cCehen il-)'lialfi

MAHRUĠ

MILL-OIIAQDA TAL-MALTI (UNIVERSITA)

L-Ewwel Sena Mejju 1931 No. 3

Stampat fl-"EMPIRE PRESS" 266, Strada San Paolo - Il-Belt

 LEHEN IL~MALT\I
MAĦR UĠ MILL-"OĦAQDA TAL-MALTI" ( UNIVERSITA)

DIRETTURI: Ros. BRIFFA, B.Sc. U ĠUŻE BONNICI, B.Sc.

MEJJU 1931] L... EWWEL SENA [Nru 3

IL-KELMA

Kelma! Kelma! xi tkun inti?

~inn fejn ġejt? meta tnissilt?
Gejt minn Alla f'ħin ta' berqa,
Jew biż-żmien f'li int tbiddilt?
Ġejt kif ġejt, int l-isbaħ, l-akbar
Fost kemm hawn egħġubijiet;
Meta moħħi jieqaf fuqek,
Nilmaħ dawl bħal tas-smewwiet.
Toħroġ biss mill-fomm tal-bniedem,
Għax tal-fehma int għelm sabiħ;
Mhux bħal għana tal-agħsafar
Illi jdoqq u jmur mar-riħ.
Hsieb u nifs is-sura tiegħek,
Qalbek donnha lsien tan-nar,
Tal-imħabba :fik il-ħlewwa,
Tal-mibegħda :fik l-imrar.

Kemm-il-darba, mlissna f'waqtek, :~

Tfejt il-qilla ta' Sultan,
U tal-Hniena, mhux ta' qabar,
għal ħatjin berraħt il-ħdan!
Kemm-il-darba f'nofs taqtiegħa
Fejn il-għadu kien rebbieħ
Bħal sajjetta nsama leħnek,
U mewwitt tal-għadu d-driegh!
Iżd'int kont li f'dar l-Imħabba
Dħalt, ħaIliela, siksnijiet,
U tfajt sħaba mdardra u kergħa
Fuq ix-xemx ta' żewġ ħajjiet.
DUN KARM~
 .. .
IL-POEZIJA LHUDIJJA

Kull meta qalb il-bniedem tkun imkebbsa, mixgħula,imħeġġa

b'imħabba jew b'mibegħda, b'ferħ jew b'għali, b'hena jew b'niket;
kull meta qalb il-bniedem tkun tħabbat aktar qawwi u trid tfisser
bil-kliem kull ma tkun tħoss ġo fiha, il-kliem joħroġ igelgel,
ibaqbaq, ifawwar, iħabbat ma' kull taħbita tal-qalb, jidwi skond
il-ħass tal-qalb. U din il-kelma tal-qalb ngħidulha poeżija. Il-
poeżija twieldet ma' qalb il-bniedem u għalhekk m'hawnx ġens
fuq wiċċ l-art kollha, u ma kien hawn qatt ġens li ma kellux il-
għana tiegħu, il-poeżija tiegħu. Mhux bi ħsiebi nkel1imkom fuq
il-poezija tagħna, u anqa3 fuq i1-poeżija tal-ilsna tal-lum; tafu aktar
minni; u anqas fuq i1-poeżija tal-iIsna l-qodma; iżda fuq poeiija
waħda biss, fuq il-poeżija lhudijja li ħafna minnkom, naħseb,
daquha fil-Kotba Mqaddsa bil-Malti bla ma tieghmu l-benna
u l-hlewwa tagl1ha kollha.
Il-poeżija lhudijja tingliażel mi1l-poeżija griega u latina u
mil1-poeżija tal-ilsna tal-lum. Dak li jatiha bixra gllaliha n-nifsha
hi r-rabta tal-versi u tal-ħsebijiet. Jiġifieri l-ħsieb li jkun imfisser
f'vers wieħed ikun marbut mal-ħsieb imfisser fil-vers ta' ħdejh.
Iż-żewġ vrus marbutin jimxu flimkien, u dan il-mixi mqabbel
tal-vrus semmewh parallelismo. Ir-rabta tal-vrus tista' tkun ta'
tlett xorti: xi drabi l-vers ta' wara jtelini bi kliem imbiddel il-
ħsieb imfisser fil-vers ta' qablu (parallelisfllo si!lonimico); xi drabi
l-vers ta' wara jkun fih lisieb il· maqlub tal-ħsieb imfisser fil-vers
ta' qablu (parallelisfllo antitetico); u drabi oħra l-vers ta' wara
jżid xi ħaġa li tkun tonqos lill-ħsieb imfisser fil-vers ta' qablu
(parallelismo sintetico); iżda din l-aħllar rabta nsibuha fl-ilsna tal-

