ΤΙ|S ΔήΜΗΤΡΑS ΝΙΚΟΛΑ.ι'.
Δο
ο κύκλος της ΜΑιιιΜογΣ
Ι1 _Ι ί.Ι .1Ι_ ι _ΙιΗ.ι[ΗΙ
[ι.]Ι| ι-ΙΕ.!ιΙ[Η ίι !ι. Ι
«'Ενας Θάνατος είναι τραγωδία. 'Ενα εκατομμύριο Θάνατοι
είναι στατιστική». Εδώ και τρία χρόνια βλέπουμε τη ζωή
μας να μετατρέπεται ανελέητα σε νούμερα, σε στατιστι-
κές, σε δει'κτες, ενώ τα σκληρά μέτρα διαδέχονται το ένα οποίο ο συγγραφέας Dανίd Wοng ονόμασε mοnkeysρhene,
το άλλο. Εύλογα λοιπόν προκύπτει το ερώτημα: πώς μπο-
ρούν πολιτικοί και εταιρείες αξιολόγησης να μcις υποβάλ-
λουν διαρκώς σε νέες στερήσεις, προκειμένου οι πλούσιοι
να γίνονται πλουσιότεροι;
Πώς μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να κοιμούνται το βράδυ,
όταν οι αποφάσεις τους καταστρέφουν ζωές; Η απάντηση
βρίσκεται σε ένα φαινόμενο το οποίο μελέτησε το Πανεπι-
στήμιο του Λίβερπουλ, και προκαλεί σοκ...
WΕLCΟΜΈ ΤΟ ΤΗΕ ΜΟΝΚΈγsΡΗΈRΈ
Μετά από χρόνια ερευνών, η ομάδα του εξελικτικού Ψυ-
χολόγου F}οbίn Dυnbαr ανακάλυψε πως όσο μεγαλύτερο
εγκέφαλο έχει μια μα.ι.μού, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κοι-
νωνικός της κύκλος.
Συγκεκριμένα, μια μέση μα.ι.μού αντιλαμβόνεται ως οικείες
της περίπου πενήντα άλλες μα.ι.μούδες, ενώ όσες έχουν
εγκέφαλο κοντά στο ανθρώπινο μέγεθος, δέχονται στην
ομάδα τους μέχρι και εκατόν πενήντα άτομα.
Παραδόξως, αυτός ακριβώς ο αριθμός σηματοδοτεί και τα
δικά μας όρια: ο μέσος άνθρωπος δεν μπορεί να αντιλη-
φθεί περισσότερα από 15Ο άτομα ως συνανθρώπους του.
Οποιοσδήποτε δεν ανήκει σε αυτό το στενό κύκλο, κατα-
γράφεται υποσυνείδητα ως ένας ακόμα αριθμός. Μια στα-
τιστική. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Υποσυνείδητα, όσο
ευαίσθητο κι αν Θεωρούμε τον εαυτό μας, όσο ηθικά κι αν
φερόμαστε, η μοίρα όσων δεν ανήκουν στον κύκλο μας
στην πραγματικότητα δε μας αγγι'ζει.
Νιώθουμε πραγματική οδύνη όταν χάνεται ένας δικός μας
άνθρωπος, αλλά όχι cιν σκοτωθούν 3000 άτομcι στην Κίνα.
Βοηθάμε τους φι'λους μας με γενναιοδωρία, αλλά γυρνάμε
την πλάτη στον άγνωστο. Ακόμα χειρότερα, αντιμέτωποι
με έναν οργανισμό που Θεωρούμε απρόσωπο όπως το κρά-
τος, φοροδιαφεύγουμε ή παρανομούμε, ξεχνώντας πως οι
πράξεις μcις επηρεάζουν απόλυτα άλλους ανθρώπους. Δυ-
στυχώς για εμάς, όσοι έχουν εξουσία σκέφτονται ακριβώς
με τον ίδιο κοντόφθαλμο τρόπο. Αυτό το φcιινόμενο, το
επιτρέπει στους πολιτικούς να περνούν απάνθρωπα μέτρα,
σε εταιρει'ες να κάνουν μαζικές απολύσεις και σε στρατη-
γούς να βομβαρδίζουν αμάχους, αρκεί αυτό να εξυπηρετεί
τους ίδιους και τον κύκλο τους.
ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ
Με μια πρώτη ματιά, το πρόβλημα λύνεται αν οι κοινωνίες
δημιουργούν νόμους κcιι οι πολίτες τους υπακούνε - κάτι
που εν πολλοίς ήταν το Θεμέλιο των κοινωνιών και το μέ-
τρο της ευτυχίας στην αρχαία Ελλάδα. Αυτός είναι ο λό-
γος που ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο: αν δεν το έκανε, Θα
κατέλυε το μοναδικό προπύργιο που έχουμε απέναντι στο
νόμο της ζούγκλας.
Στην πραγματικότητα ωστόσο, κανένας νόμος δεν cικολου-
Θείται πιστά ενώ πάντα μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς
νόμιμα μέσα για να κάνει κακό («ό,τι είναι νόμιμο είναι και
ηθικό»„.). Δεν υπάρχει τίποτα παράνομο στο να γονατίζεις
οικονομικά μια χώρα που χρωστάει, ακόμα κι αν οι πολίτες
της υποφέρουν.
Παρομοίως, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των Θρησκειών
μας παροτρύνει να αγαπάμε, να είμαστε ελεήμονες και να

βλέπουμε όλους τους ανθρώπους σαν αδέλφια μας, κάτι
τέτοιο απλά δεν γίνεται στην πράξη, κcιι σύντομα το μόνο
που μένει από τα μηνύμcιτα αγάπης είναι μια λίστcι από μη
και πρε'πει τα οποία εύκολα προσπερνόμε. Κcιι όχι μόνο...
Το πρόβλημα πηγαίνει ακόμη βαθύτερα κcH δημιουργεί
που μcις κάνουν με μίσος, απλά διαιωνίζουμε το πρόβλημα.
Αν Θέλουμε να κάνουμε τη διαφορά πρέπει να σταματή-
σουμε να βλέπουμε τον κόσμο ως άσπρο-μαύρο, πρέπει να
παραμερίσουμε το δυισμό.
Προς την ίδια ακριβώς κατεύθυνση δείχνουν και οι περισ-

κοινωνικούς δυισμούς που δύσκολα ξεπερνώνται. Ο Dανίd σότερες Θρησκείες και φιλοσοφίες, από τη βουδιστική συ-

Wοng τονίζει πόσο εύκολο είναι να μετατρέψεις όλους μπόνια και την ισλαμική ελεημοσύνη, μέχρι την πλατωνική
όσους δεν ανήκουν στον κύκλο σου σε εχθρούς. Οι Γάλ- φιλοσοφία, τη χριστιανική αγάπη και το <<Όλα Είναι Ένα»
λοι επαναστάτες το 1789 προκάλεσαν την αιματοβαμμένη του 1νδουισμού.

