap. peso, 196, 212. *' Silahdar Findiklili Mehmet Aga, Has. nex, I, 1, 53. °° K. Jupeuex, Hap. geno, 157. ** Jlanac nocroju Bapounmja Barpgan wa pew Ocannyn. Cr Mujarosuh. Beauya, Hacema, 30, Beorpan, 1948, 137. ™ Cmenepenckn mecbrep No 16 (1476—78), 201. ** Cmegepescxu nedrep No 16 (1476—78), 129. Takobe 1 y KacHMjum T0- mca. ** Cmenepencrn necrep No 16 (1476—78), 401.UAPUIPARCKM PYM (1459-1683) 27 200una je cpemmoBneKoBHo Haceswe. Y typcKum u3sBopuma gaGenexena je y Hajcrapvjem nommey opmx o6nactu: ceno Jaroquna y Kagunyxy Bppe- ux.” Herge cpequnom XVI Bexa noctaje Kaca6a u noOuja qepSeHynjcKn eraryc.™ Tlouesmm og A. Bpananha, mommy je roropo cam myTonmcim M wrmnepapu (Jaroquna, Jaroga, Jarorna) Kao mpyjaTHo M AOcTa BeMKO MeCTO Ca JIerloM YaMMjom, KapaBaHcapajem m CaxaT-KyJIom. Y XVI Bexy Jaroquua je 3ay3uMana mpoctop u3Mehy xenesHMuke Mpyre M ApymMa 3a ceno Pu6ape. Tyga je muao u Llapurpagckn ApyM, Kojm ce, oMuuamem M UIMpeem MecTa MpeMa-YaMMju M, Fase, mpeMa AaHaumbem cpequTy Bapouim, 4 caM Kperao. Hajcrapuju Tpar opora ApyMa y oKoumHm Jaroqune usry6men je y nowy.” Kacuuje ce 3Ha fa je muao usMehy Wamuje 1 MeH- sysaHe.” Pactojame wamehy Barounne u Jlene Barpfana usHocuno je oxo pm cara; TOMMKO Kero je Tpajao u NyT usmehy Barpyana u Jarozmne, Koju je mmuao Hajpehum yenom Kpo3 utymy. [pym je 3aTum Mpexo AaHaumHer cena Mujarosyua (nome ce y Apyroj Nonosmun XV Bexa;” Kpajem XVI WeTOBM CTAHOBHMYA Nonpaswajy moct Ha peu Jlyrommpy”) Boquo Ha Thynpujy, rae je og Hajcrapujux spemena Guo mpenas mpexo Mopase. Y speme Prmseana ty je Guo nosHaT rpag Horeum Margi, xurumia Mo- papcka, Koju je, mopem crparernjcxor, mmao uv MpuBpezHM 3Hayaj, jep je Mopasa y To 06a 6una nnoBHa, warneya, cpe 70 Huma. Y cpemmem Bexy 6poy Ha Mopasm Ha3upa ce Pasuo." Y najcrapujem TypcKom mecTepy 3a- Genexexo je ceno Papua y Jlenennum; mopey cena je 3aGenexeno Aa ce TY Mopaza mpenasu Gpogom.* Kacuuje, roxom XVI Beka, yBex je ymmcnsaH iw MsHoc mpuxoza on cKene. Iyronucym roroso peqosHo Tommy mpesa- 3aK mpeko Mopase, a Mocr Ha pei Mommie Uppu Ppanyy3s Kuxne 1658. roquue.* Y jenHom TypcKom BojHoM QHeBHMKy c Kpaja XVII Bexa sa6e~ mlexeHO je 7a je Bojcka mpeuina npexo Mopascxor mocra.™ Oy 1719. Ha3snBa ce Mopasa Ilananxa.* Kacuuje je no mocry yo6una ume Tynpuja. On Ja- Togune Zo Aympuje nyropano ce o6W4HO OKO ABa cata. Tlopey osor nyta mpexo Xacan-naummue Ilananxe u Barounne, 40 Ry- mpyje ce Morxo “hx m ommHom Jezape 1 Mopase. Oxaj nyt je on Cmeqe- pepa yo Barpyana, ca MasMM M3y3erKOM, rorono caB paBaH, on Barpfana ce meme M cmyurra Kpo3 nmanmuy Jimmap no'mpen camy Jaroguny; To je u majonacuuju zeo myta. On Jarogune yo Thynpuje myr je oner papau. ™ TIppu nyt ce nommme 1399. Kao JaronHa (K. Jupeuek, Cnomenuyu epnexu, Coomenuk CAH, XI, 1892, 1892, 45). Sanmmmnso je ga je u manac cemaym sony Jaroqua (M. 'B. Munmhesnh, Has. neno, 202). *® Cmenepescru mectep No 16 (1476—78), 40, 41. "© Cmenepescxm nedtep No MXT 632 (s. d.), 136, 137. ™ E. Uperuh, Crapa Jazoduna, Cpmcka KpamescKa MYUIKa Y4MTemCKa wkona y Jaroqunm, Jaronya, 1906, 13, 14. 7® Jlanac ce 30Bne Cperosapeso; Hama3u ce c oGe crpane pexe Bennye, “eTHpM KMmOMeTpa WaneKo of Mopase. 7* Cmenepencku mectep No 16 (1476—78), 130. °° Cmemepescxu pecbrep No 166 (Mypar III), 243. ® Cr. Hopaxopuh, 3axoncxu cnomenuyu cpncxux Opacasa cpedweza sexa, Beorpan, 1912, 770. * CmemepescKu gecbrep No 16 (1476—78), 168. Y crsapu, oBo ceno npBK nyT ce Homme y Bpanmuescrkom fecrepy “3 1467, No 5, 5. Camapumh, Hap. eno, 196. “ Sharoes Findiklili Mehmet Aga, nas. zeno, I, I * C. Tpormh, Wyrosawe xpos Cp6ujy 1719. u te dune, Oran6mua, 22, Beorpan, 1889, 624.28 OJTA 3MPOJEBUR. Togune 1553. mmo je opum nytem Bparuuheso nocnancrso.:A. Bpanunh Kame ya on Cmegepepa fo mpenaza mpexo Mopane nyt Bom roroRo paB- HMM mpaByem, MpeyesoM MpocrpaHMm, poxHMM uM JetMM, ca oG6e cTpaHe lpy2Kase cy ce ulymosure rope. Kacuuje ce opaj myT Male KOpMcTH, am ce, Marseqa, HMKag He Hamyuira. IIpexo cena Padunya u Bpaxoea (06a ce mommy 1516. rogue; ceno Panwuau, cova ce o6pahyje, u Home Bpanoso) nyt je mao Ha ceno Bapow, uxju cranopHya y XVI Bexy ompxapajy Mocr wa perm Pawxu.” Kon mecta Pane nocroju noKammrer Bapoureso Ha Kome ce Konajy ocrau pymesvna,” na 6m Ty, cacBuM Bepo- BaTHO, Moro ya Gye TO HexagautHe ceno Bapom. Ilro ce Tuye Pane, Tmpeko He je, BepoBaTHo, MuIao NyT 43 Cmenepepa 3a Komnape. Tommie ce y XVI sexy: xonax uenpeg cena Pame” u y Panu.” Jlame cy ce Hama3suna cena: Mana Kpcxa, npsu nyt je sabdenexena 1476-78," Cxo6a, noweTKOM XVI Beka “Ma camo jenuy xyhy,” Ocunaonuya, raxohe ce nome nover- Kom XVI sexa,” JIyzasuuna, najmpe JI. u Y. Jlyrapumna,™ xacnuje ce 6e- mexe onpojexo,* Capaopyu,” Kaenosau, koju y Apyroj nonoBuaM XVI Bexa xpaHM MeHSMIcKe Kome,” 1 JIos0sux, Hama3H ce y MpBoM Nonucy oBMx o6macru.” CxpoMammo cpncKo ceno Buxnuya, jeqHy Mey yAameHo of JImeaze, Kojy nome X. Jlepmumam,” 6e3 cymibe ce Hama3un0 Ha MecTy Byoumua y arapy cena Tono6oxa.'” Ymucauo je mppm myt 1476-78. ro- amue. Ha yamem nyry yo JImpage nana3una cy ce jour cena: Munowe- ** Cuegepesckn nedrep No 1007 (1516), 61, 62. *" Cmenepeacxu necbrep No 517 (1572), 115. °° B. [podmaxonuh, Hap. geno, Hacema, 19, 361. ** Feridun Bey, Hap. yeno, I, 556. *° T, Ene3osuh, Hap. pero, III/1730, 3Haun ya je MHoro cTrapuje Hero uITO ce Zo caya npernocrasmano (B. [po6maKosuh, Has. nemo, Hacema, 19, 360). * Ceno Kpcua (Kpcue): Cmenepescau gecrep No 16 (1476—78), 202. Cmenepescxu necbtep No 1007 (1516), 44. Sa6enemeno je, raxohe, u y KacHwjmM nonmMcuMa. Uppobwrno ceto Hamasumo ce Ha MeCTy Koje ce caga sone ,Crapo ceno“. Tspherme ga je Momya HacTano mpex Kpaj TypcKe Baa- Rapuue je, 3HauM, HeocHoBaHo (B. [po6maxosmuh, Hap. Zeno, Hacema, 