żin bejniethom. >

lum ukoll. f'poeżija waħda jistgllu jidħlu t-tlett rabtiet imqabb-

Insemmilkom xi eżempi: Ħsieb wieħed imfisser f'żewġ vrus:

fi ktieb il-Ġenesi (4,23) naqraw li Lamek qatel raġel,u, mimli
kburija u kefrija, mar ighid liż-żewġ nisa tiegħu, li kien jisimhom
Għada u SeBa:

"Għada u Sella isimgħu leħni,

nisa ta' Lamek atu widen lilkliemi.
Qtilt raġel għax ġeraħni,
u żagħżugħ għaliex darabni".

, fl-ewwel żewġ vrus għandna ħsieb wieħed; a ħada u Sella

huma n-nisa ta' Lamek; atu widen lil kliemi mhix ħaġ'oħra ħlief
 ~
isimgħu l~lini. Hekk ukoll fit-tieni tewġ vrus qtllt żagħżugħ
għax darabni tfisser l-istess qtilt raġel għax ġeraħni.
FiI-barka ta' Ġakobb lil uliedu (Ktieb il·Ġenesi 49,11)
naqraw:

"Hu jorbot mad-dielja l-felu tiegħu ','

u maż-żarġun ferħ il-ħmara tieghu;
.iaħsel fl-imbid ilbiesu
11 f'demm il-gheneb ħwejjġu".

!t-tieni rabta: Ħsieb wieħed b/ieħor warajh il-maqlub tiegllu.

fsimgħu xi ġmieJ ta' versi meħudin mill-ktieb tal-Proverbi ta'
Salamun (15,13-20):
"Qalb ferħana taglim~l wiċċ ħelu,
in1ma in-niket tal-qalb telqa tar-ruħ.
Moħħ il-għaqli jfittex l-għerf,
imma fomm il-boloh jirgna l-bluha,
Il-jiem kollha tal-fqir koroh
imma l-hena tal-qalb bħal mikla dejjemijja.
Aħjar ftit hil-beżgħa ta' Alla
minn l'iażna kbira kollha tehmim.
Aħjar ikla bqa.ila fejn hemm l-imħabba
minn baqra smina bil-mibeghda magħha.
Raġel sħun ixewwex il-ġlied,
u min għandu s-sabar isikket it-tilwim.
Triq l-għażżien imġenba bix-xewk,
imma l-mogħdija tat-tajbin watja.
Iben għaref iferraħ 'l missieru,
hniedem iblah jagħmel ghajb lil ommu."
Dawn il-versi l-aktar li jimxu fil-proverbi li fil-poeżija li
tghallem it-tagħlim'tal·liajja, ghax il-bniedem aktar jifhem it-tajjeb,
aktar iħoss i1-ġmiel tieghu u aktar jinġibed lejh meta ma' ġenbu
jara l-ħażin li hu l-maqlub tiegħu.