Βασιλεία του Τρόμου, επειδή είδαν την <<αριστοκρατία» όχι Μέσα σε αυτές τις παροτρύνσεις, ο εγωισμός και η πεποί-

σαν ανθρώπους με τους οποίους είχαν διαφορές, αλλά σαν Θηση πως είμαστε απομονωμένοι από τους συνανθρώπους
ένας «τέρας» που έπρεπε να αποκεφαλιστεί. μας κατcιρρίπτεται ως η χειρότερη Ψευδαίσθηση.
Η ίδια ακριβώς νοοτροπία, σύμφωνα με τον Wοng, είναι Η παρότρυνση νcι φερόμαστε στους άλλους όπως Θέλου-
που μας κάνει ρατσιστές: εφόσον, για παράδειγμα, οι με να μcις φέρονται, η οποία βρίσκεται σε κάθε πνευματική
Γερμανοί είναι εκτός του δικού μcις ΜοnΚeySρhere, δεν παράδοση, δεν είναι απλά ένας ηθικός κανόνας: πρέπει να
τους βλέπουμε ως ανθρώπους, αλλά γενικά ως «ρομπότ», συνειδητοποιήσουμε ότι εt'μαστe ο άλλος άνθρωπος, και
ζναζί» κοκ. Με τη σειρά τους, Οι ίδιοι μας αποκαλούν τε- πως δεν γίνεται να βλάπτουμε τον άλλον χωρίς να βλά-
μπέληδες, απατεώνες κcιι δρουν με βάση αυτή τη γενί- πτουμε τον ίδιο μcις τον εαυτό.
κευση. Κανένας λοιπόν νόμος κcιι κανένα σύστημα ηθικών Δυστυχώς, η διάλυση αυτής της Ψευδαίσθησης κάθε άλλο

κανόνων δε μπορεί να εμποδίσει από μόνο του αυτή τη παρά εύκολη είναι: απαιτεί αφοσίωση και εσωτερική δου-

συμπεριφορά. λειά. Όμως είναι ο μόνος δρόμος. Όπως είπε ο Γκάντι, εμείς
οι ίδιοι, ο καθένας μας, πρέπει να γίνουμε η αλλαγή που
•:'ΙΑΡΧΕΙ ΛγΣΗ; Θέλουμε να δούμε στον κόσμο.
Ναι, και ως συνήθως, ξεκινά από εμός τους ίδιους. Ο Wοng Όσο κι αν καλυτερέψει η ζωή μας μέσω των κοινωνικών
ψτείνει σε όσους Θέλουν να ξεφύγουν από τη «νοοτρο- αγώνων, αν δεν βγούμε εμείς από το ΜοnΚeySρhere η αλ-
ιία της μcι.ι.μούς», να αποδεχτούν πως όντως δεν μπορούν λαγή δεν Θα είναι ουσιαστική, ούτε πρόκειται να κρατήσει
ιπ δουν εφτά δισεκατομμύρια ανθρώπους σαν αδέλφια, για πολύ. Ξ
συνεπώς έχουν αδικήσει και βλάψει συνανθρώπους τους.
Προτείνει στη συνέχεια να αποδεχτούμε πως, όπως εξαι-
τίας της νοοτροπίας αυτής κάναμε κακό, για τον ίδιο λόγο
<όποιος Θα αδικήσει κι εμάς. Αν απαντήσουμε στο κακό
 ΤΓ|s ΔήΜΗΤΡΑS ΝΙΚΟΛΑ.Ι'.ΔΟ

Το ΑΠΑΓΟΡΕγΜΕΝΟ ΒγΖΑΝΤΙΟ
ΞΞ και η ΜΟΙΡΑ της σύγχρονης Ελλάδας
έΞΞΞΞΞΞΞ

! '`:ΞΞΞ
ιΙ.'IίιΙ. ίιΙΗ .ιΙL!ιΗ_Ι
Τους τελευταίους μήνες ακούσαμε πολλές φορές να χρη- μετά, ξεκι'νησε το φαινόμενο που ο ΕdWαrd Sαίd ονόμασε
σιμοποιείται η έκφραση «βυζαντινές ίντριγκες» για να περι- Οrt.enfα//.sm: η τάση της Δύσης να βλέπει στην Ανατολή
γράψει το ταραγμένο πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα. ένα σκοτεινό καθρέφτη των δικών της παθών, των δικών
Ο όρος συνήθως φέρνει στο νου μυστικές διαβουλεύσεις, της φόβων. Για τη Δρ Dίmίter ΑngeΙον, το Βυζάντιο cιντικα-
πισώπλατα μαχαιρώμcιτα, άνομα συμφέροντα, διαφθορά τόπτριζε τα χειρότερα όνειρα και εφιάλτες των δυτικών.
και καταστροφική εξουσιομανία. Όντως, ο όρος περιγρά- Μήπως όλα αυτά σας Θυμίζουν κάτι;
φει πολύ καλά τη σημερινή κατάσταση στη χώρα μας, Η εικόνα της Δύσης για την Ανατολή δεν έχει αλλάξει πολύ
αδικεί όμως το ιστορικό Βυζάντιο. Η σύνδεση με το σή- από την εποχή του Καρλομάγνου. Το στερεότυπο του τε-
μερα άμεση: η Δύση ποτέ δεν μπόρεσε, ή δεν Θέλησε, να μπέλη, απατεώνα κcιι καταφερτζή ανατολίτη παραμένει μια
δει την Ανατολή με καθαρό μάτι, είτε επρόκειτο για την σταθερά, η οποία, όπως φάνηκε, υπαγορεύει πολιτικές.
Ανατολική Ρωμα.ι.κή Αυτοκρατορίcι είτε γιcι τη σημερινή 'Εχει όμως ιστορική βάση ή πρόκειται απλά για μια προπα-

Ελλάδα της κρι'σης. γάνδα που αποφέρει καρπούς αιώνες μετά;

Από τη στιγμή που ο Καρλομάγνος ανακήρυξε εαυτόν
επικεφαλή της Αγίας Ρωμα.ι.κής Αυτοκρατορι'ας, Ανατολή
κCιι Δύση ισορροπούσcιν σε τεντωμένο σκοινί: απρόθυμοι
σύμμαχοι, οι δυο αυτοκρατορι'ες έβλεπαν η μια την άλλη
με περισσότερη απέχθεια από ό,τι τους κοινούς εχθρούς
Αν δούμε το Βυζάντιο από κοντά, Θα ανακαλύψουμε έναν
κόσμο που μcις έκρυβε η εικόνα της αυστηρής Θεοκρα-
τίας την οποία παπαγαλίσαμε στο σχολείο. Η Ανατολική
Ρωμα.ι.κή Αυτοκρατορία ήταν ένα κράτος όπου οι νόμοι

IΙ_,πmuΙ τους, τους 'Αραβες.