19, 369). ** Cmegepescxu pedbtep No 1007 (1516), 82. Panuje je 6420 ucrouHo of Je3zape, u3mehy Jezane 1 Mopape, Ha Mecty Koje ce 30Be ,,Crapo ceno“. Ipe- cemumu cy ce y Bpeme KHeza Muxoma 36or nonaape (B. [[poomakonuh, Hap. meno, Hacema, 19, 349). * Cmegepesckn nedrep No 16 (1476—78), 230. ** Ceno je 3acHoBaHo y cenuurry. Kacuuje, 43 crpaxa on Typaka, Hamyc- ‘TMM Cy TO MeCTO NOpen ApyMa MK HACeNMAM ce NO AyTOBMMA OKO came Jesane, mo Kojuma je ceno 1 Ro6un0 ume. Ceocko rpo@e Haa3u Ce uM WaHac y cenn- wry (B. [po6maxosuh, was. zen0, Hacema, 19, 337, 338, 340). °° Pannje cy 6umn y cenmurry Ha JecHoj o6ann Jesape (B. Apo6maxosnh, Ha, nem0, Hacema, 19, 361, 362). *" Cmenepencxu pedrep No 517 (1572), 98, 99. BepopatHo ce Haza3nn0 Ha JlaHaumem JoKanuTery Kuenosuy, 3anaguo og Jlo3s0suka (B. JpoOmako- Bwh, Hap. fem0, Hacema, 19, 334). ** Cmenepepcxm yecrep No 16 (1476—78), 197. Hanasm ce uw y KacHMjnM nomucwma. * Fr. Babinger, Hans Dernschwams Tagebuch, einer Reise nach Konstan- tinopel und Kleinasein (1553—55), Miinchen und Leipzig, 1923, 260. 1°° B. [pobmaxopuh, Hap. eno, Hacema, 19, 300. +0. Cmenepescxu xedbrep No 16 (1476—78), 387, 388.WAPUIPACKM RPYM (1459-1683) 29 say, sabenexexg je y Apyroj nonopsuni XV sexa,'” u Tpxoeua, raxohe erapo Haceme. Ceno JIusada, omxocuo JIupaguna, Mocrojano je u y cpe- dem Bexy.™ Y nonncy v3 1521-23. sabenexen je npuxog cena JImpannne y “aHocy og 1.000 axan."* Ceno JImpany, Kao KoHaK, TOMMY Ha CBOM myty 3a [apurpag A. Bpanunh'™ » X. epnmmam.'” Tocroju mpeqame 4a cy craHoBHMim yaHaummyux cena JImpamme, Bennxor Opamja, TpHosue vw Kpwesna 6umm Hacemenn u3Mehy Beauxor Opamja 1 TpHopye, Ha MecTy Koje ce qaHac 30ne Cesare. Ty mocroju u crapo rpo6me. Kag cy Typut WOU y OBe Kpajese, CTaHOBHMMIITBO ce PacemMN0 Ha CKpOBuTMja MecTa; jequ™m mpehy mpexo Mopase u y xyry ocHyjy HoBo Haceme JIupaquny, apyru ocuyjy Beamxo Opaurje, a rpehu noby y wrymy oxo Casanosua. Io- WITO OBM MocneqwK HM Ty HMcy Gum MupHK, Paceme ce oner u jenHK ocuyjy TpHopuy, a Apyrm ocHyjy cezo Ha mecry Koje ce 30ne Crapo Kpreso. Oncemapawem usa Crapor Kpmesa pasBumo ce Aananume Kp- weno Ha ayerpujckum Kaprama 43 XVIII sexa ceno JImpaga ce Hana3K omer Ha meB0j o6amu Mopase. Ilo Hapeg6u xHesa Munoma, mpecenum cy ce jyxHo of WKa6apa. Kacuuje cy ce, MehyTum, Bpatusm Ha aHaumbe MecTO; OBO Hace%e HasBano ce Joma JImpaguia usm camo JImpayuya, HOK ce oHO Kpaj 2Ka6apa mpo3sano Topma JImpaguna.'” Koy cena Tprwana ogpajao ce nyt Koju je mpexo Kpmena (sa6enexeno je mpm myT mo“eTKOM XVI sexa') soqvo y Xacan-naumuy Wananxy. Myr je 3armm mumao Ha Mapxoeay, (3a6enexen je y Hajcrapujem monmcy opnx o6nacru'"), na Ha Aep6emmmjcxo ceno ['aaea™ (uanazu ce, cacBMm curypHo, y 3aceoxy Map- xopya, I[pKamHama, KIM y HMXOBO] HeMocpenHO] oKONMHM.'* ZabenemeHO je « y ayerpujcxom nonmcy x3 1718. roqune™), Ceno JIanoso 3a6enexeHo .°* Cmenepesckn zecrep No 16 (1476—78), 195, 196. Jasma ce my KacHujum monmcuma. [la ce Bo Ceno Hexaqa 3Bam0 Megowesay, He Hana3imo MoTspry y TYpcKum “3Bopmma. Hajcrapuje Haceme Guno je MucTO“HO of cena, y CenK- my (B. [po6maxosuh, Hap. eno, Hacema, 19, 340, 343). °° Cuenepescku jedtrep No 1007 (1516), 42. 1°* Tonuue 1381, mopen ocranmx cexa, KHe3s Jla3ap MoKmara MaHacTHpy Papannim xv ceno JImpanuuy Ha Mopasn (Bag. P. Nerkosuh, Crapune, sanucu, narnucu, aucrune, Beorpay, 1923, 57). 15 CwenepescKn mecrep No 135 (521—23), 84, 86. 1° A. Verancsics, Osszes munkéi, Monumenta Hungariae Historica, Scrip- tores, II, 303; P. Matkovi¢, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putovanje A, Vrantiéa g. 1553 u Carigrad, Rad JAZU, LXXI, 1884, 23. 1°" H. Dernschwam, 3q. Fr, Babinger, Hap. eno, 7. 8 B. [po6raxopyh, was. geno, Hacema, 19, 321, 322. °° M. J. Mumaqunosuh, Moxapesauxa Mopaea, Hacema u mopekno cTa- HoBHMurrsa, 25, Beorpaz, 1928, 75. “° Cmenepesckn Aecbrep No 16 (1476—78), 92. 1) Cmenepescku yecbrep No 16 (1476—78), 218. 3HauM ya je qameKo cTa- pyuje Hero urro ce yo caga mpernocrasmano (T. Pagyeojesvk, Has. neno, Ha- cesba, 27, 160). Ippo6urHo ceno HamasMno ce Hajmpe Ha Mecry Jlyumm, ma y aHaunsem cenmuty (ucto, 161). ™? Cpenvnom XVI Beka uma yep6enymjcexu cratyc [Cmeqepescxn AecbTep No MXT 632 (s. d.), 21]. OBo ceno npsu nyt je ymmcaHo 1528—30 (CmemepeBcKK nedrep No 978, 164). u* B, [po6maxosuh, Jacenuya, Anrponozeozpagcxa ucnurusara, Ha- cema mM MopeKno craHosHmiusa, 13, Beorpag, 1923, 222; X. Wla6aHosnh, Has. meno, 221. 1 J. Tlanrennh, was. nemo, Cromeunx, XCVI, 25.30 OJTA SKPOJEBKR je 1516. royme,"® a nommmbe ce u y Yuruapopom nyTonucy;"* ry nocroje, Takobe, “ octal myTa, Kao M MMe Men3ynaHa Ha nyry “3Mehy Jlanopa u Bpsana."” On cena Bpsana, rye cy ce, Takohe, ovyBamm ocraum nyTa, mmo ce fame Beh onmcanm nyTreM 3a Jaroquny ogHocHo Thynpxjy- Tlopeg opor nytra Kpo3 Mopascxy youmny, on Tynpuije ce Morno “hu Ha ceBep M Beh TOSHATHM cpeqHOBeKOBHMM ItyTem mpexo Megpebe Ha Bpanwuezo. Opaj nyr je mao o9 Medsebe nommiom Pecazne yo Cednapa, a@ ofaTne mpeko cena Manacrupa Basedewa (y Apyroj nonosuum XVI Beka xpaHM MeH3MacKe KoHe*), Bypunosya u Jo6pane ua Moacapesay. Cauypamm cy ce “ Tparopm crapor myTa, Koju ce Ty 30Be Kapahophes nyt, jep je ox Tyga Bo3Ko Tonose u3 Tlomapesya 3a Hhynpujy."* Kopucruo ce 4K MyT Koja je og Mensebe ckperao qommuom Pecape, na Koq Camnajaua us6ujao y Tlomopapne. Ippo ceno Ha Tom nyty, uayhu on Bynpuje npema cesepy, Guo je Mupocaea. Y najcrapujem nmomucy opux obsactu 3a6ene- 2KeHo je 7a Bpum pzepbemmmjcky cryx6y. Janac He mocToju; Hana3s“n0 ce, BepoBaTHO, Ha ZaHalnboj permis Mupocasy; sHamo ya je 6410 yqamweHo oq MaHacrupa Papannue uerspr cara.’ Cnegehe ceno 6uno je Yumapu, Yusape um YUumap. Tox Typuyosa nommbe ce mpam myT y Apyroj mos0- ByHM XVI Beka, Kaga, Kako TO mae y Geneumm, nompaBmajy u rpage MocT KojM ce Hamas Mpexo MoyBape y Ommamnu cena.* JlanHac opo cero He nocToju. Ilo jeqHom sanucy c moyerKa XVIII sexa, 6uno je yqameHo OW MaHactupa Papawmie Ba, a on Tynpuje jenau car.” Tpehe nep6ex- Wajcxo ceno Ha-0BOM Lyry je Mowranuya; ynucano je mpsu nyT no“eTKOM XVI Beka, a mocrano je Aep6enx y Bpeme BuayaBMne cynraHa Mexmeya IL. Ogarae je nyt mpexo Beauxoz Ionosuha u Medsehe (crapo Hacewe rye je Kamm suyeo ocrarke pucKor myta;™ Hama3u ce u y Hajcrapujem Typckom monmcy'”) u36ujao Ha Cedaape, ymucano Takohe y Hajcrapujem uomey.™ Tyr je 3arvaa mpeko Ceusajuya w3nasn0 y Tlomopape. Cen- aajHan je Taxohe crapo Haceme; Hamlasm ce y HajcTapwjem TomMcy oBux 5 Cuenepescxn qecbtep No 1007 (1516), 142. 2° P, Matkovié, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Opis dvaju carskih poslanstva u Carigrad: K. Ryma g. 1571 i D. Ungnada g. 1572, Rad JAZU, CXII, 1892, 216. “7 'T, Paqusojenuh, Hap. qen0, Hacema, 7, 35. 8 Cmenepercru necbtepu: No 517 (1572), 117; No 184 (Mypar III), 104. 1° Jparamesuh, Apreosoeujcxo-zeozpagujexa ucrpaxcusama, Tnacnnk CY, XLV, 1877, 29. **° Cmenepepcxm necdtep No 16 (1476—78), 358, 359. 1% Wseeuraj Maxcuaa Parxoeuha, excapra Geozpadcxoe «urpononuTa 1733, Tipenmcao wu mpupegno Taspuno Burxosuh, Inacumx CY], LVI, 1884, 152. *** Cmenepescxn nedrep No 166 (Mypar III), 141. Mocrojano je u y cpen- eM Bexy (Bua. Ierxosuh, Hap. eno, 56). 48 ~. BuTKosuh, Hap, Jeno, 152. 1% Cmemepesckn AedTep No 1007 (1516), 355, 356. Tlomume ce u y cpen- wem sexy (Bnag. TletKopuh, Hap. meno, 56). 7° Ceno je Hexagqa 6uno ceBepoucTouHo, y cemmmTy, 6umxKe Pecasm (Cr. Mujatosuh, Pecasa, Hacewa “ nopekno craHoBHMuTBa, 26, Beorpag, 1930, 191). a8 w Jl. Tapauranun, Has. geno, 138. aT Cwenepescnn nedrep No 16 (1476—78), 206. Ilo mpegaty, Menneha je mppo6urHo 64na mpeKo Pecaze, Ha Mecry 3BaHoM ,,'ymurrep“ (Cr. Mujatosuh, Hap. yem0, Hacema, 26, 218). ™®° Cmenepesckn medtep No 16 (1476—78), 312. Ceno je Hekaga Gusto Ha crpannw Crapor 6pya, ma je AouHMje cmymTeHo 6amme PecaBm; no mpenatby, HactasIo je mocne Kocoscke 6uTKe (Ct. MujaTosuh, Has. zen0, Hacema, 26, 231).WAPHIPARCKK [PYM (1459-1683) 31 o6nactu;”" nowerKom XVI Beka uMa O6ane3y Ja uysa Bepbexy u xpaHK MeH3MaIcKe KoHe.’” Tlopey Beh nomenyror myta Koj je mao neBom o6anom Mopase xu Je- gape cBe Wo Cmezepeba, 0 HapowHOM mpefamy nocTojao je m ,,WapeKK ApyM“, koju je mmao yecHom o6anom Bemmxe Mopase: on Tapahyna mpeKo ‘Rynpuje, Caunajutia “ yasbe Ka Tloxapesuy. Mopasom je 6vo mpeceyen 1 mpexnuyr o Rynpuje yo Caunajuua.’” Tocrojame osor nyra Haj6oe m0- tephyjy nepbenunjcka cena Kabapu u Jyuuya, Toqune 1476—78. y 2Ka- 6apyma ce ApxKM masap a pamap;"" aecerax roquua Kacuuje onze bopasn Mocaza oy 90 maproxoca,™ mTo yemonaBa M3BecHY yTspheHocT oBor Me- era, Touerkom XVI sexa cTanosHmu 4yBajy yep6eny M xpaHe MeHsMaICKe Kone. JIyamya je y To 406a, Kao WeHTap Haxxje, jour 3HaTHUje MecTo."* O oso yeny myTa ocrapvo je 3anMmspnBy Genemky u M. Bb. Munuhesuh. Xacpuc-nawa je, 6exexu ox, mpe 6uTKe Ha Asankosyy nopyuno Cp6uma 4a xohe ya une y Beorpag ecnom o6amom Mopase. Onn cy My, MehyTum, onropopumm fa cy My cipeMum KOHaKe, am He mpexo IloxapesauKe Haxuje, Hero Ha JaroguHy “ Xacan-nammny Tananry, uapcxmm nyTem, Kyaa cy “ AO Tafa Musm Besupu.'™ Tipsx Konak u3a Rhynpuje — onze je P. JlyGexay (1587) nammmao Ha crap KamMenutn nyt” — 6uo je Mapahun. Koy 13s. apurpagckor mocra, mpexo Kora je murao nyt, Ha RecHoj o6asm noroxa, Buyzeo je Kanmy ocTa- ke jequor rypcKor yrspherma Koje je, M0 HeroBoM MMIDery, NOAMTHYTO Ha aHTHIKMM TeMemMMa. AHTWuKe 3rpaye M TparoBe aHTHuKor MyTa OT- Kpxo je Kog crpakape 97 Ha %Kene3HIKO] Npy3v, Ha WoKamMTery 3mnxy."* Tlapahun ce nomMibe HeKoNMKO NyTa y KacHoM ‘cpemipem Bexy.” Y ryp- cKMM M3BOpMMa IpBX nyt je sabenexen 1516. rome: ceno Tlapaxwn y Ha- xuju Tlerpyc, apxxe ce masap “ Bamap."” Cpequnom XVII Beka uma cra- yc nanauxe.' Tlommy ra TOTOBO CBM NyTONMcyA M UTMHepapM; Ha Heke je ocrapvo yrucak ormeHor M BemMKOr Mecra c enum Gaurrama, OK je, *° Cmenepesckn necbrep No 16 (1476—78), 302. *° CmenepescKn Aedrep Ho 1007 (1516), 179. Tipegawe o crapoctu Haceba cnmame Ce, 3HagM, C TYPCKMM M3BOPKMa. Tipso6urszo ceno 6u1o je Ha Spay mpema, Pyrorpanm™a um Beavuyn (Ct. Mujarosuh, nap. yeno, Hacema, 26, 229). " Mero, 161. 1 Cuenepenceu xecbrep No 16 (1476—78), 206, 207. Cepuja Kémil Kepedzi No 4725 (1488), 31—35. ** Cuenepenckn nedbrep No 1007 (1516), 176. Iippo6urHo cemo Hanasmn0 ce jean KuJomerap jyro3anaqHo of AaHaummer Mecta, Gamay Pecapumne. Kao uITO ce BUM M3 TYPCKMX M3BOpa, cTapuje je Hero uITO ce AO Caga MpernocTaB- sano (M. Munagunosuh, Hap. meno, Hacesba, 25, 98, 99). “* Cmenepencku necbrep No 16 (1476—78), 188. Ippo Haceme 3a Koje ce, no npenawy, 3Ha Ouro je jena KunoMeTap 3anaqHO ON AaHauteer cena, y ce- awry, (M. Munannosth, Hpa. wero, Hacema, 26, 80). °° M. ‘B. Munuhesuh, Hap. neno, 1125. Vers noyaTak Hama3uMo mM Kon mpore Mareje Henagosuha: Memogpu npore Mareje Hexadosuha, Beorpay, 1898, 221. 8" Q. B3upojesuh, Pajnozd Jy6enay o Beozpady u Cp6uju (1587), Tonvau- ¥eaK rpaya Beorpaya, XIII, 1966, 57. 7 M. u Jl. Tapauiannu, HaB. feno, 179. 1 Tone 1372—1398. Tpr. Mapakwos 6pon; 1398. Tpr: y Tapaxnony 6pony; 1452. rpr. Tlapaxwu c nmaHabypom (Cr. Hosaxonuh, Hap. geno, 495, 497, 504). “© KpymiepaaKm yedrep No 55 (1516), 59. Hana3u ce M y KacHMjum n0- mmcvma XVI Beka. ™ Evlija Celebi, wap. nemo, 139. H, Sabanovié, 65.32 ONTA 3MPOJEBMR no M. Besonry, phaso ceno. Pacrojate usmehy ona ABa Mecra “3HOCMNO je jenax yo Ba cara. Ilyr je game mao noxpaj cena Texuje’* u Jebune'? Ha cero Cuxupuuy. Ynucana je mppa nyt moverkom XVI sexa,™ a 1566. y oj Konaum yapexa Bojexa.’ Ogatne je nyr mpexo Bpauuna, Mperp- xosua (?), Tpede6ena (qaHac He nocroju; Hana3nno ce cepepHo on Pama; cpeqmuom XVI Bexa xpaHu nourancke kowme)"* 4 JopaHopauxe Pexe, ofHO- exo crapor IIynexa (y mpsoj monosunm XVI sexa je nep6euz;"7 nocro- jao je, muaye, Kao sHaTHMje ceno Beh nouerKoM XVI Beka™) cru3ao y Pa- aca. Onze je mocrojano Hacewe og pumcKkor 706a;" y cpemmbem BeKYy 0- mute ce Paxxaw.’” Y rypcxum u3Bopuma 3aGenexen je nppu myr 1516. rogue: cero Tope Paaxne y naxuju Ierpycy."” Hemro xacuuje Topmu u Jlown Paxaw, Hosm nep6enz.* A. Bpanamh, npsu myrommeay Koju je ocrapmo Geneumky o Pawby, KaxKe Aa ce Hana3m Nog uryMoBwrum Gpe- 2KYJHKOM, Ha3BaH Of AOMahnx ,,paxmem“, jep ce opyze cru4y ABe rope Koje mpase TecaH KaHay. Tananxa y Paty nommbe ce mppu myT 1594/5.'* Y rypckum BOojHMM qHeBHMIyMa c Kpaja XVII Beka oBo Mecro Ha3MBa ce Yuebayx Kynanormya (Kinaloglu Ciftligi)."“ Pacrojare usmehy Mapahnna ut Pama K3HOCKNO je OKO 6 CaTu M Ha TOM MpocTopy cy ce joul no“erKOM XVII sexa sugenu Tparopm crapor pumexor nyta. M3 Pamma ce nyt cmy- mrrao Ha Ja6yxosay (ymmcaHo je mppy nyt 1536. rome," a apa nyra ce TOMVabe M Kao Kowax™"), a omatne je Mopasckom fomMHoM yao Ha Byxa- wunosay, re ce onBajao nyt 3a Kpymesay. Oso ceno je nppu nyt ymu- cano 1530. ronyue.'” ¥ xacnujum nedrepyma ynucyje ce nprxoy on cee mmpexo Mopaze y 613MM cena Bykanmuonna.’” Ha yamem nyty 70 Amex- Cuma Hana3una cy ce cena Ruhuna u Bo6osuwre, anju cy cranosrmnys Y Apyroj nonosmam XVI sexa umamm oGanesy Aa xXpane nourrancKe rore.” Wnaye, nppy nyt ce nommy MoverKom XVI Bexa."” Kox Bo6o- ByaTa Ce Hama3ze ocTaly“ puMcxor MyTa,™' o Kojmma wma nofatTaKa My T0- mmenma. Ilo K. Jupeaexy, Anexcunay ce, Kao ManaHKa, NOMMEbe TeK OF 1616. Jo tor spemena nyt je 3ao6mna3sMo ameKcnHauky KOTAMHY uM Ma0 «8 A. Boué, Die europiische Tirkei, 1, Wien, 1889, 505, * Ycro, 506. ““ Kpyuepauxu yedrep No 55 (1516), 59. 4 P Enesoauth, Hap. emo, I11/1794, “© KpymenayKu geprep No 567 (1675—76), 102, 116, 111. 1 Kpymenaygn medrepu No 567 (1575—76), 117; No 95 (Mypar Ill), 108. 1 Kpyurenaynu necrep No 55 (1516), 54. “°K, Jupeuer, Hap. geno, 87. 48° Cr, HopakoByh, HaB. 2e70, 770. +: Kpymesaugu nedrep No 55 (1516), 54. 3anmmseupo je ma ce y Hapony, nope o6zmKa Pama, caxyBao u Pamue (M. 'B. Munnhesuh, Hap. memo, 809). 1: Kpyuienayku gedtrep No 179 (1536), 52. *® oun 75, KyTHja 2 Ilmpor, apx. jen. 78. 1% Hycpername, I, I, 138: Mannje medrep No 3377 (1715—16), 260. 1° Kpyuiesauku gedtep No 179 (1536), 151. 18° 1532: Feridun Bey, Han. yeno, I, 578; u 1566: Fr. Enesonuh, nas. meno, 11/1794. 48 Kpymenauxu mecprer No 161 (1530), 73. 1° Kpyuiesauku medtep No 567 (1575—76), 153. 1” Kpymesauxu mecbtepx No 567 (1575—56), 163; No 95 (Mypar III), 409, 410; No 567 (1575—76), 158; No 95 (Mypar III), 404. %°° Kpyurepaukn necdbtep No 55 (1516), 49, 52, .. M. Il. Tapauanmn, Hap. Wem0, 166.UAPHIPAUCKM APYM (1459—1688) 33 ua Hy mpexo Bosua."* Ceno Anekcunay, mehyTuM, Hazasumo y Hajcera- pujem TypckoM Nonucy osx o6mactu.™ Jlo Kpaja XVI Beka uma craryc cea M y cBMM Aedrepwma ce Ha3MBa caMo AmeKcvmal, Kao Konaumure MOMMESY Ta TOTOBO CBM NYTomMcuM, MTMHepapm M, KacHMje, BOjHM DHEB- uv. Onucyjy ra Kao yTapheno mecro, BpehwHom HaceseHo Typumma. Pactojawe w3mehy Panwa “x Anekcunia m3sHocuno je oxo 4 cara M HyTO- Baso ce Kpos wymy. Ms Anexcunua myt je BoqKo Ha RepbeHuMjcKo cen0 Byjaup, na mpexo Jo6pyjesua, xoju je 6u0 Kog axruuKor Granirianis-a (sa6enexeno je nowerxom XVI sexa™), na Kary. Ty je Kann Bsygeo Tpacy crapor myTa Kojy cmarpa pumckom.’* Ceo je ynucaHo MppM nyt 1516. roguue.” Cnenehe ceno Guno je Zpaacesay. Ynucano je ups nyT 1516. roquue.’* On 1536. wma nepSenunjexn craryc.” Tlommme ra y CBOM wruuepapy wu J. Beyex (1564-73). [lyr je, 2armm, mpexo cena Tpxase, Koje je sano o6anesy ya xpaHH MeH3KMICKe KOme'” 1 Koje Ce, BEPOBATHO, HaNa3KN0 Herge MsMehy AaHaunbe Tope u Tome TpHaze, wuiao Ha cero Tononuuy Ha KcToMMeHO] peu. Ono ceno ce Hanaam y Hajcrapujem no- mmcy opux o6nacru.'” Cnegeha crannua 6uno je ceno Tpynaae, Ips ryt je 3aG6enemeno 1498. romnue.’* Kao mecro na nyry Mommie ce y AHes- uuxy CynejmManosor noxoga 1521.'* Ha zamem nyry Ao Huma nanasuna cy ce jour cena Bpruwre u Medowesay. O6a cena yumcana cy mpsm nyT 1498." Cpeqnnom XVI sexa, ormpunuxe, ceno Bprumre uma obapesy 7a sajeqHo ca cenom TpHaBom xpaHM MeH3MmCKe Kore." Kacuyje, nomrro ce CTaHOBHMUTBO cena TpHaBe pa3G6erzo, opa OGaBesa mpena3sm Ha Meyo- mesay.!7” Tlopex osor nyta, 43 Paxwa ce Morso Khu y Hum xu mpexo Bosna. Oxaj nyt je o6una3M0 anexcmHauKy KormMHy HK KopmurheH je y paunje Bpeme, Kao HK Kaa ce 360r monnaBa Huje Moro “hu AomMHOM Mopase. °°) K, Jnpevex, Hap. Zeno, 158, °° Kpymesayuxn yecbtep No 55 (1516), 51. ™* Youcano je ups nyt 1516 (Kpymesauxu nedrep No 55, 50). Hana- 3M ce y cBMM KacHijmm nonmcuma. Jauac ce Hapa AnekcuHaakn Byjmup. * Kpymiesauxu gedrep No 55 (1516), 52. “ M. 4 J. Tapamanmy, wap. geno, 167. a RpyunesssiKn Recdtep No 55 (1516), 17. **° Kpyiiepayxu gecbrep No 179 (1536), 156. 17 Pp. Matkovi¢, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Puto- vanje J. Beceka, Rad JAZU, LXXXIV, 1887, 88. °” Humen gedtep No 27 (1498), 91, 93; 3abememeno je 1 y Beuexosom urnnepapy (P. Matkovié, ua. yeno, Rad JAZU, LXXXIV, 88). * Hyuu mecrep No 27 (1498), 18, 19, 49; nommme je w K, Pum 1561 (P. Matkovic, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Opis dvaju carskih poslanstva u Carigrad: K. Ryma godine 1571 u D. Ungnada godine 1572, Rad JAZU, CXII, 1894, 175). O. TImpx Kame ya je apyM mumao Ha Tomon- HMUy XaH; jeqaH car jyro3amagHo ofaTne memano je ceno Tononnmua (O. J. Timpx, Ha, zen, 231). anac nocroje cena Topma u oma Tononnua. ™® Hyuran Recbtep No 27 (1498), 14—17. 