It-tielet rabta: It-tieni vers iżid xi ħaġa biex ikun sHih il-hsieb
imfisser fl·ewwel vers:
"Henn għalija, ja Alla, ħenn għalija,
għaliex fik tittama ruħi,
li għad-dell ta' ġwenħajk nistkenn
sa ma jgliaddi l-glia.wġ.
Insejjaħ l'Alla, l-Ogħla,
l'Alla li jieħu ħsiebi.
 Hajjti qIegħda qalh id-driebes,
nies jibżqu xrarta' nar,
li snienhom lanez u vleġeġ,
u lsienhom sejf misnun,
Xibka firxu lil riġlejja,
iżda Hu warrabni minnha;
l~affru quddiemi ħofra
u waqgħu huma fiha." (Salm 57, 2-7l.

f'poeżija waħda jistgħu jidħlu dawn it-tlett rabtiet imqabbżin

bejniethom skond il-fehma tal-kittieb u skond il-nass ta' qalbu.
Il-qalb, hi li tagħżel i1·versi, torbothom u tmexxihom, u tatihol1l
dik il-hajja u dik il-qawwa li bihom mimlija. U gllalhekk il-vrus
jirtabtu jew żewġ, żewġ (distici), jew tlieta, tlieta (tristici); u xi
drabi jirtabtu żewġt iżwieġ ta' versi (jew żewġ distici), bi-ewwel
vt;rs jaqbel mat-tielet, u t-tieni mar-raba'. l-lekk:

"Jekk il-Mulej ma jibnix id-dar,

għalxejn jitħabtu l-bennejja.
Jekk il-Mulej ma jgħassesx il-belt,
ghalxejn jishar il-ghassies." Salm 127, 1.

Barra minn din ir-rabta ta' versi bejniethom, kull vers għan­
du wkoll dak li ngħidulu rUmo, li mhux ħaġ'oħra ħ1ief it-taqsim
tal-aċċenti. Il-vers mhux meqjus biex ikollu dejjem għadd wieħed
ta' sil1abi. bħalma hu fil-poeżija tal-lum, anqas ma huma s-sillabi
mqassmin qsar u twal, bħalma huma fil-poeżija griega u latina.
Il-għadd tas-sillabi li għandhom l-aċċent jibqa' dejjem kif
ikun, iżda s-sil1abi mingħajr aċċent jistgħu jonqsu jew jiżdiedu.
L-aċċenti jistgħu jkunu tnejn f'kull vers, bħal dan:

Bierek, .ia Mulejna,

bierek lil artek
biex meħlusa mill-għadu
tkun dejjem fis-sliem.

Dawn il-versi għandhom kollha żewġ aċċenti, iżda l-ewwel

wit;ħed għa.ndu sitt sillabi, it-tieni u r-raba' għandhom ħamsa, u
t-tielet għandu sebgħa; iżda r-rUmo huwa dejjem l-istess għax
kull vers għandu żewġ aċċenti.

Versi bi tlett aċċenti huma dawn:

Faħħrn lill-Mulej fis-sema,

faħħl'llh .ia ħlejj!\.q tal-art kollha.
 5
U dawn b'erba' aċċenfi ('
Sa meta, ja lVIulej, sa tibqa tinsieni,
għat-tnehid ta' qaJbile ma ttiti widert?

U jista' jkollna wkoll versi b'hames aċċenti, b\vaqfa jew

iesara wara t-tielet aċċent; hekk:
Fid-dieqa ta' qalbi fittixtek, ja Alla tal-ħnienu,
il-rn"igħa
tad-dinja maqdart, biex lilek inħObb.

Dawn l-erba' kelmiet fuq fuq biż-żejjed biex jatukom I1jiel

tal-poeżija lhudija, kif inhi mahduma u iiex ma taqbelx mal-
poeżiji li aħna mdorrijin bihom. Kif taraw ma gHandhiex it-
tlellix tal-poeżiji tal-lum, u anqas il'-reqqa u s-sengl1a tal-poeżija
griega 11 latina, iżda mhux anqas minnhom qawwija biex tfisser
il-ħass kollu tal-qalb. Il-poeżija Ihudijja aktar minn poeżiji oħra
nistgliu ngħidulha l-kelma tal-qalb', għax fiha ma jindaħalx il-
moħħ biex ifassal u jqassam il-kliem us-sillabi, u jqis il-versi bi
qjies tar-reqqa u JJassar kollox taht if-ħama tiegħu. Il-poezija
lhudija ħielsa minn dan ir-rbit kollu biex timxi aktar max-xejra
tal-qalb, timxi 11 tiġri, togl1la, II tinżel skond ma ġġegħilha
l-qalb.
SAYDON.