Ο Steρhen F}υncίmαn γράφει πως οι σταυροφόροι οι οποι'-
οι λεηλάτησαν την Πόλη το 1204 ένιωσαν αποστροφή για
μια κουλτούρα που δεν καταλάβαιναν: στα μάτια τους, η
συνήθεια των βυζαντινών να πλένονται τακτικά, να τρώνε
με μαχαιροπήρουνα, να προτιμούν τη διπλωματία από τον
πόλεμο, ήταν ένα δει'γμα εκθήλυνσης κcιι αδυναμίας. Η κα-
Θαριότητα και η αγάπη της πολυτέλειcις και της άνεσης,
στοιχεία εξ Ανατολής, απωθούσαν τους δυτικούς που είχαν
συνηθίσει μια ζωή γεμάτη από κακουχίες και πόλεμο.
Αν όμως τα ανατολι'τικα στοιχεία του Βυζαντίου εξόργιζαν
τη Δύση, τα όσα πήρε η αυτοκρατορία από την αρχαία
Ελλάδα και Ρώμη τους προκαλούσαν ακόμα ισχυρότερη
απέχθεια. Συχνά οι βυζαντινοι' επέλεγαν αυτοκράτορα με
βάση όχι τόσο τη γενεαλογία του όσο την αξία του κcιι το
πόσο δημοφιλής ήταν ανάμεσα στο λcιό.
Ο Διαφωτισμός διόγκωσε τις προκαταλήψεις, μιλώντας
για καισαροπαπισμό και σκοταδισμό. Μερικά χρόνια Η 'Αλωσn τmS ΠόλmS απώ τουs ®βάνί{ΟιιS, τ® 1204.
ΙΟυ

δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν τον αδύνατο, όπου

οριζόταν ανώτατη τιμή στα βασικά είδη, όπου υπήρχαν
φτωχοκομεία κCιι κοινωνική πρόνοια. Στοιχεία που κλη-
ρονόμησε η Ελλάδα του σήμερα και για τα οποία μέχρι
τώρα ήμασταν περήφανοι, στοιχεία που η Δύση επιμένει
πως πρέπει να εγκαταλείψουμε για χάρη της <<ανάπτυξης»
κCιι της ttανταγωνιστικότητας». Μαζί με αυτά φυσικά πρέ-
πει να αφήσουμε τη διάθεσή μας για επαναστάσεις και
ανατροπές, την άρνησή μας για τις φιγούρες εξουσίας,
το πείσμcι μας. ™mπ™υπw-
Ήταν λοιπόν το Βυζάντιο ένα κράτος αγίων; Κάθε άλλο. Οι `ΞΞ/ ψ ™ΞίΞέηέΞέ™_-~~'``

φιλόπτωχοι νόμοι καταπατούνταν από όποιον είχε το χρή- βΕΕΕΕΕΗ~ ~~~

μα να δωροδοκήσει δικαστές. Το κράτος ξόδευε ασυλλόγι- t
Μ1α Μέ
στα και η γραφειοκρατία του ήταν δαιδαλώδης και δυσκί- -,1_ , "

νητη. Από τους Κομνηνούς κcιι μετά, οι διορισμοί γίνονταν

Χi. - -
__, _' ___,-_
με βάση συγγενικές σχέσεις κcιι προτιμήσεις. Εν ολίγοις, οι _-_ + ΑρχqfουsΈmnνε§ Σοφούs
πρόδρομοι των σημερινών μας προβλημάτων γεννήθηκαν
στα παλάτιcι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Το ερώτημα είναι, αν το φάρμακο βρίσκεται στις συνταγές
όσων ποτέ δεν κατάλαβαν την κουλτούρα που τόσο πολύ
απεχθάνονται και την οποία είναι τώρα αποφασισμένοι να
γιατρέψουν.
Η Δύση δημιούργησε μια άθλια εικόνα για ένα μεγάλο τμή-
μα της ελληνικής ιστορίας, κάνοντάς μας να Θεωρούμε
πολλά δεινά της κοινωνίας μας ως αναπόσπαστο κομμάτι
τις νοοτροπίας μας. ΕΡΆΤΩ ΉΡΑΝΤΆ®ΨΜΙΔΗ
ίv όμως εξετάσει κανείς την άλλη ιστορία του Βυζαντίου, Τιμή:j4ΡΘ€- Ι 3,4Ο €
=.7 ξεφύγει από την Ψευδή εικόνα της Θεοκρατίας κα του
Μετά τnν επιτυχία του πρώτου τnS βιβλίου Ειαειρ{.διο
=r`οταδισμού, Θα ανακαλύψει έναν κόσμο όπου στρατιώτες
•-]ι ταβερνιάρισσες μπορούσαν να διεκδικήσουν το Θρόνο Ει/ zην, n Ερατώ Τριανταφυλλίδn επανέρχεται με έναν
ι{αθnμερινό οδnγό ελλnνικήs φιλοσοφίαs.
=,; τον άξιζαν, όπου οι αυτοκράτορες κυβερνούσαν cικού-
Μέσα από μια σειρά ιιιι{ρών, εύλnπτων κειμένων
.οντcις το πλήθος έξω από το παλάτι τους, ξέροντας τι
που προέρχονται qπό πολλέs διαφορετιι{έs πnγέs,
Ξ] τους στοίχιζε το κάθε στραβοπάτημα.'Ενα μέρος όπου
- τεχνολογία οναπτύχθηκε σε ένα επίπεδο που γιcι τους ο αναννώστnS βλέπει να διαγράφεται εεκάθαρα

Ξ jτικούς Θύμιζε μαγεία και όπου η απόλαυση και η εργασία

μπροστά του έναs δρόμοs σύμφωνοs με τιS αρχέs
τnS αρχαιοελλnνικήs φιλοσοφίαs, αλλά ταυτόχρονα
= ,'αγνωρίστηκαν εξίσου ως δικαιώματα.
απόλυτα προσαρμοσμένοs στnν καθnμερινή Ζωή. Μια
ίΞν επρόκειτο για μια ιδανική κοινωνία, ήταν όμως η από-
μοναδική, διεισδυτιι{ή ματιd στnν ελλnνιι{ή αρχαιότnτα
ΞΞιξη ότι το ανcιτολικό μοντέλο δεν είναι καταδικασμένο,
αλλά και έναs πολύτιμοs Οδnγόs για όσουs Θέλουν να
ότι η Δύση δεν είναι η μόνη απάντηση...π
εφαρμόσοιJν σήLιερα τα διαχρονικά μαθήματα Ζωήs
των Ελλήνων φιλοσόφων.
Ξg\f ±έmαΉ&#mιιά!mΒ#Ά dή#ΚΜW 'm

Λώρη Μαργαρίτη 13, 54ό 22 Θeο/νίκη

Τ 2310 22ό1όό, F. 2310 221583
βρeίτe μας.`. ΑΡΧΕτγπο Www.metαeΚdοtίκί.gr
 Ει'μαστε τα μεσαι'α παιδιά της
ιστορι'ας, δ&ν έχουμε ούτε μεγάλ
πόλε;μο ούτε καμιό μεΥόλη κρι'σrι
Ο μεΥόλος μας πόλεμος ει'ναι
πνευματικός. Η μεΥόλη μας κρι'σr
του ΘάΝου ΒΑΛκάΝου
ει'ναι οι ζωές μας.
FΙGΗΤ CLΙ