1 [. Enesosuh — I. Ilxpusanmh, nas. geno, 42; F. Tauer, Histoire de la campagne du sultan Suleyman Ier contre Belgrade en 1521, Prague, 1924, 32; O. Timpx, Hap. Zeno, 231. Ono ceno ce Haas M y OcTamMM TYPCKMM MonH- cuMa 70 Kpaja XVI Beka. © Hymn pecbtep No 27 (1498), 9, 69. “° Cqenepescxu fecrep No MXT 632 (s. d.), 189. 7" Cmuemepescxu xectep No 166 (Mypar III), 294—296; O. IImpx, HaB. Reno, 232. 334. OJTA SHPOJEBKE Ox je Kon yavammer Jlemmrpana ckpeTao Ha MCTOK na mpexo Moszosa (ynmcano je mpsx nyt 1530. romune’”) cunazu0 na Bosan. Onze je y Bpeme Promana 6una Taphasa Praesidium Pompei, mpexo Koje je umao PHMCKK Bojumaxu myT. Y cpemmem sexy Bopan je 6vo 3HaTHO TproBayKO MecTO. Tlosonze ce y jequoj nopesu KHermee Mumaye.'” Y rypcxom nepmogzy Bosan je cpemamre ucroumene Haxuje;™ xacuuje ce y Hemy Apxe Nasap w Bamap. Hanasm ce Ha ynacky y KmMcypy Mcmpen Coxo Bae, wa jen- HOM KaMeHom 6pexymxy. Jlanac je normyHo y pymesnnama. Ws Bosna myT je cuna3vo 3alaqumm orpankom Ospena Ha cemo Karyn u, maze, Beh ommeanmm nyTrem Ha Hym. Tpaca myta sanamhena je y Tpaguupjn: Cequ Bpx, Jje6em Bpx, O6na napa, Kowcxa Tomana x nopex cena IIpyrosau, Cramm u Jlo6pyjesan."* Cena To6pyjesay u Cranyu sabenexena cy y Zedbrepy 13 1516. roxune,” a Mpyzosay u O62a Prasa 1536.* Crapa Kan- apMa cayynama ce camo Ha OKO mer KMNoMeTapa jyxtHo om AaHauneer caHaTopujyMa 3a oune Somectu. Ha osom nyty wamehy Paxma 1 Huma unas Hu3 MyTOnMcalla NoMume XacaH-namimy KapaBaucapaj: ,,24 y Hassan Bascha karavansaray, 3oBe ce ‘Taxo jep ra je mama ucrora MMena rpaquo. Ty je u ceoue;!§ ,,Vilis pagus Hassan Bassa Caravansarai*." Onmcyjyhu Anexcunay, Kuxse kame ya ce waBaH TlanaHKe, Ha OHOj crpanM Koja je upema Beorpany, Hanasm Tasn Xacay-namnm xaw." A. IIuracera, Mehyrum, Kaxe ya je Xacan-nama carpayMo Kapapancapaj y Amexcymmy,™ a JI. Pra nommme Spahucoy um Hassan bassa crabasserye."” Y rypcxom nonmcy “3 1516. ynucano je ceo Cxonmanosay.”” Cpemunom XVI Beka TemmupapceK Gernep6er, Xacau-na ma, rpayM ¥ OBOM Cex, NOMITO ce HamasK Ha NyTY KOju Boz 3a Llapurpag, Kapapancapaj “ craHOBHMUyMa Koje noBomm y ceno gaje nepOemmrjcnu erarye.™ Cam oBM TomalmM owrsmeqHO NoKasyjy ma je pex o NocebHom Mecry y Kome je Xacau-nama noqurao Kapapancapaj. Ilo Kuxmey, Ty ce Hasa- 3Mqa 4 YaMuja." Oso ceno Janac He NOcTOjM KH, KOMMKO CMO MOrmmK 2a YTBPAMMo, HU uMe My ce HMje cauynano. Mehytum, Ha OcHOBy cBera M3J10- 2KeHOr, MOxe Ce Ca MYHO CMTyPHOCTH 3aKLYIMTH a Ce OBO cenO HaIa3H0 ** Kpyurenauku pecprep No 161 (1530), 75. .° Cr. Hopaxosyuh, Hap. Zeno, 518, *° Kpymepayxn mecdbrep No 55 (1516), 48. 71 A. Jlepoxo, Cpedtosexosnu epadosu y Cp6uju, proj fopu u Maxe- Oonuju, Beorpan, 1950, 109. " M. 'B. Mumthesuth, wap. 308 “* Kpymiesasn Zebrep No as 1St0) 27, 28, Kpymesauxu gedrep No 179 (1536), 183, 157. ™ P. Matkovié, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis Melchiora Besolta o putovanju g: poslanika K. Lichtensteina u Carigrad g. 1584, Rad JAZU, CXXIX, 1896, 61. 2° Yctu, Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis Josipa Rossaccia (0.1 1574—1606) 4 Matije Quada (g. 1600), Rat JAZU, CKXXVI, 1898, 11. 2." P. Camapymh, Hus, qem0, 167. 7° Pp. Matkovié, Putopis Marka Antuna Pigafette u Carigrad od god. 1567, ,Starine, XXXII, 1890, 180. * Putovanja po Balkanskom poluotoku XVI vieka, Putopis An- drije Wolfa t Levina Ryma o putovanju carskog poslanika Polla Eitzinga u Ca- rigrad g, 1583, Rad JAZU, CXXIX, 1896, 31. 380 Kpymesauxn necbrep No 55 (1516), 48. 7 Kpymiesauxu gecdtep No 567 (1575—76), 166. 78 'P. Camapumh, HaB. Zeno, 167.WAPMIPARCKK APYM (1459-1683) 35 y HenocpeqHoj Gausvem Anexcumua, “ 3Gor Tora je 4 Wolo Ao HMxoBOr 3aMeHyBana. Pactojawe usMehy Anexcunua 1 Hyaua “aHocu oxo 6 caTu. Hum je Guo 3HauajHa packpcHMila nyTepa Kpo3 cBa BpemeHa. Ha jeqHom uTamH- jancxom naany Huma uz XVI sexa osHavena je u packpcHMma myTeBa ua Beorpaga (Strada di Belgrado) u Buguua (Strada per Vidin). Iyresn yaase y yrapheny Bapom, cacrajy ce u mpoxyxapajy Kao jenan myr Ka mocry. Ilonrro mpehe Mocr u mpohe Kpos Kacren, OH ce omer yeu Ha ‘4eTMpH MytTa, Oo Kojux cy apa TiaBna: mpema Coduju (Strada per Sofia) v4 mpema Cxony (Strada per Scopie). lapurpaycxm ApyM o3Ha¥eH je u Ha umaxy Huma u3 1737. Ty ce rpaca NyTa NoKzana ca npaByyMa WaHalHnx yauua Tpwnaecror cbe6pyapa m Jampaucke yo ynacka y TBphaBy Kpo3 Beorpagcxy Kanmjy. [py 3aTum “31a3" “3 Taphase Ha CramOon-Kammjy, Mpena3n Mocr, Mpomasu Kpo3 Kacren Kojm je Guo Ha Wanaunsem Tpry ocm0- 6obema un ue npema Coduju mpapyem yananmme Yuuuje Boma Kapa- hopha’* On Hymra no Bene Ilananke, Koja je o6mano Guna mpBM KoHaK Nocne Hioua, nyt je, cpe 40 M3Tpagwe wene3HMIKe Mpyre 1889. roguHe, 3a06u- masvo Cuhesauky KaMcypy. ToKom BeKopa Ty je mocrojano HekommKo Tpaca nyta. AsTM“4uKM IyT — ocratTax osor nyta nyr 140 Kopaxa Bymeo je jom A. Bpanawh — soguo je us Huma xpos pasa KoTIMHe y AOmMHy Kynosmye, usje je xapeno 6uno Ayro M BpneTHo, na je Mpeko naaToa Tinoye mpenasvo pasrohe usmehy Kynosyme u Ilppene pexe u cuna3no y 6enonananauky Kotamuy. Ty ce Hanasuno yepbenynjcxo ceno Kyno- suua, Koje je “mano opaj craryc Beh y Bpeme BlagaBune Mexmega II.™ Cpemmonekosnu myt, na 6“ MaGerao KyHOBMYKM TeCHaN, KOju Mocraje “ 3amyro ocTaje omacHO erzo xajayunje, cKpehe og Hyaua nommuom Ky- TMHCKe peke, Npenasx Cysy naHMHy Mpeko meHe Hajmoxe Mpecezmme, Smujune aumaze, w3Hay WaHaunser cena Jaznuuja™ (Hamasu ce y HajcTa- pujem nmonmmcy opyx o6aacrn), ma 3aTMM oq ceBepHOM CynoyMHoM CyBe mijaHMHe Bom pasBohen usmehy [[pnene u Jenammmuke peke M 2OTMHOM ope nocnemme M3na3KM y GenonanaHaiky KoTmmMHy. O6a opa myTa Kopmui- hena cy “ y TYPCKOM Depmogy; aHTWIKKM TyTeM Mpomaznna je o6x4HO TypceKa BojcKa M OHM NIyTHMI Koju cy MMamm BelMKYy u jaky UpaTHy, ox je cpeqmonekoBHM™M TyTem, KojM je wuao mpexo Zpawxose Kyrune w Tonoxuye u Guo Kopmurthen, wsrsega, yocTa Ayro, mpomiao “wrap M3 mytommeaya XVI u XVII sexa, Cena [pautkosa Kyruna u Tonoxnmma (oma Tonoxnmya), nomrro ce Hamase Ha olacHom MecTy, MMajy y XVI Bexy Rep6ennnjcxn craryc.'