TAOHRtFA
-- Ingħarrfu liIl-ħbiebna li l-Oħaqda tal-Malti (Universita)' ser
tibda tiġbor l-aħjar kotba bi lsienna. Dawn, bil-permess tas-
superjuri, jiġu mqegħcla fil-Librerija ta' l-Universita.
It-tama tagħna hija li b'hekk nagħmlu ġabra letterarja u
xjentifika li tkun ta' għajnuna kbira lil min irid jitgħallem
tassew bis-sbejjati ilsien Malti.
Oħajnuna!

-Min għadu ma xtarax l-ewwel ghadd ta' Lehell il-Malti

u jixtieq li jkollu, jista' jsibu minn fejn xtara dan il-għadd ,
għax ħriġna t-tieni edizzjoni tiegħu,
6

BALLATA
Fil-bejta, fis-sur, fuq ix-xtajta
mikul, u tal-biża', xeħbieni,
fejn jiksu il-haħar bil-qawwa,
bir-ragħwa, fil-qilla waħdieni,
Il-lum' l-ebd:' agusafar ma tbejjet,
le jidwi dak l-għana sabiħ;
ix-.xtieli hiss juru l'hawn ħajja,
imwerċa, bla dalik u bla' ġiħ;
Għax leħen li jidwi wisq faħxi
mill-hejta bla ferħ u bla rix,
ibiegħed, ibeżża' l-għasafar:
jgħidilhom li din tan-nies mhix.

** *
Żewġ żgħażagħ, merill u meri1la,
l-għol's tagħhom biex jgħaddu hawn ġew;
bil-qabża, bid-daħka, bil-għanja
ħuxlief sabiex jihnu ġarrew.
U l-gnaxqa ta' lsiellhom xħin jgħannu,
li tqiegħed il-baħar fis-skiet;
hekk għamlu 'l dir-rokna ferħana,
his-siġar bil-weraq imliet!
U darba fil-għodu kif żernaq,
instama' taż-żgħar it-tpAspis:
oh! ,x'għaxqa! kif tarui da' ż-żgllażagħ
hiex l-ikel iġihu fis fis.
Kemm qabżu il-merilli w-ittajru,
fnew qalbhom f'għanjiethom fuqana;
jittajru iżda le ma jitbegħdu
mill-bejta taż-żgħar kollha sħana.
'Ma darba ma' lejla xitwija
kif venven u damdam ir-riħ'
u għola bil-qilla mas-sema '
il-baħar, u tħawwad mill-qiegli,
LI tela' għas-sur wisq imgħacldab,
u niżżel koll xitla, koll żl'a.ra;
il-bejta dlonk ħataf, ġarr miegħu,
b'kullħadd; all,! xi ħsejjes! xi ħsara!

Ħdej
***
l-bejta faħxija, imħollija,
le jersaq jittajjar għasfur:
da' l-baħar ibeżżgħu, w-ihegħdu,
dlonk jikser il-baħar mas-sur.
19-2-31 A. BUTTIGlEG.
 'f