ις τελευταίες δεκαετίες ο
πλανήτης γνωρίζει την εξά-
πλωση και εν πολλοι'ς επι-
Τ
κράτηση του νεοφιλελευ-
Θερισμού. Μίας πολιτικής
που έχει ως κύριο στόχο τη
CLυΒ _Ξταβίβαση της κρατικής ιδιοκτησίας,
• =. της εξουσίας που αυτή συνεπάγε-
-=.. σε ιδιωτικό χέρια.
• .οιοι εκφραστές της πολιτικής αυτής
Ξ .. Ξι η Ευρωπα.ι.κή'Ενωση, οι ΗΠΑ, που
-=.Jτες εξήγαγαν το νεοφιλελευθερι-
=.: στο εξωτερικό, κcιι φυσικά το ΔΝΤ
•=. η Παγκόσμια Τράπεζα Εμπορίου,
Ξ,..: οργανισμοί που δημιουργήθη- Όπως έχει δείξει η πρόσφατη ιστορία,
• =. ιετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου
-ι:..`εμου, αποκλειστικά γιcι να εφcιρ-
_ι=.:3υν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο
•=. ,'c κρατούν τα οικονομικά ηνίcι
~ι= 5λο κCιι πιο παγκοσμιοποιημένης
: .. c . cΙ1ίας.
=ι Ξτιπώσεις των μέτρων που προ-
-: ,€. το καπιταλιστικό ιερατείο είναι
Lι,/_h=ές και τα παραδείγματα της
_τ= τΞ.`.`εσματικότητας της «διάσωσης»
Γ, 3ικονομία ακόμη πιο γνωστά, με Τον περασμένο Οκτώβριο, μια ομάδα έξι
-.L= -=Cνταχτό αυτό της Αργεντινής.
ιΞ=ι: :ιό την οικονομία όμως, υπάρ-
=Ξ .=. το πραγματικό κεφάλαιο μίας
=,ι-ι=ι: ιου δεν είναι άλλο από τους
=ιλι±,_τους της, που ο καθένας τους ντική έρευνα με τίτλο <<Οι επιπτώσεις
Ξ. Αι,-_ .Γ=. ένα ιδιαίτερο «σύστημα», με
~ =-.'.Ξς για την καλή λειτουργία του
Τα Μέτρα Λιτότnτας που Επιβάλλονται στnν
κcιι πάνω cιπ' όλα με μεγάλη διαδρcιστι-
κότητα με το περιβάλλον του.
Μια λοιπόν και μιλάμε για ανθρώπους,
πράγμα που το ιερατείο συνεχώς το
παραβλέπει, η «κρίση» -κυρίως πλα-
σματική και εν μέρει πραγματική (στο
βαθμό που το κράτος Θεσμοθετεί τη
φαντασία)- δεν έχει μόνο επίπτωση
στην τσέπη μας, αλλά και σε κάτι πολύ
σοβαρότερο: στην Ψυχική και σωματική
μcις υγεία.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΤΗΣ «ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ»
από τη «Θεραπεία σοκ» του Γιέλτσιν το
1991 στη Ρωσι'α, στο κραχ στην Αργε-
ντινή το 1999 και τώρα στην Ελλάδα,
Οι επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώ-
πων υπήρξαν πολύ σοβαρές. Στην πε-
ρίπτωση μάλιστα της Ρωσίας υπήρξαν
δραματικές. Σήμερα, επιστήμονες και
ειδικοί επισημαίνουν τον κίνδυνο που
διατρέχει η υγεία μας και κάνουν ζοφε-
ρές προβλέψεις για το εγγύς μέλλον.
γιατρών-ερευνητών του πανεπιστημίου
Cαmbrίdge, εκ των οποίων οι τρειςΈλ-
ληνες, παρουσίασε στο διεθνές ιατρικό
περιοδικό rtιe Lαncef μια πολύ σημα-
στην υγεία από την οικονομική κρίση:
προμηνύματα μιας Ελληνικής τραγωδί-
#ύ#
\
ας» (Ηeαιth effects οf the fίnαnCία| Crίsίs: `ΞΙ.::-- -
οmens οf α GreeΚ trαgedy). Τα στοιχεία
της έρευνας, που ελάχιστα έως καθό- ' `-.`
λου απασχόλησαν τα ελληνικά ΜΜΕ, 'q™Ύ
σο κάρουν: ψ`+™`
• Παρατηρείται αύξηση των αυτοκτο-
νιών κατά 17Ο/ο το 2009 σε σχέση με FΠ~
το 2007, ενώ ανεπίσημα στοιχεία που
αναφέρθηκαν στη Βουλή μιλούν για
αύξηση 25Ο/ο το 201Ο σε σύγκριση με
το 2009. Είναι ενδεικτικό ότι το 25Ο/ο
των κλήσεων στην τηλεφωνική εθνική
γραμμή βοήθειας αφορούν οικονομικά
προβλήματα.
• Οι δολοφονίες και τα βίαια εγκλήμα-
τα την περίοδο 2007-2009 έχουν σχε-
δόν διπλασιαστεί.
• Πιο δυσοίωνες ακόμη είναι οι προ-
βλέψεις για την άνοδο του ιού του Ηιν
(ΑΙDS), καθώς προβλέπεται αύξηση των
κρουσμάτων κατά 52Ο/ο το 2011, με τις
μισές από τις νέες μολύνσεις να οφεί-
λονται σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρ-
κωτικών. Στοιχεία για το πρώτο μισό
του 2011 δείχνουν δεκαπλασιασμό στις
μολύνσεις τοξικομανών σε σύγκριση
με το πρώτο εξάμηνο του 2010, ενώ
η χρήση της ηρωίνης αυξήθηκε κατά
20Ο/ο στο 20Ο9. Αξίζει να σημειωθεί, πως
ένας υπολογίσιμος αριθμός τοξικομα-
νών μολύνονται επίτηδες με τον ιό για
να έχουν πρόσβαση στα 700 ευρώ της
κρατικής επιδότησης και μεγαλύτερη
πιΘανότητα εισαΥωγής στα προ-
γράμματα αποκατάστασης...
• Ανησυχητικά επίσης είναι τα
στοιχεία που δείχνουν πως όλο
και περισσότεροι 'Ελληνες δεν
επισκέπτονται τον οδοντίατρο
ενώ κρίνουν ότι χρειάζεται.
Παράλληλα, οι εισαγωγές στα
ιδιωτικά Θεραπευτήρια έχουν
μειωθεί, με το δημόσιο σύστημα
υγείας να δέχεται όλο και πιο
πολλούς ασθενείς (25Ο/ο αύξηση
το 201Ο σε σχέση με το 2009).
 'Ερeυνα

Την ίδια στιγμή, οι δαπάνες για την

υγεία έχουν μειωθεί κατά 40% κcιι το
ένα τρίτο των προγραμμάτων βοήθειας
τοξικομανών στο δρόμο καταργήθηκε.„

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣγΣΤΗΜΑ
γΓΕΙΑΣ ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ
Φωνές ανησυχίας και προειδοποίησης
όμως ακούγονται και από το εγχώριο
σύστημα υγει'ας. Ο επικεφαλής της
'Ενωσης Γιατρών του Γeνικού Νοσοκο-

μείου «Ευαγγελισμός» κ. Ηλίας Σιώρας,

.,'Τ±#,,m
δήλωσε στην Ημερησ['α ότι «οι cιρχές
του νοσοκομείου έχουν διαπραγμα-
τευτεί με τις ιατρικές εταιρείες και