* Tlopex opa 4Ba nocrojeha myra, Typim cy KOpH- ernim jom jeqan, Koju cy camu u3srpaqusm Moma Beh Kpajem XV sBexa. Ou je 6uo sHarHo Kpahu “ maKUM o4 cpemmonexosHor. On Huma je, kao 48 Tip. Jopanosuh, Hexu ronozpageru nodayu o crapox Huwy, Crapwnap, HoBa cepuja, V—VI, 1956, 363, 368, 389. 1 Hymiu medbtep No 27 (1498), 24. Hanasm ce “ y KachMjmm monmcnma ese 40 Kpaja XVI Bexa. 5 Hyun necrep No 27 (1498), 29, 30. #6 Cuenepencey pecbtep No 166 (Mypar III), 288; Codbujcxu ne@rep No 236 (1544), 395. Muaue, [paumosa Kytwna ce npsm myT nomme 1498 [HmmKK nebrep No 27 (1498), 25], a Tononmua nouerKom XVI Bera (Codujcxu nedrep No , 56, 57).36 OITA 3MPOJEBMB CBM AoTaqaunDK myTesm, Mao Ao cena Bpsoz Bpoda. Ha [pabosayKoj peus, w3Mehy Bpszor Bpza » Hyama, Hamase ce ocrai Tpujy pHMcKMx MOC- tosa."” Ceno Bpsn Bpoq wamagm ce y Hajcrapwjem nonmmcy oBux o6na- erm.’ Caegeha cranmua 6una je AaHanuba Huwxa Bawa. Ceno Bama (Gana, Bane) ymucano je y nomucy m3 1498. rogune."” Y Trypcexum BojHum AHesHuyoa Ha3smea ce’ Vsoaya,” Wanya-n Him u Barea (Bana, Bane)™ M 4ecTO ce ompehyje 3a KoHaK.™ Ilyr je 3aTum AommHom Jenammuye u To- pen cena Jenawnuye (kpajem XV Beka xpanu NourraHcKe Kome™) mao na Hapeso Madanuwre — Crydeny. Tomuue 1498. yrmcana cy cena Toppa w Towa Crynena,™ 1516. Crygena, Topma u Joma Crymena.™ Ty je npe- ma3M0 cHymKeHO pasBohe J[parymre u Crygencke pexe, na je qommHom [[pa- rywe Boqmo Ha cena: 'vozosay, (y mpsoj nonosuam XVI Beka nocroje 78a cena: Topwxu u Jom T'norosay; y gpyroj monosmem ucror Beka ceo Tops Tnoropay wma yepSenymjcxu craryc™’), Tonos Xan u Bpzydunay, (y apyroj nonosuam XVI Bexa wma aep6emynjcxu craryc;* nHaye, 3a6e~- alexeHo je 3HaTHO paHyje™), na Ha Hoso Ceao, Koje je nexano waMehy 6paa na jequoj youu." 3a o6pany nyta og Huma yo Bene Ilananxe Kopuctuan cMo oma pag Muxauna Kocruha, O yaosu u suauajy Cuhesauxe xaucype 3a cao- 6pahaj, xaceo6une u ydcKa xperaa."' Hamucan Ha ocHoBy nocTojehe umTepatype “ TepeHCKor M3yyaBata, oBaj pag ce MOKe CAMO AONYHHTH M WOHeKNe MCTpaBMTH TypcKOoM apxMEcKom rpahom. Ilocrojame aepbex- uujcxor cena Kyxosmye, [pamxose Kyrune u Tononmye, wa mpxMep, rTauHMje noKa3yje mpanan mytTa, Kao M TO fa cy ce AHTHHKa WM cpeqHOBe- KOBHA Tpaca KOpuMcTune M y TypcKOM nepwony. Ito ce THe TypcKor myTa Koj je mmao yommHom Jenammnue, noMeHyTu ayrop TapAM ava je mpo6ujex y Apyroj nonoswan XVIII sexa. Typcxa rpaba, Kao muro ce BAM, HoKa3yje Aa je opaj myr nocrojao ako He Kpajem XV, a oHo cBakaKo y XVI sexy, jep ce y To speme nommmy gepbenumjcka cena Jenammma, Tops T'norosay x Bpryqumay. Moxa onze Tpeba nomenyTn jom » Mxr- Xa-laliMH nyt, Kojm je carpahen 1862. roqune u uMjm ce papal yrmap- HOM ToKamao ca anTuuKum. Osaj nyt je HanymITeH Tek NoCne M3rpaymHe uyta Kpos CuherauKy Kamcypy, 1964. roqnue. 1 A. O. Cnasetnh, Apzeonowxa ucrpascusama y Huwy u oxosunu, Crapuuap, VIII—IX, 1933, 309. pein © Hyun nedrep No 27 (1498), 90. Hamas ce my Kactmjum nonkcnma ee Hyon aectrep No 27 (1498), 128, 129, *° Tlica (ryp.) — Toma MuuepamHa Bona, ** Tlica-i Nii # Bara (Bana, Bane). ** T, Enesopuh, Has. geno, III/1732; Silahdar Findiklili Mehmet Aga, HaB, Reno, I, III, 275, 305. eo HMnIKH jecbrep No 27 (1498), 71, 72. *** Ycto, 64, 65, 67. *°6 Cmegepescey necbrep No 1007 (1516), 2 237, 256. see wt Coujexn Recrep No 130 (1525—26), 4 *** Cocnjcxu zec@rep No 61 (Mexmeg III), ‘326 *°* Cocbujcxn qecbtep No 61 (Mexmeg III), 228. *°* Codujcxm necbtep No 82, 143. "© P. Matkovié, Dua talijanska putopisca po Balkanskom poluotoku iz XVI vieka, Starine, X, 1878, 209; ucru, Patovenia po Balkanskom poluotoku XVI vieko, Putovanje Katarina Zena g. 1550, Rad JAZU, LXII, 1882, 101, 103. "1 Sdopunx pagosa,.Upwpoqnomaremarmuku cbaxyater, Teorpacbcku 3a- Bog, II, Beorpag, 1955, 93—111.WAPHIPAACKK UPYM (1459-1683) 37 Cneyeha crawia Ha myry rye cy ce nyTauu OGuuHO 3anpmanasu, Hapowro y XVII u XVIII sexy, Guna je nanannpa Bera Maaanna. He- Mpeyu3eu M DOHeKay MpormepetHM nomauM myTonMcaya yHemm cy 3abyuy OKO MMeHA M McTOpHje OBOr MecTa, HapounTo y TypcKoM nepvony. CacBrox je curypHo 7a yanauma Bena IlanauKa 2e2xM Ha PHMCKMM TeMes.MMa M Wa je ry Guna anruaza Remesiana, no Tabula Peutingeriana 24 mume yna- wena on Hyma* Ilro ce Twae cpemwer Beka, Takobe je roroso curypHO na je Ty Guna Bapout Ussop. ,V ry uma jenna Bapom Koja mex y mon- Homjy manne xu Koja je Guna cpa pas0peHa u 3MM0BM NOPynieHM uM 30Be ce Ucmyx (Msnop)“, 6enexu Beprpauzon ne na Bpoxujep."* Mazop ce, Kao KoHak, noone « ToKOM XVI Bexa; rome 1521." 4 1566: na ce cmpemM 3axupa m ocraso mro Tpeba y Mecry 3BaHoM Mspop.™* Jia Cypa Kancypa, Kaucypuna usm Kypy Uecma rypexor no6a muje Guna Ha MecTy Hanamme Bene Ilananke, kao mro cy, u3Mehy ocrammx, npeTnocrapasmH Il, Marxosuh u K, Jupesex, qoka3a0 je, Maxom Ha OcHOBy TepeHcxor Mc- Tpaxupama, Beh Jopan Isyjuh."* To norsphyje, cacy yOeqmuso, 4 ‘"uTaB HM3 HOBMX MaBopa. Togune 1638/39. Typum cy Ha OBOM MecTy, paw 6ome saurrvre nyTa, no_MrMM nanaHKy, Koja je mo cBoMe rpayyremy mposBana Myca-nammua Iananxa, kacuuje 1 Mycracba-nammua Tananka. Hajneramayja oOanemrrema o rpaywK ope MamaHke ocraBuo je Xam Kanda, camo miro M OH TorpemmHo TBpAK ya je MamaHKa noqurHyTa y Kypy-Wecmm. Mcro raxo, norpemo je Mumtmeme Cr. Hopakosmha ya 61 TO MecTo Tpe6am0 TpamurTu Herje oxo Paxa."” TlogarKe o opj nananum Aaje uw Esmmija Ueneduja™ Ilehesp 6benexu ya je y Kypwueumm nocrojano yrapheme Koje je 1608. um 1609. rome, npuankom nomapa, waropeno. Y speme merozsor nponacka (1611) ry je nocrojana HexaxBa ApBeHa srpaya ¢ BMCOKUuM ApBeHm™ morom."