LUKARDA
U L-OH AQD TAN-NIES TAL 1931

-Inti LukardaGrima?
-Jien; biex inservi-k.
-Hawn il-karta taċ-ċensiment.
-Jien ma glUii1dix bżonn ta' karti.
-Huwa m'hux kif trid. Inħallihielek biex Limliha.
-X'nimla, papasek? Biex ġej dal-għodu'?
-Jekk ma tafx tikteb nimlihielek jien. Atini fejn inpoġġi
għax għandi xi mitejn karta oħra x'inqassam.
-Iva għidli sewwa xi trid? min bagħtek sid il-kera?
-u din ħaġa tal-Gvern-Iċ-ċensiment. Ara li kull ma
nr;aqsik twiġibni sewwa għax għal kull kelma b'oħra tista' teħel
nofs lira. Mela għidli-Kemm il-kamra għandek fid-dar?
-Dan li tara l-wisa' kollu li għandi. Xi ħsibthadal'i, il-
palazz ta' Kannirju? U int, nagl'imilha tal-belha, x'jippurtak
x'wisa' għandi?
-Għax irrid inniżżlu fdil-karta, u ttelliflix żmien. Int
jismek Lukarda Grima hux?
~Stenna la għandi ngħid kollox kif inhu, jien loprament
m'hux Lukarda jisimni, igħajtuli hekk, imma parrinti Luitgarda
semmietni. Ha' l1urik il-fidi tal-Magħmudija, m'ilux li rfajtha ...
stenna. "
-U l'iallik mill-fidi, ma rridx nara xejn, 11 el'ilisni għax
imgħaġġel.
-Ara ħa, jekk lIla temminx. Għax parrinti kienet sinjura
kbira, taqra l-ġurnata kollha, lil ommi qaltilha "jekk lit-tarbija
tagħtiha ismi nħallilek par imsielet tad-deheb u ċintilI." U
ħallithomli taf ... Kemm int bla paċenzja, għedtlek is-sewwa għax
ma rridx, kif għeddittni, neħel xi' nofs lira.
--Dan kollu telf ta' żmien għalija-Lukal'da sejjer nikteh.
-Ikteb li trid, ħsieb ruħek, jien wissejtek 1.1 l-pinna f'idejk.
-Kemm-il-sena għandek?
--Dan ukoll trid taf? gnandi kemm gl'iandi, m'hux affari
tiegħek jew tal-Gvern, kemm ingl'iodd.
-Ser nikteb sittin, gnad li żgur gnandek iżjed-Halli nara
l-fidi tal-magħll1udija !
--Int ma għedtx li ma jimpurtah mill-fidi? mela tara
xejn-Għalaqt l-erbgħin, sa hawn ingħidlek-Ara li ma tniżżilx
sittin għax tavvilini mal-ġirien u ttellifli ħobżi. Min iqabbadni
naqdih jekk tgħidilhom li jien imdaħħla fiż-żmien?
 -Fejn sejra b'rasek? Din ħaġa sigrieta, ħadd ma jkun jaf
xi ktibt.
-,Mela ikteb li ngħid jien ... ara xi bniedem dan!
-Int ħalli f'idejja--Int il-kap tad-dar hux? Xebba?
-Armla, jaħasra, u la raġel u la tfal; żewġi miet bil-korla
erbgħin sena ilu, imma jien dejjem għext bI-unur.
-Mela waħdek qegħda?
- Waħdi kif tarani.
-Fejn twelidt?
-Dan ukoll trid? tridx taf x'kilt il-bierali ukoll ?
-Eħlisni, tridx, u wieġeb għall-mistoqsijiet tiegħi.
--Twelidt Balzunetta, wara San Kalċidonju.
-Nazzjonalita Ngliża, hux?
--Ingliża? Missieri 11 ommi kienu Maltin minn Bormla.
Wiċċ ta' ngliża gliandi, mela għajnejk bis-suprissat dal-għodu?