παίρνουν αντίγραφα(!) των κανονικών

φαρμάκων, αμφίβολης ποιότητας - ει-
δικά δε όσον αφορά τα αντιβιοτικά έχει
παρατηρηθει' αύξηση των αλλεργιών
στους ασθενείς».
Ο κ. Κώστας Λόλης, διευθυντής του Ψυ-
χιατρικού τμήματος του Σισμανόγλειου,
κάνει λόγο για 15% αύξηση του άγχους
και 50Ο/ο της κατάθλιψης, ενώ την ι'διcι
ώρα δομές ψυχικής υγείας κλει'νουν η
μία μετά την άλλη λόγω οικονομικών
μεταρρυθμίσεων, βάζοντας τη δημόσια
παροχή Ψυχιατρικής περίθαλψης στη
χειρότερη κρίση μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με στοιχεία του Δικτύου Φο-
ρέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης
και Ψυχικής γγείας «ΑΡΓΩΣ», τέσσερις
δομές έχουν ήδη διακόψει τη λειτουρ-
γία τους κcιι δεκάδες άλλες Θα ακο-
λουθήσοw!
«Τη στιγμή που περνούν σκέψεις αυτο-
κτονίας από το μυαλό ενός στους πέντε
από τους ανθρώπους που βρίσκονται
σe μεγάλη οικονομική δυσχέρεια, το
ελληνικό κράτος πρόνοιας διαλύεται»
σημειώνουν οι κύριοι Μ. Θεοδωρουλά-
κης και Π. Χονδρός, πρόεδρος και γε-
νικός γραμματέας της Συντονιστικής
Επιτροπής του Δικτύου ΑΡΓΩΣ.
Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέ-
τουν οι δυο επιστήμονες κcιι προέρ-
χονται από έρευνα του Ερευνητικού
Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής
γγιεινής (ΕΠΙΨγ), άτομα με μεγάλη
οικονομική δυσχέρεια εμφανίζουν μεί-
ζον καταθλιπτικό επεισόδιο σε ποσο-
στό τριπλάσιο (20,9Ο/ο), συγκριτικά με
άτομα που έχουν λιγότερα οικονομικά
προβλήματα (6,2Ο/ο). Επίσης, δύο στους
δέκα (21,2Ο/ο) κάνουν σκέψεις αυτοκτο-
νίας, ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο σε
σχέση με εκείνο των ατόμων που δεν
αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά
προβλήματα (7,4Ο/ο). Οι άνθρωποι αυτοί
αναζητούν, χωρίς αποτέλεσμα, υπηρε-
σίες υποστήριξης.
<<Δυστυχώς, στην Ελλάδα του μνημονί-
ου αντί να φροντίζουμe για την αύξηση
των παρεχόμενων υπηρεσιών Ψυχικής
υγείας και την υποστήριξη των ανέρ-
γων και των οικογενειών σε κρίση, οι
πολιτικές του υπουργει'ου Οικονομικών
οδηγούν σε οριστικό λουκέτο τις 210
δομές του προγράμματος Ψυχαργώς»,
δηλώνουν οι εκπρόσωποι του Δικτύου,
και προσθέτουν:
«Εξαιτίας της περικοπής 36,8 εκατ,
ευρώ από τον κωδικό (ΚΑΕ) 2544 και
τη μείωση του προυπολογισμού από 82
 Τα Μέτρα Λιτότnτας που Επιβάλλονται στnν Ελλάδα

Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, κ.

Δημήτρης Πλουμπίδης.
Είναι ελπιδοφόρο λοιπόν, που μέσα
στη ζοφερή εικόνα που αποτυπώνουν
οι διάφοροι οικονομικοί δείκτες υπάρ-
χει και ένα αισιόδοξο στοιχείο, που δεν
είναι άλλο από μια ποιοτική άνοδο της
ατομικής στάσης των μελών της κοι-
νωνίας.
Κόντρα στο ρεύμα της κατάπτωσης,
ο ελληνικός λαός αρχίζει να δείχνει
μια σημαντική αύξηση της κοινωνικής
συνοχής ως αντίδραση στη μηδαμινή
κρατική πρόνοια, μέσα από την ανά-
πτυξη αξιών όπως αυτές της οικογένει-
ας και της φιλίας.
'Ενα άλλο πλεονέκτημα της χώρας μας

που πρέπει να εκμεταλλευτούμε είναι

η μεσογειακή διατροφή, η ευκολία πρό-

εκcιτ. ευρώ σε 45 εκατ. ευρώ, ποσό που κό επίπεδο, συνθέτοντας αθροιστικά

έχει ήδη απορροφηθεί το πρώτο εξά- τη στάση ολόκληρης της κοινωνίας.

μηνο, αδυνατούμε πλέον να εξcισφcι- Ήταν η στάση αυτή που έφερε εντελώς
λίσουμε τη λειτουργία των Μονάδων διαφορετικά αποτελέσματα στις πέντε
ψυχικής γγείας». χώρες (Χιλή, Αγγλία, Ρωσία, Αργεντινή,
1σλανδία) στις οποίες εφαρμόστηκαν
ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ πανομοιότυπα νεοφιλελεύθερα μέτρα.
Κcn το ερώτημα εύλογο. Απέναντι σε «Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μαχητική
ιaυτή τη λαίλαπα τι μπορεί να κάνει στάση απέναντι στα προβλήματά τους,
{ανείς; Όταν οι δομές ενός κράτους και όχι τάσεις φυγής. Πρέπει να απο-

{αταρρέουν υπό το βάρος μιcις κρίσης, φασίσουν να υπερασπίσουν τη δουλειά

το μόνο που μένει είνcn η στάση που τους, το σπίτι τους, το κοινωνικό κcιι το

Ξα υιοθετήσει ο λαός απέναντι στη οικογενειακό περιβάλλον τους. Αν το

=κληρή οικονομική πραγματικότητα. κάνει κάποιος αυτό, βρίσκει τρόπους να

{αι η στάση αυτή δεν μπορεί παρά να cιντιμετωπίσει κcιι τα προβλήματά του»,

Ξδράζεται κcιι να ξεκινάει σε προσωπι- τονίζει με έμφαση ο αντιπρόεδρος της

 σβcισης στη μεγάλη ποικιλία τροφών
που μπορεί να δώσει η ελληνική γη, o

μ.`t ήπιος καιρός, αλλά και η ψυχαγωγία

ή` που υπάρχει σε χώρες με ζεστά κλι'μα-

`#έ:Τ`+ΊΤ ταόπωςτοδικόμας
ΤΑ ΟΠΛΑ
Την ώρg_ττg~υ` rLgγφy_ί_α` y~ια την .κάλυψη

βασι-κ~ών αναγκών χτυπάει την πόρτα

`~π_ολλΦyLΥοικοκμρών, πρέπει να στρα-
'Έ`d φούμε, όπως έκαναν
και οι χωρες που

`κτικές μεθόδους.

Τ5Ξί_η περ.κα tπεριαστι.

κές Καλλιέργειες) στη Θεσσαλονίκη
καλλιεργούν τρόφιμα σε αστικούς χώ-
ρους, αλλά παρέχουν και συμβουλές
για καλλιέργεια κηπευτικών σε μπαλ-
κόνια σπιτιών. Στα Χανιά έκανε την
εμφάνισή του το πρώτο ανταλλακτικό
παζάρι, κατά τα πρότυπα του αργεντί-
νικου τρουέκε, μια δράση που μπορεί
να συμβάλλει τόσο στις ανάγκες για μέτρα του νεοφιλελευθερισμού, όπως το πλήθος ψυχολόγων και συμβούλω
εύρεση υλικών αγαθών όσο και στην η Αγγλία της Θάτσερ που πρωτο- που διαθέτει η χώρα. Το σίγουρο είνt
έλλειψη κοινωνικοποίησης, που μαστί- στάτησε στην ιδιωτικοποίηση και την πως για να αντέξει η κοινωνία μας τη
ζει τους πολίτες μιας κοινωνίας σε κρί- απελeυθέρωση των αγορών, πλήγηκαν επερχόμενη καταιγίδα των μέτρων, Θι
ση και προκαλεί κατάθλιψη. βαριά από τα αποτελέσματα του εκτε- πρέπει να διατηρήσουμε τις παραδοσι
Σε ατομικό επίπεδο, πρέπει νcι είμαστε ταμένου μάρκετινγκ. ακές μας αξι'ες και να αναγνωρίσουμ
ξάγρυπνοι ως καταναλωτές, δίνοντας Δεν είναι τυχαίο ότι η Μεγάλη Βρε- τα πραγματικά πολύτιμα στοιχεία στι
ιδιαίτερη προτίμηση στα συνεταιριστικά τανι'α έχει χαρακτηριστεί <<έθνος του ζωή μcις, που συνήθως κρύβονται στιι
προ.ι.όντα, όπως του Σ.ΠΑ.ΜΕ. (Συνεται- Ρrοzαc», ενώ ο αριθμός των ανθρώ- σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω μcιι
ριστική Παράκαμψη Μεσαζόντων), που πων που αναζητούν Ψυχολογική βοή- και όχι στη σχέση μας με τα ράφια τωι
κοστίζουν λιγότερο, δίνουν μεγαλύτερο Θεια δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από καταστη μάτων. ©
όφελος στις παραγωγικές μονάδες της
κοινωνίας και είναι προ.ι.όντα αντιπρο-
σωπευτικά της ελληνικής διατροφής,
! ενός σημαντικού παράγοντα διατήρη-
rj σης της ψυχολογικής υγείας.