® Momza je To ra Mexmey-nammaa Mananka Kojy, Aecer roqmHa KacHyje, nome dpanuycKu aHonue,” jep x Xaye Kamucba kaxe ga je Kaguju u3 Jepxeja (Bypheno) 6un0 Hapeheno ,,na 13- Hopa caaMma namanKy y Kypy Uemme.”' Myca-nama je Ty carpazuo wt jeyan BexmxK xau,™ Koju je nopymien 1688. Y rypcxm4 w3B0pMMa OBA ce namaHKa peqopHo 30ne Myca-nanmuna Ilananxa; zy6posaqKu M3B0pK M, w JL. Tapamanun, wes. nen0, 120. ™* B. ye ma Bpoxnjep, Wyrosate npexo «#opa, Beorpag, 1950, 127; Jos. Usujmh jonyurra Moryhsocr ya je Ha OnoM MecTy Guo MomJa Cpeq}HOBeKOBHO Moxpo, maga Huje HemMoryhe 7a je PumcKo Haceme y cpemHeM BeKy cacBUM HanyuiTeHo u fa je cpeqiboBeKosHO Moxpo 6uno Ha MecTy WaHammer cena Moxpa, Tpx KunoMetpa jyroucrowHo og Bene Iananxe (Jon. Usujuh, peered zeozpagicxe aureparype o Barxaucxou noayocrpey, III, Beorpan, 1897, 116). ™ Feridun Bey, Hap. eno, I, 507; T. Enesosuh — TI. ‘Wixpusanuh, Hap. eno, 42. »° Y. Enesosuh, Hap. geno, III/1709. ™* Jos. Tsujuh, Hap. jeno, III, 116. "7 Cr. Hopakosuh, Xayu Kanga uau Raru6 Yerebuja, rypcxu zeozpam XVII sexa, Coomenux CAH, XVIII, 1892, 72, 74. ™* Evlija Celebi, way. H. Sabanovié, Hap. jeno, 61, 62. a B Iperxoza,. Edun Q@pencku nerenuc sa Geazapcxure u GaaKancKure seau or ee 8., Mgnectua Ha HayuHMa apxme, IV, BAH, Cocbua, 1968, 129. P, Camapyuh, HaB. Wen0, 172; Jos, Tomuh, Onuc dea nyTosata npexo Baaxanexoe Hoayocrpaa panyyexoe nocaanuxa de Xe-a y 1621 u 1626 2. od nenosnaTa nucua, Cnomenux CAH, XXXVII, 1900, 74. "Cr, Hopaxopuh, Hap. em0, Cuomenmx, XVIII, 72. 333 Evlija Celebi, nap. yeno, wan. H. Sabanovié, 2, 2° M. B. Muauhenuth, Kpaseauna Cp6uja, Beorpag, 1884, 232,38 OATA SHPOJEBHA XVII sexa sopy je Tammua Tananka unum camo Ilananxa.™ Pacrojame uamMeby Hyma 1 Myca-nammue Ilamanke m3Hocuno je oKo 9 catu. Iyt je 3aTHM mao mpexo Kypy-Yecae unm Kaucype. Kao urro cmo Beh ucTakam, Kypy Yecma, Kamcypuua umn Kamcypa, Kako je Hasmpajy nyTom“cim, HMKaKO HUje Guna Ha Mecty Kacuuje Myca-nammue Ianauxe. Ilo @paxuy- cKoM aHoHymy M3 1621. rogqune, Kypy Yecma je 64a yfamena on Mex- Men-nammue IlananKe cat xofa. Kuxse kame ya je Myca-nauimma Ilanan- Ka y noquomjy Cyse nnaumue mopex Cyse Yecme.™* Mehytym, y TypcKoM Hetbtepy c Kpaja XVI Bexa Hama3ze ce ABe Knucypmye: npuxnyHo BemMKO aBepSenumjcxo ceno Kmcypmia u ceno Mana Kamcypuya.™ IIppo je, 6e3 cymipe, Ta-Kymcypuya nyromscara, Koja ce, no J. Upujuhy, wanasuna uamehy cea Kmmcypuye 1 Kamcype. To ce mecro m aaHac 30ne Kypu ecma unm Crapa Kamcypa 4 Ha Hemy Ce Bue OCTalM 3KqaHe YecMe Koja ce Traxohe snana Kypu uecma. Ilo mpenamy, Ty je Guna papom Crapa Kamn- cypa, Koja je 36o0r Typckux Hacwma pacemena. Illro ce ruye apyror cena, Mane Kamcypuue, 4 ono ce, cacBMM CurypHo, Hana3m0 Ty y OnM3KHK, OKO “0M 4aK M.Ha MecTy AaHaumer cena Kancype, 3a Koje J. Usujnh xaxe a je ocHopaHo meszecerux roqwHa Npoumora Beka. YocranoM, 3a TO Hama3MMO CMrypHy NoTBpAy M Ha jeAHOj aycrpujcKoj] Kapra u3 XVIII Beka. Ty ce, y HenocpeqHoj Oam3nHu Myca-nammue IlananKe, Hanaze cena Kypu Ueema « Kaucypa.™’ Cnegehe Mecro 6um0 je nep6enynjcKo cem0 Teaosay,™ sarvm ce nyr neo wa jeqaH u3qaHaK Bemase, mponasvo Kpo3 Cysoyo, mao nogHoxjem Berane 1 Acapmyka u yma3Mo y neny Bapoumuy Tupor mpexo Kamenor mocra Ha Bucrpmu.™ Y rypcKom nepmogy, Koy cena Cysogoma ompajao ce og crapor ApyMa jegaH myr u ywulao jymHOM cTpaHomM muporcKe KoTmaie y cero Cpenopex. Moya ce Ha oBOM yTy Hanasmno AepbeHunjcko ceno Tonop, koje y Apyroj monopmun XVI Beka wma mepSenumjcxu craryc. M yanac ce ToMano NosHajy pyliepune cena 4 XaHa Ha Mecry Xanmurry. Ms Cpeyopexa nyt je mmao NogHoxjem Ten- alla, Ma je ca jyroucroxa mpexo Porosa ynasmo y IImpor umm je, umax, wuao Jase, He cKpehyhu y IImpor, nopex jyxxue Tepace Humane. M ganac ce Nosuajy Tparosm Tora crapor ApyMa, KOjM craHOBHMIM HasMBajy ,,Kapa- BaHcKuM Apymom“, Osaj je apyM Hatrymrao IIupor, ma je pasyMmxB0 DITO je Hexum nyronucyma IImpor ocrajao yneso.™ Vs Genonananauxke y Wuporcky Koryuory Moro ce MAM u AOMHOM ‘Hyauaze. Opaj nyt je, u3rnega, wiao meBom o6anom Hyauane cpe 40 ep- 6enynjckor cena Cunya (ymmcano je noverKom XVI Bexa™ ), saTum je mpena3vo wa AecHy o6amy, ma nopex [pxoxanuwra, Teammruye, Bydun- C. umurpujesnh, yOposaxxu xapasanu y jysxexoj Cp6uju y XVIII sexy, CAH, moc. u3q., CCCIV, Ucropucxm uucruryt, 10, Beorpan, 1958, 117. ™° Pp, Camapymh, Hap. gezo, 172 1 Jos. Tommh, Hap. geno, CnomMeHmx, XXXVI, 74; Quiclet, waz. P. Camapymh, nas. Zeno, 197; M. Mapxosyh, nap. Reno, 318. ™° Coujcxu ecdrep No 61 (Mexmey IID), 131, 132, 217. O6a ona cena, nog MMeHom Kamcypuila, NOMMEBy ce, MHaue, 3HATHO PaHMje. **" Carte der grossen Heerstrasse von Jagodien bis Nissa, 1718, B. III, c. b. *° ‘Tyxenonan, Codujenu gectep No 82, 5. ™° K. Kocruh, Tpeosauxu yeurpu u Opyaosu no cpncKoj sexeu y cped- ex u HOBOM BeKY, McropucKo-zeoepagcxa pacnpasa, Beorpag, 1899, 431. *° Codujcxu necbrep No 61 (Mexmeg III), 185. * K. Kocrwh, wap. nemo, 431, 432. ** Cocujcxu nedbrep No 409 (s. d.), 409, 410.TAPHIPADCKM APYM (1459-1683) 39 -Tona x Moawxusosya cesepHum noqHomjem Acapnyka mpexo Bucrpmie yaa3no0 y Ilupor.