&tajt kont ingliża madankollu għax darba g1iarl'suni ma' ka-
pural tas-sapper.'l ta' ħada l-Kahuċċini, imma ż-żwieġ ma seħħx.
-Skola, llistliajjel ma tmurx.
-Ġie li mort l-iskola għax parrinti riditni nitgħallem imma
d-Duttrina biss. gliallmuni u mbag1iad liriġt.
-X'tag1imel?
-Li jiġi għal idejja.
-Din m'hix risposta-Hassiela, liajjata, modista?
-Hajjata tal-għenienel kont u qlajt flus kemm ridt, imma
l-lum min jilbes kappell ta' xelin ma jħejtx glionnella ta' żewġ
liri. U għajnejja ma jatunix aktar. Il-lum għal xi qadja bqajt.
-Mela nikteh, "qaddejja".
-Aħjflr. U g1iid li naqcli l-aħjar nies u jafdawni b'għajnej-
hom magħluqa. gliax mara tar-ruħ. Tridx insemmilek in-nies li
jdaħħluni f'darhom?
-Le, Le... fejn taħdem?
-La naqdi naħdem fejn jibaglituni. Il-bieraħ mort il-Bil,'gu
n nżilt sal-Karkara, il-bieraħtlura wasalt sa Har-Qormi. Lili
tgħicllix fejn naħdem. Niġri ma' Malta kollha, avvolja għajjartni
xiħa.
-Tajjeb, ser nikteb li l-post fejn taħdem m'hux fiss.
-Ikteb li x-xjafek trid. Il-pinna m'hix f'idejk?
-Biex taf titħadclecl ?
-M'hux bil-Malti kellimtek? Jew trid tgħiclli għandi lsien i
twil?
-- Le irrid in fisser ruħi; taf titħadcled b'xi lsien ieħor barra
mil-Malti. Bl-ingliż jew bit-taljan, ingħidu aħna?
-Xi kelma, 11ażin, ħażin nitkellem. Din it-taljana ta' ma'
ġenbi sikwit tpaċpaċ miegħi: "Lukarda kumpramn favetta
 oggi '?" "Kumpramn'\. "Lukarda kjama Iu skaparu". "Kjusu
sinjura" u sejrin dejjem. BI-ingliż? anqas irrid ni:ftakar. Mal-
kapural kont sejraħarir. "Mi plenti lav ju," "good najt Ġak,"
u :ftehemna dejjem.
·-Biż-żejjed. Taf tikteb ?
-Hawn qbattni. Nikteb ma nafx.
-Ħa żomma l-karta, nhar it-Tnejn ingħaddi għaliha. 1'ħallix
min jikteb ħadd fiha.
-Mita ħareġ, Lukarcla baqgħet tħares lejh bil-gozz karti
taħt aptn sa ma dar il-kantuniera. "Dal-ġuvni nafu," qalet bejna
u bejn ruħha. "Kemm-il-darba rajtu nieżel lejn il-Barrakka
l-qadima l/kelb tal-kaċċa marbut b'lazz aħmar tal-inkwat.ri, mn!'
/' aħseb x'kien xoglllu! I.elur bil-kelb u mita ,jixba' jistiħes man-
nies 1] jitkixxef xi jRir f'darhom. Qalli bagħtu l-Gvern u għal­
hekk nistliajjel li jħallsu. Din ġdida, nies imħnllsin biex
jistħarrġn l-poplu, għalhekk il-Gvem ma għandux flus!. Il-lejla
stess naqta' l-kul'żita x'inhi dil-biċċa. Nistaqsi lil Guże tal~
groser li dejjem ja(jra l-gazzetti; b'liema dritt jiġi bniedem
'Euqek n jrid jaf kemm-il-sena għandek u x'tagħmeL Forsi wara
din il-Gvern joħl'oġli x-xahar. M'hux.li kien! Xi ħaġa għand­
hom f'rashom dan-nies. Iġri nara lil Guże.
26/4/31 1'. Z.