Ξάγρυπνοι πρέπει να είμαστε όμως

και απέναντι στο αγαπημένο <tπαιδί»
του νεοφιλελευθερισμού, το μάρκε-
τινγκ - ένας μηχανισμός πολύ έξυπνα
στημένος για να εκμεταλλεύεται με
το χειρότερο τρόπο τα πιο βασικά
ανθρώπινα ένστικτα.Κοινωνίες που δέ-
χτηκαν και εφάρμοσαν πριν καιρό τα
 'Ερeυνα

Α Π Ο Κ Α Λγ ΙΙJ Η
Η γιιεροντότnτα
Των50 Πολυεθνιι{ών που
Κυβερνάει τον Κόσμο

28 ΑΒΑΤΟΝ
 Η Υπεροντότnτα των 50 Πολυεθνικών που Κυβερνάει τον Κόσμο

«Η πραγματικότητα είναι τόσο πολύπλοκη που Θα πρέπει

ΤΑ ΈγρΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
να ξεχάσουμε τα παλιά δόγματα, είτε αυτά αφορούν Θεω-
ΤΗΣ ΖγριχΗΣ
ρίες συνωμοσίες είτε τους νόμους της ελεύθερης αγοράς»,
Η ιδέα ότι μια ομάδα τρcιπεζιτών ελέγχει ένα πολύ μεγάλο
λέει ο Jαmes GΙαttfeΙder, ένας εκ των τριών επιστημόνων.
κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας, σίγουρα δεν Θεωρεί-
«Η ανάλυσή μας βασίζεται αποκλειστικά στην πραγματικό-
ται είδηση για τα μέλη του κινήμcιτος ΟCCυρy Wα|| Street
τητα που βρισκόμαστε»,
στη Νέα γόρκη, αλλά κcH για τους Αγανακτισμένους στις
Προηγούμενες έρ8υνες επίσης είχαν δείξει ότι ένας μι-
διάφορες πόλεις της Ευρώπης.
κρός αριθμός πολυεθνικών κατέχει το μεγαλύτερο κομμά-
Ωστόσο η έρευνα, που πρcιγματοποιήθηκε από τρεις
τι της πcιγκόσμιας οικονομικής πίτας, συμπεριελάμβαναν
κορυφαίους Θεωρητικούς πολύπλοκων συστημάτων του
όμως έναν περιορισμένο αριθμό εταιρειών, ενώ αγνοούσαν
Ελβετικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας στη Ζυρίχη, είναι
τις διάφορες Θυγατρικές τους. 'Ετσι δεν γινόταν εύκολα
η πρώτη στcι χρονικά που δεν στέκεται σε σενάρια και
ορατό σε τι βαθμό επηρέαζαν την παγκόσμια οικονομία,
ιδεοληψίες cιλλά ταυτοποιεί εμπειρικά ένα τέτοιο δίκτυο
κάτι που πλέον μπορεί να πει η ομόδα της Ζυρίχης.
ελέγχου και εξουσίας.
Ανατρέχοντας στην Οrb/.s 2ΟΟ7 μια βόση δεδομένων που
Συνδυάζοντας μαθηματικά, που εδώ και καιρό χρησιμο-
απαριθμεί 37 εκατομμύρια ετcιιρείες και επενδυτές απ' όλα
ττοιούνται για τη μοντελοποίηση φυσικών συστημάτων, με
τα μήκη και πλάτη της Γης, η ομάδcι των ειδικών εντόπισε
εταιρικά δεδομένα, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τη δύ-
τις 43.06Ο ισχυρότερες εταιρείες και τους διάφορους συν-
ι7αμη των μεγάλων εταιρειών του πλανήτη.
δετικούς κρίκους που έχουν αναπτύξει μεταξύ τους.
Στη συνέχεια κατασκεύασαν ένα μοντέλο στο οποίο
απεικόνισαν ποιες εταιρείες βρίσκονται πίσω από άλλες,
ελέγχοντας στην ουσία τα μετοχικά τους πακέτα. Τέλος,
συνδυάζοντας τα παραπάνω με τα κέρδη της κάθε εταιρεί-
ας έφτιαξαν έναν πλήρη χάρτη της οικονομικής δύναμης
της καθεμίας.

Η γπΈΡΟΝΤΟΤΗΤΆ
ΤΩΝ 147 ΠΟΛγΕΘΝΙΚΩΝ
Η εργασία τους, που δημοσιεύτηκε αρχικά στο Ρ[οs Οrιe,
αποκάλυψε έναν πυρήνα ι.3ι8 επιχειρήσεων με αλληλο-
συνδεόμενα συμφέροντα. Όλες τους, έχουν κοτά μέσο όρο
δεσμούς με 20 διαφορετικές εταιρείες! Επιπλέον, αν και το
σύνολο των εσόδων τους φαίνεται ότι αντιπροσωπεύει το
20Ο/ο του παγκόσμιου επιχειρηματικού τζίρου, στην πραγ-
ματικότητα μέσα cιπό μερίσματα, επενδύσεις και «παιχνί-
δια» στο χρηματιστήριο κατέχουν πάνω από το 60Ο/ο του
παγκόσμιου τζίρου παγκοσμίως...
Καθώς η επιστημονική ομάδα συνέχισε το ξετύλιγμα του
νήματος, διαπίστωσε ότι όλα τα δεδομένα καταλήγουν σε
μια «υπέρ-οντότητα» 147 ακόμα πιο σφιχτά δεμένων μεταξύ
τους επιχειρήσεων.
«Στην πραγματικότητα, βρήκαμε ότι το 1Ο/ο των εταιρειών
είναι σε Θέση να ελέγχει το 40Ο/ο του παγκοσμίου οικονομι-
κού δικτύου» cιναφέρει ο GΙαttfeΙder. Σ.ε αυτό το 1% κυριαρ-