™ Ilo napoquom Mpeyawy, mocrojao je u nyt Koju je on Unpsmka waco McTOuHOM O6anoM KOTIMHe, Na Mpexo MecTa Koja ce 30BY 320 Uyno wu 3mejamm, ucnpex Wusosuxa, mponyxanao mpexko Benoz Tlowa™ 3a Typor."” Pacrojame usmehy Bene Ilamanxe » Umpora 13- Hocun0 je oxo 8 caru. [Ivo ce TH4e MpaBla MyTa y CaMoj MapoTcKoj KoT- JmMEM, Mowe Ce Pehu Aa cy of Nojase pumcKor Turres-a, ma cBe 40 Ay60KO y XVII Bex, Ty nocrojane ane rpace YeHTpamHor nyta: jena, Koja je yugia jyxxumm pyG6om ILsporcxor noma, o6vma3sehu MOuBapHo Bapje ec jyra, 1 apyra, Koja je y nomHoxjy AcapsyKa yna3una y Turres, o6unasehn TaKO Bapje ca cepepa. Y anTwsKom mepvogy oBa Apyra Tpaca je Guna BaxHyja. Mebytus, c mpecrankoM pxmcke Blacru ona ce 3anyuira M MyT wae, yra- BHOM, py6om IImporcxor noma, o6unasehu Bapje c jyra. To je ocHOpHA pasnor urro ce Ilupor y cnenehum BeKOByMa, CBe AO TypcKOr Bpemena,. TOTOBO HKKaKO He Tommie, Tak u KacHuje, y XVI u XVII Bexy, nojequnn nyTonucym Gesexe 4a um je IInpor ocrao c nese crpaue. Ho, opaj nyt je, owsrsiequo, 640 of APyropaspemHor 3Hayaja, jep cy Typum, usrmena, Hocra paHo Tpacy nyTa mpenemm y amysvjanay papax. Tako je cama nyT Kpos Korsmuy Guo cKpahen “ ucTroBpemeno je 4 Iinpor, xoju je raxohe mpemeu- vreH y asyByMjamHy paBaH, Nocrao 3HayajHa caoOpahajHa TauKa, urro je wMazlo Ipecyquor yTuaja Ha Heros 4a pa3sBoj. Hosa Tpaca Mapmrpay- cKor mytTa mpeyauma yulory “3Bnauema IImpora mpema jyroucroKy “ ucTO- BpeMeno moctaje K44uMa MecTa, UITO je ocrama yo manac.*” Usa Hupora Bugem cy K. Pua u C, Ilsajrep nonnouan nyt; ucruna, Kanapma je TOKOM BpeMeHa SHATHMM JezIom Guna Mponana. Heganexo on Iispora Hana- 3uI0 ce yrauKo ceno Bepusosayu; opy cmyxGy OHO ofaBba of MpBHX Revennja BuayapmHe cymtaxa CymejMana.”’ Kao cxenehy craHmuy Ha Hamem myTy nyTonuey obu4HO NoMMEby mMpea3 mpeKo pexe Cyxose, rae je 6uno0 u ucToMMeHo ceno; mpsM myT je 3aG6emexeno 1525/26. rome, a 1696. momsae ce opgze Mocr.™ OyaTae je myt wmao Hmuarcxom gom- Hom cue 40 Hapu6poda. Ty je y speme Pruwnana Guna myraunja Ballanstra. Mecro je, BepopaTHo, 6410 HaceybeHo Kpo3 cBa BpeMeHa. Y TypcKom ne- pMory Nome ce, moverKOM XVI Bexa, ceno Manu Lapu6pod, a 1525/26. yaauxo ceno Beauxu Hapu6pod 1 Mam Lapy6pon. Ono mpso uMano je o6ane3y 7a xpaHM MeH3MacKe Kore, Ge3 cyMwbe 3HaTHO panuje. Tox mme- Hom [apw6pox nommaby ra roropo cBM nyTommenm movesum of 1533. ro- auue. Y qHesHMKy BojHor moxoga Ha Beorpag, 1521. roqune, HasmBa ce Tekvur Binari — Uapcxo speno,“* a y TypcKuM BOjHMM JHeBHMIMAa ™* K, Kocruh, Hap. yemo, 432. * Opo ceno faHac He NocTOju; Hama3uzo ce Ha nAaToy naanMHe Bemape. "5M. Koctuh, Kopurnuya, Axrponozeozpagecxa ucnurusawa, Hacema 1 mopeko0 craHopHMurrpa, 34, Beorpag, 1954, 45. * Jos. Rupuh, Teoepagdsuja Hupora, Acnexr npumewmene zeoepaguje, I, Tinpor, 1963, 23—31. *" Cocujcxn necrep No 409, 348. ** Cocujcen necbrep No 130, 21, 22. ™* Hycpetname, I, I, 257. *° Cocbujcxu mecbrep No 82, 144. * Coujexu mechtep No 130, 117, 118, 316. ** Feridun Bey, Has. qemo, I, 507.40 OITA SKPOJEBUR ¢ Kpaja XVI sexa norpemno je mpourano Sarijurt” Ty cy nyrmays « Bojcka o6vuHo octajamm Ha KoHaky. Pacrojame usmMehy Ilspora « [apu- 6pona w3aHocuno je oxo 4 cata. Kon Kasoruna (roqune 1529. ry KonaqH wapexa Bojcxa*“ a serpecerux roxmHa XVI sexa, momo ce Hana3MI0 HA omacHoM Mecry, o6uja Repbempmjcxu craryc™’) nyr je Hanynirao Romay Hyamane u ckperao npema jyrovcroxy, Ha MosHaTy KmMcypy Jexesuuy “0K Aparomancxu Kana. Kpo3 onaj kmavaly BonMo je TecaH KOICKU MyT, Koj“ je jemmax genom 6x0 nonnouan, Ceno [patonan je upsu nyt sa6enexeno noverkom XVI nexa;™ y zpyroj nononuH XVI nexa uma yepSenymjcxu craryc2”’ Y JIparomany cy nyrHuim uecTo m Konaduan, [yr je, saTum, yaia- 3Mo y Codujcxo nome, reno, poxHo K R06po ypaheno. Ty cy ce, Ha Jaeem nyTy yo Cocuje, nana3svna cneyeha cena: Andoauposyu (mon OBMM “IK HelITO KCKPMBJbeHMM KMMeHOM NOMMEbE Ta HeKONMKO MyTOMMcalla; KPos Weo XVI sex Guo je To Z06po HacemeHo ceno), Baacu, onnocHo Eflaklar uxu Eflaklar Konagi (mpsu nyt je sa6enexexo 1521. rogyue™), Causnuya (ynn- cana je y Recrepy “3 1544. roqune;” rypcKo ume onor cena je Halkali Bi- nar) « Beauya (npsm nyt je ynucana 1451. rogyme: Bema 1 Tomama Be- amua,*”’ a Kpajem XVI sexa Besmxa Bema (Belita-i Buzurg) x Mana Bema (Belita-i Kitik).*” Tlomase je « Hexommo myromucaua Kao ceso ca ApseHoM mpxB0M Ha BMcuHH). IIpex Codujom Jl. Yurany nomabe 1 Huxonomme, seponaTHo maHaims MaHactup ca. Hukome, KoMe cy mpH- nlajana cyceyna cena.* Y Cotuijy ce wiasmno BexMKum Kamenym MOCTOM Ha TpM JyKa. Ty cy ce NYTHMIM, pagqM omMopa, O6MaHO Aye Sanpmanann. Pactojame u3- meby Uapx6poga u Cocbuja wanocuno je oxo 12 carn. To jeqHom Typckom aBaHaHoM nommcy Konaka, “3 1695. rogue, uamehy Cotpuje 1 Beorpana 6uno je 13 konaka omHocHo 74 cata nyTOBalDa. Taunuje, on Coduje 70 Xamxann Bymapa 5 carn, Xo Iapu6pona 6 catu, no TIwpora 5 caru, 70 Myca-nanmue Ilananxe 5 caru, 70 Huma 8 carn, no Anexcunya 6 car, 70 Pasxma 4 cara, Jo Ilapahuna 6 caru, fo Jaro- uae 4 cara, 40 Barowme 6 caTu, 70 XacaH-nammue [lanauxe 6 catTu, yo Konapa 5 caru, 70 Xucapmmxa 4 cara u ofarne Ao Beorpaga Taxobe 4 cara. ** Silahdar Tarihi, 14; Silahdar Findiklili Mehmet Aga, nap. nexo, I, I, 49; I, III, 273. a nuje pex o esenryanHoj Upomenm wmena, Hama3MMo CHrypHO moTBpay y ny6popauKum yoKyMeHruma, rne ce 1673. noMMbe ,,3apK6pon 1 ,,3a- pun Bpox“ (C. Tuausrpujesh, was. geno, 118). Janac ce na3usa Juumrposrpar: Ww Hama3u ce HeEAaNeKO OF jyrocnopencko-6yrapcKe TpanHnije. *« Feridun Bey, aap. emo, I, 577. “= Cocbujcen nedrep No 236 (1544), 270, 271. *© Cocujcxu nedrep No 82, 39, 40. *" Cocbujcen nedrep No 539 (cyntan Cexvm II), 270. ** Feridun Bey, Hap. yeno, I, 507; I. Exesopuh — T. [xpwsaunh, nas. meno, 42, IIpema tome, norpeurHa je mpernocraska I]. MarKosuha (nosHBa ce Ha Xamepa) na je Bnacu typexo ume Causuyye (P. Matkovié, nap. eno, Rad JAZU, LXXXIV, 90). *” Codujcen nedtep No 236, 48, 49. *° Trmapu Cocuje No 1/1959 (1451), 7, 18. 2" Cocujcun nedrep No 61 (Mexmeg IID), 42, 70, 71. ** Pp, Matkovié, nap. geno, Rad JAZU, CXII, 224. ** Konan on Jegpena yo Beorpaga No 4464 (1695).