WAHDI ...
Sabiħ huwa s-senia x'ħin kollu kaħlani
U mimli bil-kwiekeb il'iares daħqan;
Sabiħ huwa l-qamar x'ħin b'dawlu bajdani
Ilellex 11 j iddi, mill-għoli, fel'·ħan.
X'ferħ tnissel ġo fina: tar-riħ l'i.elwa l-fewġf\,
Hekk kif mellisija bewsitha tmur tħoll ;
U ġmielhaturina fil-qamar il-mewġa,
Hekk kif ferriħija tmur tgħanuaq l-iskoll.
'Ma x'tiswa għalija dis-saltna tal-l'ilewwa,
X'qatt tiswa din l-hena l'għamilli l-Ħallieq,
Jekk jiena iid-dwejjaq, fin-niket u d-dnewwa
Ngħix ħiemed, .waħdini, fil-bjki w l-ilfieq ?

Jekk aħna weħidna le nkunu flimkien,

Għalxe.in bi sbuħitu jdawwarni l-ħolqien!
28-4-31 CARM. VELL1..
 WARDA - HSEBIJIET

Tassew sabiħa. Il-lwien minn tiegħek kemm jidhru sbeili

qalb il-ħdura ta' ma' dwarek r Hekk kif gliajnejja resqet
fuqek waqaft, ħassejt qalbi toglila ġo sidri li hqajth'ħalqi
miftuħ inħares lejk 11 naħseb.
Warda ta' Mejju! Kemm ħsebijiet, sbieħ li koroh, iġġibli
ġo moħħi d-dehra tiegħek. Inti tfakkarni fl-imglioddi: meta, fi
tfuliti, ommi kienet teħodni fil-ġonna, biex nilgħab ma' sħabi li
hiex nissaħliaħ. Ifafna drabi qalbi, bil-biża, kienet titrigħed,
meta bil-moħbi tal-ġennien, idi żgħira u kiefra, kienet toqtol
lil ħutek. Iżda le. tiegħi ma kinetx kiefrija l Int kont togħġobni;
għajnejja safja kienu ja;:awk sabiħa u kienu .iixtiquk, u għal­
hekk bI-imħabba kont naqtak minn zokkok 11 mmur niġri fi
lidan ommi, ngħidilha:-
"Ħa, ara kemm. hija sabiħa din il-warda. Min jagħmilhom
il-ward ?"
U hija bil-ħlewwa kienet tqegħdni fuq irkobbtejha, tieħu
l-warda f'idha 11 tgħidli kif Alla, il-Ħallieq, għamel id-dinja,
il-baħar, l-art, in-nies, il-kwiekeb u dak kollu-li hemm ġo nhom.
Niftakar ukoll meta bdejt nikber sewwa u gliajnejja, għall­
ewwel darba, xegħlu bI-imħabba, u waqfu fuq wiċċ li jsaliħar,
fuq wiċċ ta' tifla, tat-tfajla ta' qalbi.
Lejn in-nida li għandek tiddi fuqek xebbaħthom l-ewwel
darba għajnejha jleqqu mimlija hI-imħabba, lejk xebbaħthom
xuftejha tal-qroll, ħomor bħalek· kienu jsiru l-wardiet. ta'
wiċċha meta kont ngħidilha li uħobba. Hi kienet tħobbni; iżda
lilek ukoll kienet tħobbok: kienet tifraħ meta kont neħdilha
xi warda sabiħa: kienet tagħfasha ma' qalbha, ixxommh.a u
tbusha.
Iżda kollox jispiċċa; u l-imħabba għalija wkoll spiċċat.
Il-mewt kiefra ħaditli minn idejja lil dik li kont wisq inħobb.
Mhux għalhekk, iżda, ma bqajtx inħobb lilek, ja warda!
Id-dehra tiegħek baqgħat dejjem tfakkarni fl-imgħoddi, fil-
ferħ u fid-dwejjaq. Bqajt dejjem nara fik il-qalb safja u l-
ferħ ta' tfuliti, u l-hena ta' l-imħabba.
Fik nara wkoll tebut; ma dwaru, fl'art, kullimkien,
imferxa ħafna. ward sabiħ bħalek; 11 ġo fih xbejba, b'għajn­
ejha għal dejjem magħluqa, b'idejha marbutin :fuq sidirha,
iħaddnu salib u kuruna, bit-t.bissima tal-anġli fuq fommha .. .
u f'rokna, wieħed liebes l-iswed-jixbah li,li--j1bki u jolfoq .. .

JOHN FORMOSA.