χούν οι τράπεζες, με τις πρώτες Θέσεις να καταλαμβάνουν

`\Ί, ίΊματοs oCΟυρy Wαιι Strθθt®

ΑΒΑΤΟΝ 29

L
'Ερeυνα

γνωστοί κολοσσοί όπως η ΒαrcΙαys, η JΡΜοrgαn, η GοΙdman

SachS κ.ά.
Όπως υποστηρίζει ο Jοhn Drίfή|Ι, ειδικός σε Θέματα μα-
κροοικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, η αξία της
έρευνας δεν έγκειται μόνο στο να δούμε αν όντως ένας
μικρός αριθμός ανθρώπων ελέγχει την παγκόσμια οικονο-
μία, αλλά κυρίως στο πώς επιδράει αυτό στην οικονομική
σταθερότητα.
Η συγκέντρωση εξουσίας από μόνη της δεν είναι ούτε
καλή ούτε κακή, συμπληρώνει η ομάδα της Ζυρίχης. Οι
διασυνδέσεις όμως που αναπτύσσονται στο παρασκήνιο,
λένε οι ειδικοί, σίγουρα μόνο καλές δεν μπορεί να είναι για
το κοινωνικό σύνολο.
Μια πρώτη γεύση των συνεπειών της επιχειρησιακής
διαπλοκής και της αστάθειας που τη χαρακτηρίζει, πήρε Οι 1318 πολυεθνικέs που συνθέτουν τον πυρήνο τπS
πογκόσμιοs Οικονομίοs. Με ιtόκκινο χρώμα είναι οι περισσότερο
όλος ο κόσμος το 2008, με την κατάρρευση της Lehmαn
συνδεδεμένεs μετοεύ τουs εταιρείεs, με κίτρινο οι ομέσωs
Βrοthers. Όπως εξηγεί ο GΙαttfelder, όταν μία από τις μη-
επόμενεs. ΤΟ μέγεθοs τnS τελείοs είναι ανάλογο του τΖίρου
τρικές εταιρείες ζορίζεται, τότε αρχίζει να λειτουργεί σπα-
(φωτο: ΡL0S 0ne).
σμωδικά, με αποτέλεσμα σύντομα να συμπαρασύρει και
όλες τις Θυγατρικές της. άλωτες πτυχές του συστήματος, είναι εφικτό να υπάρξουν
μέτρα για την πρόληψη μελλοντικών καταρρεύσεων που
ΟΙ ΈΠΙΠΤΩΣΕΙΣ γρήγορα εξαπλώνονται σε όλο τον οικονομικό ιστό.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αποκάλυψη του οικοδομήμα- Πάντως, λένε οι ίδιοι, η υπερ-οντότητα των 147 εταιρειών
τος πάνω στο οποίο στηρίζεται η παγκόσμια οικονομι'α, Θα δεν σχετι'ζεται με κάποιο σενάριο συνομωσίας. Οι πολυεθνι-
μπορούσε να συνεισφέρει στη σταθεροποίησή της. Οι οι- κές εισχωρούν η μια στην άλλη για επαγγελματικούς λό-
κονομολόγοι πιστεύουν πως εντοπι'ζοντας έγκαιρα τις ευ- γους και όχι επειδή επιζητούν παγκόσμια κυριαρχία. Όπως
 «Αν δεν υπήρχαν χρήμοτα, Θα ήμοσταν όλοι Γιλούσιοι».
Grαfίttί στοιιs τοίχουs του ΛΟνδίνου, που ήδn βιώνει τιs συνέιιειε§ τn$ κρίσιι8.

έδειξαν στοιχεία της έρευνας,

για τη ραγδαία άνοδο κcιι την
ξαφνική πτώση ολόκληρων οι-
κονομικών δικτύων ευθύνονται
απλοί οικονομικοί κανόνες.
Το πιο σημαντικό ωστόσο εί-
ναι ότι επιβεβαιώνονται πλέον
και επιστημονικά οι ισχυρισμοί
των πρόσφατων Κινημάτων της
Πλατει'ας, πως μόλις το 1Ο/ο που
παγκόσμιου πληθυσμού έχει συ-
γκeντρωμένο στα χέρια του τον
περισσότερο παγκόσμιο πλούτο.
Το ερώτημα είναι, σύμφωνα
με την ομάδα της Ζυρίχης, κατά
πόσο μπορεί cιυτό το ιΟ/ο να
ασκήσει συντονισμένη πολιτική
εξουσίcι αν το Θελήσει. Ο DrmΙΙ πιστεύει ότι 147 eπιχειρήσεις cι'ναι πάρα
πολλές για να διατηρήσουν μια κοινή γραμμή, Παρά ταύτα, ανεξάρτητα
από το αν λειτουργούν ανταγωνιστικά στις αγορές, σε ένα άλλο επίπεδο
δρουν μαζι' εξυπηρετώντας κοινά συμφέροντα. Για παράδειγμα, η αντίστα-
ση σε τυχόν αλλαγές στην υπάρχουσα δομή του επιχειρηματικού δικτύου,
Θα μπορούσε να ει'ναι ένα τέτοιου είδους κοινό συμφέρον..
 Σε πυιό ιο τεύχοs αι™ντάμε στο εβώτπμυ tου ανιιγνιίιστn μιιs ΙΙυούμ Λιώια.

του ΝτέΜη ΚυριΑκου

δράσεων, σκέψεων, συναισθημάτων και

Μια μικρή, έστω, παρατήρηση
συμπεριφορών των πόσο
μας Θα μας δείξει αντι-
βαθιά καθοριζόμαστε από το παρελθόν μcις, από
τις εμπειρίες της μέχρι τώρα ζωής μας και τον
τρόπο που μεγαλώσαμε. Σε αυτή την <tταινία» του
παρελθόντος υπάρχουν καταγραμμένα πολλά συ-
ναισθήματα και εμπειρίες. 'Ενα από αυτά είναι κcιι
ο φόβος.
Όλοι έχουμε φοβηθεί κάποια στιγμή για κάτι. Βέβαια
ο φόβος δεν είναι το μόνο στοιχείο που καθορι'ζει
τη ζωή μας σήμερα και την όποια «ελεύθερη βούλη-
σή» μας. Βάζω τις λέξεις σε εισαγωγικά γιατί έτσι κι
ακλ\ώς δεν ε;ι'ναι δα η βούλησή μας τόσο ελεύθερη
ο'σο Θε'λοι;με να πtστευ'ουμε, αφού καθορίζεται απ'
όλα αυτό που βιώσαμε, από στιγμές που μας πόνε-
Η Ανοησια του Φόβοιι, FrΉnοίιsCο Gοyα„
σκέφτηκαΊ Θεωρώντας ότι ένα αδιάσπαστο κέντρο
επιθυμεί, σκέφτεται και αποφασίζει. Είναι όμως έτσι;
Για ρίξτε μια πιο προσεκτική ματιά προς τα μέσα!
Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στο φόβο. Θα έλεγα ότι
υπάρχουν δυο βασικές κατηγορι'ες φόβου. Και δεν
εννοώ ως προς το αντικείμενο, δηλαδή τι φοβάμαι,
αλλά ως προς την πηγή του φόβου. Δυο δηλαδή
κατηγορίες ανάλογα με το από ποια περιοχή μέσα
μου ξεπηδάει ο φόβος. Ας το εξηγήσουμε...
βα$ m^μ®ξώFΒ-F-§Ή fΞβξ$cFrΒθgfθβ#'Γςd #$ό#$3gΒΠΦ# είΝα στεΝά συνυφ)α-