MiII~Poezija ta' Lord Byron
"WHEN WE TWO PARTED"
Met' aħna nfridna,
Hiemda mbikkija,
Qalbna maqsuma
Għax se'r nitbegħdu,
Int sfart, fuq wiċċek
U xofftejh xtel'det
Kesħa li fissret
Niket wisq kbir.
Tal-gl'iodwa n-nida
Għaqdet fuq ġbini,
Donnha trid tħabbar
Kemm kelli nħoss ;
Għax kellmtek ksirtha,
Inxtrajt miż-żina
Wil-lum biss ismek
Iġibli l-bard.
U x'ħin tissemma,
Bħal ħaġa mej ta
Titriglied qalbi :
Għax, kont il1ħohbok?
Għalkemm le jafu
Li bosta nafek:
Nibkik għal dejjem,
Le ngħid għal kemm.
Raj tek bil-inoħbi:
Wis-sgħoba nistor
Li kellek tinsa
U tqarraq bija.
Jekk għad niltaqgħu,
Wara snin twal
Kif nibda nsellem?
Bil-biki u l-hemm.
T. ANA.ST.ASI PACE
II
'Vhen we two parted
In silence and tears,
Half broken-heartecl,
To sever for years,
Pale grew thy cheek and cold,
Oolder thy kiss;
Truly that hou1' foretold
SOlTOW to this!
The dew of the morning
Sunk chill on mr brow;
It fe1t like the wal'lling
Of what I feel now.
Thy vows are all broken,
And light is thy fame:
I hear thy name spoken
And share in its shame.
They name thee before me,
A knell to mine ear;
A shudder comes o'e1' me-
'Vhy wert thou so dea1'?
They know not I kne,v thee
WIlo knew thee too well:
Long, long shall I 1'ue thee
Too deeply to tel!.
In secret we met :
In silence l grieve
That thy hea1't could fo1'get,
Thy spirit deceive.
li I should meet thee
Afte1' long yea1's,
Row shouldl greet thee?-
With silence and tears.
LORD BYRON
 IT-TIELET LAQGHA
tal-Għaqda tal-Malti (Universita)
Ir-Rev. P. P. Saydon, D.D., qara: "Il-Poeżija Lhudija"
Is-sur W. L. Fava qara poeżija ta' Dun Karm Psaila: "Rebh
l-Imhabba"
Is-sur F. J. Oauchi qara novella tal-Prof. Sir Them. Zammit:
"Lukarda 11 l-Ghadd tan-nies tal-1931"
Is-sur A. Buttigieg qara poeżija tiegħu: "Ballata" u Xl
"Sturnelli"
Is-sur M. L. Sammut qara: "Xi kemm għandu żmien il-
baħar"
Is-sur T. Anastasi Pace qarapoeżija tiegħu: "Mita nj7'idna,"
maqluba minn l-Ingliż ta' Lord Byron: "When we Two
Pa7'ted"
Is-sur W. L. Fava qara: "X'igħid il-Malti" tas-sur G.
Aquilina.
Is-sur A. Oassar qara poeżija tiegħu: "Nemmen"
Is-sur J. Formosa qara: "Warda-Ħsebijiet"
Is-sur O. Rizzo qara poeżija tiegħu: '(Inżul ix-xemx"
Is-sur C. Vella qara poeżija tiegħu: "Waħdi"

.
Sostenituri Godda.
Ma' l-ismijiet tas-sostenituri li ġibna fl-ewwel għadd ta' din
ir-Rivista żdiedu da'wk ta' l-Imħallef A. G. Montanaro Gauci u
tat-tobba V. M. Ourmi u O. Zahra Neumann.
Biex wieħed jidħol sostenitur irid jintrabat li jatina tant
:fix-xahar B'dawn il-flus il-Għaqda, kull mita tkun tista', toħroġ
xi ktieb biex tkompli ssebbaħ il-letteratura Maltija.
Min irid inġibulu ismu mas-sostenituri tagħna?

Biblijografija.
Nixtiequ niżżuħajr b'qalbna kollha lill-Qomm. Alf. M. Galea
għall-ktieh sahiħ li bgħatilna u l-aktar għall-kitba li għoġbu
jagħmlilna fih li żiedet tqawwilna qalbna: Lil-"Leħen il-
Malti". Bdejtu tajjeb; issukta1c il-qudd7:em, dejiem! Nifirħilkom
minn qalbi.-rllj. M. Galea.
Dan il-ktieb jismu Ctieb Hisaija. Kull Malti u kull Nisrani
għandu jfittex li jikseb wieħed.
Niżżuħajr ukoll lis-sur Geo. J. Ransley għal Melita li bagħ­
tilna, waħda minn l-aħjar rivisti bil-Malti.
F~~~~~~,~,~,~,I
6d. kull sitt xhur §
ts. kull sena ~
Kopja wahda sold §
Ghal barra minn ~
Malta id"dOPPju.1

. . . 11 . . . . . . . . . . . . " . . 11 . . . . . . . I"UU"U':