σcιν και από άλλες που μας χαροποίησαν, αλλά κCιι σμένη με το ε'νστtκτο της εJτtβt'ωσης Ει'ναι πιο εν-
από αξίες που κυριαρχούσαν στο περιβάλλον που στικτώδης, αντανακλαστική, κι ως εκ τούτου ένας
γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε. Ακόμα κι αν νομι'ζου- σημαντικός προστατευτικός μηχανισμός απέναντι
με ότι αποφασίζουμε και δρούμε ελεύθερα, στην σε διάφορους, φυσικούς κυρίως κινδύνους. γποθέ-
πραγματικότητα μόνο αυτό δεν κάνουμε! τω ότι δεν χρειάζονται ιδιαίτερα παραδείγματα γι'
'Ενας άλλος λόγος γι' αυτή την ανελευθερία είναι το
αυτό, Θα παραθέσω όμως μερικά. Ο ενστικτώδης
γεγονός ότι όσο κι αν Θεωρούμε τους εαυτούς μας φόβος με προστατεύει από τη φωτιά, τις πλημμύ-
ως «άτομα», ως όντα με ένα ενιαίο σύστημα, στην ρες, τα επικίνδυνα ζώα, τον κεραυνό, το κρύο, από
ουσία δεν είμαστε! Στον Ψυχικό μας κόσμο κυριcιρ- το να πάθω ηλεκτροπληξία αν αγγίξω γυμνά καλώ-
χεί η αντίφαση, η σύγκρουση, το «ναι» και το «όχι», δια κλπ. Είναι ο φόβος που απέναντι σε ένα φυσικό
Θραύσματα από επιθυμίες, όνειρα και φόβους που
αναδύονται από διάφορες περιοχές της Ψυχικής
ενδοχώρας.
Βέβαια, όταν έχουμε την τάδε επιθυμία ή τη δεί-
να σκέψη, συνήθως λέμε «εγώ πεθύμησα» ή <tεγώ
 κίνδυνο με κάνει να πετόγομαι και νcι τραβιέμαι μcι-
κριά, νcι κρύβομαι ή να τρέχω να σωθώ.
γπάρχει όμως και η δεύτερη κατηγορία φόβου που
μ' αυτήν Θα ασχοληθούμε περισσότερο εδώ. Είναι
ένας φόβος που φωλιάζει βαθιά μέσcι στην ψυχή
μας και που η αρχική του δημιουργία κcιι Θέση είχε
έΝCΝ αυτοπροστατευτικό χαρακτήρα σττέΝCΝτ\ στcΝ
Ψυχικό πόνο και στο συναισθηματικό τραυματισμό.
Μόνο που ετούτος εδώ ο φόβος, που κάποτε εν- Επιπλέον, φοβα'μαt υπό αυτή την έννοια, Θα πει δεν
δεχόμενα να με προστάτεψε, σήμερα είναι εν πολ- ζω, δεν μετέχω στο Μυστήριο και στην Ομορφιά της
λοίς φcιντcισιωσικός κcΗ με καθιστά δυσλειτουργικό
στην καθημερινότητά μου, στη σχέση με τον εαυτό
μου κcu τους άλλους. Στηρίζεται πάνω σε κενά και
αδυναμίες της προσωπικότητάς μου, και από εκεί
αντλεί ενέργεια και καύσιμα.
ΤΟ φόβο αυτό τον τροφοδοτούν η ανασφάλεια, η
μειωμένη ίσως αυτοπεποίθηση, η άγνοια, το αίσθη-
μα προσωπικής ανεπάρκειας, η μοναξιά, οι ανυ-
πόστατες συγκρίσεις και ανταγωνισμοί, η ανάγκη μνήμη που λέει: «Μα σε παρόμοιες συνθήκες στην
αποδοχής κcιι αναγνώρισης από τους όλλους, Οι
καλά εντυπωμένες μνήμες παλιότερων ψυχολογι-
κών τραυμάτων, οι φcινταστικές ταυτίσεις με πρό-
σωπα και καταστάσεις, τα διάφορα σενόρια και
υποθέσεις που κάνω στο κεφάλι μου για το ποιος
είμQι και ποια είναι η Θέση μου στον κόσμο κλπ.
Ας λάβουμε υπόψη μας ότι πολλά από τα πιο πάνω
δεν τα συνειδητοποιούμε καν, κινούνται δε σε ένα
ασυνείδητο επίπεδο καθορίζοντας αναπόφευκτα
! τις επιλογές και αποφάσεις μας. Κυρίως καθορι'ζουν
την «ελεύθερη βούλησή» μας! Η φράση, στο σημείο
αυτό, μοιάζει με ανέκδοτο, έτσι δεν είναι;
m®ω' gά'Wg#ά ρΒ ®Αgωθgβά'θΗ, τη στιγμή που είμαστε
χειροπόδαρα δεμένοι σε τόσα παρελθοντολογικά
στοιχεία; Πού είναι η βούληση, τη στιγμή που είμα-
στε ένα σωρό εσωτερικά κομμάτια που το καθένα
ξεχωριστά διεκδικεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο
δράμα της ζωής μας λέγοντας <<εγώ„.», χωρίς να
υπάρχει ένcι Εσωτερικό Κέντρο απ' όπου να εκπο-
ρεύονται όλες οι επιθυμίες και αποφάσεις;
Ζωής, δεν επικοινωνώ ουσιαστικά! Η σκέψη, η μνήμη
και η φαντασία μου συμμαχούν εναντίον της αυθε-
ντικής εμπειρίας της ζωής μου. Σκέφτομαι: «Να δρά-
σω έτσι ή αλλιώς; Θα εκπληρωθούν οι προσδοκίες
μου ή ρισκάρω στο να πονέσω όπως τότε παλιά;»
ΤΟ μυαλό μου προτρέχει -αρχίζω και συγκρίνω,
επικρίνω, φτιάχνω ολόκληρα σενάρια με τη φαντα-
σία μου για τα τι και τα πώς- και συνηγορεί με τη
τάδε κατάσταση είχα πονέσει, δεν είχα αισθανθεί
όμορφα. Τότε χρειάστηκε να παλέψω αρκετά και
τα όνειρά μου δεν έγιναν πραγματικότητα όπως τα
είχα σχεδιάσειχL
Οπότε, η τελική συχνά συμβουλή απ' το μυαλό μου
είναι ίσως να αποφύγω να δράσω, παρόλο που η
καρδιά μου πεταρίζει παιχνιδιόρικα σπρώχνοντάς
με να πειραματιστώ, να δοκιμάσω, να ζήσω.
Κcιι το χειρότερο cιπ' όλα είναι ότι νομι'ζω ότι η ισορ-
ροπημένη και ρεαλιστική μου λογική με ωθεί σε μια
τέτοια απόφαση, ενώ στην πραγματικότητα είναι ο
φόβος μου, ο οποίος παρασκηνιακά πcιίζει με τις μα-
ριονέττες της σκέψης, της μνήμης και της φαντα-
σίcις.'Ετσι, τροποποιώ τη ζωή μου σύμφωνα με τις
επιταγές του φόβου. Εύκολα πια αναδύεται το ερώ-
τημα: μπορώ να ζω και να υπάρχω χωρίς αυτή τη
δεύτερη κατηγορία του φόβου; Αν ο φόβος είναι η
συναισθηματική προσκόλληση στο παρελθόν, τότε
το 7ΏΡΆ είναι το μόνο ελεύθερο από φόβο!αΒ
[ WΗο ίs WΗΟ ]
Ο Ντέμης Κυριόκου ει'ναι Ψυχι'ατρος, δραματοθερα-
πευτής, ομαοπαθητtκός γιατρός καί σύμβουλος έκδcι-
οης του ΑΒΑΤΟΝ.